MAPS & MAP INTERPRETATION

Aj. Chontanat Suwan / Aj. neth

089-6321-988

Email: chontanatsuwan@gmail.com

URL: csuwan.weebly.com

Part 1

ความรพนฐานเกยวกบแผนท

ความหมายของแผนท■ แผนท คอ รปลายเสนทเขยนหรอก าหนดขน เพอ

แสดงลกษณะของพนผวพภพทงหมดหรอเพยงบางสวนลงบนพนราบ (พนแบน) ตามมาตราสวน โดยใชสและสญลกษณแทนรายละเอยดของภมประเทศ ทเกดขนเองตามธรรมชาตและทมนษยสรางขน

ความส าคญและประโยชนของแผนท

■ เครองมอส าคญทมนษยสรางขนเพอเปนเครองชวยในการระบต าแหนงของสงตางๆ แทนการบอกดวยค าพด เชน ลายแทง

■ ประโยชน แผนทเขาไปเกยวของกบกจการของรฐและเอกชนหลากหลายสาขามาอยางยาวนาน– ดานการเมอง : แนวพรมแดน เขตการปกครอง

– ดานเศรษฐกจ : แผนทลมน า เขตการคาเสร การใชทดน การเกษตรกรรม

– ดานการทหาร : “แผนทเปนเครองมอรบชนแรกของทหาร”ใชวางแผนการรบ

ความส าคญและประโยชนของแผนท

– ดานจากการเปลยนแปลงสภาพทางภมศาสตร : เพอการวางแผน การเปรยบเทยบ

– ดานการเรยนการสอน : แผนทวฒนธรรม กายภาพ เศรษฐกจ สถต ขอมลทเปนปจจบน

– ดานสงเสรมการทองเทยว : แผนผง แผนททองเทยว

ความส าคญและประโยชนของแผนท

การจ าแนกชนดของแผนท

การจ าแนกตามลกษณะทปรากฏ■ แผนทลายเสน (Line Map)

: แสดงรายละเอยดในแผนทดวยเสน เชน เสนประ เสนทบ เสนขนาน ทงเสนตรงและโคง ในรปของถนน ทางน า ทางรถไฟ ฯลฯรวมทงแผนทแบบแบนราบและแผนททรวดทรง

การจ าแนกตามลกษณะทปรากฏ■ แผนทภาพถาย (Photo Map) ถายภาพดวยกลองถายภาพ

ซงอาจถายภาพจากเครองบนหรอดาวเทยม แลวน ามาตอเปนภาพแผนเดยวกน ใสเสนโครงพกด ใสรายละเอยดประจ าขอบระวางในบรเวณทตองการ

การจ าแนกตามลกษณะทปรากฏ■ แผนทแบบผสม ( Annotated Map) หรอ แบบ Hybrid ใน

Google Maps แผนทผสมระหวางแผนทลายเสนกบแผนทภาพถาย เปนรายละเอยดทไดจากการถายภาพ เชน แมน า ล าคลอง ถนนหรอเสนทาง

การจ าแนกตามขนาดของมาตราสวน■ มาตราสวนส าหรบนกภมศาสตร

■ มาตราสวนส าหรบนกการทหาร

– แผนทมาตราสวนเลก

– แผนทมาตราสวนกลาง

– แผนทมาตราสวนใหญ

การจ าแนกชนดแผนทตามลกษณะการใชงานและชนดของรายละเอยดทแสดงไวในแผนท

■ แผนททวไป (General Map) เปนแผนทพนฐานทใชอยทวไปหรอทเรยกวา Base map– แผนทแสดงทางราบ (Planimetric Map) แผนทแสดง

รายละเอยดทปรากฏบนผวโลกเฉพาะสณฐานทางราบเทานน– แผนทภมประเทศ (Topographic Map) แผนทแสดงรายละเอยด

ทงทางแนวราบและแนวดง หรออาจแสดงใหเหนเปน 3 มต

■ แผนทพเศษ (Thematic Map) สรางขนบนแผนทพนฐาน เพอใชในกจการเฉพาะอยาง เพมเตม

การจ าแนกตามมาตรฐานของ ICA

■ แผนทภมประเทศ (Topographic map) ใหรายละเอยดของภมประเทศตามมาตราสวน ไดทงภาพถายทางอากาศ และภาพถายดาวเทยม

■ ชารตและแผนทเสนทาง (Charts and road map) เปนเครองมอประกอบการเดนทาง มมาตราสวนกลางถงเลก เชน ชารตเดนเรอ

■ แผนทพเศษ (Thematic and special map) ใชประกอบการท าวจยเชงวทยาศาสตร การวางแผนและใชในงานดานวศวกรรม แผนทชนดนจะแสดงขอมลเฉพาะเรอง เชน แผนทขอมลภมสารสนเทศ (GIS) แผนทดน แผนทประชากร แผนทอณหภม

การท าแผนท (Map Making)■ ประวตการท าแผนทของประเทศไทยไมปรากฏหลกฐานแนชด คนไทยนยมท าแผนททเรยกวา

ลายแทง หมายถงแผนททน าไปสแหลงมหาสมบต แตแผนทดงกลาวนเปนเรองของความลบมเกบไวเฉพาะตว ไมแพรหลาย

■ การท าแผนทในประเทศไทยเรมจรงจงเมอรชสมยของพระบาทสมเดจพระจอมเกลาเจาอยหวใน พ.ศ. 2418 ไดทรงตงกองท าแผนทขนตามค าแนะน าของ นายเฮนร อาสาบาสเตอร

■ ในป พ.ศ. 2491 รฐบาลอเมรกาไดใหความชวยเหลอ โดย สงหนวยงานท าแผนท มาท าการส ารวจและถายภาพทางอากาศเพอท าแผนทภมประเทศ ขนาดมาตราสวน 1 : 50,000 ทวประเทศ

การท าแผนท (Map Making)■ การท าแผนทดวยมอแบบดงเดม มกจะไดจากการรางภาพ หรอการลอกลายจากภาพถายทาง

อากาศ (Aerial Imagery) เพอแสดงลกษณะทางกายภาพของแผนทและใหตรงกบความตองการของการใชงาน

■ เมอไดแผนทตนฉบบทตองการแลวสามารถใชวธการตางๆเพอท าส าเนาแผนทได เชน การถายภาพดวยกลองฟลม หรอ การท าพมพเขยว

การท าแผนท (Map Making)■ อปกรณในการท าแผนทดวยมอแบบดงเดมประกอบดวย

– Lettering Set มทงชดภาษาองกฤษและไทย

การท าแผนท (Map Making)– Leroy Pen

การท าแผนท (Map Making)– หมก (Ink)

การท าแผนท (Map Making)– กระดาษลอกลาย (Tracing Paper) แบงไดตามน าหนกของกระดาษเปนกรม โดยน ากระดาษ

ขนาด 1 ตร.ม. ไปชงน าหนก

การท าแผนท (Map Making)– ไมบรรทด ไมฉาก เพอใชตกรอบแผนท

– ใบมดโกน เพอใชขดหมกในสวนทไมตองการออก

– ยางลบ เพอปรบสภาพพนผวทถกขดใหเรยบ

– ถงทราย ปองกนการเคลอนของกระดาษไข

End of Part 1

Part 2

เสนโครงแผนท (Projection)

เสนโครงแผนท (Projection)■ เกดจากการวาดรายละเอยดจากทรงกลม

ลงกระดาษทแบนราบแลวเกด ความคลาดเคลอนและมความบดเบยว จงเกดแนวคดในการสรางโครงแผนทขน

■ ใชในการอางองต าแหนงหนงๆบนทรงกลม

■ ม 3 รปแบบ แบบระนาบ แบบกรวย และแบบทรงกระบอก

เสนโครงแผนท (Projection)■ แบบระนาบ (Planar/Azimuthal) สมมตใหฉายแสงออกมาจาก

ภายในโลก ใหเสนเมรเดยนและเสนขนานบนแผนระนาบแตะลงบนผวสมผสของโลก ณ จดใดจดหนงแบงออกเปน 3 ลกษณะคอ จดสมผสทอยขวโลก จดสมผสอยทระนาบศนยสตร และจดสมผสเฉยง

■ “Azimuthal maps are beneficial for finding direction from any point on the Earth using the central point as a reference.”

เสนโครงแผนท (Projection)■ แบบกรวย (Conic) ใชพนผวทรงกรวยสมผสกบลกโลกในการฉาย

แสง เมอคลทรงกรวยออก เสนเมรเดยนจะมลกษณะครงวงกลมซงมลกษณะคลายซพด“best suited for use as regional or hemispheric maps, but rarely for a complete world map. The distortion is inappropriate for use as a visual of the entire Earth but great for use visualizing temperate regions, weather maps, climate projections, and more.”

เสนโครงแผนท (Projection)■ แบบทรงกระบอก (Cylindrical) ใชรปทรงกระบอกสมผสกบลกโลก

ณ ต าแหนงใดๆ เมอคลเปนแผนแบนราบแลวจะไดเสนโครงแผนทมเสนขนานและเสนเมรเดยนตดกนเปนมมฉาก มทศทางถกตอง รปรางถกตอง พนททอยใกลกบจดสมผสจะมความถกตองมาก

■ Cylindrical map projections are great for comparing latitudes to each other and are useful for teaching and visualizing the world as a whole, but really aren’t the most accurate way of visualizing how the world really looks in its entirety.

โลก การหมนของโลก ละตจด/ลองตจด

โลกและรปรางของโลก■ โลกก าเนดขนตงแตเมอประมาณ 4,540 ลานปกอน ความคดดงเดมเชอ

วาโลกแบน จนถง 2 A.D. (พ.ศ. 544-545) จงเชอวาโลกกลม

■ โลกเปนรปทรงร (Oblate Ellipsoid) คอ มลกษณะปองตรงกลาง หรอ มความแปน

■ การพจารณารปรางของโลกในกจการของแผนท จะมการใชรปทรงสณฐานของโลกอย 3 แบบ ทรงกลม (Spheroid) ทรงร (Ellipsoid) และ ยออยด (Geoid)

โลกและรปรางของโลก■ ทรงกลม หรอ สเฟยรอยด (Spheroid) รปทรงสมมตทงายทสด ใชท าแผนท

มาตราสวนขนาดเลก

■ ทรงร หรอ อลปซอยด (Ellipsoid) มความใกลเคยงกบสณฐานโลกจรงระดบหนง รายละเอยดถกตองทสด เพอการรงวด ท ามาตรสวนขนาดใหญ

■ ยออยด (Geoid) สณฐานโลกเหมอนจรงมากทสดเพราะมการสมมตระดบน าทะเล ใชในการรงวดชนสง (Geodesy) แตกไมมบทบาทส าหรบกจการแผนท

โลกและรปรางของโลก■ เสนศนยสตร ความยาวรอบโลกประมาณ 40,000 กโลเมตร

■ เสนผานศนยกลางประมาณ 12,700 กโลเมตร

■ จดทสงทสดบนพนโลก คอ ยอดเขาเอเวอรเรสต ซงมความสง 8,848 เมตรจากระดบน าทะเล (Mean Sea Level: MSL)

■ จดทลกสดในโลก คอ รองลกกนสมทรมาเรยนา (MarianaTrench/Challenger Deep) ซงมความลก 10,911 เมตรจากระดบน าทะเลใกลกบ "เกาะกวม" (Guam) ทางตะวนออกของประเทศฟลปปนส

โลกและรปรางของโลก■ โลกมพนทผว 510,072,000 ตารางกโลเมตร เปนพนน าประมาณ 71%

(361,132,000 ตารางกโลเมตร) อกประมาณ 29% (148,940,000 ตารางกโลเมตร) เปนพนดน แตทมนษยจะสามารถอาศยอยไดมประมาณ 13,720,000 ตารางกโลเมตร

■ โลกมแรงโนมถวง (แรง G) 9.81 m/s2 ในขณะทดาวพลโตมแรงโนมถวงนอยกวานนถง 15 เทา หมายความวา ถาอยบนโลกเรากระโดดไดสง 1เมตร เมอไปอยบนดาวพลโตเราจะกระโดดไดสงถง 15 เมตร

โลกและรปรางของโลก■ โลกแบงเปนชนใหญๆ 3 ชน

– "เปลอกโลก" (Crust) ทเราอาศยอย มความหนาประมาณ 30-50 กโลเมตร ลกลงไปเปนชน

– "เนอโลก" (Mantle) ซงกคอชนของหนหนดชนนมความหนาประมาณ 3,000 กโลเมตร มอณหภมประมาณ 800-4,300 องศาเซลเซยส

– "แกนโลก" (Core) หนาประมาณ 3,300 กโลเมตร มอณหภมประมาณ 4,300-6,400 องศาเซลเซยส สวนประกอบหลกของชนนคอธาตเหลก

โลกและรปรางของโลก■ ผนดนบนโลกนถกแบงออกเปน 7 ทวป

– "ทวปเอเชย" (Asia) คดเปน 8.5% ของพนทผวทงหมดของโลก – "ทวปแอฟรกา" (Africa) – "ทวปอเมรกาเหนอ" (North America) – "ทวปอเมรกาใต" (South America) – "ทวปแอนตารกตกา" (Antarctica) – "ทวปยโรป" (Europe) และ – "ทวปออสเตรเลย" (Australia) มพนท 9,008,500 ตารางกโลเมตร

หรอ 1.7% ของพนทผวทงหมดของโลก

การหมนของโลก■ โลกหมนรอบตวเองดวยความเรว

1,674.4 กโลเมตรตอชวโมงความเรวขนาดนท าใหโลกใชเวลาหมนรอบตวเองหนงรอบเทากบ 23 ชวโมง 56 นาท 4.09

■ โลกหมนรอบดวงอาทตยดวยความเรว 107,218 km/hr. ใชเวลาเทากบ 365.24 วน นนจงเปนเหตผลวาท าไมทกๆ 4 ป เดอนกมภาพนธจะตองม 29 วน เพราะบวกเศษทเหลออกปละ 0.24 วน (0.24 X 4 = 1 วน)

การหมนของโลก■ โลกหมนรอบดวงอาทตยแกนโลกเอยง 231/2 องศา มไดตงฉากกบทางโคจร

ของโลกจงท าใหโลกทกสวนไดรบแสงอาทตยไมเทากน

– วนท 21 มนาคม และ 22 กนยายน ดวงอาทตยสองแสงตงฉากกบผวโลกบรเวณเสนศนยสตร จะเหนดวงอาทตยตรงศรษะในเวลาเทยงวน ท าใหกลางวนกลางคนเทากนทกแหงของโลก เรยกวาวนวษวต (Equinox)

– วนท 21 มถนายน ดวงอาทตยตงแกกบเสน 231/2 องศาเหนอ ท าใหซกโลกเหนอไดรบแสงอาทตยมากกวาซกโลกใต SUMMER SOLSTICE (ศรษมายน)

– วนท 22 ธนวาคม ดวงอาทตยตงฉากกบเสน 231/2 องศาใต ท าใหซกโลกใตไดรบแสงอาทตยมากกวาซกโลกเหนอ WINTER SOLSTICE (เหมายน)

การหมนของโลก

End of Part 2

Part 3

พกด (Coordinates)และเสนแบงเวลา (Time Zone)

พกดภมศาสตรLatitude&Longtitude

ละตจด/ลองตจด■ ละตจด มมทวดระหวางจดใด ๆ กบเสนศนยสตร มคาสงสด 90 องศาในแนว

เหนอใต เวยนเปนวงกลมรอบโลก โดยขวโลกแตละขวจะมคาละตจดเปน 90 องศามการระบดวยอกษร N หรอ S

■ ลองจจด คอมมทวดระหวางจดใด ๆ กบเสนเมอรเดยนทศนย มคาสงสด 180 องศา ซงพาดผานหอดดาวหลวงกรนช สหราชอาณาจกร เสนทลากตอเชอมทกจดทมลองจจดเทากนจะเรยกวา เสนเมรเดยน (meridian) การระบดวยอกษร E หรอ W

ละตจด/ลองตจด

ละตจด/ลองตจด

■ ละตจด และ ลองจจด เรยกอกชอหนงวาพกดภมศาสตร (Geographic Coordinates) มการใหหนวยเปน [องศา ◦ ลปดา ‘ ฟลปดา “]

■ การเทยบหนวยวด : 60 ฟลปดา = 1 ลปดา60 ลปดา = 1 องศา

■ 360 ◦/24 ชม. = 15 ◦ หรอ 1 ◦ จะใชเวลา 4 นาท

■ คาของมมละตจดและลองตจด 1 องศา บรเวณเสนศนยสตรคดเปนระยะทาง บนผวพภพประมาณ 111 กโลเมตร (69 ไมล) และ 1 พลปดามระยะทางประมาณ 30.48 เมตร (100 ฟต)

ละตจด/ลองตจด (แผนททหาร ชด L7018)

■ 1 ระวางจะมคาพกด 15’ x 15’

■ 1 ระวางจะมคาพกด 900” x 900” (1’ = 60”)

■ 1 ระวางจะมคาพกด 90,000 x 90,000 ft.

■ 1 ระวางจะมคาพกด 27,000 x 27,000 m.

■ 1 ระวางจะมคาพกด 27 x 27 km.

ละตจด/ลองตจด (แผนททหาร ชด L7018)

■ 15’ มคาเทากบ 27,000 m. บนแผนดน

■ 15’ มคาเทากบ 27 km. บนแผนดน

■ 5’ หรอ 300” มคาเทากบ 9,000 m. บนแผนดน

■ 5’ หรอ 300” มคาเทากบ 9 km. บนแผนดน

■ 5’ มคาเทากบ 18 cm. บนแผนท

■ 1’ มคาเทากบ 1,800 m. (9000 m. divided by 5)

■ 1’ มคาเทากบ 1.8 km.

พกดกรดUTM (Universal transverse Mercator)

พกดกรด UTM (Universal Transverse Mercator)

■ UTM กรด ใชในการท าแผนทบรเวณระหวางเสนละตจด80° ใตและ 84° เหนอจากเสนลองตจด 180° ตะวนตก ถง 180° ตะวนออก

■ แบงโลกออกเปน 60 สวนเทาๆ กน แตละสวนกวาง 6° สวนเหลานเรยกวา “โซน”

■ โซนท 1 เรมจากเสนเมอรเดยน 180° ตะวนตกนบตอไปทางตะวนออกทก 6° จนถงโซนท 60 ซงจะอยทเสนเมอรเดยน180° ตะวนออก

■ นยมอานไปทาง “ขวา” และขน “บน”

พกดกรด UTM (Universal Transverse Mercator)

พกดกรด UTM (Universal Transverse Mercator)

■ การก าหนดกรดโซนระหวาง 80° ใตและ 84° เหนอ จะแบงโลกออกเปน พนท– 6° ตะวนตก - ตะวนออก – 8° เหนอ - ใต

■ แตละกรดโซนก าหนดดวย “เลขและอกษร” หรอเรยกวา “เลขอกษรประจ ากรดโซน” คอตวเลขจากจากโซนท 1-60 นนเอง

■ อกษรนนจะเรมตงแตเสน 80° ใตไปจนถง 84° เหนอโดยเรมตงแตอกษร C-X (เวน I และ O)

■ ก าหนดใหอานเลขของโซนในทางดงกอน แลวจงอานอกษรของแถวทางระดบตามหลก เชน 47P เปนตน

เสนแบงเวลาและเวลาสากล(GMT and UTC)

เสนแบงเวลา (GMT)

เสนแบงเวลา (GMT)■ ความเปนมา: ในป 1675 พระเจาชารลสท ตองการสรางเปน

หอดดาวแหงแรกของประเทศ องกฤษจงเรมก าหนดเสนเมรเดยนกรนชมาตงแตป 1675 จนราวกลางศตวรรษท 19 หลายประเทศเรมก าหนดเสนเมรเดยนของตวเองจนเกดความสบสนวาจะใชเสนเมรเดยนทใดเปนหลก ในเดอน ต.ค. ป 1884 มการประชมทกรงวอชงตนดซ เพอก าหนดเสนเมรเดยนเปนมาตรฐานเดยวกนทวโลก ผลการประชมสรปใหเสนเมรเดยนทกรนชนเปนเสนเมรเดยนปฐมของโลก

■ ศตวรรษท 19 ผคนยงยดเวลาทองถนในเมองของตวเองเปนเวลามาตรฐานหลก โดยอาศยนาฬกาแดดเปนเครองมอบอกเวลา เพอค านวณวายงจะมแดดออกอกกชวโมงในแตละวน นนหมายถงวา เวลาทองถนของแตละเมอง อาจแตกตางกน เมอการเดนทางโดยรถไฟมมากขน จงกอใหเกดความสบสนในการจดการเดนทาง

■ ในป 1847 องคกรทดแลเรองการเดนรถไฟขององกฤษก าหนดใหใชเวลามาตรฐานกรนชเปนเขตเวลามาตรฐานของประเทศ เพอความสะดวกในการเดนทางและการคาขาย ซงแนวคดนไดรบการยอมรบอยางกวางขวาง และถกน าไปปรบใชอยางแพรหลายในหลายประเทศทวโลก

เวลาสากล (UTC)■ Coordinated Universal Time (UTC) หรอ เวลาสากลเชงพกด คอ หนวยเวลาทใชในการ

อางองการหมนของโลก โดยใชเครองหมายบวก (+) หรอลบ (-) เทยบจากหนวยเวลาสากลซงเปนระบบอางองจากเวลามาตรฐานกรนช (GMT) จดอางองของเวลาสากลเชงพกดคอทลองจจด ท 0° ทตดผานหอดดาวหลวงกรนชในกรนชลอนดอน สหราชอาณาจกร (และเปนสาเหตหลกทเวลามาตรฐานกรนชยงคงมใชอยในปจจบน)

■ เวลาสากลถกน ามาใชทดแทนเวลาทองถน (Local Time) ซงไดจากการค านวณเวลาโดยทองถนนนๆ ตวอยางเชน นศ.ยนอยหลกกโลเมตรยกษ กบเพอนยนอยทหนาม. กจะตองคนละเวลากนถาใชเวลาแบบทองถนในการค านวณ **ระยะทก 15° คอ 1 ชม. หรอพดกลบทาง ทกระยะ 1° คอ 0.06666 ชม. หรอ 4 นาท

■ ปจจบน UTC คอเวลาสากลทใชนาฬกาอะตอม (International Atomic Time) ในการตงเวลา ซงแมนย าสงและคลาดเคลอนเพยง 1 วนาท ตลอดระยะเวลา 100 ลานป

ค านวณเวลาสากล (UTC)

■ A โทรศพททางไกลระหวางประเทศออสเตรเลยซงตงอยทลองจจด 150 องศาตะวนออก ถง B ทประเทศฟนแลนดซงตงอยทลองจจด 30 องศาตะวนออก อยากทราบวาโอรบสายโทรศพทของ A เปนเวลากนาฬกา ถา A โทรศพทจากประเทศออสเตรเลยในเวลาทองถน 16 นาฬกา

– 8 นาฬกา 9 นาฬกา 22 นาฬกา 24 นาฬกา

■ กรงปกกงประเทศจน (120 องศาตะวนออก) วนจนทร เวลา 17.00 น. ประเทศไทยเปนวนอะไร เวลาเทาใด >>

■ ประเทศอาเจนตนา (45 องศาตะวนตก) วนองคาร เวลา ต 1 เวลาทกรงวอชงตน ดซ (75 องศาตะวนตก) จะเปนอะไร เวลาเทาใด >>

■ ประเทศไทยเวลา 20.00 น. วนองคาร ทกรนแลนดประเทศเดนมารก (45 องศาตะวนตก) เปนวนอะไร เวลาอะไร >>

End of Part 3

Part 4

การก าหนดต าแหนงบนแผนท(Coordinating)

การหาพกดภมศาสตรบนแผนททหาร L7018■ ขดเสนกรอบ 5 ลปดา (ทงละตจดและลองตจด) ใหครอมจดท

ตองการอาน

■ ใชบรรทดขนาด 1 ฟตมาแบงเปน 5 สวนๆละ 6 เซนตเมตร

(ทต าแหนง 0, 6, 12, 18, 24, และ 30 cm. บนไมบรรทด)

■ ใหต าแหนง 0 cm ทบเสน 5’ ทคานอยและ 30 cm. ทบเสน 5’ ทคามากบนแผนท (บนกรอบทขดไวขนตอนแรก) โดยจะตองพาดผานต าแหนงทตองการหาพกด

■ อานคาหลกจากขอบแผนทแลวบวกคาลปดาทอานไดเพมเขาไป

■ ท าเชนเดยวกนทงแกนตงและแกนนอน

End of Part 4

*หาแกนไหนใหวด 5’ จากแกนนน

การหาพกดภมศาสตรบนแผนททหาร L7018

การหาพกดภมศาสตรบนแผนททหาร L7018■ ใหนกศกษาหาต าแหนงทเปนพกดภมศาสตรบนแผนททหารดงน

■ ดอยโตน พกด ………………………......................................■ ยอดเขาทสง 760 พกด…………........................................■ เขอน Earthen พกด……………........................................■ บานแมตม พกด…………………….......................................

การหาพกดกรดบนแผนททหาร L7018 (1:50,000)

■ ทกหนงชองกรดบนแผนททหารมระยะ 1000 เมตร หรอ 1 กม. บนพนทจรง

■ ตวอยาง X=0529850 E / Y=2024100 N

สแดง คอ ตวเลขประจ ากรด

สสม คอ รายละเอยดของเลขประจ ากรด

สเขยว คอ ทศ

■ เลขสสม ไดจากการวดโดยไมบรรทดบนแผนท

1 ชองกรดบนแผนท = 20 มลลเมตรบนแผนท = 1000 เมตรบนพนทจรง

*ดงนน 1 มลลเมตรบนแผนท = 50 เมตรบนพนทจรง (1000 หาร 20)

ตวอยาง

■ พกดขอบแผนท คอ X = 0689000 EY = 1577000 N

ถาตองการหาพกดใน ใหใชไมบรรทดวดระยะจากขอบชองกรดทสถานทนนตงอยโดยใหมหนวยเปนมลลเมตร จากภาพวดไดประมาณ___มลลเมตร

เทยบ 1 มลลเมตร = 50 เมตร

___มลลเมตร = 50 X ___เมตรดงนน X = 0678_____ E

Y = 1592_____ N

ตวอยางพกดขอบแผนท คอ

X=0689000 E, Y=1577000 Nแกน Y=........มลลเมตร X 50 เมตร =.........เมตร แกน X= ......... มลลเมตร X 50 เมตร = ..........เมตร

วดวงษสวรรคX=0692 Y=1580

การหาพกดกรดบนแผนททหาร L7018 (1:50,000)

■ การหาพกดกรดบนแผนททหาร L7018– ใหนกศกษาหาต าแหนงทเปนพกดกรดบนแผนททหารดงน■ ดอยโตน พกด ………………………......................................■ ยอดเขาทสง 760 พกด…………........................................■ เขอน Earthen พกด……………........................................■ บานแมตม พกด…………………….......................................

Part 5

รายละเอยดประจ าขอบระวางแผนท

รายละเอยดประจ าขอบระวางแผนท

รายละเอยดประจ าขอบระวางแผนท

■ 1. ชอชดของแผนทและมาตราสวน (Series Name and Scale) จะปรากฏอย ณ มมซายดานบนของแผนท คอ ประเทศไทย 1:50,000 ส าหรบมาตรสวนของแผนทจะปรากฏอยตรงกลางดานลางของแผนทอกแหงหนงดวย

รายละเอยดประจ าขอบระวางแผนท■ 2. ชอระวางแผนท (Sheet Number) หมายถง ชอของระวางแผนท ซงเปนชอทตงขนตาม

ลกษณะทเดนทางภมศาสตรหรอวฒนธรรมใน พนททแผนทระวางนนปกคลมอย

■ 3. หมายเลขแผนระวาง (Sheet Number) หมายเลขแผนระวางจะแสดงไวตรงขอบขวาดานบนและขอบซายดานลางของแผนท ใชเปนเลขหมาย ในการเรยกแผนทแตละระวาง เปนเลขหมายทอางองเพอความสะดวกในการจดระเบยบ การเกบรกษา

รายละเอยดประจ าขอบระวางแผนท■ 4. เลขหมายประจ าชด (Series Number) จะบอกถงภมภาคทแผนทฉบบนนครอบคลมอย

และบอกถงมาตราสวนดวย เลขหมายประจ าชดจะปรากฏอย 2 แหง คอ มมขวาดานบน และมมซายดานลาง ของแผนท

■ 5. การจดพมพ (Edition Number) บอกใหทราบถงจ านวนครงของการพมพแผนทฉบบนนพรอมทงหนวยงานทจดพมพดวยจะปรากฏ อยทางขอบบนดานขวาและขอบลางดานซาย

รายละเอยดประจ าขอบระวางแผนท■ 6. มาตราสวนและมาตราสวนบรรทด (Map Scale and Bar Scale) เปนการแสดง

อตราสวนเปรยบเทยบระหวางระยะทางทวดไดบนแผนท 1 หนวย กบระยะทางทวด ไดจรงบนภมประเทศ เชน 1 เซนตเมตรในแผนท เทากบ 0.5 กโลเมตรในระยะทางบนพนทจรง

■ 7. สารบญระวางตดตอ(Adjoining Sheets) แสดงเปนผงรปสเหลยมจตรสบรเวณมมลางดานขวาของ แผนท เปนสารบญทจะบอกใหทราบถงแผนทระวาง ตางๆ ทอยโดยรอบแผนทฉบบนน

รายละเอยดประจ าขอบระวางแผนท■ 8. สารบญแสดงแนวแบงเขตการ

ปกครอง (Boundaries) แสดงไวตรงขอบลางดานขวาทใกลกบสารบญระวาง ตดตอ เปนรปสเหลยมเลกๆ แทนแผนทระวางนน ภายในจะมเสนแบงเขตการปกครองใหเหนพอสงเขป วาแผนทระวางนนครอบคลมพนเขตการปกครอง ใดบาง

■ 9.แผนผงเดคลเนชน/มมเยอง(DeclinationDiagram) แผนผงเดคลเนชนนทาใหเราทราบถงความสมพนธ ของมมทเกดขนระหวาง ทศเหนอจรง ทศเหนอ แมเหลก ทศเหนอกรด

รายละเอยดประจ าขอบระวางแผนท■ 10. ค าแนะนาเกยวกบระดบสง (Elevation Guide) บอกใหเราทราบถงชวงชนความสงของ

พนโดยรวมของ แผนทแบบกวาง ๆ

รายละเอยดประจ าขอบระวางแผนท

■ 11. สทใชในแผนท – 1. สด า หมายถง รายละเอยดทเกดจากมนษยสรางขน เชน อาคาร

สสาน วด สถานทราชการตางๆ เปนตน – 2. สน าเงน หมายถง สกษณะภมประเทศทเปนน า เชน ทะเล แมน า

หนอง บง เปนตน – 3. สน าตาล หมายถง ลกษณะ ภมประเทศทมความสงโดยทวไป เชน

เสนชนความสง แนวคนดน – 4. สเขยว หมายถง พชพนธไมตางๆ เชน ปา สวน ไร – 5. สแดง หมายถง ถนนสายหลก พนทยานชมชนหนาแนน

รายละเอยดประจ าขอบระวางแผนท

รายละเอยดประจ าขอบระวางแผนท

End of Part 5

Part 6

องคประกอบแผนท (map components)

■ สงทส าคญทเปนองคประกอบของแผนททสามารถน าไปใชงานไดคอตองม 4 องคประกอบหลกไดแก ทศ (Orientation) มาตราสวน (Scale) สญลกษณ(Legend) และทขาดไมไดคอ ชอของแผนท (Title) **ต าราบางเลมอาจมมากกวา**

องคประกอบแผนท (MAP COMPONENTS)

สญลกษณแผนท (Legend)

สญลกษณในแผนท■ การใชเครองหมายหรอสญลกษณแทนรปลกษณของสงตางๆบนผว

โลกโดยมการก าหนดใหมความเปนสากล สามารถเขาไดตรงกนในทกภาษา โดยไมตองอธบาย

สญลกษณในแผนท■ เครองหมายหรอสญลกษณ

แผนทสามารถแบงประเภทตามรปรางลกษณะของวตถบนผวโลกทถกน ามาแสดงได 3 ประเภท– สญลกษณทเปนเสน– สญลกษณทเปนจด– สญลกษณทเปนพนท

สญลกษณในแผนท

■ เครองหมายหรอสญลกษณแผนทสามารถแบงประเภทตามการใชงาน 2 ประเภท– สญลกษณแผนททวไป

– สญลกษณแผนททางทหาร

– สญลกษณแผนทเฉพาะทาง

สญลกษณแผนททสามารถพบไดทวไป เชน บนแผนททางหลวง แผนทรถไฟฟา แผนททองเทยว

ประกอบไปดวยแผนผง ตวเลข ตวอกษร ค ายอ ก าลง หนวย ทตงอนเกยวกบกจกรรมทหาร

สญลกษณทถกใชในกจกรรมเฉพาะทาง เชน แผนทเหมองแร แผนทการใชทดน

มาตราสวน(scale)

– 1. มาตราสวนสวนเศษสวน เปนการบอกมาตราสวนทส าคญมากทสดและนยมใชกนอยางกวางขวาง คอ การบอกมาตราสวนแบบเศษสวน เขยนในลกษณะ 1:50,000 หมายความวา 1 เซนตเมตร ในแผนทเทากบระยะจรงบนพนผวภมประเทศ 50,000 เซนตเมตร

– 2. มาตราสวนค าพด มาตราสวนแผนทอาจบอกเปนค าพดธรรมดากได เชน มาตรสวน 1 นว ตอ 10 ไมล หมายความวา ระยะทางแผนท 1 นว เทากบระยะทางในภมประเทศ 10 ไมล แตกไมสะดวกในเวลาปรบใชกบการค านวณ และไมสะดวก ส าหรบประเทศตางๆ ทมหนวยวดระยะทางไมเทากน

– 3. มาตราสวนรปภาพหรอมาตราสวนเสนบรรทด มาตราสวนแบบนแสดงเปนเสนตรง เสนทแสดงนนแบงสวนๆ สวนละเทาๆกน แตละสวนจะมตวเลขก ากบ หนวยทใชบอกระยะในมาตราสวนแบบเสนบรรทดอาจใช ในหนวย หลา เมตร ไมล และ ไมลทะเล หรอ อาจบอกทง 4 หนวยในแผนทฉบบเดยวกนกได

มาตราสวน (SCALE) 3 ประเภท

■ มาตราสวนแผนท = ระยะทางในแผนทระยะทางในภมประเทศ

■ Map Scale = Map Distance ( MD )Ground Distance ( GD )

■ Scale = MD / GD

■ ตวอยาง ระยะทางในแผนทเทากบ 3 เซนตเมตร ระยะทางในภมประเทศจรงเทากบ 1,500 เมตรหรอ 1.5 กโลเมตร ดงนน Scale = 1 = 3 ซม.

GD 150,000 ซม. (หนวยเดยวกน)

ดงนน 150,000 = 50,0003

การหามาตราสวน (SCALE)

■ แผนทเปนการยอระยะพนผวพภพลงมาตามรปแบบและอตราสวนทตองการการยอระยะลงบนแผนท ซงจะตองมความสมพนธกบระยะจรงในภมประเทศ ซงเรยกวา "มาตราสวน"

■ สมมตวาแผนทมาตราสวน 1: 50,000 วดระยะระหวางจด A ถงจด B ได 3.5 เซนตเมตร จงหาระยะทางในภมประเทศ (กกโลเมตร ?)

_________________ กม.

■ สมมตวาแผนทมาตราสวน 1: 250,000 วดระยะระหวางจด A ถงจด B ได 8 เซนตเมตร จงหาระยะทางในภมประเทศ (กกโลเมตร ?) ________________ กม.

■ ระยะทางในแผนท 2.5 ซม. เทากบระยะจรง 50 กม. จะมมาตราสวนเปนเทาใด ______________

ตวอยางการเทยบระยะทางกบมาตราสวน

ทศ (Direction)

■ ทศเหนอทางภมศาสตรม 3 ทศ■ 1. ทศเหนอจรง (True North) คอแนวทนบจากต าบลใดๆ บนพภพ

ไปยงขวโลกเหนอเสน Longitude ทกเสน กคอแนวทศเหนอจรง ตามปกตใชสญลกษณรปดาวแทนทศเหนอจรง โดยทวไปจะไมใชทศเหนอจรงในการอานแผนท

■ 2. ทศเหนอกรด (แผนท) (Grid North) คอแนวเสนกรดใต-เหนอบนแผนท ใชสญลกษณ GN ทศเหนอกรดใหประโยชนในการหาคาพกดบนเเผนทและมมภาคของทศ

■ 3. ทศเหนอแมเหลก (Magnetic North) คอแนวตามปลายลกศรทแสดงทศเหนอของเขมทศ ซงโดยปกตเขมทศจะชไปทางขวเหนอของแมเหลกโลกเสมอ ในแผนทจะใชสญลกษณรปลกศรครงซก ทศเหนอแมเหลกจะใชประโยชนในการหาทศทางเมออยในภมประเทศจรง คอ เขมทศแบบแมเหลก

ทศ (DIRECTION)

ชอแผนท (title)ชอแผนท เปนสงทมความจ าเปนส าหรบใหผใชไดทราบวาเปน

แผนทเรองอะไร แสดงรายละเอยดอะไรบาง เพอใหผใชไดอยางถกตอง และตรงความตองการ โดยปกตชอแผนทจะมค าอธบายเพมเตมแสดงไวดวย เชน แผนทประเทศไทยแสดงเนอทปาไม แผนทประเทศไทยแสดงการแบงภาคและเขตจงหวดเปนตน

End of Part 6

Part 7

ความสงและทรวดทรง(Height and shape)

ความสงและทรวดทรง■ เสนชนความสง คอ เสนสมมตทลากไปตามพนภมประเทศบนแผนทภม

ประเทศผานจดทมระดบความสงเดยวกน ในแผนทภมประเทศเสนชนความสง แสดงดวยสน าตาลและมสน าตาลเขมในกรณทเปนเสนชนความสงหลก (Index contour)

- เสนชนความสงหลก (Index Contour)- เสนชนความสงรอง (Intermediate Contour)- เสนชนความสงแทรก (Supplemental Contour) - เสนชนความสงแองต า (Depression Contour)- เสนชนความสงประมาณ (Approximate Contour)

ความสงและทรวดทรง

■ Click เพอดตวอยางบน Google Earth

ความสงและทรวดทรง■ การเขยน Topographic

Profile หรอ Cross-sectional Profile หรอ ภาพตดขวาง เปนวธการทางแผนทอกรปแบบนงทถกใชเพอใหสามารถอธบายลกษณะของภมประเทศไดในเชงรปภาพนอกเหนอจากเสนชนความสงเพยงอยางเดยว

■ แบบฝกหด Click

ความสงและทรวดทรง■ จบคภาพของภาพตดขวาง

เฉลย1 & B2 & E3 & D4 & C5 & F6 & A

End of Part 7

Part 8

การวดพนทในแผนท(area calculation)

การวดพนทในแผนทแบบโบราณ■ การวดพนทบนแผนทเบองตน ผวดตองเขาใจความหมายของมาตรา

สวนแผนท เชน แผนทมาตราสวน 1 : 50,000 คอ ความยาวบนแผนท 1 สวน ในภมประเทศจะยาว 50,000 สวน อกนยหนง คอ วดความยาวในแผนทได 1 เซนตเมตร บนพนโลกจะยาว 50,000 เซนตเมตร หรอ 500 เมตร

การวดพนทในแผนทแบบโบราณ■ การวดขนาดพนทบนแผนทกระดาษมดวยกนอย 3 วธ

– 1. รปรางพนทเปนรปทรงเรขาคณต ค านวณพนทไดโดยใชสตรตามรปทรงเรขาคณตนน กวาง x ยาว

การวดพนทในแผนทแบบโบราณ– 2. การค านวณพนทจากเสนขนาน

• วธการประกอบดวย

• 1.ลากเสนขนานใหมระยะหางเทา ๆ กนใหครอบคลมพนททตองการ

• 2.วดระยะหางของเสนขนาน

• 3.วดระยะความยาวของแตละเสนขนานในขอ 1 และค านวณระยะจรงในภมประเทศของแตละเสน

• 4.ค านวณพนทโดยน า ความยาวของแตละเสนขนานในขอ 3 มารวมกนแลวคณดวยความยาวของระยะหางของเสนขนานในขอ 2

พนท = d(1A+2A+3A+4A+5A+6A+7A)**หนวยทไดขนอยกบมาตราสวนทใชหาความยาว

เสนขนานและระยะหาง

การวดพนทในแผนทแบบโบราณ– 3. การค านวณพนทจากตารางจตรส

• วธการประกอบดวย

• 1.สรางตารางสเหลยมจตรสขนาดเลก บนแผนใส หรอวสดคลายกน

• 2.ค านวณพนทแตละตาราง (อางองจากมาตราสวน)

• 3.น าเอาแผนใส ไปทาบพนททตองการวดขนาด แลวนบจ านวนชองตารางสเหลยมจตรสทงหมด เศษของตารางน ามานบรวมกนใหเปนพนทตารางสเหลยมจตรส

• 4.ค านวณพนทวามกชองตารางแลวนบ 1 ชองตารางเทากบ 1 ตารางกโลเมตร สวนของเศษกสามารถประมาณการได

**เทยบตาราง 1 ชอง ใหมขนาดในพนทจรงเทากบ 1000 ตารางเมตร

ในแผนทมาตราสวน 1 : 50,000

การวดพนทในแผนทสมยใหม■ การวดขนาดพนทบนแผนทดจตอลดวยโปรแกรม Google Maps

– Google Maps มเครองมอส าหรบวดขนาดทดนได ทงวดความยาว ความลก หรอ พนทรวมกสามารถท าไดทงหมด เพอใหเกดความสะดวกจากการทตองใชแผนทระวางตางๆทมราคาแพงและไมทนสมย รวมไปถงการหาพนทแบบโบราณ ซงชาและความถกตองนอย

การวดพนทในแผนทสมยใหม■ การวดขนาดพนทบนแผนทดจตอลดวยโปรแกรม Google Earth

– Google Earth เปนโปรแกรมส าเรจรปทมเครองมอส าหรบวดขนาดทดนได ทงวดความยาว ความลก หรอ พนทรวมกสามารถท าไดทงหมด รวมทงสามารถแปลงหนวยวดพนทและเสนรอบวงไดสะดวกกวาการหาใน Google Maps

การวดพนทในแผนทสมยใหม■ การวดขนาดพนทบนแผนทดจตอลดวย Smartphone Application

– โปรแกรมบนสมารทโฟนสามารถใชเพอการวดพนทไดเชนเดยวกบโปรแกรมบนคอมพวเตอร ขอดของ App เหลานคอ สะดวกรวดเรว สามารถท างานควบคกบ A-GPS บนสมารทโฟนท าใหอางองต าแหนงไดแมนย า ปจจบนม App หลายตวทสามารถหาพนทบนแผนทดจตอลไดดงน

End of Part 8

Part 9

การซอนทบขอมลลงบนแผนทและการอางองพกด(Map overlay and georeferencing)

การซอนทบขอมลลงบนแผนท

■ การซอนทบขอมลเปนขนตอนหนงทส าคญและเปนพนฐานทวไปในวชาแผนท คอการน าขอมลทมอยเขามารวมกนจากแหลงขอมลทมอยหลากหลาย เพอความชดเจนในการเปรยบเทยบ

■ การซอนทบขอมลทมกจะพบ ไดแกการซอนทบขอมลภาพถายอดตกบปจจบนเพอดการเปลยนแปลงของการใชทดนในพนทหนงๆ

■ ส าหรบการซอนทบขอมลอนๆ สงหนงทจ าเปนตองค านงถงเปนอนดบแรกในการซอนทบ คอ ความเขากน ซงขอมลทจะถกน ามาซอนทบจ าตองมเสนโครงแผนทและมาตราสวนเดยวกน

■ เปดไฟล 4627-II

การอางองพกด(Georeferencing)

■ ขอมลตางๆทจะน ามาซอนลงบนระบบแผนท ทเปนขอมลธรรมดา (เชน ภาพแผนททวไปจากอนเตอรเนต) ไมสามารถน ามาซอนไดตรงกบต าแหนงขอมลสารสนเทศภมศาสตร (เชน Shapefile) หรอแผนทอางองได จงตองน ามาใสคาพกดใหขอมลเหลานนกอน เพอใหสามารถไปอยในต าแหนงทถกตองได หรอ ทเรยกวา “ขอมลเชงพนท (Spatial Data)”

รายละเอยดของขอมลเชงพนท(Spatial data)

ขอมลเชงพนท• ขอมลเชงพนทม 2 ประเภท

ขอมลเชงเสน (Vector Data) :

ถกจดเกบในลกษณะของพกด

• จดขอมล (Point feature)

• เชงเสน (Line feature)

• รปปด (Area/Polygon feature)

ขอมลเชงกรด (Raster Data) :ขอมลถกเกบในตารางขอมลยอย (Grid Cell/ Pixel) ยงตารางเลกยงปรมาณขอมลมากเปนทวคณ

ขอมลเชงพนท■ ขอมลเชงพนทแบงไดเปน 2 ประเภท■ 1. Vector เปนขอมลทเกยวของกบต าแหนง

ทตงของขอมลตางๆ บนพนโลก– จด (Point) จะใชแสดงขอมลทเปน

ลกษณะของต าแหนงทตง ไดแก ทตงโรงเรยน

– เสน (Line) จะใชแสดงขอมลทเปนลกษณะของเสน เชน ถนน

– พนท (Area or Polygon) จะใชแสดงขอมลทเปนลกษณะของพนท เชน พนทขอบเขตการปกครอง

ขอมลเชงพนท■ 2. Raster ขอมลทมโครงสรางเปนชองเหลยม เรยกวา จดภาพ หรอ Grid

cell เรยงตอเนองกนในแนวราบและแนวดง ในแตละจดภาพสามารถเกบคาได 1 คา ความสามารถแสดงรายละเอยดของขอมลขนอยกบขนาดของเซลล ณ จดพกดทประกอบขนเปนฐานขอมลแสดงต าแหนงชดนน

End of Part 9

EXTRAS

เครองมอทางภมศาสตรเพมเตม (สพฐ.)

เครองมอทท าหนาทเปนสอความรทางภมศาสตร

รปภาพ แผนภม แบบจ าลอง สอดจทล เสยง และภาพเคลอนไหว

ตางๆ เชน ต ารา

เวบไซต แผนทประเภทตางๆ

ลกโลกจ าลอง ภมประเทศจ าลอง

ภาพถายทางอากาศ ภาพถายดาวเทยม

เครองมอทท าหนาทเปนสอเกบรวบรวมขอมลทางภมศาสตร

วสด อปกรณ หรอเทคโนโลยตางๆ ทท าหนาทเพอส ารวจ ตรวจวด บนทก เกบ

รวบรวม และวเคราะหขอมลทางภมศาสตร เชน สมดจดบนทก

เขมทศเทปวดระยะทาง

กลองสามมต (Stereoscope)เทอรโมมเตอร (Thermometer)

ระบบก าหนดต าแหนงบนพนโลก (GPS)สารสนเทศภมศาสตร (GIS )

การรบรระยะไกล (RS)

เครองมอทางภมศาสตรเพมเตม (สพฐ.)■ แผนทเฉพาะเรอง (Thematic Maps)

– แผนททองเทยว มการจดท าทงในระดบประเทศ ระดบภาค และระดบจงหวด เชน ถนน ทางรถไฟ ทตงจงหวด อ าเภอ สถานท ทองเทยว สถานทพก รานอาหาร แผนททองเทยวมรปแบบทเขาใจงาย ดงนนจงมกจดพมพมาตราสวนเลก เชน 1 : 1,000,000 หรอ 1 : 2,000,000 หรอเลกกวา เปนตน

– แผนทแสดงเสนทางคมนาคม แผนทนจดท าโดยกรมทางหลวง เพอแสดงรายละเอยดของเสนทางคมนาคม ไดแก ถนน ทางรถไฟ สนามบน เปนหลก แผนททพมพออกมาจงมมาตราสวนเลก เชน 1 : 1,000,000 หรอเลกกวา

– แผนทธรณวทยา เปนแผนททแสดงอายของหน หนวยหน ชนดหน และโครงสรางทางธรณวทยา มาตราสวน 1 : 1,000,000 1 : 250,000 และ 1 : 50,000 จะมการน ามาใชงานมาก ซงแผนทนจดท าโดยกรมทรพยากรธรณ

– แผนทการใชทดน แผนทนแสดงการใชประโยชนทดน โดยเฉพาะดานการเกษตร มาตราสวนทจดท า เชน 1 : 1,000,000 และ 1 : 250,000 และ 1 : 50,000 และเนองจากการใชประโยชนทดนมการเปลยนแปลงมากและรวดเรว แผนทการใชทดนจงตองมการปรบปรงใหทนสมยตลอดเวลา แผนทนจดท าโดยกรมพฒนาทดนหรอส ารกงานเศรษฐกจการเกษตร

เครองมอทางภมศาสตรเพมเตม (สพฐ.)■ ชนดของดาวเทยม

– ดาวเทยมอตนยมวทยา โคจรรอบโลกในอตราเรวเทากบการหมนของโลกและอยในแนวตะวนออกตะวนตกเสมอ เชน ดาวเทยม GMS ดาวเทยม GOES มการบนทกขอมลภมอากาศเกอบตลอดเวลา เพอการพยากรณอากาศและการเตอนภย

– ดาวเทยมสมทรศาสตร เปนดาวเทยมทบนทกขอมลสมทรศาสตร เชน ดาวเทยม SEASAT จะบนทกขอมลดานสมทรศาสตร และดาวเทยม MOS (Marine Observation Satellite) เพอการส ารวจดานสมทรศาสตร

– ดาวเทยมส ารวจแผนดน เปนดาวเทยมทบนทกขอมลของผวโลก จงมการน ามาใชประโยชนมากมาย เชน ดาวเทยมธออส THEOS ดาวเทยมส ารวจทรพยากรดวงแรกของไทย ดาวเทยม LANDSAT ของสหรฐอเมรกา ดาวเทยม SPOT ของประเทศฝรงเศส ดาวเทยม ERS ของกลมประเทศยโรป ดาวเทยม RANDARSAT ของประเทศแคนาดา

– ดาวเทยมสอสาร เปนดาวเทยมเพอการตดตอสอสารและโทรคมนาคม เชน การรบสงสญญาณโทรศพท โทรสาร ขาวสาร ภาพโทรทศน รายการวทย ขอมลขาวสาร คอมพวเตอร เปนตน คางฟาทอยคงทบนฟาของประเทศใดประเทศหนงตลอดเวลา เชน ประเทศไทยมดาวเทยมไทยคม

– ดาวเทยมเพอก าหนดต าแหนงบนพนโลก เปนดาวเทยมทใชในการส ารวจหาต าแหนงของวตถบนพนโลก เชน เปนเครองมอน ารองยานพาหนะตางๆ

– ดาวเทยมเพอกจการทหาร เปนดาวเทยมทใชในภารกจของทหาร การถายภาพจากกรรมความลบของขาศก การศกษาแนวพรมแดน การก าหนดเปาโจมตทางทหาร ดาวเทยมทหารมกจะเปนความลบของทกประเทศ

เครองมอทางภมศาสตรเพมเตม (สพฐ.)■ การแปลความหมายจากภาพถายทางอากาศ

– ความแตกตางของความเขมของส วตถตางชนดกนจะมการสะทอนคลนแสงตางกน เชน ดนแหงทไมมตนไมปกคลมจะสะทอนคลนแสงมาก จงมสขาว น าดดซบเคลอนแสงมากจะสะทอนคลนแสงนอย จงมสด า

– ขนาดและรปราง เชน สนามฟตบอลรปสเหลยมผนผาขนาดใหญ

– เนอภาพและรปแบบ เชน ปาไมธรรมชาตจะมเรอนยอดเปนจดเลกบางใหญบางมระดบสงต า และไมเรยงเปนระเบยบ สวนปาปลกจะมเรอนยอดสงใกลเคยงกนละเรยงเปนระเบยบ เปนตน

– ความสงและเงา ในกรณทวตถมความสง เชน ตนไมสง ตกสง เปนตน เมอถายรปทางอากาศในระดบไมสงมาก และเปนชวงเวลาเชา หรอเวลาบายจะมเงา ท าใหชวยในการแปลความหมายไดด

– ต าแหนงและความสมพนธ เชน เรอในแมน า เรอในทะเล รถยนตบนถนน ตางแสดงต าแหนงความสมพนธซงกนและกน เปนตน

– ขอมลประกอบ เชน ใชแผนทการใชทดน แผนทปาไมประกอบการแปลความหมายดานการใชทดนและปาไม เปนตน

– การตรวจสอบขอมล การใชทดนทมการเปลยนแปลงตลอดเวลา การตรวจสอบขอมลภาคสนามจะชวยใหการแปลความหมายถกตองแมนย ายงขน

เครองมอทางภมศาสตรเพมเตม (สพฐ.)■ การแปลความหมายจากภาพถายดาวเทยม

– ขอมลเปนภาพพมพ อาจจะเปนภาพขาว – ด า หรอภาพส จะแปลความหมายโดยใชวธเดยวกบการแปลความหมายจากรปถายทางอากาศ

– ขอมลเปนตวเลข ขอมลตวเลขทไดจากดาวเทยมจะถกแปลงเปนภาพอกครงหนง โดยใชเครองคอมพวเตอรทมโปรแกรมเฉพาะในการแปลความหมาย อาจจะใหเครองคอมพวเตอรและโปรแกรมชวยจดกลมขอมลตามหลกสถต แลวจงก าหนดกลมขอมลตามวตถประสงคตอไป ซงจะกลาวถงในวชาภมสารสนเทศตอไป