ITINOTOKDO KAN BIBLIA - download.jw.orgdownload.jw.org/files/media_books/bh_BI.pdf · sasabi, ‘Kun an Dios may pagmakolog sa sato asin sa satong mga problema, bako daw na oolangon

ANO Man NanggadAN ITINOTOKDO

KAN BIBLIA?IT

INO

TOK

DO

KA

NB

IBLIA

bh

-BI

ANO Man NanggadAN ITINOTOKDO

KAN BIBLIA?

Pinaghalean kan mga Retrato: ˛ Pahina 7: Sa karahayan nin boot kan AmericanBible Society ˛ Pahina 19: Daga: Retrato kan NASA ˛ Pahina 24-5: Retrato kan WHO

ni Edouard Boubat ˛ Pahina 88-9: Pagputok: Basado sa retrato kan USAF; aki:Basado sa retrato kan WHO ni W. Cutting

� 2005Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania

All Rights ReservedKAGPUBLIKAR

Watchtower Bible and Tract Society of New York, Inc.Brooklyn, New York, U.S.A.

2012 na Pag-imprentaAn publikasyon na ini dai ipinapabakal. Ini itinatao bilang

kabtang nin pambilog na kinaban na pagtotokdo kan Biblia nasinusuportaran nin boluntad na mga donasyon.

Apuera sana kun may ibang tanda, an mga kotasyonsa Kasuratan trinadusir hale sa nasa modernong Ingles na

New World Translation of the Holy Scriptures—With References.What Does the Bible Really Teach?

Bicol (bh-BI)Made in Japan

Ginibo sa Hapon

AN LIBRONG INI SADIRI NI

KAPITULO PAHINA

Ini daw an Katuyohan nin Dios? � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � 3

1. Ano an Katotoohan Manongod sa Dios? � � � � � � � � � � � � � � � � � 8

2. An Biblia—Sarong Libro na Gikan sa Dios � � � � � � � � � � � � � � � 18

3. Ano an Katuyohan nin Dios Para sa Daga? � � � � � � � � � � � � � � � 27

4. Siisay si Jesu-Cristo? � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � 37

5. An Pantubos—Regalo nin Dios na Nakakalabi sa Gabos � � � � � � 47

6. Haen an mga Gadan? � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � 57

7. An Tunay na Paglaom Para saSaindong Nagadan na mga Namomotan � � � � � � � � � � � � � � 66

8. Ano an Kahadean nin Dios? � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � 76

9. Nabubuhay Na daw Kita sa “Huring mga Aldaw”? � � � � � � � � � 86

10. An Espiritung mga Linalang—Kun Paano Sinda Nakakaapektar Sato � � � � � � � � � � � � � � � 96

11. Taano ta Tinotogotan nin Dios an Pagdusa? � � � � � � � � � � � � � 106

12. Pamumuhay sa Paagi na Nakakapaogma sa Dios � � � � � � � � � � 115

13. Sarong Diosnon na Pagmansay sa Buhay � � � � � � � � � � � � � � � 125

14. Kun Paano Gigibohon na Maogmaan Saindong Buhay Pampamilya � � � � � � � � � � � � � � � � � � � 134

15. Pagsamba na Aprobado nin Dios � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � 144

16. Manindogan Kamo Para sa Tunay na Pagsamba � � � � � � � � � � 154

17. Rumani sa Dios Paagi sa Pamibi � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � 164

18. An Bautismo Asin an Saindong Relasyon sa Dios � � � � � � � � � � 174

19. Magdanay sa Pagkamoot nin Dios � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � 184

Apendise � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � 194

MGA LAOG

BASAHON nindo an arin man na peryodi-ko. Magdalan kamo sa telebisyon, o maghi-nanyog kamo sa radyo. Kadakol kan baretanin krimen, guerra, asin terorismo! Isiponan manongod sa sadiri nindong mga prob-lema. Tibaad an helang o pagkagadan ninsarong namomotan nagtatao saindo nin da-kulang kapurisawan. Tibaad magsabootkamo kapareho kan marahay na tawong siJob, na nagsabi na sia “rupit-rupit nin kasa-kitan.”—Job 10:15, The Holy Bible in the Lan-guage of Today.

Hapoton nindo an saindong sadiri:

ˇ Ini daw an katuyohan nin Dios para sasako asin para sa iba pa sa katawohan?

ˇ Saen daw ako makakanompong nin ta-bang tanganing makaya ko an sakongmga problema?

ˇ May paglaom daw na maheheling ta paan katoninongan sa daga?

An Biblia nagtatao nin nakakakontentongmga simbag sa mga hapot na ini.

Ini daw an Katuyohan nin Dios?

AN BIBLIA NAGTOTOKDO NAPAPANGYAYARIHON NIN DIOS

AN MGA PAGBABAGONG INI SA DAGA.

“Papahidon nia an gabos na luha sa saindangmga mata, asin an kagadanan mawawara na,

dai na sagkod magkakaigwa nin pagmondoni pagtangis ni kolog.”—Kapahayagan 21:4

“An pilay matukad nagaro lalaking usa.”

—Isaias 35:6

“An mga matakan mga buta

magkakaburuklat.”—Isaias 35:5

4

“An gabos na nasa mgalolobngan na girumdoman . . .maruluwas.”—Juan 5:28, 29

“Mayo nin nag-eerokna masabi:

‘Naghehelang ako.’ ”—Isaias 33:24

“Magkakaigwa nin abundang tipasisa ibabaw kan daga.”

—Salmo 72:16

MAKINABANG SA KATOKDOAN KAN BIBLIA

Dai tolos isipon na an iinatubang sa si-nusundan na mga pahina mga pagma-wot sana nin boot. Nanuga an Dios na pa-pangyayarihon an mga bagay na ini, asinipinapaliwanag kan Biblia kun paano niaiyan gigibohon.

Alagad labi pa dian an ginigi-bo kan Biblia. Itinatao kaiyanan paagi tanganing makam-tan nindo an talagang naka-kakontentong buhay dawangonyan. Isipon nin ma-dali sana an manongodsa saindong mga kahadi-tan asin problema. Tiba-ad kaiba dian an kadaihannin kuarta, mga problemasa pamilya, pagluya kan salud,o an pagkagadan nin sarong na-momotan. Makakatabang sa saindoan Biblia na atubangon an mga proble-ma ngonyan, asin makakatao iyan nin ka-ginhawahan paagi sa pagsimbag sa mga hapot na siring baga kaini:

ˇ Taano ta nagdudusa kita?

ˇ Paano niato makakaya an mga kahaditan sa buhay?

ˇ Paano niato gigibohon na magin mas maogma an satong bu-hay pampamilya?

ˇ Ano an mangyayari sato kun kita magadan?

ˇ Maheheling pa daw niato giraray an satong nagadan na mganamomotan?

ˇ Paano kita nakakasierto na ootobon nin Dios an saiyang mgapanuga sa ngapit?

6 Ano Man Nanggad an Itinotokdo kan Biblia?

An bagay na binabasa nindo an librong ini nagpapaheling nagusto nindong maaraman kun ano an itinotokdo kan Biblia. Anlibrong ini matabang sa saindo. Maririsa nindo na an mga para-po may kapadis na hapot sa ibaba kan pahina. Minilyon an nagus-tohan an paggamit kan hapot-simbagan na paagi kun tinotokar anBiblia kaiba kan mga Saksi ni Jehova. Linalaoman niamo na ma-gugustohan man nindo iyan. Bendisyonan logod kamo nin Diosmantang nananamitan nindo ngonyan an nakakapukaw sa bootasin nakakakontentong eksperyensia nin pag-adal kun ano mannanggad an itinotokdo kan Biblia!

KABISADOHON AN SAINDONG BIBLIA

IGWA nin 66 na libro asin surat na minakompuesto kan Biblia. Bi-naranga ini sa mga kapitulo asin bersikulo tanganing madali anpaghanap nin teksto. Kun sinisitar an mga teksto sa publikasyon naini, an enot na numero kasunod kan ngaran nag-iindikar kan kapi-tulo kan libro o surat sa Biblia, asin an sunod na numero nagtotok-do sa bersikulo. Halimbawa, an boot sabihon kan “2 Timoteo 3:16”ikaduwang surat ki Timoteo, kapitulo 3, bersikulo 16.

Magigin pamilyar tolos kamo sa Biblia paagi sa paghanap kanmga teksto na sinitar sa publikasyon na ini. Siring man, taano ta daiponan an sarong programa nin pagbasa sa Biblia aroaldaw? Paagisa pagbasa nin tolo sagkod limang kapitulo kada aldaw, mababa-sa nindo an bilog na Biblia sa laog nin sarong taon.

Ini daw an Katuyohan nin Dios? 7

NARIPARO na daw nindo kun paano naghahapot an mga aki? Andakol nagpopoon na maghapot oras na tatao na sindang magta-ram. May burarat, galagang mga mata, sinda minaheling sa saindoasin naghahapot dapit sa mga bagay na siring baga kan: Taano taasul an langit? Gibo sa ano an mga bitoon? Siisay an nagtokdosa mga gamgam na umawit? Tibaad magmaigot kamong marhayna sumimbag, alagad iyan bakong pirmeng pasil. Dawa an pina-kamarahay nindong simbag tibaad magpalataw nin sarona naman na hapot: Taano?

2 Bako sanang mga aki an naghahapot.Mantang kita nagdadakula, padagos kitangnaghahapot. Ginigibo niato ini tanganinghumagad nin direksion, tanganing maara-man an mga peligro na dapat niatonglikayan, o tanganing panigoan an satongpagmawot na makanood. Alagad an dakol natawo garo baga minapondo nang maghapot,nangorogna dapit sa pinakamahalagangmga bagay. Kun dai man, mina-pondo na sana sinda sa paghanapkan mga simbag.

3 Isip-isipon an hapot na nasa tu-tob kan librong ini, an mga hapot na

1, 2. Taano ta sa parate marahay na maghapot?3. Taano ta nagpondo an dakol sa paghanap nin mgasimbag sa pinakamahalagang mga hapot?

KAPITULO UNO

Ano an KatotoohanManongod sa Dios?

May pagmakolog daw talaga sa saindo an Dios?

Anong klase an Dios? Igwa daw sia nin ngaran?

Posible daw na rumani sa Dios?

pinalataw sa introduksion, o an mga hapot sa kapinonan kankapitulong ini. An mga ini nagkapira sa pinakamahalagang mgahapot na puede nindong ihapot. Pero an dakol na tawo nagpon-do na sa paghihingoang manompongan an mga simbag. Taano?Nasa Biblia daw an mga simbag? May mga nagsasaboot na depisi-lon saboton an mga simbag kaiyan. An iba naghahadit na tibaadmagbunga nin pagkapasupog an paghapot. Asin may mga nagde-sisyon na pinakamarahay na ipabaya na sana sa mga namomoonasin paratokdo sa relihion an siring na mga hapot. Kumusta mankamo?

4 Posibleng marhay na interesado kamong makua an simbag samahahalagang hapot sa buhay. Daing duwa-duwa na kun besesiniisip-isip nindo: ‘Ano daw an katuyohan nin buhay? Iyo sanadaw ini an buhay? Anong klase daw talaga an Dios?’ Marahay anpaghapot nin siring na mga hapot, asin mahalagang dai kamosumuko sagkod na manompongan nindo an nakakakontento, ma-sasarigan na mga simbag. An bantog na paratokdo na si Jesu-Cristonagsabi: “Padagos na maghagad, asin ta iyan itatao sa saindo;padagos na maghanap, asin ta kamo makakakua; padagos na mag-tuktok, asin ta iyan bubuksan sa saindo.”—Mateo 7:7.

5 Kun kamo ‘padagos na maghahanap’ nin simbag sa mahaha-lagang hapot, manonompongan nindo na kapakipakinabang namarhay an paghanap na iyan. (Talinhaga 2:1-5) Apisar kan tibaadsinabi sa saindo nin ibang tawo, igwa nin mga simbag, asin puedenindong manompongan iyan—sa Biblia. An mga simbag bakongdepisilon na masabotan. Orog pa dian, nagtatao iyan nin paglaomasin kagayagayahan. Asin matatabangan kamo kaiyan na magka-igwa nin nakakakontentong buhay ngonyan mismo. Primero,tokaron niato an sarong hapot na nakaribaraw sa dakol na tawo.

AN DIOS DAW DAING PAGMAKOLOGASIN MATAGAS AN PUSO?

6 An dakol na tawo naghohona na an simbag sa hapot na iyaniyo. ‘Kun may pagmakolog an Dios,’ an pangangatanosan ninda,‘bako daw na laen kutanang marhay na lugar an kinaban?’

4, 5. Ano an nagkapira sa pinakamahalagang mga hapot sa buhay na puedeniatong ihapot, asin taano ta maninigo niatong hanapon an mga simbag?6. Taano an dakol na tawo ta naghohona na an Dios daing pagmakolog kundapit sa pagdusa nin mga tawo?

Ano an Katotoohan Manongod sa Dios? 9

Nangangalagkalag kita sa palibot asin naheheling niato an sarongkinaban na pano nin guerra, pagkaongis, asin kamondoan. Asinbilang mga indibiduwal, nagkakahelang kita, nagdudusa kita,nagagadanan kita nin mga namomotan. Sa siring, an dakol nag-sasabi, ‘Kun an Dios may pagmakolog sa sato asin sa satong mgaproblema, bako daw na oolangon nia kutana na mangyari an si-ring na mga bagay?’

7 An mas maraot pa ta an mga paratokdo sa relihion kun besespinapapaghona an mga tawo na matagas an puso nin Dios. Taanoman? Kun nagkakaigwa nin trahedya, sinasabi ninda na kabotaniyan nin Dios. Garo man sana ibinabasol sa Dios kan siring namga paratokdo an nangyayaring maraot na mga bagay. Iyan dawan katotoohan manongod sa Dios? Ano man nanggad an itinotok-do kan Biblia? An Santiago 1:13 minasimbag: “Kun binabalo, dainin siisay man na magsabi: ‘Binabalo ako nin Dios.’ Huli ta paagisa maraot na mga bagay an Dios dai puedeng baloon ni binabaloman nia an siisay man.” Kaya an Dios nungkang ginigikanan kankaratan na naheheling nindo sa kinaban na nasa palibot nindo.(Job 34:10-12) Totoo, tinotogotan niang mangyari an maraot namga bagay. Alagad dakula an kalaenan nin pagtogot na mangyarian sarong bagay asin nin pagpangyari kaiyan.

8 Halimbawa, isipon an manongod sa sarong madonong asinmamomoton na ama na may nasa edad nang aki na kasaro pasa harong kan saiyang mga magurang. Kan an aki magin rebel-de asin magdesisyon na humale sa harong, dai sia pinogolan kansaiyang ama. An aki namuhay sa maraot na paagi asin nagkaprob-lema. An ama daw an dahelan kan mga problema kan saiyang aki?Bako. (Lucas 15:11-13) Kaagid kaiyan, dai pinogolan nin Dios anmga tawo kan pilion ninda an maraot na dalan, alagad bako sia andahelan kan mga problema na nagin resulta kaiyan. Kun siring,siertong bakong makatanosan na ibasol sa Dios an gabos na prob-lema kan katawohan.

7. (a) Paano an dakol pinapaghona kan mga paratokdo sa relihion na matagasan puso nin Dios? (b) Ano man nanggad an itinotokdo kan Biblia manongodsa mga pagbalo na tibaad agihan niato?8, 9. (a) Paano nindo puedeng iladawan an pagkakalaen nin pagtogot namagkaigwa nin karatan asin nin pagpangyari kaiyan? (b) Taano ta bakong ma-katanosan na tatsaran niato an desisyon nin Dios na togotan an katawohan nasundon an sumbikalan na dalan?


9 An Dios may marahay na mga dahelan sa pagtogot sa katawo-han na sundon an maraot na dalan. Bilang an satong madonongasin makapangyarihan na Kaglalang, dai nia kaipuhan na ipaliwa-nag sa sato an saiyang mga dahelan. Minsan siring, huli sapagkamoot ginigibo nia ini. Orog pa nindong manonodan an ma-nongod sa mga dahelan na ini sa Kapitulo 11. Alagad makakasiertokamo na an Dios bakong responsable sa mga problema na ina-atubang niato. Al kontraryo, tinatawan nia kita kan solamentengpaglaom sa sarong solusyon!—Isaias 33:2.

10 Dugang pa, an Dios banal. (Isaias 6:3) Nangangahulogan inina sia dalisay asin malinig. Mayo nin ano man na karatan sa sai-ya. Kaya puede kitang magtiwala nin biyo sa saiya. Dai niato iyanmasasabi dapit sa mga tawo, na kun beses nagigin maraot. Dawaan pinakasadiosan na tawo na nasa autoridad sa parate mayo ninkapangyarihan na haleon an epekto kan danyos na ginigibo ninmaraot na mga tawo. Alagad an Dios makapangyarihan sa gabos.Kaya niang haleon asin talagang hahaleon nia an gabos na naginepekto nin karatan sa katawohan. Kun humiro na an Dios, gigi-bohon nia iyan sa paagi na matapos sa karatan sagkod lamang!—Salmo 37:9-11.

ANO AN SABOOT NIN DIOS MANONGOD SAMGA INHUSTISYA NA INAATUBANG NIATO?

11 Mientras tanto, ano an saboot nin Dios manongod sa nang-yayari sa kinaban asin sa saindong buhay? Bueno, itinotokdo kanBiblia na an Dios “mamomoton sa hustisya.” (Salmo 37:28) Kayadakulaon an pagmakolog nia manongod sa kun ano an tama asinkun ano an sala. Ikinakaongis nia an gabos na klase nin inhus-tisya. Sinasabi kan Biblia na ‘nakolgan an puso nin Dios’ kan ankinaban mapano nin karatan kaidtong nakaaging mga panahon.(Genesis 6:5, 6) Dai nagliwat an Dios. (Malaquias 3:6) Naoongispa man giraray siang maheling an pagdusa na nangyayari sa bi-log na kinaban. Asin naoongis an Dios na maheling na nagdudusaan mga tawo. “Sia may pagmakolog sa saindo,” an sabi kan Biblia.—1 Pedro 5:7.

10. Taano ta makakapagtiwala kita na hahaleon nin Dios an gabos na epektonin karatan?11. (a) Ano an saboot nin Dios manongod sa inhustisya? (b) Ano an sabootnin Dios manongod sa saindong pagdusa?


12 Paano kita makakaseguro na an Dios naoongis na makahelingnin pagdusa? Uya an dugang pang prueba. Itinotokdo kan Bibliana an tawo ginibo sa ladawan nin Dios. (Genesis 1:26) Sa siringigwa kita nin marahay na mga kualidad huli ta an Dios igwa ninmarahay na mga kualidad. Halimbawa, napupurisaw daw kamo namaheling na nagdudusa an inosenteng mga tawo? Kun napupuri-saw kamo huli sa siring na mga inhustisya, makakaseguro kamona labi pa kaiyan an saboot nin Dios manongod dian.

13 An saro sa pinakamarahay na mga bagay manongod sa mgatawo iyo an satong kakayahan na mamoot. Ipinapabanaag mankaiyan an Dios. Itinotokdo kan Biblia na “an Dios pagkamoot.”(1 Juan 4:8) Kita namomoot huli ta an Dios namomoot. Pa-pahiroon daw kamo kan pagkamoot na taposon an pagdusa asin

inhustisya na naheheling nindo sa kina-ban? Kun may kapangyarihan kamo nagibohon iyan, gigibohon daw nindo iyan?Siempre gigibohon nindo iyan! Makaka-seguro man kamo na tataposon nin Diosan pagdusa asin inhustisya. An mga pa-nuga na nasambitan sa introduksion kanlibrong ini bako sanang mga pangatoro-gan o daing basehan na paglaom. An mgapanuga nin Dios seguradong maootob!Pero tanganing magkaigwa nin pagtubodsa siring na mga panuga, kaipuhan na ma-dagdagan an kaaraman nindo manongodsa Dios na nanuga kaiyan.

GUSTO NIN DIOS NA MAMIDBIDNINDO KUN SIISAY SIA

14 Kun gusto nindong mamidbid kamonin sarong tawo, ano an tibaad gibohon

12, 13. (a) Taano ta igwa kita nin marahay na mgakualidad na arog baga kan pagkamoot, asin paanoan pagkamoot nakakaapektar sa satong pagmansaysa kinaban? (b) Taano ta makakaseguro kamo na ta-lagang may gigibohon an Dios manongod sa mgaproblema sa kinaban?14. Ano an ngaran nin Dios, asin taano ta manini-go niatong gamiton iyan?

Kun gusto nindongmamidbid kamo ninsarong tawo, bako dawna sinasabi nindo ansaindong ngaran?Ihinahayag nin Dios sasato an saiyang ngaransa Biblia


nindo? Bako daw na sasabihon nindo sa tawong iyan an saindongngaran? Igwa daw nin ngaran an Dios? An dakol na relihion mina-simbag na an ngaran nia “Dios” o “Kagurangnan,” alagad an mgaiyan bakong personal na ngaran. Mga titulo iyan, kun paanongan “hade” asin “presidente” mga titulo. Itinotokdo kan Bibliana an Dios may dakol na titulo. Kaiba dian an “Dios” asin “Kagu-rangnan.” Minsan siring, itinotokdo man kan Biblia na an Diosmay personal na ngaran: Jehova. An Salmo 83:18 nagsasabi: “Ika,na an ngaran Jehova, ika sana an Kaharohalangkawe sa bilog nadaga.” Kun mayo an ngaran na iyan sa traduksion kan Biblia nakapot nindo, tibaad boot nindong helingon an Apendise sa pahi-na 195-7 kan librong ini tanganing maaraman kun taano ta siring.An totoo iyo na an ngaran nin Dios minalataw nin rinibong beses

Itinotokdo kan Bibliana si Jehova an mamomoton na

Kaglalang kan uniberso

sa suanoy na mga manuskrito kan Biblia. Kaya gusto ni Jehova namaaraman nindo an saiyang ngaran asin gamiton iyan. Puedengsabihon na ginagamit nia an Biblia tanganing ipamidbid nia an sa-iyang sadiri sa saindo.

15 Tinawan nin Dios an saiyang sadiri nin ngaran na pano ninkahulogan. An saiyang ngaran, an Jehova, nangangahulogan nakayang otobon nin Dios an ano man na saiyang ipanuga asinkaya niang gibohon an ano man na katuyohan na nasa isip nia.�An ngaran nin Dios daing kaagid, napapalaen nanggad. Saiya sanaiyan. Sa dakol na paagi, si Jehova daing kaagid. Taano ta siring?

16 Naheling niato na sinabi kan Salmo 83:18 manongod ki Jeho-

� May dugang pang impormasyon manongod sa kahulogan asin pronunsias-yon kan ngaran nin Dios sa Apendise sa pahina 195-7.

15. Ano an kahulogan kan ngaran na Jehova?16, 17. Ano an manonodan niato manongod ki Jehova base sa minasunod namga titulo: (a) “an Makakamhan sa Gabos”? (b) “Hade sa panahon na daingsagkod”? (c) “Kaglalang”?

An pagkamoot ninsarong mamomoton

na ama sasaiyang mga aki

nagpapabanaag kannangongorog napagkamoot kan

satong langitnon naAma para sa sato


va: “Ika sana an Kaharohalangkawe.” Siring man, si Jehova sanaan inaapod na “an Makakamhan sa Gabos.” An Kapahayagan 15:3nagsasabi: “Dakula asin makangangalas an saimong mga gibo,Jehova Dios, an Makakamhan sa Gabos. Matanos asin tunay an sa-imong mga dalan, Hade sa panahon na daing sagkod.”An titulong“an Makakamhan sa Gabos” nagtotokdo sa sato na si Jehova an pi-nakamakapangyarihan na persona. Dai mapapantayan an saiyangkapangyarihan; supremo iyan. Asin an titulong “Hade sa panahonna daing sagkod” nagpapagirumdom sa sato na si Jehova daing ka-agid sa saro pang sentido. Sia sana an nag-eeksister sa gabos napanahon. An Salmo 90:2 nagsasabi: “Poon pa ngani sa panahonna daing talaan sagkod sa panahon na daing talaan [o, sagkod la-mang] ika iyo an Dios.” An ideyang iyan nakakapukaw nin maypagkangirhat na paggalang, bako daw?

17 Si Jehova daing kaagid man sa bagay na sia sana an Kagla-lang. An Kapahayagan 4:11 nagsasabi: “Maninigo ka, Jehova, nasamong Dios, na mag-ako kan kamurawayan asin kan onra patinkan kapangyarihan, huli ta linalang mo an gabos na bagay, asinhuli sa saimong kabotan an mga iyan naglataw asin nalalang.”An gabos na bagay na puede nindong maisip—poon sa dai nahe-heling na espiritung mga linalang sa langit sagkod sa mga bitoonna nakakapano sa kalangitan kun banggi sagkod sa mga bungangkahoy sagkod sa mga sira na naglalangoy sa mga kadagatan asinsalog—iyan gabos nag-eeksister huli ta si Jehova an Kaglalang!

PUEDE DAW KAMONG MAGIN HARANI KI JEHOVA?18 An nababasa manongod sa mga kualidad ni Jehova na na-

kakapukaw nin may pagkangirhat na paggalang nagpapangyaringdai mapamugtak an isip nin nagkapirang tawo. Natatakot sinda naan Dios sobra kamamuraway para sa sainda, kaya dai sinda noarinman puedeng magin harani sa saiya o dawa ngani magkaigwa ninhalaga para sa siring kahalangkawon na Dios. Alagad tama daw anideyang ini? An mismong kabaliktaran an itinotokdo kan Biblia.Iyan nagsasabi manongod ki Jehova: “Sa katunayan, sia bakongharayo sa lambang saro sa sato.” (Gibo 17:27) Sinasadol pa nganikita kan Biblia: “Rumani kamo sa Dios, asin sia marani sa saindo.”—Santiago 4:8.

18. Taano ta nagsasaboot an nagkapirang tawo na dai sinda noarin man pue-deng magin harani sa Dios, alagad ano an itinotokdo kan Biblia?


19 Paano kamo makakarani sa Dios? Enot sa gabos, ipadagosnindo an saindong ginigibo ngonyan—an pag-adal manongod saDios. Sinabi ni Jesus: “Ini nangangahulogan nin buhay na da-ing katapusan, an saindang paglaog sa isip nin kaaraman dapitsa saimo, na iyo sanang tunay na Dios, asin dapit sa saro na sai-mong sinugo, si Jesu-Cristo.” (Juan 17:3) Iyo, itinotokdo kan Bibliana an pag-adal manongod ki Jehova asin ki Jesus nagbubunganin “buhay na daing katapusan”! Siring kan nasambitan na, “anDios pagkamoot.” (1 Juan 4:16) Si Jehova igwa man nin dakol naiba pang marahayon asin nakakaakit na mga kualidad. Halimba-wa, an Biblia nagsasabi na si Jehova “Dios na maheherakon asinmaugayon, maluway sa pagkaanggot asin abunda sa mamomotonna kabootan asin katotoohan.” (Exodo 34:6) Sia “marahay asin an-dam na magpatawad.” (Salmo 86:5) An Dios mapasensia. (2 Pedro3:9) Sia maimbod. (Kapahayagan 15:4) Mantang kamo nagbabasanin orog pa sa Biblia, maaaraman nindo kun paano ipinaheling niJehova na igwa sia kan nakakaakit na mga kualidad na ini asin kandakol na iba pa.

20 Totoo, dai nindo naheheling an Dios huli ta sia espiritung dainaheheling. (Juan 1:18; 4:24; 1 Timoteo 1:17) Minsan siring, paagisa pag-adal manongod sa saiya sa tabang kan Biblia, mamimidbidnindo sia bilang sarong persona. Siring kan sinabi kan salmista,puede nindong “maheling an pagigin nakakagayagaya ni Jehova.”(Salmo 27:4; Roma 1:20) Mientras na orog kamong nag-aadal ma-nongod ki Jehova, sia orog man na magigin tunay para sa saindoasin orog man kamong magkakaigwa nin dahelan na kamotan siaasin magin harani sa saiya.

21 Luway-luway nindong masasabotan kun taano ta itinotokdosa sato kan Biblia na ibilang si Jehova na Ama niato. (Mateo 6:9)Bako sanang gikan sa saiya an satong buhay kundi gusto nia anpinakamarahay na buhay na posible para sa sato—kun paanonggugustohon iyan kan siisay man na mamomoton na ama para sasaiyang mga aki. (Salmo 36:9) Itinotokdo man kan Biblia na an

19. (a) Paano kita makakapoon na rumani sa Dios, asin may anong pakina-bang? (b) Anong mga kualidad nin Dios an pinakanakakaakit sa saindo?20-22. (a) An dai niato pakaheling sa Dios nakakaolang daw sa sato na maginharani sa saiya? Ipaliwanag. (b) Ano an tibaad isadol sa saindo nin nagkapi-rang tawo na marahay man an intension, alagad ano an maninigo nindonggibohon?


mga tawo puedeng magin katood ni Jehova. (Santiago 2:23) Isip-isipon na sana iyan—puede kamong magin katood kan Kaglalangkan uniberso!

22 Mientras na orog kamong nakakanood sa Biblia, tibaad maymga tawo na marahay man an intension na masadol sa saindo napondohon an siring na mga pag-adal. Tibaad nahahadit sindangriribayan nindo an saindong mga paniniwala. Alagad dai nindotogotan an siisay man na papondohon kamo na magkaigwa kanpinakamarahay na pakikikatood na puedeng mapasaindo.

23 Siempre, may mga bagay na sa primero dai nindo masasabo-tan. Tibaad nakakapakumbaba an humagad nin tabang, alagad daikamo maghabo huli sa pagkasupog. Sinabi ni Jesus na marahay namagin mapakumbaba, siring sa sarong sadit na aki. (Mateo 18:2-4)Asin an mga aki, siring kan aram niato, kadakol kan ihinahapot.Gusto nin Dios na manompongan nindo an mga simbag. Inoo-maw kan Biblia an nagkapira na galagang makanood manongodsa Dios. Maingat nindang siniyasat an Kasuratan tanganing se-guradohon na an saindang nanonodan iyo an katotoohan.—Gibo17:11.

24 An pinakamarahay na paagi tanganing makanood manongodki Jehova iyo an pagsiyasat sa Biblia. Napapalaen iyan sa arin manna ibang libro. Sa anong paagi? An sunod na kapitulo matokar kantemang iyan.

23, 24. (a) Taano ta maninigo na padagos kamong maghapot manongod sasaindong nanonodan? (b) Ano an tema kan sunod na kapitulo?

KUN ANO AN ITINOTOKDO KAN BIBLIA

ˇ An Dios personal na nagmamakolog sa saindo.—1 Pedro 5:7.

ˇ Jehova an personal na ngaran nin Dios.—Salmo 83:18.

ˇ Inaagda kamo ni Jehova na rumani sa saiya.—Santiago 4:8.

ˇ Mamomoton, maboot, asin maheherakon siJehova.—Exodo 34:6; 1 Juan 4:8, 16.


MAY nagigirumdoman daw kamong panahon na nag-akokamo nin marahayon na regalo gikan sa sarong mahal nakatood? Posibleng marhay, an eksperyensiang iyan bako sa-nang nakakapagana sa boot kundi nakakaogma man. Ini hulita an sarong regalo may ihinahayag sa saindo manongod sakagtao—na pinapahalagahan nia an saindong pakikikatood. Da-ing duwa-duwa na nagpahayag kamo nin pasasalamat parasa regalo kan saindong katood na nagpapaheling nin pagiginmapaggirumdom.

2 An Biblia sarong regalo gikan sa Dios, na talagang ma-papasalamatan niato. Ihinahayag kan daing kaagid na librongini an mga bagay na dai ta kutana noarin man maaaraman.Halimbawa, iyan nagsasaysay sato manongod sa paglalang kanmabitoon na kalangitan, kan daga, asin kan enot na lalaki asinbabae. An Biblia may masasarigan na mga prinsipyo na ma-tabang sato na makayang atubangon an mga problema asinkahaditan sa buhay. Ipinapaliwanag kaiyan kun paano ootobonnin Dios an saiyang katuyohan asin papangyayarihon an masmarahay na mga kamugtakan sa daga. Kanigoan kanakakapaga-na sa boot na regalo an Biblia!

1, 2. Sa anong mga paagi na an Biblia sarong nakakapagana sa boot na regalogikan sa Dios?

KAPITULO DOS

An Biblia—Sarong Libro na Gikan sa Dios

Sa anong mga paagi napapalaen an Biblia saarin man na iba pang libro?

Paano kamo matatabangan kan Biblia na makayangatubangon an personal na mga problema?

Taano ta mapagtitiwalaan nindo an mga hulana nakasurat sa Biblia?

3 An Biblia nakakaogma man na regalo, huli ta may ihinaha-yag iyan manongod sa Kagtao, si Jehova Dios. An bagay na itinaonia an siring na libro katunayan na gusto nia na mamidbid niatosia nin marhay. Tunay nanggad, matatabangan kamo kan Bibliana rumani ki Jehova.

4 Kun igwa kamo nin kopya kan Biblia, dai nanggad kamonagsosolo. An Biblia ikinapublikar na sa labing 2,300 na lengua-he, nin bilog o kabtang sana, asin sa siring mababasa kan labing90 porsiento kan populasyon kan kinaban. Sa promedyo, labingsarong milyon na Biblia an idinidistribwir kada semana! Binil-yon na kopya magsalang kan bilog na Biblia o kabtang kaiyan annaimprenta na. Daing duwa-duwa, mayo nin ibang libro na arogkan Biblia.

5 Dugang pa, an Biblia “ipinasabong nin Dios.” (2 Timoteo3:16) Sa anong paagi? An Biblia mismo nagsisimbag: “An mgatawo nagtaram hale sa Dios mantang sinda pinapahiro kan banalna espiritu.” (2 Pedro 1:21) Sa pag-ilustrar: An sarong negos-yante tibaad sugoon na gumibo nin surat an sarong sekretaryo.

3. Ano an ihinahayag manongod ki Jehova kan pagtao nia kan Biblia, asin ta-ano ta nakakaogma ini?4. Ano an hinahangaan nindo manongod sa pagdistribwir kan Biblia?5. Sa anong paagi na “ipinasabong nin Dios” an Biblia?

An “New World Translation of the Holy Scriptures”makukua sa dakol na lenguahe

19

Nasa surat na iyan an mga kaisipan asin instruksion kan negos-yante. Huli kaini, iyan surat nia talaga, bakong kan sekretaryo. Sakaagid na paagi, mensahe nin Dios an nasa Biblia, bakong kanmga lalaki na nagsurat kaiyan. Sa siring, an enterong Biblia totoonanggad na “tataramon nin Dios.”—1 Tesalonica 2:13.

MAY ARMONIYA ASIN EKSAKTO6 An Biblia isinurat sa laog nin peryodo na labing 1,600 na

taon an lawig. An mga kagsurat kaiyan nabuhay sa laen-laen napanahon asin hale sa dakol na klase nin pamumuhay. An nagka-pira paraoma, parasira, asin pastor. An iba mga propeta, hokom,asin hade. An kagsurat kan Ebanghelyo na si Lucas sarong dok-tor. Sa ibong kan laen-laen na pinaghalean kan mga kagsuratkaiyan, an Biblia may armoniya poon sa kapinonan sagkod sa ka-tapusan.�

7 An enot na libro kan Biblia nagsasabi sato kun paano nag-poon an mga problema kan katawohan. Ipinapaheling kanultimong libro na magigin paraiso, o sarong tatamnan, an bilogna daga. An gabos na nasusurat sa Biblia rinibong taon nin his-torya an kinokobrehan asin may koneksion sa pagkahayag kankatuyohan nin Dios. Makangangalas an armoniya kan Biblia, ala-gad iyan an lalaoman ta sa sarong libro na gikan sa Dios.

8 An Biblia eksakto kun dapit sa siensia. Igwa ngani iyan ninimpormasyon na progresibong marhay. Halimbawa, an libro ninLevitico igwa nin mga ley para sa suanoy na Israel manongodsa pagkuarentena asin pangangataman sa salud kan panahon naan mga nasyon sa palibot ninda daing kaaraman manongod sasiring na mga bagay. Kan panahon na may salang mga ideyamanongod sa korte kan daga, nasambitan kan Biblia na iyantalidong, o bilog. (Isaias 40:22) Eksakto an pagkasabi kan Bib-

� Minsan ngani may mga nagsasabi na may mga kabtang kan Biblia na nag-kokorontrahan, an siring na mga paghihingako daing basehan. Helingon an ka-pitulo 7 kan librong The Bible—God’s Word or Man’s? na ipinublikar kan MgaSaksi ni Jehova.

6, 7. Taano ta partikularmenteng mahalagang mangnohon an armoniya kannasusurat sa Biblia?8. Magtao nin mga halimbawa na nagpapaheling na an Biblia eksakto kun da-pit sa siensia.


lia na an daga ‘ibinibitin sa mayo.’ (Job 26:7) Siempre, an Bibliabakong inaadalan na libro sa siensia. Alagad kun nasasambitankaiyan an mga bagay sa siensia, iyan eksakto. Bako daw na ini anlalaoman niato sa sarong libro na gikan sa Dios?

9 An Biblia eksakto asin masasarigan man kun dapit sa historya.Espesipiko an mga pagkasaysay kaiyan. Kaiba dian bako sanangan mga ngaran kundi an mga apoon nin mga indibiduwal.�Kabaliktaran kan sekular na mga historyador, na sa parate dai si-nasambit an mga pagkadaog kan sadiri nindang nasyon, anmga kagsurat kan Biblia onesto, na isinusurat pa ngani an sadi-ri nindang mga depekto asin an mga depekto kan saindangnasyon. Halimbawa, sa libro kan Biblia na Mga Bilang, inaadmi-tir kan kagsurat na si Moises an sadiri niang magabat na sala nahuli kaiyan sinagwe sia nin grabe. (Bilang 20:2-12) An siring napagkaonesto bihira sa ibang historikong pagkasaysay alagad ma-nonompongan sa Biblia huli ta iyan sarong libro na gikan sa Dios.

SARONG LIBRO NIN PRAKTIKAL NA KADONONGAN10 Huling an Biblia ipinasabong nin Dios, iyan “kapakipakina-

bang para sa pagtokdo, sa pagsagwe, sa paghusay kan mga bagay.”(2 Timoteo 3:16) Iyo, an Biblia sarong praktikal na libro. Ipinapa-banaag kaiyan an may pakarorop na pakasabot sa naturalesa nintawo. Bakong makangangalas, huli ta an Autor kaiyan, si JehovaDios, iyo an Kaglalang! Mas nasasabotan nia an satong kaisipanasin mga emosyon kisa sa sato. Dugang pa, aram ni Jehova kunano an kaipuhan niato tanganing magin maogma. Aram man niakun arin na mga dana an maninigo niatong likayan.

11 Estudyaran an pahayag ni Jesus na inaapod Sermon sa Bu-kid, na nakasurat sa Mateo kapitulo 5 sagkod 7. Sa obra

� Halimbawa, mangnohon an detalyadong linahe ni Jesus na itinao sa Lucas3:23-38.

9. (a) Sa anong mga paagi ipinapaheling kan Biblia na iyan eksakto asin masa-sarigan kun dapit sa historya? (b) Ano an ihinahayag sa saindo kan pagkaonestokan mga kagsurat kaiyan manongod sa Biblia?10. Taano ta bakong makangangalas na an Biblia sarong praktikal na libro?11, 12. (a) Anong mga topiko an tinokar ni Jesus sa saiyang Sermon sa Bukid?(b) Anong iba pang praktikal na mga bagay an tinotokar sa Biblia, asin taanota dai apektado nin panahon an konseho kaiyan?

An Biblia—Sarong Libro na Gikan sa Dios 21

maestrang ini sa pagtotokdo, si Jesus nagtaram manongod sadakol na topiko, kaiba an paagi na manompongan an tunayna kaogmahan, kun paano reresolberan an mga pagpasuruhay,kun paano mamimibi, asin kun paano magkakaigwa nin tamangpagmansay sa materyal na mga bagay. An mga tataramon ni Je-sus mapuersa asin praktikal pa man giraray ngonyan siring kanitaram nia iyan kaidto.

12 An nagkapirang prinsipyo sa Biblia may koneksion sa bu-hay pampamilya, mga ugale sa pagtrabaho, asin relasyon sa iba.

Ihinula kan kagsuratsa Biblia na si Isaiasan pagbagsak kanBabilonya

An mga prinsipyo sa Biblia aplikado sa gabos na tawo, asin ankonseho kaiyan pirmeng kapakipakinabang. An kadonongan nayaon sa Biblia sinusumaryo kan mga tataramon nin Dios paagiki propeta Isaias: “Ako, si Jehova, an saimong Dios, an Saro nanagtotokdo sa saimo na pakinabangon an saimong sadiri.”—Isa-ias 48:17.

SARONG LIBRO NIN HULA13 May balakid na hula an Biblia, na an dakol kaini nagka-

orotob na. Estudyare an sarong halimbawa. Paagi ki propetaIsaias, na nabuhay kan ikawalong siglo B.C.E., ihinula ni Je-hova na lalaglagon an siudad nin Babilonya. (Isaias 13:19; 14:22, 23) Itinao an mga detalye tanganing ipaheling kun paanoman nanggad sasakopon an siudad. Papamarahon kan nana-nakyadang mga hukbo an salog nin Babilonya asin mamartsasinda palaog sa siudad na mayo nin ralaban. Bako sana iyan.Nginaranan pa ngani kan hula ni Isaias an hade na makongkis-tar sa Babilonya—si Ciro.—Isaias 44:27–45:2.

14 Pakalihis nin mga 200 na taon—kan banggi nin Oktub-re 5/6, 539 B.C.E.—nagkampo harani sa Babilonya an saronghukbo. Siisay an komandante kaiyan? Sarong hade na Persianona an ngaran Ciro. Sa siring andam na an kamugtakan parasa kaotoban nin sarong makangangalas na hula. Alagad ma-sasakyada daw kan hukbo ni Ciro an Babilonya na mayo ninralaban, siring kan ihinula?

15 An mga Babilonyo may kapiestahan kan bangging idtoasin kompiado sa laog kan dakula saka masarig na mga la-nob kan saindang siudad. Mientras tanto, may kadononganna pinasuki ni Ciro an tubig kan salog na nagbobolos sasiudad. Dai nahaloy an tubig hababaw na kaya an saiyangmga tawohan nakadakit sa salog asin nakarani sa mga la-nob kan siudad. Alagad paano malalaog kan hukbo ni Ciro

13. Anong mga detalye an ipinasabong ni Jehova na isurat ni propeta Isaias ma-padapit sa Babilonya?14, 15. Paano naotob an nagkapirang detalye kan hula ni Isaias manongod saBabilonya?


an mga lanob kan Babilonya? Sa dai maaraman na dahelan,kan bangging idto an mga tata kan siudad napabayaan na bu-kas!

16 Ihinula mapadapit sa Babilonya: “Dai na sia noarin manpag-eerokan, ni magdadanay man sia sa laog nin sunod-sunodna kapag-arakian. Asin an Arabe dai na dian mapatindog kansaiyang tolda, asin mayong pastor na mapaluko dian kan sa-indang mga aripompon.” (Isaias 13:20) An hulang ini bakosanang isinabi antes pa an pagbagsak nin sarong siudad.Ipinaheling kaiyan na magigin permanenteng kagabaan an Ba-bilonya. Puede nindong maheling an prueba kan kaotobankan mga tataramon na ini. An namumugtakan kan suanoy naBabilonya na daing nag-iistar—mga 80 kilometros sa timog kanBaghdad, Iraq—katunayan na naotob an sinabi ni Jehova paagiki Isaias: “Sisighidon ko sia nin sighid nin pagkapara.”—Isaias14:22, 23.�

� Para sa dagdag na impormasyon manongod sa hula kan Biblia, helingon anpahina 27-9 kan brosyur na Sarong Libro Para sa Gabos na Tawo, na ipinubli-kar kan Mga Saksi ni Jehova.

16. (a) Ano an ihinula ni Isaias manongod sa pangultimong kaaabtan kanBabilonya? (b) Paano naotob an hula ni Isaias manongod sa pagkagaba kan Ba-bilonya?


17 An pag-estudyar kun paanong an Biblia sarong libro ninmasasarigan na hula nakakapakosog nin pagtubod, bako daw?Ini huli ta kun inotob ni Jehova Dios an saiyang mga panugakaidto, may dahelan nanggad kita na magin kompiado na oo-tobon man nia an saiyang panuga na sarong paraisong daga.(Bilang 23:19) Tunay nanggad, kita may “paglaom sa buhay nadaing katapusan na ipinanuga nin Dios, na dai makakapagpu-tik, bago an mga panahon na daing sagkod.”—Tito 1:2.�

“AN TATARAMON NIN DIOS BUHAY”18 Basado sa natokar niato sa kapitulong ini, maliwanag na

an Biblia talagang daing kaagid na libro. Pero an halaga kai-yan labi pa sa panlaog na armoniya, pagkaeksakto kun dapit

� An pagkalaglag kan Babilonya saro sanang halimbawa nin naotob na hulasa Biblia. Kaiba sa iba pang halimbawa an pagkalaglag kan Tiro asin Ninive.(Ezequiel 26:1-5; Sofonias 2:13-15) Siring man, sinabi kan hula ni Daniel anmagkakasunod na pankinaban na mga imperyo na masalihid sa kapangyarihanpakatapos kan Babilonya. Kaiba digdi an Medo-Persia asin Grecia. (Daniel 8:5-7, 20-22) Helingon an Apendise, pahina 199-201, para sa pagtokar kan dakol naMesiyanikong hula na naotob ki Jesu-Cristo.

17. Paano nakakapakosog sa pagtubod an kaotoban kan hula sa Biblia?18. Anong mapuersang pananaram an sinabi kan Kristianong apostol na si Pab-lo manongod sa “tataramon nin Dios”?

An kagabaan kan Babilonya


sa siensia asin historya, praktikal na kadonongan, asin ma-sasarigan na hula kaiyan. An Kristianong apostol na si Pablonagsurat: “An tataramon nin Dios buhay asin mapuersa asinmas matarom kisa arin man na espada na may duwang taromasin nakakalagbas sagkod sa pagbulag kan kalag asin espiritu,saka kan mga pagsokmolan asin hotok kaiyan, asin nakakarisakan mga kaisipan asin intension kan puso.”—Hebreo 4:12.

19 An pagbasa kan “tataramon,” o mensahe, nin Dios sa Bib-lia puedeng makapabago kan satong buhay. Makakatabangiyan sa sato na siyasaton an satong sadiri nin orog kisa kasuarinman. Tibaad maghingako kita na namomotan niato an Dios,alagad ihahayag kan satong reaksion sa itinotokdo kan saiyangipinasabong na Tataramon, an Biblia, an satong tunay na mgakaisipan, an mismong mga intension pa ngani kan puso.

20 An Biblia talagang sarong libro na gikan sa Dios. Iyan sa-rong libro na dapat na basahon, pag-adalan, asin kamotan.Ipaheling an saindong pagpasalamat sa regalong ini nin Diospaagi sa padagos na pagsiyasat sa mga laog kaiyan. Mientras naginigibo nindo iyan, magkakaigwa kamo nin hararom na pa-kasabot sa katuyohan nin Dios para sa katawohan. Totokaronsa sunod na kapitulo kun ano man nanggad an katuyohan naiyan asin kun paano iyan maootob.

19, 20. (a) Paano kamo matatabangan kan Biblia na siyasaton an saindong sa-diri? (b) Paano nindo ikakapaheling an saindong pagpasalamat sa daing kaagidna regalo nin Dios, an Biblia?


ˇ An Biblia ipinasabong nin Dios asin sa siringeksakto asin masasarigan.—2 Timoteo 3:16.

ˇ An impormasyon na yaon sa Tataramon ninDios praktikal para sa pangaroaldaw na buhay.—Isaias 48:17.

ˇ An mga panuga nin Dios na yaon sa Bibliasiertong maootob.—Bilang 23:19.


MAKANGANGALAS nanggad an katuyohan nin Dios para sadaga. Gusto ni Jehova na mapano an daga nin mga tawong ma-ogma asin marahay an salud. Sinasabi kan Biblia na an “Diosnagtanom nin hardin sa Eden” asin na ‘pinatubo nia an lam-bang kahoy na magayon na paghelingon asin masiram nakakanon.’ Pakatapos lalangon nin Dios an enot na lalaki asinbabae, si Adan asin Eva, ibinugtak Nia sinda sa magayonon naistaran na iyan asin sinabihan sinda: “Pangagbunga asin pa-ngagdakol kamo asin panoa nindo an daga patin sakopa nindoiyan.” (Genesis 1:28; 2:8, 9, 15) Kaya katuyohan nin Dios na anmga tawo magkaigwa nin mga aki, palakopon sa bilog na dagaan hardin na erokan na iyan, asin atamanon an mga hayop.

2 Sa paghona daw nindo maootob pa an katuyohan ni JehovaDios na an mga tawo mabuhay sa sarong paraisong daga? “Iti-naram ko iyan,” an ipinahayag nin Dios, “gigibohon ko maniyan.” (Isaias 46:9-11; 55:11) Iyo, an katuyohan nin Dios sier-tong gigibohon nia! Sia nagsasabi na ‘dai nia linalang an dagana dai nin kapakanan’ kundi ‘hinaman iyan tanganing pag-ista-ran.’ (Isaias 45:18) Anong klaseng mga tawo an gusto nin Diosna paistaron sa daga? Asin gurano kalawig na gusto nia sin-dang mabuhay digdi? An Biblia minasimbag: “An mga matanos

1. Ano an katuyohan nin Dios para sa daga?2. (a) Paano niato naaaraman na maootob an katuyohan nin Dios para sadaga? (b) Ano an sinasabi kan Biblia manongod sa bagay na an mga tawo ma-bubuhay sagkod lamang?

KAPITULO TRES

Ano an Katuyohan nin DiosPara sa Daga?

Ano an katuyohan nin Dios para sa katawohan?

Paano inangat an Dios?

Paano an magigin buhay sa daga sa ngapit?

mismo magmamana kan daga, asin sinda mag-eerok dian sagkodlamang.”—Salmo 37:29; Kapahayagan 21:3, 4.

3 Siempre pa, dai pa ini nangyari. An mga tawo ngonyannagkakahelang asin nagagadan; sinda nagraralabanlaban asinnaggagaradanan pa ngani. Nagkaigwa nin problema. Minsan si-ring, daing duwa-duwa na bakong katuyohan nin Dios naan daga magin siring kan naheheling niato ngonyan! Ano annangyari? Taano ta dai naotob an katuyohan nin Dios? Mayonin libro sa kasaysayan na isinurat nin tawo na makakapagsabisa sato huli ta an problema nagpoon duman sa langit.

AN GINIKANAN NIN SARONG KAIWAL4 An enot na libro kan Biblia nagsasabi na may sarong pa-

ratumang sa Dios na naglataw sa hardin nin Eden. Ilinadawansia bilang “an halas,” alagad bako siang ordinaryong hayop.Sinasabi kan ultimong libro kan Biblia na sia “an inaapod Diab-lo asin Satanas, na ilinalagalag an bilog na ineerokan na daga.”Inapod man sia na “an enot na halas.” (Genesis 3:1; Kapahaya-gan 12:9) Ginamit kan makapangyarihan na anghel na ini,o dai naheheling na espiritung linalang, an sarong halas tanga-ning magtaram ki Eva, kun paanong an sarong ekspertong tawokayang paluwason na an saiyang tingog garo baga naggigikansa sarong kaharaning munyeka. An espiritung personang iyandaing duwa-duwa na yaon kan inaandam nin Dios an daga parasa mga tawo.—Job 38:4, 7.

5 Minsan siring, huling sangkap an gabos na linalang ni Je-hova, siisay an naggibo kan “Diablo,” kan “Satanas” na ini? Sasimpleng pagtaram, an saro sa makapangyarihan na espiritungmga aki nin Dios ginibo an saiyang sadiri na magin an Diab-lo. Paano ini nagin posible? Bueno, ngonyan an sarong tawona dating disente asin onesto tibaad magin parahabon. Paanoiyan nangyayari? Tibaad togotan kan tawong iyan na tumalubosa saiyang puso an salang pagmawot. Kun padagos niang pinag-

3. Ano an makamomondong mga kamugtakan sa daga ngonyan, asin anongmga hapot an pinapalataw kaini?4, 5. (a) Siisay talaga an nakipag-olay ki Eva paagi sa sarong halas? (b) Paanotibaad magin parahabon an saro na dating disente, onestong tawo?


paparaisip-isip iyan, an salang pagmawot na iyan tibaad maginmakosogon. Dangan kun magkaigwa nin oportunidad, tibaadhumiro sia kaoyon kan maraot na pagmawot na pinagpaparai-sip-isip nia.—Santiago 1:13-15.

6 Nangyari ini ki Satanas na Diablo. Minalataw na nadangognia na sinabihan nin Dios si Adan asin Eva na magkaigwa ninmga aki asin panoon an daga kan saindang mga aki. (Gene-sis 1:27, 28) ‘Tara, an gabos na tawong ini puedeng sumambasako imbes na sa Dios!’ an minalataw na inisip ni Satanas.Kaya nagtalubo sa saiyang puso an salang pagmawot. Pag-abotnin panahon, huminiro sia tanganing dayaon si Eva paagi sapagsabi sa saiya nin mga kaputikan manongod sa Dios. (Genesis3:1-5) Sa siring sia nagin sarong “Diablo,” na nangangahulogan“Parabalobagi.” Kadungan kaini, sia nagin “Satanas,” na nanga-ngahulogan “Paratumang.”

7 Paagi sa paggamit nin mga kaputikan asin panloloko, pi-nangyari ni Satanas na Diablo na makisuway si Adan asin Evasa Dios. (Genesis 2:17; 3:6) Bilang resulta, sa kahurihurihi sin-da nagadan, siring kan sinabi nin Dios na mangyayari sa saindakun sinda makisuway. (Genesis 3:17-19) Huling nawara ni Adanan pagkasangkap kan sia magkasala, an gabos niang aki nagma-na sa saiya nin kasalan. (Roma 5:12) An situwasyon puedengipaghalimbawa sa sarong hormahan na ginagamit sa paglutonin tinapay. Kun an hormahan may rukmi, ano an mangyaya-ri sa kada tinapay na linuto sa hormahan? An lambang tinapaymagkakaigwa nin rukmi, o pagkabakong sangkap. Kaagid kai-yan, an lambang tawo nagmana nin “rukmi” na pagkabakongsangkap ki Adan. Iyan an dahelan kun taano ta naggugurangasin nagagadan an gabos na tawo.—Roma 3:23.

8 Kan papagkasalaon ni Satanas si Adan asin Eva tumang saDios, an totoo pinapangenotan nia an sarong pagrebelde. Inaa-ngat nia an paagi nin pamamahala ni Jehova. Garo man sana

6. Paano nagin Satanas na Diablo an sarong makapangyarihan na espiritungaki nin Dios?7. (a) Taano ta nagadan si Adan asin Eva? (b) Taano ta naggugurang asin na-gagadan an gabos na aki ni Adan?8, 9. (a) Ano an minalataw na nagin angat ni Satanas? (b) Taano ta dai toloslinaglag nin Dios an mga rebelde?

Ano an Katuyohan nin Dios Para sa Daga? 29

sinasabi ni Satanas: ‘An Dios bakong marahay na namamahala.Sia nagpuputik asin ipinapanguri nia an marahay na mga bagaysa saiyang mga sakop. Dai kaipuhan kan mga tawo na pamaha-laan sinda nin Dios. Puede sindang magdesisyon para sa saindaman sana kun ano an marahay asin kun ano an maraot. Asinmas mapaparahay sinda sa irarom kan sakong pamamahala.’Ano daw an gigibohon nin Dios sa siring na mapan-insultongangat? Naghohona an iba na maninigo kutanang ginadan na

Paano ikakaalok ni Satanas ki Jesusan gabos na kahadean sa kinaban

kun bako niang sadiri iyan?


sana nin Dios an mga rebelde. Alagad masisimbag daw kaiyanan angat ni Satanas? Mapapatunayan daw kaiyan na tama an pa-agi nin pamamahala nin Dios?

9 An sangkap na pakamate nin hustisya ni Jehova dai nagto-got sa saiya na gadanon tolos-tolos an mga rebelde. Nagdesisyonsia na kaipuhan na palipason an panahon tanganing masimbagan angat ni Satanas sa nakakakontentong paagi asin tanganingpatunayan na putikon an Diablo. Kaya nagdesisyon an Dios natotogotan nia an mga tawo na pamahalaan an saindang sadirisa laog nin sarong peryodo nin panahon sa irarom kan implu-wensia ni Satanas. Totokaron sa Kapitulo 11 kan librong ini kuntaano ta ginibo iyan ni Jehova asin kun taano ta pinalihis niaan halawigon na panahon bago nia rinesolberan an mga isyungini. Pero ngonyan marahay na horophoropon an manongod sabagay na ini: Tama daw para ki Adan asin Eva na maniwala ki Sa-tanas, na mayo lamang nin ginibong marahay para sa sainda?Tama daw para sa sainda na maniwala na si Jehova, na nagtaosa sainda kan gabos na yaon sa sainda, sarong maringis na puti-kon? Kun kamo ano an gigibohon nindo?

10 Marahay na horophoropon an mga hapot na ini huli taan lambang saro sa sato napapaatubang sa kaagid na mga isyungonyan. Iyo, may oportunidad kamong suportaran an lado niJehova bilang simbag sa angat ni Satanas. Puede nindong akoonsi Jehova bilang Namamahala sa saindo asin tumabang sa pag-paheling na putikon si Satanas. (Salmo 73:28; Talinhaga 27:11)Makamomondo, pipira sana sa binilyon na tawo sa kinabanna ini an minapili kaiyan. Nagpapalataw ini nin mahalaganghapot, Itinotokdo daw talaga kan Biblia na si Satanas an nama-mahala sa kinaban na ini?

SIISAY AN NAMAMAHALA SA KINABAN NA INI?11 Si Jesus dai noarin man nagduda na si Satanas an

10. Paano nindo masusuportaran an lado ni Jehova bilang simbag sa angat niSatanas?11, 12. (a) Paano ihinahayag nin sarong sugot ki Jesus na si Satanas an na-mamahala sa kinaban na ini? (b) Ano pa an nagpapatunay na si Satanas annamamahala sa kinaban na ini?


namamahala sa kinaban na ini. Sarong beses ipinaheling ni Sa-tanas ki Jesus sa milagrosong paagi “an gabos na kahadean kankinaban asin an kamurawayan kan mga iyan.” Dangan nanugasi Satanas ki Jesus: “Ini gabos itatao ko sa saimo kun ika lu-muhod asin gumibo nin sarong akto nin pagsamba sa sako.”(Mateo 4:8, 9; Lucas 4:5, 6) Isip-isipon ini. Magigin sugot daw analok na iyan ki Jesus kun si Satanas bakong an namamahala samga kahadean na ini? Dai nagdehar si Jesus na ki Satanas angabos na gobyernong ini sa kinaban. Sierto nanggad, ginibo ku-tana iyan ni Jesus kun si Satanas bakong an kapangyarihan salikod kaiyan.

12 Siempre, si Jehova an makakamhan sa gabos na Dios, anKaglalang kan makangangalas na uniberso. (Kapahayagan 4:11)Pero, mayong sinasabi an Biblia na namamahala sa kinaban naini magsalang si Jehova Dios o si Jesu-Cristo. Sa katunayan, es-pesipikong inapod ni Jesus si Satanas na “an namamahala sakinaban na ini.” (Juan 12:31; 14:30; 16:11) Inaapod pa nganikan Biblia si Satanas na Diablo na an “dios kan sistemang ininin mga bagay.” (2 Corinto 4:3, 4) Mapadapit sa paratumang naini, o Satanas, an Kristianong apostol na si Juan nagsurat: “Anbilog na kinaban namumugtak sa kapangyarihan kan maraot.”—1 Juan 5:19.

KUN PAANO HAHALEON AN KINABAN NI SATANAS13 Sa kada minaaging taon, an kinaban orog na nagigin

peligroso. Iyan pano nin nagraralabanlaban na mga hukbo, ma-dayang mga politiko, mapagsaginsagin na mga namomoon sarelihion, asin mabangis na mga kriminal. An kinaban sa kabi-logan dai na puedeng repormaron. Ihinahayag kan Biblia naharani na an panahon na hahaleon na nin Dios an maraot nakinaban durante kan saiyang ralaban nin Armagedon. An kina-ban na ini sasalidahan nin sarong bagong kinaban na matanos.—Kapahayagan 16:14-16.

14 Pinili ni Jehova Dios si Jesu-Cristo na magin Namamahala

13. Taano ta kaipuhan an sarong bagong kinaban?14. Siisay an pinili nin Dios na magin Namamahala sa Saiyang Kahadean, asinpaano ini ihinula?


sa Saiyang langitnon na Kahadean, o gobyerno. Kaidto pa, ihi-nula kan Biblia: “Sa satuya namundag an sarong aki, sa satuyaitinao an sarong aking lalaki: asin an gobyerno mamumugtaksa saiyang abaga: asin an saiyang ngaran aapodon na . . .Prinsipe nin Katoninongan. An pag-oswag kan saiyang gobyer-no asin katoninongan dai matatapos.” (Isaias 9:6, 7, King JamesVersion) Mapadapit sa gobyernong ini, tinokdoan ni Jesus ansaiyang mga parasunod na mamibi: “Dumatong logod an ka-hadean mo. Gibohon logod an boot mo, kun paano sa langit,siring man sa daga.” (Mateo 6:10) Siring kan maheheling niatosa huri sa librong ini, hahaleon kan Kahadean nin Dios sa dai namahahaloy an gabos na gobyerno sa kinaban na ini, asin iyanmismo an masalida sa gabos na gobyernong iyan. (Daniel 2:44)Dangan poponan kan Kahadean nin Dios an sarong daganon naparaiso.

HARANI NA AN SARONG BAGONG KINABAN!15 Inaasegurar kita kan Biblia: ‘Igwa nin bagong kalangitan

asin sarong bagong daga na satong hinahalat segun sa panuganin Dios, asin sa mga ini magdadanay an katanosan.’ (2 Pedro3:13; Isaias 65:17) May beses na kun nagtataram an Bibliamanongod sa “daga,” nangangahulogan iyan nin mga tawo nanag-eerok sa daga. (Genesis 11:1) Kaya an matanos na “bagongdaga” sarong sosyedad nin mga tawo na nag-ako kan pag-oyonnin Dios.

16 Nanuga si Jesus na sa maabot na bagong kinaban, anmga inooyonan nin Dios maako kan regalong “buhay na da-ing katapusan.” (Marcos 10:30) Buksan tabi nindo an saindongBiblia sa Juan 3:16 asin 17:3, asin basahon an sinabi ni Jesus nadapat niatong gibohon tanganing umako nin buhay na daingkatapusan. Ngonyan estudyaran nindo gikan sa Biblia an mgabendisyon na makakamtan kan mga kualipikadong mag-akokan makangangalas na regalong iyan na hale sa Dios sa maabotna daganon na Paraiso.

15. Ano an “bagong daga”?16. Ano an sarong daing kaagid sa halaga na regalo hale sa Dios para sa mgainooyonan nia, asin ano an dapat niatong gibohon tanganing umako kaiyan?


17 An karatan, guerra, krimen, asin kadahasan mawawara na.“An maraot mawawara na . . . Alagad an mga mahoyo mis-mo makakasadiri kan daga.” (Salmo 37:10,11) Magkakaigwa ninkatoninongan huli ta ‘papaontokon nin Dios an mga guerra sag-kod sa kaporoporohi kan daga.’ (Salmo 46:9; Isaias 2:4) Dangan“an matanos mamumurak, asin an kadakolan nin katonino-ngan sagkod na mayo na nin bulan”—asin an boot sabihonkaiyan sagkod lamang!—Salmo 72:7.

18 An mga nagsasamba ki Jehova mamumuhay sa katiwasayan.Sagkod na an Dios kinukuyog kan mga Israelita kaidtong mgapanahon kan Biblia, sinda namuhay sa katiwasayan. (Levitico25:18, 19) Kanigoan karahay na kamtan an kaagid na katiwasa-yan sa Paraiso!—Isaias 32:18; Miqueas 4:4.

19 Dai na magkakaigwa nin kakulangan nin kakanon. “Mag-kakaigwa nin abundang tipasi sa ibabaw kan daga,” an inawitkan salmista. “Maglilipwas sa alitoktok kan kabukidan.” (Salmo72:16) Si Jehova Dios mabendisyon sa saiyang mga matanos,asin “an daga mismo magtatao kan bunga kaiyan.”—Salmo67:6.

20 An bilog na daga magigin paraiso. Totogdokan nin maga-gayon na bagong harong asin gigibohon na hardin an daga nadating rinaot nin makasalan na mga tawo. (Isaias 65:21-24; Ka-pahayagan 11:18) Sa pag-agi nin panahon, an mga kabtang kandaga na napakarhay na malakop sagkod na an bilog na globomagin siring kagayon asin kamabunga kan hardin nin Eden.Asin an Dios dai noarin man masalto sa ‘pagbiklad nia kan sa-iyang kamot asin pagpanigo sa mawot nin lambang bagay namay buhay.’—Salmo 145:16.

21 Magkakaigwa nin katoninongan sa pag-oltanan nin mgatawo asin hayop. An mabangis asin magarong mga hayop

17, 18. Paano kita makakaseguro na magkakaigwa nin katoninongan asin ka-tiwasayan sa gabos na lugar digdi sa daga?19. Taano ta naaaraman niato na magigin abunda an kakanon sa bagong kina-ban nin Dios?20. Taano ta makakaseguro kita na magigin paraiso an bilog na daga?21. Ano an nagpapaheling na magkakaigwa nin katoninongan sa pag-oltanannin mga tawo asin hayop?


iribang masabsab. Dai na katatakotan dawa kan sadit na aki anmga hayop na peligroso ngonyan.—Isaias 11:6-9; 65:25.

22 Mawawara na an helang. Bilang Namamahala sa langitnonna Kahadean nin Dios, magpapaomay si Jesus sa mas dakulananggad na paagi kisa kaidtong yaon pa sia digdi sa daga. (Ma-teo 9:35; Marcos 1:40-42; Juan 5:5-9) Dangan “mayo ninnag-eerok na masabi: ‘Naghehelang ako.’”—Isaias 33:24; 35:5, 6.

23 An nagadan na mga namomotan bubuhayon liwat na mayesperansang dai na noarin man magadan. An gabos na nagtoto-rog sa kagadanan na nasa memorya nin Dios bubuhayon liwat.An totoo, “magkakaigwa nin pagkabuhay liwat an mga ma-tanos sagkod an mga bakong matanos.”—Gibo 24:15; Juan 5:28, 29.

24 Kanigoan kamakangangalas na ngapit an naghahalat samga piniling makanood manongod sa satong Kaharohalangka-weng Kaglalang, si Jehova Dios, asin maglingkod sa saiya! Anmaabot na Paraiso sa daga an sinasabi ni Jesus kan pinanugaannia an paragibo nin maraot na nagadan kaabay nia: “Ika maka-kaibahan ko sa Paraiso.” (Lucas 23:43) Mahalagang marhay nakita makanood nin orog pa manongod ki Jesu-Cristo, na paagisa saiya gigibohon na posible an gabos na bendisyon na ini.

22. Ano an mangyayari sa helang?23. Taano ta magtatao nin kagayagayahan sa satong puso an pagkabuhay liwat?24. Ano an saboot nindo manongod sa pag-erok sa Paraiso digdi sa daga?


ˇ Maootob an katuyohan nin Dios na gibohon naparaiso an daga.—Isaias 45:18; 55:11.

ˇ Si Satanas an namamahala ngonyan sa kinabanna ini.—Juan 12:31; 1 Juan 5:19.

ˇ Sa maabot na bagong kinaban, tatawan nin Diosnin dakol na bendisyon an katawohan.—Salmo37:10, 11, 29.


DAKOL an bantog na tawo sa kinaban. An dakol midbid na mar-hay sa saindang sadiring komunidad, siudad, o nasyon. An ibamidbid sa bilog na kinaban. Minsan siring, an pakaaram sanakan ngaran nin sarong bantog na tawo dai nangangahuloganna midbid talaga nindo sia. Dai iyan nangangahulogan na aramnindo an mga detalye manongod sa saiyang pinaghalean asinkun anong klase talaga siang persona.

2 An mga tawo sa bilog na kinaban may nadangog na mano-ngod ki Jesu-Cristo, minsan ngani nabuhay sia sa daga kaidtongmga 2,000 na taon na an nakaagi. Pero an dakol nariribong sakun siisay man nanggad si Jesus. An nagkapira nagsasabi na siasaro sanang marahay na tawo. An iba naghihingako na sia sarosanang propeta. An iba man naniniwala na si Jesus Dios asinmaninigong sambahon. Iyo daw?

3 Mahalaga para sa saindo na maaraman an katotoohan ma-nongod ki Jesus. Taano? Huli ta an Biblia nagsasabi: “Ininangangahulogan nin buhay na daing katapusan, an saindangpaglaog sa isip nin kaaraman dapit sa saimo, na iyo sa-nang tunay na Dios, asin dapit sa saro na saimong sinugo, siJesu-Cristo.” (Juan 17:3) Iyo, an pakaaram kan katotoohan ma-nongod ki Jehova Dios asin manongod ki Jesu-Cristo puedeng

1, 2. (a) Taano ta an pagkaigwa nindo nin aram manongod sa sarong bantogna tawo dai nangangahulogan na midbid talaga nindo sia? (b) May anong pag-karibong ngonyan manongod ki Jesus?3. Taano ta mahalaga para sa saindo na maaraman an katotoohan manongodki Jesus?

KAPITULO KUATRO

Siisay si Jesu-Cristo?

Ano an espesyal na katongdan ni Jesus?

Saen sia hale?

Anong klaseng persona sia?

magbunga nin buhay na daing katapu-san sa sarong paraisong daga. (Juan 14:6)

Dugang pa, itinao ni Jesus an pinakamarahay nahalimbawa kun paano mamumuhay asin kun paano ta-

trataron an iba. (Juan 13:34, 35) Sa enot na kapitulo kan librongini, tinokar niato an katotoohan manongod sa Dios. Ngonyanestudyaran niato kun ano man nanggad an itinotokdo kan Bib-lia manongod ki Jesu-Cristo.

AN IPINANUGANG MESIYAS4 Haloy pa bago namundag si Jesus, ihinula kan Bib-

lia an pagdatong kan saro na isusugo nin Dios bilangan Mesiyas, o Cristo. An mga titulong “Mesiyas” (halesa sarong termino sa Hebreo) asin “Cristo” (hale sa sa-

4. Ano an kahulogan kan mga titulong “Mesiyas” asin “Cristo”?

Kan sia bautismohan, si Jesusnagin an Mesiyas, o Cristo

Ano Man Nanggad an Itinotokdo kan Biblia?

rong termino sa Griego) pareho nangangahulogan nin “Linahi-dan.” An Sarong ini na ipinanuga lalahidan, an boot sabihon,nonombrahan nin Dios sa sarong espesyal na posisyon. Sa mashuring mga kapitulo kan librong ini, manonodan pa niato ninorog an manongod sa mahalagang kabtang kan Mesiyas sa ka-otoban kan mga panuga nin Dios. Manonodan man niato anmanongod sa mga bendisyon na puedeng itao sa sato ni Jesusdawa ngonyan. Minsan siring, bago namundag si Jesus daingduwa-duwa na inisip-isip nin dakol, ‘Siisay daw an magigin Me-siyas?’

5 Kan enot na siglo C.E., an mga disipulo ni Jesus nin Na-zaret biyong kombensido na sia an ihinulang Mesiyas. (Juan1:41) An saro sa mga disipulo, sarong lalaki na an ngaran Si-mon Pedro, hayag na nagsabi ki Jesus: “Ika an Cristo.” (Mateo16:16) Pero paano an mga disipulong idto—asin paano mankita—nakakasegurado na si Jesus man nanggad an ipinanugangMesiyas?

6 An mga propeta nin Dios na nabuhay bago ki Jesus nag-hula nin dakol na detalye manongod sa Mesiyas. An mgadetalyeng ini matabang sa iba na mamidbid sia. Puede nia-tong iilustrar an mga bagay sa paaging ini: Ipamugtak ta bagana pinaduman kamo sa sarong matawong terminal nin autoo estasyon nin tren o aeropuerto tanganing sabaton an sarongtawo na dai pa nindo nakahampangan kasuarin man. Bakodaw na makakatabang kun may magtao sa saindo nin nag-kapirang detalye manongod sa saiya? Kaagid kaiyan, paagi samga propeta sa Biblia, si Jehova nagtao nin medyo detalya-dong paglaladawan sa kun ano an gigibohon kan Mesiyas asinkun ano an saiyang aagihan. An kaotoban kan dakol na hulangini makakatabang sa mga maimbod na mamidbid sia nin ma-linaw nanggad.

7 Estudyare nindo an duwa sanang halimbawa. Enot, labing

5. Sa ano biyong kombensido an mga disipulo ni Jesus mapadapit sa saiya?6. Iilustrar kun paano tinabangan ni Jehova an mga maimbod na mamidbidan Mesiyas.7. Ano an duwa sa mga hulang naotob may koneksion ki Jesus?

Siisay si Jesu-Cristo? 39

700 na taon antes pa, ihinula ni propeta Miqueas na an Sarongipinanuga mamumundag sa Betlehem, sarong sadit na ban-waan sa daga nin Juda. (Miqueas 5:2) Saen talaga namundagsi Jesus? Tara, sa mismong banwaan na iyan! (Mateo 2:1, 3-9)Ikaduwa, dakol na siglo antes pa, an hula na nakasurat sa Dan-iel 9:25 nagtotokdo sa mismong taon na malataw an Mesiyas—29 C.E.� An kaotoban kaini asin kan iba pang mga hula nag-papatunay na si Jesus an ipinanugang Mesiyas.

8 An dugang pang katunayan na si Jesus an Mesiyas na-gin maliwanag kan madali nang matapos an 29 C.E. Iyan antaon na si Jesus nagduman ki Juan na Bautisador tanganingmagpabautismo sa Salog nin Jordan. Pinanugaan ni Jehova siJuan nin sarong tanda tanganing mamidbid nia an Mesiyas.Naheling ni Juan an tandang iyan kan bautismohan si Jesus.Sinasabi kan Biblia na ini an nangyari: “Kan mabautismohanna si Jesus tolos na naghawas sa tubig; asin, uya! an kalangi-tan nagkaburukasan, asin naheling nia an espiritu nin Dios nanag-iibaba siring sa salampati na nagtotogdon sa saiya. Uya!May nadangog man na tingog sa langit na nagsasabi: ‘Ini ansakong Aki, an namomotan, na sakong inoyonan.’” (Mateo 3:16, 17) Pakatapos na maheling asin madangog an nangyari, siJuan daing pagduda na si Jesus isinugo nin Dios. (Juan 1:32-34) Kan oras na ibinubo sa saiya an espiritu, o puersa aktiba,nin Dios kan aldaw na idto, si Jesus nagin an Mesiyas, o Cris-to, an saro na ninombrahan na magin Poon asin Hade.—Isaias55:4.

9 An kaotoban kan hula sa Biblia asin an patotoo mismo ni Je-hova Dios sayod na nagpapaheling na si Jesus an ipinanugangMesiyas. Alagad sinisimbag kan Biblia an duwa pang mahala-gang hapot manongod ki Jesu-Cristo: Saen sia hale, asin anongklase siang persona?

� Para sa paliwanag kan hula ni Daniel na naotob may koneksion ki Jesus,helingon an Apendise, pahina 197-9.

8, 9. Anong katunayan na si Jesus an Mesiyas an nagin malinaw kan sia bau-tismohan?


SAEN HALE SI JESUS?10 Itinotokdo kan Biblia na si Jesus nabuhay sa langit bago

sia napadigdi sa daga. Si Miqueas naghula na an Mesiyas ma-mumundag sa Betlehem asin sinasabi man nia na an Saiyangginikanan “sa enot na mga panahon.” (Miqueas 5:2) Dakol nabeses, sinabi mismo ni Jesus na sia nag-erok sa langit bagonamundag bilang tawo. (Juan 3:13; 6:38, 62; 17:4, 5) Bilang es-piritung linalang sa langit, si Jesus may espesyal na relasyonkaidto ki Jehova.

11 Si Jesus an pinakamamahal na Aki ni Jehova—asin may ma-rahay na dahelan iyan. Sia inaapod na “an panganay sa gabosna linalang,” huli ta sia an enot na linalang nin Dios.� (Colosas1:15) May saro pang bagay na nagpagin espesyal sa Aki na ini.Sia an “Aking bugtong.” (Juan 3:16) Nangangahulogan ini na siJesus sana an direktang linalang nin Dios. Si Jesus man an sola-menteng ginamit nin Dios kan lalangon Nia an gabos na ibapang bagay. (Colosas 1:16) Siring man, si Jesus inaapod na “anTataramon.” (Juan 1:14) Sinasabi kaini sa sato na nagtaram siapara sa Dios, na daing duwa-duwa na nagdadara nin mga men-sahe asin instruksion sa ibang mga aki kan Ama, mga espiritusagkod tawo.

12 Kapantay daw nin Dios an panganay na Aki, siring kan pa-niniwala nin iba? Bako iyan an itinotokdo kan Biblia. Siring kannaheling niato sa sinusundan na parapo, an Aki linalang. Kunsiring, malinaw na igwa sia nin kapinonan, mantang si JehovaDios mayo nin kapinonan o katapusan. (Salmo 90:2) An bug-tong na Aki dai lamang nag-isip na makipantay sa saiyang Ama.An Biblia malinaw na nagtotokdo na an Ama orog na dakula

� Si Jehova inaapod na Ama huli ta sia an Kaglalang. (Isaias 64:8) Huling siJesus linalang nin Dios, sia inaapod na Aki nin Dios. Sa kaagid na mga dahe-lan, an ibang espiritung linalang asin dawa an tawong si Adan inaapod na mgaaki nin Dios.—Job 1:6; Lucas 3:38.

10. Ano an itinotokdo kan Biblia manongod sa pag-eksister ni Jesus bago sianagdigdi sa daga?11. Paano ipinapaheling kan Biblia na si Jesus an pinakamamahal na Aki ni Je-hova?12. Paano niato naaaraman na an panganay na Aki bakong kapantay nin Dios?


kisa Aki. (Juan 14:28; 1 Corinto 11:3) Si Jehova sana an “Diosna Makakamhan sa Gabos.” (Genesis 17:1) Kun siring, mayo sianin kapantay.�

13 Si Jehova asin an saiyang panganay na Aki dayupot na nag-ibaiba sa laog nin binilyon na taon—haloy pa bago linalang anmabitoon na kalangitan asin an daga. Siertong nagkakaminoo-tan nanggad sinda! (Juan 3:35; 14:31) An mahal na Aking inisugad na marhay sa saiyang Ama. Iyan an dahelan kun taanota an Aki inaapod kan Biblia na “an ladawan kan Dios na dainaheheling.” (Colosas 1:15) Iyo, kun paanong an aking tawo ti-baad nakakapareho kan saiyang ama sa laen-laen na paagi, anlangitnon na Aki na ini ipinapabanaag man an mga kualidadasin personalidad kan saiyang Ama.

14 An bugtong na Aki ni Jehova gikan sa boot na binayaan anlangit asin huminilig sa daga tanganing mamuhay bilang tawo.Alagad tibaad isip-isipon nindo, ‘Paano nagin posible para sasarong espiritung linalang na ipangaki bilang sarong tawo?’ Ta-nganing mahaman ini, si Jehova naggibo nin sarong milagro.Ibinalyo nia an buhay kan saiyang panganay na Aki hale sa la-ngit pasiring sa matris nin sarong daragang Judia na an ngaranMaria. Mayo digding kalabot na amang tawo. Sa siring si Marianangaki nin sarong sangkap na aki asin nginaranan siang Jesus.—Lucas 1:30-35.

ANONG KLASENG PERSONA SI JESUS?15 An sinabi asin ginibo ni Jesus kan sia uya pa digdi sa daga

minatabang sato na mamidbid siang marhay. Orog pa dian,paagi ki Jesus mas namimidbid niato si Jehova. Taano man? Gi-rumdomon na an Aki na ini sangkap na ladawan kan saiyangAma. Iyan an dahelan kun taano ta sinabihan ni Jesus an sarosa saiyang mga disipulo: “Sia na nakaheling sa sako nakahe-

� Para sa dugang pang katunayan na an panganay na Aki bakong kapantaynin Dios, helingon an Apendise, pahina 201-4.

13. Ano an boot sabihon kan Biblia sa pag-apod kaiyan sa Aki na “an ladawankan Dios na dai naheheling”?14. Paano namundag bilang tawo an bugtong na Aki ni Jehova?15. Taano ta masasabi niato na paagi ki Jesus mas namimidbid niato si Jehova?


ling man sa Ama.” (Juan 14:9) An apat na libro nin Biblia namidbid bilang an mga Ebanghelyo—an Mateo, Marcos, Lucas,asin Juan—nagsasaysay sato nin dakol na bagay manongod sabuhay, aktibidad, asin personal na mga kualidad ni Jesu-Cristo.

16 Si Jesus midbid na marhay bilang “Paratokdo.” (Juan 1:38;13:13) Ano an itinokdo nia? Sa pangenot, an mensahe nia iyoan “maogmang bareta kan kahadean”—an boot sabihon, Ka-hadean nin Dios, an langitnon na gobyerno na mamamahalasa bilog na daga asin matao nin daing katapusan na mga ben-disyon sa makinuyog na katawohan. (Mateo 4:23) Kiisay iningmensahe? Si Jesus mismo nagsabi: “An sakong itinotokdo bakoko, kundi kaidtong nagsugo sa sako,” iyo na ngani, si Jehova.(Juan 7:16) Aram ni Jesus na gusto kan saiyang Ama na ma-dangog kan mga tawo an manongod sa maogmang bareta kanKahadean. Sa Kapitulo 8, manonodan niato nin orog pa anmanongod sa Kahadean nin Dios asin kun ano an gigibohonkaiyan.

17 Saen nagtokdo si Jesus? Sa gabos na lugar na may mga tawosiang nanompongan—sa mga lugar sa probinsia saka sa mgasiudad, sa mga baryo, sa mga sadan, asin sa saindang mga ha-rong. Dai naglaom si Jesus na an mga tawo an madolok sa saiya.Dinolok nia sinda. (Marcos 6:56; Lucas 19:5, 6) Taano si Jesusta naghingoang marhay asin naggamit nin kadakol na pana-hon sa paghuhulit asin pagtotokdo? Huli ta an paggibo kaiyaniyo an kabotan nin Dios para sa saiya. Pirmeng ginigibo ni Jesusan kabotan kan saiyang Ama. (Juan 8:28, 29) Alagad may saropang dahelan kun taano ta sia naghulit. May pagmalasakit sia samga kadaklan nin tawo na nagdatong tanganing maheling sia.(Mateo 9:35, 36) Pinabayaan sinda kan saindang mga namo-moon sa relihion, na maninigo kutanang nagtokdo sa saindakan katotoohan manongod sa Dios asin sa saiyang mga katu-yohan. Aram ni Jesus na kaipuhan nanggad na madangog kanmga tawo an mensahe kan Kahadean.

16. Ano an pangenot na mensahe ni Jesus, asin saen hale an saiyang katokdoan?17. Saen nagtokdo si Jesus, asin taano ta naghingoa siang marhay na matokdo-an an iba?


18 Si Jesus tawong may mapagpadangat na init asin hararomna boot. Sa siring naheling nin iba na sia madaling dolokonasin maboot. Dawa an mga aki pamugtak an boot sa saiya. (Mar-cos 10:13-16) Si Jesus mayong ipinapaorog. Ikinaongis nia ankaratan asin inhustisya. (Mateo 21:12, 13) Kan panahon na da-ing gayo iginagalang an mga babae asin kakadikit kan saindangpribilehio, trinatar nia sinda na may dignidad. (Juan 4:9, 27) SiJesus tunay na mapakumbaba. Sarong beses, hinanawan nia anmga bitis kan saiyang mga apostol, sarong serbisyo na sa parateginigibo nin sarong hamak na lingkod.

19 Si Jesus mapagrisa sa mga pangangaipo nin iba. Nango-rognang risang-risa ini kan, sa kapangyarihan kan espiritu ninDios, sia naggibo nin milagrosong mga pagpaomay. (Mateo14:14) Halimbawa, duminolok ki Jesus an sarong daoton asinnagsabi: “Kun boot mo sana, mapapalinig mo ako.” Namateanmismo ni Jesus an kolog asin pagdusa kan lalaking ini. Na-

18. Anong mga kualidad ni Jesus an pinakakaakit-akit para sa saindo?19. Anong halimbawa an nagpapaheling na si Jesus mapagrisa sa mga panga-ngaipo nin iba?

Si Jesus naghulit saen man may mga tawo siang nanompongan

pahiro nin pagkaherak, inunat ni Jesus an saiyang takyag asindinuotan an lalaki, na nagsasabi: “Boot ko. Luminig ka.”Asin anlalaking may helang naomayan! (Marcos 1:40-42) Naiimahinardaw nindo an siertong namatean kan lalaking iyan?

MAIMBOD SAGKOD SA KATAPUSAN20 Itinao ni Jesus an pinakamarahay na halimbawa nin maim-

bod na pagkuyog sa Dios. Sia nagdanay na maimbod sa saiyanglangitnon na Ama sa gabos na klase nin sirkonstansia asin saibong kan gabos na klase nin pagkontra asin pagdusa. Marigonasin mapangganang linabanan ni Jesus an mga sugot ni Sata-nas. (Mateo 4:1-11) Sarong beses, an nagkapira sa mga paryentemismo ni Jesus dai nagtubod sa saiya, na nagsasabi pa nga-ni na “naraot na an isip nia.” (Marcos 3:21) Alagad si Jesus dainagpaimpluwensia sa sainda; padagos nanggad niang ginibo angibohon nin Dios. Sa ibong nin mga insulto asin pag-abuso, pi-nagdanay ni Jesus an pagpopogol sa sadiri, na dai noarin man

20, 21. Paano si Jesus nagtao nin halimbawa nin maimbod na pagkuyog saDios?

45

naghihingoang gibohan nin maraot an mga nagkokontra sa sa-iya.—1 Pedro 2:21-23.

21 Si Jesus nagdanay na maimbod sagkod sa kagadanan—sarong maringis asin makolog na kagadanan sa kamot kan sai-yang mga kaiwal. (Filipos 2:8) Estudyare an tinagalan niasa ultimong aldaw kan saiyang buhay bilang tawo. Sia inares-tar, inakusar nin falsong mga testigo, kinondenar nin maraotna mga hokom, pinagngisihan nin mga pagsururog, asinpinadusahan nin mga soldados. Nakapako sa sarong harigi,sa paghingagdan nia sia nagkagsing: “Tapos na!” (Juan 19:30)Minsan siring, kan ikatolong aldaw pagkagadan ni Jesus, binu-hay sia liwat kan saiyang langitnon na Ama pasiring sa pagiginespiritu giraray. (1 Pedro 3:18) Pakalihis nin nagkapirang sema-na, nagbalik sia sa langit. Duman, sia “nagtukaw sa too ninDios” asin naghalat na akoon an sa hadeng kapangyarihan.—Hebreo 10:12, 13.

22 Ano an nahaman ni Jesus paagi sa pagdanay na maimbodsagkod sa kagadanan? Sa katunayan binukasan sa sato kan kaga-danan ni Jesus an oportunidad na mabuhay nin daing sagkodsa sarong paraisong daga, kaoyon kan orihinal na katuyohan niJehova. Totokaron sa sunod na kapitulo kun paano iyan ginigi-bong posible kan kagadanan ni Jesus.

22. Ano an nahaman ni Jesus paagi sa pagdanay na maimbod sagkod sa kaga-danan?


ˇ An naotob na hula asin an patotoo mismo ninDios nagpapatunay na si Jesus an Mesiyas,o Cristo.—Mateo 16:16.

ˇ Si Jesus nabuhay na sa langit bilang espiritunglinalang haloy pa bago sia nagdigdi sa daga.—Juan 3:13.

ˇ Si Jesus sarong paratokdo, tawong may mapagpa-dangat na init, asin halimbawa nin sangkapna pagkuyog sa Dios.—Mateo 9:35, 36.


ANO an nakakalabi sa gabos na regalo na inako nindo kasuarinman? Dai kaipuhan na mamahalon an sarong regalo tanganingiyan magin mahalaga. Total, an tunay na halaga nin sarongregalo dai pirmeng nasosokol paagi sa kuarta. Imbes, kun an sa-rong regalo nagtatao sa saindo nin kaogmahan o nagpapanigosa sarong tunay na pangangaipo sa saindong buhay, igwa iyannin dakulang halaga sa saindo personalmente.

2 Sa dakol na regalo na malalaoman nindong akoon, igwanin saro na nangongorog sa gabos na iba pa. Iyan regalo ninDios sa katawohan. Si Jehova nagtao sa sato nin dakol na ba-gay, alagad an nakakalabi sa gabos na regalo nia sa sato iyo anatang na pantubos kan saiyang Aki, si Jesu-Cristo. (Mateo 20:28)Siring kan maheheling niato sa kapitulong ini, an pantubosiyo an pinakamahalagang regalo na posibleng maako nindo,huli ta iyan puedeng magtao sa saindo nin dai masokol na ka-ogmahan asin puedeng magpanigo sa pinakamahalagang mgapangangaipo nindo. An pantubos iyo talaga an nakakalabisa gabos na kapahayagan kan pagkamoot ni Jehova para sa sa-indo.

1, 2. (a) Noarin nagkakaigwa nin dakulang halaga para sa saindo perso-nalmente an sarong regalo? (b) Taano ta masasabi na an pantubos iyo anpinakamahalagang regalo na puede nindong maako noarin man?

KAPITULO SINGKO

An Pantubos—Regalo nin Diosna Nakakalabi sa Gabos

Ano an pantubos?

Paano iyan itinao?

Ano an puedeng magin kahulogan kaiyanpara sa saindo?

Paano nindo ikakapaheling na inaapresyarnindo iyan?

ANO AN PANTUBOS?3 Sa simpleng pagtaram, an pantubos iyo an paagi ni Jehova

sa pagkalda, o pagligtas, kan katawohan sa kasalan asin ka-gadanan. (Efeso 1:7) Tanganing masabotan an kahulogan kankatokdoan na ini sa Biblia, kaipuhan na girumdomon niato annangyari sa hardin nin Eden. Saka sana niato masasabotan kuntaano ta mahalaga nanggad na regalo para sa sato an pantuboskun enot nasasabotan niato kun ano an iwinara ni Adan kan siamagkasala.

4 Kan lalangon nia si Adan, si Jehova nagtao sa saiya nin sa-rong bagay na talagang mahalaga—an sangkap na buhay nintawo. Isipon nindo kun ano an kahulogan kaiyan para ki Adan.Huling linalang na may sangkap na hawak asin isip, dai sianoarin man magkakahelang, magurang, o magagadan. Bilangsangkap na tawo, igwa sia nin espesyal na relasyon ki Jehova. Si-nasabi kan Biblia na si Adan “aki nin Dios.” (Lucas 3:38) Kayasi Adan igwa nin dayupot na relasyon ki Jehova Dios, kaparehokan relasyon nin sarong aki sa sarong mamomoton na ama. SiJehova nakikomunikar sa saiyang daganon na aki, na tinatawansi Adan nin nakakakontentong mga trabaho asin sinasabi sa sa-iya kun ano an linalaoman sa saiya.—Genesis 1:28-30; 2:16, 17.

5 Si Adan ginibo “sa ladawan nin Dios.” (Genesis 1:27) Daiiyan nangangahulogan na kapareho ni Adan an Dios sa itsura.Siring kan nanodan ta sa Kapitulo 1 kan librong ini, si Jeho-va dai naheheling na espiritu. (Juan 4:24) Kaya si Jehova mayonin hawak na may laman asin dugo. An pagigin ginibo sa la-dawan nin Dios nangangahulogan na si Adan linalang na maymga kualidad na arog kan sa Dios, kaiba an pagkamoot, ka-donongan, hustisya, asin kapangyarihan. Si Adan kaparehokan saiyang Ama sa saro pang mahalagang bagay ta sia igwanin libreng kabotan. Huli kaini, si Adan bakong kapareho ninsarong robot na an kaya sanang gibohon an nakadisenyo o na-

3. Ano an pantubos, asin ano an kaipuhan na masabotan niato tanganing ma-apresyar niato an mahalagang regalong ini?4. Ano an kahulogan para ki Adan kan sangkap na buhay nin tawo?5. Ano an boot sabihon kan Biblia kan sabihon kaiyan na si Adan ginibo “saladawan nin Dios”?


kaprogram na gibohon kaiyan. Imbes, puede siang gumibo ninpersonal na mga desisyon, na namimili sa tama asin sala. Kunpinili niang kuyogon an Dios, nabuhay kutana sia sagkod la-mang sa Paraiso digdi sa daga.

6 Kun siring, malinaw nanggad na kan si Adan makisuway saDios asin kinondenar sa kagadanan, dakulaon an ibinayad nia.Huli sa saiyang kasalan nawara nia an saiyang sangkap na buhaynin tawo kaiba an gabos na bendisyon kaiyan. (Genesis 3:17-19)Makamomondo, nawara ni Adan an mahal na marhay na bu-hay na ini bako sanang para sa saiyang sadiri kundi siring manpara sa magigin mga gikan nia sa ngapit. An Tataramon ninDios nagsasabi: “Paagi sa sarong tawo [si Adan] an kasalan nag-laog sa kinaban asin an kagadanan huli sa kasalan, asin sa siringan kagadanan nakalakop sa gabos na tawo huli ta sinda gabosnagkasala.” (Roma 5:12) Iyo, kita gabos nagmana nin kasalan kiAdan. Huli kaini, an Biblia nagsasabi na “ipinabakal” nia an sai-yang sadiri asin an saiyang mga gikan sa pagkaoripon sa kasalanasin kagadanan. (Roma 7:14) Mayo na nin paglaom para ki Adanasin Eva huli ta tuyo sindang nakisuway sa Dios. Alagad kumus-ta an saindang mga gikan, kaiba na kita?

7 Si Jehova nagsukoro sa katawohan paagi sa pantubos. Anoan pantubos? Sa pundamental duwang bagay an kalabot saideya nin pantubos. Enot, an pantubos iyo an kantidad napambayad tanganing makabutas o matubos an sarong bagay.Puedeng iagid iyan sa kantidad na ibinabayad tanganing bu-tasan an sarong bihag sa guerra. Ikaduwa, an pantubos iyo ankantidad na ibinabayad sa halaga nin sarong bagay. Kaagid iyankan kantidad na ibinabayad tanganing matawan nin kompen-sasyon an danyos na nagibo. Halimbawa, kun an sarong tawonakaaksidente, kaipuhan niang magbayad nin kantidad na ka-timbang nanggad kan halaga kan bagay na naperwisyo.

8 Paano magigin posibleng mabayadan an dakulaon na ka-pierdihan na iwinalat sa sato gabos ni Adan asin mabutasan kita

6. Kan si Adan makisuway sa Dios, ano an nawara nia, asin paano naapektaranan saiyang mga gikan?7, 8. Sa pundamental anong duwang bagay an kalabot sa pantubos?

An Pantubos—Regalo nin Dios na Nakakalabi sa Gabos 49

sa pagkaoripon sa kasalan asin kagadanan? Estudyaran niato anpantubos na itinao ni Jehova asin kun ano an puedeng maginkahulogan kaini para sa saindo.

KUN PAANO ITINAO NI JEHOVA AN PANTUBOS9 Huling sarong sangkap na buhay nin tawo an nawara, mayo

nin bakong sangkap na buhay nin tawo na makakatubos ka-iyan noarin man. (Salmo 49:7, 8) An kaipuhan iyo an sarongpantubos na katimbang sa halaga kan nawara. Kaoyon ini kanprinsipyo nin sangkap na hustisya na yaon sa Tataramon ninDios, na nagsasabi: “An kalag manini para sa kalag.” (Deutero-nomio 19:21) Kaya, ano an makakabayad sa halaga kan sangkapna kalag, o buhay, nin tawo na iwinara ni Adan? An kaipuhanna “katimbang na pantubos” saro pang sangkap na buhay nintawo.—1 Timoteo 2:6.

10 Paano itinao ni Jehova an pantubos? Isinugo nia sa dagaan saro sa saiyang sangkap na espiritung mga aki. Alagad dai isi-nugo ni Jehova an dawa siisay na sanang espiritung linalang.Isinugo nia an pinakamamahal nia, an saiyang bugtong na Aki.(1 Juan 4:9, 10) Gikan sa boot na binayaan kan Aki na ini ansaiyang langitnon na erokan. (Filipos 2:7) Siring kan nanodanniato sa sinusundan na kapitulo kan librong ini, si Jehova nag-gibo nin sarong milagro kan ibalyo nia an buhay kan Aki na inisa matris ni Maria. Paagi sa banal na espiritu nin Dios, si Jesusnamundag bilang sangkap na tawo asin dai sakop kan penalidadnin kasalan.—Lucas 1:35.

11 Paanong an sarong tawo magseserbing pantubos para sa da-kol, an totoo, para sa minilyon na tawo? Bueno, sa kapoonpoonipaano nagin parakasala an mga tawo na minilyon an kabila-ngan? Girumdomon na paagi sa pagkakasala, iwinara ni Adanan mahalagang marhay na rogaring na sangkap na buhay nintawo. Huli kaini, dai nia iyan puedeng ipamana sa saiyang mgagikan. Imbes, kasalan asin kagadanan sana an puede niang ipa-mana. Si Jesus, na inaapod kan Biblia na “an huring Adan,” may

9. Anong klaseng pantubos an kaipuhan?10. Paano itinao ni Jehova an pantubos?11. Paanong an sarong tawo magseserbing pantubos para sa minilyon?


sangkap na buhay nin tawo kaidto, asin sia dai noarin man nag-kasala. (1 Corinto 15:45) Sa sarong sentido, rinibayan ni Jesus siAdan tanganing iligtas kita. Paagi sa pag-atang, o pagtao, kan sa-iyang sangkap na buhay na may daing depektong pagkuyog saDios, binayadan ni Jesus an kasalan ni Adan. Sa siring si Jesusnagtao nin paglaom sa mga gikan ni Adan.—Roma 5:19; 1 Co-rinto 15:21, 22.

12 Detalyadong ilinaladawan kan Biblia an pagdusa na tinaga-lan ni Jesus bago sia nagadan. Naeksperyensiahan nia an daingherak na paglatigo, maringis na pagpako, asin makologon nakagadanan sa hariging pasakitan. (Juan 19:1, 16-18, 30; Apen-dise, pahina 204-6) Taano ta kinaipuhan na si Jesus magdusanin labi-labi? Sa mas huring kapitulo sa librong ini, manonodanniato na kinuestion ni Satanas kun baga may siisay man na ta-wong lingkod si Jehova na magdadanay na maimbod sa ibongnin pagbalo. Paagi sa maimbod na pagtagal sa ibong nin gra-beng pagdusa, itinao ni Jesus an pinakamarahay na simbag naposible sa angat ni Satanas. Pinatunayan ni Jesus na kaya ninsarong sangkap na tawo na may libreng kabotan na papagda-nayon an sangkap na integridad sa Dios ano man an gibohonkan Diablo. Siertong naggayagayang marhay si Jehova sa kaim-bodan kan saiyang mahal na Aki!—Talinhaga 27:11.

13 Paano ibinayad an pantubos? Kan ika-14 aldaw kan Judiongbulan nin Nisan kan 33 C.E., itinogot nin Dios na gadanon ansaiyang sangkap asin daing kasalan na Aki. Sa siring iinatangni Jesus an saiyang sangkap na buhay nin tawo “nin sara-roan sana.” (Hebreo 10:10) Kan ikatolong aldaw pagkagadan niJesus, sia binuhay liwat ni Jehova pasiring sa espiritung buhay.Duman sa langit, iprinesentar ni Jesus sa Dios an halaga kan sa-iyang sangkap na buhay nin tawo na iinatang bilang pantuboskaribay kan mga gikan ni Adan. (Hebreo 9:24) Inako ni Jehovaan halaga kan atang ni Jesus bilang an pantubos na kaipuhan ta-nganing kaldahon an katawohan sa pagkaoripon sa kasalan asinkagadanan.—Roma 3:23, 24.

12. Ano an pinatunayan kan pagdusa ni Jesus?13. Paano ibinayad an pantubos?


Itinao ni Jehova ansaiyang bugtong na Aki

bilang pantubospara sa sato

KUN ANO AN PUEDENG MAGIN KAHULOGANKAN PANTUBOS PARA SA SAINDO

14 Sa ibong kan satong makasalan na kamugtakan, puede nia-tong kamtan an mga bendisyon na daing kaagid sa halaga hulisa pantubos. Estudyaran niato an nagkapirang pakinabang kannakakalabi sa gabos na regalong ini gikan sa Dios sa presenteasin sa ngapit.

15 An kapatawadan nin mga kasalan. Huli sa minanang pag-kabakong sangkap, may pakikipagtusayan nanggad kita namagibo an tama. Kita gabos nagkakasala magsalang sa pagtaramo sa gibo. Alagad paagi sa atang na pantubos ni Jesus, pue-de kitang umako nin “kapatawadan kan satong mga kasalan.”(Colosas 1:13, 14) Minsan siring, tanganing kamtan an kapata-wadan na iyan, kita dapat na nagsosolsol talaga. Kita dapat manna mapakumbabang makimaherak ki Jehova, na hinahagad ansaiyang kapatawadan basado sa satong pagtubod sa atang napantubos kan saiyang Aki.—1 Juan 1:8, 9.

16 Sarong malinig na konsensia sa atubangan nin Dios. An nag-kasalang konsensia pasil sanang magbunga nin kadaihan ninpaglaom asin magin dahelan na kita magsaboot na kita dainghalaga. Pero paagi sa kapatawadan na nagin posible huli sa pan-tubos, may kabootan na pinapapangyari ni Jehova na masambata sia na may malinig na konsensia sa ibong kan satong pagka-bakong sangkap. (Hebreo 9:13, 14) Pinapapangyari kaini na kitamagkaigwa nin katalingkasan sa pagtaram ki Jehova. Kun siring,suelto kitang makakadolok sa saiya sa pamibi. (Hebreo 4:14-16)An pagpadanay nin malinig na konsensia nagtatao nin katoni-nongan nin isip, nagpapaoswag sa paggalang sa sadiri, asinnakakakontribwir sa kaogmahan.

17 An paglaom na buhay na daing katapusan sa sarong parai-song daga. “An ibinabayad nin kasalan kagadanan,” an sabi kanRoma 6:23. Idinadagdag kan iyo man sanang bersikulo: “Alagad

14, 15. Tanganing kamtan an “kapatawadan kan satong mga kasalan,” ano andapat niatong gibohon?16. Ano an nagpapangyari na masamba ta an Dios na may malinig na konsen-sia, asin ano an halaga kan siring na konsensia?17. Anong mga bendisyon an nagin posible huli ta si Jesus nagadan para sa sato?


an regalo na itinatao nin Dios buhay na daing katapusan pa-agi ki Cristo Jesus na satong Kagurangnan.” Sa Kapitulo 3 kanlibrong ini, tinokar niato an mga bendisyon kan maabot na da-ganon na Paraiso. (Kapahayagan 21:3, 4) An gabos na bendisyonna iyan sa ngapit, kaiba an buhay na daing katapusan na maysangkap na salud, nagin posible huli ta si Jesus nagadan parasa sato. Tanganing kamtan niato an mga bendisyon na iyan,kaipuhan na ipaheling niato na inaapresyar niato an regalongpantubos.

PAANO NINDO IKAKAPAHELINGAN SAINDONG PAG-APRESYAR?

18 Taano ta maninigo kitang odok na magpasalamat ki Jeho-va para sa pantubos? Bueno, an sarong regalo nangorognangmahalaga kun iyan may kalabot na sakripisyo sa panahon,paghihingoa, o gastos sa kabtang kan nagtao. An satong pusonapapahiro kun naheheling niato na an regalo sarong ka-pahayagan kan tunay na pagkamoot sa sato kan nagtao. Anpantubos iyo an pinakamahalaga sa gabos na regalo, huli ta gi-nibo nin Dios an kadarudakulaing sakripisyo kasuarin man sapagtao kaiyan. “An Dios namoot na gayo sa kinaban na itinaonia an saiyang Aking bugtong,” an sabi kan Juan 3:16. An pan-

18. Taano ta maninigo kitang magpasalamat ki Jehova para sa probisyon napantubos?

An pakanood ninorog pa manongod

ki Jehova sarong paagitanganing ipaheling na

inaapresyar nindoan saiyang regalo

na pantubos

tubos iyo an pinakalataw na ebidensia kan pagkamoot sa satoni Jehova. Iyan katunayan man kan pagkamoot ni Jesus, hulita gikan sa boot niang itinao an saiyang buhay para sa sato.(Juan 15:13) Kun siring an regalong pantubos maninigong ma-kakombensir sa sato na namomotan kita ni Jehova asin kansaiyang Aki bilang mga indibiduwal.—Galacia 2:20.

19 Kun siring, paano nindo ikakapaheling na inaapresyarnindo an regalo nin Dios na pantubos? Enot sa gabos, makano-od nin orog pa manongod sa Dakulang Paratao, si Jehova. (Juan17:3) An pag-adal kan Biblia sa tabang kan publikasyon na inimatabang sa saindo na gibohon iyan. Mientras na nadadagda-gan an saindong kaaraman manongod ki Jehova, an saindongpagkamoot sa saiya mararom. Huli sa pagkamoot man na iyangugustohon nindong paogmahon sia.—1 Juan 5:3.

20 Ipaheling na kamo may pagtubod sa atang na pantubos ni Je-sus. Mapadapit ki Jesus, ini an sinasabi: “An nagtutubod sa Akiigwa nin buhay na daing katapusan.” (Juan 3:36) Paano niatoipapaheling na kita may pagtubod ki Jesus? An siring na pagtu-bod dai ikakapaheling sa tataramon sana. “An pagtubod nadaing mga gibo gadan,” an sabi kan Santiago 2:26. Iyo, an tu-nay na pagtubod pinapatunayan paagi sa “mga gibo,” an bootsabihon, paagi sa satong mga aksion. An sarong paagi na ikapa-heling na kita may pagtubod ki Jesus iyo an paggibo kan satongpinakamakakaya tanganing arogon sia bako sanang sa satong si-nasabi kundi siring man sa satong ginigibo.—Juan 13:15.

21 Umatender sa taonan na selebrasyon kan Pamanggihankan Kagurangnan. Kan banggi nin Nisan 14, 33 C.E., pino-nan ni Jesus an sarong espesyal na selebrasyon na inaapodkan Biblia na “an pamanggihan kan Kagurangnan.” (1 Corin-to 11:20; Mateo 26:26-28) An selebrasyon na ini inaapod manna Memorial kan kagadanan ni Cristo. Pinonan iyan ni Je-sus tanganing tabangan an saiyang mga apostol asin an gabos

19, 20. Sa anong mga paagi nindo ikakapaheling na inaapresyar nindo an re-galo nin Dios na pantubos?21, 22. (a) Taano ta maninigo kitang umatender sa taonan na selebrasyon kanPamanggihan kan Kagurangnan? (b) Ano an ipapaliwanag sa Kapitulo 6 asin 7?


na tunay na Kristiano na kasunod ninda na girumdomon napaagi sa saiyang kagadanan bilang sangkap na tawo, itinao niaan saiyang kalag, o buhay, bilang pantubos. Mapadapit sa se-lebrasyon na ini, nagboot si Jesus: “Padagos na gibohon nindoini sa paggirumdom sa sako.” (Lucas 22:19) An pagselebrar kanMemorial nagpapagirumdom sa sato kan dakulang pagkamo-ot na ipinaheling ni Jehova sagkod ni Jesus may koneksion sapantubos. Ikakapaheling niato an satong pag-apresyar sa pan-tubos paagi sa pagigin presente sa taonan na pagselebrar kanMemorial kan kagadanan ni Jesus.�

22 An probisyon ni Jehova na pantubos tunay nanggad nasarong mahalagang marhay na regalo. (2 Corinto 9:14, 15)An regalong ini na daing kaagid sa halaga puede pa nganingpakinabangon dawa an mga nagadan na. Ipapaliwanag kan Ka-pitulo 6 asin 7 kun paano.

� Para sa dugang pang impormasyon manongod sa kahulogan kan Pamang-gihan kan Kagurangnan, helingon an Apendise, pahina 206-8.


ˇ An pantubos iyo an paagi ni Jehova sa pagkaldakan katawohan sa kasalan asin kagadanan.—Efeso 1:7.

ˇ Itinao ni Jehova an pantubos paagi sa pagsugokan saiyang bugtong na Aki sa daga tanganingmagadan para sa sato.—1 Juan 4:9, 10.

ˇ Paagi sa pantubos, nakakamtan niato an kapa-tawadan nin mga kasalan, an malinig nakonsensia, asin an paglaom na buhay na daingkatapusan.—1 Juan 1:8, 9.

ˇ Ipinapaheling niato na inaapresyar niato anpantubos paagi sa pakanood nin orog pa mano-ngod ki Jehova, paagi sa pagtubod sa atang napantubos ni Jesus, asin paagi sa pag-atender saPamanggihan kan Kagurangnan.—Juan 3:16.


MGA hapot ini na rinibong taon nang pinag-iisipan nin mgatawo. Mahalagang mga hapot iyan. Siisay man kita o saen mankita nag-eerok, may labot sa balang saro sa sato an mga simbag.

2 Sa sinusundan na kapitulo, tinokar niato kun paano binuka-san kan atang na pantubos ni Jesu-Cristo an dalan pasiring sabuhay na daing katapusan. Nanodan man niato na ihinula kanBiblia an panahon na “an kagadanan mawawara na.” (Kapahaya-gan 21:4) Mientras tanto, kita gabos nagagadan. “An mga buhaynakakaaram na sinda magagadan,” an sabi kan madonong na siHadeng Salomon. (Eclesiastes 9:5) Hinihingoa niatong mabuhaysa pinakahalawig na mapupuede. Pero, iniisip-isip niato kun anoan mangyayari sa sato kun kita magadan.

3 Kun magadan an satong mga namomotan, kita nagtatangis.Asin tibaad ihapot niato: ‘Ano daw an nangyari sa sainda? Nag-dudusa daw sinda? Binabantayan daw ninda kita? Puede ta dawsindang tabangan? Maheheling pa daw giraray niato sinda?’ Anmga relihion kan kinaban nagtatao nin laen-laen na simbag samga hapot na ini. May mga nagtotokdo na kun kamo namu-hay nin tanos, maduman kamo sa langit alagad kun namuhaykamo nin maraot, sosoloon kamo sa sarong lugar nin pagpasa-kit. Itinotokdo kan ibang mga relihion na kun magadan, an mgatawo minabalyo sa rona nin mga espiritu tanganing makaibananan saindang mga apoon. An iba pang relihion nagtotokdo na an

1-3. Ano an mga ihinahapot nin mga tawo manongod sa kagadanan, asinanong mga simbag an itinatao kan manlaenlaen na relihion?

KAPITULO SAIS

Haen an mga Gadan?

Ano an nangyayari sa sato kun kita magadan?

Taano ta nagagadan kita?

Makakaranga daw na maaraman an katotoohanmanongod sa kagadanan?

mga gadan minabalyo sa sarong kinaban kan mga gadan tanga-ning hokoman dangan rinereenkarnar, o namumundag liwat saibang hawak.

4 An siring na relihiosong mga katokdoan nagkakaparareho sasarong pundamental na ideya—na may kabtang niato na nata-tadang buhay pagkagadan kan pisikal na hawak. Segun sa harosgabos na relihion, kan nakaagi asin sa presente, maski paanokita nabubuhay sagkod lamang na may kakayahan na makahe-ling, makadangog, asin mag-isip. Pero, paano mangyayari iyan?An mga sentido niato, kaiba an satong kaisipan, konektado gabossa pagpunsionar kan satong hotok. Pagkagadan, an hotok mina-pondo sa pagpunsionar. An satong memorya, pagmate, asin mgasentido dai nagpapadagos na magpunsionar nin independientesa misteryosong paagi. An mga iyan dai nagdadanay na buhaypagkalaglag kan satong hotok.

ANO MAN NANGGAD AN NANGYAYARI PAGKAGADAN?5 An nangyayari pagkagadan bakong misteryo para ki Jehova,

an Kaglalang kan hotok. Aram nia an katotoohan, asin sa sa-iyang Tataramon, an Biblia, ipinapaliwanag nia an kamugtakankan mga gadan. An malinaw na katokdoan kaiyan iyo ini: Kunan sarong tawo magadan, dai na sia nag-eeksister. An kagadanankabaliktaran nin buhay. An gadan dai nakakaheling o nakakada-ngog o nakakaisip. Mayo nin ano man na kabtang niato nanatatadang buhay pagkagadan kan hawak. Mayo kita nin inmor-tal na kalag o espiritu.�

6 Pakatapos sabihon ni Salomon na an mga nabubuhay na-kakaaram na sinda magagadan, sia nagsurat: “Kun dapit sa mgagadan, mayo man lamang sinda nin pakaaram.” Dangan idine-talye nia an manongod sa pundamental na katotoohan na iyansa pagsabing an gadan dai puedeng mamoot ni maongis asinna “mayo nin gibohon ni pagplano ni kaaraman ni kadonongan

� Para sa pagtokar kan mga tataramon na “kalag” asin “espiritu,” helingontabi an Apendise, pahina 208-11.

4. Sa anong pundamental na ideya nagkakaparareho an dakol na relihion maylabot sa kagadanan?5, 6. Ano an itinotokdo kan Biblia manongod sa kamugtakan kan mga gadan?


sa [lolobngan].” (Eclesiastes 9:5, 6, 10) Kaagidkaiyan, sinasabi kan Salmo 146:4 na kun an sa-rong tawo magadan, “an saiyang mga pag-isipnapapara.” Kita mortal asin dai nagdadanay nabuhay pagkagadan kan satong hawak. An bu-hay na nakakamtan niato siring sa laad ninsarong kandila. Kun an laad parongon, iyanmayong dinudumanan. Basta mayo na iyan.

KUN ANO AN SINABI NI JESUSMANONGOD SA KAGADANAN

7 Si Jesu-Cristo nagtaram manongod sa ka-mugtakan kan mga gadan. Ginibo nia iyanmapadapit ki Lazaro, sarong tawo na midbidniang marhay asin nagadan. Sinabi ni Jesus sasaiyang mga disipulo: “Si Lazaro na katood nia-to nagpahingalo.” Naghohona an mga disipulona an boot sabihon ni Jesus si Lazaro nagpa-pahingalo paagi sa pagtorog, na nagpaparahaysa helang. Sala sinda. Ipinaliwanag ni Jesus: “SiLazaro nagadan.” (Juan 11:11-14) Mangnohon na ibinaing ni Je-sus an kagadanan sa pagpahingalo asin pagtorog. Si Lazaro mayosa langit ni sa naglalaad na impierno. Dai sia nakipaghelingansa mga anghel o apoon. Si Lazaro dai namumundag liwat bilangibang tawo. Sia nagpapahingalo sa kagadanan, na garo nanok antorog na dai nangangatorogan. Ikinokomparar man nin iba pangteksto an kagadanan sa pagtorog. Halimbawa, kan an disipulongsi Esteban ginapo sagkod na magadan, sinasabi kan Biblia na sia“natorog.” (Gibo 7:60) Kaagid kaiyan, si apostol Pablo nagsuratmanongod sa nagkapira kan saiyang kaaldawan na “natorog” nasa kagadanan.—1 Corinto 15:6.

8 Orihinal na katuyohan daw nin Dios na magadan an mgatawo? Bako nanggad! Ginibo ni Jehova an tawo tanganing ma-buhay sagkod lamang digdi sa daga. Siring kan nanodan niatosa enotan kan librong ini, ibinugtak nin Dios an enot na

7. Paano ipinaliwanag ni Jesus kun arog sa ano an kagadanan?8. Paano niato naaaraman na bakong katuyohan nin Dios na magadan an mgatawo?

Napasaenan laad?

Haen an mga Gadan?

tawong mag-agom sa sarong nakakaogmang marhay na paraiso.Binendisyonan nia sinda nin sangkap na salud. Marahay sana angusto ni Jehova para sa sainda. Gugustohon daw nin siisay manna mamomoton na magurang na magdusa nin kolog nin pag-kagurang asin kagadanan an saiyang mga aki? Siempre dai!Namotan ni Jehova an saiyang mga aki asin gusto nia na kam-tan ninda an daing katapusan na kaogmahan digdi sa daga. Maylabot sa mga tawo, an Biblia nagsasabi: “An panahon na daing ta-laan ibinugtak [ni Jehova] sa saindang puso.” (Eclesiastes 3:11)

Ginibo ni Jehova an mga tawotanganing mabuhay sagkod

lamang digdi sa daga


Linalang kita nin Dios na may pagmawot na mabuhay sagkodlamang. Asin binukasan nia an dalan tanganing maotob an kama-wotan na iyan.

KUN TAANO TA NAGAGADAN AN TAWO9 Kun siring, taano ta nagagadan an tawo? Tanganing makua an

simbag, dapat niatong estudyaran kun ano an nangyari kaidtongnagsosolo pa an lalaki asin babae digdi sa daga. Ipinapaliwanagkan Biblia: “Pinatubo ni Jehova Dios hale sa daga an lambangkahoy na magayon na paghelingon asin masiram na kakanon.”(Genesis 2:9) Minsan siring, may sarong pangangalad. Sinabihanni Jehova si Adan: “Hale sa gabos na kahoy sa hardin puede kangmagkakan sagkod na ika mabasog. Alagad kun dapit sa kahoykan pakamidbid sa marahay asin maraot dai ka magkakan dian,huli ta sa aldaw na kumakan ka dian ika siertong magagadan.”(Genesis 2:16, 17) An pagboot na ini bakong depisil na kuyogon.Puedeng kumakan si Adan asin Eva hale sa dakol na iba pang ka-hoy. Alagad igwa sinda ngonyan nin espesyal na oportunidad naipaheling an saindang utang na boot sa Saro na nagtao sa saindakan gabos, kaiba an sangkap na buhay. Ipapaheling man kan sain-dang pagkuyog na iginagalang ninda an autoridad kan saindanglangitnon na Ama asin na gusto ninda an saiyang mamomotonna paggiya.

10 Makamomondo, pinili kan enot na tawong mag-agom namakisuway ki Jehova. Nagtataram paagi sa halas, hinapot ni Sata-nas si Eva: “Ano totoo na an Dios nagsabi na dai kamo magkakansa gabos na kahoy kan hardin?” Si Eva nagsimbag: “Makakaka-kan kami sa bunga kan mga kahoy sa hardin. Alagad kun dapitsa pagkakan sa bunga kan kahoy na yaon sa tahaw kan hardin,suminabi an Dios, ‘Dai kamo magkakan kaiyan, dai, dai kamo du-motdot kaiyan tanganing dai kamo magadan.’”—Genesis 3:1-3.

11 “Dai nanggad kamo magagadan,” an sinabi ni Satanas. “Naa-araman nin Dios na sa mismong aldaw na kamo kumakan kaiyanmabubuklat an saindong mga mata asin kamo magigin arog nin

9. Anong pangangalad an ibinugtak ni Jehova ki Adan, asin taano ta bakongdepisil na kuyogon an pagboot na ini?10, 11. (a) Paano nagpoon na makisuway sa Dios an enot na tawong mag-agom? (b) Taano ta magabat na bagay an pakisuway ni Adan asin Eva?

Haen an mga Gadan? 61

Dios, na nakakamidbid kan marahay asin maraot.” (Genesis 3:4, 5) Gusto ni Satanas na papaniwalaon si Eva na makikinabangsia paagi sa pagkakan kan ipinapangalad na bunga. Segun sa sa-iya, si Eva puedeng magdesisyon para sa saiyang sadiri kun anoan tama asin kun ano an sala; puede niang gibohon kun anoan gusto nia. Sinahotan man ni Satanas si Jehova na nagputikmanongod sa magigin resulta kan pagkakan kan bunga. Nani-wala si Eva ki Satanas. Kaya nagguno sia nin bunga asin kinakaniyan. Dangan tinawan man nia an saiyang agom, asin ini nag-kakan man kaiyan. An ginibo ninda bakong huli sa ignoransia.Aram ninda na an saindang ginigibo kabaliktaran mismo kan si-nabi sa sainda nin Dios na dai dapat gibohon. Paagi sa pagkakankan bunga, tuyo sindang nakisuway sa simple asin makatanosanna pagboot. Linapastangan ninda an saindang langitnon na Ama

Si Adan hale sa kabokabo,asin sia nagbalik sa kabokabo


asin an saiyang autoridad. An siring na dai paggalang sa saindangmamomoton na Kaglalang dai mapapatawad!

12 Sa pag-ilustrar: Ano daw an mamamatean nindo kun pi-nadakula asin inataman nindo an sarong aking lalaki o babaena pagkatapos nakisuway sa saindo sa paagi na nagpaheling nadai nia kamo iginagalang o namomotan? Iyan matao sa saindonin dakulang kakologan nin boot. Kun siring, isip-isipon na sanaan kolog nin boot na siertong namatean ni Jehova kan pilion niAdan sagkod ni Eva an pagkontra sa saiya.

13 Si Jehova mayo nin dahelan na papagdanayon na buhay sag-kod lamang an masinuway na si Adan asin Eva. Nagadan sinda,siring kan sinabi nia na mangyayari sa sainda. Si Adan asin Evauminontok na sa pag-eksister. Dai sinda nagbalyo sa rona ninmga espiritu. Aram niato ini huli sa sinabi ni Jehova ki Adan pa-katapos na sudyaon sia sa saiyang pakisuway. Sinabi nin Dios:“[Mabalik ka] sa daga, huli ta dian ka kinua. Huli ta ika kabokaboasin sa kabokabo ka man mabalik.” (Genesis 3:19) Si Adan ginibonin Dios hale sa kabokabo kan daga. (Genesis 2:7) Bago kaiyan,si Adan dai nag-eeksister. Kun siring, kan sabihon ni Jehova na siAdan mabalik sa kabokabo, an boot Niang sabihon si Adan ma-balik sa kamugtakan nin dai pag-eksister. Si Adan magigin daingbuhay siring kan kabokabo na hale dian sia ginibo.

14 Si Adan asin Eva buhay pa kuta ngonyan, alagad sinda na-gadan huli ta pinili nindang makisuway sa Dios asin sa siringnagkasala sinda. An dahelan kun taano ta nagagadan kita iyo naan makasalan na kamugtakan ni Adan siring man an kagadananipinamana sa gabos niang gikan. (Roma 5:12) An kasalan na iyankabaing nin sarong teribleng helang na namamana na dian mayonin nakakalibre. An resulta kaiyan, an kagadanan, sarong sumpa.An kagadanan sarong kaiwal, bakong katood. (1 Corinto 15:26)Nagpapasalamat nanggad kita na si Jehova nagtao kan pantubostanganing isalbar kita sa makatatakot na marhay na kaiwal na ini!

12. Ano an puedeng makatabang sa sato na masabotan kun ano an namateanni Jehova kan pilion ni Adan asin Eva an pagkontra sa saiya?13. Ano an sinabi ni Jehova na mangyayari ki Adan sa kagadanan, asin ano anboot sabihon kaini?14. Taano ta nagagadan kita?


KAPAKIPAKINABANG AN PAKAARAMKAN KATOTOOHAN MANONGOD SA KAGADANAN

15 An itinotokdo kan Biblia manongod sa kamugtakan nin mgagadan nakakaranga. Siring kan naheling na niato, an gadan dainakakamate nin kolog o kamondoan. Mayo nin dahelan na mata-kot sa sainda, huli ta dai ninda kita magigibohan nin maraot. Daininda kaipuhan an satong tabang, asin dai ninda kita matataba-ngan. Dai niato sinda makakaolay, asin dai ninda kita makakaolay.An dakol na namomoon sa relihion naghihingako nin bakong to-too na matatabangan ninda an mga nagadan, asin an mga tawongnaniniwala sa siring na mga namomoon nagtatao sa sainda ninkuarta. Alagad an pakaaram kan katotoohan nagpoprotehir sa satona dai madaya kan mga nagtotokdo kan siring na mga kaputikan.

16 Kaoyon daw an saindong relihion sa itinotokdo kan Bib-lia manongod sa mga gadan? An kadaklan bako. Taano? Huli taan saindang katokdoan naimpluwensiahan ni Satanas. Ginagamitnia an falsong relihion tanganing papaniwalaon an mga tawo napagkagadan kan saindang hawak, padagos sindang mabubuhay sarona kan mga espiritu. Saro ining kaputikan na isinasaro ni Sata-nas sa ibang mga kaputikan tanganing patalikodon an mga tawoki Jehova Dios. Paano nagin siring?

17 Siring kan nasabi na, may mga relihion na nagtotokdo na kunan sarong tawo namuhay nin maraot, pagkagadan sia madumansa sarong lugar nin nagkakalayong pagpasakit tanganing magdusasagkod lamang. An katokdoan na ini naglalapastangan sa Dios. SiJehova Dios nin pagkamoot asin nungkang papagdudusahon anmga tawo sa siring kaining paagi. (1 Juan 4:8) Ano daw an magiginsaboot nindo sa sarong tawo na nagpadusa sa sarong sutil na akipaagi sa pagbugtak kan mga kamot kaini sa kalayo? Igagalang dawnindo an siring na tawo? Sa katunayan, gugustohon daw nganinindo na makamidbid sia? Seguradong dai! Tibaad iisipon nindona sia maringison. Pero, gusto ni Satanas na papaniwalaon kita napinapadusahan ni Jehova an mga tawo sa kalayo sagkod lamang—sa dai mabilang na binilyon na taon!

15. Taano ta nakakarangang maaraman an katotoohan manongod sa kagadanan?16. Siisay an nakaimpluwensia sa mga katokdoan nin dakol na relihion, asin saanong paagi?17. Taano ta naglalapastangan ki Jehova an katokdoan nin daing sagkod na pag-pasakit?


18 Ginagamit man ni Satanas an nagkapirang relihion na mag-tokdo na pagkagadan an mga tawo nagigin espiritu na dapatigalang asin tawan nin onra kan mga nabubuhay. Segun sa katok-doan na ini, an espiritu kan mga nagadan puedeng maginmakapangyarihan na mga katood o makatatakot na mga kaiwal.Dakol na tawo an naniniwala sa kaputikan na ini. Natatakot sin-da sa mga gadan asin nagtatao sa sainda nin onra asin pagsamba.Sa kabaliktaran, itinotokdo kan Biblia na an mga gadan natotorogasin na an maninigo sana niatong sambahon an tunay na Dios, siJehova, an satong Kaglalang asin Paratao.—Kapahayagan 4:11.

19 An pakaaram sa katotoohan manongod sa mga gadannagpoprotehir sa saindo na dai madaya kan relihiosong mga kapu-tikan. Tinatabangan man kamo kaiyan na masabotan an iba pangmga katokdoan sa Biblia. Halimbawa, kun masabotan nindo naan mga tawo dai minabalyo sa rona kan mga espiritu pagkagadan,nagkakaigwa nin tunay na kahulogan para sa saindo an panuga nabuhay na daing katapusan sa sarong paraisong daga.

20 Kaidtong haloy nang panahon, an matanos na tawong si Jobnagpalataw kan hapot na ini: “Kun an pusog na lalaki magadanpuede pa daw siang mabuhay giraray?” (Job 14:14) Puede dawna buhayon liwat an daing buhay na tawo na natotorog sa ka-gadanan? An itinotokdo kan Biblia manongod digdi nakakarangananggad, siring kan ipapaheling sa sunod na kapitulo.

18. An pagsamba sa mga gadan basado sa anong relihiosong kaputikan?19. An pakaaram kan katotoohan manongod sa kagadanan nakakatabang sasato na masabotan an anong iba pang katokdoan sa Biblia?20. Anong hapot an satong eestudyaran sa sunod na kapitulo?


ˇ An mga gadan dai nakakaheling o nakakadangogo nakakaisip.—Eclesiastes 9:5.

ˇ An mga gadan nagpapahingalo; dai sinda nagdu-dusa.—Juan 11:11.

ˇ Kita nagagadan huli ta kita nagmana nin kasalanki Adan.—Roma 5:12.


IMAHINARON na nagdudulag kamo sa sarong maisog na kaiwal.Mas makosog asin mas marikas siang gayo kisa sa saindo. Aramnindo na sia mayong pagkaherak huli ta naheling nindo na gina-dan nia an nagkapira sa saindong mga katood. Dawa guranongpaghihingoa nindo na makarayo sa saiya, parani nang parani siasa saindo. Garo baga mayo na nin paglaom. Pero, bigla na sana,may parasalbar na tuminunga sa kataed nindo. Mas makapangya-rihan nanggad sia kisa sa saindong kaiwal, asin nanunuga sia natatabangan nia kamo. Nakaginhawa nanggad kamo huli kaiyan!

2 Sa sarong sentido, linalapag nanggad kamo kan siring na ka-iwal. Kita gabos linalapag kaiyan. Siring kan nanodan niato sasinusundan na kapitulo, inaapod kan Biblia na kaiwal an kagada-nan. Mayo sa sato na makakadulag o makakalaban dian. Nahelingna kan kadaklan sa sato kun paano kinukua kan kaiwal na ini anbuhay kan mga tawong mahal niato. Alagad si Jehova mas ma-kapangyarihan nanggad kisa kagadanan. Sia an mamomoton naParasalbar na nagpatunay nang kaya niang daogon an kaiwal naini. Asin nanunuga sia na lalaglagon nia nin lubos an kaiwalna ini, an kagadanan. Itinotokdo kan Biblia: “Bilang an ultimongkaiwal, an kagadanan paparaon.” (1 Corinto 15:26) Maogmangbareta iyan!

1-3. Anong kaiwal an naglalapag sato gabos, asin taano ta matao sato nin ka-ginhawahan an pag-estudyar sa kun ano an itinotokdo kan Biblia?

KAPITULO SIETE

An Tunay na Paglaom Para sa SaindongNagadan na mga Namomotan

Paano niato naaaraman na talagang mangyayarian pagkabuhay liwat?

Ano an saboot ni Jehova manongod sa pagbuhayliwat sa mga gadan?

Sairisay an bubuhayon liwat?

3 Estudyaran niato sa halipot kun paano nakakaapektar sato ankaiwal na kagadanan kun iyan minasalakay. Ini matabang sato namasabotan an sarong bagay na mapaogma sa sato. Aram nindo,si Jehova nanunuga na mabubuhay giraray an mga gadan. (Isaias26:19) Sinda may paglaom na buhayon liwat.

KUN MAGADAN AN SARONG NAMOMOTAN4 May nagadan na daw kamong namomotan? An kolog nin

boot, kamondoan, asin pakamate nin pagkadaing maginibo ti-baad garo baga dai kayang tioson. Sa siring na mga panahon,kaipuhan niatong dumolok sa Tataramon nin Dios para sa kara-ngahan. (2 Corinto 1:3, 4) Tinatabangan kita kan Biblia namasabotan an saboot ni Jehova asin ni Jesus manongod sa kaga-danan. Si Jesus, na sangkap na ipinapabanaag an saiyang Ama,nakakaaram kun gurano kakolog an magadanan. (Juan 14:9)Kun sia nasa Jerusalem kaidto, pirmeng dinadalaw ni Jesus si La-zaro asin an mga tugang na babae kaini, si Maria asin Marta, nanag-eerok sa kaharaning banwaan nin Betania. Sinda nagin da-yupot na magkakatood. An Biblia nagsasabi: “Namotan ni Jesussi Marta asin an saiyang tugang na babae patin si Lazaro.” (Juan11:5) Pero, siring kan nanodan niato sa sinusundan na kapitulo,nagadan si Lazaro.

5 Ano an namatean ni Jesus manongod sa pagkagadan kan sa-iyang katood? An salaysay nagsasabi sato na si Jesus nagduman samga paryente asin katood ni Lazaro mantang sinda nagmomon-do huli sa pagkagadan nia. Kan maheling sinda, biyong napahiroan boot ni Jesus. Sia “nag-agrangay sa espiritu asin napurisaw.”Dangan, an salaysay nagsasabi, “si Jesus naghibi.” (Juan 11:33,35) An pagmondo daw ni Jesus nangangahulogan na mayo sianin paglaom? Dai nanggad. Sa katunayan, aram ni Jesus na maymakangangalas na bagay na madali nang mangyari kaidto. (Juan11:3, 4) Pero, namatean pa man giraray nia an kolog nin bootasin kapungawan na bunga nin kagadanan.

4. (a) Taano an reaksion ni Jesus sa pagkagadan nin sarong namomotan ta nag-totokdo sato manongod sa saboot ni Jehova? (b) Nagkaigwa si Jesus nin anongespesyal na pakikikatood?5, 6. (a) Ano an nagin reaksion ni Jesus kan nasa kaibahan sia kan nagmo-mondong pamilya asin mga katood ni Lazaro? (b) Taano ta nakakaparigon saboot niato an pagmondo ni Jesus?

An Tunay na Paglaom Para sa Saindong Nagadan na mga Namomotan 67

6 Sa sarong lado, an pagmondo ni Jesus nakakaparigon sa bootniato. Itinotokdo kaiyan sa sato na si Jesus asin an saiyang Ama,si Jehova, naoongis sa kagadanan. Alagad kayang labanan asindaogon ni Jehova Dios an kaiwal na iyan! Helingon niato kunano an pinapangyari nin Dios na gibohon ni Jesus.

“LAZARO, LUMUWAS KA!”7 Si Lazaro ilinobong sa sarong lungib, asin ipinahale ni Jesus

an gapo na nakatakop sa entrada kaiyan. Si Marta nagkontra hulita pakalihis nin apat na aldaw, an bangkay ni Lazaro siertong na-lalapa na. (Juan 11:39) Sa punto de vista nin tawo, ano pa anpaglaom?

8 Pinaligid an gapo parayo, asin si Jesus nagkurahaw sa ma-kosog na tingog: “Lazaro, lumuwas ka!” Ano an nangyari? “Antawong nagadan luminuwas.” (Juan 11:43, 44) Naiimahinar dawnindo an kagayagayahan kan mga tawo duman? Baga man siLazaro tugang, paryente, katood, o kataed ninda, aram ninda nasia nagadan. Pero, uya sia—an mismong lalaki na minamahalninda—nagtitindog giraray sa tahaw ninda. Garo baga iyan im-posible. Daing duwa-duwa na dakol an magayagayang kinugos siLazaro. Kanigoan na kapangganahan laban sa kagadanan!

9 Si Jesus dai naghingako na ginibo nia an makangangalas namilagrong ini sa sadiri niang kapangyarihan. Sa saiyang pami-bi bago nia inapodan na lumuwas si Lazaro, ipinaheling nia ninmalinaw na si Jehova an Ginikanan kan pagkabuhay liwat. (Juan11:41, 42) Bako sana ini an pangyayari na ginamit ni Jehova ansaiyang kapangyarihan sa paaging ini. An pagkabuhay liwat niLazaro saro sana sa siyam na milagro na siring kaini na nakasuratsa Tataramon nin Dios.� An pagbasa asin pag-adal sa mga salay-say na ini nakakaogmang marhay. Itinotokdo kaiyan sa sato na

� An ibang salaysay yaon sa 1 Hade 17:17-24; 2 Hade 4:32-37; 13:20, 21; Ma-teo 28:5-7; Lucas 7:11-17; 8:40-56; Gibo 9:36-42; asin 20:7-12.

7, 8. Taano ta tibaad garo baga mayo na nin paglaom an kamugtakan ni Laza-ro sa mga nagmamasid na tawo, alagad ano an ginibo ni Jesus?9, 10. (a) Paano ihinayag ni Jesus an Ginikanan kan saiyang kapangyarihan sapagbuhay liwat ki Lazaro? (b) Ano an nagkapira sa mga pakinabang sa pagbasakan mga salaysay kan Biblia manongod sa pagkabuhay liwat?


Binuhay liwat ni Elias an aking lalaki ninsarong babaeng balo.—1 Hade 17:17-24

Binuhay liwatni apostol Pedro an

Kristianang si Dorcas.—Gibo 9:36-42

An pagkabuhay liwat niLazaro nagbunga nin dakulangkagayagayahan.—Juan 11:38-44

an Dios daing ipinapaorog, huli ta kabilang sa binuhay liwatan mga hoben asin gurang, lalaki asin babae, Israelita asin ba-kong Israelita. Asin kanigoan na kagayagayahan an ilinaladawansa mga tekstong ini! Halimbawa, kan buhayon liwat ni Jesus ansarong daragita, an saiyang mga magurang “haros mawara sa sa-diri huli sa labi-labi kadakulang kaogmahan.” (Marcos 5:42) Iyo,tinawan sinda ni Jehova nin dahelan tanganing maggayagaya nadai ninda noarin man malilingawan.

10 Siempre, an mga binuhay liwat ni Jesus nagkagaradan mangiraray pag-abot nin panahon. Nangangahulogan daw ini na da-ing saysay an pagbuhay liwat sa sainda? Bako nanggad. An mgasalaysay na ini sa Biblia nagpapatunay sa mahahalagang katoto-ohan asin nagtatao sato nin paglaom.

PAKANOOD SA MGA SALAYSAYMANONGOD SA PAGKABUHAY LIWAT

11 Itinotokdo kan Biblia na an mga gadan ‘mayo man lamangnin pakaaram.’ Sinda daing buhay asin dai nag-eeksister na maypag-aram saen man. Pinapatunayan ini kan salaysay manongodki Lazaro. Pagkabuhay liwat, pinalukso daw ni Lazaro an pusonin mga tawo paagi sa mga deskripsion kan langit? O pinasindakdaw nia sinda paagi sa makatatakot na mga estorya manongod sanaglalaad na impierno? Dai. Mayo nin siring na mga tataramonni Lazaro sa Biblia. Durante kan apat na aldaw na sia gadan, sia‘mayo man lamang nin pakaaram.’ (Eclesiastes 9:5) Si Lazaro na-totorog sana sa kagadanan.—Juan 11:11.

12 Itinotokdo man sato kan salaysay manongod ki Lazaro naan pagkabuhay liwat sarong tunay na bagay, bakong eroestor-ya sana. Binuhay ni Jesus si Lazaro sa atubangan nin kadaklanna nakaheling mismo. Dawa an mga namomoon sa relihion, nanaoongis ki Jesus, dai nagdehar sa milagrong ini. Imbes, sinabininda: “Ano an satong gigibohon, huli ta an tawong ini [si Je-sus] naggigibo nin dakol na tanda?” (Juan 11:47) Dakol na tawo

11. Paano pinapatunayan kan salaysay manongod sa pagkabuhay liwat ni La-zaro an katotoohan na nakasurat sa Eclesiastes 9:5?12. Taano ta makakasierto kita na talagang nangyari an pagkabuhay liwat niLazaro?


an nagdatong tanganing maheling an tawong binuhay liwat. Bi-lang resulta, dakol pa ngani sa sainda an nagtubod ki Jesus.Naheling ninda ki Lazaro an buhay na patotoo na si Jesus sinu-go nin Dios. Labi-labi kamapuersa kan ebidensiang ini kaya annagkapira sa Judiong mga namomoon sa relihion na matagas anpuso plinanong gadanon si Jesus sagkod si Lazaro.—Juan 11:53;12:9-11.

13 Pagigin bakong realistiko daw an pagtubod na an pagkabu-hay liwat sarong katunayan? Bako, huli ta itinokdo ni Jesus namaabot an panahon na “an gabos na nasa mga lolobngan nagirumdoman” bubuhayon liwat. (Juan 5:28) Si Jehova an Kagla-lang kan gabos na buhay. Masakit daw paniwalaan na kaya niangmaglalang liwat nin buhay? Siempre, ini madependeng marhaysa memorya ni Jehova. Nagigirumdoman daw nia an satong na-gadan na mga namomotan? Dai mabilang na trinilyon na bitoonan nakakapano sa uniberso, pero tinatawan nin Dios nin ngaranan kada saro kaiyan! (Isaias 40:26) Kun siring, kayang girum-domon ni Jehova Dios an nagadan niatong mga namomotan sagabos na detalye, asin andam siang ibalik sinda sa buhay.

14 Pero ano an saboot ni Jehova manongod sa pagbuhay liwatsa mga gadan? Itinotokdo kan Biblia na gustong-gusto niang bu-hayon an mga gadan. An maimbod na tawong si Job naghapot:“Kun an pusog na lalaki magadan puede pa daw siang mabuhaygiraray?” Si Job nagtataram manongod sa paghalat sa lolobngansagkod na dumatong an panahon na girumdomon sia nin Dios.Sia nagsabi ki Jehova: “Ika maapod, asin ako mismo masimbagsa saimo. Para sa ginibo kan saimong mga kamot ika magkakaig-wa nin paghimuyawot.”—Job 14:13-15.

15 Isip-isipon nindo iyan! Si Jehova sa katunayan naghi-himuyawot na buhayon liwat an mga gadan. Bako daw nanakakaogmang manodan na siring kaiyan an saboot ni Jehova?Alagad kumusta man an pagkabuhay liwat na ini sa ngapit? Sai-risay an bubuhayon liwat, asin saen?

13. Ano an basehan kan satong pagtubod na kaya talagang buhayon liwat niJehova an mga gadan?14, 15. Siring kan ipinapaheling kan sinabi ni Job, ano an saboot ni Jehova ma-nongod sa pagbuhay liwat sa mga gadan?


“AN GABOS NA NASAMGA LOLOBNGAN NA GIRUMDOMAN”

16 An mga salaysay sa Biblia manongod sa pagkabuhay li-wat dakol an itinotokdo sato manongod sa pagkabuhay liwat sangapit. An mga tawong binuhay liwat digdi mismo sa daganakaibanan giraray kan saindang mga namomotan. An pagka-buhay liwat sa ngapit magigin kaagid kaiyan—alagad nakakalabi.Siring kan nanodan niato sa Kapitulo 3, katuyohan nin Dios naan bilog na daga gibohon na paraiso. Kaya an mga gadan daibubuhayon sa sarong kinaban na pano nin guerra, krimen, asinhelang. Magkakaigwa sinda nin oportunidad na mabuhay sag-kod lamang sa dagang ini sa matoninong asin maogmang mgakamugtakan.

17 Sairisay an bubuhayon liwat? Sinabi ni Jesus na “an ga-bos na nasa mga lolobngan na girumdoman makakadangog kansaiyang [ni Jesus] tingog asin maruluwas.” (Juan 5:28, 29) Kaa-gid kaiyan, an Kapahayagan 20:13 nagsasabi: “Itinao kan dagatan mga gadan na yaon dian, asin itinao kan kagadanan asinkan Hades an mga gadan na yaon dian.” An “Hades” nanono-ngod sa pankagabsan na lolobngan nin katawohan. (Helingonan Apendise, pahina 212-13.) An pankagabsan na lolobngan naini hahalean nin laog. An gabos na binilyon na nagpapahingalodian mabubuhay liwat. Si apostol Pablo nagsabi: “Magkakaigwanin pagkabuhay liwat an mga matanos sagkod an mga bakongmatanos.” (Gibo 24:15) Ano an boot sabihon kaiyan?

18 Kaiba sa “mga matanos” an dakol na tawong nababasa nia-to sa Biblia na nabuhay bago nag-abot si Jesus sa daga. Tibaadmaisip nindo si Noe, Abraham, Sara, Moises, Rut, Ester, asin da-kol pang iba. An nagkapira sa mga lalaki asin babaeng ini na maypagtubod tinotokar sa ika-11 kapitulo kan Hebreo. Alagad kaibaman sa “mga matanos” an mga lingkod ni Jehova na nagadan sasatong panahon. Huli sa paglaom sa pagkabuhay liwat, puede ki-tang mapatalingkas sa grabeng takot na magadan.—Hebreo 2:15.

16. An mga gadan bubuhayon liwat tanganing mabuhay sa anong klaseng mgakamugtakan?17. Gurano kahiwas an sakop kan pagkabuhay liwat?18. Sairisay an kaiba sa “mga matanos” na bubuhayon liwat, asin paano kamopuedeng maapektaran personalmente kan paglaom na ini?


19 Kumusta man an gabos na tawong dai naglingkod o nag-kuyog ki Jehova huli ta dai ninda noarin man naaraman anmanongod sa saiya? An binilyon na “bakong matanos” na inidai lilingawan. Sinda man bubuhayon liwat asin tatawan ninpanahon na makanood manongod sa tunay na Dios asin pag-lingkodan sia. Sa laog nin sangribong taon, an mga gadanbubuhayon liwat asin tatawan nin oportunidad na makiayon samaimbod na mga tawo sa daga sa paglilingkod ki Jehova. Iyanmagigin sarong makangangalas na panahon. An peryodong iniiyo an inaapod kan Biblia na Aldaw nin Paghokom.�

20 Nangangahulogan daw ini na gabos na tawong nabuhay ka-suarin man bubuhayon liwat? Dai. Sinasabi kan Biblia na maymga gadan na nasa “Gehenna.” (Lucas 12:5) An ngaran na Ge-henna hale sa tambakan nin basura na nasa luwas kan suanoyna Jerusalem. Sinosolo duman an mga bangkay asin basura. Anbangkay kan mga gadan na iinapon duman ibinibilang kan mgaJudio na bakong maninigo sa paglobong asin sa pagkabuhay li-wat. Kaya an Gehenna angay na simbolo nin daing katapusan napagkalaglag. Minsan ngani si Jesus magkakaigwa nin kabtang sapaghokom sa mga buhay asin gadan, si Jehova an pangultimongHokom. (Gibo 10:42) Dai nia noarin man bubuhayon liwat anmga hinokoman nia na maraot asin habong magbago.

AN LANGITNON NA PAGKABUHAY LIWAT21 An Biblia nagtataram man manongod sa saro pang klase nin

pagkabuhay liwat, saro na pasiring sa buhay bilang espiritung li-nalang sa langit. Saro sanang halimbawa kan klaseng ini ninpagkabuhay liwat an nakasurat sa Biblia, an ki Jesu-Cristo.

22 Pakatapos na gadanon si Jesus bilang tawo, dai itinogot niJehova na magdanay sa lolobngan an Saiyang maimbod na Aki.(Salmo 16:10; Gibo 13:34, 35) Si Jesus binuhay liwat nin Dios,

� Para sa dugang pang impormasyon manongod sa Aldaw nin Paghokom asinsa basehan kan paghokom, helingon tabi an Apendise, pahina 213-15.

19. Sairisay an “mga bakong matanos,” asin anong oportunidad an maboot naitinatao sa sainda ni Jehova?20. Ano an Gehenna, asin siisay an minaduman?21, 22. (a) Ano an saro pang klase nin pagkabuhay liwat? (b) Siisay an kaenot-enoteng nag-ako nin pagkabuhay liwat pasiring sa espiritung buhay?


alagad bakong bilang tawo. Si apostol Pedro nagpapaliwanag nasi Cristo “ginadan sa laman, alagad binuhay sa espiritu.” (1 Ped-ro 3:18) Dakulang milagro nanggad ini. Si Jesus buhay na liwatbilang sarong makapangyarihan na espiritung persona! (1 Corin-to 15:3-6) Si Jesus an kaenot-enoteng nag-ako kan mamuraway naklaseng ini nin pagkabuhay liwat. (Juan 3:13) Alagad bako sia anultimo.

23 Mantang nakakaaram na dai na mahahaloy mabalik na siasa langit, sinabihan ni Jesus an saiyang maimbod na mga para-sunod na sia ‘maandam nin lugar’ duman para sa sainda. (Juan14:2) Inapod ni Jesus an mga maduman sa langit na saiyang “sa-dangoton na aripompon.” (Lucas 12:32) Pira an makakabilangsa medyo sadit na grupong ini nin maimbod na mga Kristiano?Segun sa Kapahayagan 14:1, si apostol Juan nagsasabi: “Ako nag-heling, asin, uya! an Kordero [si Jesu-Cristo] nagtitindog sa Bukidnin Sion, asin sa kaibanan nia an sanggatos may apat na polo mayapat na ribo na igwa kan saiyang ngaran asin kan ngaran kan sai-yang Ama na nasusurat sa saindang angog.”

24 An 144,000 na Kristianong ini, kaiba an maimbod na mgaapostol ni Jesus, binubuhay liwat pasiring sa langit. Noarin mang-yayari an pagbuhay liwat sa sainda? Isinurat ni apostol Pablona iyan mangyayari durante kan presensia ni Cristo. (1 Corinto15:23) Siring kan manonodan nindo sa Kapitulo 9, kita na-bubuhay na ngonyan sa panahon na iyan. Kaya an nagkapirangnatatada sa 144,000 na nagagadan sa satong kaaldawan tolos-tolos na binubuhay liwat pasiring sa buhay sa langit. (1 Corinto15:51-55) Minsan siring, an dakulang mayoriya kan katawohanmay esperansang buhayon liwat sa ngapit sa Paraiso digdi sa daga.

25 Iyo, talagang dadaogon ni Jehova an satong kaiwal na kaga-danan, asin iyan mawawara na sagkod lamang! (Isaias 25:8) Pero,tibaad ihapot nindo, ‘Ano daw an gigibohon sa langit kan mga bi-nuhay liwat pasiring duman?’ Sinda magigin kabtang nin sarongmakangangalas na gobyernong Kahadean sa langit. Orog pa nia-tong manonodan an manongod sa gobyernong iyan sa sunod nakapitulo.

23, 24. Sairisay an minakompuesto kan “sadangoton na aripompon” ni Jesus,asin pira sinda?25. Ano an totokaron sa sunod na kapitulo?



ˇ An mga salaysay sa Biblia manongod sa pagkabu-hay liwat nagtatao sato nin seguradong paglaom.—Juan 11:39-44.

ˇ Gustong-gusto ni Jehova na buhayon liwat anmga gadan.—Job 14:13-15.

ˇ An gabos na nasa pankagabsan na lolobngan ninkatawohan bubuhayon liwat.—Juan 5:28, 29.

Sa Paraiso, an mga gadan mabangonasin makakaibanan giraray kan saindang

mga namomotan


MINILYON na tawo sa bilog na kinaban an pamilyar sa pamibina inaapod kan dakol na Ama Niamo, o Pamibi kan Kagurang-nan. An duwang fraseng iyan nanonongod sa sarong bantog napamibi na itinao ni Jesu-Cristo mismo bilang modelo. Iyan sa-rong makahulogan na marhay na pamibi, asin an pag-estudyarsa enot na tolong kahagadan dian makakatabang sa saindo naorog pang manodan an manongod sa kun ano man nanggad anitinotokdo kan Biblia.

2 Sa kapinonan kan modelong pamibi na ini, tinokdoan ni Je-sus an saiyang mga paradangog: “Kun siring mamibi kamo ninarog kaini: ‘Ama niamo na nasa langit, santipikaron logod ansaimong ngaran. Dumatong logod an kahadean mo. Gibohonlogod an kabotan mo, kun paano sa langit, siring man sa daga.’”(Mateo 6:9-13) Ano an kahulogan kan tolong kahagadan na ini?

3 Dakol na kitang nanodan manongod sa ngaran nin Dios,an Jehova. Asin minsan paano natokar na niato an kabotan ninDios—kun ano na an nagibo nia asin gigibohon pa para sa ka-tawohan. Pero, ano an pinapanongdan ni Jesus kan sinabihannia kita na mamibi: “Dumatong logod an kahadean mo”? Anoan Kahadean nin Dios? Paanong an pagdatong kaiyan masanti-

1. Anong bantog na pamibi an sisiyasaton niato ngonyan?2. Ano an tolo sa mga bagay na itinokdo ni Jesus na ipamibi kan saiyang mgadisipulo?3. Ano an kaipuhan niatong maaraman manongod sa Kahadean nin Dios?

KAPITULO OTSO

Ano an Kahadean nin Dios?

Ano an sinasabi sa sato kan Biblia manongod saKahadean nin Dios?

Ano an gigibohon kan Kahadean nin Dios?

Noarin papangyayarihon kan Kahadean na an kabotannin Dios gibohon sa daga?

pikar kan ngaran nin Dios, o mapabanal kaiyan? Asin paanongan pagdatong kan Kahadean konektado sa paggibo kan kabotannin Dios?

KUN ANO AN KAHADEAN NIN DIOS4 An Kahadean nin Dios sarong gobyerno na inestablisar ni

Jehova Dios na may sarong Hade na pinili nin Dios. Siisay anHade sa Kahadean nin Dios? Si Jesu-Cristo. Si Jesus bilangHade mas dakula kisa gabos na namamahalang tawo asin inaa-pod na “an Hade kan mga namamahala bilang mga hade asinKagurangnan kan mga namamahala bilang mga kagurangnan.”(1 Timoteo 6:15) May kapangyarihan sia na gumibo nin masdakol nanggad na karahayan kisa siisay man na namamahalangtawo, dawa an pinakamarahay sa sainda.

5 Gikan saen mamamahala an Kahadean nin Dios? Bueno,haen si Jesus? Siertong nagigirumdoman nindo na nanodannindo na sia ginadan sa hariging pasakitan, dangan sia binu-hay liwat. Dai nahaloy pakatapos kaiyan, sia nagsakat sa langit.(Gibo 2:33) Huli kaini, yaon duman an Kahadean nin Dios—salangit. Iyan an dahelan na inaapod iyan kan Biblia na “langit-non na kahadean.” (2 Timoteo 4:18) Minsan ngani an Kahadeannin Dios nasa langit, iyan mamamahala sa daga.—Kapahayagan11:15.

6 Ano an nagpapangyari na magin marahayon na Hade siJesus? An sarong dahelan, dai sia noarin man magagadan.Sa pagkomparar ki Jesus sa mga hadeng tawo, inaapod siakan Biblia na “an saro na solamenteng daing kagadanan, nanag-eerok sa dai maranihan na liwanag.” (1 Timoteo 6:16) Na-ngangahulogan ini na an gabos na ginigibong marahay ni Jesusmagdadanay. Asin talagang magibo sia nin darakula asin mara-rahay na bagay.

7 Estudyaran nindo an hulang ini sa Biblia manongod ki Je-sus: “Sa saiya matogdon an espiritu ni Jehova, an espiritu nin

4. Ano an Kahadean nin Dios, asin siisay an Hade kaiyan?5. Gikan saen mamamahala an Kahadean nin Dios, asin sa ano iyan mamama-hala?6, 7. Ano an nagpapangyaring magin marahayon na Hade si Jesus?

Ano an Kahadean nin Dios? 77

kadonongan asin nin pakasabot, an espiritu nin konseho asinnin pagkamakakamhan, an espiritu nin kaaraman asin nin takotki Jehova; asin maoogma sia sa pagkatakot ki Jehova. Asin dai siamaghohokom oyon sa pakaheling sana kan saiyang mga mata,o magsasagwe oyon sana sa nadadangog kan saiyang mga tali-nga. Asin sa katanosan dapat niang hokoman an mga hamak,asin sa pagkatanos dapat siang magsagwe para sa mga mahoyokan daga.” (Isaias 11:2-4) Ipinapaheling kan mga tataramon naiyan na si Jesus magigin matanos asin mapagmalasakit na Hadesa mga tawo sa daga. Gusto daw nindong magkaigwa nin siringkaiyan na namamahala?

8 Uya an saro pang katotoohan manongod sa Kahadean ninDios: si Jesus dai mamamahala nin solo. Magkakaigwa sia ninkaibang mga namamahala. Halimbawa, sinabihan ni apostolPablo si Timoteo: “Kun padagos kitang magtagal, kita man iri-bang mamamahala bilang mga hade.” (2 Timoteo 2:12) Iyo, siPablo, Timoteo, asin iba pang maimbod na pinili nin Dios ma-mamahalang kaiba ni Jesus sa langitnon na Kahadean. Pira anmagkakaigwa kan siring na pribilehio?

9 Siring kan sinabi sa Kapitulo 7 kan librong ini, si apostolJuan tinawan nin bisyon na dian naheling nia na “an Korde-ro [si Jesu-Cristo] nagtitindog sa Bukid nin Sion [an saiyang sahadeng posisyon sa langit], asin sa kaibanan nia an sanggatosmay apat na polo may apat na ribo na igwa kan saiyang nga-ran asin kan ngaran kan saiyang Ama na nasusurat sa saindangangog.” Sairisay an 144,000 na idto? Si Juan mismo nagsasa-bi sato: “An mga ini iyo an padagos na nagsusunod sa Korderominsan sia magsaen. An mga ini binakal hale sa katawohan bi-lang enot na mga bunga sa Dios asin sa Kordero.” (Kapahayagan14:1, 4) Iyo, sinda maimbod na mga parasunod ni Jesu-Cristona espesyalmenteng pinili na mamahala sa langit kaiba nia. Pa-katapos na ibangon hale sa kagadanan pasiring sa langitnon nabuhay, “sinda mamamahala bilang mga hade sa daga” kaiba niJesus. (Kapahayagan 5:10) Poon kan kaaldawan kan mga apos-

8. Sairisay an mamamahala kaiba ni Jesus?9. Pira an mamamahala kaiba ni Jesus, asin kasuarin pinonan nin Dios na pi-lion sinda?


tol, nagpipili an Dios nin maimbod na mga Kristiano tanganingmakompleto an kabilangan na 144,000.

10 Mamomoton nanggad an ginibong areglo na si Jesus asinan 144,000 mamahala sa katawohan. Enot, aram ni Jesus kunpaano an magin tawo asin magdusa. Sinabi ni Pablo na si Jesus“bakong saro na dai makakapakidamay sa satong mga kaluya-han, kundi saro na nabalo na sa gabos na bagay arog niato,alagad dai nin kasalan.” (Hebreo 4:15; 5:8) An saiyang kairi-bang namamahala nagdusa asin nagtagal man bilang mga tawo.Dugang pa, sinda nakipagtusayan sa pagkabakong sangkap asinnagtagal nin gabos na klase nin helang. Segurado nanggad,masasabotan ninda an mga problema na inaatubang nin mgatawo!

ANO AN GIGIBOHON KAN KAHADEAN NIN DIOS?11 Kan sabihon ni Jesus na maninigong mamibi an saiyang

mga disipulo na dumatong logod an Kahadean nin Dios, sinabiman nia na maninigo sindang mamibi na gibohon logod an ka-botan nin Dios “kun paano sa langit, siring man sa daga.” AnDios nasa langit, asin an saiyang kabotan pirmeng ginigibo du-man kan maimbod na mga anghel. Minsan siring, sa Kapitulo 3kan librong ini, nanodan niato na sarong maraot na anghel annagpondo sa paggibo kan kabotan nin Dios asin pinapagkasalasi Adan asin Eva. Sa Kapitulo 10, orog pa niatong manonodanan manongod sa itinotokdo kan Biblia mapadapit sa maraot naanghel na iyan, na midbid niato bilang si Satanas na Diablo. SiSatanas asin an espiritung mga linalang na anghel na pinilingsumunod sa saiya—na inapod na mga demonyo—tinogotan namagdanay sa langit nin dikit na panahon. Huli kaini, bakonggabos na nasa langit kaidto naggigibo kan kabotan nin Dios.Maliliwat iyan kun an Kahadean nin Dios magpoon nang ma-mahala. An bagong patukawon sa trono na Hade, si Jesu-Cristo,makikiguerra ki Satanas.—Kapahayagan 12:7-9.

10. Taano ta sarong mamomoton na areglo na si Jesus asin an 144,000 mama-hala sa katawohan?11. Taano ta sinabi ni Jesus na maninigong mamibi an saiyang mga disipulo nagibohon logod an kabotan nin Dios sa langit?


12 Ilinaladawan kan minasunod na makahulang mga tatara-mon kun ano an mangyayari: “Nadangog ko an makosog natingog sa langit na nagsabi: ‘Nangyari na an kaligtasan asin ankapangyarihan patin an kahadean kan satong Dios asin an auto-ridad kan saiyang Cristo, huli ta ihinulog na an parasumbong sasatong mga tugang [si Satanas], na nagsusumbong sa sainda al-daw asin banggi sa atubangan kan satong Dios!’” (Kapahayagan12:10) Narisa daw nindo an duwang mahalagang marhay napangyayari na ilinadawan sa bersikulong iyan kan Biblia? Enot,an Kahadean nin Dios na pinapamahalaan ni Jesu-Cristo nag-popoon nang mamahala. Ikaduwa, si Satanas pinalayas sa langitasin ihinulog sa daga.

13 Ano an nagin mga resulta kan duwang pangyayaring idto?Mapadapit sa nangyari sa langit, mababasa niato: “Huli kai-ni mag-ogma, kamo kalangitan asin kamo na nag-eerok dian!”(Kapahayagan 12:12) Iyo, an maimbod na mga anghel sa langitnaggagayagaya huli ta, mantang mayo na si Satanas asin an sa-iyang mga demonyo, an gabos na nasa langit maimbod na kiJehova Dios. Igwa nin lubos, nagpapadagos na katoninonganasin armoniya duman. An kabotan nin Dios ginigibo sa langit.

14 Pero kumusta man an daga? An Biblia nagsasabi: “Herakman kan daga asin kan dagat, huli ta huminilig na dian sa sa-indo an Diablo, na may dakulang kaanggotan, sa pakaaramna halipot na sana an saiyang panahon.” (Kapahayagan 12:12)Si Satanas anggot huli sa pagpalayas sa saiya sa langit asin sanatatadang halipot na sanang panahon nia. Huli sa saiyang ka-anggotan nagtatao sia nin grabeng sakit sa daga. Manonodanniato nin orog pa an manongod sa grabeng sakit na iyan sa su-nod na kapitulo. Alagad nasa isip iyan, puede niatong ihapot,Paano papangyayarihon kan Kahadean na an kabotan nin Diosgibohon sa daga?

15 Bueno, girumdomon kun ano an kabotan nin Dios para

12. Anong duwang mahalagang pangyayari an ilinaladawan sa Kapahayagan12:10?13. Ano an nagin resulta kan pagpalayas ki Satanas sa langit?14. Ano an nangyari huling si Satanas ihinulog na sa daga?15. Ano an kabotan nin Dios para sa daga?


sa daga. Nanodan nindo iyan sa Kapitulo 3. Sa Eden, ipinahe-ling nin Dios na kabotan nia na an daga na ini magin paraisona pano nin dai nagagadan, matanos na rasa nin tawo. Pinapag-kasala ni Satanas si Adan asin Eva, asin naapektaran kaiyan ankaotoban kan kabotan nin Dios para sa daga alagad dai iyan na-bago kaiyan. Katuyohan pa man giraray ni Jehova na “an mgamatanos mismo magmamana kan daga, asin sinda mag-eerokdian sagkod lamang.” (Salmo 37:29) Asin gigibohon iyan kanKahadean nin Dios. Sa anong paagi?

16 Estudyaran nindo an hula na yaon sa Daniel 2:44. Maba-basa niato dian: “Sa mga aldaw kan mga hadeng idto an Diosnin kalangitan mapatindog nin sarong kahadean na dai noa-rin man malalaglag. Asin an kahadean mismo dai itatao sa arinman na ibang banwaan. Iyan an maronot asin matapos kan ga-bos na ining kahadean, asin iyan mismo magdadanay sagkod samga panahon na daing talaan.” Ano an sinasabi kaini sato ma-nongod sa Kahadean nin Dios?

17 Enot, sinasabi kaiyan sato na an Kahadean nin Dios ees-tablisaron “sa mga aldaw kan mga hadeng idto,” o mantangnag-eeksister pa an ibang mga kahadean. Ikaduwa, sinasabi kai-yan sato na an Kahadean magdadanay sagkod lamang. Iyandai masasakop asin masasalidahan nin ibang gobyerno. Ikato-lo, naheheling niato na maggeguerra an Kahadean nin Diosasin an mga kahadean kan kinaban na ini. An Kahadean ninDios magigin mapanggana. Sa katapustapusi, iyan an magiginsolamenteng gobyernong nakakasakop sa katawohan. Danganmakakamtan kan katawohan an pinakamarahay na pamamaha-la kasuarin pa man.

18 Dakol an sinasabi kan Biblia manongod sa pangultimongguerra na iyan kan Kahadean nin Dios asin kan mga gobyernokan kinaban na ini. Halimbawa, itinotokdo kaiyan na mientrasna padangadang an katapusan, an maraot na mga espiritu mapa-lakop nin mga kaputikan tanganing dayaon an “mga hade kanbilog na ineerokan na daga.” Sa anong katuyohan? “Tanganing

16, 17. Ano an sinasabi sato kan Daniel 2:44 manongod sa Kahadean nin Dios?18. Ano an apod sa pangultimong guerra kan Kahadean nin Dios asin kan mgagobyerno kan kinaban na ini?


tiriponon sinda [an mga hade] sa guerra kan dakulang aldawnin Dios na Makakamhan sa Gabos.” An mga hade kan dagatitiriponon sa “lugar na sa Hebreo inaapod Har–Magedon.” (Ka-pahayagan 16:14, 16) Huli sa sinabi sa duwang bersikulong iyan,an pangultimong guerra kan mga gobyerno nin tawo asin kanKahadean nin Dios inaapod na ralaban nin Har–Magedon, o Ar-magedon.

19 Ano an mahahaman kan Kahadean nin Dios paagi sa Ar-magedon? Isipon giraray nindo kun ano an kabotan nin Diospara sa daga. Katuyohan ni Jehova Dios na an daga mapanonin matanos, sangkap na rasa nin tawo na naglilingkod sa sai-ya sa Paraiso. Ano an nakakaolang na mangyari iyan ngonyanmismo? Enot, kita makasalan, asin kita nagkakahelang asin na-gagadan. Minsan siring, nanodan niato sa Kapitulo 5 na si Jesusnagadan para sa satuya tanganing kita mabuhay sagkod lamang.Posibleng marhay na nagigirumdoman nindo an mga tatara-mon na nakasurat sa Ebanghelyo ni Juan: “An Dios namoot nagayo sa kinaban na itinao nia an saiyang Aking bugtong, tanga-ning an lambang nagtutubod sa saiya dai mapahamak kundimagkaigwa nin buhay na daing katapusan.”—Juan 3:16.

20 An saro pang problema iyo na an dakol na tawo naggigi-bo nin maraot. Sinda nagpuputik, nandadaya, asin naggigibonin inmoralidad. Habo nindang gibohon an kabotan nin Dios.An mga tawong naggigibo nin maraot lalaglagon sa guerra ninDios sa Armagedon. (Salmo 37:10) An saro pang dahelan kuntaano ta dai ginigibo an kabotan nin Dios sa daga iyo na dai ine-enkaminar kan mga gobyerno an mga tawo na gibohon iyan.An dakol na gobyerno nagin maluya, maringis, o maraot. Prang-kang sinasabi kan Biblia: “An tawo nagsakop sa tawo sa saiyangikakaraot.”—Eclesiastes 8:9.

21 Pakatapos kan Armagedon, an katawohan magigin sakopnin saro na sanang gobyerno, an Kahadean nin Dios. An Ka-hadean na iyan magibo kan kabotan nin Dios asin mataonin makangangalas na mga bendisyon. Halimbawa, hahaleon

19, 20. Ano an nakakaolang na an kabotan nin Dios gibohon sa daga ngonyanmismo?21. Paano papangyayarihon kan Kahadean na an kabotan nin Dios gibohon sadaga?


An pagpalayas sa langit ki Satanasasin sa saiyang mga demonyo nagbunganin grabeng sakit sa daga. An siring na

mga problema matatapos sa dai na mahahaloy

kaiyan si Satanas asin an saiyang mga demonyo. (Kapahaya-gan 20:1-3) An puersa kan atang ni Jesus iaaplikar tanganingan maimbod na mga tawo dai na magkahelang asin magadan.Imbes kaiyan, sa irarom kan pamamahala kan Kahadean sindamabubuhay sagkod lamang. (Kapahayagan 22:1-3) An daga gi-gibohon na paraiso. Sa siring papangyayarihon kan Kahadeanna an kabotan nin Dios gibohon sa daga asin sasantipikaron ka-iyan an ngaran nin Dios. Nangangahulogan ini nin ano? Iyannangangahulogan na sa kahurihurihi sa irarom kan pamamaha-la kan Kahadean nin Dios an gabos na nabubuhay magtatao ninonra sa ngaran ni Jehova.

NOARIN MAHIRO AN KAHADEAN NIN DIOS?22 Kan sabihon ni Jesus sa saiyang mga parasunod na mami-

bi, “Dumatong logod an kahadean mo,” maliwanag na dai panagdatong an Kahadean kan panahon na idto. Nagdatong dawiyan kan si Jesus sumakat sa langit? Dai, huling si Pedro sagkodsi Pablo nagsabi na pakatapos na buhayon liwat si Jesus, an hulasa Salmo 110:1 naotob sa saiya: “An sabi ni Jehova sa sakong Ka-gurangnan: ‘Tumukaw ka sa sakong too sagkod na ibugtak ko ansaimong mga kaiwal na tungtongan kan saimong mga bitis.’”(Gibo 2:32-35; Hebreo 10:12, 13) May peryodo nin paghalat.

23 Gurano kahaloy? Durante kan ika-19 asin ika-20 siglo, lu-way-luway na nasabotan kan sinserong mga estudyante sa Bibliana matatapos an peryodo nin paghalat kan 1914. (Mapadapit sa

22. Taano ta naaaraman niato na an Kahadean nin Dios dai nagdatong kan siJesus uya pa digdi sa daga o ensegida pakatapos na buhayon sia liwat?23. (a) Kasuarin nagpoon na mamahala an Kahadean nin Dios? (b) Ano an to-tokaron sa sunod na kapitulo?

Sa irarom kan pamamahala kan Kahadean, an kabotannin Dios gigibohon sa daga nin siring sa langit


petsang ini, helingon an Apendise, pahina 215-18.) Pinapatuna-yan kan mga pangyayari sa kinaban na nagpoon kan 1914 natama an pakasabot kan sinserong mga estudyanteng ini sa Bib-lia. An kaotoban kan hula sa Biblia nagpapaheling na kan 1914,si Cristo nagin Hade asin nagpoon na mamahala an langitnonna Kahadean nin Dios. Huli kaini, kita nabubuhay na sa ‘halipotna panahon’ na natatada ki Satanas. (Kapahayagan 12:12; Sal-mo 110:2) Masasabi man niato na may kasiertohan na sa dai namahahaloy mahiro an Kahadean nin Dios tanganing an kabo-tan nin Dios gibohon sa daga. Makangangalas daw na bareta inipara sa saindo? Nagtutubod daw kamo na totoo ini? An sunodna kapitulo matabang saindo na maheling na itinotokdo talagaini kan Biblia.

KUN ANO AN ITINOTOKDO KAN BIBLIAˇ An Kahadean nin Dios sarong langitnon na gob-

yerno na si Jesu-Cristo an Hade, asin 144,000hale sa katawohan an kukuanon tanganing ma-mahala kaiba nia.—Kapahayagan 14:1, 4.

ˇ An Kahadean nagpoon na mamahala kan 1914,asin poon kaidto si Satanas pinalayas sa langitasin ihinulog sa daga.—Kapahayagan 12:9.

ˇ Sa dai na mahahaloy lalaglagon kan Kahadeannin Dios an mga gobyerno nin tawo, asin andaga magigin paraiso.—Kapahayagan 16:14, 16.


NAGDALAN na daw kamo kan mga bareta sa telebisyon asinnag-isip-isip, ‘Ano daw an kaaabtan kan kinaban na ini?’An ma-katurotristeng mga bagay bigla na sana asin dai inaasahan nanangyayari kaya mayong tawo na makakapagsabi antes pa kunano an mangyayari sa aga. (Santiago 4:14) Minsan siring, aramni Jehova kun ano an nakatagama sa ngapit. (Isaias 46:10) Ka-idtong haloy na an nakaagi ihinula kan saiyang Tataramon, anBiblia, bako sana an maraot na mga bagay na nangyayari sa sa-tong kaaldawan kundi siring man an marahayon na mga bagayna mangyayari sa harani nang ngapit.

2 Si Jesu-Cristo nagtaram manongod sa Kahadean nin Dios,na matapos sa karatan asin mapangyaring magin paraiso andaga. (Lucas 4:43) Gustong maaraman kan mga tawo kun no-arin madatong an Kahadean na iyan. Sa katunayan, an mgadisipulo ni Jesus naghapot saiya: “Ano an magigin tanda kansaimong presensia asin kan pagtatapos kan sistema nin mga ba-gay?” (Mateo 24:3) Bilang simbag sinabihan sinda ni Jesus nasi Jehova Dios sana an eksaktong nakakaaram kun noarin ma-datong an katapusan kan sistemang ini nin mga bagay. (Mateo

1. Saen niato maaaraman an manongod sa ngapit?2, 3. Ano an ihinapot kan mga disipulo ki Jesus, asin paano sia suminimbag?

KAPITULO NUEBE

Nabubuhay Na daw Kitasa “Huring mga Aldaw”?

Anong mga pangyayari sa satong panahon anihinula sa Biblia?

Ano an sinasabi kan Tataramon nin Dios na magiginugale kan mga tawo sa “huring mga aldaw”?

Mapadapit sa “huring mga aldaw,” anong marahay namga bagay an ihinuhula kan Biblia?

24:36) Alagad ihinula ni Jesus an mga bagay na mangyaya-ri sa daga bago mismo pangyarihon kan Kahadean an tunayna katoninongan asin katiwasayan sa katawohan. An ihinula nianangyayari na ngonyan!

3 Bago niato siyasaton an ebidensia na kita nabubuhay na sa“pagtatapos kan sistema nin mga bagay,” estudyaran niato samadali an sarong guerra na mayo nin tawo na posiblengmakaheling. Iyan nangyari sa dai naheheling na rona nin mgaespiritu, asin an kinaabtan kaiyan nakakaapektar sato.

SARONG GUERRA SA LANGIT4 Ipinaliwanag sa sinusundan na kapitulo sa librong ini na si

Jesu-Cristo nagin Hade sa langit kan taon 1914. (Daniel 7:13, 14)Dai nahaloy pakatapos niang akoon an kapangyarihan sa Kaha-dean, si Jesus huminiro. “Puminutok an guerra sa langit,” an sabikan Biblia. “Si Miguel [ibang ngaran ni Jesus] asin an saiyangmga anghel nakipaglaban sa dragon [si Satanas na Diablo], asinan dragon asin an mga anghel kaiyan nakipaglaban.”� Si Satanasasin an saiyang maraot na mga anghel, an mga demonyo, na-daog sa guerrang iyan asin pinalayas sa langit pasiring sa daga.Naggayagaya an maimbod na espiritung mga aki nin Dios tamayo na si Satanas asin an saiyang mga demonyo. Minsan siring,dai maeeksperyensiahan kan mga tawo an siring na kagayagaya-han. Imbes, an Biblia naghuhula: “Herak man kan daga . . . hulita huminilig na dian sa saindo an Diablo, na may dakulang ka-anggotan, sa pakaaram na halipot na sana an saiyang panahon.”—Kapahayagan 12:7, 9, 12.

5 Mangnohon tabi nindo kun ano an magigin resulta kanguerra sa langit. Sa saiyang nagpuputok na kaanggotan, si Sata-nas matao nin grabeng sakit, o problema, sa mga nag-eerok sadaga. Siring kan maheheling nindo, kita nabubuhay na ngon-yan sa panahon na iyan nin grabeng sakit. Alagad medyo

� Para sa impormasyon na nagpapaheling na an Miguel ibang ngaran ni Jesu-Cristo, helingon an Apendise, pahina 218-19.

4, 5. (a) Ano an nangyari sa langit dai nahaloy pakatapos na patukawon si Je-sus bilang Hade? (b) Segun sa Kapahayagan 12:12, ano an magigin resulta kanguerra sa langit?

Nabubuhay Na daw Kita sa “Huring mga Aldaw”? 87

madali sana iyan—‘halipot sanang pana-hon.’ Dawa si Satanas nakakaaram kaiyan.Inaapod kan Biblia an peryodong ini naan “huring mga aldaw.” (2 Timoteo 3:1)Naoogma nanggad kita na sa dai na maha-haloy hahaleon nin Dios an impluwensiakan Diablo sa daga! Estudyaran niato annagkapira sa mga ihinula sa Biblia nanangyayari ngonyan mismo. Pinapatuna-yan kaini na kita nabubuhay na sa huringmga aldaw asin na sa dai na mahahaloyitatao kan Kahadean nin Dios an daingkatapusan na mga bendisyon sa mga na-momoot ki Jehova. Enot, siyasaton niatoan apat na kabtang kan tanda na sinabi niJesus na mapamidbid kan panahon na ki-nabubuhayan niato.

LATAW NA MGA PANGYAYARISA HURING MGA ALDAW

6 “An nasyon matindog tumang sanasyon asin an kahadean tumang sa ka-hadean.” (Mateo 24:7) Minilyon na tawoan nagkagaradan sa mga guerra durantekan nakaaging siglo. Isinurat nin saronghistoryador na Britano: “An ika-20 sigloan pinakamadugo sa kasaysayan na naka-rekord. . . . Iyan sarong siglo nin harosdaing patod na guerra, na may nagkapirasanang haralipot na peryodo na mayo ninorganisadong ralaban sa sarong lugar.” Ansarong report kan Worldwatch Institutenagsasabi: “An kabilangan nin mga ta-wong biktima nin guerra kan [ika-20]

6, 7. Paano naootob ngonyan an mga tataramon niJesus manongod sa mga guerra asin kakulangan ninkakanon?

88

siglo tolong doble kan sa gabos na guerrapoon kan enot na siglo AD sagkod 1899.”Labing 100 na milyon na tawo an naga-dan bilang resulta nin mga guerra poonkan 1914. Dawa kun nag-agi na kita ninkamondoan na bunga nin pagkagadan saguerra nin sarong namomotan, dai nia-to kayang masabotan an kamondoan asinkolog nin boot na inagihan nin minilyon.

7 “Magkakaigwa nin mga kakulangannin kakanon.” (Mateo 24:7) An mgaparasiyasat nagsasabi na luminangkawnanggad an produksion nin kakanon du-rante kan nakaaging 30 taon. Minsansiring, nagpapadagos an kakulangan ninkakanon huli ta an dakol na tawo mayonin igong kuartang pambakal nin kaka-non o nin dagang matatanoman. Sanagpoprogreso pa sanang mga nasyon,mga labing sarong bilyon katawo an ki-nakaipuhan na mabuhay sa ginaganar nasarong dolyar o mas hababa pa kada al-daw. An mayoriya digdi nag-aagi ninnagpapadagos na pagkagutom. Kinakal-kulo kan World Health Organization naan malnutrisyon sarong mayor na dahe-lan nin pagkagadan nin labing limangmilyon na aki kada taon.

8 “Magkakaigwa nin makokosog nalinog.” (Lucas 21:11) Segun sa U.S. Geo-logical Survey, may promedyong 19darakulang linog an inaasahan kadataon. An mga ini may igong kosog ta-nganing madanyaran an mga edipisyoasin pagatakon an daga. Asin sa pro-

8, 9. Ano an nagpapaheling na naotob an mgahula ni Jesus manongod sa mga linog asin peste?

89

medyo, taon-taon nagkakaigwa nin mgalinog na may igong kosog tanganing bi-yong malaglag an mga edipisyo. May mgarekord na nagpapaheling na labing du-wang milyon an nagadan sa mga linogpoon kan 1900. An sarong reperensianagsasabi: “Dikit sana an nagibo kan mgapag-oswag sa teknolohiya tanganing mai-naan an bilang nin mga nagagadan.”

9 “Magkakaigwa nin . . . mga peste.” (Lu-cas 21:11) Sa ibong nin mga pag-oswag samedisina, an katawohan dinadamat nindati na asin bagong mga helang. An sa-rong report nagsasabi na may 20 midbidna marhay na helang—kaiba an tisis, ma-laria, asin kolera—na nagin ordinaryo nasana sa nakaagi pa sanang mga dekada,asin may nagkapirang klase nin helangna paorog nang paorog na nagigin masa-kit paomayan paagi sa mga medisina. Sakatunayan, naglataw an kisuera 30 ba-gong helang. An nagkapira sa mga inimayo pang aram na bolong asin nakaka-gadan.

AN MGA TAWOSA HURING MGA ALDAW

10 Apuera sa paglaladawan kan nagkapi-rang pangyayari sa kinaban, ihinula kanBiblia na an huring mga aldaw mamimid-bid man sa pagbabago sa sosyedad nintawo. Ilinadawan ni apostol Pablo kunano an magigin ugale nin mga tawo sapankagabsan. Sa 2 Timoteo 3:1-5, maba-basa niato: “Sa huring mga aldaw maabotan delikadong mga panahon na masakit

10. Anong mga ugale na ihinula sa 2 Timoteo 3:1-5an naheheling nindo sa mga tawo ngonyan?

90

pakibagayan.” Sa sarong kabtang, sinabini Pablo na an mga tawo magigin

ˇ mga mamomoton sa sainda mansana

ˇ mga mamomoton sa kuarta

ˇ mga masumbikal sa mga magurang

ˇ mga bakong maimbod

ˇ mga dai nin natural na kapada-ngatan

ˇ mga mayong pagpopogol sa sadiri

ˇ mga maringis

ˇ mga mamomoton sa kasingawan im-bes na mga mamomoton sa Dios

ˇ may porma nin diosnon na debosyonalagad nagpapainda sa kapangyari-han kaiyan

11 Nagin siring na daw kaiyan an mgatawo sa saindong komunidad? Daingduwa-duwa na iyo. May mga tawo sagabos na lugar na maraot an ugale. Ipi-napaheling kaini na sa dai na mahahaloymahiro an Dios, huli ta sinasabi kan Bib-lia: “Kun an mga maraot nagsusupang nagaro mga pananom asin an gabos na para-gibo nin nakakadanyar namumurak, iyantanganing sinda paraon sagkod lamang.”—Salmo 92:7.

POSITIBONG MGA PANGYAYARI!12 An huring mga aldaw tunay nanggad

11. Paano ilinaladawan kan Salmo 92:7 an mang-yayari sa mga maraot?12, 13. Paano nagin abunda an “tunay na kaara-man” sa “panahon [na ini] kan katapusan”?

91

na pano nin grabeng sakit, siring kan ihinula kan Biblia. Minsansiring, sa purisaw na kinaban na ini may positibong mga pang-yayari sa tahaw kan mga nagsasamba ki Jehova.

13 “An tunay na kaaraman magigin abunda,” an ihinula kanlibro sa Biblia na Daniel. Noarin iyan mangyayari? Durante kan“panahon kan katapusan.” (Daniel 12:4) Nangorogna poon kan1914, tinabangan ni Jehova an mga nagmamawot talaga na pag-lingkodan sia na tumalubo sa pakasabot kan Biblia. Nagtalubosinda sa pakasabot kan mahalagang marhay na mga katotoo-han manongod sa ngaran asin katuyohan nin Dios, sa pantubosna atang ni Jesu-Cristo, sa kamugtakan kan mga gadan, asin sapagkabuhay liwat. Dugang pa, nanodan kan mga nagsasambaki Jehova kun paano sinda mamumuhay sa paaging kapakipaki-nabang para sa sainda asin nagtatao nin kaomawan sa Dios.Nagkaigwa man sinda nin mas malinaw na pakasabot sa kabtangkan Kahadean nin Dios asin kun paano kaiyan huhusayon anmga bagay-bagay sa daga. Ano an ginigibo ninda sa kaaraman naini? An hapot na iyan minagiya sato sa saro pang hula na naoo-tob sa huring mga aldaw na ini.

14 “An maogmang baretang ini kan kahadean ihuhulit sa bi-log na ineerokan na daga,” an sabi ni Jesu-Cristo sa saiyang hulamanongod sa “pagtatapos kan sistema nin mga bagay.” (Mateo24:3, 14) Sa bilog na daga, an maogmang bareta kan Kahade-an—kun ano an Kahadean, kun ano an gigibohon kaiyan, asinkun paano niato maaako an mga bendisyon kaiyan—ihinuhulitsa labing 230 kadagaan asin sa labing 400 na lenguahe. Minil-yon na Saksi ni Jehova an maigot na naghuhulit kan maogmangbareta kan Kahadean. Sinda hale sa “gabos na nasyon asin triboasin banwaan patin tataramon.” (Kapahayagan 7:9) Pinapama-yohan nin mga Saksi an daing bayad na pakikipag-adal sa Bibliasa minilyon na tawo na gustong makaaram kun ano man nang-gad an itinotokdo kan Biblia. Kanigoan kamakangangalas nakaotoban kan hula, nangorogna huling ihinula ni Jesus na antunay na mga Kristiano ‘ikakaongis nin gabos na tawo’!—Lucas21:17.

14. Gurano kalakop ngonyan kan paghuhulit kan maogmang bareta kan Kaha-dean, asin sairisay an naghuhulit kaiyan?


“An maogmang baretang inikan kahadean ihuhulit sabilog na ineerokan na daga.”—Mateo 24:14

ANO AN GIGIBOHON NINDO?15 Mantang kadakol na hula sa Biblia an naootob ngonyan,

dai daw kamo maoyon na kita nabubuhay na sa huring mgaaldaw? Pakatapos ikahulit an maogmang bareta sa paaging na-ninigoan na si Jehova, “an katapusan” siertong madatong.(Mateo 24:14) “An katapusan” nangangahulogan kan panahonna hahaleon nin Dios an karatan sa daga. Tanganing lagla-gon an gabos na tuyong nagkokontra sa Saiya, gagamiton niJehova si Jesus asin an makapangyarihan na mga anghel. (2 Te-salonica 1:6-9) Dai na madadaya ni Satanas asin kan saiyangmga demonyo an mga nasyon. Pakatapos kaiyan, an Kahadeannin Dios mapaoran nin mga bendisyon sa gabos na nagpapasa-kop sa matanos na pamamahala kaiyan.—Kapahayagan 20:1-3;21:3-5.

16 Huling harani na an katapusan kan sistema ni Satanas, ka-ipuhan na hapoton niato an satong sadiri, ‘Ano an maninigona ginigibo ko?’ Madonong na padagos na mag-adal nin orogpa manongod ki Jehova asin sa saiyang mga kahagadan sa sato.(Juan 17:3) Magin maigot na estudyante sa Biblia. Ugaleon nin-dong makiasosyar nin regular sa iba na naghihingoang gibohonan kabotan ni Jehova. (Hebreo 10:24, 25) Ilaog sa isip an abun-dang kaaraman na itinatao ni Jehova Dios sa mga tawo sa bilogna kinaban, asin gumibo nin kaipuhan na mga pagbabago sa sa-indong buhay tanganing kamtan nindo an pabor nin Dios.—Santiago 4:8.

17 Ihinula ni Jesus na iignorohon kan kadaklan na tawo anebidensia na kita nabubuhay na sa huring mga aldaw. An pag-kalaglag kan mga maraot magigin biglaan asin dai inaasahan.Siring sa sarong parahabon kun banggi, matataraka kaiyan ankadaklan na tawo. (1 Tesalonica 5:2) Si Jesus nagpatanid: “Kunpaano kan mga aldaw ni Noe, siring man an presensia kan Aki

15. (a) Nagtutubod daw kamo na kita nabubuhay na sa huring mga aldaw, asintaano? (b) Mangangahulogan nin ano “an katapusan” para sa mga nagkokon-tra ki Jehova asin para sa mga nagpapasakop sa pamamahala kan Kahadean ninDios?16. Ano an madonong na gibohon nindo?17. Taano ta matataraka an kadaklan na tawo kan pagkalaglag kan mga maraot?


nin tawo. Huli ta kun paano sinda kan mga aldaw na idto bagokan baha, nagkakarakan asin nag-iirinom, an mga lalaki nag-aaragom asin an mga babae nagpapaaragom, sagkod kan aldawna si Noe naglaog sa dahong; asin dai sinda nagmangno sagkodna dumatong an baha asin iinanod sinda gabos, magigin siringman kaiyan an presensia kan Aki nin tawo.”—Mateo 24:37-39.

18 Huli kaini, sinabihan ni Jesus an mga naghihinanyog sa sai-ya: “Atenderan an saindong sadiri na an saindong mga puso dainoarin man mapagabatan nin sobrang pagkakan asin makosogna pag-inom patin mga kahaditan sa buhay, asin sa panale an al-daw na iyan mag-abot sa saindo na siring sa sarong siod. Hulita madatong iyan sa gabos na nag-eerok sa ibabaw kan bilog nadaga. Magpuka kamo, kun siring, na sa gabos na panahon nag-ngangayongayo na magin kamong mapanggana sa pagdulag sagabos na ining bagay na nakatalagang mangyari, asin sa pagtin-dog [na may pag-oyon] sa atubangan kan Aki nin tawo.” (Lucas21:34-36) Madonong na isapuso an mga tataramon ni Jesus. Ta-ano? Huli ta an mga may pag-oyon ni Jehova Dios asin “kan Akinin tawo,” si Jesu-Cristo, may esperansang makaligtas sa katapu-san kan sistema nin mga bagay ni Satanas asin mabuhay sagkodlamang sa makangangalas na bagong kinaban na haranihon na!—Juan 3:16; 2 Pedro 3:13.

18. Anong patanid ni Jesus an maninigo niatong isapuso?


ˇ An huring mga aldaw midbid sa mga guerra,kakulangan nin kakanon, linog, asin peste.—Mateo 24:7; Lucas 21:11.

ˇ Sa huring mga aldaw, dakol an namomoot sasaindang sadiri, sa kuarta, asin kasingawan ala-gad dai namomoot sa Dios.—2 Timoteo 3:1-5.

ˇ Durante kan huring mga aldaw na ini, an ma-ogmang bareta kan Kahadean ihinuhulit sa bilogna kinaban.—Mateo 24:14.

Nabubuhay Na daw Kita sa “Huring mga Aldaw”? 95

AN PAKAMIDBID sa sarong tawo sa parate nangangahulogan namay aram kita manongod sa saiyang pamilya. Siring man, kaibasa pakamidbid ki Jehova Dios an pagigin mas pamilyar sa saiyangkapamilyang mga anghel. Inaapod kan Biblia an mga anghel na‘mga aki nin Dios.’ (Job 38:7) Kaya ano an saindang kabtang sakatuyohan nin Dios? Nagkaigwa daw sinda nin kabtang sa kasay-sayan nin tawo? Nakakaapektar daw sa saindong buhay an mgaanghel? Kun iyo, paano?

2 Nasasambitan nin ginatos na beses kan Biblia an mga ang-hel. Estudyaran niato an nagkapira sa mga pagsambit na initanganing orog pang makanood manongod sa mga anghel. Saennaggikan an mga anghel? An Colosas 1:16 nagsasabi: “Paagi sasaiya [ki Jesu-Cristo] an gabos na iba pang bagay linalang sa kala-ngitan asin sa daga.” Huli kaini, an gabos na espiritung linalangna inaapod na anghel indibiduwalmenteng linalang ni JehovaDios paagi sa saiyang panganay na Aki. Gurano kadakol an mgaanghel? Ipinaparisa kan Biblia na ginatos na milyon na anghel anlinalang, asin gabos sinda makapangyarihan.—Salmo 103:20.�

� Mapadapit sa matanos na mga anghel, an Kapahayagan 5:11 nagsasabi: “Ankabilangan ninda manampulong ribo nin manorosampulong ribo.” Kaya ipi-naparisa kan Biblia na ginatos na milyon na anghel an linalang.

1. Taano ta maninigo na gustohon niatong makanood manongod sa mga ang-hel?2. Saen naggikan an mga anghel, asin gurano sinda kadakol?

KAPITULO DIES

An Espiritung mga Linalang—Kun Paano Sinda Nakakaapektar Sato

An mga anghel daw nagtatabang sa mga tawo?

Paano inimpluwensiahan kan maraot na mga espirituan mga tawo?

Dapat daw niatong katakotan an maraot namga espiritu?

3 An Tataramon nin Dios, an Biblia, nagsasabi sato na kan la-langon an daga, “an gabos na aki nin Dios nagkururahaw sapag-omaw.” (Job 38:4-7) Sa siring an mga anghel haloy nang nag-eeksister bago lalangon an mga tawo, bago pa ngani lalangon andaga. Ipinapaheling man kan tekstong ini sa Biblia na may emos-yon an mga anghel, huli ta sinasabi kaiyan na sinda “iribangnagkururahaw na may kagayagayahan.” Mangnohon na “an ga-bos na aki nin Dios” iribang naggayagaya. Kan panahon na idto,an gabos na anghel kabtang pa nin nagkakasararong pamilya nanaglilingkod ki Jehova Dios.

SUPORTA ASIN PROTEKSION NIN MGA ANGHEL4 Poon kan maheling ninda an paglalang sa enot na mga

tawo, an maimbod na espiritung mga linalang nagpaheling ninhararom na interes sa nagdadakulang pamilya nin tawo asin sapagkaotob kan katuyohan nin Dios. (Talinhaga 8:30, 31; 1 Ped-ro 1:11, 12) Minsan siring, sa pag-agi nin panahon napagmasdankan mga anghel na an kadaklan sa pamilya nin tawo tuminalikodsa paglilingkod sa saindang mamomoton na Kaglalang. Daingduwa-duwa na napamondo kaini an maimbod na mga anghel.Sa ibong na lado, kada may dawa sarong tawo na bumalik kiJehova, “nagkakaigwa nin kagayagayahan an mga anghel.” (Lu-cas 15:10) Huling an mga anghel igwa nin siring na hararom napagmakolog sa ikakarahay kan mga naglilingkod sa Dios, bakongmakangangalas na paorootrong ginamit ni Jehova an mga ang-hel tanganing pakosogon asin protehiran an saiyang maimbod namga lingkod sa daga. (Hebreo 1:7, 14) Estudyaran nindo an nagka-pirang halimbawa.

5 Tinabangan nin duwang anghel an matanos na tawong si Lotasin an saiyang duwang aking babae na makaligtas sa pagkalag-lag kan maraot na mga siudad nin Sodoma asin Gomorra paagi sapaggiya sainda paluwas sa lugar na idto. (Genesis 19:15, 16) Paka-lihis nin dakol na siglo, si propeta Daniel iinapon sa lungib ninmga leon, alagad sia dai napahamak asin nagsabi: “An sakuyang

3. Ano an sinasabi sa sato kan Job 38:4-7 manongod sa mga anghel?4. Paano ipinapaheling kan Biblia na interesado an maimbod na mga anghelsa mga aktibidad nin tawo?5. Anong mga halimbawa nin pagsuportar nin mga anghel an yaon sa Biblia?

An Espiritung mga Linalang—Kun Paano Sinda Nakakaapektar Sato 97

Dios nagsugo kan saiyang anghel asin tinikom an ngoso kan mgaleon.” (Daniel 6:22) Kan enot na siglo C.E., sarong anghel an nag-paluwas sa bilanggoan ki apostol Pedro. (Gibo 12:6-11) Dugangpa, si Jesus sinuportaran nin mga anghel sa kapinonan kan sai-yang ministeryo sa daga. (Marcos 1:13) Asin dai nahaloy bagomagadan si Jesus, sarong anghel an nagpaheling ki Jesus asin “pi-nakosog sia.” (Lucas 22:43) Sierto nanggad na naranga si Jesus samahalagang marhay na mga panahon na idto sa saiyang buhay!

6 Ngonyan, dai na nagpapaheling an mga anghel sa banwaannin Dios digdi sa daga. Minsan ngani dai naheheling nin tawo,an makapangyarihan na mga anghel nin Dios nagpoprotehir paman giraray sa saiyang banwaan, nangorogna sa ano man nabagay na nakakadanyar sa espirituwal. An Biblia nagsasabi: “Ananghel ni Jehova nagkakampo sa palibot kan mga natatakot sasaiya, asin sinda saiyang iliniligtas.” (Salmo 34:7) Taano ta mani-nigong magtao sato nin dakulang karangahan an mga tataramonna iyan? Huli ta igwa nin peligrosong maraot na espiritung mgalinalang na gusto kitang laglagon! Sairisay sinda? Saen sindanaggikan? Paano ninda hinihingoang gibohan kita nin maraot?Tanganing maaraman niato, estudyaran niato sa halipot an nang-yari sa kapinonan kan kasaysayan nin tawo.

MGA ESPIRITUNG LINALANG NA KAIWAL NIATO7 Siring kan nanodan niato sa Kapitulo 3 kan librong ini, an

saro sa mga anghel nagkaigwa nin pagmawot na mamahala sa ibaasin sa siring kinalaban an Dios. Kan huri an anghel na ini naginmidbid bilang si Satanas na Diablo. (Kapahayagan 12:9) Duran-te kan 16 na siglo pakatapos na dayaon nia si Eva, napatalikodni Satanas sa Dios an haros gabos na tawo apuera sa nagkapirangmaimbod, arog baga ki Abel, Enoc, asin Noe.—Hebreo 11:4, 5, 7.

8 Kan kaaldawan ni Noe, an ibang anghel nagrebelde tumangki Jehova. Binayaan ninda an saindang puesto sa langitnon napamilya nin Dios, naghilig sinda sa daga, asin nagsulot nin mgahawak na laman. Taano? Mababasa niato sa Genesis 6:2: “An mga

6. (a) Paano pinoprotehiran kan mga anghel an banwaan nin Dios ngonyan?(b) Anong mga hapot an eestudyaran niato ngonyan?7. Gurano kamapanggana si Satanas sa pagpatalikod kan mga tawo sa Dios?8. (a) Paano nagin demonyo an ibang anghel? (b) Tanganing maligtas sa Bahakan kaaldawan ni Noe, ano an kinaipuhan na gibohon kan mga demonyo?


aki kan tunay na Dios nagpoon na makamangno sa mga akingbabae nin mga tawo, na sinda magagayon; asin nagkua sindanin mga agom na babae para sa saindang sadiri, arin na baga,an gabos nindang mapili.” Alagad dai pinabayaan ni Jehova Diosna magpadagos an ginigibo kan mga anghel na ini asin an pag-raot nin katawohan na resulta kaiyan. Pinapangyari nia sa dagaan lakop sa globong baha na puminara sa gabos na tawong ma-raot asin an solamenteng iningatan iyo an saiyang maimbod namga lingkod. (Genesis 7:17, 23) Sa siring, an rebeldeng mga ang-hel, o mga demonyo, napiritan na bayaan an saindang hawakna laman asin bumalik sa langit bilang espiritung mga linalang.Kuminampi sinda sa Diablo, na sa siring nagin “namamahala samga demonyo.”—Mateo 9:34.

“An sakuyang Dios nagsugo kan saiyanganghel asin tinikom an ngoso kan mga leon.”

—Daniel 6:22


9 Kan bumalik sa langit an suwayan na mga anghel, sinda ibi-nilang na mga isinikwal, siring kan namamahala sa sainda, siSatanas. (2 Pedro 2:4) Minsan ngani dai na sinda puedeng magsu-lot nin mga hawak nin tawo ngonyan, igwa pa man giraray sindanin maraoton na impluwensia sa mga tawo. Sa katunayan, sa ta-bang kan mga demonyong ini, “ilinalagalag [ni Satanas] an bilogna ineerokan na daga.” (Kapahayagan 12:9; 1 Juan 5:19) Paano?Sa pangenot, an mga demonyo naggagamit nin mga paagi na anintension ilagalag an mga tawo. (2 Corinto 2:11) Estudyaran nia-to an nagkapira sa mga paaging ini.

KUN PAANO NANLALAGALAG AN MGA DEMONYO10 Tanganing ilagalag an mga tawo, an mga demonyo nagga-

gamit nin espiritismo. An paggibo nin espiritismo pakikilabot samga demonyo, sa direktang paagi sagkod paagi sa paggamit ninsarong patagolainan. An Biblia kinokondenar an espiritismo asinnagpapatanid sato na rayoan an gabos na bagay na konektadodian. (Galacia 5:19-21) Ginagamit nin mga demonyo an espiritis-mo kun paanong ginagamit nin mga parasira an paon. An sarongparasira naggagamit nin laen-laen na paon tanganing makada-kop nin manlaenlaen na klase nin sira. Kaagid kaiyan, an maraotna mga espiritu naggagamit nin manlaenlaen na klase nin espiri-tismo tanganing mapairarom sa impluwensia ninda an gabos naklase nin tawo.

11 An sarong klase nin paon na ginagamit kan mga demon-yo iyo an pagtoodtood. Ano an pagtoodtood? Iyan paghihingoana aramon an ngapit o an sarong bagay na dai aram. Kaiba sanagkapirang klase nin pagtoodtood an astrolohiya, paggamit ninbaraha sa panhuhula, pagheling sa bolang kristal, panhihimalad,asin paghanap nin misteryosong mga signos, o tanda, sa mga pa-ngatorogan. Minsan ngani naghohona an dakol na tawo na daimakakadanyar an paggibo nin pagtoodtood, ipinapaheling kanBiblia na magkasapakat an mga parahimalad asin maraot na mgaespiritu. Halimbawa, nasasambitan kan Gibo 16:16-18 an “sarong

9. (a) Ano an nangyari sa mga demonyo kan bumalik sinda sa langit? (b) Anoan eestudyaran niato mapadapit sa mga demonyo?10. Ano an espiritismo?11. Ano an pagtoodtood, asin taano ta maninigo niatong rayoan iyan?


demonyo nin pagtoodtood” na nagpangyari sa sarong daragita nagumibo “nin teknika sa panhuhula.” Alagad nawaran sia kan abi-lidad na ini kan paluwason sa saiya an demonyo.

12 An saro pang paagi na ilinalagalag kan mga demonyoan mga tawo iyo an pag-enkaminar sa sainda na makihumapotsa mga gadan. An mga tawong nagmomondo huli sa pagkaga-dan nin sarong namomotan sa parate nadadaya nin salang mgaideya manongod sa mga nagadan. An sarong patagolainan tibaadmagtao nin espesyal na impormasyon o magtaram sa tingog nagaro baga tingog kan tawong nagadan. Bilang resulta, an dakol natawo nakokombensir na an mga gadan buhay talaga asin na anpakikikomunikar sa sainda makakatabang sa mga nabubuhay natagalan an saindang kamondoan. Alagad an siring na “karanga-han” falso talaga saka peligroso pa. Taano? Huli ta kaya kan mgademonyo na arogon an tingog nin tawong nagadan asin magtaonin impormasyon sa patagolainan manongod sa saro na naga-dan. (1 Samuel 28:3-19) Dugang pa, siring kan nanodan niato saKapitulo 6, an gadan dai na nag-eeksister. (Salmo 115:17) Kaya an

12. Taano ta peligroso an paghihingoang makikomunikar sa mga gadan?

An mga demonyo naggagamit nin manlaenlaen na paagitanganing dayaon an mga tawo

KUN PAANOLALABANAN

AN MARAOT NAMGA ESPIRITU

ˇ Haleon an espiritistikongmga gamit

ˇ Mag-adal kan Biblia

ˇ Mamibi sa Dios

“siisay man na nakikihumapot sa gadan” ikinalagalag kan mara-ot na mga espiritu asin minagawe na kontra sa kabotan nin Dios.(Deuteronomio 18:10, 11; Isaias 8:19) Kun siring, magin alerto nahaboan an peligrosong paon na ini na ginagamit kan mga de-monyo.

13 An maraot na mga espiritu bako sanang ilinalagalag an mgatawo kundi tinatakot man sinda. Ngonyan, aram ni Satanas asinkan saiyang mga demonyo na ‘halipot na sana an panahon’ nanatatada para sa sainda bago sinda gaposon, asin sinda ngon-yan orog na madahas kisa kasuarin man. (Kapahayagan 12:12, 17)Dawa siring, an rinibong tawo na dating nabubuhay na may takotsa aroaldaw sa siring na maraot na mga espiritu nahimong maka-butas. Paano ninda ini nagibo? Ano an magigibo nin saro dawasia napapalabot na sa espiritismo?

KUN PAANO LALABANAN AN MARAOT NA MGA ESPIRITU14 Sinasabi sato kan Biblia kun paano lalabanan an maraot na

mga espiritu sagkod kun paano makakabutas sa sainda. Estudya-re an halimbawa kan mga Kristiano kan enot na siglo sa siudadnin Efeso. An nagkapira sa sainda naggigibo nin espiritismo bagonagin mga Kristiano. Kan magdesisyon sinda na bumutas sa espi-ritismo, ano an ginibo ninda? An Biblia nagsasabi: “An dakol samga naggigibo nin mahika tiniripon an saindang mga libroasin sinolo iyan sa atubangan nin gabos.” (Gibo 19:19) Paagi sapaglaglag kan saindang mga libro sa mahika, an bagong mga Kris-tianong idto nagtao nin halimbawa para sa mga gustong labananan maraot na mga espiritu ngonyan. An mga tawong gustongpaglingkodan si Jehova kaipuhan na haleon an gabos na bagayna konektado sa espiritismo. Kaiba dian an mga libro, magasin,pelikula, paskil, asin rekording nin musika na nag-eenkaminar sapaggibo nin espiritismo asin ginigibo iyan na garo baga nakakaa-kit asin nakakaogma. Kaiba man dian an mga anting-anting o ibapang bagay na isinusulot bilang proteksion tumang sa maraot.—1 Corinto 10:21.

13. Ano an nahimong gibohon nin dakol na dating takot sa mga demonyo?14. Siring kan mga Kristiano sa Efeso kan enot na siglo, paano kita makakabu-tas sa maraot na mga espiritu?


15 Pakalihis nin nagkapirang taon pakatapos na laglagon kanmga Kristiano sa Efeso an saindang mga libro sa mahika, siapostol Pablo nagsurat sa sainda: “Kita nakikipaggumolan . . . tu-mang sa maraot na mga puersang espiritu.” (Efeso 6:12) Anmga demonyo dai suminuko. Gusto pa man giraray nindangmangibabaw. Kaya, ano pa an kinaipuhan na gibohon kan mgaKristianong idto? “Orog sa gabos,” an sabi ni Pablo, “gamiton andakulang kalasag nin pagtubod, na huli kaiyan masisigbo nindoan gabos na naglalaad na busog kan maraot [si Satanas].” (Efeso6:16) Mientras na mas makosog an satong kalasag nin pagtubod,mas dakula man an satong kakayahan na labanan an maraot namga puersang espiritu.—Mateo 17:20.

16 Kun siring, paano niato mapapakosog an satong pagtubod?Paagi sa pag-adal kan Biblia. An karigonan nin sarong lanob de-pendeng gayo sa kosog kan pundasyon kaiyan. Sa kaagid na paagi,an karigonan kan satong pagtubod dependeng marhay sa kosogkan pinakabasehan kaiyan, na iyo an tamang kaaraman sa Tatara-mon nin Dios, an Biblia. Kun babasahon asin pag-aadalan niato anBiblia sa aroaldaw, magigin makosog an satong pagtubod. Siringsa sarong masarig na lanob, an siring na pagtubod iingatan kita saimpluwensia kan maraot na mga espiritu.—1 Juan 5:5.

17 Ano pang ibang aksion an kinaipuhan na gibohon kan mgaKristianong idto sa Efeso? Kaipuhan ninda an dugang pang pro-teksion huli ta nabubuhay sinda sa sarong siudad na pano nindemonismo. Kaya sinabihan sinda ni Pablo: “Kaiba an gabos naporma nin pamibi asin pagngayongayo padagos kamong mamibisa gabos na panahon sa espiritu.” (Efeso 6:18) Huling kita mannabubuhay sa sarong kinaban na pano nin demonismo, an mai-got na pamibi ki Jehova para sa saiyang proteksion kaipuhan sapaglaban sa maraot na mga espiritu. Siempre, kaipuhan niatonggamiton an ngaran ni Jehova sa satong mga pamibi. (Talinhaga18:10) Huli kaini, maninigo na padagos kitang mamibi sa Diosna “iligtas [kita] sa maraot,” si Satanas na Diablo. (Mateo 6:13) Si-

15. Tanganing malabanan an maraot na mga puersang espiritu, ano an kaipu-han na gibohon niato?16. Paano niato mapapakosog an satong pagtubod?17. Anong aksion an kaipuhan tanganing malabanan an maraot na mga espi-ritu?


simbagon ni Jehova an siring na maigot na mga pamibi.—Salmo145:19.

18 Peligroso an maraot na mga espiritu, alagad dai kita kaipu-han na matakot sa sainda kun tinutumang niato an Diabloasin minarani kita sa Dios paagi sa paggibo kan Saiyang kabo-tan. (Santiago 4:7, 8) Limitado an kapangyarihan kan maraot namga espiritu. Pinadusahan sinda kan kaaldawan ni Noe, asin aa-tubangon ninda an pangultimong paghokom sa sainda sa ngapit.(Judas 6) Girumdomon man na pinoprotehiran kita kan maka-pangyarihan na mga anghel ni Jehova. (2 Hade 6:15-17) An mgaanghel na iyan interesadong marhay na maheling kitang ma-panggana sa paglaban sa maraot na mga espiritu. An matanosna mga anghel garo baga nagkakagsing nin pamparigon sa bootniato. Kun siring magin kitang dayupot ki Jehova asin sa saiyangpamilya nin maimbod na espiritung mga linalang. Kita logod ru-mayo man sa gabos na klase nin espiritismo asin pirmengmag-aplikar kan konseho sa Tataramon nin Dios. (1 Pedro 5:6, 7;2 Pedro 2:9) Sa siring makakasierto kita sa kapangganahan sa sa-tong pakikilaban tumang sa maraot na espiritung mga linalang.

19 Alagad taano ta tinogotan nin Dios an maraot na mga espiri-tu asin an karatan na nagtao sa mga tawo nin grabeng pagdusa?An hapot na iyan sisimbagon sa sunod na kapitulo.

18, 19. (a) Taano ta makakasierto kita sa kapangganahan sa satong pakikilabantumang sa maraot na espiritung mga linalang? (b) Anong hapot an sisimbagonsa sunod na kapitulo?


ˇ An maimbod na mga anghel minasukoro sa mganaglilingkod ki Jehova.—Hebreo 1:7, 14.

ˇ Si Satanas asin an saiyang mga demonyo ilina-lagalag an mga tawo asin pinapatalikod sinda saDios.—Kapahayagan 12:9.

ˇ Kun ginigibo nindo an kabotan nin Dios asintinutumang an Diablo, si Satanas madulag sa sa-indo.—Santiago 4:7, 8.


PAKATAPOS nin teribleng ralaban sa sarong nasyon na nababa-nga huli sa guerra, an rinibong sibilyan na babae asin aki nanagkagaradan ilinobong sa sarong kotkot para sa lagdoan na pag-lobong na napapalibotan nin saradit na krus. Ini an nakasurat sakada krus: “Taano?” Kun beses iyan an hapot na pinakamakologsa boot. Iyan an makamomondong ihinahapot nin mga tawo kunhuli sa guerra, kalamidad, helang, o krimen, nagadanan sinda nininosenteng mga namomotan, naraot an saindang harong, o nag-aagi sinda nin grabeng pagdusa sa iba pang mga paagi. Gustonindang maaraman kun taano ta nangyayari sa sainda an siringna mga trahedya.

2 Taano ta tinotogotan nin Dios an pagdusa? Kun si Jehova Diosmakapangyarihan sa gabos, mamomoton, madonong, asin ma-katanosan, taano ta pano-pano nin pagkaongis asin inhustisya ankinaban? Napag-isip-isip na daw nindo mismo an manongod samga bagay na ini?

3 Sala daw na maghapot kun taano ta tinotogotan nin Diosan pagdusa? An iba naghahadit na an siring na paghapot na-ngangahulogan na bakong igo an saindang pagtubod o na sindanagpapaheling nin kadaihan nin paggalang sa Dios. Minsan si-

1, 2. Anong klaseng pagdusa an inaatubang nin mga tawo ngonyan, na nagi-gin dahelan na an dakol maghapot nin ano?3, 4. (a) Ano an nagpapaheling na bakong sala na maghapot kun taano ta ti-notogotan nin Dios an pagdusa? (b) Ano an saboot ni Jehova manongod sakaratan asin pagdusa?

KAPITULO ONSE

Taano ta Tinotogotan nin Diosan Pagdusa?

An Dios daw an dahelan kan pagdusa sa kinaban?

Anong isyu an pinalataw sa hardin nin Eden?

Paano hahaleon nin Dios an mga epekto kanpagdusa nin tawo?

ring, kun nagbabasa kamo nin Biblia, maheheling nindo naan maimbod, matatakton sa Dios na mga tawo may kaagid namga hapot. Halimbawa, si propeta Habacuc naghapot ki Jehova:“Taano ta pinapaheling mo ako sa nakakadanyar, asin nagpapara-heling ka sa kariribokan? Asin taano ta igwa nin pananalakat asinkadahasan sa atubangan ko, asin taano ta nangyayari an disgusto,patin taano ta may mapait na paglalaban?”—Habacuc 1:3.

4 Inanggotan daw ni Jehova an maimbod na propetang si Ha-bacuc huli sa siring na mga paghapot? Dai. Imbes, iiniba nin Diosan sinserong mga tataramon ni Habacuc sa ipinasabong na re-kord sa Biblia. Tinabangan man sia nin Dios na magkaigwa ninmas malinaw na pakasabot sa mga bagay-bagay asin nin orog napagtubod. Gusto ni Jehova na gibohon sa saindo an siring mankaiyan. Girumdomon, itinotokdo kan Biblia na “sia may pagma-kolog sa saindo.” (1 Pedro 5:7) Naoongis an Dios sa karatan asinsa ibinubunga kaiyan na pagdusa nin orog nanggad kisa siisayman na tawo. (Isaias 55:8, 9) Kun siring, taano ta grabe an pagdu-sa sa kinaban?

TAANO TA GRABE AN PAGDUSA?5 An mga tawo sa manlaenlaen na relihion nagdolok sa mga

namomoon sa relihion asin paratokdo ninda tanganing ihapot

5. Anong mga dahelan kun beses an itinatao tanganing ipaliwanag an pagdu-sa nin tawo, alagad ano an itinotokdo kan Biblia?

Tataposon ni Jehova an gabos na pagdusa

107

kun taano ta grabe an pagdusa. Sa parate, an simbag iyona kabotan nin Dios an pagdusa asin na haloy na nia kaidtongdineterminaran an gabos na bagay na mangyayari, kaiba an ma-katurotristeng mga pangyayari. Sinasabi sa dakol na misteryosoan mga paagi nin Dios o na pinapapangyari niang magadan anmga tawo—dawa mga aki—tanganing makaibanan nia sinda sa la-ngit. Pero siring kan nanodan nindo, si Jehova Dios dai noarinman nagpapangyari nin maraot. An Biblia nagsasabi: “Harayonggumawe an tunay na Dios nin may karatan, asin gumawe nin da-ing hustisya an Makakamhan sa Gabos!”—Job 34:10.

6 Aram daw nindo kun taano ta nasasala an mga tawo na ibasolsa Dios an gabos na pagdusa sa kinaban? Sa dakol na kaso, bina-basol ninda an Dios na Makakamhan sa Gabos huli ta naghohonasinda na sia talaga an namamahala sa kinaban na ini. Dai nindaaram an simple alagad mahalagang katotoohan na itinotokdo kanBiblia. Nanodan nindo an katotoohan na iyan sa Kapitulo 3 kanlibrong ini. An talagang namamahala sa kinaban na ini iyo si Sa-tanas na Diablo.

7 An Biblia malinaw na nagsasabi: “An bilog na kinaban na-mumugtak sa kapangyarihan kan maraot.” (1 Juan 5:19) Kuniisip-isipon nindo, bako daw na rasonable iyan? Ipinapabanaagkan kinaban na ini an personalidad kan dai naheheling na espi-ritung linalang na ‘nanlalagalag sa bilog na ineerokan na daga.’(Kapahayagan 12:9) Si Satanas maongison, manloloko, asinmaringis. Kaya an kinaban, na impluwensiado nia, pano nin pag-kaongis, panloloko, asin karingisan. Iyan an sarong dahelan kuntaano ta grabe an pagdusa.

8 An ikaduwang dahelan kun taano ta grabe an pagdusa iyona, siring kan tinokar sa Kapitulo 3, an katawohan bakong sang-kap asin makasalan poon pa kan pagrebelde sa hardin nin Eden.An makasalan na mga tawo may tendensiang magdinaoganpara sa pagdominar, asin ini nagbubunga nin mga guerra, pan-aapi, asin pagdusa. (Eclesiastes 4:1; 8:9) An ikatolong dahelan

6. Taano ta nasasala an dakol na tawo na ibasol sa Dios an pagdusa sa kinaban?7, 8. (a) Paano ipinapabanaag kan kinaban an personalidad kan namamahaladian? (b) Paanong an pagkabakong sangkap nin tawo asin an “panahon asinpagkanorongod” nakakontribwir sa pagdusa?


nin pagdusa iyo an “panahon asin pagkanorongod.” (Eclesiastes9:11) Sa sarong kinaban na bako si Jehova an may pagprotehirna Namamahala, an mga tawo puedeng magdusa huli ta sindananongod na nasa sarong lugar sa panahon na may remalasoduman.

9 Nakakarangang maaraman niato na dai pinapapangyari ninDios an pagdusa. Bako sia an responsable sa mga guerra, kri-men, pan-aapi, o maski sa natural na mga kalamidad na iyongdahelan kan pagdusa nin mga tawo. Pero, kaipuhan niatong ma-araman, Taano ta tinotogotan ni Jehova an gabos na pagdusangini? Kun sia an Makakamhan sa Gabos, may kapangyarihan siangpondohon iyan. Kun siring, taano ta dai nia iyan ginigibo? Anmamomoton na Dios na namimidbid niato siertong may mara-hay na dahelan.—1 Juan 4:8.

PINALATAW AN SARONG MAHALAGANG MARHAY NA ISYU10 Tanganing maaraman kun taano ta tinotogotan nin Dios an

pagdusa, kaipuhan niatong balikan an panahon kan magpoonan pagdusa. Kan sutsutan ni Satanas si Adan asin Eva na maki-suway ki Jehova, naglataw an sarong mahalagang kuestion. Daikinuestion ni Satanas an kapangyarihan ni Jehova. Dawa si Sa-tanas nakakaaram na daing sagkod an kapangyarihan ni Jehova.Imbes, kinuestion ni Satanas an deretsong mamahala ni Jehova.Paagi sa pag-apod sa Dios na putikon na ipinapanguri an ma-rahay sa saiyang mga sakop, sinahotan ni Satanas si Jehova nasarong maraot na namamahala. (Genesis 3:2-5) Ipinasentido niSatanas na mas mapapakarhay an katawohan kun mayo an pa-mamahala nin Dios. Ini pag-atake sa soberaniya ni Jehova, ansaiyang deretso na mamahala.

11 Si Adan asin Eva nagrebelde tumang ki Jehova. Garo mansana sinabi ninda: ‘Dai niamo kaipuhan si Jehova bilang Na-mamahala sa samo. Kaya niamong gumibo nin sadiri niamongdesisyon kun ano an tama asin sala.’ Paano mareresolberan ni

9. Taano ta makakasierto kita na may marahay na dahelan si Jehova sa pagto-got na magpadagos an pagdusa?10. Ano an kinuestion ni Satanas, asin paano?11. Taano ta dai na sana linaglag ni Jehova an mga rebelde sa Eden?

Taano ta Tinotogotan nin Dios an Pagdusa? 109

Jehova an isyung iyan? Paano nia matotokdoan an gabos na in-telihenteng linalang na sala an mga rebelde asin na an saiyangpaagi iyo an talagang pinakamarahay? Tibaad may magsabi namaninigo kutanang linaglag na sana nin Dios an mga rebeldeasin nagpoon giraray. Alagad ipinahayag ni Jehova an saiyangkatuyohan na panoon an daga nin mga aki ni Adan asin Eva,asin gusto nia na sinda mag-erok sa sarong daganon na parai-so. (Genesis 1:28) Pirmeng inootob ni Jehova an saiyang mgakatuyohan. (Isaias 55:10, 11) Apuera kaiyan, an pagpara sa mgarebelde sa Eden dai makakaresolber sa kuestion na pinalataw ma-padapit sa deretsong mamahala ni Jehova.

12 Estudyaran niato an sarong ilustrasyon. Imahinaron an sa-rong maestro na itinotokdo sa saiyang mga estudyante kunpaano an solusyon sa sarong depisil na pagkuenta. An sarongmadonong alagad rebeldeng estudyante naghihingako na sala anginagamit na solusyon kan maestro sa pagkuenta. Ipinapasenti-do na daing kakayahan an maestro, nag-iinsistir an rebeldeng inina may aram siang mas marahay nanggad na solusyon sa pag-kuenta. An nagkapirang estudyante naghohona na tama sia, asin

12, 13. Iilustrar kun taano ta tinogotan ni Jehova si Satanas na magin an na-mamahala sa kinaban na ini asin kun taano ta tinogotan nin Dios an mga tawona pamahalaan an saindang sadiri.

Mas kualipikado daw an estudyante kisa sa maestro?

sinda nagin mga rebelde man. Ano an maninigong gibohon kanmaestro? Kun papaluwason nia sa klase an mga rebelde, ano anmagigin epekto sa ibang mga estudyante? Bako daw na manini-wala sinda na tama an saindang kaklase asin an mga uminayonsa saiya? An gabos na iba pang estudyante sa klase tibaad ma-waran nin paggalang sa maestro, na iniisip na sia natatakot namapatunayan na sala. Alagad ano kun togotan kan maestro anrebelde na ipaheling sa klase kun paano nia gigibohan nin solus-yon an pagkuenta.

13 An ginibo ni Jehova nakakaagid sa ginibo kan maestro. Gi-rumdomon na an kalabot bako sanang an mga rebelde sa Eden.Minilyon na anghel an nagmamasid. (Job 38:7; Daniel 7:10) Anpaagi ni Jehova sa pagresolber sa pagrebelde may dakulang epek-to sa gabos na anghel na idto asin pag-abot nin panahon sa gabosna intelihenteng linalang. Kaya ano an ginibo ni Jehova? Tino-gotan nia si Satanas na ipaheling kun paano kaini papamahalaanan katawohan. Tinogotan man nin Dios an mga tawo na pama-halaan an saindang sadiri sa irarom kan paggiya ni Satanas.

14 Aram kan maestro sa satong ilustrasyon na sala an rebeldeasin an mga estudyante na kakampi kaini. Alagad aram man niana an pagtao sa sainda nin oportunidad na probaran na patu-nayan an saindang sinasabi pakikinabangan kan bilog na klase.Kun pumaltos an mga rebelde, maheheling kan gabos na ones-tong estudyante na an maestro an solamenteng kualipikado namangenot sa klase. Masasabotan ninda kun taano ta pakataposkaiyan hahaleon kan maestro an siisay man na rebelde sa klase.Kaagid kaiyan, aram ni Jehova na makikinabang an gabos na sa-diosan an pusong tawo asin anghel sa pakaheling na puminaltossi Satanas asin an saiyang mga kapwa rebelde asin na dai kayangpamahalaan kan mga tawo an saindang sadiri. Siring ki Jeremiaskan suanoy, manonodan ninda an mahalagang marhay na kato-toohan na ini: “Aram kong marhay, O Jehova, na bakong kapotnin daganon na tawo an saiyang dalan. Bakong kapot nin ta-wong naglalakaw dawa an paggiya sa saiyang lakad.”—Jeremias10:23.

14. Anong pakinabang an ibubunga kan desisyon ni Jehova na togotan an mgatawo na pamahalaan an saindang sadiri?


TAANO TA HALOYON?15 Pero taano ta tinogotan ni Jehova an pagdusa na magpadagos

nin haloyon? Asin taano ta dai nia inoolang na mangyari an ma-raot na mga bagay? Bueno, isip-isipon an duwang bagay na daigigibohon kan maestro sa satong ilustrasyon. Enot, dai nia popo-golan an rebeldeng estudyante na iatubang an saiyang solusyon.Ikaduwa, dai tatabangan kan maestro an rebelde na patunayan natama an saiyang solusyon. Kaagid kaiyan, isip-isipon an duwangbagay na pinagmarhay ni Jehova na dai gibohon. Enot, dai niapinogolan si Satanas asin an mga kakampi kaini sa paghihingo-ang patunayan na tama sinda. Sa siring kinaipuhan na palihisonan panahon. Sa rinibong taon na kasaysayan nin tawo, naproba-ran kan katawohan an gabos na klase nin pamamahala sa sadiri,o gobyerno nin tawo. An katawohan nakagibo nin mga pag-oswag sa siensia asin iba pang linya, alagad padagos an paggrabekan inhustisya, kadukhaan, krimen, asin guerra. An pamamahalanin tawo napatunayan na ngonyan na bakong mapanggana.

16 Ikaduwa, dai tinabangan ni Jehova si Satanas na pamaha-laan an kinaban na ini. Halimbawa, kun oolangon nin Dios anmakatatakot na mga krimen, bako daw na garo man sana pinapa-tunayan nia na tama an mga rebelde? Bako daw na tatawan ninDios nin dahelan an mga tawo na mag-isip na kaya gayod ninmga tawo na pamahalaan an saindang sadiri na mayo nin kapa-hapahamak na mga resulta? Kun si Jehova huminiro sa siring napaagi, sia magigin kasapakat sa sarong kaputikan. Minsan siring,“dai mangyayaring magputik an Dios.”—Hebreo 6:18.

17 Pero kumusta man an gabos na nagin danyos durante kanhalawig na pagrebelde tumang sa Dios? Maninigong girumdo-mon niato na si Jehova makakamhan sa gabos. Kun siring, kayaniang haleon asin talagang hahaleon nia an mga epekto kanpagdusa nin katawohan. Siring kan nanodan na niato, hahale-on an epekto kan paglaglag sa satong planeta paagi sa paggibongParaiso kan daga. Hahaleon an mga epekto nin kasalan paagi sa

15, 16. (a) Taano ta tinogotan ni Jehova an pagdusa na magpadagos nin ha-loyon? (b) Taano ta dai inolang ni Jehova an mga bagay na siring baga kanmakatatakot na mga krimen?17, 18. Ano an gigibohon ni Jehova manongod sa gabos na danyos na resultakan pamamahala nin mga tawo asin kan impluwensia ni Satanas?


pagtubod sa atang na pantubos ni Jesus, asin mababaliktad anmga epekto nin kagadanan paagi sa pagkabuhay liwat. Sa siringgagamiton nin Dios si Jesus “tanganing laglagon an mga gibo kanDiablo.” (1 Juan 3:8) Gabos ini papangyayarihon ni Jehova sa ta-mang-tama nanggad na panahon. Maoogma nanggad kita na daisia huminiro tolos, huli ta an saiyang pasensia nagtao sato kanoportunidad na manodan an katotoohan asin paglingkodan sia.(2 Pedro 3:9, 10) Mientras tanto, an Dios aktibong naghahanapnin sinserong mga nagsasamba asin tinatabangan sindang taga-lan an ano man na pagdusa na tibaad agihan ninda sa purisaw nakinaban na ini.—Juan 4:23; 1 Corinto 10:13.

18 An nagkapira tibaad mag-isip-isip, Dai daw kutana nangyarian gabos na pagdusang ini kun linalang nin Dios si Adan asin Evasa paagi na sinda dai puedeng magrebelde? Tanganing masimbagan hapot na iyan, kaipuhan na girumdomon nindo an mahala-gang marhay na regalo na itinao ni Jehova sa saindo.

PAANO NINDO GAGAMITONAN REGALO NA GIKAN SA DIOS?

19 Siring kan sinabi sa Kapitulo 5, an mga tawo linalang na maylibreng kabotan. Nasasabotan daw nindo na mahalagang mar-hay na regalo iyan? An Dios naggibo nin dai mabilang na mgahayop, asin an mga ini sa pangenot naghihiro huli sa natura-lesa. (Talinhaga 30:24) An mga tawo nakagibo ninmga robot na puedeng iprogram tanganing sumu-nod sa gabos na pagboot. Magigin maogma dawkita kun ginibo kita nin Dios na siring kaiyan?Dai, naoogma kita na igwa kita nin katalingka-san na pumili kun magigin anong klaseng tawokita, kun ano an magigin pamumuhay niato,

19. Anong mahalagang marhay na regalo an itinao sato niJehova, asin taano ta maninigo nia-tong pahalagahan iyan?

Tatabangan kamo nin Diosna tagalan an pagdusa


kun kiisay kita makikikatood, asin iba pa. Ikinakaogma tang mar-hay na igwa kita nin igong katalingkasan, asin iyan an gusto ninDios na mapasato.

20 Si Jehova dai interesado sa paglilingkod na napipiritan.(2 Corinto 9:7) Sa pag-ilustrar: Ano an orog na makakapaogmasa sarong magurang—an pagsabi nin sarong aki na “Namomotanko kamo” huli ta pinagbotan siang sabihon iyan o an sueltongpagsabi nia kaiyan na odok sa puso? Kaya an hapot, Paano nin-do gagamiton an libreng kabotan na itinao sa saindo ni Jehova?Ginamit ni Satanas, Adan, asin Eva an libreng kabotan sa pinaka-maraot na paaging posible. Hinaboan ninda si Jehova Dios. Anoan gigibohon nindo?

21 May oportunidad kamong gamiton an makangangalas naregalo na libreng kabotan sa pinakamarahay na paaging posible.Puede kamong makiayon sa minilyon na nanindogan sa kampini Jehova. Pinapagayagaya ninda an Dios huli ta sinda aktibongnakikikabtang sa pagpatunay na si Satanas putikon asin daingkuenta bilang namamahala. (Talinhaga 27:11) Puede man nin-dong gibohon iyan paagi sa pagpili kan tamang pamumuhay.Ipapaliwanag ini sa sunod na kapitulo.

20, 21. Paano niato puedeng gamiton an regalo na libreng kabotan sa pinaka-marahay na paaging posible, asin taano ta maninigo na gustohon niatonggibohon iyan?


ˇ An Dios bakong an dahelan kan maraot na mgakamugtakan sa kinaban.—Job 34:10.

ˇ Paagi sa pag-apod sa Dios na putikon asin pag-sabing ipinapanguri Nia an marahay sa Saiyangmga sakop, kinuestion ni Satanas an deretsongmamahala ni Jehova.—Genesis 3:2-5.

ˇ Gagamiton ni Jehova an saiyang Aki, an Namama-hala sa Mesiyanikong Kahadean, tanganingtaposon an gabos na pagdusa nin tawo asin hale-on an mga epekto kaiyan.—1 Juan 3:8.


ANONG klaseng tawo an pipilion nindong magin katood? Po-sibleng marhay na gusto nindong makaiba an saro na kaparehonindo an punto de vista, intereses, asin pamantayan sa buhay.Asin madadagka kamong rumani sa saro na may marahayon namga kualidad, arog baga nin pagkaonesto asin kabootan.

2 Sa bilog na kasaysayan, may mga tawo na pinili nin Dios namagin dayupot na katood nia. Halimbawa, inapod ni Jehova siAbraham na saiyang katood. (Isaias 41:8; Santiago 2:23) Sinabinin Dios na si David “lalaking naooyonan kan sakong puso” hulita sia an klase nin tawo na namomotan ni Jehova. (Gibo 13:22)Asin si propeta Daniel ibinilang ni Jehova na “saro na kawiliwi-ling gayo.”—Daniel 9:23.

3 Taano ta ibinilang ni Jehova na mga katood nia si Abraham,David, asin Daniel? Bueno, sinabihan nia si Abraham: “Ika naghi-nanyog sa sakong tingog.” (Genesis 22:18) Kaya si Jehovaminarani sa mga mapakumbabang ginigibo kun ano an hinaha-gad nia sa sainda. “Kuyoga nindo an sakong tingog,” an sinabi niasa mga Israelita, “asin ako magigin Dios nindo, asin kamo mismomagigin sakong banwaan.” (Jeremias 7:23) Kun kuyogon nindo siJehova, kamo man puedeng magin saiyang katood!

1, 2. Magtao nin nagkapirang halimbawa nin mga tawo na ibinilang ni Jeho-va na saiyang mga katood.3. Taano ta pinipili ni Jehova an nagkapirang tawo na magin saiyang katood?

KAPITULO DOSE

Pamumuhay sa Paagi naNakakapaogma sa Dios

Paano kamo magigin katood nin Dios?

Sa anong paagi kamo napapalabot sa angat ni Satanas?

Anong gawe-gawe an ikinakaanggot ni Jehova?

Paano kamo makakapamuhay sa paagi nanakakapaogma sa Dios?

PINAPAKOSOG NI JEHOVA AN SAIYANG MGA KATOOD4 Isip-isipon kun ano an kahulogan nin pakikikatood sa Dios.

An Biblia nagsasabi na si Jehova naghahanap nin mga oportuni-dad “tanganing ipaheling an saiyang kosog para duman sa mgaan puso kompleto para sa saiya.” (2 Cronica 16:9) Paano ikaka-paheling ni Jehova an saiyang kosog para sa saindo? An sarongpaagi pinapalataw sa Salmo 32:8, na dian mababasa niato: “Pa-pangyayarihon ko [ni Jehova] na ika magkaigwa nin pakaroropasin totokdoan taka sa dalan na maninigo mong lakawan. Magta-tao ako nin sadol na nakaturuhok sa saimo.”

5 Kanigoan kanakakapukaw sa boot na kapahayagan kan pag-makolog ni Jehova! Tatawan nia kamo kan kinakaipuhanna paggiya asin babantayan nia kamo mantang iinaaplikar nin-do iyan. Gusto kamong tabangan nin Dios na mapangganangmakatagal sa mga pagbalo sa saindo. (Salmo 55:22) Kaya kunpinaglilingkodan nindo si Jehova na may kompletong puso, ma-gigin kompiado man kamo siring kan salmista na nagsabi:“Danay kong ibinubugtak si Jehova sa atubangan ko. Huli ta siayaon sa sakong too, dai ako matatanyog.” (Salmo 16:8; 63:8) Iyo,matatabangan kamo ni Jehova na mamuhay sa paagi na nakaka-paogma sa saiya. Alagad, siring kan aram nindo, may kaiwal anDios na gustong olangon kamo sa paggibo kaini.

AN ANGAT NI SATANAS6 Ipinaliwanag kan Kapitulo 11 kan librong ini kun paano ina-

ngat ni Satanas na Diablo an soberaniya nin Dios. Sinahotanni Satanas an Dios nin pagputik asin ipinasentido na si Jehovabakong makatanosan sa dai pagtogot ki Adan asin Eva na mag-desisyon para sa saindang sadiri kun ano an tama asin kun anoan sala. Pakatapos na magkasala si Adan asin Eva asin mantangnagpopoon nang mapano kan saindang mga aki an daga, kinues-tion ni Satanas an motibo kan gabos na tawo. “An mga tawo dainaglilingkod sa Dios huli ta namomotan sia ninda,” an sahot niSatanas. “Tawe ako nin oportunidad, asin kaya kong patalikodonsa Dios an siisay man.” Ipinapaheling kan pagkasaysay manongod

4, 5. Paano ipinapaheling ni Jehova an saiyang kosog para sa saiyang banwaan?6. Ano an sahot ni Satanas mapadapit sa mga tawo?


sa sarong tawo na an ngaran Job na ini an paniwala ni Satanas. Si-isay si Job, asin paano sia napalabot sa angat ni Satanas?

7 Si Job nabuhay kaidtong mga 3,600 na taon na an nakaagi. Siasarong marahay na tawo, huling sinabi ni Jehova: “Mayo nin sii-say man na nakakaagid sa saiya sa daga, lalaking daing katuyawanasin tanos, na natatakot sa Dios asin naglilikay sa maraot.” (Job1:8) Si Job nakapaogma sa Dios.

8 Kinuestion ni Satanas an motibo ni Job sa paglilingkod saDios. Sinabi kan Diablo ki Jehova: “Bako daw na ika mis-mo nagbugtak nin proteksion sa palibot [ni Job] asin sa palibotkan saiyang harong asin sa palibot kan gabos niang sadiri? Bi-nendisyonan mo an gibo kan saiyang mga kamot, asin an saiyamismong kahayopan nakalakop sa daga. Alagad ngonyan tabiunata an saimong kamot asin dotdota an gabos niang sadiri asinhelinga kun baga dai ka nia sumpaon nin atubangan.”—Job 1:10, 11.

9 Sa siring na paagi si Satanas nangatanosan na si Job nagliling-kod sa Dios huli sana sa nakukua niang balos. Nagsahot man anDiablo na kun babaloon si Job, sia matalikod sa Dios. Ano an na-gin reaksion ni Jehova sa angat ni Satanas? Huling kalabot sa isyuan motibo ni Job, tinogotan ni Jehova si Satanas na baloon si Job.Sa paaging ini, an pagkamoot ni Job sa Dios—o an kadaihan kai-yan—maheheling nin malinaw.

BINALO SI JOB10 Dai nahaloy binalo ni Satanas si Job sa manlaenlaen na paa-

gi. An iba sa mga hayopan ni Job hinabon, asin an iba pa ginadan.An kadaklan sa saiyang mga surugoon ginadan. Nagbunga ini ninkasakitan sa pagbuhay. Nadagdagan pa an trahedya kan magadansa bagyo an sampulong aki ni Job. Minsan siring, sa ibong kan te-ribleng mga pangyayaring ini, “si Job dai nagkasala o nagsahotnin ano man na sala sa Dios.”—Job 1:22.

7, 8. (a) Ano an nagpangyaring magin lataw na marhay si Job sa tahaw ninmga tawo kan panahon na idto? (b) Paano kinuestion ni Satanas an motibo niJob?9. Ano an nagin reaksion ni Jehova sa angat ni Satanas, asin taano?10. Anong mga pagbalo an sinapar ni Job, asin ano an nagin reaksion nia?

Pamumuhay sa Paagi na Nakakapaogma sa Dios 117

Si Job binalosan huli sa saiyangmaimbod na pamumuhay

11 Si Satanas dai suminuko. Siertong inisip nia na minsan nga-ni natagalan ni Job an pagkawara kan saiyang mga rogaring,surugoon, asin aki, tatalikdan nia an Dios kun sia magkahelang.Tinogotan ni Jehova si Satanas na tawan si Job nin sarong maka-babalde, makolog na helang. Alagad dawa ini dai nagin dahelanna si Job mawaran nin pagtubod sa Dios. Imbes, sia marigon nanagsabi: “Sagkod na ako magadan dai ko hahaleon sa sakuyangsadiri an sakuyang integridad!”—Job 27:5.

12 Dai aram ni Job na si Satanas an dahelan kan saiyang mgaproblema. Huling dai aram an mga detalye manongod sa angatkan Diablo sa soberaniya ni Jehova, natakot si Job na an Dios anginikanan kan saiyang mga problema. (Job 6:4; 16:11-14) Pero pi-napagdanay pa man giraray nia an saiyang integridad ki Jehova.Asin an paghingako ni Satanas na si Job naglilingkod sa Dios hulisa maimot na mga dahelan napatunayan na bakong totoo paagisa maimbod na pamumuhay ni Job!

13 An kaimbodan ni Job nagtao ki Jehova nin epektibong sim-bag sa mapan-insultong angat ni Satanas. Si Job tunay nanggadna katood ni Jehova, asin binalosan sia nin Dios huli sa saiyangmaimbod na pamumuhay.—Job 42:12-17.

KUN PAANO KAMO NAPAPALABOT14 An isyu manongod sa integridad sa Dios na pinalataw ni

Satanas bako sanang tumang ki Job. Kalabot man kamo. Ini mali-naw na ipinapaheling sa Talinhaga 27:11, na dian an Tataramonni Jehova nagsasabi: “Magpakadonong ka, aki ko, asin pagaya-gayaha an sakong puso, tanganing makasimbag ako sa saiya nanagduduhagi sa sako.” An mga tataramon na ini, na isinuratginatos na taon pagkagadan ni Job, nagpapaheling na dinuduha-gi pa man giraray ni Satanas an Dios asin inaakusar an Saiyangmga lingkod. Kun kita namumuhay sa paagi na nakakapaogma

11. (a) Anong ikaduwang akusasyon an ginibo ni Satanas may labot ki Job, asinano an nagin reaksion ni Jehova? (b) Ano an nagin reaksion ni Job sa saiyangmakolog na helang?12. Paano sinimbag ni Job an angat kan Diablo?13. Ano an nangyari huling si Job maimbod sa Dios?14, 15. Taano ta masasabi niato na an angat ni Satanas may labot ki Job apli-kado sa gabos na tawo?


ki Jehova, sa katunayan kita nagtatabang sa pagtao nin simbagsa mga sahot ni Satanas na bakong totoo, asin sa paaging iyanpinapagayagaya niato an puso nin Dios. Ano an saboot nin-do manongod dian? Bako daw na marahayon na magkaigwa ninkabtang sa pagsimbag sa putik na mga sahot kan Diablo, dawa paiyan nangangahulogan nin paggibo nin nagkapirang pagbabagosa saindong buhay?

15 Mangnohon na sinabi ni Satanas: “An gabos na sadiri nintawo itatao nia para sa saiyang kalag.” (Job 2:4) Sa pagsabing “nintawo,” lininaw ni Satanas na an sahot nia aplikado bako sanangki Job kundi sa gabos na tawo. Iyan mahalagang marhay na pun-to. Kinuestion ni Satanas an saindong integridad sa Dios. Gustongmaheling kan Diablo na makisuway kamo sa Dios asin bayaannindo an matanos na pamumuhay kun lumataw an mga proble-ma. Paano tibaad hingoahon ni Satanas na gibohon ini?

16 Siring kan tinokar sa Kapitulo 10, si Satanas naggagamit ninmanlaenlaen na paagi sa paghihingoang patalikodon sa Dios anmga tawo. Sa sarong lado, sia minasalakay na “siring sa nag-ngangarob na leon, na naghahanap nin masisiba.” (1 Pedro 5:8)Sa siring puedeng maheling an impluwensia ni Satanas kun anmga katood, paryente, o iba pa kumontra sa saindong mga paghi-hingoa na pag-adalan an Biblia asin iaplikar an saindongnanonodan.� (Juan 15:19, 20) Sa ibong na lado, si Satanas “pir-meng nagmamalemale na anghel nin liwanag.” (2 Corinto 11:14)An Diablo puedeng gumamit nin tusong mga paagi tanganingilagalag kamo asin akiton kamo parayo sa diosnon na pamu-muhay. Puede man niang gamiton an pagkadesganar, na tibaadpapangyayarihon niang magsaboot kamo na dai nindo mahihi-mong mapaogma an Dios. (Talinhaga 24:10) Baga man si Satanasnaghihiro na siring sa “nagngangarob na leon” o nagsasagin na

� Dai ini nangangahulogan na an mga nagkokontra sa saindo personalmen-teng kontrolado ni Satanas. Alagad si Satanas an dios kan sistemang ini nin mgabagay, asin an bilog na kinaban nasa kapangyarihan nia. (2 Corinto 4:4; 1 Juan5:19) Kaya malalaoman niato na an pagsunod sa diosnon na pamumuhay ika-kauyam, asin an nagkapira makontra sa saindo.

16. (a) Anong mga paagi an ginagamit ni Satanas sa paghihingoang pataliko-don sa Dios an mga tawo? (b) Paano tibaad gamiton kan Diablo an mga paagingini tumang sa saindo?


“anghel nin liwanag,” an saiyang angat pareho pa man giraray:Sinasabi nia na kun kamo mapaatubang sa mga pagbalo o su-got, mapondo na kamo sa paglilingkod sa Dios. Paano nindomasisimbag an saiyang angat asin mapapatunayan an saindongintegridad sa Dios, siring kan ginibo ni Job?

PAGKUYOG SA MGA TOGON NI JEHOVA17 Puede nindong simbagon an angat ni Satanas paagi sa pa-

mumuhay na nakakapaogma sa Dios. Ano an kalabot digdi? AnBiblia minasimbag: “Kamotan mo si Jehova na saimong Dios sabilog mong puso asin sa bilog mong kalag patin sa bilog mongkosog.” (Deuteronomio 6:5) Mantang nagtatalubo an saindongpagkamoot sa Dios, mapapano kamo nin pagmawot na gibohonan saiyang kahagadan sa saindo. “Ini iyo an boot sabihon kanpagkamoot sa Dios,” an isinurat ni apostol Juan, “na kuyogonniato an saiyang mga togon.” Kun namomotan nindo si Jehovasa bilog nindong puso, manonompongan nindo na “an saiyangmga togon dai nakakapagabat.”—1 Juan 5:3.

18 Ano an mga togon ni Jehova? An nagkapira kaiyan may la-bot sa gawe-gawe na dapat niatong likayan. Halimbawa, helingonan kahon sa pahina 122, na may titulong “Rayoan an mga Ikina-kaongis ni Jehova.” Nakalista duman an gawe-gawe na malinawna kinokondenar kan Biblia. Sa primerong heling, an nagkapirasa mga gibong nakalista tibaad garo baga bako man na gayongmaraot. Alagad pakatapos na horophoropon an sitadong mgateksto, posibleng marhay na maheling nindo an kadonongan samga ley ni Jehova. An paggibo nin mga pagbabago sa saindonggawe-gawe tibaad magin an pinakadakulang kadepisilan na napa-atubang saindo kasuarin man. Pero an pamumuhay sa paagi nanakakapaogma sa Dios nagbubunga nin dakulang satispaksionasin kaogmahan. (Isaias 48:17, 18) Asin kaya nindong gibohoniyan. Paano niato iyan naaaraman?

19 Si Jehova dai noarin man naghahagad sa sato nin labi sakaya niatong gibohon. (Deuteronomio 30:11-14) Mas aram nia

17. Ano an pangenot na dahelan na kuyogon an mga togon ni Jehova?18, 19. (a) Ano an nagkapira sa mga togon ni Jehova? (Helingon an kahon sapahina 122.) (b) Paano niato naaaraman na an Dios dai naghahagad nin labisa kaya niato?


an satong potensial asin an satong mga limitasyon kisa sato.(Salmo 103:14) Dugang pa, puede kitang tawan ni Jehova kankosog na makuyog sia. Si apostol Pablo nagsurat: “Maimbod anDios, asin dai nia itotogot na kamo masugotan nin labi sa sa-indong makakaya, kundi kaibahan kan sugot matao man sia ninluluwasan tanganing iyan matagalan nindo.” (1 Corinto 10:13)Tanganing tabangan kamong makatagal, puede ngani kamongtawan ni Jehova nin “puersa na labi sa ordinaryo.” (2 Corinto4:7) Pakatapos na tagalan an dakol na pagbalo, nasabi ni Pablo:“Igwa ako kan kosog para sa gabos na bagay huli sa saiya na nag-tatao nin puersa sa sako.”—Filipos 4:13.

RAYOAN AN MGA IKINAKAONGIS NI JEHOVA

Paggadan nin tawo.—Exodo

20:13; 21:22, 23.

Seksuwal na inmoralidad.—Levitico 20:10, 13, 15, 16;

Roma 1:24, 26, 27, 32;

1 Corinto 6:9, 10.

Espiritismo.—Deuteronomio

18:9-13; 1 Corinto 10:21, 22;

Galacia 5:20, 21.

Idolatriya.—1 Corinto 10:14.

Pagbuburat.—1 Corinto 5:11.

Paghabon.—Levitico 6:2, 4;

Efeso 4:28.

Pagputik.—Talinhaga 6:16, 19;

Colosas 3:9; Kapahayagan 22:15.

Kahanaban.—1 Corinto 5:11.

Kadahasan.—Salmo 11:5;

Talinhaga 22:24, 25; Malaquias

2:16; Galacia 5:20, 21.

Dai maninigong mgatataramon.—Levitico 19:16;

Efeso 5:4; Colosas 3:8.

Salang paggamit nin dugo.—Genesis 9:4; Gibo 15:20, 28, 29.

Pagsayumang sustentohanan sadiring pamilya.—1 Timoteo 5:8.

Pakikikabtang sa mgaguerra o politikal namga kontrobersia sakinaban na ini.—Isaias 2:4;

Juan 6:15; 17:16.

Paggamit nin tabako o ninpan-aling-aling na droga.—Marcos 15:23; 2 Corinto 7:1.


PAGPATALUBO NIN DIOSNON NA MGA KUALIDAD20 Siempre, labi pa an kalabot sa pagpaogma ki Jehova kisa

paglikay sana sa mga bagay na ikinakaongis nia. Kaipuhan mannindong kamotan an mga namomotan nia. (Roma 12:9) Dai dawkamo nadadagkang rumani sa mga kapareho nindo an punto devista, intereses, asin pamantayan sa buhay? Iyo man si Jehova. Kayapag-adalan na kamotan an mga bagay na mahal ni Jehova. Ilinala-dawan an nagkapira sa mga ini sa Salmo 15:1-5, na dian mababasaniato an manongod sa mga ibinibilang nin Dios na katood nia.

20. Anong diosnon na mga kualidad an maninigo nindong pataluboon, asintaano ta mahalaga an mga ini?


An mga katood ni Jehova nagpapaheling kan inaapod sa Biblia na“mga bunga kan espiritu.” Kaiba dian an mga kualidad na arogbaga kan “pagkamoot, kagayagayahan, katoninongan, pakatios, ka-bootan, karahayan, pagtubod, kahoyoan, pagpopogol sa sadiri.”—Galacia 5:22, 23.

21 An regular na pagbasa asin pag-adal kan Biblia matabang sasaindo na pataluboon an diosnon na mga kualidad. Asin an pa-kanood kan kahagadan nin Dios matabang sa saindo na ioyon ansaindong kaisipan sa kaisipan nin Dios. (Isaias 30:20, 21) Mientrasna orog nindong pinapakosog an saindong pagkamoot ki Jehova,orog man na madakula an saindong pagmawot na mamuhay sa pa-agi na nakakapaogma sa Dios.

22 Kaipuhan an paghihingoa tanganing makapamuhay sa paagina nakakapaogma ki Jehova. Iinaagid kan Biblia an pagbabago kansaindong pamumuhay sa paghuba kan saindong daan na perso-nalidad asin pagsolog nindo nin bagong personalidad. (Colosas 3:9, 10) Alagad mapadapit sa mga togon ni Jehova, an salmista nag-surat: “Sa pag-otob kaiyan may dakulang balos.” (Salmo 19:11)Madidiskobre man nindo na an pamumuhay sa paagi na naka-kapaogma sa Dios kapakipakinabang nanggad. Sa paggibo kaiyan,kamo makakatao nin simbag sa angat ni Satanas asin makakapaga-yagaya sa puso ni Jehova!

21. Ano an makakatabang sa saindo na pataluboon an diosnon na mga kualidad?22. Ano an magigibo nindo kun kamo mamuhay sa paagi na nakakapaogma saDios?


ˇ Puede kamong magin katood nin Dios paagi sapagkuyog sa saiya.—Santiago 2:23.

ˇ Inangat ni Satanas an integridad kan gabos natawo.—Job 1:8, 10, 11; 2:4; Talinhaga 27:11.

ˇ Dapat niatong rayoan an mga gibo na ikinakaang-got nin Dios.—1 Corinto 6:9, 10.

ˇ Puede niatong paogmahon si Jehova paagi sa pag-kaongis sa ikinakaongis nia asin pagkamoot sanamomotan nia.—Roma 12:9.


“SI Jehova sa katotoohan iyo an Dios,” an sabi ni propeta Jere-mias. “Sia iyo an nabubuhay na Dios.” (Jeremias 10:10) Dugangpa, si Jehova Dios an Kaglalang kan gabos na buhay na bagay.Sinabi saiya kan langitnon na mga linalang: “Linalang mo an ga-bos na bagay, asin huli sa saimong kabotan an mga iyan naglatawasin nalalang.” (Kapahayagan 4:11) Sa sarong awit nin pag-omawsa Dios, si Hadeng David nagsabi: “Yaon sa saimo an burabod ninbuhay.” (Salmo 36:9) Kun siring, an buhay sarong regalo na gikansa Dios.

2 Sinususteniran man ni Jehova an satong buhay. (Gibo 17:28)Sia an nagtatao kan kakanon na kinakakan ta, kan tubig na inii-nom ta, kan aire na hinahangos ta, asin kan daga na iniistaran ta.(Gibo 14:15-17) Ginibo ini ni Jehova sa paaging nagpapagayagayasa buhay. Alagad tanganing lubos na maogma sa buhay, kaipuhanniatong manodan an mga ley nin Dios asin kuyogon iyan.—Isaias48:17, 18.

PAGPAHELING NIN PAGGALANG SA BUHAY3 Gusto nin Dios na magkaigwa kita nin paggalang sa buhay

—niato sagkod kan iba. Halimbawa, kaidtong kaaldawan ni Adanasin Eva, an saindang aking si Cain naanggot na marhay sa sai-yang nguhod na tugang na si Abel. Pinatanidan ni Jehova si Cainna an saiyang kaanggotan puedeng sumagkod sa paggibo nia nin

1. Siisay an naglalang kan gabos na buhay na bagay?2. Ano an ginigibo nin Dios tanganing susteniran an satong buhay?3. Paano minansay nin Dios an paggadan ki Abel?

KAPITULO TRESE

Sarong Diosnon na Pagmansaysa Buhay

Ano an pagmansay nin Dios sa buhay?

Ano an pagmansay nin Dios sa aborsion?

Paano niato ipinapaheling an paggalang sa buhay?

IPINAPAHELING NIATO AN PAGGALANG SA BUHAY

ˇ paagi sa dai paggadannin aki na nasa matris pa

ˇ paagi sa biyongpaghale sasatong pusokan ano manna pagkaongissa satongkapwa tawo

ˇ paagi sa pagpondokan maatingmga ugale

magabat na kasalan. Dai inintindi ni Cain an patanid na iyan. ‘Si-nalakay nia si Abel na saiyang tugang asin ginadan sia.’ (Genesis4:3-8) Pinadusahan ni Jehova si Cain huli sa paggadan nia sa sai-yang tugang.—Genesis 4:9-11.

4 Pakalihis nin rinibong taon, si Jehova nagtao nin mga ley sabanwaan nin Israel tanganing tabangan sindang paglingkodan siasa maaakong paagi. Huling an mga ley na ini itinao paagi sa pro-petang si Moises, iyan kun beses inaapod na Ley ni Moises. Ansarong kabtang kan Ley ni Moises nagsabi: “Dai ka manga-dan.” (Deuteronomio 5:17) Ipinapaheling kaini sa mga Israelita napinapahalagahan nin Dios an buhay nin tawo asin na dapat na pa-halagahan nin mga tawo an buhay nin iba.

5 Kumusta man an buhay nin aki na nasa matris pa? Bueno, se-gun sa Ley ni Moises, sala an pagpangyaring magadan an omboyna nasa matris kan saiyang ina. Iyo, dawa an siring kaiyan na bu-hay mahalagang marhay para ki Jehova. (Exodo 21:22, 23; Salmo127:3) Nangangahulogan ini na sala an aborsion.

6 Kaiba sa pagkaigwa nin paggalang sa buhay an pagkaigwa nintamang pagmansay sa satong mga kapwa tawo. An Biblia nagsasa-bi: “An lambang naoongis sa saiyang tugang paragadan, asin kamonakakaaram na mayo nin paragadan na igwa pa dian sa saiya ninbuhay na daing katapusan.” (1 Juan 3:15) Kun gusto niato ninbuhay na daing katapusan, kaipuhan na biyo niatong haleon sa sa-tong puso an ano man na pagkaongis sa satong kapwa tawo, hulita an pagkaongis iyo an ginigikanan kan kadaklan na kadahasan.(1 Juan 3:11, 12) Mahalagang marhay na kita makanood na mag-kaminorootmootan.

7 Kumusta man an pagpaheling niato nin paggalang sa sato mis-mong buhay? Sa normal na kamugtakan habo nin mga tawo namagadan, alagad an nagkapira isinasapeligro an saindang buhayhuli sa kasingawan. Halimbawa, dakol an naggagamit nin taba-ko, nagmamama, o nagdodroga huli sa pag-aling-aling. An siringna mga bagay nakakadanyar sa hawak asin sa parate minagadan

4. Sa Ley ni Moises, paano idinoon nin Dios an tamang pagmansay sa buhay?5. Ano an maninigong pagmansay niato sa aborsion?6. Taano ta dai kita maninigong maongis sa satong kapwa tawo?7. Ano an nagkapirang kaugalean na nagpapaheling nin dai paggalang sa bu-hay?

Sarong Diosnon na Pagmansay sa Buhay 127

sa mga naggagamit kaiyan. An indibiduwal na nagin ugale na anpaggamit kan mga bagay na ini dai ibinibilang na sagrado an bu-hay. An mga kaugalean na ini maati sa pagheling nin Dios. (Roma6:19; 12:1; 2 Corinto 7:1) Tanganing mapaglingkodan an Dios samaaakong paagi, kaipuhan niatong pumondo sa siring na kauga-lean. Minsan ngani tibaad depisil na marhay an paggibo kaiyan,puedeng itao sato ni Jehova an kinakaipuhan na tabang. Asin pi-napahalagahan nia an satong mga paghihingoa na trataron ansatong buhay bilang mahalagang marhay na regalo na gikan sa sa-iya.

8 Kun may paggalang kita sa buhay, pirme niatong isasaisip anpangangaipo na magin mapagrisa sa pagigin harayo sa peligro. Daikita magigin daing ingat asin dai niato ibubugtak an satong sadi-ri sa peligro huli sana sa kasingawan o gana nin boot. Lilikayanniato an garapal na pagmamaneho asin madahas o peligrosongmga isport. (Salmo 11:5) An ley nin Dios para sa suanoy na Is-rael nagsabi: “Kun magpatogdok ka nin bagong harong [na maypatag na bubongan], kaipuhan man na gumibo ka nin barandil-ya para sa saimong bubongan, tanganing dai mo mabugtakan ninpagkakasala sa dugo an saimong harong huli ta tibaad may mahu-log dian.” (Deuteronomio 22:8) Kaoyon kan prinsipyo na sinabisa ley na iyan, papagdanayon na nasa marahay na kamugtakan anmga bagay na siring kan hagyanan sa saindong harong tanganingmayong masingkog, mahulog, asin biyong makolgan. Kun kamomay sasakyan, seguradohon na iyan ligtas na imaneho. Dai pag-pabayaan na an saindong harong o an saindong sasakyan magtaonin peligro sa saindo o sa iba.

9 Kumusta man an buhay nin sarong hayop? Iyan sagrado manpara sa Kaglalang. Itinotogot nin Dios an paggadan nin mga hayoptanganing magkaigwa nin kakanon asin gubing o tanganing pro-tehiran an mga tawo sa peligro. (Genesis 3:21; 9:3; Exodo 21:28)Minsan siring, an pagigin maringis sa mga hayop o paggadan sasainda bilang aling-alingan sana sala asin nagpapaheling nin sa-yod na dai paggalang sa pagigin sagrado nin buhay.—Talinhaga12:10.

8. Taano ta maninigo na pirme niatong isaisip an pangangaipo na magin ma-pagrisa sa pagigin harayo sa peligro?9. Kun kita may paggalang sa buhay, paano niato tatrataron an mga hayop?


PAGPAHELING NIN PAGGALANG SA DUGO10 Pakagadana ni Cain kan saiyang tugang na si Abel, sinabihan

ni Jehova si Cain: “An dugo kan saimong tugang nagkukurahawsa sako hale sa daga.” (Genesis 4:10) Kan masambitan nin Diosan dugo ni Abel, nagtataram sia dapit sa buhay ni Abel. Hinaleanni Cain nin buhay si Abel, asin ngonyan kaipuhan na padusahansi Cain. Garo man sana an dugo, o buhay, ni Abel nagkukura-haw ki Jehova sa paghagad nin hustisya. An koneksion kan buhayasin kan dugo ipinaheling giraray pakatapos kan Baha kan kaalda-wan ni Noe. Bago an Baha, mga prutas, gulay, grano, asin nuwessana an kinakakan nin mga tawo. Pakatapos kan Baha, sinabihanni Jehova si Noe asin an saiyang mga aki: “An lambang naghihi-rong hayop na buhay puedeng magin kakanon nindo. Arog kanberdeng mga pananom, iyan gabos itinatao ko sa saindo.” Min-san siring, an Dios nagtao kan restriksion na ini: “Solamente anlaman na igwa kan kalag [o, buhay] kaiyan—an dugo kaiyan—dainindo pagkakanon.” (Genesis 1:29; 9:3, 4) Malinaw nanggad, paraki Jehova may haranihon na koneksion an buhay saka an dugonin sarong linalang.

11 Ipinapaheling niato an paggalang sa dugo paagi sa dai pag-kakan kaiyan. Sa Ley na itinao ni Jehova sa mga Israelita, sianagboot: “Kun manongod sa siisay man na tawo . . . na sa panga-ngayam makadakop nin mabangis na hayop o sarong gamgam namakakakan, sa siring dapat niang paboloson an dugo kaiyan asintambonan iyan nin daga. . . . Sinabi ko sa mga aki ni Israel: ‘Daikamo magkakan kan dugo nin ano man na klase nin laman.’” (Le-vitico 17:13, 14) An pagboot nin Dios na dai kumakan nin dugonin hayop, na enot na itinao ki Noe mga 800 na taon bago kaid-to, balido pa giraray. Malinaw an pagmansay ni Jehova: An saiyangmga lingkod puedeng kumakan nin karne nin hayop alagad daikabale an dugo. Kaipuhan na ibubo ninda an dugo sa daga—nagaro man sana ibinabalik an buhay kan hayop sa Dios.

12 Sarong kaagid na pagboot an itinao sa mga Kristiano. Anmga apostol asin iba pang mga lalaki na nangengenot sa mga

10. Paano ipinaheling nin Dios na igwa nin koneksion an buhay asin an dugo?11. Anong paggamit nin dugo an ipinangalad nin Dios poon kan kaaldawan niNoe?12. Anong pagboot mapadapit sa dugo an itinao kan banal na espiritu kan enotna siglo asin aplikado pa sagkod ngonyan?


parasunod ni Jesus kan enot na siglo nagtiripon tanganing de-sisyonan kun anong mga pagboot an kaipuhan na kuyogon kangabos na kabilang sa Kristianong kongregasyon. Nakaabot sindasa konklusyon na ini: “Pinagmarahay kan banal na espiritu asinniamo mismo na dai na kamo dugangan nin pasan, puera sana sakinakaipuhan na mga bagay na ini, na padagos na lumikay sa mgabagay na iinatang sa mga idolo asin sa dugo asin sa mga bagay natinook [na an dugo nawalat sa laman] patin sa pakikisaro.” (Gibo15:28, 29; 21:25) Kaya dapat kitang ‘padagos na lumikay sa dugo.’Sa pagheling nin Dios, an paggibo niato kaiyan siring kaimportan-te kan paglikay niato sa idolatriya asin seksuwal na inmoralidad.

13 Kaiba daw sa pagboot na lumikay sa dugo an pag-ineksion nindugo? Iyo. Sa pag-ilustrar: Ipamugtak ta baga na sinabihan kamonin doktor na lumikay sa mga inomon na de alkohol. Iyan dawnangangahulogan sana na dai kamo maninigong uminom nininomon na de alkohol alagad puede nindo iyan na iineksion sa sa-indong mga ugat? Siempre dai! Kaagid kaiyan, an paglikay sa dugonangangahulogan nin dai paglaog kaiyan sa satong hawak sa anoman na paagi. Kaya an pagboot na lumikay sa dugo nangangahu-logan na dai niato totogotan an siisay man na ineksionan kita nindugo sa satong mga ugat.

14 Kumusta kun an sarong Kristiano biyong naerido o kaipuhanna umagi nin magabat na operasyon? Ipamugtak ta baga na anmga doktor nagsasabi na dapat siang ineksionan nin dugo ta kundai sia magagadan. Siempre, dai gugustohon nin sarong Kristianona magadan. Sa paghihingoang preserbaron an mahalagang mar-hay na regalo nin Dios na buhay, aakoon nia an ibang klase ninpagbolong na daing kalabot na salang paggamit nin dugo. Huli ka-ini, mahanap sia nin siring na pagbolong kun igwa asin aakoonnia an manlaenlaen na alternatiba sa dugo.

15 Lalapason daw nin sarong Kristiano an ley nin Dios tanganisanang magdanay na buhay nin dikit pang panahon sa sistemangini nin mga bagay? Si Jesus nagsabi: “An siisay man na boot namagligtas kan saiyang kalag [o, buhay] mawawaran kaiyan; alagad

13. Iilustrar kun taano ta kaiba sa pagboot na lumikay sa dugo an pag-ineksionnin dugo.14, 15. Kun sabihon nin mga doktor na an sarong Kristiano kaipuhan na mag-paineksion nin dugo, ano an magigin reaksion nia, asin taano?


an siisay man na mawaran kan saiyang ka-lag dahel sa sako makakakua kaiyan.”(Mateo 16:25) Habo niatong magadan. Ala-gad kun probaran niatong iligtas an satongpresenteng buhay paagi sa pagbalga kanley nin Dios, kita mamemeligrong mawa-ran nin buhay na daing katapusan. Kunsiring, madonong kita kun magtitiwalakita sa pagigin tama kan ley nin Dios, namay lubos na kompiansa na kun magadankita sa ano man na dahelan, gigirumdo-mon kita kan satong Paratao nin Buhaysa pagkabuhay liwat asin ibabalik sa satoan mahalagang marhay na regalong buhay.—Juan 5:28, 29; Hebreo 11:6.

16 Ngonyan, an maimbod na mga ling-kod nin Dios marigon na nagdedesisyonna sunodon an saiyang instruksion mapa-dapit sa dugo. Dai ninda iyan kakakanonsa ano man na porma. Ni aakoon ninda andugo huli sa medikal na mga dahelan.� Se-gurado ninda na aram kan Kaglalang kandugo kun ano an pinakamarahay para sasainda. Naniniwala daw kamo dian?

AN SOLAMENTENG TAMANGPAGGAMIT SA DUGO

17 Idinoon kan Ley ni Moises an sasa-rong tamang paggamit sa dugo. Mapadapit sa pagsamba nakahagadan sa suanoy na mga Israelita, si Jehova nagboot: “Ankalag [o, buhay] kan laman yaon sa dugo, asin ako mismo nag-bugtak kaiyan sa ibabaw kan altar tanganing kamo makabayad

� Para sa impormasyon manongod sa mga alternatiba sa pag-ineksion nindugo, helingon an pahina 13-17 kan brosyur na How Can Blood Save Your Life?na ipinublikar kan Mga Saksi ni Jehova.

16. Ano an marigon na desisyon kan mga lingkod nin Dios mapadapit sa dugo?17. Sa suanoy na Israel, ano an solamenteng paggamit sa dugo na inaako ni Je-hova Dios?

Kun sinabihan kamokan saindong doktor

na lumikay sa inomonna de alkohol,

ipapaineksion dawnindo iyan sa

saindong mga ugat?

Sarong Diosnon na Pagmansay sa Buhay

sa kasalan para sa saindong kalag, huli ta an dugo iyo an bayadsa kasalan.” (Levitico 17:11) Kun an mga Israelita magkasala, pue-de nindang kamtan an kapatawadan paagi sa pagdolot nin hayopasin pagpabugtak kan parte kan dugo kaiyan sa altar sa taber-nakulo o kan huri sa templo nin Dios. An solamenteng tamangpaggamit sa dugo iyo an sa siring na mga atang.

18 An tunay na mga Kristiano dai sakop kan Ley ni Moisesasin kun siring dai nag-aatang nin mga hayop asin nagbubugtakkan dugo nin mga hayop sa altar. (Hebreo 10:1) Minsan siring,ipinapanganino kan paggamit nin dugo sa altar kaidtong kaal-dawan kan suanoy na Israel an mahalagang marhay na atangkan Aki nin Dios, si Jesu-Cristo. Siring kan nanodan niato sa Ka-pitulo 5 kan librong ini, itinao ni Jesus para sa sato an saiyangbuhay bilang tawo paagi sa pagtogot na an saiyang dugo pabolo-son bilang atang. Dangan sia nagsakat sa langit asin idinolot sa

18. Anong mga pakinabang asin bendisyon an puede niatong kamtan huli sapagpabolos kan dugo ni Jesus?

Paano nindo ikakapaheling an pagpahalaga sa buhay asin dugo?


Dios nin sararoan sana an halaga kan saiyang pinabolos na dugo.(Hebreo 9:11, 12) Iyan an nagin basehan kan kapatawadan kansatong mga kasalan asin nagbukas kan dalan tanganing kita mag-kamit nin buhay na daing katapusan. (Mateo 20:28; Juan 3:16)Nagin biyong mahalaga nanggad an paggamit na iyan sa dugo!(1 Pedro 1:18, 19) Solamente paagi sa pagtubod sa merito kanpinabolos na dugo ni Jesus na kita puedeng magkamit nin kalig-tasan.

19 Makakapagpasalamat nanggad kita ki Jehova Dios huli samamomoton na probisyon na buhay! Asin bako daw na iyan ma-ninigong magmotibar sa sato na sabihon sa iba an manongodsa oportunidad na kamtan an buhay na daing katapusan na ba-sado sa pagtubod sa atang ni Jesus? An diosnon na pagmakologsa buhay kan satong mga kapwa tawo mapahiro sa sato na gibo-hon ini na may dakulang interes asin kaigotan. (Ezequiel 3:17-21)Kun maigot niatong ootobon an paninimbagan na ini, masasa-bi niato, siring kan sinabi ni apostol Pablo: “Malinig ako sa dugokan gabos na tawo, huli ta dai ako nagpogol sa pagsabi sa saindokan gabos na hatol nin Dios.” (Gibo 20:26, 27) An pagsabi sa mgatawo kan manongod sa Dios asin sa saiyang mga katuyohan sa-rong marahayon na paagi tanganing ipaheling na lubos niatongpinapahalagahan an buhay asin dugo.

19. Ano an dapat niatong gibohon tanganing magin ‘malinig sa dugo kan ga-bos na tawo’?


ˇ An buhay sarong regalo na gikan sa Dios.—Salmo 36:9; Kapahayagan 4:11.

ˇ An aborsion sala, huling an buhay kan aki nanasa matris pa mahalagang marhay sa paghelingnin Dios.—Exodo 21:22, 23; Salmo 127:3.

ˇ Ipinapaheling niato an paggalang sa buhay paagisa dai pagsapeligro kaiyan asin paagi sa daipagkakan nin dugo.—Deuteronomio 5:17;Gibo 15:28, 29.


GUSTO ni Jehova Dios na magin maogma an saindong buhaypampamilya. An saiyang Tataramon, an Biblia, nagtatao nin mgasusundan para sa lambang miembro nin pamilya, na ilinaladawanan kabtang na gustong ipagibo nin Dios sa kada saro. Kun inootobkan mga miembro nin pamilya an saindang kabtang kaoyon kankonseho nin Dios, nakakakontentong marhay an mga resulta. Si Je-sus nagsabi: “Maogma an mga nagdadangog sa tataramon nin Diosasin nag-ootob kaiyan!”—Lucas 11:28.

2 An kaogmahan kan pamilya sa pangenot depende sa satongpagmidbid na an pamilya tinugdas ni Jehova, an saro na inapod niJesus na “Ama niamo.” (Mateo 6:9) An gabos na pamilya sa daganag-eeksister huli sa satong langitnon na Ama—asin aram nanggadnia kun ano an nagpapaogma sa pamilya. (Efeso 3:14,15) Kaya, anoan itinotokdo kan Biblia manongod sa kabtang kan kada miembrokan pamilya?

AN PAGTUGDAS NIN DIOS SA PAMILYA3 Linalang ni Jehova an enot na mga tawo, si Adan asin Eva, asin

pinagsaro nia sinda bilang mag-agom. Ibinugtak nia sinda sa sa-

1. Ano an pinakaliabe sa sarong maogmang buhay pampamilya?2. An kaogmahan kan pamilya depende sa pagmidbid niato kan ano?3. Paano ilinaladawan kan Biblia an kapinonan kan pamilya nin tawo, asin taa-no ta aram niato na totoo an sinasabi kaiyan?

KAPITULO KATORSE

Kun Paano Gigibohon na Maogmaan Saindong Buhay Pampamilya

Ano an kaipuhan tanganing magin marahay naagom na lalaki?

Paano magigin mapanggana an sarong babaebilang agom na babae?

Ano an kalabot sa pagigin marahayon na magurang?

Paano makakatabang an mga aki tanganing gibohonna maogma an buhay pampamilya?

rong magayon na paraisong istaran digdi sa daga—an hardin ninEden—asin sinabihan nia sinda na magkaaki. “Pangagbunga asinpangagdakol kamo asin panoa nindo an daga,” an sabi ni Jehova.(Genesis 1:26-28; 2:18, 21-24) Bako ining eroestorya sana, huli taipinaheling ni Jesus na totoo an sinasabi kan Genesis manongod sakapinonan nin buhay pampamilya. (Mateo 19:4, 5) Minsan nganinapapaatubang kita sa dakol na problema asin an buhay ngonyanbakong siring kan katuyohan nin Dios para dian, helingon niatokun taano ta posible an kaogmahan sa laog nin pamilya.

4 An lambang miembro kan pamilya makakatabang na gibohonna maogma an buhay pampamilya paagi sa pag-arog sa Dios sapagpaheling nin pagkamoot. (Efeso 5:1, 2) Pero, paano niato maaa-rog an Dios, mantang dai ngani niato sia naheheling? Manonodanniato kun paano minagawe si Jehova huli ta isinugo nia an sai-yang panganay na Aki hale sa langit pasiring digdi sa daga. (Juan1:14, 18) Kan yaon digdi sa daga, inarog na marhay kan Aking ini,si Jesu-Cristo, an saiyang langitnon na Ama kaya an nakakahelingasin nakakadangog kaidto ki Jesus garo man sana nasa kaibahan niJehova asin nakakadangog sa Saiya. (Juan 14:9) Kun siring, paagisa pag-adal manongod sa pagkamoot na ipinaheling ni Jesus asinpagsunod sa saiyang halimbawa, an lambang saro sa sato makaka-tabang na gibohon na mas maogma an buhay pampamilya.

SARONG AROGAN PARA SA MGA AGOM NA LALAKI5 An Biblia nagsasabi na an mga agom na lalaki maninigong

trataron an saindang agom na kapareho kan pagtratar ni Jesussa saiyang mga disipulo. Estudyaran an pagdirehir na ini sa Bib-lia: “Mga agom na lalaki, padagos nindong mamotan an saindongagom na babae, kun paanong an Cristo namoot man sa kongregas-yon asin iinatang an saiya man sana dahel kaiyan . . . Sa paagingini an mga agom na lalaki kaipuhan na mamoot sa saindang agomna babae siring sa saindang sadiring hawak. An namomoot sa sai-yang agom na babae namomoot sa saiya man sana, huli ta noarinman mayong tawo na naongis sa saiyang sadiring laman; kundi

4. (a) Paano makakakontribwir an lambang miembro kan pamilya sa kaogmahankaiyan? (b) Taano an pag-adal sa buhay ni Jesus ta mahalagang marhay sa kaog-mahan nin pamilya?5, 6. (a) Paano nagtatao nin halimbawa para sa mga agom na lalaki an paagi ninpagtratar ni Jesus sa kongregasyon? (b) Ano an dapat na gibohon tanganing kam-tan an kapatawadan sa mga kasalan?

Kun Paano Gigibohon na Maogma an Saindong Buhay Pampamilya 135

pinapakakan nia asin minamahal iyan, arog kan ginigibo man kanCristo sa kongregasyon.”—Efeso 5:23, 25-29.

6 An pagkamoot ni Jesus sa saiyang kongregasyon nin mga di-sipulo nagtatao nin sangkap na halimbawa para sa mga agom nalalaki. Si Jesus “namoot sa sainda sagkod sa katapusan,” na iina-tang an saiyang buhay para sa sainda, minsan ngani sinda bakonanggad na mga sangkap. (Juan 13:1; 15:13) Kaagid kaiyan, anmga agom na lalaki sinasadol: “Padagos na mamotan an saindongagom na babae asin dai kamo maanggot sa sainda na may kapa-itan.” (Colosas 3:19) Ano an makakatabang sa agom na lalaki naiaplikar an siring na konseho, nangorogna kun an saiyang agomkun beses minahiro na daing pakamansay? Maninigong girumdo-mon nia an saiyang sadiring mga sala asin kun ano an dapat nianggibohon tanganing kamtan an kapatawadan nin Dios. Ano iyan?Dapat niang patawadon an mga nagkakasala tumang sa saiya, asinkaiba dian an saiyang agom. Siempre, iyan man an maninigong gi-bohon kan agom na babae. (Mateo 6:12, 14, 15) Naheheling dawnindo kun taano ta may mga nagsasabi na an mapangganang pag-agoman pagsasaro nin duwang matibay na magpatawad?

7 Maninigo man na mangnohon kan mga agom na lalaki na siJesus pirmeng nagpapaheling kaidto nin konsiderasyon sa saiyangmga disipulo. Kinonsiderar nia an saindang mga limitasyon asin pi-sikal na mga pangangaipo. Halimbawa, kan sinda pagal na, sinabinia: “Madia, kamo mismo, na pribado, sa sarong puerang lugar asinmagpahingalo kamo nin kadikit.” (Marcos 6:30-32) An mga agomna babae maninigo man sa mapaggirumdom na konsiderasyon. Ili-naladawan sinda kan Biblia bilang “lalagan na mas maluya” na sasainda an mga agom na lalaki pinagbotan na magtao nin “onra.”Taano? Huli ta an mga agom na lalaki sagkod an mga agom na ba-bae tinawan nin pantay na “dai na kutana maninigong biyaya ninbuhay.” (1 Pedro 3:7) Maninigong girumdomon kan mga agomna lalaki na an kaimbodan, bakong an pagigin lalaki o babae ninsarong tawo, iyo an nagpapangyari na an saro magin mahalagangmarhay para sa Dios.—Salmo 101:6.

8 An Biblia nagsasabi na an agom na lalaki na “namomoot sa sai-

7. Ano an kinonsiderar ni Jesus, na nagtatao nin anong halimbawa sa mga agomna lalaki?8. (a) Paanong an agom na lalaki na “namomoot sa saiyang agom na babae na-momoot sa saiya man sana”? (b) An pagigin “sarong laman” nangangahulogannin ano para sa agom na lalaki asin sa saiyang agom?


yang agom na babae namomoot sa saiya man sana.” Ini huling anlalaki asin an saiyang agom ‘bako nang duwa, kundi sarong laman,’siring kan sinabi ni Jesus. (Mateo 19:6) Kaya dapat na an saindangseksuwal na pagmate para sa sainda sanang duwa. (Talinhaga 5:15-21; Hebreo 13:4) Magigibo ninda ini kun mapaheling sinda ninbakong maimot na pagmakolog sa mga pangangaipo kan lambangsaro. (1 Corinto 7:3-5) Mahalagang mangnohon an pagirumdom:“Noarin man mayong tawo na naongis sa saiyang sadiring laman;kundi pinapakakan nia asin minamahal iyan.” Dapat na kamotannin mga agom na lalaki an saindang agom kun paanong namomo-ot sinda sa saindang sadiri, na ginigirumdom na maninimbag mansinda sa saindang payo, si Jesu-Cristo.—Efeso 5:29; 1 Corinto 11:3.

9 Si apostol Pablo nagtaram manongod sa ‘mamomoton na ka-padangatan na yaon ki Cristo Jesus.’ (Filipos 1:8) An pagpadangatni Jesus sarong nakakarepreskong kualidad, na nakakaakit sa mgababae na nagin saiyang mga disipulo. (Juan 20:1, 11-13, 16) Asin anmga agom na babae naghihimuyawot sa mamomoton na kapada-ngatan kan saindang agom.

SARONG HALIMBAWA PARA SA MGA AGOM NA BABAE10 An pamilya sarong organisasyon, asin tanganing magpunsio-

nar nin marahay, nangangaipo iyan nin payo. Dawa si Jesus maySaro na pinapasakopan bilang saiyang Payo. ‘An payo kan Cristoiyo an Dios,’ kun paanong ‘an payo nin babae iyo an lalaki.’ (1 Co-rinto 11:3) An pagpasakop ni Jesus sa pagkapayo nin Dios sarongmarahayon na halimbawa, mantang kita gabos may payo na dapatpasakopan.

11 An bakong sangkap na mga lalaki nasasala asin sa parate nag-kukulang na marhay sa pagigin arogan na mga payo nin pamilya.Kaya, ano an maninigong gibohon nin sarong agom na ba-bae? Dai nia maninigong menoson an ginigibo kan saiyang agomo hingoahon na agawon an pagkapayo kaini. Marahay na girum-domon nin agom na babae na sa pagheling nin Dios, an toninongasin mahoyong espiritu may dakulang halaga. (1 Pedro 3:4) Paa-gi sa pagpaheling nin siring na espiritu, magigin mas pasil para sa

9. Anong kualidad ni Jesus an nasambitan sa Filipos 1:8, asin taano ta manini-gong ipaheling kan mga agom na lalaki an kualidad na ini sa saindang agom?10. Paano si Jesus nagtatao nin halimbawa para sa mga agom na babae?11. Maninigong magkaigwa nin anong aktitud an agom na babae sa saiyangagom, asin ano an tibaad magin epekto kan saiyang gawe-gawe?


saiya na gibohon an diosnon na pagpasakop, dawa sa masakit namga kamugtakan. Dugang pa, an Biblia nagsasabi: “An agom na ba-bae maninigong magkaigwa nin hararom na paggalang sa saiyangagom.” (Efeso 5:33) Alagad kumusta kun dai inaako kan agom nalalaki si Cristo bilang saiyang Payo? An Biblia nagsasadol sa mgaagom na babae: “Magpasakop kamo sa saindong agom na lalaki,tangani na, kun an siisay man dai nagkukuyog sa tataramon, sindamadara minsan daing tataramon paagi sa gawe-gawe kan saindangagom na babae, huli sa pakaheling mismo sa saindong mabininggawe-gawe na may hararom na paggalang.”—1 Pedro 3:1, 2.

12 Baga man an saiyang agom kapagtubod o dai, an agom nababae dai nagpapaheling nin dai paggalang kun mataktika niangipinapahayag an saiyang opinyon na laen kan sa agom na lalaki.An saiyang punto de vista tibaad tama, asin an bilog na pamilyapuedeng makinabang kun an agom na lalaki mahinanyog sa saiya.Minsan ngani dai nag-oyon si Abraham kan irekomendar kan sa-iyang agom, si Sara, an sarong praktikal na solusyon sa sarongproblema sa pamilya, sinabi saiya nin Dios: “Hinanyogon mo ansaiyang tingog.” (Genesis 21:9-12) Siempre, kun an sarong agom nalalaki gumibo nin pinal na desisyon na bakong kontra sa ley ninDios, an saiyang agom nagpapaheling nin pagpasakop paagi sa pag-suportar dian.—Gibo 5:29; Efeso 5:24.

13 Sa pag-otob kan saiyang kabtang, dakula an magigibo kanagom na babae sa pag-asikaso sa pamilya. Halimbawa, ipinapahe-ling kan Biblia na an mga babaeng may agom dapat na “mamootsa saindang agom na lalaki, mamoot sa saindang mga aki, magintoltol an isip, mabini, mga paratrabaho sa harong, marahay, nag-papasakop sa agom nindang lalaki.” (Tito 2:4, 5) An sarong agomna babae asin ina na minagawe sa siring kaining paagi magka-kamit kan nagdadanay na pagkamoot asin paggalang kan saiyangpamilya. (Talinhaga 31:10, 28) Minsan siring, huling an pag-agoman pagsasaro nin bakong sangkap na mga indibiduwal, annagkapirang grabeng kamugtakan tibaad sumagkod sa separasyono diborsio. Tinotogotan kan Biblia an separasyon sa irarom ninnagkapirang kamugtakan. Pero, an separasyon dai maninigong ibi-

12. Taano ta bakong sala para sa sarong agom na babae na ipahayag an saiyangmga opinyon sa magalang na paagi?13. (a) Ano an isinasadol kan Tito 2:4, 5 na gibohon kan mga babaeng mayagom? (b) Ano an sinasabi kan Biblia manongod sa separasyon asin diborsio?


lang na basta-basta sana, huling an Biblia nagkokonseho: “An agomna babae dai maninigong bumulag sa saiyang agom na lalaki; . . .asin an agom na lalaki dai maninigong bumaya sa saiyang agomna babae.” (1 Corinto 7:10, 11) Asin pakikisaro sana kan saro samag-agom an nagtatao nin sono sa Kasuratan na basehan para sadiborsio.—Mateo 19:9.

SARONG SANGKAP NA HALIMBAWAPARA SA MGA MAGURANG

14 Si Jesus nagtao nin sangkap na halimbawa para sa mga magu-rang sa paagi nin pagtratar nia sa mga aki. Kan an iba maghingoangpogolan an saradit na aki sa pagdolok ki Jesus, sia nagsabi: “Paba-yae nindo na dumolok sa sako an saraday na aki; dai nindo sindapagpogolan.” An Biblia nagsasabi na pagkatapos kaiyan “kinugosnia an mga aki asin pinonan na bendisyonan sinda, na idinodoonan saiyang kamot sa sainda.” (Marcos 10:13-16) Mantang si Jesusnagtao nin panahon sa saradit na aki, bako daw na maninigo mannindong gibohon iyan sa saindong mga aking lalaki asin babae?An kaipuhan ninda, bakong an pakarokadikit nindong panahon,kundi an dakol nindong panahon. Kaipuhan nindong magtao ninpanahon na tokdoan sinda, huling iyan an pagboot ni Jehova nagibohon kan mga magurang.—Deuteronomio 6:4-9.

14. Paano trinatar ni Jesus an mga aki, asin ano an kaipuhan kan mga aki sa mgamagurang?

Anong marahayon na halimbawa an itinao ni Sarapara sa mga agom na babae?

15 Mientras na orog na nagigin maraot an kinaban na ini, ka-ipuhan kan mga aki an mga magurang na maprotehir sa saindatumang sa mga tawong naghihingoang danyaran sinda, arog kanmga nambibiktima sa seksuwal na paagi. Estudyare kun paano pri-notehiran ni Jesus an saiyang mga disipulo, na may kapadangatanniang inapod na “saradit na aki.” Kan sia arestaron asin sa dai ma-hahaloy gagadanon na sia, si Jesus naggibo nin paagi na makadulagsinda. (Juan 13:33; 18:7-9) Bilang magurang, kaipuhan nindongmagin listo sa mga pagprobar kan Diablo na danyaran an saraditnindong aki. Kaipuhan nindo sindang tawan nin patanid antes pa.�(1 Pedro 5:8) An pagigin ligtas ninda sa pisikal, espirituwal, asinmoral dai pa noarin man nameligro nin arog kagrabe ngonyan.

� Makukua an tabang sa pagprotehir sa mga aki sa kapitulo 32 kan librong Ma-kanood sa Dakulang Paratokdo, na ipinublikar kan Mga Saksi ni Jehova.

15. Ano an magigibo kan mga magurang tanganing protehiran an saindang mga aki?

Ano an manonodan kan mga magurangsa paagi nin pagtratar ni Jesus sa mga aki?


16 Kan banggi bago magadan si Jesus, nagdiriskutiran an saiyangmga disipulo manongod sa kun siisay an mas dakula sa sainda. Im-bes na maanggot sa sainda, si Jesus may pagkamoot na padagos nanakiolay sa sainda sa tataramon asin halimbawa. (Lucas 22:24-27;Juan 13:3-8) Kun kamo sarong magurang, naheheling daw nindokun paano nindo puedeng arogon an halimbawa ni Jesus sa sain-dong paagi nin pagkorehir sa saindong mga aki? Totoo, kaipuhanninda an disiplina, alagad iyan maninigong itao “sa tamang sokol”asin nungkang sa kaanggotan. Dai nindo gugustohon na magta-ram na dai iniisip “arog kan mga bono nin espada.” (Jeremias30:11; Talinhaga 12:18) An disiplina maninigong itao sa paagi na sahuri maheheling kan saindong aki na tama nanggad iyan.—Efeso6:4; Hebreo 12:9-11.

SARONG AROGAN PARA SA MGA AKI17 May manonodan daw an mga aki ki Jesus? Iyo nanggad! Pa-

agi sa saiya mismong halimbawa, ipinaheling ni Jesus kun paanomaninigong kuyogon nin mga aki an saindang mga magurang. ‘Si-ring sa pagkatokdo sa sako kan Ama,’ an sabi nia, ‘ako nagtataram.’Idinugang nia: “Danay kong ginigibo an mga bagay na nakakapa-ogma sa saiya.” (Juan 8:28, 29) Si Jesus makinuyog sa saiyanglangitnon na Ama, asin sinasabi kan Biblia sa mga aki na kuyogonan saindang mga magurang. (Efeso 6:1-3) Minsan ngani si Jesussarong sangkap na aki, kinuyog nia an saiyang mga magurang natawo, si Jose asin Maria, na mga bakong sangkap. Siertong naka-kontribwir iyan sa kaogmahan kan gabos na miembro kan pamilyani Jesus!—Lucas 2:4, 5, 51, 52.

18 May maheheling daw na mga paagi an mga aki tanganing sin-da orog na magin siring ki Jesus asin mapaogma ninda an saindangmga magurang? Totoo, tibaad kun beses nasasakitan an mga ho-ben na kuyogon an saindang mga magurang, alagad iyan an gustonin Dios na gibohon kan mga aki. (Talinhaga 1:8; 6:20) Si Jesuspirmeng nagkukuyog sa saiyang langitnon na Ama, dawa sa depi-sil na mga kamugtakan. Sarong beses, kan boot nin Dios na ipagibo

16. Ano an manonodan kan mga magurang sa paagi nin pag-atubang ni Jesus samga pagkabakong sangkap kan saiyang mga disipulo?17. Sa anong mga paagi na si Jesus nagtao nin sangkap na halimbawa para sa mgaaki?18. Taano ta pirmeng kinukuyog ni Jesus an saiyang langitnon na Ama, asin siisayan maogma kun kinukuyog kan mga aki an saindang mga magurang ngonyan?


ki Jesus an sarong bagay na depisil nanggad, si Jesus nagsabi: “Ha-lea an kopang ini [sarong kahagadan] sa sako.” Minsan siring,ginibo ni Jesus an hinagad nin Dios, huli ta narealisar nia na ansaiyang Ama an nakakaaram kan pinakamarahay. (Lucas 22:42) Pa-agi sa pag-adal na magin makinuyog, mapapaogmang marhay kanmga aki an saindang mga magurang asin an saindang langitnon naAma.�—Talinhaga 23:22-25.

19 Sinugotan kan Diablo si Jesus, asin makakasierto kita na susu-gotan man nia an mga hoben na gibohon an sala. (Mateo 4:1-10)Ginagamit ni Satanas na Diablo an impluwensia nin kairiba, napuedeng masakit na labanan. Kun siring, mahalagang marhay nadai makiibaiba an mga aki sa mga paragibo nin maraot! (1 Corinto15:33) An aking babae ni Jacob na si Dina nakiibaiba sa mga dainagsasamba ki Jehova, asin ini nagbunga nin dakol na problema.(Genesis 34:1, 2) Isip-isipon kun paano puedeng makolgan an bootkan pamilya kun an saro sa mga miembro kaiyan mapalabot sa sek-suwal na inmoralidad!—Talinhaga 17:21, 25.

AN PINAKALIABE SA KAOGMAHAN KAN PAMILYA20 An mga problema sa pamilya mas madaling makaya kun iina-

� Solamente kun hinahagad nin magurang sa aki na lapason an ley nin Dios namagigin tama para sa aki na dai ku-muyog.—Gibo 5:29.

19. (a) Paano sinusugotan ni Sata-nas an mga aki? (b) Ano an puedengmagin epekto sa mga magurang kanmaraot na gawe-gawe nin mga aki?20. Tanganing maeksperyensiahanan maogmang buhay pampamilya,ano an dapat na gibohon kan lam-bang miembro nin pamilya?

Ano an maninigongisaisip kan mga hoben

kun sindanasusugotan?


aplikar an konseho sa Biblia. Sa katunayan, an pag-aplikar kansiring na konseho iyo an pinakaliabe sa kaogmahan kan pamil-ya. Kaya mga agom na lalaki, kamotan an saindong agom, asintrataron nindo sia siring kan pagtratar ni Jesus sa saiyang kongre-gasyon. Mga agom na babae, magpasakop sa pagkapayo kansaindong agom, asin sunodon an halimbawa kan may kakayahanna agom na babae na ilinadawan sa Talinhaga 31:10-31. Mga ma-gurang, patuodon nindo an saindong mga aki. (Talinhaga 22:6)Mga ama, ‘pangenotan nindo an saindong kasararo sa harong samarahayon na paagi.’ (1 Timoteo 3:4, 5; 5:8) Asin mga aki, kuyo-gon nindo an saindong mga magurang. (Colosas 3:20) Mayo ninsangkap sa laog kan pamilya, huling an gabos nasasala. Kaya ma-gin mapakumbaba, na naghahagad nin kapatawadan sa lambangsaro.

21 Tunay nanggad, an Biblia mayaman sa mahahalagang kon-seho asin instruksion mapadapit sa buhay pampamilya. Dugangpa, iyan nagtotokdo sato manongod sa bagong kinaban nin Diosasin sarong daganon na paraiso na pano nin maogmang mga tawona nagsasamba ki Jehova. (Kapahayagan 21:3, 4) Kanigoan ka-makangangalas na mga oportunidad an maabot sa ngapit! Dawangonyan, puede niatong makamtan an maogmang buhay pampa-milya paagi sa pag-aplikar kan mga instruksion nin Dios na yaonsa saiyang Tataramon, an Biblia.

21. Anong makangangalas na mga oportunidad an maabot sa ngapit, asin paanoniato makakamtan an maogmang buhay pampamilya ngonyan?


ˇ An mga agom na lalaki kaipuhan na mamotan an sa-indang agom siring sa saindang sadiring hawak.—Efeso5:25-29.

ˇ An mga agom na babae maninigong mamotan an sain-dang pamilya asin igalang an saindang agom.—Tito 2:4, 5.

ˇ An mga magurang kaipuhan na mamotan, tokdoan, asinprotehiran an saindang mga aki.—Deuteronomio 6:4-9.

ˇ An mga aki kaipuhan na kumuyog sa saindang mgamagurang.—Efeso 6:1-3.


SI Jehova Dios may hararom na pagmakolog sa sato asin gusto niana makinabang kita sa saiyang mamomoton na paggiya. Kun sa-sambahon niato sia sa tamang paagi, kita magigin maogma asinmakakalikay sa dakol na problema sa buhay. Makakamtan manniato an saiyang bendisyon asin an saiyang tabang. (Isaias 48:17)Minsan siring, may ginatos na relihion na naghihingako na nag-totokdo kan katotoohan manongod sa Dios. Pero, magkalaenlaenna marhay an saindang mga katokdoan manongod sa kun siisayan Dios asin kun ano an linalaoman nia sato.

2 Paano nindo maaaraman an tamang paagi nin pagsamba kiJehova? Dai nindo kaipuhan na pag-adalan asin pagkompararonan mga katokdoan kan gabos na relihion. Kaipuhan sana nin-dong manodan kun ano man nanggad an itinotokdo kan Bibliamanongod sa tunay na pagsamba. Bilang ilustrasyon: Sa dakol nakadagaan, problema an palsipikadong kuarta. Kun itinao saindoan trabaho na aramon kun arin an palsipikadong kuarta, paanonindo iyan gigibohon? Paagi daw sa pagtuom kan gabos na klasenin palsipikadong kuarta? Dai. Mas may bentaha kun gagamitonnindo an saindong panahon sa pag-adal sa tunay na kuarta. Paka-tapos nindong maaraman kun ano an itsura kan tunay na kuarta,mamimidbid nindo an palsipikadong kuarta. Kaagid kaiyan, kunmanodan niato kun paano mamimidbid an tunay na relihion,mamimidbid niato kun arin an mga relihion na falso.

1. Paano kita makikinabang kun sasambahon niato an Dios sa tamang pa-agi?2. Paano niato manonodan an tamang paagi nin pagsamba ki Jehova, asinanong ilustrasyon an makakatabang sato na masabotan ini?

KAPITULO KINSE

Pagsamba na Aprobado nin DiosNakakapaogma daw sa Dios an gabos na relihion?

Paano niato mamimidbid an tunay na relihion?

Sairisay an tunay na mga nagsasamba sa Diossa daga ngonyan?

3 Mahalaga na sambahon niato si Jehova sa paagi na aproba-do nia. Naniniwala an dakol na tawo na nakakapaogma sa Diosan gabos na relihion, alagad dai iyan itinotokdo kan Biblia. Bakonganing igo an paghingako sana na an saro Kristiano. Si Jesusnagsabi: “Bakong gabos na nagsasabi sa sako, ‘Kagurangnan, Ka-gurangnan,’ makakalaog sa kahadean kan kalangitan, kundiidtong naggigibo kan kabotan kan sakong Ama na nasa kalangi-tan.” Kun siring, tanganing magkaigwa kan pag-aprobar nin Dios,dapat na manodan niato kun ano an hinahagad sa sato nin Diosasin gibohon iyan. Inapod ni Jesus an mga dai naggigibo kankabotan nin Dios na “mga paragibo nin katampalasanan.” (Ma-teo 7:21-23) Siring kan palsipikadong kuarta, an falsong relihionmayo nin tunay na halaga. Mas maraot pa ngani dian, an siringna relihion nakakadanyar talaga.

4 Si Jehova nagtatao sa gabos na nasa daga kan oportunidad namagkamit nin buhay na daing katapusan. Minsan siring, tanga-ning magkaigwa nin buhay na daing sagkod sa Paraiso, kita dapatna sumamba sa Dios sa tamang paagi asin mamuhay ngonyansa paagi na maaako nia. Makamomondo, an dakol habong gibo-hon iyan. Iyan an dahelan kun taano ta sinabi ni Jesus: “Maglaogkamo sa tatang hayakpit; huli ta halakbang asin mahiwas an da-lan na pasiring sa kalaglagan, asin dakol an mga nagraralaog dian;mantang hayakpit an tata asin piot an dalan na pasiring sa buhay,asin diit an mga nakakakua kaiyan.” (Mateo 7:13, 14) An tunayna relihion pasiring sa buhay na daing katapusan. An falsongrelihion pasiring sa pagkalaglag. Habo ni Jehova na magadan ansiisay man na tawo, asin iyan an dahelan kun taano ta sia nagta-tao nin oportunidad sa mga tawo sa gabos na lugar na makanoodmanongod sa saiya. (2 Pedro 3:9) Kun siring, tunay nanggad naan satong paagi nin pagsamba sa Dios nangangahulogan magsa-lang nin buhay o nin kagadanan para sa sato.

KUN PAANO MAMIMIDBID AN TUNAY NA RELIHION5 Paano manonompongan an “dalan na pasiring sa buhay”?

3. Segun ki Jesus, ano an kaipuhan niatong gibohon tanganing makamit niatoan pag-aprobar nin Dios?4. Ano an kahulogan kan mga tataramon ni Jesus may labot sa duwang dalan,asin pasaen an kada dalan?5. Paano niato mamimidbid an mga nag-ootob kan tunay na relihion?

Pagsamba na Aprobado nin Dios 145

Sinabi ni Jesus na an tunay na relihion magigin risang-risa sa bu-hay kan mga tawong nag-ootob kaiyan. “Paagi sa saindang mgabunga mamimidbid nindo sinda,” an sabi nia. “An lambang ka-hoy na marahay nagbubunga nin marahay.” (Mateo 7:16, 17) Saibang pagtaram, an mga nag-ootob kan tunay na relihion mami-midbid paagi sa saindang mga paniniwala asin sa saindanggawe-gawe. Minsan ngani sinda bakong sangkap asin sinda nasa-sala, an tunay na mga nagsasamba naghihingoang gibohon ankabotan nin Dios bilang sarong grupo. Estudyaran niato an anomna aspekto na nagpapamidbid sa mga nag-ootob kan tunay na re-lihion.

6 Ibinabasar kan mga lingkod nin Dios an saindang mga ka-tokdoan sa Biblia. An Biblia mismo nagsasabi: “An gabos naKasuratan ipinasabong nin Dios asin kapakipakinabang para sapagtokdo, sa pagsagwe, sa paghusay kan mga bagay, sa pagdisipli-na sa katanosan, tanganing an tawo nin Dios magin lubos namay kakayahan, biyong nasangkapan para sa gabos na marahayna gibo.” (2 Timoteo 3:16, 17) Sa saiyang mga kapwa Kristia-no, si apostol Pablo nagsurat: “Kan akoon nindo an tataramonnin Dios, na nadangog nindo sa samo, iyan inako nindo, bakongsiring sa tataramon nin tawo, kundi, siring sa iyo man nanggad,siring sa tataramon nin Dios.” (1 Tesalonica 2:13) Huli kaini, anmga tinutubod asin kaugalean kan tunay na relihion dai nakaba-sar sa mga punto de vista o tradisyon nin tawo. Iyan nakabasar saipinasabong na Tataramon nin Dios, an Biblia.

7 Si Jesu-Cristo nagtao kan tamang halimbawa paagi sa pagbasarkan saiyang mga katokdoan sa Tataramon nin Dios. Sa pamibi sasaiyang langitnon na Ama, sinabi nia: “An saimong tataramon ka-totoohan.” (Juan 17:17) Si Jesus nagtubod sa Tataramon nin Dios,asin an gabos na itinokdo nia kaoyon kan Kasuratan. Parateng si-nasabi kaidto ni Jesus: “Nasusurat.” (Mateo 4:4, 7, 10) Dangan siJesus nagkokotar nin teksto. Kaagid kaiyan, an banwaan nin Diosngonyan dai nagtotokdo kan sadiri nindang mga ideya. Nagtutu-bod sinda na an Biblia Tataramon nin Dios, asin marigon nindangibinabasar an saindang mga katokdoan sa sinasabi kaiyan.

6, 7. Paano minamansay kan mga lingkod nin Dios an Biblia, asin paano si Je-sus nagtao kan halimbawa mapadapit digdi?


AN MGA NAGSASAMBA SA TUNAY NA DIOS

ˇ ibinabasar an saindang mga katokdoan sa Biblia

ˇ si Jehova sana an sinasamba asin ipinapamidbid an saiyangngaran

ˇ nagpapaheling nin tunay na pagkamoot sa lambang saro

ˇ inaako si Jesus bilang paagi nin Dios sa pagliligtas

ˇ bakong kabtang kan kinaban

ˇ ihinuhulit an Kahadean nin Dios bilang solamentengpaglaom nin tawo

8 An mga nag-ootob kan tunay na relihion si Jehova sana an sina-samba asin ipinapamidbid an saiyang ngaran. Ipinahayag ni Jesus:“Si Jehova na saimong Dios an dapat mong sambahon, asin sa sa-iya ka sana dapat na magtao nin sagradong paglilingkod.” (Mateo4:10) Sa siring, an mga lingkod nin Dios daing ibang sinasam-ba kundi si Jehova. Kaiba sa pagsambang ini an pagpamidbid samga tawo kan ngaran kan tunay na Dios asin kun anong klasesiang Dios. An Salmo 83:18 nagsasabi: “Ika, na an ngaran Jehova,ika sana an Kaharohalangkawe sa bilog na daga.” Itinao ni Jesusan arogan sa pagtabang sa iba na mamidbid an Dios, siring kansinabi nia sa pamibi: “Ipinahayag ko an saimong ngaran sa mgatawo na itinao mo sa sako hale sa kinaban.” (Juan 17:6) Kaagid ka-iyan, an tunay na mga parasamba ngonyan itinotokdo sa iba anmanongod sa ngaran nin Dios, sa saiyang mga katuyohan, asin sasaiyang mga kualidad.

9 An banwaan nin Dios nagpapaheling nin tunay, bakong mai-mot na pagkamoot sa lambang saro. Si Jesus nagsabi: “Paagikaini an gabos makakaaram na kamo an sakong mga disipu-lo, kun kamo nagkakaminorootmootan.” (Juan 13:35) An enot namga Kristiano may siring kaiyan na pagkamoot sa lambang saro.Dinadaog kan diosnon na pagkamoot an rasyal, sosyal, asin nas-yonal na mga kaolangan asin pinagsasararo an mga tawo sa dainapapatod na bogkos nin tunay na kasararoan nin magturugang.(Colosas 3:14) An mga miembro nin falsong mga relihion mayonin siring na mamomoton na kasararoan nin magturugang. Paa-no niato iyan naaraman? Sinda naggagaradanan huli sa nasyonalo etnikong mga pagkakalaen. An tunay na mga Kristiano dainagkakapot nin mga armas tanganing gadanon an saindang Kris-tianong mga tugang o dawa siisay man. An Biblia nagsasabi: “Anmga aki nin Dios asin an mga aki kan Diablo namimidbid sabagay na ini: An gabos na dai naggigibo nin katanosan bakong gi-kan sa Dios, ni sia na dai namomoot sa saiyang tugang. . . . Kitamaninigong magkaminorootmootan; bakong arog ki Cain, nanaggikan sa maraot asin guminadan sa saiyang tugang.”—1 Juan3:10-12; 4:20, 21.

8. Ano an kalabot sa pagsamba ki Jehova?9, 10. Sa anong mga paagi na ipinapaheling kan tunay na mga Kristiano anpagkamoot sa lambang saro?


10 Siempre, bako sanang paglikay na gumadan nin iba an ka-hulogan kan tunay na pagkamoot. An tunay na mga Kristianodaing kaimotan na ginagamit an saindang panahon, kosog, asinrekurso tanganing magtinarabangan asin magparinigonan ninboot. (Hebreo 10:24, 25) Nagtitinarabangan sinda sa mga pana-hon nin kasakitan, asin tinatratar ninda sa onestong paagi an iba.Sa katunayan, iinaaplikar ninda sa saindang buhay an konseho saBiblia na ‘gumibo kan marahay sa gabos.’—Galacia 6:10.

11 Inaako kan tunay na mga Kristiano si Jesu-Cristo bilang anpaagi nin Dios sa pagliligtas. An Biblia nagsasabi: “Mayo nin kalig-tasan sa siisay pa man na iba, huli ta mayo na nin ibang ngaransa sirong nin langit na itinao sa mga tawo na sukat makaligtas sasato.” (Gibo 4:12) Siring kan naheling niato sa Kapitulo 5, itinaoni Jesus an saiyang buhay bilang pantubos para sa makinuyog namga tawo. (Mateo 20:28) Dugang pa, si Jesus an ninombrahan ninDios na Hade sa langitnon na Kahadean na mamamahala sa bilogna daga. Asin hinahagad nin Dios na kuyogon niato si Jesus asiniaplikar an saiyang mga katokdoan kun gusto niato nin buhay nadaing katapusan. Iyan an dahelan kun taano ta sinasabi kan Biblia:“An nagtutubod sa Aki igwa nin buhay na daing katapusan; an na-kikisuway sa Aki dai makakaheling nin buhay.”—Juan 3:36.

12 An tunay na mga parasamba bakong kabtang kan kinaban.Kan binibista sa atubangan kan Romanong namamahala na si Pi-lato, si Jesus nagsabi: “An sakong kahadean bakong kabtang kankinaban na ini.” (Juan 18:36) Saen man na nasyon sinda nag-iistar, an tunay na mga parasunod ni Jesus sakop kan saiyanglangitnon na Kahadean asin sa siring nagpapadanay nin lubos naneutralidad sa mga bagay-bagay sa politika kan kinaban. Dai sindanakikikabtang sa mga iriwal kaiyan. Minsan siring, an mga nag-sasamba ki Jehova dai nakikiaram sa gustong gibohon nin ibamanongod sa pag-ayon sa partido politika, pagkandidato, o pagbo-to. Asin minsan ngani an tunay na mga nagsasamba sa Diosneutral mapadapit sa politika, sinda makinuyog sa ley. Taano?Huli ta an Tataramon nin Dios nagboboot sa sainda na “magpa-sakop sa superyor na mga autoridad” nin gobyerno. (Roma 13:1)

11. Taano ta mahalaga na akoon si Jesu-Cristo bilang an paagi nin Dios sa pag-liligtas?12. Ano an kalabot sa pagigin bakong kabtang kan kinaban?


Kun magkakontra an kahagadan nin Dios asin an kahagadan ninsarong politikal na sistema, sinusunod kan tunay na mga parasam-ba an halimbawa kan mga apostol, na nagsabi: “Dapat na kuyogonniamo an Dios bilang namamahala imbes na mga tawo.”—Gibo5:29; Marcos 12:17.

13 Ihinuhulit kan tunay na mga parasunod ni Jesus na an Kaha-dean nin Dios an solamenteng paglaom kan katawohan. Ihinula ni

13. Paano minamansay kan tunay na mga parasunod ni Jesus an Kahadean ninDios, asin kun siring, ano an ginigibo ninda?

Paagi sa paglilingkod ki Jehova kaiba kan saiyang banwaan, labinanggad an makakamtan nindo kisa sa ano man na mawawara saindo


Jesus: “An maogmang baretang ini kan kahadean ihuhulit sa bi-log na ineerokan na daga para sa pagpatotoo sa gabos na nasyon;dangan madatong an katapusan.” (Mateo 24:14) Imbes na enka-minaron an mga tawo na umasa sa mga namamahalang tawo naresolberan an saindang mga problema, ibinabalangibog kan tunayna mga parasunod ni Jesu-Cristo an langitnon na Kahadean ninDios bilang an solamenteng paglaom para sa katawohan. (Salmo146:3) Tinokdoan kita ni Jesus na ipamibi an sangkap na gobyer-nong iyan kan sabihon nia: “Dumatong logod an kahadean mo.Gibohon logod an kabotan mo, kun paano sa langit, siring mansa daga.” (Mateo 6:10) Ihinula kan Tataramon nin Dios na an la-ngitnon na Kahadean na ini “an maronot asin matapos kan gabosna ining kahadean [na nag-eeksister ngonyan], asin iyan mismomagdadanay sagkod sa mga panahon na daing talaan.”—Daniel2:44.

14 Basado sa natokar pa sana niato, hapoton an saindong sadi-ri: ‘Anong relihiosong grupo an ibinabasar an gabos na katokdoankaiyan sa Biblia asin ipinapamidbid an ngaran ni Jehova? Anonggrupo an nagsasagibo nin diosnon na pagkamoot, nagtutubodki Jesus, bakong kabtang kan kinaban, asin nagbabalangibog naan Kahadean nin Dios an solamenteng tunay na paglaom parasa katawohan? Sa gabos na relihiosong grupo sa daga, arin annakakaabot sa mga kahagadan na ini?’ Ipinapaheling kan mga ka-tunayan na sinda an Mga Saksi ni Jehova.—Isaias 43:10-12.

ANO AN GIGIBOHON NINDO?15 An basta pagtubod sana sa Dios bakong igo tanganing pa-

ogmahon sia. Sa katunayan, sinasabi kan Biblia na dawa an mgademonyo nagtutubod na nag-eeksister an Dios. (Santiago 2:19)Pero, malinaw na dai ninda ginigibo an kabotan nin Dios asinsinda dai nia aprobado. Tanganing aprobaran nin Dios, bako sanana kita dapat magtubod sa saiyang pag-eksister kundi dapat manniatong gibohon an saiyang kabotan. Dapat man na kita sumu-way sa falsong relihion asin maogma niatong akoon an tunay napagsamba.

14. Anong relihiosong grupo an sa pagtubod nindo nakakaabot sa mga kaha-gadan para sa tunay na pagsamba?15. Ano an hinahagad nin Dios apuera sa pagtubod na sia nag-eeksister?


16 Ipinaheling ni apostol Pablo na dai kita dapat na makikab-tang sa falsong pagsamba. Sia nagsurat: “ ‘Humale kamo sa tanganinda, asin sumuhay kamo,’ an sabi ni Jehova, ‘asin dai na kamodumotdot sa maating bagay’; ‘asin aakoon ko kamo.’” (2 Corinto6:17; Isaias 52:11) Kun siring, linilikayan kan tunay na mga Kristia-no an ano man na bagay na konektado sa falsong pagsamba.

17 Ipinapaheling kan Biblia na an gabos na klase nin falsong re-lihion kabtang kan “Dakulang Babilonya.”� (Kapahayagan 17:5)Ipinapagirumdom kan ngaran na iyan an suanoy na siudad ninBabilonya, na duman nagpoon an falsong relihion pakatapos kanBaha kan kaaldawan ni Noe. An dakol na katokdoan asin kaugale-an na ngonyan lakop sa falsong relihion naggikan kaidtong haloyna an nakaagi sa Babilonya. Halimbawa, sinamba kan mga Babi-lonyo an mga trinidad nin mga dios. Ngonyan, an pangenot nadoktrina nin dakol na relihion iyo an Trinidad. Alagad malinaw naitinotokdo kan Biblia na may saro sanang tunay na Dios, si Jehova,asin na si Jesu-Cristo saiyang Aki. (Juan 17:3) Naniniwala man ka-idto an mga Babilonyo na an mga tawo igwa nin inmortal na kalagna nagdadanay na buhay pagkagadan kan hawak asin na puedengmagdusa sa lugar nin pasakit. Ngonyan, an paniniwala sa inmor-tal na kalag o espiritu na puedeng magdusa sa kalayo sa impiernoitinotokdo kan kadaklan na relihion.

18 Huling an suanoy na pagsamba sa Babilonya luminakop sabilog na daga, an Dakulang Babilonya sa presenteng panahon ta-mang sabihon na iyo an pambilog na kinaban na imperyo ninfalsong relihion. Asin ihinula nin Dios na an imperyong ini ninfalsong relihion malalaglag nin bigla. (Kapahayagan 18:8) Nahe-heling daw nindo kun taano ta mahalagang marhay na isuwaynindo an saindong sadiri sa gabos na kabtang kan DakulangBabilonya? Gusto ni Jehova Dios na “lumuwas kamo sa saiya” to-los-tolos mientras na may panahon pa.—Kapahayagan 18:4.

� Para sa dugang pang impormasyon manongod sa kun taano an DakulangBabilonya ta nagrerepresentar sa pambilog na kinaban na imperyo nin falsongrelihion, helingon an Apendise, pahina 219-20.

16. Ano an maninigong gibohon manongod sa pakikikabtang sa falsong reli-hion?17, 18. Ano an “Dakulang Babilonya,” asin taano ta kaipuhan na marhay na‘lumuwas sa saiya’?


19 Bilang resulta kan saindong desisyon na pumondo sa pag-otob kan falsong relihion, an iba tibaad pilion na umontok sapakikiasosyar sa saindo. Minsan siring, paagi sa paglilingkod ki Je-hova kaiba kan saiyang banwaan, labi nanggad an makakamtannindo kisa sa ano man na mawawara saindo. Siring kan enot namga disipulo ni Jesus na binayaan an ibang mga bagay tanganingsumunod sa saiya, magkakaigwa kamo nin dakol na espirituwal natugang na lalaki asin babae. Kamo magigin kabtang nin sarong da-kula, pambilog na kinaban na pamilya nin minilyon na tunay naKristiano, na nagpapaheling sa saindo nin tunay na pagkamoot.Asin magkakaigwa kamo kan makangangalas na paglaom na bu-hay na daing katapusan “sa madatong na sistema nin mga bagay.”(Marcos 10:28-30) Tibaad pag-abot nin panahon, an mga nagbayasa saindo huli sa saindong mga tinutubod magsiyasat sa itinotok-do kan Biblia asin magin mga parasamba ki Jehova.

20 Itinotokdo kan Biblia na sa dai na mahahaloy tataposonnin Dios an maraot na sistemang ini nin mga bagay asin sa-salidahan iyan nin matanos na bagong kinaban na sakop kanpamamahala kan saiyang Kahadean. (2 Pedro 3:9, 13) Kanigoankamakangangalas kan maabot na kinaban na iyan! Asin sa mata-nos na bagong sistemang iyan, magkakaigwa nin saro na sanangrelihion, sarong tunay na klase nin pagsamba. Bako daw na ma-donong para sa saindo na gibohon an kaipuhan na mga aksiontanganing makaasosyar sa tunay na mga parasamba ngonyanmismo?

19. Ano an makakamtan nindo huli sa paglilingkod ki Jehova?20. Ano an nakatagama sa ngapit para sa mga nag-ootob kan tunay na relihion?


ˇ Saro sana an tunay na relihion.—Mateo 7:13, 14.

ˇ An tunay na relihion namimidbid paagi sa mgakatokdoan asin kaugalean kaiyan.—Mateo7:16, 17.

ˇ Inootob kan Mga Saksi ni Jehova an pagsambana aprobado nin Dios.—Isaias 43:10.


IPAMUGTAK ta baga na nadiskobre nindo na nagkaigwa ninkontaminasyon sa saindong bilog na pagtaraed. May hilom nanag-apon nin nakakahilong basura sa lugar nindo, asin ngonyanan situwasyon nagin nang peligroso sa buhay. Ano an gigibohonnindo? Daing duwa-duwa na marayo kamo kun iyan magigibonindo. Alagad pakatapos nindong gibohon iyan, napapaatubangpa man giraray kamo sa seryosong hapot na ini, ‘Nahilo dawako?’

2 Nangyayari man an siring na situwasyon mapadapit sa fal-song relihion. An Biblia nagtotokdo na an siring na pagsambakontaminado nin maating mga katokdoan asin kaugalean. (2 Co-rinto 6:17) Iyan an dahelan kun taano ta mahalaga na kamolumuwas sa “Dakulang Babilonya,” an pambilog na kinaban naimperyo nin falsong relihion. (Kapahayagan 18:2, 4) Ginibo nadaw nindo ini? Kun iyo, maninigo kamong omawon. Alagad ankalabot bako sanang pagsuway kan saindong sadiri o pormal napaghale sa sarong falsong relihion. Pagkatapos, dapat nindonghapoton an saindong sadiri, ‘May natatada pa daw sa sako na mgagira nin falsong pagsamba?’ Estudyaran an nagkapirang halim-bawa.

1, 2. Ano an maninigo nindong ihapot sa saindong sadiri pakatapos nindongbayaan an falsong relihion, asin sa paghona nindo taano ta mahalaga ini?

KAPITULO DESISAIS

Manindogan Kamo Para saTunay na Pagsamba

Ano an itinotokdo kan Biblia manongod sapaggamit nin mga imahen?

Paano minamansay kan mga Kristiano anrelihiosong mga kapiestahan?

Paano nindo ikakapaliwanag sa iba an saindongmga tinutubod na dai kinokolgan an saindang boot?

MGA IMAHEN ASIN PAGSAMBA SA MGA APOON3 May mga tawong dakol nang taon na igwa nin mga imahen

o altar sa saindang harong. Igwa daw kamo kaiyan? Kun igwa, ti-baad magsaboot kamo na alangan o sala na mamibi sa Dios namayo kan siring na naheheling na pantabang. Tibaad napama-hal na ngani saindo an mga bagay na ini. Alagad an Dios annagsasabi kun paano sia maninigong sambahon, asin itinotokdokan Biblia na habo nia na gumamit kita nin mga imahen. (Exo-do 20:4, 5; Salmo 115:4-8; Isaias 42:8; 1 Juan 5:21) Kaya puedekamong manindogan para sa tunay na pagsamba paagi sa paglag-lag sa ano man na bagay na sadiri nindo na konektado sa falsongpagsamba. Mansayon nanggad nindo iyan siring kan pagmansaydian ni Jehova—bilang sarong bagay na “makauuyam nin maku-ri.”—Deuteronomio 27:15.

4 An pagsamba sa mga apoon lakop man sa dakol na falsong

3. (a) Ano an sinasabi kan Biblia manongod sa paggamit nin mga imahen, asintaano ta tibaad depisil para sa nagkapira na akoon an pagmansay nin Dios?(b) Ano an maninigo nindong gibohon sa ano man na bagay na sadiri nindo nakonektado sa falsong pagsamba?4. (a) Paano niato naaaraman na daing kamanungdanan an pagsamba sa mgaapoon? (b) Taano ta binawalan ni Jehova an saiyang banwaan na makikabtangsa ano man na klase nin espiritismo?

155

relihion. Antes manodan an katotoohan sa Biblia, may mga nani-niwala na an mga gadan may pag-aram asin yaon sa sarongrona na dai naheheling asin na sinda puedeng tumabang o ma-ngolog sa mga buhay. Tibaad kamo naghihingoang gayo kaidtona sirosiroon an gadan na mga apoon nindo. Alagad siring kannanodan nindo sa Kapitulo 6 kan librong ini, an mga gadanmayo nin pakaaram saen man na lugar. Sa siring, an mga pagpro-bar na makikomunikar sa sainda daing pakinabang. An ano manna mensahe na garo baga hale sa sarong nagadan na namomotangikan talaga sa mga demonyo. Kun siring, binawalan ni Jehovaan mga Israelita sa pagprobar na kaolayon an mga gadan o ma-kikabtang sa ano man na klase nin espiritismo.—Deuteronomio18:10-12.

5 Kun an paggamit nin mga imahen o an pagsamba sa mgaapoon kabtang kan dati nindong paagi nin pagsamba, ano anpuede nindong gibohon? Basahon asin pensaron an mga teks-to sa Biblia na nagpapaheling sa saindo kun paano minamansaynin Dios an mga bagay na ini. Mamibi ki Jehova sa aroaldaw ma-nongod sa saindong pagmawot na manindogan para sa tunay napagsamba, asin makiolay sa saiya na tabangan kamong magin ka-pareho nia an kaisipan.—Isaias 55:9.

AN PASKO—DAI SINELEBRARKAN ENOT NA MGA KRISTIANO

6 An pagsamba nin sarong indibiduwal tibaad kontaminadonin falsong relihion sa mga bagay na may labot sa popularna mga kapiestahan. Halimbawa, estudyaran an Pasko. An Pas-ko paggirumdom daa sa pagkamundag ni Jesu-Cristo, asin harosgabos na relihion na naghihingakong Kristiano nagseselebrar ka-iyan. Pero, mayo nin ebidensia na sinelebrar kan mga disipulo niJesus kan enot na siglo an siring na kapiestahan. An librong Sa-cred Origins of Profound Things nagsasabi: “Sa laog nin duwangsiglo pagkamundag ni Cristo, mayo nin nakakaaram, asin pipira

5. Ano an puede nindong gibohon kun an paggamit nin mga imahen o an pag-samba sa mga apoon kabtang kan dati nindong pagsamba?6, 7. (a) An Pasko paggirumdom daa sa ano, asin sinelebrar daw iyan kan mgaparasunod ni Jesus kan enot na siglo? (b) Sa ano asosyado an mga selebrasyonnin kumpleanyo durante kan panahon kan enot na mga disipulo ni Jesus?


sanang tawo an interesado, kun kasuarin man nanggad sia na-mundag.”

7 Dawa kun naaraman kan mga disipulo ni Jesus an eksaktongpetsa kan saiyang pagkamundag, dai ninda iyan seselebraron. Ta-ano? Huli ta, siring kan sabi kan The World Book Encyclopedia,“ibinilang [kan enot na mga Kristiano] na paganong kostumbrean pagselebrar kan pagkamundag nin siisay man.” An kaiyoiyo-hing pagselebrar nin kumpleanyo na nasambitan sa Biblia iyoan sa duwang namamahala na dai nagsasamba ki Jehova. (Gene-sis 40:20; Marcos 6:21) An mga selebrasyon nin kumpleanyoginigibo man kaidto sa pagtaong onra sa paganong mga dios.Halimbawa, kun Mayo 24 sineselebrar kaidto kan mga Romanoan kumpleanyo kan diosang si Diana. Sa kasunod na aldaw, sine-selebrar ninda an kumpleanyo kan saindang dios na saldang, siApolo. Huli kaini, an mga pagselebrar nin kumpleanyo iinasosyarsa paganismo, bakong sa Kristianismo.

8 May saro pang dahelan kun taano ta dai sinelebrar kan mgaKristiano kan enot na siglo an kumpleanyo ni Jesus. Posiblengmarhay na aram kan saiyang mga disipulo na an mga selebrasyonnin kumpleanyo konektado sa superstisyon. Halimbawa, an dakolna Griego asin Romano kan suanoy na mga panahon naniniwalana may sarong espiritu na yaon sa pagkamundag nin balang tawoasin pinoprotehiran kaini an tawong iyan sa bilog niang buhay.“An espiritung ini igwa nin misteryosong relasyon sa dios na ankumpleanyo minatongod sa aldaw nin pagkamundag kan tawongiyan,” an sabi kan librong The Lore of Birthdays. Si Jehova siertongdai maoogma sa ano man na pagselebrar na makonektar ki Jesussa superstisyon. (Isaias 65:11, 12) Kaya paano nangyaring sinese-lebrar kan dakol na tawo an Pasko?

AN GINIKANAN KAN PASKO9 Kaidto sanang nagkapirang gatos na taon na an nakalihis

poon kan si Jesus mabuhay digdi sa daga na pinonan nin mgatawo na selebraron an saiyang pagkamundag kun Disyembre 25.

8. Ipaliwanag an koneksion kan mga selebrasyon nin kumpleanyo asin supers-tisyon.9. Paano pinili an Disyembre 25 bilang an aldaw sa pagselebrar kan pagkamun-dag ni Jesus?

Manindogan Kamo Para sa Tunay na Pagsamba 157

Alagad bako iyan an petsa kan pagkamundag ni Jesus, huli ta mi-nalataw na iyan nangyari sa bulan nin Oktubre.� Kaya taano tanapili an Disyembre 25? An nagkapira na kan huri naghingakongKristiano posibleng marhay na “gusto na an petsa makadungankan paganong kapiestahan sa Roma na sineselebrar an ‘kumple-anyo kan daing kadaogan na saldang.’” (The New EncyclopædiaBritannica) Kun tiglipot, na garo baga pinakamaluya an saldang,an mga pagano may mga seremonyang ginigibo tanganing paba-likon hale sa hararayong pagbiahe kaiyan an ginigikanan na ininin init asin liwanag. An Disyembre 25 soboot an aldaw na an sal-dang nagpopoon na bumalik. Sa paghihingoang kombertiron anmga pagano, inaprobaran kan mga namomoon sa relihion an ka-piestahan na ini asin pinagmaigotan na paluwason na iyan garosa “Kristiano.”�

10 An paganong ginikanan nin Pasko haloy nang rekonosi-do. Huli sa ginikanan kaiyan na bakong sono sa Kasuratan,an Pasko ipinagbawal sa Inglaterra asin sanagkapirang kolonya nin Amerika duran-te kan ika-17 siglo. An siisay man na dawadai sana maglaog sa trabaho sa aldaw ninPasko may penalidad. Pero dai nahaloy,buminalik an dating mga kostumbre, asinmay mga bago pang idinagdag. Sa gira-ray an Pasko nagin dakulang kapiestahan,asin iyan nagpapadagos nin siring sagkodngonyan sa dakol na kadagaan. Minsansiring, huli sa mga koneksion kan Paskosa falsong relihion, an mga gustong paog-mahon an Dios dai nagseselebrar kaiyan

� Helingon an Apendise, pahina 221-2.� An Saturnalia nakakontribwir man sa pagpili

kan Disyembre 25. An kapiestahan na ini na nagta-taong onra sa Romanong dios nin agrikultura gi-nigibo kun Disyembre 17-24. An karakanan, ka-orogmahan, asin pagtao nin mga regalo ginigibodurante kan Saturnalia.

10. Kan nakaaging mga panahon, taano ta maymga tawong dai nagselebrar nin Pasko?

Kakakanon dawnindo an sarongdulse na pinurot

sa kale?


o kan arin man na iba pang kapiestahan na naggikan sa paga-nong pagsamba.�

MAHALAGA DAW TALAGA AN GINIKANAN?11 May mga minaoyon na an mga kapiestahan na siring kan

Pasko may paganong mga ginikanan alagad nagsasaboot pa mangiraray na bakong sala na selebraron iyan. Total, mayo saisip nin kadaklan na tawo an falsong pagsamba kun sineseleb-rar ninda an mga kapiestahan. An mga okasyon na ini nagtataoman nin oportunidad sa mga pamilya na maparani sa lam-bang saro. Ini daw an saboot nindo? Kun iyo, posibleng marhayna pagkamoot sa pamilya, bakong pagkamoot sa falsong reli-hion, an dahelan kaya garo baga depisil na manindogan para satunay na pagsamba. Makakasierto kamo na gusto ni Jehova, ansaro na nagtugdas kan pamilya, na magkaigwa kamo nin mara-hay na relasyon sa saindong mga paryente. (Efeso 3:14, 15) Alagadpuede nindong maparigon an siring na bogkos sa mga paagi naaprobado nin Dios. Mapadapit sa bagay na maninigong magin pi-nakaimportante para sa sato, si apostol Pablo nagsurat: “Padagosna segurohon kun ano an inaako kan Kagurangnan.”—Efeso 5:10.

12 Tibaad nagsasaboot kamo na an mga ginikanan nin mga ka-piestahan mayong gayo nin koneksion sa kun paano sineselebraran mga iyan ngonyan. Mahalaga daw talaga an ginikanan? Iyo! Sapag-ilustrar: Ipamugtak ta baga na may naheling kamong dulse sakale. Pupuroton daw nindo an dulseng iyan asin kakakanon iyan?Siempre dai! An dulseng iyan maati. Siring kan dulseng iyan, anmga kapiestahan tibaad garo baga nakakaakit, alagad kinua iyansa maating mga lugar. Tanganing makapanindogan para sa tunayna pagsamba, kaipuhan na magkaigwa kita nin punto de vista nakapareho kan ki propeta Isaias, na nagsabi sa tunay na mga para-samba: “Dai kamo dumotdot nin maating bagay.”—Isaias 52:11.

� Para sa pagtokar sa kun paano minamansay kan tunay na mga Kristiano anibang popular na mga kapiestahan, helingon an Apendise, pahina 222-3.

11. Taano ta nagseselebrar nin mga kapiestahan an iba, alagad ano an manini-gong magin pinakaimportante para sa sato?12. Iilustrar kun taano ta maninigo niatong likayan an mga kostumbre asin se-lebrasyon na may maating ginikanan.


PAGIGIN MAPAGRISA SA PAGTRATAR SA IBA13 Puedeng lumataw an mga kadepisilan kun magdesisyon ka-

mong dai makikabtang sa mga kapiestahan. Halimbawa, tibaadmagngalas an mga katrabaho nindo kun taano ta dai kamonakikikabtang sa nagkapirang aktibidad sa kapiestahan sa pi-nagtatrabawohan nindo. Kumusta kun inalok kamo nin regalo saPasko? Sala daw na akoon iyan? Kumusta kun an saindong agombako nindong kapagtubod? Paano nindo maseseguro na an sain-dong mga aki dai magsasaboot na dai sinda napapanigoan huli sadai pagselebrar nin mga kapiestahan?

14 Kaipuhan an marahay na paghusgar tanganing risahon kunpaano aatubangon an kada situwasyon. Kun may magsabi saindonin impormal na pataratara para sa kapiestahan, puede nindongpasalamatan sana an nagtaratara. Alagad ano kun an nagtatara-tara saindo regular nindong nakakaiba o nakakatrabaho. Sa siringna kamugtakan, tibaad magdesisyon kamo na bako sanang iyanan sabihon. Sa gabos na kamugtakan, magin mataktika. An Bib-lia nagsasadol: “An saindo logod na pagtaram danay na igwa ninpagkamaugayon, na tinimplahan nin asin, tanganing maaramannindo kun paano kamo dapat na sumimbag sa lambang saro.”(Colosas 4:6) Magmaan na dai magpaheling nin dai paggalang saiba. Imbes, mataktikang ipaliwanag an saindong paninindogan.Malinaw na ipaliwanag na kamo dai kontra sa pagtao nin regaloasin sa mga pagtiripontipon kundi mas suno nindong magpartisi-par sa mga aktibidad na ini sa ibang panahon.

15 Kumusta kun may gustong magregalo sa saindo? Iyan de-pendeng marhay sa mga kamugtakan. An kagtao tibaad magsabi:“Aram ko na dai mo sineselebrar an kapiestahan. Pero, gusto kongmapasaimo ini.” Tibaad magdesisyon kamo na an pag-ako kan re-galo sa siring na mga kamugtakan bako man na kapareho ninpakikikabtang sa kapiestahan. Siempre, kun an kagtao dai pamil-yar sa saindong mga tinutubod, puede nindong sabihon na dainindo sineselebrar an kapiestahan. Makakatabang ini na ikapali-wanag kun taano ta inako nindo an regalo alagad dai kamo nagtaonin regalo sa okasyon na iyan. Sa ibong na lado, madonong na dai

13. Anong mga kadepisilan an puedeng lumataw kun dai kamo nakikikabtangsa mga kapiestahan?14, 15. Ano an puede nindong gibohon kun may magsabi sa saindo nin pata-ratara para sa kapiestahan o kun may gustong magregalo sa saindo?


akoon an regalo kun iyan itinatao na may malinaw na intensionna patunayan na dai nindo sinususog an saindong mga tinutubodo na kamo makikikompromiso tangani sanang kamtan an mater-yal na pakinabang.

KUMUSTA MAN AN MGA MIEMBRO KAN PAMILYA?16 Ano kun an mga miembro kan saindong pamilya bako nin-

dong kapagtubod? Sa giraray, magin mataktika. Dai kaipuhan nagibohon na isyu an lambang kostumbre o selebrasyon na pinilingselebraron kan saindong mga paryente. Imbes, igalang an sain-dang deretso na magkaigwa nin sadiring mga punto de vista, kunpaanong gusto nindong igalang ninda an deretso nindong iyan.(Mateo 7:12) Likayan an ano man na gawe-gawe na mapangyaringkamo magin partisipante sa kapiestahan. Pero, magin rasonablekun dapit sa mga bagay na bako man na konektado sa aktuwalna selebrasyon. Siempre, maninigo na pirme kamong gumawe sapaagi na dai madadanyaran an saindong marahay na konsensia.—1 Timoteo 1:18, 19.

17 Ano an puede nindong gibohon tanganing dai magsaboot ansaindong mga aki na dai sinda napapanigoan huli sa dai pagseleb-rar nin mga kapiestahan na bakong sono sa Kasuratan? Dependenanggad iyan sa ginigibo nindo sa ibang panahon kan taon. Annagkapirang magurang nag-aareglo nin mga panahon na regalo-han an saindang mga aki. An saro sa pinakamarahay na regalo naikakatao nindo sa saindong mga aki iyo an saindong panahon asinmamomoton na atension.

ISAGIBO AN TUNAY NA PAGSAMBA18 Tanganing mapaogma an Dios, dapat nindong haboan an

falsong pagsamba asin manindogan kamo para sa tunay napagsamba. Ano an kaiba digdi? An Biblia nagsasabi: “Konside-raron niato an lambang saro tanganing mandagka sa pagkamootasin sa marahay na mga gibo, na dai pagpabayaan an satong

16. Paano kamo magigin mataktika kun inaatubang an mga bagay na may ko-neksion sa mga kapiestahan?17. Paano nindo matatabangan an saindong mga aki na dai magsaboot na daisinda napapanigoan huli ta naheheling ninda an iba na nagseselebrar nin mgakapiestahan?18. Paanong an pag-atender sa Kristianong mga pagtiripon makakatabang sasaindo na makapanindogan para sa tunay na pagsamba?


pagtorotiripon, siring kan kaugalean nin nagkapira, kundi namagparinigonan nin boot, asin lalo na ta naheheling nindo naan aldaw harani na.” (Hebreo 10:24, 25) An Kristianong mga pag-tiripon maogmang mga okasyon tanganing sambahon nindo anDios sa paagi na aprobado nia. (Salmo 22:22; 122:1) Sa siring namga pagtiripon, igwa nin “pagparinigonan nin boot” sa tahawkan maimbod na mga Kristiano.—Roma 1:12.

19 An saro pang paagi na makapanindogan kamo para sa tu-nay na pagsamba iyo an pakikipag-olay sa iba manongod samga bagay na nanodan nindo sa pag-adal sa Biblia kaiba kanmga Saksi ni Jehova. An dakol na tawo talagang “nag-aaragaghaasin nag-aaragrangay” huli sa karatan na nangyayari sa kinabanngonyan. (Ezequiel 9:4) Tibaad may mga midbid kamo na siringkaiyan an saboot. Taano ta dai makipag-olay sa sainda manongodsa saindong paglaom sa ngapit na basado sa Biblia? Mientras nakamo nakikiasosyar sa tunay na mga Kristiano asin nakikipag-olaysa iba manongod sa makangangalas na mga katotoohan sa Bibliana nanodan nindo, manonompongan nindo na an ano man napagmawot para sa mga kostumbre kan falsong pagsamba na tibaadyaon pa sa saindong puso luway-luway na mawawara. Makakasier-to kamo na kamo magigin maogmang marhay asin maako nindakol na bendisyon kun kamo manindogan para sa tunay na pag-samba.—Malaquias 3:10.

19. Taano ta mahalaga na ipakipag-olay nindo sa iba an manongod sa mga ba-gay na nanodan nindo hale sa Biblia?


ˇ Ni an mga imahen ni an pagsamba sa mga apoondaing lugar sa tunay na pagsamba.—Exodo20:4, 5; Deuteronomio 18:10-12.

ˇ Sala na makikabtang sa mga selebrasyon na maypaganong mga ginikanan.—Efeso 5:10.

ˇ An tunay na mga Kristiano maninigong maginmataktika kun ipinapaliwanag ninda an saindangmga tinutubod sa iba.—Colosas 4:6.


An pagsagibo nin tunayna pagsamba nagbubunga nin

tunay na kaogmahan

KUN ikokomparar sa mahiwason na uniberso, an daga saditon. Sakatunayan, para ki Jehova, “an Kaggibo kan langit asin daga,” anmga nasyon kan katawohan garo sadit na toro nin tubig sa timba.(Salmo 115:15; Isaias 40:15) Pero, an Biblia nagsasabi: “Si Jehovaharani sa gabos na nag-aarang sa saiya, sa gabos na nag-aarang sasaiya sa katotoohan. Ootobon nia an mawot kan mga natatakotsa saiya, asin dadangogon nia an agrangay ninda na tabangan.”(Salmo 145:18,19) Isip-isipon na sana an boot sabihon kaiyan! Anmakakamhan sa gabos na Kaglalang harani sa sato asin dadango-gon kita kun kita “nag-aarang sa saiya sa katotoohan.” Kanigoannanggad kadakulang pribilehio na kita makadolok sa Dios sa pa-mibi!

2 Minsan siring, kun gusto niatong hinanyogon ni Jehova ansatong mga pamibi, dapat kitang mamibi sa saiya sa paagi na ap-robado nia. Paano niato magigibo ini kun dai niato nasasabotanan itinotokdo kan Biblia manongod sa pamibi? Mahalagang mar-hay na maaraman niato an sinasabi kan Kasuratan sa temang ini,huli ta an pamibi nakakatabang sato na orog na rumani ki Jehova.

TAANO TA MANINIGONG MAMIBI KI JEHOVA?3 An sarong mahalagang dahelan kun taano ta maninigo ki-

tang mamibi ki Jehova iyo na inaagda nia kitang gibohon iyan.

1, 2. Taano ta maninigo niatong mansayon an pamibi bilang sarong dakulangpribilehio, asin taano ta kaipuhan niatong maaraman an itinotokdo kan Bibliamanongod dian?3. Ano an sarong mahalagang dahelan kun taano ta maninigo kitang mamibiki Jehova?

KAPITULO DESISIETE

Rumani sa Dios Paagi sa Pamibi

Taano ta maninigo kitang mamibi sa Dios?

Ano an dapat niatong gibohon tanganingdangogon nin Dios?

Paano sinisimbag nin Dios an satong mga pamibi?

Ineenkaminar kita kan saiyang Tataramon: “Dai kamo maghaditsa ano man na bagay, kundi sa gabos na bagay paagi sa pamibiasin pagngayongayo na may pasalamat ipahayag nindo sa Dios ansaindong mga kahagadan; asin an katoninongan nin Dios na mi-nalampas sa gabos na kaisipan mag-iingat kan saindong puso asinkan saindong mga pag-isip paagi ki Cristo Jesus.” (Filipos 4:6, 7)Sierto nanggad na dai niato gugustohon na ignorohon an siringna maboot na probisyon na itinao sato kan Supremong Namama-hala kan uniberso!

4 An saro pang dahelan na mamibi iyo na an regular na pa-mimibi ki Jehova sarong paagi tanganing parigonon an satongrelasyon sa saiya. An tunay na mga magkakatood dai sana nag-kokomunikar kun may kaipuhan sinda. Imbes, an marahayna magkakatood interesado sa lambang saro, asin an saindangpagkakatood orog na nagkokosog mantang suelto nindang ipina-pahayag an saindang mga nasa isip, kapurisawan, asin saboot. Sanagkapirang bagay, an situwasyon kaagid kaiyan pag-abot sa sa-tong relasyon ki Jehova Dios. Sa tabang kan librong ini, dakol annanodan nindo manongod sa itinotokdo kan Biblia mapadapitki Jehova, sa saiyang personalidad, asin sa saiyang mga katuyo-han. Namidbid nindo sia bilang sarong tunay na persona. An

4. Paanong an regular na pamibi ki Jehova nagpapakosog sa satong relasyon sasaiya?

“An Kaggibo kan langitasin daga” andam nadangogon an satongmga pamibi

165

pamibi nagtatao sa saindo nin oportunidad na ipahayag an sain-dong mga nasa isip asin kairairaroming mga saboot sa saindonglangitnon na Ama. Mantang ginigibo nindo iyan, orog kamongnapaparani ki Jehova.—Santiago 4:8.

ANONG MGA KAHAGADAN AN DAPAT NIATONG ABOTON?5 Naghihinanyog daw si Jehova sa gabos na pamibi? Estudyare

an sinabi nia sa rebeldeng mga Israelita kan kaaldawan ni propetaIsaias: “Dawa pa namimibi kamo nin dakol, dai ako naghihinan-yog; pano nin pagpabolos nin dugo an saindong mga kamot.”(Isaias 1:15) Kaya may mga gawe-gawe na nagpapangyari na anDios dai maghinanyog sa satong mga pamibi. Kun siring, ta-nganing hinanyogon nin Dios na may pag-oyon an satong mgapamibi, dapat niatong aboton an nagkapirang pundamental nakahagadan.

6 An sarong pangenot na kahagadan iyo na kita magtubod.(Marcos 11:24) Si apostol Pablo nagsurat: “Kun dai nin pagtubodimposible na [an Dios] mapanigoan na gayo, huli ta an minado-lok sa Dios kaipuhan na magtubod na sia iyo nanggad asin nasia nagigin an parabalos sa mga maigot na naghahanap sa saiya.”(Hebreo 11:6) An pagkaigwa nin tunay na pagtubod bako sanangpakaaram na an Dios nag-eeksister asin na sia nagdadangog asinnagsisimbag sa mga pamibi. An pagtubod napapatunayan paagisa satong mga gibo. Dapat kitang magtao nin malinaw na ebi-densia na igwa kita nin pagtubod paagi sa satong pamumuhay saaroaldaw.—Santiago 2:26.

7 Hinahagad man ni Jehova na an mga minadolok sa saiyasa pamibi dapat na gibohon iyan na may kapakumbabaan asinsinseridad. Bako daw na may dahelan nanggad kita na maginmapakumbaba kun nakikipag-olay ki Jehova? Kun an mga tawonagkakaoportunidad na makipag-olay sa sarong hade o presi-dente, parate na ginigibo ninda iyan sa magalang na paagi, na

5. Ano an nagpapaheling na si Jehova dai naghihinanyog sa gabos na pamibi?6. Tanganing hinanyogon nin Dios an satong mga pamibi, ano an pangenot nakahagadan, asin paano niato iyan maaabot?7. (a) Taano ta maninigo kitang magin magalang kun nakikipag-olay ki Jehovasa pamibi? (b) Kun namimibi sa Dios, paano niato ikakapaheling an kapakum-babaan asin sinseridad?


rinerekonoser an halangkaw na posisyon kan namamahala. Lalona nanggad na maninigo kitang magin magalang kun minadolokki Jehova! (Salmo 138:6) Total, sia an “Dios na Makakamhan saGabos.” (Genesis 17:1) Kun kita namimibi sa Dios, maninigongipaheling kan paagi nin pagdolok niato sa saiya na mapakumba-ba niatong minimidbid an satong kamugtakan sa atubangan nia.An siring na kapakumbabaan mapahiro man sato na odok sa pu-song mamibi na may sinseridad, na linilikayan an pinagkatodan,paorootrong mga pamibi.—Mateo 6:7, 8.

8 An saro pang kahagadan tanganing dangogon nin Dios iyo nakita humiro kaoyon kan satong mga pamibi. Linalaoman ni Je-hova na gigibohon niato an bilog niatong makakaya tanganingmangyari an satong ipinapamibi. Halimbawa, kun kita namimi-bi na, “Itao mo samo ngonyan an samong tinapay para sa aldawna ini,” kita dapat na magmahigos nanggad sa ano man na traba-hong yaon na kaya niatong gibohon. (Mateo 6:11; 2 Tesalonica3:10) Kun kita nag-aarang nin tabang na pangganahan an sarongkaluyahan sa laman, dapat kitang magin mapagmaan na likayanan mga sirkonstansia asin situwasyon na puedeng magdara satosa sugot. (Colosas 3:5) Apuera sa pundamental na mga kahagadanna ini, may mga hapot manongod sa pamibi na kaipuhan na ma-simbag para sa sato.

PAGSIMBAG SA NAGKAPIRANG HAPOTMANONGOD SA PAMIBI

9 Kiisay kita maninigong mamibi? Tinokdoan ni Jesus an sai-yang mga parasunod na mamibi sa ‘Ama niato na nasa langit.’(Mateo 6:9) Kun siring, an satong mga pamibi dapat na para sanaki Jehova Dios. Minsan siring, hinahagad ni Jehova na midbi-don niato an posisyon kan saiyang bugtong na Aki, si Jesu-Cristo.Siring kan nanodan niato sa Kapitulo 5, si Jesus isinugo sa dagatanganing magserbing pantubos na mabalukat sa sato sa kasalanasin kagadanan. (Juan 3:16; Roma 5:12) Sia an ninombrahan naHalangkaw na Saserdote asin Hokom. (Juan 5:22; Hebreo 6:20)Huli kaini, dinidirehiran kita kan Kasuratan na ipaabot an satong

8. Paano kita makakahiro kaoyon kan satong ipinapamibi?9. Kiisay kita maninigong mamibi, asin paagi kiisay?

Rumani sa Dios Paagi sa Pamibi 167

mga pamibi paagi ki Jesus. Sia mismo nagsabi: “Ako iyo an dalanasin an katotoohan patin an buhay. Mayo nin makakaduman saAma kun bakong huli sa sako.” (Juan 14:6) Tanganing dangogonan satong mga pamibi, dapat na mamibi sana kita ki Jehova paa-gi sa saiyang Aki.

10 Dapat daw na may espesyal na posisyon o postura kita kunnamimibi? Dai. Si Jehova dai naghahagad nin ano man na es-pesipikong posisyon, magsalang nin mga kamot o kan bilog nahawak. An Biblia nagtotokdo na puedeng mamibi sa dakol nalaen-laen na posisyon. Kaiba digdi an pagtukaw, pagduko, pag-luhod, asin pagtindog. (1 Cronica 17:16; Nehemias 8:6; Daniel6:10; Marcos 11:25) An mahalaga talaga, bakong an espesyal napostura na naheheling nin iba, kundi an tamang kamugtakannin puso. Sa katunayan, durante kan mga aktibidad niato sa aro-aldaw o kun kita napapaatubang sa emerhensia, puede kitangmamibi nin silensio dawa yaon kita saen. Nadadangog ni Jehovaan siring na mga pamibi dawa iyan biyong dai naririsa kan mganasa palibot niato.—Nehemias 2:1-6.

11 Ano an puede niatong ipamibi? An Biblia nagpapaliwanag:“Minsan ano an satong hagadon segun sa saiyang kabotan, di-nadangog nia [ni Jehova] kita.” (1 Juan 5:14) Kaya puede kitangmamibi para sa ano man na bagay na kaoyon kan kabotan ninDios. Kabotan daw nia na mamibi kita manongod sa perso-nal na mga kapurisawan? Iyo nanggad! An pagpamibi ki Jehovapuedeng magin kaagid nanggad nin pakikipag-olay sa sarongdayupot na katood. Puede kitang magtaram nin prangka, na ‘bi-yong ipinapahayag sa Dios an laog kan satong puso.’ (Salmo62:8) Angay para sa sato na humagad nin banal na espiritu, hulita iyan matabang sato na gibohon an tama. (Lucas 11:13) Maka-kahagad man kita nin paggiya sa paggibo nin madonong na mgadesisyon asin nin kosog sa mapangganang pag-atubang sa mgaproblema. (Santiago 1:5) Kun kita nagkakasala, maninigo kitanghumagad nin kapatawadan basado sa atang ni Cristo. (Efeso 1:

10. Taano ta mayo nin espesipikong posisyon o postura na hinahagad kunkita namimibi?11. Anong personal na mga kapurisawan an angay na magin tema nin pa-mibi?


3, 7) Siempre, bako sanang personal na mga bagay an mani-nigong magin tema kan satong mga pamibi. Maninigo niatongpahiwason an satong mga pamibi na iinaayon an ibang tawo—an mga kapamilya siring man an mga kapwa parasamba.—Gibo12:5; Colosas 4:12.

12 An mga bagay na may koneksion ki Jehova Dios manini-gong tawan nin pangenot na importansia sa satong mga pamibi.Tunay nanggad na may dahelan kita na magpahayag nin odok sapusong pag-omaw asin pasasalamat sa saiya huli sa gabos niangkarahayan. (1 Cronica 29:10-13) Itinao ni Jesus an modelong pa-mibi, na nakasurat sa Mateo 6:9-13, na dian tinokdoan nia kitangmamibi na santipikaron logod an ngaran nin Dios, an boot sabi-hon, ibilang na sagrado, o banal. An sunod na nasambitan iyoan dumatong logod an Kahadean nin Dios asin na gibohon lo-god an kabotan nia digdi sa daga kun paano sa langit. Pakatapossanang masambitan an mahalagang mga bagay na ini na may ko-neksion ki Jehova na nagtaong atension si Jesus sa personal naintereses. Kun an Dios tinatawan ta man kan pinakamahalaganglugar sa satong mga pamibi, ipinapaheling niato na interesadokita bako sanang sa sadiri tang ikakarahay.

13 Gurano an maninigong magin lawig kan satong mga pamibi?An Biblia dai nagtatao nin limite sa kun gurano an maninigongmagin lawig nin pribado o pampublikong mga pamibi. Iyanpuedeng poon sa halipot na pamibi bago magkakan sagkod sahalawig na pribadong pamibi na dian biyo niatong ipinapaha-yag ki Jehova an laog kan satong puso. (1 Samuel 1:12, 15)Minsan siring, kinondenar ni Jesus an nagpapakangmatanos namga indibiduwal na namimibi nin halawig asin mapagpasikatsa atubangan nin iba. (Lucas 20:46, 47) An siring na mga pami-bi dai nagpapahanga ki Jehova. An mahalaga iyo na kita mamibinin odok sa puso. Huli kaini, an lawig nin maaakong mga pa-mibi puedeng nagkakalaenlaen segun sa mga pangangaipo asinsirkonstansia.

12. Paano niato matatawan nin pangenot na importansia sa satong mga pami-bi an mga bagay na may labot sa satong langitnon na Ama?13. Ano an ipinaparisa kan Kasuratan manongod sa lawig nin maaakong mgapamibi?


14 Gurano kaparate kita maninigong mamibi? Ineenkaminarkita kan Biblia na “padagos na mamibi,” ‘magmaigot sa pa-mimibi,’ asin “mamibi nin daing ontok.” (Mateo 26:41; Roma12:12; 1 Tesalonica 5:17) Siempre, an mga tataramon na ini dainangangahulogan na kita dapat mamibi ki Jehova sa gabos nasegundo kan aldaw. Imbes, sinasadol kita kan Biblia na regularna mamibi, na padagos na pinapasalamatan si Jehova huli sa ka-rahayan nia sa sato asin inaarang an saiyang paggiya, pagranga,asin kosog. Bako daw na nakakarangang maaraman na si Jehovadai nagbubugtak nin limite sa kun gurano kalawig o kun gura-no kaparate kitang makakapakipag-olay sa saiya sa pamibi? Kuntalagang pinapahalagahan niato an pribilehiong mamibi, maka-kanompong kita nin dakol na oportunidad na mamibi sa satonglangitnon na Ama.

15 Taano ta maninigo kitang magsabi nin “Amen” sa katapusankan pamibi? An terminong “amen” nangangahulogan nin “iyonanggad,” o “mangyari logod.” Ipinapaheling kan mga halimba-wa sa Kasuratan na angay na magsabi nin “Amen” pakatapos ninpersonal asin pampublikong mga pamibi. (1 Cronica 16:36; Sal-mo 41:13) Paagi sa pagsabing “Amen” sa katapusan kan satongsadiring pamibi, kinokompirmar niato na sinsero an satong mgakapahayagan. Kun kita nagsasabi nin “Amen”—baga man sabo-ot sana o makosog—sa katapusan kan pampublikong pamibi niniba, ipinaparisa niato na kita minaoyon sa mga ideyang ipinaha-yag.—1 Corinto 14:16.

KUN PAANO SINISIMBAG NIN DIOSAN SATONG MGA PAMIBI

16 Sinisimbag daw talaga ni Jehova an mga pamibi? Iyo nang-gad! Igwa kita nin marigon na basehan na magkompiar nasinisimbag kan “Paradangog nin pamibi” an sinserong mgapamibi nin minilyon na tawo. (Salmo 65:2) An simbag ni Je-hova sa satong mga pamibi puedeng dumatong sa laen-laen napaagi.

14. Ano an boot sabihon kan Biblia sa pag-enkaminar kaiyan sato na “padagosna mamibi,” asin ano an nakakaranga manongod digdi?15. Taano ta maninigo kitang magsabi nin “Amen” sa katapusan nin personalasin pampublikong mga pamibi?16. Puede kitang magkaigwa nin anong kompiansa mapadapit sa pamibi?


17 Ginagamit ni Jehova an saiyang mga anghel asin an saiyangmga lingkod sa daga tanganing simbagon an mga pamibi. (Hebreo1:13, 14) Dakol na an eksperyensia nin mga indibiduwal na nami-bi sa Dios para sa tabang na masabotan an Biblia asin dai nahaloypakatapos kaiyan nakaolay kan saro sa mga lingkod ni Jehova. Ansiring na mga eksperyensia nagtatao nin ebidensia na ginigiya-han nin mga anghel an paghuhulit kan Kahadean. (Kapahayagan14:6) Tanganing simbagon an satong mga pamibi sa panahon ningrabeng pangangaipo, tibaad motibaron ni Jehova an sarong Kris-tiano na tabangan kita.—Talinhaga 12:25; Santiago 2:16.

17. Taano ta masasabing ginagamit nin Dios an saiyang mga anghel asin an sa-iyang mga lingkod sa daga tanganing simbagon an satong mga pamibi?

An saindong pamibipuedeng dangogon dawasa anong okasyon


18 Ginagamit man ni Je-hova Dios an saiyang banalna espiritu asin an saiyangTataramon, an Biblia, ta-nganing simbagon an mgapamibi kan saiyang mgalingkod. Puede niang sim-bagon an satong mgapamibi para sa tabang namakaya an mga pagbalopaagi sa pagtao sato ninpaggiya asin kosog paagi sa saiyang banal na espiritu. (2 Corinto4:7) Sa parate an simbag sa satong mga pamibi para sa paggiyanaggigikan sa Biblia, na dian si Jehova nagtatao sato nin tabangsa paggibo nin madonong na mga desisyon. An nakakatabang namga teksto tibaad makua durante kan satong personal na pag-adalsa Biblia asin mantang binabasa niato an Kristianong mga publi-kasyon, siring kan librong ini. An sono sa Kasuratan na mga puntona kaipuhan niatong estudyaran tibaad iapod sa atension niatopaagi sa sinabi sa Kristianong pagtiripon o paagi sa komento ninsarong nagmamalasakit na magurang sa kongregasyon.—Galacia6:1.

19 Kun garo baga pinapahaloy ni Jehova an pagsimbag sa sa-tong mga pamibi, ini nungkang huli ta dai nia kayang simbagoniyan. Imbes, dapat niatong girumdomon na sinisimbag ni Jehovaan mga pamibi segun sa saiyang kabotan asin sa saiyang iti-nalaan na panahon. Aram nia an satong mga pangangaipo asinkun paano iyan aasikasohon nin orog nanggad kisa aram niato.Sa parate tinotogotan nia kita na ‘padagos na maghagad, magha-

18. Paano ginagamit ni Jehova an saiyang banal na espiritu asin an saiyang Ta-taramon tanganing simbagon an mga pamibi kan saiyang mga lingkod?19. Ano an maninigo niatong girumdomon kun an satong mga pamibi kun be-ses garo baga dai sinisimbag?

Bilang simbag sa satongmga pamibi, puedeng motibaronni Jehova an sarong Kristianona tabangan kita

nap, asin magtuktok.’ (Lucas 11:5-10) An siringna pagmamaigot nagpapaheling sa Dios na ansatong pagmawot makosog nanggad asin naan satong pagtubod tunay. Dugang pa, tiba-ad simbagon ni Jehova an satong mga pamibisa paaging dai niato naririsa. Halimbawa, tiba-ad simbagon nia an satong pamibi mapadapitsa sarong partikular na pagbalo, bakong paagisa paghale kan problema, kundi paagi sa pag-tao sato kan kosog na matagalan iyan.—Filipos4:13.

20 Nagpapasalamat nanggad kita na an Kag-lalang kan mahiwason na unibersong iniharani sa gabos na nag-aarang sa saiya nintama sa pamibi! (Salmo 145:18) Aprobetsaranlogod niato nin lubos an mahalagang marhayna pribilehiong mamibi. Kun gigibohon niato

iyan, makakamtan niato an magayagayang oportunidad na orogpa nganing rumani ki Jehova, an Paradangog nin pamibi.

20. Taano ta maninigo niatong aprobetsaran nin lubos an mahalagang marhayna pribilehiong mamibi?


ˇ An regular na pamimibi ki Jehova nakakatabangsato na orog pang rumani saiya.—Santiago 4:8.

ˇ Tanganing dangogon nin Dios an satong mga pami-bi, dapat kitang mamibi na may pagtubod asin maykapakumbabaan asin sinseridad.—Marcos 11:24.

ˇ Dapat ki Jehova sana kita mamibi paagi sa saiyangAki.—Mateo 6:9; Juan 14:6.

ˇ Si Jehova, an “Paradangog nin pamibi,” ginagamitan saiyang mga anghel, an saiyang mga lingkod sadaga, an saiyang banal na espiritu, asin an saiyangTataramon tanganing simbagon an mga pamibi.—Salmo 65:2.

173

“UYA! May tubig; ano an nakakaolang sako na mabautismo-han?” Iyan an hapot nin sarong Etiopeng opisyal sa palasyo kanenot na siglo. Pinatunayan saiya nin sarong Kristiano na an nga-ran Felipe na si Jesus an ipinanugang Mesiyas. Napahiro an pusohuli sa nanodan nia sa Kasuratan, an Etiope naggibo nin aksion.Ipinaheling nia na gusto niang mabautismohan!—Gibo 8:26-36.

1. Taano an sarong Etiopeng opisyal sa pa-lasyo ta naghagad na bautismohan?

KAPITULO DESIOTSO

An Bautismo Asinan Saindong Relasyon sa Dios

Paano ginigibo an Kristianong bautismo?

Anong mga lakdang an kaipuhan nindong gibohontanganing makualipikar para sa bautismo?

Paano nagdudusay sa Dios an sarong tawo?

Ano an espesyal na dahelan na magpabautismo?

2 Kun pinag-adalan na nindo nin maingat an enot na mgakapitulo kan librong ini kaiba an saro sa mga Saksi ni Jehova, ti-baad magsaboot kamo na andam na kamong maghapot, ‘Anoan nakakaolang sako na mabautismohan?’ Siertong nanodanna nindo an manongod sa panuga kan Biblia na buhay na daingkatapusan sa Paraiso. (Lucas 23:43; Kapahayagan 21:3, 4) Nano-dan na man nindo an manongod sa tunay na kamugtakan kanmga gadan asin sa paglaom na pagkabuhay liwat. (Eclesiastes9:5; Juan 5:28, 29) Posibleng marhay na nakikiasosyar na kamosa Mga Saksi ni Jehova sa saindang mga pagtiripon kan kongre-gasyon asin naheling na nindo personalmente kun paano nindaisinasagibo an tunay na relihion. (Juan 13:35) An pinakamaha-laga, posibleng marhay na pinonan na nindong pataluboon anpersonal na relasyon ki Jehova Dios.

3 Paano nindo ikakapaheling na gusto nindong pagling-kodan an Dios? Sinabihan ni Jesus an saiyang mga parasunod:“Paduman kamo asin gumibo kamo nin mga disipulo sa mgatawo kan gabos na nasyon, na bautismohan nindo sinda.”(Mateo 28:19) Si Jesus mismo nagtao kan halimbawa paa-gi sa pagpabautismo sa tubig. Dai sia winisikan nin tubig,asin dai sia nagpabubo sana nin tubig sa saiyang payo. (Mateo3:16) An terminong “bautismohan” hale sa termino sa Griegona nangangahulogan na “ibuntog.” Kun siring, an Kristianongbautismo nangangahulogan nin biyong pagbuntog, o paglu-bog, sa tubig.

4 An bautismo sa tubig sarong kahagadan para sa gabos nagustong magkaigwa nin relasyon ki Jehova Dios. An bautismohayagan na ipinaparisa an saindong pagmawot na paglingko-dan an Dios. Ipinapaheling kaiyan na ikinakaogma nindongmarhay an paggibo kan kabotan ni Jehova. (Salmo 40:7, 8)Minsan siring, tanganing makualipikar sa bautismo, may depi-nidong mga lakdang na kaipuhan nindong gibohon.

2. Taano ta maninigo nindong isipon nin seryoso an manongod sa bau-tismo?3. (a) Anong pagboot an itinao ni Jesus sa saiyang mga parasunod? (b) Paa-no ginigibo an bautismo sa tubig?4. Ano an ipinaparisa kan bautismo sa tubig?

An Bautismo Asin an Saindong Relasyon sa Dios 175

KAIPUHAN AN KAARAMAN ASIN PAGTUBOD5 Pinonan na nindo an enot na lakdang. Paano? Paagi sa

paglaog sa isip nin kaaraman manongod ki Jehova Dios asinki Jesu-Cristo, tibaad paagi sa sistematikong pag-adal sa Biblia.(Juan 17:3) Alagad dakol pa an kaipuhan na manodan. Gustokan mga Kristiano na ‘mapano kan tamang kaaraman sa kabo-tan nin Dios.’ (Colosas 1:9) An pag-atender sa mga pagtiriponkan kongregasyon kan Mga Saksi ni Jehova makakatabang namarhay sa bagay na ini. Mahalagang mag-atender sa siring namga pagtiripon. (Hebreo 10:24, 25) An regular na pag-atender samga pagtiripon makakatabang sa saindo na dagdagan an sain-dong kaaraman manongod sa Dios.

6 Siempre, dai nindo kaipuhan na manodan an gabos na nasaBiblia tanganing makualipikar sa bautismo. An Etiopeng opis-yal sa palasyo may kadikit nang kaaraman, alagad kinaipuhannia an tabang na masabotan an nagkapirang kabtang kan Kasu-ratan. (Gibo 8:30, 31) Kaagid kaiyan, dakol pa an kaipuhan namanodan nindo. Sa katunayan, dai kamo noarin man maontoksa pag-adal manongod sa Dios. (Eclesiastes 3:11) Minsan siring,bago kamo pumuede nang bautismohan, kaipuhan nindongmanodan asin akoon an kisuerra pundamental na mga katokdo-an sa Biblia. (Hebreo 5:12) Kaiba sa mga katokdoan na iyan ankatotoohan manongod sa kamugtakan kan mga gadan asin animportansia kan ngaran nin Dios asin kan saiyang Kahadean.

7 Pero, bakong igo an kaaraman sana huli ta ‘kun dai ninpagtubod imposible na an Dios mapanigoan na gayo.’ (Hebreo11:6) An Biblia nagsasabi sato na kan madangog kan nagkapi-rang tawo sa suanoy na siudad nin Corinto an mensahe kanmga Kristiano, sinda “nagpoon na tumubod asin mabautismo-han.” (Gibo 18:8) Sa kaagid na paagi, maninigo na panoonkamo kan pag-adal sa Biblia nin pagtubod na iyan an ipinasa-bong na Tataramon nin Dios. An pag-adal sa Biblia maninigong

5. (a) Ano an enot na lakdang tanganing makualipikar para sa bautismo?(b) Taano ta mahalaga an Kristianong mga pagtiripon?6. Gurano kadakol na kaaraman sa Biblia an kaipuhan nindo tanganing ma-kualipikar para sa bautismo?7. Ano an maninigong magin epekto sa saindo nin pag-adal sa Biblia?


makatabang sa saindo na magkaigwa nin pagtubod sa mga pa-nuga nin Dios asin sa nagliligtas na puersa kan atang ni Jesus.—Josue 23:14; Gibo 4:12; 2 Timoteo 3:16, 17.

PAGPAABOT SA IBA KAN KATOTOOHAN SA BIBLIA8 Mantang an pagtubod nagtatalubo sa saindong puso, ma-

dedepisilan kamong sadirihon na sana an saindong nanodan.(Jeremias 20:9) Mamomotibar nanggad kamong sabihon sa ibaan manongod sa Dios asin sa saiyang mga katuyohan.—2 Corin-to 4:13.

9 Puede nindong ponan na ipaabot sa iba an katotoohan saBiblia paagi sa mataktikang pakikipag-olay manongod dian sasaindong mga paryente, katood, kataed, asin katrabaho. Pag-abot nin panahon, magugustohan na nindong makikabtang saorganisadong paghuhulit kan Mga Saksi ni Jehova. Sa puntongiyan, dai mag-alangan na ipakipag-olay ini sa Saksi na nagtotok-do sa saindo sa Biblia. Kun malinaw na kualipikado na kamopara sa pampublikong ministeryo, gigibohon an mga areglo ta-nganing kamo kan nagtotokdo sa saindo makaolay kan duwa sakamagurangan sa kongregasyon.

10 Ini mapangyaring orog pa nindong makamidbid annagkapira sa Kristianong kamagurangan, na nagpapastor sa ari-pompon nin Dios. (Gibo 20:28; 1 Pedro 5:2, 3) Kun marisa kanmga magurang na ini na kamo nakakasabot asin nagtutubod sapundamental na mga katokdoan sa Biblia, namumuhay kaoyonkan mga prinsipyo nin Dios, asin talagang gustong magin sarosa Mga Saksi ni Jehova, ipapaaram ninda saindo na kualipikadona kamong makikabtang sa pampublikong ministeryo bilangsarong dai pa bautisadong parahayag kan maogmang bareta.

11 Sa ibong na lado, tibaad kaipuhan nindong gumibo ninnagkapirang pagbabago sa saindong estilo nin pamumuhay

8. Ano an mapahiro sa saindo na ipaabot sa iba an nanodan nindo?9, 10. (a) Kiisay nindo puedeng ponan na ipaabot an katotoohan sa Biblia?(b) Ano an maninigo nindong gibohon kun gusto nindong makikabtang sa or-ganisadong paghuhulit kan Mga Saksi ni Jehova?11. Anong mga pagbabago an tibaad kaipuhan na gibohon nin nagkapira bagosinda makualipikar para sa pampublikong ministeryo?


asin mga ugale tanganing makualipikar para sa pampublikongministeryo. Tibaad kaiba digdi an pagpondo sa nagkapiranggibohon na hinilom nindo sa iba. Huli kaini, bago kamo mag-presentar na magin dai pa bautisadong parahayag, kaipuhan nakamo dai naggigibo nin seryosong mga kasalan, arog baga ninseksuwal na inmoralidad, pagbuburat, asin pagdodroga.—1 Co-rinto 6:9, 10; Galacia 5:19-21.

AN PAGSOLSOL ASIN PAGKAKOMBERTIR12 May iba pang mga lakdang na dapat na gibohon bago

kamo makualipikar para sa bautismo. Si apostol Pedro nagsabi:“Magsorolsol kamo . . . asin magbakle tanganing an saindongmga kasalan mapara.” (Gibo 3:19) An pagsolsol iyo an pakamatenin sinserong pagbasol sa nagibo nindo. An pagsolsol malinawnanggad na angay kun an saro namuhay sa inmoral na paa-gi, alagad kaipuhan man iyan dawa kun an saro namuhay ninmedyo malinig man sa moral. Taano? Huli ta an gabos na tawoparakasala asin nangangaipo nin kapatawadan nin Dios. (Roma3:23; 5:12) Bago nag-adal sa Biblia, dai nindo aram kun anoan kabotan nin Dios. Kaya paano mangyayaring kamo maka-pamuhay na lubos na kaoyon kan saiyang kabotan? Kun siring,kaipuhan an pagsolsol.

13 An pagsolsol dapat na sundan nin pagkakombertir, o ‘pag-bakle.’ Labi kisa pakamate sana nin pagbasol an dapat nindonggibohon. Kaipuhan nindong haboan an dati nindong pamu-muhay asin magkaigwa nin marigon na determinasyon nagigibohon na nindo an tama poon ngonyan. An pagsolsol asinpagkakombertir mga lakdang na dapat nindong gibohon bagobautismohan.

PERSONAL NA PAGDUSAY14 May saro pang mahalagang lakdang na dapat na gibohon

bago bautismohan. Dapat nindong idusay an saindong sadiri kiJehova Dios.

12. Taano ta kaipuhan an pagsolsol?13. Ano an pagkakombertir?14. Anong mahalagang lakdang an dapat nindong gibohon bago bautismohan?


15 Kun idinudusay nindo an saindong sadiri ki Jehova Dios saodok na pamibi, nanunuga kamo na itatao nindo sa saiya ansaindong dai nababangang debosyon sagkod lamang. (Deute-ronomio 6:15) Pero, taano ta gugustohon nin saro na gibohoniyan? Bueno, ipamugtak ta baga na pinonan nin sarong lala-ki na mangilusyon sa sarong babae. Mientras na orog nia iningnamimidbid asin naheheling nia na ini may marahay na mgakualidad, orog man siang naaakit digdi. Pag-abot nin pana-hon, natural sanang hagadon nia digdi na pakasalan sia. Totoo,an pagpapakasal nangangahulogan nin pagkaigwa nin dugangpang mga paninimbagan. Alagad an pagkamoot mapahiro sa sa-iya na gibohon an mahalagang lakdang na iyan.

16 Kun mamidbid asin mamotan na nindo si Jehova, napa-pahiro kamo na paglingkodan sia na mayong ibinubugtak nakondisyon o sagkodan sa pagsamba sa saiya. An siisay manna gustong sumunod sa Aki nin Dios, si Jesu-Cristo, kaipuhanna ‘paindahan an saiyang sadiri.’ (Marcos 8:34) Pinapaindahanniato an satong sadiri paagi sa pagsierto na an personal na mgapagmawot asin pasohan dai nakakaolang sa satong lubos napagkuyog sa Dios. Kun siring, bago kamo mabautismohan, anpaggibo kan kabotan ni Jehova Dios dapat na iyo an sain-dong pangenot na katuyohan sa buhay.—1 Pedro 4:2.

PAGDAOG SA TAKOT NA MAGKULANG17 An nagkapira nag-aalangan na magdusay ki Jehova huli ta

medyo natatakot sindang gibohon an siring kaseryosong lak-dang. Tibaad ikinakatakot ninda na sinda maninimbag sa Diosbilang sarong nagdusay na Kristiano. Huling natatakot na tiba-ad sinda magkulang asin masudyaanan ki Jehova, nagsasabootsinda na pinakamarahay logod na dai magdusay sa saiya.

18 Mientras na nanonodan nindong kamotan si Jehova,mapapahiro kamong magdusay sa saiya asin gibohon an pina-kamakakaya nindo na maotob iyan. (Eclesiastes 5:4) Pakatapos

15, 16. Ano an boot sabihon kan pagdusay kan saindong sadiri sa Dios, asinano an nagpapahiro sa sarong tawo na gibohon ini?17. Taano ta tibaad mag-alangan an nagkapira na magdusay sa Dios?18. Ano an makakapahiro sa saindo na magdusay ki Jehova?


nindong magdusay, siertonggusto nindong “maglakaw naangay ki Jehova sa katuyohan na lubos na makapaogma sa sa-iya.” (Colosas 1:10) Huli sa saindong pagkamoot sa Dios, dainindo iisipon na depisilon na gibohon an saiyang kabotan. Da-ing duwa-duwa na maoyon kamo ki apostol Juan, na nagsurat:“Ini iyo an boot sabihon kan pagkamoot sa Dios, na kuyogonniato an saiyang mga togon; pero an saiyang mga togon dai na-kakapagabat.”—1 Juan 5:3.

19 Dai nindo kaipuhan na magin sangkap tanganing magdu-say sa Dios. Si Jehova nakakaaram kan saindong mga limitasyonasin dai noarin man naghahagad sa saindo na gumibo nin labisa kaya nindong gibohon. (Salmo 103:14) Gusto nia kamong

19. Taano ta dai kamo kaipuhan na matakot na magdusay sa Dios?

An pagkua nin tamang kaaramansa Tataramon nin Dios

sarong mahalagang lakdangtanganing makualipikar

para sa bautismo

An pagtubod maninigongmagpahiro sa saindo

na ipaabot sa ibaan saindong tinutubod

mapakarhay asin susuportaran asin tatabangan nia kamo. (Isa-ias 41:10) Makakasierto kamo na kun magtitiwala kamo kiJehova sa bilog nindong puso, ‘itatanos nia an saindong mgadana.’—Talinhaga 3:5, 6.

PAGSIMBOLISAR KAN SAINDONG PAGDUSAYPAAGI SA PAGPABAUTISMO

20 An pag-isip-isip manongod sa mga bagay na natokarpa sana niato tibaad makatabang sa saindo na personal na

20. Taano an pagdusay ki Jehova ta dai puedeng magdanay na pribadong ba-gay?

Personal na daw kamongnakapagdusay sa Dios

sa pamibi?An bautismo

nangangahulogan ninpagkagadan sa dati niatong

pamumuhay asinpagkabuhay tanganing

gibohon an kabotannin Dios


magdusay ki Jehova sa pamibi. An gabos na talagang namo-moot sa Dios dapat man na ‘magpahayag sa publiko para sakaligtasan.’ (Roma 10:10) Paano nindo iyan gigibohon?

21 Paaramon an parakoordinar kan grupo nin kamagurangansa saindong kongregasyon na gusto nindong magpabautismo.Iaareglo nia na repasohon sa saindo nin nagkapirang magu-rang sa kongregasyon an dakol na hapot na nagtatratar kanpundamental na mga katokdoan kan Biblia. Kun mag-oyon anmga magurang na ini na kamo kualipikado, sasabihon nin-da sa saindo na puede kamong mabautismohan sa masunodna oportunidad.� An sarong pahayag na rinerepaso an kahulo-gan nin bautismo sa parate itinatao sa siring na mga okasyon.Dangan iniimbitaran kan espiker an gabos na kandidato sabautismo na simbagon an duwang simpleng hapot bilang sa-rong paagi na gibohon an berbal na ‘pagpahayag sa publiko’kan saindang pagtubod.

22 An bautismo mismo an nagpapamidbid sa saindo sa pub-liko bilang sarong indibiduwal na nagdusay sa Dios asin nangonyan saro na sa Mga Saksi ni Jehova. An mga kandidato sabautismo biyong ilinulubog sa tubig tanganing ipaheling sapubliko na sinda nagdusay na ki Jehova.

AN KAHULOGAN KAN SAINDONG BAUTISMO23 Sinabi ni Jesus na an saiyang mga disipulo babautismohan

“sa ngaran kan Ama asin kan Aki patin kan banal na espi-ritu.” (Mateo 28:19) Ini nangangahulogan na minimidbid ninsarong kandidato sa bautismo an autoridad ni Jehova Dios asinni Jesu-Cristo. (Salmo 83:18; Mateo 28:18) Minimidbid man niaan pagpunsionar asin paghiro kan banal na espiritu, o puersa ak-tiba, nin Dios.—Galacia 5:22, 23; 2 Pedro 1:21.

� An mga pagbautismo regular na kabtang kan taonan na mga asamblea asinkombension na ginigibo kan Mga Saksi ni Jehova.

21, 22. Paano kamo makakagibo nin ‘pagpahayag sa publiko’ kan saindongpagtubod?23. Ano an boot sabihon kan bautismohan “sa ngaran kan Ama asin kan Akipatin kan banal na espiritu”?


24 Minsan siring, an bautismo bako sanang pagbuntog sa tu-big. Iyan simbolo nin sarong bagay na mahalagang marhay.An pag-irarom sa tubig nagsisimbolisar na kamo nagadan nasa dati nindong pamumuhay. An paghawas sa tubig nagpapari-sa na kamo buhay na ngonyan tanganing gibohon an kabotannin Dios. Girumdomon man na kamo nagdusay ki Jehova Diosmismo, bakong sa sarong gibohon, causa, ibang mga tawo, o sasarong organisasyon. An saindong pagdusay asin bautismo ka-pinonan nin sarong dayupot na marhay na pakikikatood sa Dios—sarong haraning marhay na relasyon sa saiya.—Salmo 25:14.

25 An bautismo dai naggagarantiya nin kaligtasan. Si apostolPablo nagsurat: “Padagos kamong maghingoa na makamtan ansaindong kaligtasan na may takot asin pagtakig.” (Filipos 2:12)An bautismo kapinonan sana. An hapot, Paano kamo makaka-pagdanay sa pagkamoot nin Dios? Itatao kan satong ultimongkapitulo an simbag.

24, 25. (a) Ano an isinisimbolo kan bautismo? (b) Anong hapot an kaipuhanna masimbag?


ˇ An Kristianong bautismo biyong paglubog satubig, bako sanang pagwisik.—Mateo 3:16.

ˇ An mga lakdang na minasagkod sa bautismonagpopoon sa paglaog sa isip nin kaaraman asinpagpaheling nin pagtubod na sinusundan ninpagsolsol, pagkakombertir, asin pagdusay kansadiri sa Dios.—Juan 17:3; Gibo 3:19; 18:8.

ˇ Tanganing makapagdusay ki Jehova, dapat nin-dong paindahan an saindong sadiri, kun paanongpinaindahan kan mga tawo an saindang sadiritanganing sumunod ki Jesus.—Marcos 8:34.

ˇ Isinisimbolisar kan bautismo an pagkagadannin saro sa dating pamumuhay asin pagkabuhaytanganing gibohon an kabotan nin Dios.—1 Pedro 4:2.


IMAHINARON na kamo naglalakaw sa sarongtinampo sa sarong mabagyong aldaw. An la-ngit nagdadagom. Nagpopoon na magkitkilat,nag-uurog-udog an dagoldol, dangan buminag-sak an makosogon na oran. Naghihidali kamo,na desesperadong naghahanap nin mapapaili-han. Duman, sa gilid kan tinampo, may nahelingkamong sirongan. Iyan masarig, mara, asin naka-kaakit na lugar. Abaang pagpapahalaga nindo saligtas na lugar na iyan!

2 Nabubuhay kita sa mabagyong mga pana-hon. An mga kamugtakan sa kinaban nagrururo.Alagad igwa nin tiwasay na sirongan, sarong pa-ilihan na makakasalbar sato sa permanentengdanyos. Ano iyan? Mangnohon an itinotokdokan Biblia: “Magsasabi ako ki Jehova: ‘Ika ansakuyang pailihan asin an sakuyang kuta, an sa-kuyang Dios, na sakuyang pagtitiwalaan.’”—Salmo 91:2.

3 Isip-isipa na sana iyan! Si Jehova, an Kagla-lang asin Soberano kan uniberso, puedengmagin satong nagpoprotehir na pailihan. Kayania kitang ingatan na ligtas, huli ta sia mas maka-pangyarihan nanggad kisa siisay man o ano man

1, 2. Saen kita makakanompong nin ligtas na pailihanngonyan?3. Paano niato magigibong satong pailihan si Jehova?

KAPITULO DESINUEBE

Magdanay sa Pagkamoot nin Dios

Ano an boot sabihon kan kamotan an Dios?

Paano kita makakapagdanay sa pagkamoot nin Dios?

Paano babalosan ni Jehova an mga nagdadanaysa saiyang pagkamoot?

Gigibohon dawnindo na saindongpailihan si Jehova

sa mabagyongmga panahon

na ini?

na puedeng makadanyar sato. Dawa pa kun kita madanyaran, ka-yang haleon ni Jehova an gabos na maraot na epekto. Paano niatomagigibong satong pailihan si Jehova? Kaipuhan kitang magtiwalasa saiya. Dugang pa, sinasadol kita kan Tataramon nin Dios: “Mag-danay kamo sa pagkamoot nin Dios.” (Judas 21) Iyo, kaipuhan nakita magdanay sa pagkamoot nin Dios, na minamantener an sa-rong mamomoton na pakisumaro sa satong langitnon na Ama. Sasiring makakasierto kita na sia an satong pailihan. Alagad paanokita magkakaigwa kan siring na pakisumaro?

MIDBIDON ASIN BALOSAN AN PAGKAMOOT NIN DIOS4 Tanganing magdanay sa pagkamoot nin Dios, kaipuhan na

masabotan niato kun paano ipinaheling ni Jehova an saiyang pag-kamoot para sa sato. Isipon an nagkapira sa mga katokdoan kanBiblia na nanodan nindo sa tabang kan librong ini. Bilang anKaglalang, itinao sa sato ni Jehova an daga bilang nakakaogmangmarhay na istaran niato. Pinano nia iyan nin abundang kakanonasin tubig, natural na kayamanan, kawiliwiling mga hayop, asinmagagayon na tanawon. Bilang an Autor kan Biblia, ihinayag ninDios sa sato an saiyang ngaran asin an saiyang mga kualidad. Du-gang pa, ihinahayag kan saiyang Tataramon na sinugo nia sa dagaan saiyang namomotan na Aki, na itinogot na magdusa asin ma-gadan si Jesus para sa sato. (Juan 3:16) Asin ano an boot sabihonpara sa sato kan regalong iyan? Iyan nagtatao sato nin paglaompara sa sarong makangangalas na ngapit.

5 An satong paglaom para sa ngapit depende man sa saro pangbagay na ginibo nin Dios. Si Jehova nag-establisar nin sarong la-ngitnon na gobyerno, an Mesiyanikong Kahadean. Sa dai namahahaloy tataposon kaiyan an gabos na pagdusa asin gigibohonna paraiso an daga. Isip-isipa na sana iyan! Puede kitang mabu-hay duman na may katoninongan asin kaogmahan sagkod lamang.(Salmo 37:29) Mientras tanto, an Dios nagtao sato nin paggiya kunpaano mamumuhay sa pinakamarahay na paaging posible ngon-yan mismo. Itinao man nia sato an regalo nin pamibi, sarong bukasna linya nin komunikasyon sa saiya. Nagkapira sana ini sa mga pa-agi na si Jehova nagpaheling nin pagkamoot para sa katawohan sapankagabsan asin para sa saindo bilang indibiduwal.

4, 5. Ano an nagkapirang paagi na si Jehova nagpahayag nin pagkamoot para sasato?

Magdanay sa Pagkamoot nin Dios 185

6 An mahalagang marhay nahapot na maninigo nindong ho-rophoropon iyo ini: Paano kobabalosan an pagkamoot ni Je-

hova? An dakol masabi, “Bueno,kaipuhan na kamotan ko man siJehova.” Iyan daw an pagmate nin-

do? Sinabi ni Jesus na an pagboot naini iyo an nakakalabi sa gabos: “Kamotan mo si Jehova na saimongDios sa bilog mong puso asin sa bilog mong kalag patin sa bilogmong isip.” (Mateo 22:37) Sierto nanggad na dakol kamong dahe-lan na kamotan si Jehova Dios. Alagad an pagmate daw na igwakamo kan siring na pagkamoot iyo sanang kalabot sa pagkamoot kiJehova sa bilog nindong puso, kalag, asin isip?

7 Siring kan ilinadawan sa Biblia, an pagkamoot sa Dios bakosana nanggad na pagmate. Sa katunayan, minsan ngani kaipuhanan pakamate nin pagkamoot para ki Jehova, an pakamateng iyankapinonan sana kan tunay na pagkamoot sa saiya. An pisog ninmansanas kaipuhan tanganing tumubo an sarong namumungangpoon nin mansanas. Minsan siring, kun gusto nindo nin man-sanas, makokontento daw kamo kun may magtao sana sa saindonin pisog nin mansanas? Dai nanggad! Kaagid kaiyan, an pakama-te nin pagkamoot para ki Jehova Dios kapinonan sana. Itinotokdokan Biblia: “Ini iyo an boot sabihon kan pagkamoot sa Dios, na ku-yogon niato an saiyang mga togon; pero an saiyang mga togon dainakakapagabat.” (1 Juan 5:3) Tanganing magin tunay, an pagkamo-ot sa Dios dapat na magkaigwa nin marahay na bunga. Iyan dapatna ipahayag paagi sa mga aksion.—Mateo 7:16-20.

8 Ipinapaheling niato an satong pagkamoot sa Dios kun inoo-tob niato an saiyang mga togon asin iinaaplikar an saiyang mgaprinsipyo. Bako iyan depisilon na gibohon. Imbes na nakakapaga-bat, an mga ley ni Jehova dinisenyo tanganing tabangan kitangmagkaigwa nin marahay, maogma, nakakakontentong buhay. (Isa-ias 48:17, 18) Paagi sa pamumuhay kaoyon kan paggiya ni Jehova,ipinapaheling niato sa satong langitnon na Ama na talagang

6. Paano nindo puedeng balosan an pagkamoot na ipinaheling ni Jehova saindo?7. May mas hararom daw na kahulogan an pagkamoot sa Dios kisa pagkaigwasana nin sarong pagmate? Ipaliwanag.8, 9. Paano niato ikakapahayag an satong pagkamoot asin pag-apresyar sa Dios?

Ano Man Nanggad an Itinotokdo kan Biblia?

inaapresyar niato an gabos na ginibo nia para sa sato. Makamo-mondo, kakadikit sa kinaban ngonyan an nagpapaheling nin siringna pag-apresyar. Habo niatong magin daing apresasyon, siring kannagkapirang tawo na nabuhay kan si Jesus yaon pa digdi sa daga.Sampulong daoton an pinaomayan ni Jesus, alagad saro sana annagbalik tanganing pasalamatan sia. (Lucas 17:12-17) Sierto nang-gad na gusto niato na magin siring kan sarong nagpasalamat,bakong kan siyam na ingrato!

9 Kun siring, ano an mga togon ni Jehova na kaipuhan niatongotobon? Tinokar niato an dakol sa mga iyan sa librong ini, ala-gad repasohon niato an nagkapira. An pag-otob kan mga togon ninDios matabang sato na magdanay sa pagkamoot nin Dios.

OROG PANG RUMANI KI JEHOVA10 An pag-adal manongod ki Jehova sarong mahalagang marhay

na lakdang sa orog pang pagrani sa saiya. Iyan sarong proseso namaninigong nagpapadagos. Kun kamo nasa luwas sa malipoton nabanggi na nagpapahimbong sa may kalayo, papabayaan daw nin-dong lumuya an laad sagkod na maparong? Dai.

10. Ipaliwanag kun taano ta mahalaga na padagos na mag-laog sa isip nin kaaraman manongod ki Jehova Dios.

Siring sa kalayo, an saindong pagkamootpara ki Jehova nangangaipo nin gatongtanganing padagos na lumaad


Padagos nindong dadagdagan an gatong tanganing papagdanayonna naglalaad nin maliwanag asin mainit an kalayo. Buhay mismonindo an tibaad nakataya! Kun paanong an kahoy nagpapalaad sakalayo, siring man “an mismong kaaraman nin Dios” nagpapada-nay sa satong pagkamoot ki Jehova na magin makosog.—Talinhaga2:1-5.

11 Gusto ni Jesus na papagdanayon kan saiyang mga parasunodna buhay asin naglalaad nin maliwanag an saindang pagkamootpara ki Jehova asin para sa Saiyang mahalagang marhay na Tatara-mon nin katotoohan. Pakatapos na sia buhayon liwat, itinokdo niJesus sa duwa sa saiyang mga disipulo an manongod sa nagkapi-ra sa mga hula sa Hebreong Kasuratan na naotob sa saiya. Ano annagin epekto? Kan huri sinabi ninda: “Bakong naglaad an satongpuso mantang nagtataram sia sa sato sa dalan, mantang lubosniang binubuksan sa sato an Kasuratan?”—Lucas 24:32.

12 Kan enot nindong manodan kun ano man nanggad an itino-tokdo kan Biblia, narisa daw nindo na an saindong puso nagpoonna lumaad sa kagayagayahan, kaigotan, asin pagkamoot para saDios? Daing duwa-duwa na iyo. Siring man kaiyan an namateankan dakol. An depisil na gibohon ngonyan iyo na papagdanayonna buhay an malaad na pagkamoot na iyan asin pataluboon iyan.Habo niatong arogon an tendensia kan kinaban ngonyan. Ihinulani Jesus: “An pagkamoot nin dakol malipot.” (Mateo 24:12) Paanonindo malilikayan na lumipot an saindong pagkamoot ki Jehovaasin sa mga katotoohan sa Biblia?

13 Padagos na ilaog sa isip an kaaraman dapit ki Jehova Dios asinki Jesu-Cristo. (Juan 17:3) Horophoropon, o pakaisipon, an mano-ngod sa nanonodan nindo sa Tataramon nin Dios, na hinahapotan saindong sadiri: ‘Ano an itinotokdo kaini sa sako manongod kiJehova Dios? Anong dagdag pang dahelan an itinatao kaiyan sakotanganing kamotan ko sia sa sakong bilog na puso, isip, asin kalag?’(1 Timoteo 4:15) An siring na paghorophorop papagdadanayon nanaglalaad nin maliwanag an saindong pagkamoot ki Jehova.

14 An saro pang paagi tanganing papagdanayon na naglalaad nin

11. Ano an nagin epekto kan pagtotokdo ni Jesus sa saiyang mga parasunod?12, 13. (a) Sa tahaw kan mayoriya kan katawohan ngonyan, ano an nangyari sapagkamoot sa Dios asin sa Biblia? (b) Paano niato maeebitaran na lumipot an sa-tong pagkamoot?14. Paano an pamibi makakatabang sato na papagdanayon na buhay an satongpagkamoot para ki Jehova?


maliwanag an saindong pagkamoot ki Jehova iyo an pagpamibi ninregular. (1 Tesalonica 5:17) Sa Kapitulo 17 kan librong ini, nano-dan niato na an pamibi sarong mahalagang marhay na regalo nagikan sa Dios. Kun paanong an relasyon nin mga tawo nagtatalubohuli sa regular, bukas na komunikasyon, an sato man na relasyon kiJehova nagdadanay na mainit asin buhay kun kita regular na nami-mibi sa saiya. Mahalagang marhay na dai niato pagtogotan noarinman na an satong mga pamibi magin mekanikal—pinagkatodan nasanang mga tataramon na inoorootro niato na mayo talaga nin tu-nay na emosyon o kahulogan. Kaipuhan na kita makipag-olay kiJehova siring sa pakikipag-olay nin sarong aki sa saiyang namo-motan na marhay na ama. Siempre, gusto niatong magtaram namay paggalang, alagad prangka, sadiosan, asin gikan sa puso. (Sal-mo 62:8) Iyo, an personal na pag-adal sa Biblia asin odok sa pusongpamibi mahalagang marhay na mga aspekto kan satong pagsamba,asin iyan nakakatabang sato na magdanay sa pagkamoot nin Dios.

MAKANOMPONG NIN KAGAYAGAYAHANSA SAINDONG PAGSAMBA

15 An personal na pag-adal sa Biblia asin pamibi mga gibo ninpagsamba na puede niatong gibohon sa pribado. Minsan siring,estudyaran niato ngonyan an sarong aspekto nin pagsamba na gini-gibo niato sa publiko: an pagtaram sa iba manongod sa satong mgatinutubod. Ipinaabot na daw nindo sa iba an nagkapirang katotoo-han sa Biblia? Kun iyo, nagkaigwa kamo nin sarong makangangalasna pribilehio. (Lucas 1:74) Kun ipinapaabot niato an mga katoto-ohan na nanodan niato manongod ki Jehova Dios, inootob niatoan sarong mahalagang marhay na asignasyon na itinao sa gabos natunay na Kristiano—an paghuhulit kan maogmang bareta kan Ka-hadean nin Dios.—Mateo 24:14; 28:19, 20.

16 Minansay ni apostol Pablo an saiyang ministeryo bilang bagayna mahalagang marhay, na inaapod iyan na kayamanan. (2 Corin-to 4:7) An pakikipag-olay sa mga tawo manongod ki Jehova Diosasin sa saiyang mga katuyohan iyo an pinakamarahay na gibo-hon na magigibo nindo. Iyan paglilingkod sa pinakamarahay naKagurangnan, asin iyan nagtatao kan pinakamarahay na mga paki-nabang na puedeng kamtan. Paagi sa pakikikabtang sa aktibidad na

15, 16. Taano ta angay sana na mansayon niato an paghuhulit kan Kahadean bi-lang sarong pribilehio asin kayamanan?


ini, tinatabangan nindo an mga tawong sadiosan an puso na ruma-ni sa satong langitnon na Ama asin pumoon na lumakaw sa dalanpasiring sa buhay na daing katapusan! May mas nakakakontentopa daw na gibohon kisa dian? Dugang pa, an pagpapatotoo mano-ngod ki Jehova asin sa saiyang Tataramon nakakadagdag sa saindo

Gusto ni Jehova na kamtannindo an “tunay na buhay.”

Makakamtan daw nindo iyan?


mismong pagtubod asin nakakapakosog sa saindong pagkamoot sasaiya. Asin inaapresyar ni Jehova an saindong mga paghihingoa.(Hebreo 6:10) An pagdadanay na sibot sa siring na gibohon nakaka-tabang sa saindo na magdanay sa pagkamoot nin Dios.—1 Corinto15:58.

17 Mahalagang girumdomon na an paghuhulit kan Kahadean ap-retado. An Biblia nagsasabi: “Ihulit mo an tataramon, gibohon iyanna may pag-apretar.” (2 Timoteo 4:2) Taano ta apretadong mar-hay an paggibo kaini ngonyan? An Tataramon nin Dios nagsasabisato: “An dakulang aldaw ni Jehova harani na. Iyan harani na, asiniyan naghihidaling marhay.” (Sofonias 1:14) Iyo, marikas na ma-datong an panahon na tataposon ni Jehova an bilog na sistemangini nin mga bagay. An mga tawo kaipuhan na mapatanidan! Kai-puhan nindang maaraman na ngonyan na an panahon na pilionsi Jehova bilang saindang Soberano. An katapusan ‘dai mahuhuri.’—Habacuc 2:3.

18 Gusto ni Jehova na sambahon niato sia sa publiko kaiba kantunay na mga Kristiano. Iyan an dahelan na sinasabi kan sai-yang Tataramon: “Konsideraron niato an lambang saro tanganingmandagka sa pagkamoot asin sa marahay na mga gibo, na daipagpabayaan an satong pagtorotiripon, siring kan kaugalean ninnagkapira, kundi na magparinigonan nin boot, asin lalo na ta na-heheling nindo na an aldaw harani na.” (Hebreo 10:24, 25) Kunkita nakikitipon sa satong mga kapagtubod sa Kristianong mga pag-tiripon, igwa kita nin makangangalas na oportunidad na omawonasin sambahon an satong namomotan na marhay na Dios. Nagpa-pakinorosogkosogan asin nagpaparinigonan man kita nin boot.

19 Mantang nakikiasosyar kita sa ibang parasamba ki Jehova, pi-naparigon niato an bogkos nin pagkamoot asin pagkakatood sakongregasyon. Mahalaga na hanapon niato an marahay sa lam-bang saro, kun paanong hinahanap ni Jehova an marahay sa sato.Dai hanapan nin pagkasangkap an saindong mga kapagtubod. Gi-rumdomon na an gabos nasa laen-laen na grado nin espirituwal napag-oswag asin na an lambang saro sato nakakagibo nin sala.

17. Taano ta apretado ngonyan an Kristianong ministeryo?18. Taano ta maninigo niatong sambahon si Jehova sa publiko kaiba kan tunayna mga Kristiano?19. Paano kita makakapaghingoang maparigon an bogkos nin pagkamoot sa Kris-tianong kongregasyon?


(Colosas 3:13) Maghingoang pataluboon an haraning pakikikato-od sa mga biyong namomoot ki Jehova, asin manonompongannindo na kamo nagtatalubo sa espirituwal. Iyo, an pagsamba ki Je-hova kaiba kan saindong espirituwal na mga tugang na lalaki asinbabae matabang saindo na magdanay sa pagkamoot nin Dios. Paa-no binabalosan ni Jehova an mga maimbod na nagsasamba sasaiya asin sa siring nagdadanay sa saiyang pagkamoot?

MAGHINGOANG KAMTAN AN “TUNAY NA BUHAY”20 Binabalosan ni Jehova an saiyang maimbod na mga lingkod

nin buhay, alagad anong klaseng buhay? Bueno, buhay daw tala-ga kamo ngonyan? An kadaklan sato masabi na risang-risa man ansimbag. Total, kita naghahangos, nagkakakan, asin nag-iinom. Sier-to nanggad na kita buhay. Asin sa mga panahon na kita maogma,tibaad sabihon ta pa ngani, “Ini talaga an buhay!” Minsan siring,ipinaparisa kan Biblia na sa sarong mahalagang sentido, mayo nintawo ngonyan na talagang buhay.

21 Sinasadol kita kan Tataramon nin Dios na ‘mangapot nin ma-rigon sa tunay na buhay.’ (1 Timoteo 6:19) An mga tataramonna iyan nagpaparisa na an “tunay na buhay” sarong bagay na lina-laoman niatong kamtan sa ngapit. Iyo, kun kita sangkap na, kitamagigin buhay sa pinakalubos na sentido kan termino, huli ta kitamabubuhay siring kan orihinal na intension nin Dios para sa sato.Kun kita nabubuhay na sa sarong paraisong daga na may sangkapna salud, katoninongan, asin kaogmahan, sa katapustapusi maka-kamtan niato an “tunay na buhay”—an buhay na daing katapusan.(1 Timoteo 6:12) Bako daw na iyan sarong makangangalas na pag-laom?

22 Paano kita ‘makakapangapot nin marigon sa tunay na buhay’?Sa iyo man sanang konteksto, sinadol ni Pablo an mga Kristianona “maggibo nin marahay” asin “magin mayaman sa marahay namga gibo.” (1 Timoteo 6:18) Kun siring, malinaw na iyan depen-deng marhay sa kun paano niato iinaaplikar an mga katotoohanna nanodan niato sa Biblia. Alagad an boot sabihon daw ni Pab-lo inaako niato bilang bayad an “tunay na buhay” huli sa paggibonin marahay na mga gibo? Dai, huli ta an siring na makanganga-

20, 21. Ano an “tunay na buhay,” asin taano ta iyan sarong makangangalas napaglaom?22. Paano kamo ‘makakapangapot nin marigon sa tunay na buhay’?


las na mga oportunidad depende talaga sa satong pag-ako nin “daina kutana maninigong kabootan” hale sa Dios. (Roma 5:15) Min-san siring, ikinakaogmang marhay ni Jehova na tawan nin balos anmga maimbod na naglilingkod sa saiya. Gusto niang maheling nakamtan nindo an “tunay na buhay.” An siring na maogma, mato-ninong, daing katapusan na buhay nakatagama sa ngapit para samga nagdadanay sa pagkamoot nin Dios.

23 Marahay na hapoton kan lambang saro sato an saiyang sadiri:‘Sinasamba ko daw an Dios sa paagi na sinabi nia sa Biblia?’ Kun si-neseguro niato, sa aroaldaw, na an simbag iyo, kun siring kita nasatamang dalan. Magkakaigwa kita kan kompiansa na si Jehova ansatong pailihan. Iingatan nia an saiyang maimbod na banwaan sapurisaw na huring mga aldaw kan daan na sistemang ini nin mgabagay. Ililigtas man kita ni Jehova pasiring sa mamuraway na ba-gong sistema nin mga bagay na harani na ngonyan. Mapapaluksonanggad an satong puso sa pakaheling kan panahon na iyan! Asinikakaogma nanggad niatong marhay na ginibo niato an tamangmga pagpili durante kan huring mga aldaw na ini! Kun gigibo-hon nindo an siring na mga pagpili ngonyan, makakamtan nindoan “tunay na buhay,” buhay siring kan katuyohan dian ni JehovaDios, sa bilog na panahon na daing sagkod!

23. Taano ta mahalagang marhay na magdanay sa pagkamoot nin Dios?


ˇ Ipinapaheling niato an tunay na pagkamoot sa Diospaagi sa pag-otob kan saiyang mga togon asin pag-aplikar kan saiyang mga prinsipyo.—1 Juan 5:3.

ˇ An pag-adal sa Tataramon nin Dios, pagpamibi kiJehova nin odok sa puso, pagtotokdo sa iba mano-ngod saiya, asin pagsamba saiya sa Kristianong mgapagtiripon makakatabang sato na magdanay sa pag-kamoot nin Dios.—Mateo 24:14; 28:19, 20; Juan17:3; 1 Tesalonica 5:17; Hebreo 10:24, 25.

ˇ An mga nagdadanay sa pagkamoot nin Dios maypaglaom na kamtan an “tunay na buhay.”—1 Timo-teo 6:12, 19; Judas 21.


TOPIKO PAHINA

An Ngaran nin Dios—An Paggamit Asin Kahulogan Kaiyan � � � � � � 195

Kun Paano Isinabi kan Hula ni Daniel

an Pagdatong kan Mesiyas � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � 197

Si Jesu-Cristo—An Ipinanugang Mesiyas � � � � � � � � � � � � � � � � � � � 199

An Katotoohan Manongod sa Ama,

sa Aki, Asin sa Banal na Espiritu � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � 201

Kun Taano ta Dai Naggagamit kan Krus

sa Pagsamba an Tunay na mga Kristiano � � � � � � � � � � � � � � � � � � � 204

An Pamanggihan kan Kagurangnan

—Sarong Selebrasyon na Nagtataong Onra sa Dios � � � � � � � � � � � � 206

“Kalag” Asin “Espiritu”

—Ano Man Nanggad an Kahulogan kan mga Terminong Ini? � � � � 208

Ano an Sheol Asin Hades? � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � 212

Aldaw nin Paghokom—Ano Iyan? � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � 213

1914—Sarong Makahulogan na Taon sa Hula kan Biblia � � � � � � � � 215

Siisay si Miguel na Arkanghel? � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � 218

Pag-aram Kun Siisay an “Dakulang Babilonya” � � � � � � � � � � � � � � 219

Namundag daw si Jesus sa Bulan nin Disyembre? � � � � � � � � � � � � � 221

Maninigo daw Niatong Selebraron an mga Kapiestahan? � � � � � � � 222

APENDISE

SA SAINDONG kopya kan Biblia, paano trinadusir an Salmo 83:18? Anpagkatradusir kan New World Translation of the Holy Scriptures sa ber-sikulong ini: “Tanganing an mga tawo makaaram na ika, na an ngaranJehova, ika sana an Kaharohalangkawe sa bilog na daga.” May iba pangmga traduksion kan Biblia na kaagid man kaiyan an pagkatradusir. Min-san siring, an dakol na traduksion dai ginamit an ngaran na Jehova, nasinalidahan iyan nin mga titulo na arog baga nin “Kagurangnan” o “Da-ing Sagkod.” Ano an maninigong gamiton sa bersikulong ini? Sarongtitulo o an ngaran na Jehova?

An bersikulong ini nagtataram manongod sa ngaran. Sa orihinal naHebreo na ginamit sa pagsurat kan kadaklanna kabtang kan Biblia, minalataw digdi an sa-rong daing kaagid na personal na ngaran. Iyandineletriya nin ˘˙˘˝ (YHWH) sa mga letrangHebreo. Sa Ingles, an komun na pagkatradusirkan ngaran na iyan “Jehovah” (sa Bicol, “Jeho-va”). Sa saro sana daw na bersikulo kan Bibliaminalataw an ngaran na iyan? Dai. Iyan mina-lataw nin haros 7,000 na beses sa orihinal nateksto kan Hebreong Kasuratan!

Gurano kaimportante kan ngaran nin Dios? Estudyaran an modelongpamibi na itinao ni Jesu-Cristo. Iyan minapoon nin siring kaini: “Amaniamo na nasa langit, santipikaron logod an saimong ngaran.” (Mateo6:9) Kan huri, si Jesus namibi sa Dios: “Ama, pamurawaya an saimongngaran.” Bilang simbag, an Dios nagtaram hale sa langit, na sinasabi:“Iyan pinamuraway ko na sagkod papamurawayon ko liwat iyan.” (Juan12:28) Malinaw nanggad, an ngaran nin Dios pinakamahalaga. Kun si-ring, taano ta dai ginagamit nin nagkapirang paratradusir an ngaran naini sa saindang mga traduksion kan Biblia asin sinalidahan iyan nin mgatitulo?

Minalataw na may duwang pangenot na dahelan. Enot, an dakol nag-hihingako na an ngaran dai maninigong gamiton huli ta an orihinalna paagi nin pagpronunsiar kaiyan dai aram ngonyan. An suanoy naHebreo isinusurat kaidto na mayo nin mga patanog (sa Ingles, vowel).Kun siring, mayo ngonyan na seguradong makakapagsabi kun paanoeksaktong pinopronunsiar an YHWH kan mga tawo kaidtong mga pana-hon kan Biblia. Minsan siring, maninigo daw na olangon kita kaini sa

An Ngaran nin Dios—An Paggamit Asin Kahulogan Kaiyan

˘˙˘˝An ngaran ninDios sa mga

letrang Hebreo

195

paggamit kan ngaran nin Dios? Kan mga panahon kan Biblia, an ngaranna Jesus tibaad pigpronunsiar na Yeshua o posibleng Yehoshua—mayonin seguradong makakapagsabi. Pero, an mga tawo sa bilog na kina-ban ngonyan ginagamit an laen-laen na porma kan ngaran na Jesus, napinopronunsiar iyan sa paagi na komun sa saindang lenguahe. Dai sindanag-aalangan na gamiton an ngaran huli sana ta dai ninda aram an pro-nunsiasyon kaiyan kan enot na siglo. Kaagid kaiyan, kun kamo mabiahesa ibang nasyon, tibaad manompongan nindo na an saindo mismongngaran laen nanggad an pagpronunsiar sa ibang tataramon. Huli kaini,an kadaihan nin kasegurohan manongod sa suanoy na pronunsiasyonkan ngaran nin Dios dai puedeng idahelan tanganing dai iyan gamiton.

An ikaduwang dahelan na sa parate ipinapanarahotan sa dai pagga-mit kan ngaran nin Dios sa Biblia may labot sa haloy nang tradisyonkan mga Judio. An dakol sa sainda naniniwala na an ngaran nin Dios dainoarin man maninigong sambiton. An paniniwalang ini minalataw nabasado sa sarong salang pag-aplikar kan ley sa Biblia na nagsasabi: “Daimo paggamiton an ngaran ni Jehova na saimong Dios sa basang na paa-gi, huli ta dai papabayaan ni Jehova na daing padusa an naggagamit kansaiyang ngaran sa basang na paagi.”—Exodo 20:7.

Ipinagbabawal kan ley na ini an salang paggamit kan ngaran nin Dios.Alagad ipinagbabawal daw kaiyan an magalang na paggamit kan saiyangngaran? Dai nanggad. An mga kagsurat kan Hebreong Biblia (an “Daanna Tipan”) anas maimbod na mga lalaki na namuhay sono sa Ley na iti-nao nin Dios sa suanoy na mga Israelita. Pero, parate nindang ginamitan ngaran nin Dios. Halimbawa, iiniba ninda iyan sa dakol na salmo nainawit nin makosog kan mga kadaklan nin mga parasamba. Pinagbotanpa ngani ni Jehova Dios an saiyang mga parasamba na mag-apod sa sa-iyang ngaran, asin an mga maimbod nagkuyog. (Joel 2:32; Gibo 2:21)Huli kaini, an mga Kristiano ngonyan dai nag-aalangan na gamiton namay paggalang an ngaran nin Dios, siring kan siertong ginibo ni Jesus.—Juan 17:26.

Sa pagsalida ninda nin mga titulo sa ngaran nin Dios, an mga paratra-dusir kan Biblia nakakaginibo nin grabeng sala. Pinapaluwas ninda nagaro baga harayo asin impersonal an Dios, mantang an Biblia nagsasadolsa mga tawo na kultibaron an “pakikidayupot ki Jehova.” (Salmo 25:14)Isipon an sarong dayupot na katood nindo. Magigin dayupot daw tala-ga kamo kun dai nindo noarin man naaraman an ngaran kan saindongkatood? Kaagid kaiyan, kun an mga tawo papadanayon na ignorante ma-nongod sa ngaran nin Dios, an Jehova, paano sinda magigin dayupottalaga sa Dios? Dugang pa, kun dai ginagamit kan mga tawo an ngarannin Dios, mayo man sinda nin kaaraman manongod sa marahayon nakahulogan kaiyan. Ano an kahulogan kan ngaran nin Dios?


Ipinaliwanag mismo nin Dios an kahulogan kan saiyang ngaran sasaiyang maimbod na lingkod na si Moises. Kan si Moises maghapot ma-nongod sa ngaran nin Dios, si Jehova nagsimbag: “Ako magigin anoman na gusto kong Ako magin.” (Exodo 3:14) An traduksion ni Rother-ham trinadusir an mga tataramon na ini na: “Ako Magigin siring sa anoman na boot ko.” Kaya si Jehova puedeng magin ano man na kaipuhantanganing otobon an saiyang mga katuyohan.

Ipamugtak ta baga na puede kamong magin ano man na gusto nin-dong magin. Ano an gigibohon nindo para sa saindong mga katood?Kun an saro sa sainda magkahelang nin grabe, puede kamong maginekspertong doktor asin parahayon sia nindo. Kun an saro pa malugi sapinansial, puede kamong magin mayaman na paratabang asin sukoro-han sia nindo. Pero an totoo, limitado kamo sa kakayahan na magin anoman na gustohon nindo. Totoo iyan sa sato gabos. Mientras na pinag-aadalan nindo an Biblia, mapapangalas kamong maheling kun paano siJehova nagigin ano man na kaipuhan tanganing otobon an saiyang mgapanuga. Asin ikinakaogma niang gamiton an saiyang kapangyarihanpara sa mga namomoot sa saiya. (2 Cronica 16:9) An magayon na mgaaspektong ini kan personalidad ni Jehova dai naririsa kan mga dai naka-kaaram kan saiyang ngaran.

Malinaw nanggad, an ngaran na Jehova maninigong gamiton sa Bib-lia. An pakaaram kan kahulogan kaiyan asin paggamit kaiyan nin sueltosa satong pagsamba mapuersang mga pantabang tanganing orog kitangmaparani sa satong langitnon na Ama, si Jehova.�

� Para sa dugang pang impormasyon manongod sa ngaran nin Dios, sa kahulo-gan kaiyan, asin sa mga dahelan kun taano ta iyan maninigong gamiton sa pag-samba, helingon an brosyur na The Divine Name That Will Endure Forever, na ipi-nublikar kan Mga Saksi ni Jehova.

Apendise 197

SI PROPETA Daniel nabuhay labing 500 na taon bago namundag siJesus. Minsan siring, ihinayag ni Jehova ki Daniel an impormasyonna mapangyaring maaraman nin eksakto an panahon na si Jesus la-lahidan nin banal na espiritu, o nonombrahan, bilang an Mesiyas,o Cristo. Si Daniel sinabihan: “Aramon mo asin magkaigwa ka nin pa-karorop na poon sa pagluwas kan pagboot na ibalik sa dati asin

Kun Paano Isinabi kan Hula ni Danielan Pagdatong kan Mesiyas

itogdok liwat an Jerusalem sagkod sa Mesiyas na Poon, magkakaigwanin pitong semana, saka anom na polo may duwang semana.”—Dan-iel 9:25.

Tanganing madeterminaran an panahon kan pagdatong kan Me-siyas, kaipuhan nguna niatong maaraman kun saen mapoon anperyodo na masagkod sa Mesiyas. Segun sa hula, iyan “poon sa pag-luwas kan pagboot na ibalik sa dati asin itogdok liwat an Jerusalem.”Kasuarin nangyari an “pagluwas kan pagboot” na ini? Segun sa kag-surat kan Biblia na si Nehemias, nagluwas an pagboot na itogdokliwat an mga lanob sa palibot kan Jerusalem “kan ikaduwang po-long taon ni Artajerjes na hade.” (Nehemias 2:1, 5-8) Pinapatunayan


“PITONG POLONG SEMANA”

490 taon

7 semana(49 taon)

62 na semana(434 taon)

1 semana(7 taon)

455 406 & B.C.E. C.E. ) 29 33 36

“Pagboot naibalik sa dati . . .an Jerusalem”

Itinogdok liwatan Jerusalem

Nagdatongan Mesiyas

An Mesiyas‘tinapos’

Katapusankan “pitong

polongsemana”

kan mga historyador na an taon 474 B.C.E. iyo an enot na bilog nataon ni Artajerjes bilang namamahala. Kun siring, an ika-20 taon kansaiyang pamamahala 455 B.C.E. Ngonyan may magagamit na kitangkapinonan para sa Mesiyanikong hula ni Daniel, an boot sabihon, an455 B.C.E.

Sinabi ni Daniel kun gurano kalawig an panahon na minasagkod sapagdatong kan “Mesiyas na Poon.” Nasambitan kan hula an “pitongsemana, saka anom na polo may duwang semana”—may total na 69semana. Gurano kalawig an peryodong ini nin panahon? Nagkomen-to an nagkapirang traduksion kan Biblia na bako ining mga semananin pitong aldaw kundi mga semana nin mga taon. An boot sabihon,an kada semana nagrerepresentar sa pitong taon. An ideyang ini ninmga semana nin mga taon, o mga yunit na tigpipitong taon, pamilyarsa mga Judio kan suanoy na mga panahon. Halimbawa, sineselebrarninda an taon nin Sabbath kada ikapitong taon. (Exodo 23:10, 11)Kun siring, an makahulang 69 semana bale 69 yunit na 7 taon ankada saro, o may total na 483 na taon.

Ngonyan an gigibohon ta na sana magbilang. Kun kita mabilangnin 483 na taon poon 455 B.C.E., makakaabot kita sa taon 29 C.E.Iyan an eksaktong taon na si Jesus binautismohan asin nagin an Me-siyas!� (Lucas 3:1, 2, 21, 22) Bako daw na iyan sarong pambihirangkaotoban kan hula sa Biblia?

� Poon 455 B.C.E. sagkod 1 B.C.E. 454 taon. Poon 1 B.C.E. sagkod 1 C.E. sarongtaon (mayo nin taon na sero). Asin poon 1 C.E. sagkod 29 C.E. 28 taon. Kun su-sumahon niato an tolong kabilangan na ini makukua niato an total na 483 nataon. Si Jesus ‘tinapos’ sa kagadanan kan 33 C.E., durante kan ika-70 semana ninmga taon. (Daniel 9:24, 26) Helingon an Pay Attention to Daniel’s Prophecy! kapi-tulo 11, asin Insight on the Scriptures, Tomo 2, pahina 899-901. Iyan parehong ipi-nublikar kan Mga Saksi ni Jehova.

TANGANING matabangan kitang mamidbid an Mesiyas, pinasab-ngan ni Jehova Dios an dakol na propeta sa Biblia na magtao ninmga detalye manongod sa pagkamundag, ministeryo, asin kagada-nan kan ipinanugang Paraligtas na ini. An gabos na hulang ini saBiblia naotob ki Jesu-Cristo. Iyan daing kasalasala asin detalyado sa

Si Jesu-Cristo—An Ipinanugang Mesiyas

Apendise 199

makangangalas na paagi. Sa pag-ilustrar kaini, estudyaran niato annagkapirang hula na nagsabi bago pa kan mga pangyayari na konek-tado sa pagkamundag asin pagkaniaki kan Mesiyas.

Ihinula ni propeta Isaias na an Mesiyas magigin gikan ni HadengDavid. (Isaias 9:7) Si Jesus namundag nanggad sa linahe ni David.—Mateo 1:1, 6-17.

MGA HULA MAPADAPIT SA MESIYAS

PANGYAYARI HULA KAOTOBAN

Namundag gikan sa tribo ni Juda Genesis 49:10 Lucas 3:23-33

Ipinangaki nin sarong birhen Isaias 7:14 Mateo 1:18-25

Naggikan ki Hadeng David Isaias 9:7 Mateo 1:1, 6-17

Ipinamidbid ni Jehovabilang saiyang Aki Salmo 2:7 Mateo 3:17

Dai tinubod Isaias 53:1 Juan 12:37, 38

Naglaog sa Jerusalem nasakay nin sarong asno Zacarias 9:9 Mateo 21:1-9

Pinasaloiban nin sarongharaning kaibaiba Salmo 41:9 Juan 13:18, 21-30

Pinasaloiban sahalagang 30 pidaso nin pirak Zacarias 11:12 Mateo 26:14-16

Daing girong sa atubangan kanmga nag-aakusar sa saiya Isaias 53:7 Mateo 27:11-14

Pinagpabunotan an saiyang gubing Salmo 22:18 Mateo 27:35

Minuda mantang nakapako sa harigi Salmo 22:7, 8 Mateo 27:39-43

Mayong nabari sa saiyang mga tolang Salmo 34:20 Juan 19:33, 36

Ilinobong sa kaibahan kanmga mayaman Isaias 53:9 Mateo 27:57-60

Ibinangon bago malapa Salmo 16:10 Gibo 2:24, 27

Pinamuraway sa toong kamot nin Dios Salmo 110:1 Gibo 7:56


Si Miqueas, na saro pang propeta nin Dios, naghula na an akingini sa katapustapusi magigin namamahala asin na sia mamumundagsa “Betlehem Efrata.” (Miqueas 5:2) Kan panahon na mamundag siJesus, may duwang banwaan sa Israel na inaapod na Betlehem. Ansaro harani sa Nazaret sa amihanan na rehion kan nasyon, asin ansaro pa, harani sa Jerusalem sa Juda. An Betlehem na harani sa Jeru-salem inaapod kaidto na Efrata. Si Jesus namundag sa banwaan naiyan, eksakto nanggad siring kan sinabi sa hula!—Mateo 2:1.

An saro pang hula sa Biblia nagsasabi na an Aki nin Dios aapodon“hale sa Egipto.” An aking si Jesus dinara sa Egipto. Sia ibinalik pag-kagadan ni Herodes, sa siring inootob an hula.—Oseas 11:1; Mateo2:15.

Sa tsart na nasa pahina 200, an mga teksto na nakalista sa ira-rom kan titulong “Hula” igwa kan mga detalye may labot sa Mesiyas.Ikomparar tabi ini sa mga teksto na nakalista sa irarom kan titulong“Kaotoban.” An paggibo kaiyan orog pang mapakosog kan saindongpagtubod sa pagigin totoo kan Tataramon nin Dios.

Mientras na sinisiyasat nindo an mga tekstong ini, girumdomonna an makahulang mga kabtang kaiyan isinurat ginatos na taonbago namundag si Jesus. Si Jesus nagsabi: “An gabos na isinurat saley ni Moises asin sa Mga Propeta asin Mga Salmo manongod sa sakokaipuhan na maotob.” (Lucas 24:44) Siring kan mabeberipikar nin-do sa saindong sadiring kopya kan Biblia, naotob nanggad an mgaiyan—sa gabos na detalye!

AN MGA naniniwala sa katokdoan nin Trinidad nagsasabi na an Dioskompuesto nin tolong persona—an Ama, an Aki, asin an Banal na Es-piritu. An balang saro sa tolong personang ini sinasabing kapantaykan iba, makakamhan sa gabos, asin mayo nin kapinonan. Kun si-ring, segun sa doktrina nin Trinidad, an Ama Dios, an Aki Dios, asinan Banal na Espiritu Dios, alagad ta saro sana an Dios.

Inaadmitir kan dakol na naniniwala sa Trinidad na dai ninda ka-yang ipaliwanag an katokdoan na ini. Pero, nagsasaboot sinda naitinotokdo iyan sa Biblia. Mahalagang mangnohon na an terminong

An Katotoohan Manongod sa Ama,sa Aki, Asin sa Banal na Espiritu

Apendise 201


“Trinidad” dai noarin man minalataw sa Biblia. Alagad makukuadaw dian an ideya nin Trinidad? Tanganing masimbag an hapot naini, helingon niato an sarong teksto na sa parate sinisitar nin mga pa-rasuportar tanganing surogon an Trinidad.

“AN TATARAMON DIOS”

An Juan 1:1 nagsasabi: “Sa kapinonan iyo an Tataramon, asin anTataramon nasa kaibanan nin Dios, patin an Tataramon Dios.” (KingJames Version) Sa huri sa iyo man sanang kapitulo, ipinapahelingnin malinaw ni apostol Juan na “an Tataramon” iyo si Jesus. (Juan1:14) Minsan siring, huling an Tataramon inapod na Dios, nagkon-klusyon an iba na an Aki asin an Ama siertong kabtang kan iyo mansanang Dios.

Girumdomon na an kabtang na ini kan Biblia sa orihinal isinu-rat sa Griego. Kan huri, trinadusir nin mga paratradusir an Griegongteksto sa ibang mga lenguahe. Pero, an dakol na paratradusir kanBiblia dai naggamit kan fraseng “an Tataramon Dios.” Taano ta dai?Basado sa saindang kaaraman sa Griego na ginamit sa pagsurat kanBiblia, an mga paratradusir na idto nagkonklusyon na an fraseng “anTataramon Dios” maninigong tradusiron sa ibang paagi. Paano? Uyaan nagkapirang halimbawa: “An Logos [Tataramon] divino.” (A NewTranslation of the Bible) “An Tataramon sarong dios.” (The New Tes-tament in an Improved Version) “An Tataramon nasa kaibanan ninDios asin kapareho nia an naturalesa.” (The Translator’s New Testa-ment) Segun sa mga traduksion na ini, an Tataramon bako mismoan Dios.� Imbes, huli sa saiyang halangkaw na posisyon sa tahawkan mga linalang ni Jehova, an Tataramon inaapod na “sarong dios.”Digdi an terminong “dios” nangangahulogan “makakamhan.”

KUMUA NIN DUGANG PANG IMPORMASYON

An kadaklan na tawo dai nakakaaram kan Griegong ginamit sapagsurat kan Biblia. Kaya paano nindo maaaraman kun ano ta-laga an boot sabihon ni apostol Juan? Isipon an halimbawang ini:Ipinaliwanag nin sarong maestro an sarong tema sa saiyang mgaestudyante. Pagkatapos, laen-laen an opinyon kan mga estudyantesa kun paano sasaboton an paliwanag. Paano iyan reresolberan kanmga estudyante? Puede sindang maghagad nin dagdag na impor-

� Para sa dugang na paliwanag dapit sa Juan 1:1, helingon an pahina 24-25 kanisyu kan The Watchtower na Nobyembre 1, 2008, na ipinublikar kan Mga Saksi niJehova.

Apendise 203

masyon sa maestro. Daing duwa-duwa, an pagkua nin dagdag naimpormasyon matabang sa sainda na mas masabotan an temangiyan. Kaagid kaiyan, tanganing masabotan an kahulogan kan Juan 1:1, puede kamong maghanap nin dagdag na impormasyon sa Ebang-helyo ni Juan manongod sa posisyon ni Jesus. An pakakua nindagdag na impormasyon sa temang ini makakatabang sa saindo namakaabot sa tamang konklusyon.

Halimbawa, estudyare an dagdag na isinurat ni Juan sa kapitulo 1,bersikulo 18: “Mayo nin tawong nakaheling sa [Makakamhan sa Ga-bos na] Dios kasuarin man.” Minsan siring, naheling kan mga tawosi Jesus, an Aki, huling si Juan nagsabi: “An Tataramon [si Jesus] gi-nibong laman, asin nag-erok sa tahaw niato, patin naheling niato ansaiyang kamurawayan.” (Juan 1:14, KJ) Kun siring, paanong an Akimagigin kabtang kan Makakamhan sa Gabos na Dios? Sinabi manni Juan na an Tataramon “nasa kaibanan nin Dios.” Alagad paanongan sarong indibiduwal nasa kaibanan nin sarong persona asin kadu-ngan kaiyan iyo man sana an personang iyan? Dugang pa, siring kannakasurat sa Juan 17:3, lininaw ni Jesus an kalaenan nia sa saiyanglangitnon na Ama. Inapod nia an saiyang Ama na “iyo sanang tu-nay na Dios.”Asin sa pagtatapos kan saiyang Ebanghelyo, sinumaryoni Juan an mga bagay-bagay paagi sa pagsabi: “An mga ini isinurattanganing kamo magturubod na si Jesus iyo an Cristo na Aki ninDios.” (Juan 20:31) Mangnohon na bakong Dios an apod ki Jesuskundi Aki nin Dios. An dagdag na impormasyon na ini sa Ebanghel-yo ni Juan nagpapaheling kun paano maninigong saboton an Juan1:1. Si Jesus, an Tataramon, “sarong dios” sa sentido na sia may ha-langkaw na posisyon alagad bakong an Makakamhan sa Gabos naDios.

KOMPIRMARON AN IMPORMASYON

Isipon giraray an manongod sa halimbawa kan maestro asin kanmga estudyante. Imahinaron na nagduduwaduwa pa man giraray aniba, dawa pakatapos na maghinanyog sa dagdag na paliwanag kanmaestro. Ano an puede nindang gibohon? Puede sindang maghapotsa saro pang maestro para sa dagdag na impormasyon manongod saiyo man sanang tema. Kun kompirmaron kan ikaduwang maestro anpaliwanag kan enot na maestro, tibaad mawara na an mga pagdu-waduwa kan kadaklan na estudyante. Kaagid kaiyan, kun dai nindosegurado kun ano talaga an sinasabi kan kagsurat kan Biblia na siJuan manongod sa relasyon ni Jesus asin kan Makakamhan sa Gabos


na Dios, puede kamong magkonsulta sa saro pang kagsurat kanBiblia para sa dagdag na impormasyon. Halimbawa, estudyare an isi-nurat ni Mateo. Mapadapit sa katapusan kan sistemang ini nin mgabagay, kinotar nia si Jesus na nagsasabi: “May labot sa aldaw asinoras na iyan mayo nin siisay man na nakakaaram, ni an mga anghelkan kalangitan ni an Aki, kundi an Ama sana.” (Mateo 24:36) Paanokinokompirmar kan mga tataramon na ini na si Jesus bakong an Ma-kakamhan sa Gabos na Dios?

Si Jesus nagsasabi na mas dakol an aram kan Ama kisa sa Aki. Min-san siring, kun si Jesus kabtang kan Makakamhan sa Gabos na Dios,aram nia kutana an mga detalye na aram kan saiyang Ama. Kaya, kunsiring, an Aki asin an Ama dai puedeng magkapantay. Pero, tibaadmay mga magsabi: ‘Si Jesus may duwang naturalesa. Digdi nagtata-ram sia bilang tawo.’ Alagad dawa pa siring, kumusta an banal naespiritu? Kun iyan kabtang kan sarong Dios siring kan Ama, taano tadai sinabi ni Jesus na aram kaiyan an aram kan Ama?

Mientras na nagpapadagos kamo sa saindong pag-adal sa Biblia,magigin pamilyar kamo sa dakol pang teksto sa Biblia na may si-nasabi manongod sa temang ini. Kinokompirmar kan mga iyan ankatotoohan manongod sa Ama, sa Aki, asin sa banal na espiritu.—Sal-mo 90:2; Gibo 7:55; Colosas 1:15.

AN KRUS pinakamamahal asin iginagalang kan minilyon na tawo.An krus inaapod kan The Encyclopædia Britannica na “an pangenotna simbolo kan Kristianong relihion.” Minsan siring, an tunay namga Kristiano dai naggagamit kan krus sa pagsamba. Taano ta dai?

An sarong mahalagang dahelan iyo na si Jesu-Cristo dai nagadansa krus. An termino sa Griego na sa pankagabsan tinatradusir na“krus” iyo an stau·ros�. Sa pundamental iyan nangangahulogan nin“sarong patindog na palo o harigi.” An The Companion Bible nagsa-sabi: “[An stau·ros�] nungkang nangangahulogan nin duwang pidasonin kahoy na pinagkrus sa ano man na anggulo . . . Mayo nin naka-surat sa Griegong lenguahe kan [Bagong Tipan] na nagpapasentidoman lamang nin duwang pidaso nin kahoy.”

Kun Taano ta Dai Naggagamit kan Krussa Pagsamba an Tunay na mga Kristiano

Apendise 205

Sa nagkapirang teksto, an mga kagsurat kan Biblia naggagamit ninsaro pang termino para sa instrumentong ginamit sa paggadan ki Je-sus. Iyan an termino sa Griego na xy�lon. (Gibo 5:30; 10:39; 13:29;Galacia 3:13; 1 Pedro 2:24) An terminong ini nangangahulogan sananin “kahoy” o “bala, pamukpok, o poon nin kahoy.”

Ipinapaliwanag kun taano ta sarong simpleng harigi an sa pa-rate ginagamit kaidto sa paggadan, an librong Das Kreuz und dieKreuzigung (An Krus Asin an Pagpako sa Krus), ni Hermann Ful-da, nagsasabi: “Bakong gabos na lugar na pinili para sa paggadansa publiko may poon nin kahoy. Kaya ipinapasak sa daga an sarongsimpleng poste. Digdi an mga bandido, na an mga kamot nakaitaas,iginagapos o ipinapako, sa parate pati an saindang mga bitis.”

Minsan siring, an pinakanakakakombensir sa gabos na pruebahale sa Tataramon nin Dios. Si apostol Pablo nagsasabi: “Tinu-bos kita ni Cristo sa sumpa kan Ley paagi sa pagigin sumpa imbesna kita, huli ta nasusurat: ‘Sinumpa an lambang tawo na binitay saharigi [“poon nin kahoy,” King James Version].’ ” (Galacia 3:13) Ki-nokotar digdi ni Pablo an Deuteronomio 21:22, 23, na malinawna nagtataram manongod sa sarong harigi, bakong sa sarong krus.Huling an siring na paagi nin paggadan ginibong “sumpa” an sa-rong tawo, bakong maninigo para sa mga Kristiano na gibohon nadekorasyon sa saindang mga harong an mga imahen ni Cristo na na-kapako.

Mayo nin ebidensia na sa enot na 300 na taon pagkagadanni Cristo, naggamit nin krus sa pagsamba an mga naghihingakongKristiano. Minsan siring, kan ikaapat na siglo, an paganong si Em-perador Constantino nakombertir sa apostatang Kristianismo asinpinalakop an krus bilang simbolo kaiyan. Ano man an motibo niConstantino, an krus mayo nin koneksion ki Jesu-Cristo. Sa katuna-yan, an krus naggikan sa mga pagano. Inaadmitir kan New CatholicEncyclopedia: “An krus manonompongan sa mga kultura bago kanmga Kristiano sagkod sa mga kulturang bakong Kristiano.” An man-laenlaen na iba pang eksperto ikinokonektar an krus sa pagsamba sanaturalesa asin sa mga seremonya sa sekso nin mga pagano.

Kun siring, taano ta pinalakop an paganong simbolo na ini? Mi-nalataw na tanganing gibohon na mas pasil para sa mga pagano naakoon an “Kristianismo.” Minsan siring, an debosyon sa ano manna paganong simbolo malinaw na kinokondenar kan Biblia. (2 Co-rinto 6:14-18) Ipinagbabawal man kan Kasuratan an gabos na klasenin idolatriya. (Exodo 20:4, 5; 1 Corinto 10:14) Kun siring, may

marahayon na dahelan na an tunay na mga Kristiano dai naggaga-mit kan krus sa pagsamba.�

� Para sa mas detalyadong pagtokar sa krus, helingon an pahina 89-93 kan lib-rong Reasoning From the Scriptures, na ipinublikar kan Mga Saksi ni Jehova.


AN MGA Kristiano pinagbotan na selebraron an Memorial kan ka-gadanan ni Cristo. An selebrasyon na ini inaapod man na “anpamanggihan kan Kagurangnan.” (1 Corinto 11:20) Ano an ma-kahulogan na marhay manongod dian? Noarin asin paano iyanmaninigong selebraron?

Inestablisar ni Jesu-Cristo an selebrasyon na ini kan banggi kanJudiong Paskua kaidtong 33 C.E. An Paskua sarong selebrasyon naginigibo sarong beses sana kada taon, sa ika-14 aldaw kan Judiongbulan nin Nisan. Tanganing makalkulo an petsang iyan, minalatawna hinahalat kan mga Judio an spring equinox. Ini an al-daw na poko mas o menos may 12 oras na liwanagnin aldaw asin 12 oras na kadikloman. An primerongnaheheling na bagong bulan na pinakaharani sa springequinox iyo an kapinonan kan Nisan. An Paskua pakali-his nin 14 aldaw, pagkasolnop kan saldang.

Sinelebrar ni Jesus an Paskua kaiba an saiyang mgaapostol, pinahale si Judas Iscariote, dangan inestablisaran Pamanggihan kan Kagurangnan. Sinalidahan kanpamanggihan na ini an Judiong Paskua asin kun siring iyanmaninigong selebraron nin saro sanang beses kada taon.

An Ebanghelyo ni Mateo nagsasaysay: “Si Jesus nagkuanin tinapay asin, pakapamibi,binaraak nia iyan asin, sapagtao kaiyan sa mga disi-pulo, sia nagsabi: ‘Kua, kakankamo. Ini nangangahulogan kansakong hawak.’ Siring man, nagkua sia

An Pamanggihan kan Kagurangnan—Sarong Selebrasyon naNagtataong Onra sa Dios

Apendise 207

nin sarong kopa asin, pakapagpasalamat, itinao nia iyan sa sainda,na an sabi: ‘Inom kamo kaiyan, kamo gabos; huli ta ini nanganga-hulogan kan sakong “dugo kan tipan,” na papaboloson para sa dakolpara sa kapatawadan nin mga kasalan.’ ”—Mateo 26:26-28.

May mga naniniwala na ginibo ni Jesus na magin literal na lamannia an tinapay asin magin dugo nia an arak. Minsan siring, an ha-wak na laman ni Jesus kompleto pa man giraray kan ialok nia antinapay na ini. An mga apostol daw ni Jesus nagkakan talaga kan sa-iyang literal na laman asin nag-inom kan saiyang dugo? Dai, hulingiyan kanibalismo asin sarong pagbalga kan ley nin Dios. (Genesis 9:3, 4; Levitico 17:10) Segun sa Lucas 22:20, si Jesus nagsabi: “An ko-pang ini nangangahulogan kan bagong tipan paagi sa sakong dugo,na papaboloson para sa saindo.”An kopa daw na iyan literal na nagin“bagong tipan”? Imposible iyan, huling an tipan sarong kasundoan,bakong bagay na nadudutaan.

Huli kaini, an tinapay sagkod an arak mga simbolo sana. An tina-pay nagsisimbolo sa sangkap na hawak ni Cristo. An ginamit ni Jesustinapay na natada sa pamanggihan nin Paskua. An tinapay na iyanlinuto na mayo nin ano man na lebadura. (Exodo 12:8) Sa parate,ginagamit kan Biblia an lebadura bilang simbolo nin kasalan o kara-tan. Kun siring an tinapay nagrerepresentar sa sangkap na hawak naiinatang ni Jesus. Iyan daing kasalan.—Mateo 16:11, 12; 1 Corinto 5:6, 7; 1 Pedro 2:22; 1 Juan 2:1, 2.

An pulang arak nagrerepresentar sa dugo ni Jesus. Ginigibong ba-lido kan dugong iyan an bagong tipan. Sinabi ni Jesus na an saiyangdugo pinabolos “para sa kapatawadan nin mga kasalan.” Sa siring anmga tawo puedeng magin malinig sa pagheling nin Dios asin pue-deng makipagtipan ki Jehova sa bagong tipan. (Hebreo 9:14; 10:16,17) An tipan na ini, o kontrata, ginigibong posible na makadumansa langit an 144,000 na maimbod na Kristiano. Duman magliling-kod sinda bilang mga hade asin saserdote para sa pagbendisyon sabilog na katawohan.—Genesis 22:18; Jeremias 31:31-33; 1 Pedro 2:9;Kapahayagan 5:9, 10; 14:1-3.

Sairisay an maninigong makikabtang sa mga emblemang ini saMemorial? Rasonable sana, an mga nasa bagong tipan sana—an bootsabihon, an mga may paglaom na magduman sa langit—an manini-gong makikabtang sa tinapay asin arak. Kinokombensir kan banal naespiritu nin Dios an mga siring na sinda pinili na magin langitnonna mga hade. (Roma 8:16) Igwa man sinda nin pakipagtipan ki Jesuspara sa Kahadean.—Lucas 22:29.


Kumusta man an mga may paglaom na mabuhay sagkod lamangsa Paraiso digdi sa daga? Kinukuyog ninda an pagboot ni Jesus asinnag-aatender sinda sa Pamanggihan kan Kagurangnan, alagad yaonsinda bilang magalang na mga nagmamasid, bakong mga nakikikab-tang. Sarong beses kada taon pagkasolnop kan saldang sa Nisan 14,sineselebrar kan Mga Saksi ni Jehova an Pamanggihan kan Kagu-rangnan. Minsan ngani pirang ribo sana sa bilog na kinaban annaghihingako na may langitnon na paglaom, an selebrasyon na inimahalagang marhay para sa gabos na Kristiano. Iyan sarong okasyonna puedeng horophoropon kan gabos an daing kabaing na pagka-moot ni Jehova Dios asin ni Jesu-Cristo.—Juan 3:16.

KUN nadadangog nindo an mga terminong “kalag” asin “espiritu,”ano an minasabong sa isip nindo? An dakol naniniwala na an kahu-logan kan mga terminong ini sarong bagay na dai naheheling asininmortal na nag-eeksister sa laog niato. Naghohona sinda na pagka-gadan an dai naheheling na kabtang na ini kan tawo minasuway sahawak asin nagpapadagos na mabuhay. Huling an paniniwalang inilakop na marhay, dakol an nabibigla na maaraman na bako nanggadiyan an itinotokdo kan Biblia. Kun siring, ano an kalag, asin ano anespiritu, segun sa Tataramon nin Dios?

AN “KALAG” SIRING KAN PAGKAGAMIT SA BIBLIA

Enot, estudyare an kalag. Tibaad nagigirumdoman nindo na anBiblia orihinal na isinurat prinsipalmente sa Hebreo asin Griego.Kun isinusurat an manongod sa kalag, ginamit kan mga kagsuratkan Biblia an termino sa Hebreo na ne�phesh o an termino sa Griegona psy·khe�. An duwang terminong ini minalataw nin labi nanggadsa 800 na beses sa Kasuratan, asin iyan pirmeng tinatradusir na “ka-lag” kan New World Translation. Kun sisiyasaton nindo an paagi ninpagkagamit kan Biblia sa “kalag” o “mga kalag,” magigin risang-risana an terminong ini sa pundamental nanonongod sa (1) mga tawo,(2) mga hayop, o (3) sa buhay mismo nin tawo o hayop. Estudyaran

“Kalag” Asin “Espiritu”—Ano Man Nanggad an Kahulogan

kan mga Terminong Ini?

Apendise 209

niato an nagkapirang teksto na nag-aatubang kan tolong laen-laenna kahulogan na ini.

Mga tawo. “Kan mga aldaw ni Noe . . . pira sana, an boot sabihon,walong kalag, an dinarang ligtas sa tubig.” (1 Pedro 3:20) Digdi anterminong “kalag” malinaw na mga tawo an boot sabihon—si Noe,an saiyang agom, an saiyang tolong aking lalaki, asin an mga agomkaini. Nasasambitan kan Exodo 16:16 an mga instruksion na itinaosa mga Israelita mapadapit sa pagtipon nin mana. Sinabihan sinda:“Mamurot kamo kaiyan . . . segun sa kabilangan kan mga kalag nanasa tolda kan lambang saro sa saindo.” Kaya an kadakolan kan tini-pon na mana depende sa kabilangan nin mga tawo sa kada pamilya.An iba pang halimbawa sa Biblia kan pag-aplikar kan “kalag” o “mgakalag” sa sarong tawo o mga tawo makukua sa Genesis 46:18; Josue11:11; Gibo 27:37; asin Roma 13:1.

Mga hayop. Sa kasaysayan kan paglalang sa Biblia, mababasa nia-to: “Sinabi nin Dios: ‘Tumuga an katubigan nin bunyog nin buhayna mga kalag asin an mga gamgam maglayog sa ibabaw kan daga sakahiwasan kan kalangitan.’ Asin an Dios nagpadagos sa pagsabi: ‘Tu-muga an daga nin buhay na mga kalag segun sa saindang mga klase,magarong hayop asin naghihirong hayop patin layas na hayop kandaga segun sa klase kaiyan.’ Asin siring an nangyari.” (Genesis 1:20,24) Sa tekstong ini, an mga sira, magarong hayop, asin layas na ha-yop saro sana an apod—“mga kalag.” An mga gamgam asin iba pangmga hayop inaapod na mga kalag sa Genesis 9:10; Levitico 11:46;asin Bilang 31:28.

Buhay nin sarong tawo. Kun beses an terminong “kalag” nanga-ngahulogan kan buhay nin sarong tawo. Sinabihan ni Jehova siMoises: “An gabos na tawo na naghahanap kan saimong kalag ga-dan na.” (Exodo 4:19) Ano an hinahanap kan mga kaiwal ni Moises?Gusto nindang halean nin buhay si Moises. Bago kaidto, mantangipinapangaki ni Raquel an saiyang aking si Benjamin, “minaluwasan saiyang kalag (huli ta sia nagadan).” (Genesis 35:16-19) Sa oras naiyan, nawaran nin buhay si Raquel. Estudyare man an mga tatara-mon ni Jesus: “Ako iyo an marahay na pastor; an marahay na pastorminatao kan saiyang kalag para sa mga karnero.” (Juan 10:11) Itinaoni Jesus an saiyang kalag, o buhay, para sa katawohan. Sa mga teks-tong ini sa Biblia, an terminong “kalag” malinaw na nanonongodsa buhay nin sarong tawo. Makakakua kamo nin dakol pang halim-bawa kan kahulogan na ini kan “kalag” sa 1 Hade 17:17-23; Mateo10:39; Juan 15:13; asin Gibo 20:10.


Ipapaheling sa saindo kan dugang pang pag-adal sa Tataramonnin Dios na dai nanggad manonompongan sa bilog na Biblia na iki-nokonektar an mga terminong “inmortal” o “daing katapusan” saterminong “kalag.” Imbes, sinasabi kan Kasuratan na an kalag mor-tal, na an boot sabihon iyan nagagadan. (Ezequiel 18:4, 20) Kunsiring, an apod kan Biblia sa sarong tawong nagadan “gadan na ka-lag.”—Levitico 21:11.

SINASABI KUN ANO AN “ESPIRITU”

Estudyaran niato ngonyan an pagkagamit sa Biblia kan termi-nong “espiritu.” May mga tawong nagsasaboot na an “espiritu”ibang termino sana para sa “kalag.” Minsan siring, bakong totooiyan. Linilinaw kan Biblia na an “espiritu” asin “kalag” nanono-ngod sa duwang magkalaen na bagay. Ano an pagkakalaen ninda?

Ginagamit kan mga kagsurat kan Biblia an termino sa Hebreona ru�ach o an termino sa Griego na pneu�ma kun sinda nagsusu-rat manongod sa “espiritu.” Ipinaparisa mismo kan Kasuratan ankahulogan kan mga terminong idto. Halimbawa, an Salmo 104:29nagsasabi: “Kun haleon mo [Jehova] an saindang espiritu [ru�ach],sinda nagagadan, asin sinda minabalik sa saindang kabokabo.” Asinan Santiago 2:26 nagsasabi na “an hawak na daing espiritu [pneu�-ma] gadan.” Kun siring, sa mga bersikulong ini, an “espiritu”nanonongod sa bagay na nagtatao nin buhay sa hawak. Kun mayonin espiritu, an hawak gadan. Kun siring, sa Biblia bako sanang“espiritu” an ginagamit sa pagtradusir sa terminong ru�ach kundisiring man an “puersa,” o puersa nin buhay. Halimbawa, may labotsa Baha kan kaaldawan ni Noe, an Dios nagsabi: “Dadarahon ko sadaga an baha tanganing laglagon an gabos na laman na dian akti-bo an puersa [ru�ach] nin buhay sa sirong nin kalangitan.” (Genesis6:17; 7:15, 22) Sa siring, an “espiritu” nanonongod sa dai nahehe-ling na puersa (an silyab nin buhay) na nagtataong buhay sa gabosna linalang na may buhay.

Bakong pareho an kalag asin an espiritu. Kaipuhan kan ha-wak an espiritu kun paanong kaipuhan kan radyo an elektrisidad—tanganing magpunsionar. Sa pag-ilustrar pa, isipon an sarongnabibitbit na radyo. Kun lagan nindo nin pila an sarong nabibit-bit na radyo asin patanogon iyan, an elektrisidad na yaon sa pilagaro man sana nagtatao nin buhay sa radyo. Minsan siring, kunmayo nin pila gadan an radyo. Iyo man an iba pang klase nin rad-yo kun iyan dai nakasaksak sa koryente. Kaagid kaiyan, an espiritu

Apendise 211

iyo an puersa na nagtatao nin buhay sa satong hawak. Siring man,arog kan elektrisidad, an espiritu mayo nin pagmate asin dai naka-kaisip. Iyan sarong impersonal na puersa. Alagad kun mayo anespiritung iyan, o puersa nin buhay, an satong hawak “nagagadan,asin sinda minabalik sa saindang kabokabo,” siring kan sinabi kansalmista.

Nagtataram manongod sa kagadanan nin tawo, an Eclesiastes12:7 nagsasabi: “An kabokabo [kan saiyang hawak] minabalik sadaga arog kan dati asin an espiritu mismo minabalik sa tunayna Dios na nagtao kaiyan.” Kun an espiritu, o puersa nin buhay,lumuwas sa hawak, an hawak nagagadan asin minabalik sa pi-naghalean kaiyan—an daga. Kaagid kaiyan, an puersa nin buhayminabalik sa pinaghalean kaiyan—an Dios. (Job 34:14, 15; Salmo36:9) Dai ini nangangahulogan na an puersa nin buhay aktuwalna minaduman sa langit. Imbes, nangangahulogan iyan na para sasarong nagadan, an ano man na paglaom na buhay sa ngapit na-kasarig ki Jehova Dios. An saiyang buhay nasa kamot na nin Dios,sabi ngani. Paagi sana sa kapangyarihan nin Dios na an espiritu,o puersa nin buhay, ikakabalik tanganing an sarong tawo mabu-hay giraray.

Kanigoan kanakakarangang maaraman na ini an eksaktong gigi-bohon nin Dios para sa gabos na nagpapahingalo sa “mgalolobngan na girumdoman”! (Juan 5:28, 29) Sa panahon kan pag-kabuhay liwat, si Jehova maporma nin sarong bagong hawak parasa sarong tawo na nagtotorog sa kagadanan asin bubuhayon iyanpaagi sa pagbugtak dian nin espiritu, o puersa nin buhay. Kanigoankagayagayang aldaw iyan!

Kun gusto nindong makanood nin orog pa manongod sa mgaterminong “kalag” asin “espiritu” siring kan pagkagamit sa Biblia,

makakakua kamo nin ma-halagang impormasyon sabrosyur na Ano an Nangyaya-ri sa Sato kun Kita Magadan?asin sa pahina 375-84 kanlibrong Reasoning From theScriptures, na parehong ipi-nublikar kan Mga Saksi niJehova.

SA ORIHINAL na mga lenguahe kaiyan, ginagamit kan Biblia antermino sa Hebreo na she�ohl� asin an katimbang kaiyan sa Griegona hai�des nin labing 70 beses. An duwang terminong iyan pare-ho konektado sa kagadanan. An nagkapirang traduksion kan Bibliatinatradusir iyan na “lolobngan,” “impierno,” o “kotkot.” Minsansiring, sa kadaklan na lenguahe mayo nin mga termino na nagpapa-hayag kan eksaktong kahulogan kan mga terminong ini sa Hebreoasin Griego. Kun siring, ginagamit kan New World Translation anmga terminong “Sheol” asin “Hades.” Ano man nanggad an kahulo-gan kan mga terminong ini? Mangnohon niato kun paano iyanginamit sa laen-laen na teksto sa Biblia.

An Eclesiastes 9:10 nagsasabi: “Mayo nin gibohon ni pagplano nikaaraman ni kadonongan sa Sheol, an lugar na saimong papaduma-nan.” Nangangahulogan daw ini na an Sheol nanonongod sa sarongespesipikong lolobngan na tibaad pinaglobngan niato kan satongnamomotan? Dai. Kun an Biblia nagtataram manongod sa sarong es-pesipikong lolobngan, iyan naggagamit nin ibang mga termino saHebreo asin Griego, bakong she�ohl� asin hai�des. (Genesis 23:7-9;Mateo 28:1) Siring man, an Biblia dai naggagamit kan terminong“Sheol” para sa lolobngan na duman iribang ilinolobong an nagka-pirang tawo, siring baga sa lolobngan nin pamilya o panlagdoan nalolobngan.—Genesis 49:30, 31.

Kun siring, sa anong klaseng lugar nanonongod an “Sheol”? Ipi-naparisa kan Tataramon nin Dios na an “Sheol,” o “Hades,”nanonongod sa bagay na labi pa ngani kisa sarong dakulang panlag-doan na lolobngan. Halimbawa, sinasabi sa Isaias 5:14 na an Sheol‘mahiwas asin biyong ibinuka an bunganga kaiyan na daing sag-kodan.’ Minsan ngani an Sheol nakahamil na, sabi ngani, nin daimabilang na mga tawong nagadan, iyan garo baga pirmeng gutompa. (Talinhaga 30:15, 16) Bakong arog kan arin man na literal nalolobngan, na limitado sana an ikakalaog na mga gadan, ‘an Sheoldai naninigoan.’ (Talinhaga 27:20) An boot sabihon, an Sheol dainoarin man napapano. Mayo iyan nin limite. Sa siring, an Sheol,o Hades, bakong literal na lugar na may espesipikong namumugta-kan. Imbes, iyan an pankagabsan na lolobngan nin katawohan, anpiguratibong lugar na dian an kadaklan kan katawohan nagtotorogsa kagadanan.

Ano an Sheol Asin Hades?

212

Apendise 213

An katokdoan kan Biblia manongod sa pagkabuhay liwat nakaka-tabang sato na magkaigwa nin orog pang pakarorop sa kahulogankan “Sheol” asin “Hades.” Ikinokonektar kan Tataramon nin Dios anSheol asin Hades sa klase nin kagadanan na magkakaigwa ninpagkabuhay liwat.� (Job 14:13; Gibo 2:31; Kapahayagan 20:13) Ipi-napaheling man kan Tataramon nin Dios na an mga yaon sa Sheol,o Hades, bako sanang an mga naglingkod ki Jehova kundi siringman an dakol na dai naglingkod sa saiya. (Genesis 37:35; Salmo55:15) Kun siring, itinotokdo kan Biblia na magkakaigwa nin “pag-kabuhay liwat an mga matanos sagkod an mga bakong matanos.”—Gibo 24:15.

� Sa kabaliktaran, an mga gadan na dai ibabangon ilinadawan na yaon, bakongsa Sheol, o Hades, kundi sa “Gehenna.” (Mateo 5:30; 10:28; 23:33) Arog kan She-ol asin Hades, an Gehenna bakong literal na lugar.

ANO an naiimahinar nindo sa Aldaw nin Paghokom? Dakol an nag-iisip na saro-sarong papaatubangon sa trono nin Dios an binilyon nakalag. Duman, hohokoman an balang indibiduwal. May mga baba-losan nin glorya sa langit, asin an iba kokondenaron sa daing sagkodna pasakit. Minsan siring, laen nanggad an paglaladawan kan Bib-lia sa peryodong ini nin panahon. Ilinaladawan iyan kan Tataramonnin Dios, bakong bilang nakakasindak na panahon, kundi bilang sa-rong panahon nin paglaom asin pagbabalik sa dati.

Sa Kapahayagan 20:11, 12, mababasa niato an deskripsion ni apos-tol Juan sa Aldaw nin Paghokom: “Naheling ko an sarong dakulangputing trono asin si nagtutukaw dian. Hale sa saiyang atubangan andaga asin an langit nagdulag, asin mayo na nin nakuang lugar parasa sainda. Asin naheling ko an mga gadan, an darakula asin an sara-dit, na nagtitindog sa atubangan kan trono, asin an mga balumbonbiniriklad. Alagad saro pang balumbon an biniklad; iyan an balum-bon nin buhay. Asin hinokoman an mga gadan sono sa mga bagayna nasusurat sa mga balumbon segun sa saindang mga gibo.” Siisayan Hokom na ilinaladawan digdi?

Si Jehova Dios an supremong Hokom nin katawohan. Minsan si-ring, idinelegar nia an aktuwal na paghohokom. Segun sa Gibo 17:

Aldaw nin Paghokom—Ano Iyan?


31, sinabi ni apostol Pablo na an Dios “nagtalaan nin aldaw na ka-tuyohan niang hokoman an ineerokan na daga sa katanosan paagisa sarong lalaki na saiyang ninombrahan.” An ninombrahan na Ho-kom na ini iyo an binuhay liwat na si Jesu-Cristo. (Juan 5:22) Pero,noarin mapoon an Aldaw nin Paghokom? Gurano iyan kalawig?

Ipinapaheling kan librong Kapahayagan na an Aldaw nin Pagho-kom mapoon pakatapos kan guerra nin Armagedon, kun laglagonna an sistema ni Satanas digdi sa daga.� (Kapahayagan 16:14, 16;19:19–20:3) Pagkatapos kan Armagedon, si Satanas asin an saiyangmga demonyo ibibilanggo sa sarong bungaw sa laog nin sangribongtaon. Sa panahon na iyan, an 144,000 na langitnon na kairibang pa-ramana magigin mga hokom asin mamamahala “bilang mga hadekaiba kan Cristo sa laog nin sangribong taon.” (Kapahayagan 14:1-3;20:1-4; Roma 8:17) An Aldaw nin Paghokom bakong sarong inapu-rang pangyayari na malawig sana nin 24 oras. Iyan malawig ninsangribong taon.

Durante kan peryodong iyan nin sangribong taon, si Jesu-Cristo‘maghohokom sa mga buhay asin sa mga gadan.’ (2 Timoteo 4:1) An“mga buhay” iyo an “dakulang kadaklan” na makakaligtas sa Arma-gedon. (Kapahayagan 7:9-17) Naheling man ni apostol Juan “an mgagadan . . . na nagtitindog sa atubangan kan trono” nin paghokom.Siring kan ipinanuga ni Jesus, ‘an gabos na nasa mga lolobngan nagirumdoman makakadangog kan tingog ni Cristo asin maruluwas’paagi sa pagkabuhay liwat. (Juan 5:28, 29; Gibo 24:15) Alagad basa-do sa ano hohokoman an gabos?

Segun sa bisyon ni apostol Juan, “an mga balumbon biniriklad,”asin “hinokoman an mga gadan sono sa mga bagay na nasusurat samga balumbon segun sa saindang mga gibo.” An mga balumbondaw na ini rekord kan nakaaging mga ginibo nin mga tawo? Bako,an paghokom dai ibabasar sa mga ginibo nin mga tawo bago sin-da nagadan. Paano niato iyan naaaraman? An Biblia nagsasabi:“An nagadan absuelto na sa saiyang kasalan.” (Roma 6:7) Sa siringan mga binuhay liwat mabubuhay na malinig an rekord, sabi ngani.Kun siring, an mga balumbon siertong nagrerepresentar sa dugangpang mga kahagadan nin Dios. Tanganing mabuhay sagkod lamang,an mga makakaligtas sa Armagedon sagkod an mga binuhay liwatkaipuhan na kumuyog sa mga togon nin Dios, kaiba an ano man

� Mapadapit sa Armagedon, helingon tabi an Insight on the Scriptures, Tomo 1,pahina 594-5, 1037-8, asin kapitulo 20 kan Worship the Only True God, na pare-hong ipinublikar kan Mga Saksi ni Jehova.

Apendise 215

na bagong mga kahagadan na tibaad ihayag ni Jehova durante kansangribong taon. Sa siring, an mga indibiduwal hohokoman basadosa gigibohon ninda durante kan Aldaw nin Paghokom.

An Aldaw nin Paghokom matao sa binilyon na tawo kan prime-rong oportunidad ninda na makanood manongod sa kabotan ninDios asin sumunod dian. Nangangahulogan ini na magkakaigwanin pagtotokdo na mahiwason an sakop. Tunay na “an katano-san iyo nanggad an manonodan kan mga nag-eerok sa mabungangdaga.” (Isaias 26:9) Minsan siring, dai gugustohon kan gabos na su-munod sa kabotan nin Dios. An Isaias 26:10 nagsasabi: “Minsan papahelingan nin marahay na boot an sarong maraot, dai nanggad siamakakanood nin katanosan. Sa daga nin katanosan sia magibo ninbakong makatanosan asin dai makakaheling kan kalangkawan ni Je-hova.” An mga maraot na ini gagadanon nin permanente durantekan Aldaw nin Paghokom.—Isaias 65:20.

Sa katapusan kan Aldaw nin Paghokom, an mga makakaligtas‘mabubuhay’ na nin lubos bilang mga tawong sangkap. (Kapahaya-gan 20:5) Sa siring, sa Aldaw nin Paghokom an katawohan ibabaliksa orihinal na sangkap na kamugtakan kaini. (1 Corinto 15:24-28)Dangan magkakaigwa nin pangultimong pagbalo. Si Satanas bubu-tasan sa saiyang pagkabilanggo asin totogotan na probaran nadayaon an katawohan nin saro na sanang beses. (Kapahayagan 20:3, 7-10) Makakamtan kan mga makontra sa saiya an lubos na kaoto-ban kan panuga kan Biblia: “An mga matanos mismo magmamanakan daga, asin sinda mag-eerok dian sagkod lamang.” (Salmo 37:29)Iyo, an Aldaw nin Paghokom magigin sarong bendisyon sa gabos namaimbod na katawohan!

MGA 40 taon antes pa, ibinalangibog kan mga estudyante sa Biblia namagkakaigwa nin makahulogan na mga pangyayari kan 1914. Anongmga pangyayari ini, asin anong ebidensia an nagtotokdo sa 1914 bi-lang mahalaga nanggad na taon?

Siring kan nakasurat sa Lucas 21:24, si Jesus nagsabi: “An Jerusa-lem babatayan kan mga nasyon, sagkod na maotob an itinalaan na

1914—Sarong Makahulogan na Taonsa Hula kan Biblia


mga panahon kan mga nasyon [“an mga panahon kan mga Hen-til,” King James Version].” An Jerusalem nagin an kabiserang siudadkan Judiong nasyon—an pinakasentro kan pamamahala kan linya ninmga hade na gikan sa dinastiya ni Hadeng David. (Salmo 48:1, 2)Minsan siring, an mga hadeng ini daing kapareho sa tahaw kan mganamomoon sa mga nasyon. Sinda nagtukaw sa “trono ni Jehova” bi-lang mga representante nin Dios mismo. (1 Cronica 29:23) Sa siring,an Jerusalem nagin simbolo kan pamamahala ni Jehova.

Pero, paano asin kasuarin nagpoon na ‘batayan kan mga nasyon’an pamamahala nin Dios? Nangyari ini kan 607 B.C.E. kan an Jeru-salem sakopon kan mga Babilonyo. An “trono ni Jehova” nabakante,asin naputol an linya nin mga hade na naggikan ki David. (2 Hade25:1-26) Magpapadagos daw sagkod lamang an ‘pagbatay’ na ini?Dai, huling an hula ni Ezequiel nagsabi mapadapit sa ultimong hadekan Jerusalem, si Zedequias: “Halea an turbante, asin tangkasa an ko-rona. . . . Dai nanggad iyan magigin sadiri nin siisay man sagkod namagdatong sia na igwa kan legal na katanosan, asin iyan itatao kosa saiya.” (Ezequiel 21:26, 27) Si Cristo Jesus an may “legal na kata-

“PITONG PANAHON”

2,520 taon

606 1/4 taonOktubre 607 B.C.E. sagkod

Disyembre 31, 1 B.C.E.

1,913 3/4 taonEnero 1, 1 C.E. sagkod

Oktubre 1914

607 & B.C.E. C.E. ) 1914

“An Jerusalembabatayan kanmga nasyon”

‘Nagdatong sia na igwakan legal na katanosan’

Apendise 217

nosan” sa korona ni David. (Lucas 1:32, 33) Kaya an ‘pagbatay’matatapos kun magin Hade na si Jesus.

Noarin mangyayari an mahalagang pangyayaring iyan? Ipinahe-ling ni Jesus na an mga Hentil mamamahala sa laog nin sarongpihong peryodo nin panahon. An salaysay sa Daniel kapitulo 4 anpinakaliabe tanganing makuenta kun gurano kalawig an peryodongiyan. Isinasaysay kaiyan an makahulang pangatorogan ni HadengNabucodonosor nin Babilonya. Naheling nia an sarong grabe kada-kulang kahoy na pinalod. An pungo kaiyan dai makatubo huli ta iyanginakodan nin batbat asin tanso. An sarong anghel nagpahayag: “Pa-lihison dian an pitong panahon.”—Daniel 4:10-16.

Sa Biblia, an mga kahoy kun beses ginagamit tanganing magrepre-sentar sa pamamahala. (Ezequiel 17:22-24; 31:2-5) Kaya an pagpalodsa simbolikong kahoy nagrerepresentar sa kun paano puputolon anpamamahala nin Dios, na irinerepresentar kan mga hade sa Jerusa-lem. Minsan siring, ipinapaisi kan bisyon na an ‘pagbatay na ini saJerusalem’ temporaryo—sa laog kan peryodo nin “pitong panahon.”Gurano kalawig an peryodong iyan?

Sinasabi kan Kapahayagan 12:6, 14 na an katimbang kan tolo maykabangang panahon “sangribo may duwang gatos may anom na po-long aldaw.” Kun siring, an “pitong panahon” doble kaiyan an lawig,o 2,520 aldaw. Alagad an mga nasyon na Hentil dai nagpondo sa‘pagbatay’ sa pamamahala nin Dios 2,520 aldaw sana pakatapos nabumagsak an Jerusalem. Kun siring, minalataw na mas halawig pananggad na peryodo nin panahon an sakop kan hulang ini. Kunibabasar sa Bilang 14:34 asin Ezequiel 4:6, na nagtataram manongodsa “sarong aldaw para sa sarong taon,” an “pitong panahon” malawignin 2,520 taon.

An 2,520 taon nagpoon kan Oktubre 607 B.C.E., kan an Jeru-salem buminagsak sa kamot kan mga Babilonyo asin an hade nanaggikan sa dinastiya ni David hinale sa saiyang trono. Natapos anperyodong iyan kan Oktubre 1914. Kan panahon na iyan, natapos“an itinalaan na mga panahon kan mga nasyon,” asin si Jesu-Cristopinatukaw bilang langitnon na Hade nin Dios.�—Salmo 2:1-6; Dan-iel 7:13, 14.

� Poon Oktubre 607 B.C.E. sagkod Oktubre 1 B.C.E. 606 na taon. Huling mayonin taon na sero, poon Oktubre 1 B.C.E. sagkod Oktubre 1914 C.E. 1,914 taon. Kunsusumahon an 606 na taon asin 1,914 taon, an makukua niato 2,520 taon. Parasa impormasyon manongod sa pagbagsak kan Jerusalem kan 607 B.C.E., helingonan artikulong “Chronology” sa Insight on the Scriptures, na ipinublikar kan MgaSaksi ni Jehova.


Siring kan ihinula ni Jesus, an saiyang “presensia” bilang la-ngitnon na Hade tinandaan nin nakakaapod nin atension na mgapangyayari sa kinaban—guerra, tiggutom, mga linog, mga peste.(Mateo 24:3-8; Lucas 21:11) An siring na mga pangyayari nagtataonin mapuersang patotoo na tunay nanggad na namundag an langit-non na Kahadean nin Dios asin nagpoon an “huring mga aldaw”kan presenteng maraot na sistemang ini nin mga bagay kan 1914.—2 Timoteo 3:1-5.

DAI parateng nasasambitan sa Biblia an espiritung linalang na ina-apod na Miguel. Minsan siring, kun sia nasasambitan, sia mayginigibo. Sa libro nin Daniel, si Miguel nakikilaban sa maraot namga anghel; sa surat ni Judas, sia nakikidiskutiran ki Satanas; asinsa Kapahayagan, sia nakikiguerra sa Diablo asin sa mga demonyokaini. Paagi sa pagsurog sa pamamahala ni Jehova asin pakikilabansa mga kaiwal nin Dios, pinapatunayan ni Miguel na angay sa sai-ya an kahulogan kan saiyang ngaran—“Siisay an Arog nin Dios?”Alagad siisay si Miguel?

Kun beses, may mga indibiduwal na bako sanang sa sarongngaran midbid. Halimbawa, an patriarkang si Jacob midbid manbilang Israel, asin si apostol Pedro, bilang Simon. (Genesis 49:1, 2;Mateo 10:2) Kaagid kaiyan, ipinaparisa kan Biblia na an Miguelibang ngaran ni Jesu-Cristo, bago asin pakatapos kan saiyang bu-hay digdi sa daga. Estudyaran niato an mga dahelan na sono saKasuratan para sa konklusyon na iyan.

Arkanghel. Si Miguel inaapod kan Tataramon nin Dios na “ar-kanghel.” (Judas 9) An terminong ini nangangahulogan nin “poonna anghel.” An terminong “arkanghel” minalataw sana sa Biblia sasingular, nungkang sa plural. Isinusuherir kaini na saro sana an si-ring na anghel. Dugang pa, si Jesus ikinonektar sa katongdan ninarkanghel. Mapadapit sa binuhay liwat na Kagurangnan na Jesu-Cristo, an 1 Tesalonica 4:16 nagsasabi: “An Kagurangnan mismomahilig hale sa langit na may tingog na nagboboot, may tingognin arkanghel.” Sa siring an tingog ni Jesus ilinaladawan bilang ti-

Siisay si Miguel na Arkanghel?

ngog nin sarong arkanghel. Kun siring, isinusuherir kan tekstongini na si Jesus mismo an arkanghel na si Miguel.

Poon nin Hukbo. Sinasabi kan Biblia na “si Miguel asin an sai-yang mga anghel nakipaglaban sa dragon . . . asin [sa] mga anghelkaiyan.” (Kapahayagan 12:7) Sa siring, si Miguel an Poon nin sa-rong hukbo nin maimbod na mga anghel. Ilinaladawan man kanKapahayagan si Jesus bilang an Poon nin sarong hukbo nin ma-imbod na mga anghel. (Kapahayagan 19:14-16) Asin espesipikongnasasambitan ni apostol Pablo an “Kagurangnan na Jesus” asin“an saiyang makapangyarihan na mga anghel.” (2 Tesalonica 1:7)Kaya an Biblia nagtataram manongod ki Miguel asin sa “saiyangmga anghel” sagkod ki Jesus asin sa “saiyang mga anghel.” (Mateo13:41; 16:27; 24:31; 1 Pedro 3:22) Huling dai nanggad sinasabi saTataramon nin Dios na may duwang hukbo nin maimbod na mgaanghel sa langit—na an saro pinapamayohan ni Miguel asin ansaro pa pinapamayohan ni Jesus—lohiko sanang magkonklusyonna si Miguel daing iba kundi si Jesu-Cristo sa saiyang langitnon nakatongdan.�

� An dagdag na impormasyon na nagpapaheling na an ngaran na Miguel mina-aplikar sa Aki nin Dios makukua sa Tomo 2, pahina 393-4, kan Insight on the Scrip-tures, na ipinublikar kan Mga Saksi ni Jehova.

AN LIBRO nin Kapahayagan may mga pananaram na dai dapatsaboton na literal. (Kapahayagan 1:1) Halimbawa, nasasambitankaiyan an sarong babae na sa angog kaini nasusurat an ngaranna “Dakulang Babilonya.” An babaeng ini sinasabing nagtutu-kaw sa “mga kadaklan asin mga nasyon.” (Kapahayagan 17:1, 5, 15)Huling mayo nin literal na babae na makakagibo kaini, siertongsimboliko an Dakulang Babilonya. Kaya, ano an irinerepresentarkan simbolikong patotot na ini?

Sa Kapahayagan 17:18, an iyo man sanang piguratibong babaeilinaladawan bilang an “dakulang siudad na igwa nin kahadean samga hade kan daga.” An terminong “siudad” nagpaparisa nin sa-rong organisadong grupo nin mga tawo. Huling kontrolado kan

Pag-aram Kun Siisayan “Dakulang Babilonya”

Apendise 219


“dakulang siudad” na ini an “mga hade kan daga,” an babaengnginaranan na Dakulang Babilonya sierto na sarong maimpluwen-siang organisasyon na internasyonal. Iyan tama sanang apodon napambilog na kinaban na imperyo. Anong klaseng imperyo? Reli-hioso. Mangnohon kun paano kita ginigiyahan kan nagkapirangkonektadong teksto sa libro nin Kapahayagan sa konklusyon na ini.

An sarong imperyo puedeng politikal, komersial, o relihioso. Anbabaeng nginaranan na Dakulang Babilonya bakong politikal naimperyo huling sinasabi kan Tataramon nin Dios na ‘nakisaro’ sasaiya “an mga hade kan daga,” o an politikal na mga elementokan kinaban na ini. An saiyang pakikisaro nanonongod sa sai-yang mga pakikialyansa sa mga namamahala sa dagang ini asinnagpapaliwanag kun taano ta sia inapod na an “dakulang patotot.”—Kapahayagan 17:1, 2; Santiago 4:4.

An Dakulang Babilonya dai puedeng komersial na imperyohuling an “mga parabariwas kan daga,” na nagrerepresentar sa ko-mersial na mga elemento, magmomondo huli sa saiya sa panahonkan saiyang kalaglagan. Sa katunayan, an mga hade sagkod an mgaparabariwas ilinaladawan na nagheheling sa Dakulang Babilonyamientras na nasa “harayo.” (Kapahayagan 18:3, 9, 10, 15-17) Kunsiring, rasonableng magkonklusyon na an Dakulang Babilonya ba-kong politikal o komersial na imperyo kundi sarong relihiosongimperyo.

An pagigin relihioso kan Dakulang Babilonya orog pang kinom-pirmar kan pananaram na ilinalagalag nia an gabos na nasyonpaagi sa saiyang “espiritistikong mga gawe.” (Kapahayagan 18:23)Huling an gabos na klase nin espiritismo konektado sa reli-hion asin naggikan sa mga demonyo, bakong makangangalas naan Dakulang Babilonya inaapod kan Biblia na “erokan nin mgademonyo.” (Kapahayagan 18:2; Deuteronomio 18:10-12) Ilinalada-wan man an imperyong ini bilang aktibong nagkokontra sa tunayna relihion, na naglalamag sa “mga propeta” asin “mga banal.”(Kapahayagan 18:24) Sa katunayan, husto na sana an pagkaongiskan Dakulang Babilonya sa tunay na relihion kaya maringis napinaglalamag asin ginagadan pa ngani kaini an “mga saksi ni Je-sus.” (Kapahayagan 17:6) Huli kaini, an babaeng ini na nginarananna Dakulang Babilonya malinaw nanggad na nagrerepresentar sapambilog na kinaban na imperyo nin falsong relihion, kaiba an ga-bos na relihion na tumang ki Jehova Dios.

DAI sinasabi sato kan Biblia kun kasuarin namundag si Jesus. Minsansiring, nagtatao iyan sa sato nin marigon na dahelan na mag-konklusyon na an saiyang pagkamundag dai nangyari sa bulan ninDisyembre.

Konsideraron an kamugtakan nin panahon sa bulan na iyan saBetlehem, na duman namundag si Jesus. An Judiong bulan nin Kis-lev (katimbang kan Nobyembre/Disyembre) malipot asin maoran nabulan. An bulan na kasunod kaiyan iyo an Tebet (Disyembre/Enero).Iyan an pinakamalipot na panahon kan taon, na paminsanminsanmay niebe sa kabukidan. Helingon niato kun ano an sinasabi sa satokan Biblia manongod sa klima kan rehion na iyan.

Ipinapaheling kan kagsurat sa Biblia na si Esdras na an Kislev tala-gang bulan na midbid sa malipot asin maoran na panahon. Pakatapossabihon na an sarong kadaklan nagtiripon sa Jerusalem “kan ikasiyamna bulan [Kislev] sa ikaduwang polong aldaw kan bulan,” sinabi niEsdras na an mga tawo “nagkikiribigkibig huli sa . . . mga pag-oran.”Mapadapit sa kamugtakan nin panahon sa bulan na iyan, an tiriponna banwaan mismo nagsabi: “Panahon ini nin mga pag-oran, asin

Namundag daw si Jesussa Bulan nin Disyembre?

Kan si Jesus mamundag, an mga pastorasin an saindang mga aripompon nasa

kalangtadan sa banggi

221


dai puedeng magtindog sa luwas.” (Esdras 10:9, 13; Jeremias 36:22)Bakong makangangalas na sinisierto kan mga pastor na nag-eerok saparteng iyan kan kinaban na sinda asin an saindang mga aripomponmayo na sa luwas kun banggi pag-abot nin Disyembre!

Minsan siring, sinasabi kan Biblia na an mga pastor nasa kalang-tadan na nagbabantay sa saindang mga aripompon kan banggingmamundag si Jesus. Sa katunayan, ipinapaheling kan kagsurat sa Bib-lia na si Lucas na kan panahon na idto, an mga pastor “nag-iistarsa luwas asin nagbabantay sa banggi kan saindang mga aripompon”harani sa Betlehem. (Lucas 2:8-12) Mangnohon na an mga pastor ak-tuwal na nag-iistar sa luwas, bako sanang naglalakawlakaw sa luwaskun aldaw. An saindang mga aripompon nasa kalangtadan sa banggi.An deskripsion daw na iyan manongod sa pag-istar sa luwas kabagaykan malipot asin maoran na kamugtakan nin panahon sa Betlehemkun Disyembre? Dai iyan kabagay. Kaya an mga kamugtakan kanmamundag si Jesus nagpaparisa na dai sia namundag sa bulan nin Dis-yembre.�

Sinasabi sa sato kan Tataramon nin Dios kun kasuarin eksaktongnagadan si Jesus, alagad kadikit sana an detalyeng itinatao kaiyan nanagpaparisa kun kasuarin sia namundag. Ipinapagirumdom kaini sasato an mga tataramon ni Hadeng Salomon: “An ngaran mas marahaykisa marahay na lana, asin an aldaw nin pagkagadan kisa aldaw ninpagkamundag.” (Eclesiastes 7:1) Kun siring, bakong makangangalasna an Biblia nagtatao nin dakol na detalye manongod sa ministeryoasin kagadanan ni Jesus alagad pira sanang detalye manongod sa pa-nahon kan saiyang pagkamundag.

� Para sa dagdag na impormasyon, helingon an pahina 176-9 kan ReasoningFrom the Scriptures, na ipinublikar kan Mga Saksi ni Jehova.

AN Biblia bakong an ginikanan kan popular na mga kapiestahan narelihioso asin sekular na sineselebrar sa dakol na parte kan kinabanngonyan. Kun siring, ano an ginikanan kan siring na mga selebras-yon? Kun puede kamong magsiyasat sa sarong libreriya, madidiskobrenindo na interesanteng maaraman kun ano an sinasabi kan mga

Maninigo daw Niatong Selebraronan mga Kapiestahan?

reperensia manongod sa mga kapiestahan na popular sa lugar na ine-erokan nindo. Estudyare an nagkapirang halimbawa.

Pasko nin Pagkabuhay. “Daing ipinaparisang pagselebrar kan ka-piestahan nin Pasko nin Pagkabuhay sa Bagong Tipan,” an sabi kanThe Encyclopædia Britannica. Paano nagpoon an Pasko nin Pagka-buhay? Iyan naggikan sa paganong pagsamba. Minsan ngani ankapiestahan na ini hinihingako na paggirumdom sa pagkabuhay liwatni Jesus, an mga kostumbre na konektado sa Pasko nin Pagkabuhaybakong sa Kristiano. Halimbawa, may labot sa popular na “kuneho saPasko nin Pagkabuhay,” an The Catholic Encyclopedia nagsasabi: “Ankuneho sarong paganong simbolo asin kaidto pa emblema na nin pa-gigin mainaki.”

Mga Selebrasyon sa Bagong Taon. An petsa asin mga kostumbrena konektado sa mga selebrasyon sa Bagong Taon nagkakalaenlaensa kada nasyon. Mapadapit sa ginikanan kan selebrasyon na ini, anThe World Book Encyclopedia nagsasabi: “Inestablisar kan Romanongnamamahala na si Julio Cesar an Enero 1 bilang an Aldaw kan Ba-gong Taon kaidtong 46 B.C. Idinusay kan mga Romano an aldaw naini ki Janus, an dios nin mga tata, pinto, asin kapinonan. An bulan naEnero (sa Ingles, January) kinua sa ngaran ni Janus, na may duwanglalauogon—an saro nakaheling sa enotan asin an sa ibong nakahelingsa likod.” Kaya an mga selebrasyon sa Bagong Taon nakabase sa paga-nong mga tradisyon.

Pangangalag. An The Encyclopedia Americana nagsasabi: “An mgaaspekto kan mga kostumbre na konektado sa Pangangalag masususogsa sarong seremonyang Druida [suanoy na mga saserdoteng Celtico]kan mga panahon bago kan mga Kristiano. An mga Celta may mga ka-piestahan para sa duwang pangenot na dios—sarong dios na saldangasin sarong dios kan mga gadan . . . , na an kapiestahan ginigibo kunNobyembre 1, an kapinonan kan Celticong Bagong Taon. An kapiesta-han kan mga gadan luway-luway na isinaro sa Kristianong ritual.”

Iba Pang mga Kapiestahan. Dai puedeng tokaron an gabos na se-lebrasyon na ginigibo sa bilog na kinaban. Minsan siring, an mgakapiestahan na nagpapamuraway sa mga tawo o mga organisasyonnin tawo dai maaako ni Jehova. (Jeremias 17:5-7; Gibo 10:25, 26) Gi-rumdomon man na an ginikanan kan relihiosong mga selebrasyonnagdedeterminar kun baga iyan nakakapaogma sa Dios o dai. (Isaias52:11; Kapahayagan 18:4) An mga prinsipyo sa Biblia na nasambitansa Kapitulo 16 kan librong ini makakatabang sa saindo na madetermi-naran kun ano an pagmansay nin Dios sa pakikikabtang sa sekular namga kapiestahan.

Apendise 223

Gusto mo daw nin dagdag na impormasyon?Puede mo tabing kontakon an Mga Saksi ni Jehova sa www.jw.org/bcl.

Documents

ITINOTOKDO KAN BIBLIA - download.jw.orgdownload.jw.org/files/media_books/bh_BI.pdf · sasabi, ‘Kun an Dios may pagmakolog sa sato asin sa satong mga problema, bako daw na oolangon