Isıtma sistemlerinde ölçüm görevlerini etkin ve güvenli ......• Enerji kaybı/yıl = baca gazı kaybı x yakıt tüketimi/yıl Hesaplanan %10 baca gazı kaybı ve yıllık

Testoİpuçları & püf noktaları

Isıtma sistemlerinde ölçüm görevlerini etkin ve güvenli bir şekilde gerçekleştirin.

www.testo.com.tr

İçindekiler

Testo ipuçları & püf noktaları

2

1. Gaz yakıtlı sistemler için fonksiyonel testler ve ayarlar 3

1.1. Gaz basıncının kontrolü 3

1.2. Gaz-hava oranının ayarlanması 4

1.3. Baca gazı analizörünün hazırlanması 6

1.4. Baca gazı kaybının tespiti 6

1.5. Verimliliğin hesaplanması (η) 9

1.6. Baca çekişi ölçümü 10

1.7. CO konsantrasyonu ölçümü 10

1.8. Baca gazı kanalı kontrolü 11

1.9. Analizörün bakımı 11

2. İlave kontroller 12

2.1. Azot oksitlerin kontrolü (NOx) 12

2.2. Ortam CO ölçümü 12

2.3. Ortam CO2 ölçümü 13

3. Sıvı yakıtlı sistemler için fonksiyonel testler ve ayarlar 13

3.1. İslilik ölçümü 13

3.2. Yakıt brulörleri için ayarlar 14

3


Gaz yakıtlı sistemler içinfonksiyonel testler ve ayarlar

Burada açıklanan çalışma adımları ve ipuçları, atmosferik

gaz kazanları ve yoğuşmalı kazanlar devreye alındığında

fonksiyonel kontrol ve konfigürasyonun temel unsurlarını

1. Gaz basıncının kontrolü

Devreye almadan önce, gaz basıncı akış basıncı olarak test

edilmelidir. Üreticinin belgelerine göre izin verilen basınç

aralığı dahilinde olmalı (doğal gaz genellikle 18 ila 25 mbar).

Durum böyle değilse, sorunun giderilebilmesi için gaz

kazanı devreye alınmayabilir ve sorumlu gaz tedarik şirketi

bilgilendirilmelidir.

göstermektedir. Zorlu çekişli gaz brulörleri üzerinde

yapılacak faaliyetler dahil değildir.

Gaz basıncını ölçmek için, gaz kapatma vanası kapalı

olarak, gaz kazanı bağlantılarının ilgili ölçüm bağlantısına

bir basınç ölçer bağlanır. Gaz musluğu açıldığında, brulör

ilgili işletim menüsü vasıtasıyla tam kapasiteye ulaşır ve gaz

basıncı akış basıncı olarak ölçülür. Bağlantı basıncı doğru

olduğunda, ölçüm bağlantısı tekrar kapanır ve devreye alma

devam eder.

Baca gazı analizörü, örn. testo 330i, ayarları yapmak için gereklidir. testo 510’daki gaz ve nozul basıncını okuma.

4

Hatalı gaz basıncının olası sonuçları

Gaz basıncı çok yüksek

• Alev söner

• Eksik yanma

• Yüksek CO konsantrasyonu (zehirlenme tehlikesi)

• Yüksek gaz tüketimi

Gaz basıncı çok düşük

• Alev söner

• Yüksek baca gazı kayıpları

• Yüksek O2 içeriği

• Düşük CO2 içeriği

Gerçek yanma

İdeal yanma

2. Gaz-hava oranının ayarlanması

Sistemin çevreyle uyumlu şekilde çalışmasının amacı; yakıtın

tamamen yakılması ve sistemin mümkün olan en iyi şekilde

kullanılmasıdır. Yanma havası hacmi ayarı, optimum çalışma

için çok önemli bir parametredir. Uygulamada, az miktarda

fazla havanın, sisteminin çalışması için ideal olduğu

kanıtlanmıştır. Yanma için teorik olarak gerekli olandan biraz

daha fazla hava sağlanır.

Aşırı yanma havasının teorik hava gereksinimine oranı, yakıt-

hava oranı λ (lambda) olarak ifade edilir. Aşağıdaki yanma

modeli bunu göstermektedir:


λ = 1

λ > 1

Artık yakıt

Yakıt-hava oranı, baca gazı bileşenlerinin CO, CO2 ve O2

konsantrasyonuna göre belirlenir. Yanma çizelgesi, karşılıklı

ilişkileri gösterir (bkz. aşağıdaki grafik). Yanma esnasında,

herhangi bir CO2 içeriği, spesifik bir CO içeriği (yetersiz hava

için/λ<1) ya da O2 içeriğine (aşırı hava için/λ>1) sahiptir.

Yoğuşmasız cihazlarda gaz/hava oranı manometrik yöntemle

ayarlanır, yani nozul basıncı minimum ve maksimum

çıkış için ayarlanır. Bunu yapmak için sızdırmazlık vidası,

nozul basıncı ve ona bağlı bir basınç göstergesi için

ölçüm bağlantısından çıkarılır. Gazlı kazan daha sonra ilk

çalıştırma menüsü aracılığıyla ilk önce maksimuma (tam

yük) güçlendirilir, daha sonra minimum cihaz çıkışına (düşük

yük) düşürülür. Her iki çıkış seviyesi için, nozul basıncı gaz

armatüründeki ilgili ayar vidalarından değiştirilir ve basınç

göstergesi üzerinden kontrol edilir. Gerekli nozul basıncı

hakkında bilgi, üreticinin belgelerinde bulunabilir (kullanılan

gazın Wobbe indeksine bağlı olarak gaz tedarikçisine

sorabilirsiniz): Yoğuşmalı kazanlarda gaz/hava oranı

genellikle baca gazı içindeki karbondioksit içeriğini (CO2)

ölçerek belirlenir.

CO2 değeri maksimumun ötesinde çalıştığı için kendiliğinden

açık değildir, buna ek olarak bir CO veya O2 ölçümü

gereklidir. Fazla hava ile çalışma için (normal senaryo),

O2’nin belirlenmesi genel olarak tercih edilir. Her yakıtın

belirli bir diyagramı ve CO2max için kendi değeri vardır.

Baca gazı analizörünü 3. adımdan itibaren açıklanan

şekilde hazırlayın ve baca gazı probunu baca gazı kanalına

yerleştirin. Ardından, kazanı işletme menüsü üzerinden

maksimum çıkışa getirin ve baca gazındaki CO2 içeriğini

ölçün. Gaz/hava oranını ayarlamak için gaz hacmi; baca gazı

içindeki CO2 değerleri üreticinin spesifikasyonlarına uyana

kadar ayar vidası (gaz kelebeği) vasıtasıyla değiştirilir. Bazı

durumlarda, üreticiler minimum cihaz çıkışı için de ayar

değerleri verir. Bu ayarı maksimum çıktı alma prosedürüne

uygun olarak gerçekleştirin. Bu temel ayarlar yapıldıktan

sonra, konfigüre edilmiş gaz kazanı kontrol edilmelidir. Bu,

baca gazı içindeki baca gazı kaybı (qA) ve karbon monoksit

içeriğini (CO) ölçmeyi içerir.

5

λ = 1

Fazla hava

Oksijen (O2)

Fazla hava

Karbon monoksit (CO)

Yakıt/hava karışımı

Yetersiz hava

Bac

a ga

zı b

ileşe

nler

i

Baca gazı kaybı

Karbon dioksit (CO2)

Yanm

a te

sisi

nin

optim

um

çalış

ma

aral

ığı

Diyagram, eğer belirli bir hava eksikliği ve aynı zamanda belirli miktarda fazla hava varsa, baca gazı kaybının arttığını gösterir. Bu, şu şekilde açıklanacaktır:

1. Yetersiz hava aralığında, mevcut yakıt tamamen yanmamalı ve ısıya dönüştürülmemelidir.

2. Aşırı hava aralığında çok fazla oksijen ısıtılır ve ısı üretmek için kullanılmadan doğrudan bacadan açık havaya gönderilir.

Nozul basınç değerleri örnekleri

CO2 ayar değerlerine örnekler

Doğal gaz E (H)

Wobbe göstergesi (kWh/m3)

9.5%

9.2%

8.7%

8.6%

11.38.76.94.8

14.511.28.46.012.0 ... 16.1

10.0 ... 13.1

17151311

Isı çıkışı (kW)

Doğal gaz LL (L)

Gaz tipi

Nozul basıncı (mbar)

Maksimum ısı çıkışında CO2

Minimum ısı çıkışındaCO2


6

3. Baca gazı analizörünün hazırlanması

• Sensör korumasının tanımı: Yüksek CO konsantrasyonları

durumunda sensörleri aşırı yükten korumak için eşik

değerleri tanımlanabilir. Bu eşik değerleri aşılırsa, baca

gazı pompası kapanır ve baca gazı analizörün içine

çekilmez. Bazı ölçüm cihazları için (testo 330-2 ve testo

330i), eşik değeri aşıldığında ve ölçümün durdurulmasına

gerek kalmadığında baca gazı taze hava ile seyreltilir.

• Sızdırmazlık testi: temiz havanın analizöre fark edilmeden

çekilmesini ve ölçüm sonuçlarını bozmasını önlemek için

ölçümden önce bir sızdırmazlık testi yapılmalıdır. Bu, baca

gazı probunun bir kapak ile kapatılmasını içerir, böylece

belirli bir süre sonra ölçüm gazı pompasındaki akış oranı

sıfırlanır. Durum böyle değilse, bir cihaz sızıntısı olduğunu

gösterir ve yoğuşma haznesindeki tıpanın düzgün şekilde

kapatılmış olup olmadığını kontrol etmeniz gerekir.

• Gaz senörü ve çekiş sensörü sıfırlama: Sensörleri

sıfırlamak için baca gazı probu, baca gazı kanalının

dışında, ideal olarak temiz havada bulunmalıdır. Ölçüm

cihazı, baca gazı probu vasıtasıyla ortam havasını çeker ve

onu gaz sensörlerine üfler. Bu nedenle bunlar “temizlenir”

ve ölçülen gaz konsantrasyonu “sıfır noktası” olarak

ayarlanır. Aynı zamanda, baca gazı analizörünün basınç

algılayıcısı, ateşleme tesisinin çevresindeki hava basıncına

sıfırlanır. Testo 330-2 veya testo 330i gibi bazı analizörler

için, prob sıfırlama sırasında baca gazı kanalında da

bulunabilir. Burada, ölçüm gaz yolu ve basınç sensörü,

sıfırlama sırasında baca gazı probundan ayrılır ve gaz

konsantrasyonu veya baca gazı analizörü etrafındaki

basınç, sıfırlama için kullanılır.

4. Baca gazı kaybının tespiti

Baca gazı kaybı, yakıtın net kalorifik değeri ile ilgili olarak,

baca gazının ısı içeriği ile yanma havasının ısı içeriği

arasındaki farktır. Baca ile yönlendirilen baca gazlarının

ısı içeriğinin bir ölçüsüdür. Baca gazı kayıpları ne kadar

büyükse, verimlilik o kadar düşük olur ve bu nedenle enerji

kullanımı ve bir ısıtma sisteminin emisyonu o kadar yüksek

olur. Bu nedenle, bazı ülkelerde yanma tesislerinden izin

verilen baca gazı kayıpları sınırlıdır. Oksijen içeriğini ve baca

gazı ile yanma havası sıcaklığı arasındaki farkı belirledikten

sonra, baca gazı kaybı yakıta özgü faktörleri kullanarak

hesaplanabilir. Yakıta özgü faktörler (A2, B) baca gazı

analiz cihazlarında saklanır. A2 ve B için doğru değerlerin

kullanılmasını sağlamak için ölçüm cihazı üzerinde uygun

yakıt seçimi gereklidir. Hesaplama için oksijen içeriği yerine

karbon dioksit (CO2) konsantrasyonu da kullanılabilir. Baca

gazı sıcaklığı (FT) ve oksijen içeriği veya karbon dioksit (CO2)

içeriği, ölçüm işlemi sırasında tek bir noktada eşzamanlı

olarak ölçülmelidir. AT de aynı anda ölçülmelidir.


Baca gazı kaybını hesaplayarak ısıtma sistemi için ideal

ayarı bulmak önemlidir:

• 1% baca gazı kaybı = 1% yakıt tüketiminde artış

• Enerji kaybı/yıl = baca gazı kaybı x yakıt tüketimi/yıl

Hesaplanan %10 baca gazı kaybı ve yıllık fuel oil

tüketimi 3.000 l için enerji kaybı için yaklaşık olarak;

300 l fuel oil/yıl.

Normalden yüksek baca gazı kaybı aşağıdakilerden

kaynaklanabilir:

• Analizörün hatalı sıfırlanması

• Hatalı yakıt ayarı

Baca gazı sıcaklığında ani bir düşüş şu sebeplerden

kaynaklanabilir:

• Termokupıl üzerinde yoğunlaşma var (sıcaklık

sensörü)

• Çözüm: Baca gazı probunu yatay olarak veya aşağıya

bakacak şekilde monte edin, böylece yoğuşma suyu

damlayabilir.

7

Baca gazı kayıpını hesaplamak için Siegert formülü.

Yakıta özgü faktörler A2 ve B, sıfır (bkz. tablo) olduğunda

kullanılır.

Yanma havası sıcaklığı (AT)

Çoğu baca gazı analizörü, cihaz üzerinde standart olarak

bir sıcaklık probu ile donatılmıştır. Böylece, brulörün

alım noktasının hemen yanındaki yanma havası sıcaklığı,

analiz cihazını brulör muhafazasına takarak ölçülebilir.

Dengeli baca sistemleri için bu prob, temiz hava/yanma

hava beslemesine yerleştirilen ayrı bir sıcaklık probu ile

değiştirilir:

Dengeli baca sistemleri ölçümleri

FT

AT


Baca gazı kaybı için hesaplama formülü

Yakıta özgü faktörlerin tablosu

Baca gazı kaybı:

qA =(FT - AT) - XK+B

A2

(21 - O2)

qA = fx(FT - AT)

CO2

FT: baca gazı sıcaklığı

AT: yanma havası sıcaklığı

A2/B: yakıta özgü faktörler (bkz. tablo)

21: havadaki oksijen içeriği

O2: ölçülen O2 değeri (en yakın tam sayıya yuvarlanmış)

XK: Çiğleşme noktasına ulaşılamadığında baca gazı kaybını

qA eksi bir değer olarak ifade eden katsayısı.

Yoğuşmalı sistemlerde ölçüm için gereklidir. Çiğleşme

noktası sıcaklığına ulaşılırsa, XK değeri = 0.

Yakıt A2 B f CO2max

Fuel oil 0.68 0.007 – 15.4

Doğalgaz 0.65 0.009 – 11.9

LPG 0.63 0.008 – 13.9

Kok kömürü, kömür – – 0.74 20.0

Briketler – – 0.75 19.3

Linyit – – 0.90 19.2

Taş kömürü – – 0.60 18.5

Kok fırını gazı 0.6 0.011 – –

Hava gazı 0.63 0.011 – 11.6

Test gazı – – – 13.0

8

Baca gazı sıcaklığı (FT)

Baca gazı probundaki termokupıl, baca gazı sıcaklığını

ölçer. Baca gazı probu ölçüm deliğinden baca gazı kanalına

sokulur (ölçüm açıklığı ve kazan arasındaki mesafe,

baca gazı kanalının çapının en az iki katı olmalıdır). En

yüksek baca gazı sıcaklığına sahip olan nokta (yani akışın

merkezi) sabit sıcaklık ölçümü ile aranır ve prob oraya

yerleştirilir. Akış merkezi, sıcaklık ve karbondioksit (CO2)

konsantrasyonunun en yüksek ve oksijen (O2) içeriğinin en

düşük olduğu yerdir.

O2 konsantrasyonu

Aşırı hava olması durumunda yanmada kullanılmayan

oksijen gazı, baca gazı bileşeni olarak boşaltılır ve yanma

verimliliğinin bir ölçümüdür. Baca gazı bir pompa kullanarak

baca gazı probu vasıtasıyla çekilir ve baca gazı analizörünün

ölçüm gazı yoluna yönlendirilir. O2 için gaz sensöründen

(ölçüm hücresi) yönlendirilir ve gaz konsantrasyonu

belirlenir. O2 içeriği aynı zamanda, yukarıda tarif edildiği gibi,

gazla çalışan yoğunlaşmış kazanlarda kullanılan baca gazı

içindeki CO2 konsantrasyonunun hesaplanması için bir temel

olarak kullanılır.

Karbon dioksit (CO2) konsantrasyonu

Daha önce belirtildiği gibi oksijen içeriği yerine, karbon

dioksit konsantrasyonu da, baca gazı kaybını hesaplamak

için kullanılabilir. CO2 oranı düşük aşırı hava (tam yanma)

ile mümkün olduğu kadar yüksekse, baca gazı kayıpları

en düşük seviyededir. Her yakıta yakıtın kimyasal bileşimi

tarafından belirlenen olası maksimum baca gazı CO2 içeriği

(CO2max) bulunur. Bununla birlikte, pratikte bu değer elde

edilemez, çünkü güvenli brulör çalışması için belli miktarda

aşırı hava gereklidir ve bu baca gazı içindeki CO2 yüzdesini

azaltır.

Brülörü ayarlarken amaç, maksimum CO2 içeriği değil,

mümkün olduğunca yüksek bir CO2 içeriğidir.

Üreticinin belgelerinde ulaşılabilecek CO2 konsantrasyonları

ve bu değerleri elde etmek için hava hacmi ayarlarında

yapılması gereken değişiklikler bulacaksınız. Çoğu baca

gazı analizörü bir CO2 sensörü içermez, ancak baca gazı

içindeki CO2 konsantrasyonu, ölçülen O2 içeriği aracılığıyla

hesaplanır. Bu mümkündür, çünkü her iki değer de

doğrudan doğruya orantılıdır. İlgili yakıtın maksimum CO2

içeriği bu hesaplamaya dahil olduğundan, her ölçümden

önce baca gazı analizörüne uygun sistem yakıt girişi

yapılmalıdır.

Çeşitli yakıtlar için CO2max değerleri:

• Fuel oil 15.4 hacim % CO2

• Doğal gaz 11.8 hacim % CO2

• Kömür 1.5 hacim % CO2


9

5. Verimliliğin hesaplanması (η)

Konvansiyonel ısıtma sistemleri için

Geleneksel bir ısıtma sisteminin yanma verimi (η) seviyesi,

verilen toplam enerjiden baca gazı kaybını (qA) düşürerek

hesaplanır (sağlanan enerjinin net kalorifik değeri HU =%

100).

Yoğuşmalı sistemler için

Yoğuşma ısısı modern yoğunlaştırma sistemlerinde geri

döndüğünden, doğru hesaplama için Testo, net kalorifik

değere göre yoğunlaşma ısısının kullanımını içeren ek XK

değerini getirdi. Baca gazı, teorik değeri Testo analizördeki

yakıta özgü olan çiğleşme noktası sıcaklığının altında

soğuyunca XK katsayısı, yoğunlaşmış suyun geri kazanılmış

buharlaşma ısısını negatif bir değer olarak gösterir; böylece

baca gazı kaybı azalabilir veya negatif hale gelir. Bu, net

Aşağıdaki grafik, yoğunlaşma sistemlerinde verimliliğin neden% 100’den fazla olduğunu bir kez daha göstermek için başka

bir örnek kullanmaktadır:

kalorifik değerle ilişkili verimlilik değerlerinin % 100’den

fazla olabileceği anlamına gelir.

Örneğin:

A2 = 0.68

B = 0.007

FT = 45°C

AT = 30°C

O2 = 3%

XK = 5.47%

qA (XK katsayısı olmadan) = 1%

qA (XK katsayılı) = -5%

η = 100%-(-5%)

Yakıt tamamen uygulandıktan sonra, ısı ve

su buharı gelişir.

• Isı tamamen kaydedilirse, net kalorifik

değer HU’nun %100’ü elde edilir.

• Su buharı içerisindeki enerji (yoğunlaşma

ısısı) eklenirse, brüt kalorifik HS değeri

elde edilir.

• Toplam brüt kalorifik değeri HS, daima

net kalorifik değer HU’dan daha

yüksektir.

• Etkinliği hesaplarken, net kalorifik HU

değeri her zaman temel olarak alınır.

• Bununla birlikte, yoğuşmalı kazanlar net

kalorifik değere ek olarak yoğunlaşma

enerjisini kullanırlar. Bu, hesaplama

açısından verimlilik %100’ün üzerinde

olabilir demektir.

Düşük sıcaklık ve yoğuşmalı kazanlarda enerji kayıpları

% 1 radyasyon kayıpları

%8 baca gazı kayıpları

%11 kullanıl-mayankondenssıcaklığı

% 91 termal enerji kullandı

HU ‘ile ilişkili olarak %111

HU ‘ya göre%100

Yoğuşmalı kazanDüşük sıcaklık kazanı

% 108 termal enerji kullandı

%1.5 kullanıl-mayankondenssıcaklığı

%1 baca gazı kayıpları

% 0.5radyasyon kayıpları


10

6. Baca çekişi ölçümü

Doğal çekişli kazanlarda, baca gazlarının bacadan

saptırılması için asansör veya baca tasfiyesi temel

gerekliliktir. Sıcak baca gazlarının yoğunluğu soğuk dış

havanın yoğunluğundan daha düşük olduğu için baca

içinde bir baca gazı olarak da bilinen bir vakum yaratılır. Bu

vakumun bir sonucu olarak yanma havası kazanı ve baca

gazı borusunun tüm direnişlerini aşarak içine çekilir. Basınçlı

kazanlarda, baca gazlarının yönünü değiştirmek için bir

zorunlu çekişli brulör gerekli aşırı basıncı ürettiği için, baca

üzerindeki basınç koşullarının hesaba katılması gerekmez.

Bu tür sistemlerde daha küçük bir baca çapı kullanılabilir.

Baca gazı ölçümünde baca gazı kanalı içindeki basınç ile

ekipman odası basıncı arasındaki fark belirlenir. Baca gazı

kaybını belirlerken, bu baca gazı kanalının akış merkezinde

gerçekleşir. Yukarıda açıklandığı gibi, analizörün basınç

sensörü ölçümden önce sıfırlanmalıdır.

Tipik baca çekiş değerleri:

Zorlu çekiş brulörlü basınçlı kazan + brüt kalori değeri: 0,12

... 0,20 hPa (mbar) aşırı basınç yağ buharlaştırma brulörü ve

atmosferik gaz brulörü: 0,03 ... 0,10 hPa (mbar) aşırı basınç

Çekiş ölçümü değerleri şu sebeplerden dolayı çok yüksek

olabilir:

• Analizördeki çekiş yolu sızdırmakta

• Basınç sensörü doğru şekilde sıfırlanmamış

Değerler şu sebeplerden dolayı çok yüksek olabilir:

• Baca çekişi çok güçlü

• Basınç sensörü doğru şekilde sıfırlanmamış

7. CO konsantrasyonu ölçümü

CO değerinin kontrol edilmesi yanma kalitesi ile ilgili

sonuçların çizilmesini sağlar ve sistem operatörünün

güvenliği için elverişlidir. Baca gazı kanalları bloke olursa,

baca gazı, örneğin, atmosferik gaz brulör sistemlerinde

akış kontrolü vasıtasıyla kazan dairesine girer ve böylece

operatör için bir tehlike yaratır. Bunu önlemek için kazandaki

ayar işi tamamlandıktan sonra karbon monoksit (CO)

konsantrasyonu ölçülmeli ve baca gazı kanalları kontrol

edilmelidir. Bu güvenlik önlemi, bir brulörlü gaz brulörleri için

gerekli değildir, çünkü baca gazları bu brulörlerde bacaya

zorlanır.

Ölçüm, gaz brulörü en az 2 dakika çalıştırılana kadar

yapılmamalıdır, zira o zaman sistem başlatılırken artan CO

içeriği normal çalışma değerine düşer. Bu aynı zamanda

yanma kontrollü gazlı kazanlar için de geçerlidir, çünkü

bunlar brulör çalıştırma sırasında kalibrasyon yaparken

kısa sürede çok yüksek CO emisyonları meydana gelebilir.

Baca gazı kaybını belirlerken ölçüm, baca gazı kanalının

akış merkezinde gerçekleşir. Bununla birlikte, baca gazı

temiz hava ile seyreltildiğinden, CO içeriği seyreltilmemiş

baca gazı olarak hesaplanmalıdır (aksi halde CO içeriği hava

ilave edilerek manipüle edilebilir). Bunun için analizör, baca

gazı kanalında eşzamanlı olarak ölçülen oksijen içeriğiyle

seyreltilmemiş CO konsantrasyonunu hesaplar ve bunu

seyrek olarak CO olarak görüntüler.

Atmosferik gaz sistemleri için, baca gazı borusundaki CO

konsantrasyonu her yerde aynı değildir (tabakalaşma).

Örneklendirme, bu nedenle çok delikli bir prob (örneğin,

sipariş numarası 0632 1260 olan Testo’dan çift duvar

boşluğunda kullanılabilen probu) kullanılarak > 500 ppm

konsantrasyonda gerçekleştirilmelidir. Çok delikli prob,

baca gazı borusunun tüm çapında CO konsantrasyonunu

kaydeden bir dizi deliğe sahiptir.

Çok delikli prob ile CO ölçümü

CO katmanı

Akış merkezi


11

8. Baca gazı kanalı kontrolü

Akış kontrolünün kontrol edilmesi:

Akış kontrollü atmosferik gaz kazanlarında, yanma

tesisinin güvenli bir şekilde çalışması için baca gazlarının

eksiksiz ekstraksiyonu ön şarttır. Bunun için bir ters basınç

göstergesi kullanılabilir. Baca gazında bulunan nemin

çöküşünü tespit ettiği akış kontrolünün yanında tutulur.

Ters basıncının nedenleri:

• Baca gazı borusunun kir veya deformasyon nedeniyle

sıkışması

• Yetersiz yanma havası beslemesi

• Contanın malzeme yorgunluğu, birbirinden ayrı kaymış

boru bağlantıları, korozyon

Testo 317-1 gaz kaçak dedektörü kullanımı

Baca gazı kanallarının sızdırmazlık testi:

Dengeli baca ısıtma sistemlerinde, çift duvarlı açıklıktaki

besleme havasının O2 seviyesini ölçerek baca gazı

kanalları sızdırmazlıklar açısından kontrol edilir. Çiftli duvar

boşluğundaki besleme havasındaki O2 konsantrasyonu

genellikle %21’dir. % 20,5’in altındaki değerler ölçülürse,

bu, iç baca gazı kanalında sızıntı olarak yorumlanmalı ve

sistemin kontrol edilmesi gereklidir.

Testo’nun (sipariş numarası 0632 1260) orak şeklinde çok

delikli probu, çift duvar boşluğundaki O2 içeriğini güvenilir

ve hızlı şekilde ölçebilir. Basıncın kontrol edilmesiyle

bir baca gazı borusundaki sızdırmazlığı test etmek için

kullanılan geleneksel yöntem yalnızca günümüzde bacalarda

kullanılır. Testo 317-1 (sipariş numarası: 0632 3170) gibi bir

gaz kaçak dedektörü, baca gazı kanallarında sızıntıların hızlı

ve güvenilir biçimde tespit edilmesini sağlar.

9. Analizörün bakımı

Ölçümden sonra, ölçüm gaz pompası çalışıyorken baca gazı

probu baca gazı kanalından çıkarılmalıdır. Sonuç olarak,

temiz ortam havası, gaz sensörleri boyunca üflenir ve onları

yıkar.

Orak şeklinde çok delikli prob ile O2 çift duvar boşluğu ölçümü

Çift duvar boşluğu

Besleme havası

Baca gazı

Orak şeklinde çok delikli prob

Bacagazı

Beslemehavası

Beslemehavası


12

Azot oksitlerin kontrolü (NOx)

Azot oksitleri ölçerek yanma tesislerinden azot oksit

emisyonlarını azaltmak için gerekli teknik yanma önlemlerini

kontrol edebilirsiniz. Azot oksitler (NOx) azot monoksit (NO)

ve azot dioksit (NO2) toplamıdır. Küçük yakma tesislerinde

NO ve NO2 oranı (yoğuşma sistemleri hariç) daima aynıdır

(% 97 NO,% 3 NO2). Bu nedenle NOx azot oksitleri, NO azot

monoksit ölçümünden sonra normal olarak hesaplanır. Kesin

NOx ölçümleri gerekiyorsa, azot monoksit (NO) ve azot

dioksit içeriği (NO2) ölçülmeli ve eklenmelidir. Bu durum,

kazanların yoğuşması veya karışık yakıt kullanıldığında

geçerlidir; çünkü bu oranlar % 97 ila % 3 arasında değildir.

Ortam CO ölçümü

Yaşama alanlarında gaz ısıtıcılarına bakım yapılırken geri

akan baca gazı yüksek CO konsantrasyonlarına neden

olabildiğinden ve bu yüzden zehirlenme riski taşıdığından;

güvenlik nedeniyle baca gazı ölçümüne ek olarak CO

Yanma tesislerinin ek denetimi

Azot dioksidin (NO2) suda iyi çözünürlüğünden ötürü NO2

konsantrasyonunu doğru bir şekilde tespit etmek için kuru

baca gazının ölçülmesi gerekir, aksi takdirde kondenste

çözülen NO2 içeriği dikkate alınmaz. Bu nedenle gaz

hazırlama işlemi her zaman azot dioksit ölçümleri için

gerçekleştirilen baca gazı gerçek ölçüm öncesi kurutulur.

• Bir elektrostatik filtrenin yakınında ölçüm yaparken, statik

yük nedeniyle baca gazı probu topraklanmalıdır.

• Yüksek partiküllü madde ve kurum yükleri bekleniyorsa,

temizlenmiş, kuru filtreler kullanılmalıdır. Bir ön filtre

kullanılabilir.

ölçümü de yapılmalıdır. Solunan havada 0.16 hacim %

(1,600 ppm) CO konsantrasyonu ve üzeri, insanlarda ölüme

neden olur.

Bu ölçüm her zaman diğer ölçümlerin hepsinden önce

yapılmalıdır.

Havadaki CO konsantrasyonu Soluma süresi ve etkileri

30 ppm 0.003%

200 ppm 0.02% 400 ppm 0.04%

800 ppm 0.08%

1,600 ppm 0.16%

3,200 ppm 0.32%

6,400 ppm 0.64%

12,800 ppm 1.28%

MAC değeri (Almanya’da 8 saat üzerinde çalışmada max. konsantrasyon)

2 ila 3 saat içinde hafif baş ağrısı, Alın bölgesindeki baş ağrısının 1 ila 2 saat içindetüm kafa alanına yayılması

45 dakika içinde baş dönmesi, mide bulantısı ve seğirme,2 saat içinde bilinç kaybı

20 dakika içinde baş ağrısı, mide bulantısı ve baş dönmesi,2 saat içinde ölüm

5 ila 10 dakika içind baş ağrısı, mide bulantısı ve baş dönmesi,30 dakika içinde ölüm

1 ila 2 dakika içinde baş ağrısı ve baş dönmesi,10-15 dakika içinde ölüm

1 ila 3 dakika içinde ölüm


13

Ortam CO2 ölçümü

Ortam ölçümleri genellikle ortam havasının CO içeriğini

belirler. Bununla birlikte belirli konsantrasyonun üstündeki

CO2 insanlara da zararlıdır. Potansiyel tehlikeleri güvenli

bir şekilde ortadan kaldırmak için her iki değer de dikkate

alınmalıdır. CO2 içeriği, zehirlenmenin güvenilir bir erken

göstergesidir ve bu nedenle CO ölçümünü mükemmel

şekilde tamamlar. Her iki değerin paralel olarak ölçülmesi,

tehlikeli konsantrasyonların erken farkedilmesini sağlar.

CO2 konsantrasyonunun insanlar üzerindeki etkisi

387 ppm 0.0387% Dışarıda normal CO2 konsantrasyonu

Çalışma alanında izin verilen maksimum konsantrasyon

Dakika solunum hacmi en az yüzde 40 oranında artar

Nefes verirken CO2 konsantrasyonu

Baş dönmesi, baş ağrısı

Nefes darlığı, bilinç kaybına doğru bayılma hissi30 ila 60 dakika içinde ölüm

Bilinç kaybı5-10 dakika içinde ölüm

5,000 ppm 0.5%

15,000 ppm 1.5%

40,000 ppm 4%

50,000 ppm 5%

80,000 ...100,000 ppm

8 ... 10%

200,000 ppm 20%

Burada açıklanan çalışma adımları ve ipuçları, yoğuşmasız

cihazları çalıştırırken gerekli olan ayarların ve ölçümlerin

temel unsurlarını göstermektedir. Bunlar, düşük sıcaklıklı

kazanlar ve zorlu çekişli yağ brulörleridir. Yoğuşma cihazları

buraya dahil değildir.

1. İslilik sayısının ölçülmesi

Bu, islilik test cihazının bir filtre kağıdıyla baca gazı kanalına

sokulmasını ve baca gazının darbeye maruz kalmasını

gerektirir. Daha sonra filtre kovanı çıkarılır ve yağ türevlerinin

mevcudiyeti için muayene edilir (yağ damlaları). Yağ

türevleri nedeniyle filtrenin rengi bozulursa veya filtrenin

yoğunlaşması sonucu yıpranması durumunda ölçüm

tekrarlanmalıdır. Almanya’daki dumanın resmen belirlenmesi

Sıvı yakıtlı sistemler için fonksiyonel testler ve ayarlar

için üç ayrı ölçüm gerçekleştirilmelidir. Filtre kağıdındaki

kararma, Bacharach ölçeği ile karşılaştırılmıştır. Son

değer, bireysel ölçümlerden ortalama değeri hesaplayarak

belirlenir. Amaç, 0 duman numarası elde etmek olmalıdır.

Bilinmeyen sistemlerde, öncelikle bir duman ölçümü

yapılmalıdır; böylece, mevcut olabilecek herhangi bir yanma

kalıntısıyla (kurum ve yağ türevleri) analizörlerin gereksiz

kirliliği olmaz. Yüksek duman sayılarında, bir baca gazı

analizörünü kullanarak ayarları daha da optimize etmeden

önce, yağ brulörünün temel ayarı öncelikle kontrol edilmeli

ve değiştirilmelidir. 2. adım bu prosedürü açıklar:


2. Yakıt brulörleri için ayarlar

Sıvı yakıtların devreye alınmasında ve bakımında anahtar

parametrelerin ayarlanması ve kontrol edilmesi gerekir.

Bunun için bireysel çalışma adımları üreticinin belgelerinde

ayrıntılı olarak listelenmiş olup, sarı alevli brulörler için genel

olarak aşağıda açıklanmıştır.

Doğru nozul ağzının seçilmesi:

Püskürtme tablası seçim tablosunda, doğru nozulu ve

ayarlanması gereken yağ basıncını seçmek için gereken

brulör çıkışını kullanın.

Temel hacimsel debi ayarları

Üreticinin belgeleri, brulörün gerekli hava hacmi için

temel ayarlarla ilgili bilgileri içerir. Fırının gerekli termal

kapasitesine bağlı olarak, hava kanalı ve menfez plakasının

ayarlanması için ilgili değerler bir ölçekte belirtilir.

Temel yağ pompası ayarları (pompa basıncı):

Pompa basıncı, nozul ağzı seçim tablosunda gerekli

brulör çıkışı ve nozul seçimi yoluyla tanımlanmıştır.

Pompa basıncını okumak için yağ pompasına vidalanan

bir basınç göstergesi bulunur ve pompanın basıncı buna

göre pompanın basınç ayar vidası üzerinden ayarlanır. Yağ

pompasına da bağlı olan bir vakum ölçeri kullanarak, emme

borusundaki vakumun 0,4 bar’ı aşmadığından emin olun.

Yanma optimizasyonu ve kontrolü:

Bu temel hacimsel debi ve yağ basıncı ayarları, baca

gazı ölçümüyle daha da optimize edilebilen uygun

yanma değerlerini sağlamış olmalı. Yanma optimizasyonu

genellikle hava kanadındaki hava hacmini (kaba ayar)

veya delik plakasını (ince ayar) değiştirerek gerçekleştirilir.

Çok az yanma havası tam yanmayı ve dolayısıyla yakıtın

tam olarak kullanılmasını engeller ve kurum oluşmasına

neden olur. Çok fazla yanma havası, fazla havanın yanma

odasında ısıtılmasına ve kullanılmayan baca ile dağılmasına

neden olur. Brulör imalatçısına bağlı olarak, yanma

optimizasyonunu sağlamak için CO2 veya CO değerleri, aşırı

hava veya baca gazı kaybı/verimlilik özellikleri belirtilmiştir.

Bu değerler bir baca gazı analizörü kullanılarak belirlenir.


Sarı alevli brülör ile

Yakıt yağı bir nozul vasıtasıyla püskürtülür ve alev

içerisinde yağ gazlaştırması gerçekleşir. Yanma

sırasında sarımtırak bir alev görülebilir.

Mavi alevli brülör ile

Sıcak baca gazı, gerçek yanmadan önce püskürtülen

yağı ısıtmak için kullanılır ve böylece petrol

gazlaştırması alevin akış yukarısında gerçekleşir. Bu,

mavimsi bir alev üretir.

www.testo.com.tr

0981

xxx

x/sa

d/0

6.20

17 –

Tes

to L

td. d

iled

iği z

aman

değ

işik

lik y

apm

a ha

kkın

ı sak

lı tu

tar.

Testo Elektronik ve Test ÖlçümCihazları Dış Ticaret Ltd. Şti.

Fulya Mahallesi Vefa Deresi SokakGayrettepe İş Mrk. C Blok No:5/1

D: 2-3-4-5 Şişli-İstanbulTel: +90 212 217 01 55

Faks: +90 212 217 02 21E-mail: [email protected]

Isıtma sistemlerinde kullanılan

tüm analizörleri web sitemizde

bulabilirsiniz:

www.testo.com.tr

Documents

Isıtma sistemlerinde ölçüm görevlerini etkin ve güvenli ......• Enerji kaybı/yıl = baca gazı kaybı x yakıt tüketimi/yıl Hesaplanan %10 baca gazı kaybı ve yıllık