İSTANBUL ONİVERSİTESİ EDEBİYAT FAKÜLTESİ TOr K DİLt

VE EDEBİYATI MEZUNLARI CEMİYETİ YAYINI. SAYI 2

Mecdut Mansuroğlu

A N A D O L U T Ü R K Ç E S İ .(XIII. ASIR) DEHHANÎ ve MANZUMELERİ

İ S T A N B U L Bürhaneddin Erenler Matbaası

1 9 4 7

XIII. aeir Anadolu Türk şairlerinden D e h'h a n i hakkında ilk malûmatı ve iki gazelini Fuad Köprülü vasıtasiyle öğrenmiş bulunuyorduk.* Y ine Köprülü 'nün bir yazısından Ömer b. Mezid ’in Mecvaü^ai el-nezâ^ir 'in­de şaire ait bir kaside ve dört gazel bulunduğunu öğ­renmekle beraber, bu nazireler mecmuasının kaybolma* SI sebebi ile, son zamana kadar bunlarm metnine sahip değildik- Mezkûr mecmuanm Kilisli R if’at Bilge elinden çıkmış bir istinsahı A nkara Türk Dil Kurumu Kütüp­hanesinde mahfuzdur. Büyük ölçüde tek yapraklar üze­rine yapılmış olan (yaprakların arkası boştur) ve dik­katli bir istinsah hissini veren bu suret 167 sahife olup (mürekkep ile gösterilen 169 sahife sayısı yanlıştır) esas nr. 6074, kayıt nr 4657 'dir. İşte bu suretin s.

1 S elçakîler devrinde Anadolu şairleri. H oca D ekhan î (Hayat I,1, Ankara, 2 kânunuevvsi 1926, s. 4 —S. Bu yazıdaki iki manzumeden birincisi Eğirdirli Hacı Kemal’ in Cami'- el~neza^ir yaprak 4(j0 kena­rında (mecmua hakkında bk. Fuad Köprülü, Millî edebigai cereyant- tan ilk müheşşirleri ve divan-ı tûrkî-i basit, X V I. asır şairlerindin Edirneli N azm i ’nin eseri, İstanbul 1928, s. 61 not), diğeri Köpıülû 'ntia hususî kütüphanesinde X IV . ve XV. aslr şairlerinin elerlerini havi mecmuade (barada sıra ile nr. 6 ve nr. 7).

2 S elçak îler devri edebiyatı hakkında bazı notlar (Hayat IV,10.°4 Ankara, 15 te^rİDİsani 1928, s. 488).

3 Bu nazireler mecmuası hakkında malûmat için Ek. Fuad Köp­rülü, Millî edebiyat eereyantnıri ilk m übeşfirleri ve divan~ı iürkt-i basit, XVI. asır şairlerinden Edirneli N azm i ’nin eseri, l#t. 1928, », 60 nOt.

3 — 4 ’te bahsi geçen kaside (nr. 1) ile müteakip şu sa> hifelerinde bahsedilen dört gazeli bulunur : 8 (nr. 2) , 15 (nr. 3) . 24 (nr. 4 ) , 69 (nr. 5).*

D e h h a n i mahlası ile daha üç gazel de Üniversite Küt- Rız^ Paşa nr 1547 bir nazireler mecmuasında yaprak 88 b (nr. 8 ) , 135 b (nr 9 ), 537 b (nr. 1 0 )’de Vardır.’ Bu manzumeleri dil ve eda bakın ınd ın D e h- h a n ! ’nin diğer manzumelerinden ayırmak güç olm ak­la beraber, mahlaslannm D e h a n ı şeklinde olması bun­ların bir başka şsire ait olduğunu düşündürebilir. An­cak bilhassa bu devirde mahlasiarın vezne göre şeddeli ve şeddesiz okunuşu çok görüldüğü gibi, bahis mevzuu olan üç gazelde Dehânı lâfzının tevriyeli kullanıldığı (mahlas ve dehânı „ağzı“) da hatırdan çıkarılmamalıdır (bk. sıra ile beyit 7, 5, 6)-

D e h h a n î hakkında tarihî bilgiır&i az olduğu gi­bi, edebî hüviyetine dair vereceğimin üıükümleri de «limizdeki 10 manzumesinden çıkarm ak mecburiyeti vard ır:

Kendisi XIII. asrın ikinci yarısında Selçuklu sara­yına intisap etmiş anlaşılan aslen Horasanlı bir şairdir (kasidesinde, nr. 1, beyit 19, Horasan ’a dönmek için müsaade diler). Mahlasını belki de Amu-Derya havzasın­d a D e h h a n - I Ş i r ( türkçe adı D ü 1 dü 1-A 11 a ğ a n ) m evkiine mensupluğu dolayısı ile almıştır.^ Anadolu

1 Bu mecmuadaki maazumelerin basit bir neşri içia bk. Mec- dut Manatıroglu, En eski Anadolu tiirçeaine ait bazı metinler, latan* bul, 1 temmuz 1945, «ayı 39, a. 4—5.

3 Bu aon mecmuadaki manzumelerin tranaliteraaionlu neşirleri i(in bk. MeCdut Manauroğlu, A nadolu m etinleri. XIII. atır, II. £^e- han î, Türkiyat Mecm. VII —VIII, cüz 1, İatanbul 1942, a. 101 —104;nazireler mecmuaaı hakkında bk. ayn. esr. a. 102 not.

* Bk. Zeki Velidî Togan, Umumî Türk tarihine giriş. I. {En <ttki devirlerden X VI. a tra k a d a r ,) İstanbul 1946, a. 262— 263.

Selçuklu hükümdarı III, Alâeddin Keykubad (1298— 1300) ’ın sarayında bulunuyordu. Bu hükümdar ona farsça birSelçuklu Şehnamesi yazdırmıştır.

Bug-ünkü bilgimizle D e h h a n î Anadolu Türk ede* biyatmm ilk prof an klâssik şairidir. Dilinde muasırı di- ğer Türk şairlerine nisbetle arapça ve farsçadan alın­ma unsurlar (emprunt) daha çok olmakla beraber, ye> rinde kullanılmış türkçe sözler yanında çok güzel türk- çe ifade şekillerine rast gelinir. Zamanına göre nazım tekniğine ve klâsaik edebiyat mazmun ve şekillerine l i - yıkı ile vakıftır. Muasırlarının aksine olarak, eserlerini tasavvuf propagandası için değil, bedii bir maksatla kaleme almıştır. Şöhreti Anadolu sahasında geniş idi. Manzumelerinin XV I. asra kadar bilinmesi kendisinin çabuk unutulmadığına delildir.^ Horasan ’dan Anadolu ’ya intikali de iki Türk sahasında kültür iştirakini gösterir.

D e h h a n î 'nin bu 10 manzumesinin aşağıda Türk dil bilgisindeki son neticelere uygun olarak as­lına en yakın olması gözetilmek suretiyle transkripsion- ları yapılmıştır. Bu esnada muahhar istinsah mahsulü olan metinlerimizde bu asra ait daha önceki istinsah­lardan anlaşılan ses husu^siyetleri hesaba katıldığı gibi,' vezin ve mefhum icabı değiştirilmesi gereken metin kısımları da o şekilde düzeltilmiş ve bu değiştirmelere notlarda işaret edilmiştir. Metinlerimizin yazılışında bazı imlâ hususiyetleri de göze çarpar. Türk yazı tarihi bakı* mından ehemmiyeti olan bu yazıhşlar şöyle toplanılabilir:

1 D e h h a n î’nin şahsiyeti, eserleri ve san'atı hakkında bk. bir de Fuad Köprülü, Türk edebiyatı tarihi, İstanbul 1926, B. 818-320; ayn, m il., Anadolu Selçuklu tarihinin yerli kaynakları. IV. Selçuklular Şahnam esi; Hoca D ehhanî, X III. asır (B elleten , VII, Ankara, 27 temmuz 1943, s. 396 — 397).

1. Türkçe sözlerde aruz kalıplarında uzun okunması g'ereken QnlQ (vocal) ve elif yazılmış, kısa okunması icap edenlerde ise, ünIQ yazılmadığı gibi, elif yerine bir ünlü yazmak lüzumu halinde he konulmuştur.

2 . saç ve sakla - sözleri s a J harfi ile değil, sin har­fi ile yazıimştır.

3. ç sesi için bir çok türkçe ye hatta yabancı söz­lerde ç yerine c harfi kullanılmıştır {yüce 2, 3, bunca3, 4; 10, 2, kılca 4, 6, gecûrme 6, 6, suci 6, 7, nice 7, 2; 7, 4; 8, 5, inceldise 7, 4). Maamafih ç harfi daha faz­la görülür.

4. p zarf fiil (gerundium) eki daima 6, harfi ile yazılmıştır.

Metinlerden istifadeyi kolaylaştırm ak, X11L asır türkçeainin söz hazînesini tanıtm ak ve gramer ile sin> taksi hakkında fik ir verebilmek içine manzumele­rin mufa^şsal bir indeksi de ilâve edilmiştir- Bu neşri D e h h a n î 'deki dil hususiyetlerini belirten bir ince­leme takip edecektir.

1.1. Sun i sâki güle güle bize ol revh u reyhanı,

ki gül yine bezemişdür bu gün şahn-ı gülistanı.

2. Cemâl-i şQret-i Leyli kelamın virdi Mecnûna,ki bülbül göge irürdi bu dem derdinden efğânı,

3. ‘ Aceb degül, eger bülbül kıİHrsa nağme-i Dârud,ki gül üstine dutmışdur söğüt çetr-i Süleymânı.

4. Çe Yûsuf Mışr şehrinde ‘ azız oldı gül u bülbüluş ider giçe u gündüz figân yün pîr-i Ken'ânî.1. revh u reyffSn] a yok.2 . kelâmın\ Mstiode kelarm ın.4. g ü l U bülbül] u hareke ile gösterilmiş.

6

s. Egrer ok urmadısa gül yine bülbül yüreğine, niçün kana bulaşupdur sera ser cümle peykânı.

6. Gül'i sürî, gûl-i süsen, gül-i nesrin, gül-i ra'^nâ, bu dördiyle bezenmişdür cihânun çar erkânı.

7. Bu dûrlü gül ger istersen, baka bağında var, iste, dirlğâ, kim vefâ itmez bize bu '^âlem-i fâni.

8. Bu gül devrinde "ömrüni geçürme z3yi‘ i ğâfil, ki gül devri bigi tlzçek geçer bu "ömr devrânı.

9. Müdâm iç bir y a n a lı gül nigâr ile gülistanda, ki karşuna kıla her dem yanaklarla gül-efyânı.

10. Bu mevsimde gül u meyle kişi beslemese canın, san anı bir kuru gövde, ki yokdur ‘ aklı u cânı.

11. Cihan cennet olup durur ser>â ser, ger inanmazsan, gözün nerkis gibi aç gor, ki güldür hür u ğılmânı.

12. Meğer bezm-i fehinşehdur letâfetde bu gfin gülden, ki olup bülbül u kumrl nedim u hem höş-elhânı.

13. Şehinşâh-ı felek*rif^at, ‘ alâ’-i din u dünyâ çün, ki katı itdi ‘ All bigi cihSnda nesl-i Mervânı.

14. '^Ali durur, eger her kim göre zahir diler ise,'^ayın gibi göz açnp gör cihanda şir-i merdânı.

15. Eyâ şâh-ı felek-riFat, ki dâ^im baht ile devlet, kılur dergâhuna secde, urur toprağa pışânı.

36. Süleyman rühı şsd oldı, ki fitne dıvini bende, bırağubao bezemişsen Süleyman bigi devrânı.

6. bulaşupdur] Metinde balaşap.8. yan aklarla] Metinde yanaklarig le. 14. ^ayın g ib i] Metinde '^Ali g ib i.

17. Bihamdillab, ki medb^ni bu gûn her meclis içinde dehanından dûr-i ma^nı döker soziyle DehhSm.

I8> Y iri durur kulağunda dutasen sözümün dûrrin, ki ol dürden hacsIetde kalupdur dûrr-i ^ummanı.

19- Yüz urup tapuna geldi, icSzet vir ana yâhâ, ki yine devletlinde ben grorem milk-i Hor3s3nı.

20. Hemışe t3 bu mevsimde cemâli tal^atı günün, sinün yüzün bigi şShâ bezemez bağ u büstânı.

21. Kemâl-i devletün güni bezesün bâğf-ı dünyâyı, dahi noksan hazanından ilâhım saklasun anı.

22. İşidüp adunı şâhum sefer kıldum bu iklime, irişdüm, yüzüni gördüm, didüm „Zı vech-i nürânı I"

23. Sehâvetde, şecâ^atde dahi adun işidurdüm,sini Hak müstedâln itsün, seversen din u imânı.

24. Dilegüm bu durur sinden: Bu dördi saklagıl muhkem hemışe, din ile ^adli, şecâ'^atle hö$ ihsanı.

25. Mfirüvetde ne, kini vardur,binüm bakkumda kıldun sen^ vefânun maddeni oldun, sehânun lutf ile kânı.

26. Diri oldukça ben kulun, işidesen eyâ şâhum, sinün medhünle tolduram niçe defterle divânı.

8

2.

1. Zihî devlet, k i gözlerüm yüzünden oldı nurânî, vişâlün lu(f idüp savdı başumdan girü hicranı.

2. Severem sini cân bigi, didüm maazallah, ne mikdârı ola cânufi, ki benzedem sana cânı.

3. Yüce boyun kılur bende çemende serv i azadı, yüzün mihri ider tâbân felekde mâh-ı tâbânı.

4. Eger emse idi sinün leb*i laMünden İskender, niderdi isteyüp bunça cihanda âb-ı hayvanı-

5. Egerçi cem' şemSsen begüm her cem‘ arasında, perişan kılma saçunı, esirge ben perişanı.

6. Bu giisı çün hüsn devrânı Sikender ân u adiyle sûre gör devr i hüsnüri, ki geçer hüsn devrânı.

7. Cemâlûn i büt-i Çîni cihanı dutdı ser tâser,nite kim Rum ilin şiiriyle bu gün dutdı Dehhânl.

3.

1. Boyun cennetde tabiye eger salmaz ise saye, kim anı cennet ehlinden nazarda bir çöpe saya?'

2. Egerçi kim mütavveldür saçunun hiç uçı yokdur, sor âhır kıl bekıl disün neslm*i ğâliye-sâya.

3. Dişün dürtenine lâlâ olursa lülü-yı lâlâ,bu manşıb çok degülmidür bu gün İfilfi-yı lâlâya?

4- Hat u hâl u saçun görüp gönül sevdasına düşmiş, zı miskin, göz kara idüp ne düşdi bunça sevdaya?.'

5. Cemâlünle bir araya gelür olsa mukabil ay, cemâlün ittişâiinden düşer bin ihtirâk aya.

6. Gönül virdüm, belâ aldum, kad-i bâlânı çûn gördüm,, gönül virmek belâ itniş, bilimedüm, bu bâlâya.

7. Kalem yazdı bu sevdâyı bayuma, ger kalem bigi başum gitse, yiter bana bu sevda sOd u sermây;e..

5. cem'- şem'^îsen] Metinde cem'^e eem ’-Uen,6. an] Metinde ay.3. lülü-yı lâlâ] Metinde lâle, çok] Metinde çün.

10

8. Bu sevdan odıdur, dün gün yanar içûmde pinhSni sirayet idOben bir grüo dutışısar süveydâya.

9. Söziyle ^erçı DefahSni, gûher kâm durur, illâ zer oldı işi, çün virdi gönül sen slni'siınâya.

4.

1. Zihı gevher, ki arulukda gûherveşdür, dişi lülü, yüzin görüp urur yire özin her dem gül-i höd-rü.

2. Yüzi güldür, saçı sünbüi, boyı serv u lebi şekker, melek-Bİret, hasan şüret, kaşı fettan, gözi cadû.

3 . Bilusüzlük idüp bu, kim mukabil oldı yüzine, kamuya rüşen oldı, kim katı yüzlü imiş gözgü»

4. Yiridür, dağlara düşsem yine Ferhâdveş andan, ki şirin sözleri vardur, şekerden hem dab> datlu.

5 . Niçe gözleyem ol kaşı, ki hışmı yasını kurmış» atar kirpikler otjını peyâ pey gözüme karşu.

6. Bilinden kimsene hergiz haber virmeye bir kılça, m cger ger kıl yaranlara haber virmez ise gizlü.

7 . Degül mümbin, ki gönülden öğütle çıkaram anı, ağarmaz hiç Dehhânı yuyuban şüret-i Hindu.

1 . ^Aceb bu derdümün dermanı yokmı ? yâ bu şabr itmegün oranı yokmı ?

2. Yanaram mumlayın başdan ayağa, nedür, bu yanmağun pâyânı yokmı ?

•3. Güler düşmen binüm ağladuğuma, 'aceb şol kâfirün îmSm yokm ı?

11

4 . Delüpdûr cigerûmi ğamzen okı, ara, yürekte gör, peykânı yokmı ?

5. Gozin hançerleyin boynuma çaldı, ‘aceb ol zalimûn imânı yokm ı?

6t Su gibi kanumı toprağ'a kardun, ne sanursen, ğ-arıbün kanı yokmı ?

7. Cemâl-i hSsnune mağ-rür ölürsen, kem âl'i hüsnünün noksanı yokm ı?

8 . Begüm Dehhâniye ölmezden öndin, tapuna irmeğe imkânı yokmı?

6.

L Bahar irişdi u kıldı cihsnı uurânı, gelün teferrüc idelüm, gül u gülistanı.

2 . *^Aceb ne sihr ckıp bu seher yili ürdi, k i cennet itdi gül-i terle bSğf u böstânı.

3 . Cemal-i tal'^ât-ı Leylî keİ3m virdi '^aceb, ki itdi ^âşık-ı Mecnûn hezâr destanı.

4. Eger gül urmadısa bülbülün yüreğine ok, niçün bulaşdı l^ızıl kana şöyle peykSnı.

d. Kadel;ı elümde u sSkı, nedim n karşuma gül, hasOd görüben disün ,,Zi ^ayş-ı sultânıl"

4. peykânı] Metinde paganı.5. gözin\ Metinde gdzi.1. gûl a güliatânı] Metinde a yOk.2. sihr] Mısrada kırmızı mürekkeple silinen efsân «özünün al-

<:ıu yazılmış.

6. Geçtirme furşatı boynun egrüp benefşe bigi, ki gül bigi geçer uş tiz ‘ ömr devrânı.

7. Süçi yürek kanıdur, yır yutmadın sen iç,bu gül devrinde, ki KârOn-ı muhteşem kanı?^

8. Çu ‘ ömr bâkı degüldûr, gül u şarâb ile höş, bu bâlçî '^ömrüni sür ta ki ‘ ömrdür fânî.

0- Niçe niçe nedim u dost didl kumri bigi, yârinden ayru düşelden bu resme Dehhânı.

7.

1. Şabr eyle gönül, derdüne derman ire, umma . Can atma oda, blhüde cânân ire, umma.

2. Gözün şadefinden niçe dürdane dökersen,90I dişi güher, dudağı mercan ireı umma.

3. Gül vaşlı dilersen, ko bu feryadı i bülbül, gül ğonca gibi ağzı gülistan ire, umma

4. İnçeldise hicr ile karınça gibi bilün, firkat niçe bir ola, Süleyman ire, umma.

5. Y a'kub bigi hüzn ile katlan b ir iki gün,Bir gün ^aber-i Yusuf-ı Ken^ân ire, umma.-

6. Feryâd u fiğân itme i bülbül dahi ağzun yum ğonca gibi, yine gülistan ire, umma..

7. Makşûd inan, kim ele düşvâr irişûr, yırtma yakanı, elüne asan ire, umma.

8 . Ağyar elinden sana şol yâr iremez,3 ;k â r ola bir gün, pinhân ire, umma.

12

9. nedim u Metinde u yok.8. iremez] Metinde irmez.

13

9 . Bu resme, ki Dehhanl durur şem sfibi zar, başdan ayağa ömrine pSyan ire, umma.

8.

1. Vaşf-ı lebüriie şi'^rüm olur ser beser leziz, kim abı kand-i nâb-ı m ükerrer ider leziz.

2. Kaddün nihali gibi bulınurmı nihai, kim, ;eftâlQ-yı lebûn gibi vire şemer lezîz.

3. Ş-rın degülmi şiîh gÖzün la4ün ile kim, badâmı kanda ise, ider kandter leziz.

4. Ehl-i niyaza nâzunı az itme, lutf kıl, kim oaz-ı nazenin olur i ^ıveger leziz.

9. Şirin lebûne ben niçe can virmeyem, ki olUr, c in ' azTz kişiye i sım-ber leziz.

6. Yaşum görüp yüzüme niçün bakmaya h abıb? '^Alemde kadr ile olur sim u zer leziz.

'7. Zülfi bigi DehSnl (dehânı) beyânm uzatma kim, resmi haber, bilürsen, olur muhtasar leziz.

9.

1. Ay yüzünde hat belürse, gözlerüm giryan olur, hâle görinae kenâr-ı mâhda, baran olur.

2 . La' lün içün gözlerün bir birine hançer çeker, ol ik i mest arasında korkaram, kim kan olur-

9. 'ömrine;] Metinde '^ömrini.1. nâb] Metinde bâb.2. bulınurmı] Metinde varm ıdur bir.il. ay] Metinde gül veya gün.

14

3. Gül budağ-ı gibi güllende salınsan asz ile, İkarguna başın salup serv-i revân hayran olur.

4. Zûlfi üstinde gören dir küşc'i ebrûsını:,,Sayesi dutmış cihanı niçe höş «yvân olur".

5. Gizledi ba^ı DehSnî (dehânı) hâtemin dilde dutar^ şimdi fitne devridür, yok yire çok bühtan olur.

10.

1. B ir kadehle bizi sâki fam dan âzâd eyledi,Şâd olsun gönü anun, gönlümî şsd eyledi.

2. Bende idi bunça yıllar kaddine serv-i revân,, doğrulukla kulluk itdügiçün âzâd eyledi.

3. ^usrev-i hGbân iden sen dilber-i şTrın-lebi, BisütOn'i ‘ışk içinde bini Ferhâd eyledi.

4. Od ile korkutma vâSz bizi, kim la'^Ui nigâr, cânumuz bizûm oda yanmağa muHsd eyledi.

5. Naş getflrdi hüsninûn da Vâsin isbat itmeğe, ol, ki yârün kaşinı nün u gözin şad eyledi.

6. Aldayup aldı DehSnı (dehânı) yok bahâya cânumiy. sorana „Bir boseye aldum" diyü ad eyledi.

7. İster isen milk*i hüsn abâd ola, dsd eyle, kim^ psdişehler dâd ile milkini absd eyledi.

4. dir] Metinde hir. dutmış] Metinde (atmts.5. dilde] Metinde dilden.2. doğrulukla] Metinde toğrulukla.

İ N D E K S

Kerre içinde a sozûn arapça, f farsça olduğunu gos* terir. İslâmî devreden önce türkçede gûrûlen alınma söz­lere ayrıca işaret edilmemiştir. Türkçe ek almış arapça ve farsça sözler (a t ) ve { f l ) işaretleri ile gösterilmiştir. Düzeltme veya fark dolay isiyle satır altı notlarında gö TÜlen sözler diğerlerinden aytrt edilmeyecek şekilde in- dekse alınmıştır.

ab (f ) suâ .-ı . . . İder le? î?8,1â .-ı hayvanı 2,4

âbâd (f) mamur â. ola 10,7 â. eyledi 10,7

'^aceb (a) acaba, galiba' ga- rlp

'a . . • . dermanı (im anı) yolpmı 5,1; 5 ,8 ; 5,5

ne Bİhr olfip . ■ • ûr- dl 6 ,2kelâm virdi ' a. 6 ,3 ''a. degü.1 1,3

aç- açmakgözün . . . a. 1,11 göz a.-up gör 1,14

ad ad, ieima.-u-n İçidürdüm 1,23 işidüp a.-u-n-ı 1,22 Sikender ân u a .-l-y -le 2 ,6

a. eyledi 10,8 ’ adl (a) adalet

saklağıl . . . dÎE ilie ‘ a . ' -1 1,24

ağar- ağarm ak, beyazlaş­mak

a.-m az . . . yuyuban ş5- ret-i Hlndü 4,7

ağız ağıza.-u-n yum 7,6a .-ı gülistan 7,3

ağla- ağlamakbinüm a.-duğ-u-m -â 6,8

ağyar (a) başkaları, yt-» bancılar

a. elinden 7,8 âhır (a) Bonnnda

a. . . . dlsün 3, 2 < akl (a) akıl

yokdur 'a .- ı 1,10 al- almak

b e l î a.-d-u-m 3,6<

16

bir buseye a.-d-u-m 10,6a.-d-ı . . cânumı 10,6

'alâ^ (a) yükseklik '^a.-i d in u dünyâ 1,13

alda- aldatmaka.-y-up aldı . .* . eânu- mı 10,6

^âlem (a) cihan, âlemS.-de . . . olur . . . lez iz 8 ,6 â .- i fân i 1,7

*AlT (a) AH (peygamber) <=A. bigi 1,13 * A. gibi 1,14 * A. durur 1,14

ân ( f ) güzellikSikend er 5. u adiyle 2,6

andan ondan dağlara düşsema. 4,4

am onusan a. b ir kuru gövde 1,10 İlâhim saklasun a. 1,21 kim a . . . . b ir çöpe saya 3,1 çıkaram a. 4,7

anun onun göîili a. 10,1

ana onaicazet vir a. 1,19

«Tâ arab ir a.-y-a gelür olsa 3,5 cem' a-şı-n-da 2,5 İki mest a.-sı-n-da 9,2

« ra - aramaka . . . . pey kâm yokmı5,4

arnink temizlik

B.-da güherveşdür 4,1 Ssân (f) kolay

â. ire, umma 7,7 ‘ Bşılf (a) âşık

â .-ı Mecnûn 6 ,8 âşkâr (f) b elli, meydanda

â. ola 7,8 a t- atmak

a.-ar k irp ikler ohını 4,5 cân a.-m a oda 7,1

ay aya. yüzünde 9,1 gelür olsa mukabil a. 3,5 düşer bin ihtirâk a .-a 3,5 Sikender a. u adiyle 2,6

ayak ayakbaşdan a.-a 5,2 ; 7,9

'^aym (a) ayın harfi ‘■a. gibi göz açup gör 1,14

ayru ayna. düşelden 6,9

< ayş (a) eğlence i l "^a.-! sultani 6,5

az • aza. itme 8,4

BzSd (1) azat, serbest, hür kulluk itdügiçün â. eyledi 10,2 gamdan â. eyledi 10,1 k ılur bende . . serv-i â - ı 2,3

• azlz (a) çok sevgili " a. kişiye 8,5 ^a. oldı 1,4

bâb (a) • kapıkand-i b.-ı mükerrer 8,1

bâdâm (f) bademb .-ı . . . ider . . leziz 8,3

bâğ (f) bahçe

17

cennet itdi . . . b . a böstâni 6,2bezemez b. n böstânı 1,20 ba^â b .-ı-n-da var 1,7 bezesün b .-ı dünyâyı 1,21

bahâ (î) değer, kıym et aldı . . yo^ b.-y-a 10,6

b a h ir (1) ilk bahar b. irişdi 6 ,1

baht (f) tali, kader b . ile devlet kılur secde 1,15

balf- bıkm akyüzüme . • b.-ma-y-a 8,6

balfâ (a) bakilik b . bağında 1,7

bâ^I (a) baki b . '^ömrüni 6,8 “ ömr b . degüldûr 6,8

bâlâ (a) yüksek£6nül virmek . . . bu b .-y -a 8,6Itad-i b .-5 -ı . . gördüm 3,6

bana banay iter b . bu sevda 3,7

bârân (f) yağmur b . olur 9,1

baş başb . -u-m gitse 3,7 yazdı . . . b. -u-m-a 3,7 savdı b.-u-m -dan 2,1 b.-dan ayağa 5 ,2 ; 7,9 b .-ı-n salup 9,3

beg bey b.-tt-m 2 ,5 ; 5,8

belâ (a) belâ b . İmiş 3,6 b. aldum 3,6

beiür- belirmek

hat b .-se 9 1 ben ben

b . görem 1,19 b. . . cân virmeyem 8,6 b . kulun 1,26 esirge b . perîşâhı 2,5

bend (f) bağ b .-e bırağuban 1,16

bende (f) kOle b. idi 10,2 k ılu r b. 2 ,3

benefşe (f) menekşe b . bigi 6 ,6

benzet- benzetmek b.-e-m sana cânı 2,2

besle- beslemekkişi b.-me-se cânın 1,10

beyân (a) bildirmedehânı (Dehânı) b . -ı-n uzat* m a 8 ,7

beze- bezemek, süslemek b.-m iş-sen . . . dev­rânı 1,16gül . . b .-m iş-dür . . . şa^n-ı gülistanı 1,1 cemâli tal^atı gûnüB . . . b.-mez bâğ u böstânı 1,20 kemâl-i devletün güni b.-Etün bâğ-ı dünyâyı 1,21

bezen- bezenmek, süslen­mek

bu dOrdiyle b.-miy-dür clhâ» nuS çâr erkânı 1,6

bezm (f) eğlence m eclisi b .- l şehiDiehdür gttlşen 1,12

bırak- bırakmakbende b.-uban bezenmişBen1,16

18

bigi gibi (krş. gibi)'A lî b. 1,13 Smeymân b. 1,16 Ya'lcûb b. 7,5 benefşe b. 6,6 cSn b. 2.2 gül b. 6,6 galeni b. 3,7 kumrî b. 6 ,9 sinün yüzün b. 1,20 zü lli b . 8 ,7 gül devri b . 1,8

bihamdillah (a) Allaha şü­kür

b. kî medhüni . , . de- hSnından dü -i m a'n î döker 1,17

bîhude (I) boşuna b . cinân ire, amma 7,1

bil belinçeldîse . . . b .-ü-S 7,4 b.-i-n-den . . . ^aber virmeye 4,6

b il- bilmekb. - ür-sen, olur mahtaşar leziz 8,7b e l i imiş, b.-f-m e-d-ü-nı 8,6

bilOaüzlük bilgisizlik b . idüp . . . mukabil ol- dı yüzine 4,3

bin i benib . F erh âi eyledi 10,3

bintim benim b . ağladuğuma 5,8 b . hakkumda 1,25

bin bin b . ihtİTB ç 8 ,5

bir b irb. gün 3,8; 7 ;6 ; 7,8 b . iki gjin 7,6 b . nihâi 8,2

b. kam gOvje 1,10 b. yanağı gül nigâr 1,9< b . kûşe-i ebrÛBinı 9,4 b. araya 3,5 b. büseye 10,6 b . çöpe 8,1 b. b .-i-n -e 9,2 b . kadehle 10,1 b. k ılça 4,6

bir bir şekilde lirk a t niçe b. ola 7,4

Bîsütün (f) Bisütun Dağı B .-ı 'ıçk 10,3

biz bizeSmımuz b .-ü ın 10,4 b -i . . âzâd eyledi 10,1 korkulma . . b .- i 10,4 sun . . . b .-e 1,1 velâ İtmez b -e 1,7

bostan (f) çiçek bahçesi bezemez bağ u b .-ı 1.20 cennet itdi . . . bağ tt böstânı 6,2

boy boyb.-u-n kılur bende 2,8 b .-u -5 . . . ealır.az ise siy e 3,1b .-ı serv (-dür) 4,2

boyun boyun b.-u-m -a çaldı 5,5 b .-u-S egtip 6,6

bu bu, şn b . dem 1,2b. gün 1,1; 1,12; 1.17; 2 ,6 ;2 ,7 ; 3,8b . sevdayı 8,7b . m anşıb 8,3b. “ ömr devrânı 1.8b. seher yili 6,2b. ‘ âlem-i fütıl 1.7

19

b. dtirlü gül. 1,7 b. derdümfin 5,1 b. şabr itmegün 5,1 b. ysnmagtın 6,2 b . dördi 1,24 b. feryadı 7,3b . bSkI ‘ ömrüni 6,8b. bâlâya S,6b . ik lim e 1 ,22b. Bevdâ(yı) 3 ,7b. resme 6 ,9 ; 7 ,9b. mevsim de 1 ,10 ; 1,20b. gül devrinde 1,8; 6,7b . dördiyle 1,6b. . . mukabil oldı 4,3b. Eevdafi odıdur 3,8b. durur 1,24

budak dal, budak gül b .-ı 9,3

bulaç- bulaşmakb.-dı kızıl kana 6,4 kana b.-up(-dur) 1,5

buhn> bulunmakb.-ur-m ı nihâi 8,2

bnnça bnııcab. y ıllar 10,2b. sevdâj'a 8,4 isteyüp b. 2 ,4

buse (f ) Öpücükbir b .-y -c aldunı 10,6

bühtan (a) iftira çok b. olur 9,5

bttIbtU (i) biVbülb. . . idei- r ğân 1,4b. göge irürdj . . . efğâ- nı 1,2b. Ifilnrsa nr.ğme-i Dâvud 1,8 olup b. u kumrı nedîm u hem hoş elhânı 1,12

b. yüreğine 1,5b .-ün yüreğine 6,4 i b . 7 ,3 ; 7,6

büt (f) pııt, güzelb .- i Ç in i 2 ,7

câdü (f) büyücügözl c. (-dur) 4,2

cân (f ) canolur c. . . . lezTz 8,6 yokdur ‘ aklı u c .-ı 1,10 mikdârı ola c.-nun 2,2

'c.-u-m uz . . oda yanmağa10,4benzedem sana c.-ı 2,2 aldı . . . c.-u-m -ı 10,6 beslemese c .-ı-n 1,10c. atma 7,1c. virmeyem 8,5c. bigi 2 ,2

cânân (f ) sevgilic . İre, umma 7,1

cem' (a) toplamac. arasında 2,5c. şemsisen (cem'^isen) 2,5

cemâl (a) yüz güzeljiğic.*ü-n . . . cihânı dul- dı 2 ,7c.-ü-fi ittisalinden 3,6c.-ü -n-le bir araya gelttr olsa 3,5c .-i takati günün 1,20c .- i hüsnüne 5,7c .-i şüret-i L eyli 1,2c .-i tal'-at-ı Leylî 6,3

cennet (a) cennetc, ehlinden 3,1c.-de . . . salmaz ise s i ­ye 3.1c. olup durur 1,11

20

e. itdi 6,2 oiger (f) ciğer

delûpdür c.-tt-m -l 5,4 ■liihâa (f) cihan

c. cennet olnp dnm r I j l l 'C.'Un çSr e r tâ a ı 1,6c .-ı dutdı 2,7 Bâyesi dutmış c.*ı 9,4 ikildi c .* ı nüranî 6,1 g ör c.-da 1,14 iBteyüp c.-d a 2,4 Vatı itdi c,-d a 1,13

cümle (a) b atü nc. peykânı 1 ,6

ça l- vurmakgözitt . , . boynuma ç .- dı 5,5

çör (f) dörtcihânun ç. erkânı 1,6

çek - çekm ekgözlerttn bir b irine hanoer ç . -er 9 ,2

çemen (f) çimeniy:ılur bende ç.-d e serv-i 5z5- dı 2 ,3

ç e tr (f) çadır ç . - i Süleymânı 1,3

ç ı ^ r - çıkarm akgönülden öğütle ç.-a-m ant4 ,7

Ç îa î ( î ) Çinli büt-i Ç. 2 ,7

çokç . b ü h tin olur 9,5 ç . degüfmidUr 3,â

Ç«p çOpb ir ç .-e saya 8,1 (f ) gibi, mademki (k ış .

çun}

ç. Ynanf 1,4ç . “ ömr bakî degüldür 6 ,8

ç 5 n ( f ) g ib i, m adem ki, vaktaki, o halde (krş. çû)

ide* . . . fiğan ç. pır-1 E en ’ inı 1,4bu gün ç . Küsn devrânı 2 ,6 'alâ^-i d in u dünyâ ç . kî katı itdi . . . neal-l Mer- v5m 1,13belâ aldum, ^ d - i b ilâS ı ç. gördüm 3,6zer oldı İşi, ç . virdi gönül8 ,9lâlâ olursa . . . bu man- şıb ç. degülmidür 3,3

did (f) adaletd. İle . . âbâd eyledi10,7d. ey le 10,7

dağ dağd.-]ar-« düşsem 4,4

dahi ve; dahi; dahabezesün . , . d. . . . İlâhim salklasun 1,21 feryâd u fiğân itme . . . d. ağazun yum 7,6 aecâ^atde d. aduH işidürdüm1,23şekerden hem d. datlu 4,4

d i’ lm (a) daimad. . . . k ılur secde 1,15

daUa tatlışekerden hem dahi d. 4,4

da*vâ (a) iddia, davaVüeninün d .-sı-n labıbât ltme> ge 10,5

Divud (a) Davud (peygam­ber)

21

nağme-i D. 1,3 defter (a) defter

tolduram . . d .-le dîvânı1,26

degül değil < aceb d. 1,3 d. mümkin 4,7 * Omr bâ^î d.-dür 6,8 ş îr în d.-mi 8 ,S çok d.-mi-dür 3,3

dehân (f) ağız gizledi hattı d .-ı 0,5 aldı d.»ı . , canumı10,6d .-ı beyânın 8.7 d.-ın-dan dür-t ma'-nî dökerı . ı v

DehSol (a) şairimizin adı veya tn a b 1 a s ı (fcrş. DehhSni)

D. beyinin uzatma 8,7 gizledi hattı D. 9,5 aldı D. , i . canumı 10,6

D ehhinî (a) şairim izin adı veya mahlası (krş. Dehâoı)

dür-i ma*^nl döker Dehhânî 1,17 şi<^riyle . . dutdı D. 2,7 D. giiher kanı durur 3,9 ağarmaz . . D. 4.7 yârinden ayru dilşelden . . D. 6,9D. duntr şem' gibi zât 7,9 D .-y-e . . . tapuna ir­meğe imkânı yokmı 5,8

del- delmekd.-üp-dür cigerilmi gamzen ok> 5,4

dem (f) zaman bu d. 1,2 her d. 1 ,9 ; 4,1

derd (1) dertd.-ü-m -û5 d em ân ı 5,1 d.-tIS-e derınSn ire 7,1 göge İTürdl . . . d.-i-n- den efğânı 1,2

dergâh ( î) kapu önü kılu r d,-u-fi-a secde 1,15

derman (f) i lâ ç , devad. ire 7,1derdümüS d .-ı 5,1

destan (f) destan, hikâye itdi . . . hezSr d .-ı 6,3

devlet (a) baht, saadet baht ile d. kılur . . sec­de “1.15 zih î d. 2,1kem âl-i d.-1i5 güni 1,21d.-ü-5-de görem 1,19

devr (a) zaman gül d .-i 1,8 gül d .-i-n-d e 1 ,8 ; 6 ,7 süre gör d.-i hüsnüfii 2,6 f itn e d .-i-dür 9,5

devrân (a) zaman, müddet hüsn d .-ı 2,6 < Ömr d.-ı 1 ,8 ; 6 ,6 bezemişsen . . . d .-ı 1,16

di- demekhatâ d.-d-ü-m 2,2d.-d-ü-m ; ; ,z î vech-i nura- n ı “ 1,22n içe niçe nedîm n dost d.- d-i 6 ,9d.-T . . ,,höş e jv ân o lu r“ 9,4 kıl b ek li,, d .-sün 3,2d.-sün : , ,z î ‘ ayş-ı su ltâ n l“6,5

22

„ b lr buseye aldum “ d.-y-tt ad eyledi 10,6

dü (1) göııillhâtemin d .-d e (n ) dntar 9,6

d ilber (f) güzelsen d.-i ş ır in -le b i 10,8

d ile- istem ek, dilem ek gül vaşlı d .-r-se-n, buferyadı 7,3'A lî durur, eger her kim gö­re zahir d .-r ise 1,14

dilek dilekd.-tl-m bu durur 1,24

din (a) dinseversen d. u îm ânı 1,23 saklağıl . . . d. ile ^adli1.24a' lâ -i d. u dünyâ 1,13

diri hayattad. oldukça 1,26

dirîğâ (f) yazıkd. kim vefa itmez 1,7

diş dişd .-l ğtther 7,2d .-l lülü 4,1d.-tin dürlerine 8,3

dlv ('î) şeytanfitn e d .-i-n -i bende bırağu- ban 1,16

divân (a) divan, ş iir mec­muası

tolduram . . defterle d .-ı1,26

doğruluk doğruluk, düzlükd .-la kulluk itdligiçttn 10,2

döfit (f) yar, sevgili nedîm u d. dldi 6 ,9

dök> dökmekn içe dûrdâne d.-er-sen 7,2

dehanından dür-i ma'^ni d.» er 1,17

dört dörtbu d.-i saklağıl 1,24 b U jd .-iy le bezenmişdlir 1,6

duda^ dudakd.-l mereân 7,2

dur- -dır (muzaride)'A lı d.-ur 1,14cihân cenBct olup d .-ur 1,11D eh hîn î d .-nr şem* gibi zar7.9güher kânı d .-ur 3.9 y iri d .-ur 1,18 dilegüm bu d.-ur 1,24

dut- tutmakcemâlün . . . cihanı d.- d-ı ser tâser 2,7 Rom ilin şı'^riyle . . . d. -d-» Dehhânî 2,7 sâyesi d.-m ış clhSnı 9.4 gül üstine d.-™ış-dur söğüt çetr-1 Süleymânı 1,3 kulağunda d.-a-sen sözümün dürrin l,liJhâtemin dilde d .-ar 9,5

dutış- tutuşm ekd.-ısar sûveydâya 9,8

dün geced. gün yanar 3,8

dünyâ (a) dünyabezesûn bâğ-ı d .-y-ı 1,21 'a l5M din u dünya 1,13

dür (a) in ci, incilerkulağunda dutasen sözü­mün d .-i-n 1,18 dişün d .-ler-i-n -e lâlâ olursa8,3ol d .-Je n hacSIetde kalupdurd .-i ‘ ummanî 1,18

23

d.-i ma’ nl döker 1,17 dtirdâne (f) inci tanesi

d. dökersen 7,2 dfirlü çeşit

bu d. gül 1,7 dû}- düşmek

ne d.-d-i bunça Bevdâya S ,4 gönül sevdasına d.-miç 3,4d .-er bin ihtirâk aya 3,5 dağlara d.-se-m 4,4 yarinden ayru d.-el-den 6,9

düşmen (f) düşmangüler d. biııüm sğladuğuma5,8

düşvâr (t) göç e le d. irişür 7,7

ebru (f) keş küçe i e .-s ı-n -ı 9,4

efğân (a) figanlar, feryatlar göge İTÜrdi . , . e .- ı 1,2

efsun (f) büyü, sih ire . okıp 6,2

eg- iğmekgeçllrme farşa tı boynun e .- Ilp 6,6

eğer (f) eğer (krş. ger)e. . . Içılursa 1,8e. ol; urmadısa İ,5e. . . . diler ise 1,14e. emga idi 2,4e . salmaz ise saye 8,1e. gül unnadua 6,4

eg cıç i (f) her ne kadar (krş. gerçi)

e. cen.' şem' isen . . . perişan kılma saçuSl 2 ,5e. kim mntavveldür . . . sor . . . disün 3,2

eh] (a) sahip, ınenstıp

cean et e -i-n-den 3,1e . 'i niyaza 8,4

el elkadeh e.-ü-m -de 6,5 ağyâr e.-i-n-den . , . ıremez 7,8e .-e düşvâr iriştir 7.7e.-ü-B-e âgâa ire 7,7

el^ân (a) nağmeler, güzel sesler.

olup . . . h öş-e.-ı 1,12 em- emmek

eğer e.-se İdi s la iln leb-i la'^lü5d€Q İskender 2,4

erkan (a) rü künler cihânan çar e .-ı 1.6

esirge- esirgemek, sak n - mak

e. ben perişanı 2.5 eyâ (1) ey

e. şahnm 1.26e. şSh-ı felek-rii'^at l , lB

eyle- etmek, eylemek, yap­mak

«zad ( şad, Ferhâd, m u 'tid , ad, âbâd) e.-di 10,1—7 dSd e. 10,7

eyle- etm«k, eylemek (yar- dımc\ fiil)

şabr e. 7,1 eyvân (f ) yüksek yazlık

odahoş e. olur 9,4

îâ n ı (a) fani ^Omrdür î . 6 ,8 bu '^Bİem-i f . 1,7

fe lek (a) gökider tâbân f.-d e mâh-ı t î - bSaı 2,3

felek-rü'^ al (a ) gök yük­seklikli

24

şSh-j f . 1,15 şehinşâh-ı f . 1,13

Perhâd (f) Ferbad (Şirin ’ in âşık j)

b in i F . eyledi 10,3dflğ lara düşsem . . F .-veş4,4

feryâd ('t) feryat bu t . . i 7,3

f. u fiğan itme 7,6 iettân (a) fitn eci

^ ş i f . (-dıar) 4,2 iIğSn (a) feryad

ider . . . f . 1,4 feryâd u f . itme 7,6

firkat (a) ayrılıkf . niçe b ir oia 7,4

fitn e (a) fitn ef . dlvini 1,16 i . devridür 9,5

furşat (a) fırsa t geçürme f .- ı 6 ,6

S^Ç~ geçmekg.-er Küsn devrini 2,6gül bigi g .-er uş tiz i5mr devrânı 6,6gül devri bigi tîüçek g .-er bu '^ömr devrânı 1,8

.geçûT- geçirm ek g.-m e fu rşatı 6 ,6 ‘ Otorüni g.-me iâ y i' 1,8

gel- gelmek tapuna g.~d-i 1,19 cemâlünle b ir araya g.-ür olsa mul^âbil ay 3,6 g.-ti-n le lerrû c idelüm 6,1

ger (f) eğer (k ış . eger) g. istersen 1,7 g. inanmazsaB 1,11

4,6

. . başum gitse 3,7

. . baber vlrmez ise

gerçi (I) h er ne kadar (krş. egerçi)

g. . . g iıber kam durur, lUS zer oldv işi 3,9

getür- getirmek nae g.-di 10,5

gevher (f) cevher (krş. gü- her)

zihi g. 4,1 gibi gibi (krç. bigi)

nerkis g. 1,11 ‘■ayın l'^All) g. 1,14 6U g. 5,6 İrannça g. 7,4 şem g. 7,9 ğonca g. 7,6 gül ğonca g. 7,3 kaddün nihâli g. 8,2 şeftSIü-yı lebfiD g. 8,2 gül budağı g. 9,8

giçe geceider g, u gündüz fiğân 1,4

girü geri, tekrarsavdı başunıdan g. hicrâni2,1

giryâu (f) ağlar g. olur 9, l

g it- gitmek bajum g.-se 3,7

gizle- gizlemekg.-di hattı Dehânı (dehânı)

gizlihaber virmez ise g. 4,6

25

g ö t gökbülbül g.-e irürdl 1,2

gönül gönülg. sevdasına düşnıiş 3,4 g. virdüm 8,6 ; virdi g . 3,9 g. virm ek 3,6 şabr eyle g . 7,1 g .-ü -m-i tâd eyledi 10,1 şâd olsun g .-i amin 10,1 g.-den . . . çıkaranı 4,7

g ö l- görmekyüzüSi g.-d-ü-m 1 22 İkad-i bâlânı çün g.-cl-ii-m 3,6 devlettinde ben g.-e-m mil- k -i H orisânı 1,19 kim g .-e zâhir, d iler ise 1,14 g ., k i glilatir hür n ğılmani 1,11

göz açup g. cihanda ş ir -i merdânı 1,14yürekde g., peykânı yokmı5 ,4gaçufi g.-üp . . sevdasma düşmiş 3,4yüzin g.-üp urur y iıe 4,1 yaşum g.-üp yüküme niçün baİcnıaya 8,6 hasûd g.-üb-en disün 6,5 g .-en dir küşe-i ebıüsini 9,4

gör- \yardimci fiil) süre g. devr-i hüsntini 2,6

görin- görünmekhâle g.-se kenâr-ı nıâhda 9,1

gövde gövde, vücut Ban anı b. kuru g. 1,10

göz gözg. kara Idttp 8,4g .-l er-ü-m . . oJdı nSrâ-nl 2,1g.-ler-ü-m giryân olur 9,1 g .-leı-ü-n . . . hanceı

çek er 9,2g.-ü-m -e karşn 4,6ç ır in degülmi şuh g.-fl-n- 8,8".g.-ü-n şadefinden 7,2g..-ü-n aç 1,11g .-l câdS (-dur) 4,2g .- i (-n) . . boynuma.çaldı 5 j5g .-l-n şâd eyledi 10,5g. açup 1,14

gözgû aynaİcah yüzlü imiş g. 4,3

gözle- gözlemekniçe g.-y-e-m ol kaşı 4,5

güber (f) cevher (krş. ger»- her)

g. kânı 3,9dişi g. . . . ire 7,2 aruldulj:da g.-veş-dür 4,1.

gül (f) gülg. yine bezemişdüı 1,1 “ azız oldı g. 1,4 ok urmadısa g. 1,5g. urmadısa . . . o k 6,4 karşuma g, 6,5g.-dür hür u ğılmSni 1,11. yüzi g.-dür 4,2g. gonca 7,3g. yüzünde 9,1g. budağı 9,3g. devri(nde) 1,8; 6,7g. vaşlı 7,1g. üstine 1,3 yanağı g. nigâr 1,9g. bigl 6,6bu dürlü g. ger istersen 1 ,7 telerrü c İdelüto g. u güliB- tânı 6,1

26

cennet itdi g .-l terle bSfi' u l)öât5nı 6 ,2g . u mSyle k iş i beslemese cSnin 1,10g. n ş a r ib i le . . . 'ftm- Tüni sür 6,8g .-l sürî 1,6g ,-l süsen 1,6g .-i n e srin 1,6g.-i ra< nâ 1,6g .-i höd-rû 4,1

;etU- gülmek ® g .-er düşmen 5,8

BUn i sâkî g ,-e g .-e 1,1 gül-efşânî (f) gül saçılık

gül dağıtıcılık Vıla . g. 1,9

gülistan (f ) gül bahçesig. ire 7,6teferrüc idelüm gül u g .-ı 8,1 bezemişdür . . . şahn>ıg--ı 1,1iç . . . g.-da 1,9 ağzı g . İre 7,8

gülşen ( î) gül bahçesi bezm-i şehinşehdür . . .g. 1,12g.-de salınsan 9,8

^ ü n günbir g. 8 ,8 ; 7,5; 7,8 b ir iki g. 7,5bu g. 1, 1; 1,12; 1,17; 2 ,6 ; 2 ,7 ; 3 ,3 ; 3 ,8

gün gttneşg. yüzünde 9,1 cemâli ta l'a tı g.-ün 1,20 kem âl-l devletün g .-i 1,21

-gündüz gündüaider glçe u g. fiğSn 1,4

ğâfil (a ) gafil i ğ. 1,8

ğam (a) kederğ.-dan âzâd eyledi 10,1

ğamze ta) gamze ğ.-5 okı 5 ,4

ğâliye-sâ (1) galiye gibisor . nesîtn-i ğ .-y -a8,2

ğarib (a) zavallı, kim-çeBiz ğ.-ün kanı 6 ,6

ğılmân (a) cennet hizmet* çileri

güldür hür u ğ .-ı 1,11 gonca (a) gonca

ğ. gibi 7,6 gül ğ. gibi 7,3

haber (a) haberh. virmez ise 4,6h. virmeye 4,6resm i h. . . olur muhta­sar lez^z 8,7h.-i Yûsuf-ı Ken^ân ire 7,6

hab îb (a) sevgiliyüzüme . . bakmaya8,6

hacâlet (a) utançh.-de kalupdur 1,18

Hak (a) TanrıBİni H. müetedâm itsün 1,28

hale (a) hak, içinbinüm h.-u-m-da kıIduE 1,26

h a (a) benhat u K. u saçufi görüp 8,4

hâle (a) haleh. görinse kenâr-ı mShda 9,1

hançer (a) hançerh. çeker 9,2h -le -y -i-n boynuma çaldı6,5

27

hasan-şüret (a) gttzel yttzlûh. ( . dür) 4,2

hat (a) tüy, çizgi, yazı yüzünde h. belürse 9,1

h. u hâl u saçufi görüp 3 ,4 gizledi h.-l Dehânî (dehânı)0.5

hatâ (a) yanlışh. didüm 2,2

hâtem (a) mühür, yüzükh.-i-n dilde dııtar 9,6

^aaüd (a) kıskançh. gOrüben dieün 6,5

tayrSn (a) şaşmış, sarhoş aerv-i revân h. olur 9,3

l^ayvân (a) hayvanisteyüp &b-ı h..\ , , hayat bu- yu “ 2,4

bazân (f) son baharnokşan ]h.-ı-n-dan ilâhım eaklasnn anı 1,21

h ecr (a) ayrılık inçeldise h . ile 7,4

hem ( ) ve, denedim u h. ^öş-elhSnı 1,12 şekerden h. dahi datlu 4,4

hem îşe (f) daimah ......................bezemez 1,20

eaklağıl muhkem h. 1,24 h e r (î) her

h. dem 1,9 ; 4,11 . kim 1,14h. cem" arasında 2,5h. meclis İçinde 1,17

liergiz d ) aslâh . haber virmeye 4,6

h e z îr (f) b in ; bülbülUdi '5şık -ı Mecnûn h . des- iâ n i 6 ,3

hışm (f) öfkeh. yasını 4,5

h icr in (a) a d il ik savdı . . . h .-ı 2,1

h'iç (f) h iç h- nçı yokdur 3,2 ağarmaz h. Dehhâni 4,7

Hindü (f) H indli, siyah yüzlü kimse

ağarmaz . . . yuyuban şü- re t-i H. 4,7

höd-rü (î) kendi kendine büyüyen

nrnr yire özin . . . güUih. 4,1

Çorâsân Horasan görem m ilk-i H.-ı 1,19

höş (f) güzel, iyih. eyvân 9,4h. ihsanı 1,24

h.............................. sür 6,8höŞ'elhan (fa) hoş sesli

h. e .- ı 1,12 hübân (f) güzeller

husrev-i h . 10,8 hür (a) huri

güldür h. u ğılmânı 1,11 husrev (f) padişah

h .-i hübin iden 10,3 hüsn (a) güzellik

h. devrânı 2,6h.-ü-n-ün d a'v isın 10,5 m ilk .i h. 10,7kemâl-i h,-û.H-üS nokşîn i5,7flüre gör devr-1 h.-ü-H-i 2 ,6 cemâl-i h:-ü-n-e mağrur o* Inrsen 5,7

hüzn (a) hüzünh. He i t i l a n 7,5

28

‘ işk (a) aşkB îsütûn-ı içinde 10,3

i eyi sSki (ğâfil, bülbül, ş'îveger sîm ber, büt-i Ç İn î) 1 ,1 ; 1,8; 7 ,3 ; 7 ,6 ; 8 ,4 ; 8 ,5 ; 2,7

i- imekbende i-d-i 10,2 emse i-d-i 2,4 belâ i-miş 3,6 katı yüzlü i.-m iş 4,3 ister i-se-a 10,7 kanda 1-se 8,3 d iler i-se 1,14 haber virmez i-se 4,6 salmaz i-se s5ye 3 ,t

icazet (a) izini. v ir 1,19

iç içyanar i.-ü -m -d e 3,8 m eclis i.-i-n -d e 1,17 Blsütün-ı “ ışlf i.-i n-de 10,8

iç- içmek müdâm i. 1,9 y ir yutmadın sen i. 6,7

içün için la 'lün 1, 9,2

ihsâa (a) bağışlama eal^lağıl . . hoşi.-ı 1,24

ihtirâk (a) tntnşına düşer bin i. aya 3,5

ik i ikii. mest 9,2 b ir i. gün 7,5

iklim (a) arzın yedibOlge» ■inden her biri

sefer kıldum bu i.-e 1,22 il ülke

Rûm i.- i n ,,A n ad oln“ - . dntdı 2,7

İlâhi (at Tanrıi.-m saklasun 1,2J

ile ileiç bir yanağı gül nigâr i . .1,9 sehânuS lu tf 1. kânı (olduB) 1,25gül u çarâb i. sür 6 ,8inçeldiae hecr i. 7,4 hüzn i. katlan 7,5 kadr i. olur leziz 8,6 salınsan nâz i. 9,3 od i. korkutma 10,4 dâd i. • . âbâd eyledi10,7

ile ve, ileba:^t i. devlet .k ılnr secde 1,15saklağ 1 . . d in i. '^adli1,24ş ir in degülmi şuh gözün la' - İÜ5 i- 8 ,3

illa (a) hele , bahusus gttber kânı dum r, i. zer oldı işi 3,9

îm ân (a) iman I .- ı yo^mı 5,3; 5,5 seversen din u î -ı 1,23

imkân (a) İmkântapuna irmeğe i.-ı yokmt 5,8

inan- inanmakger i -maz-sa-5, gözün nerkis gibi aç 1,11makşûd i., kim ele d ü ç v a r

İ T i ş ü r 7,7 inçel- incelm ek

i.-d -i-ee . . . bilün 7,4 ir- _ernıek, gelmek

tapuna i.-meg-e imkânı yok- mı 6,8

29

derman (cânfin, dudağı mer­can, aj;2 i gülistân, Süleyman yûsuf-ı Ken'^an, gülistan, Ssân., pinhân, pâyâı^ l.-e , um m a 7, 1—9sana gol yâr i.-e-mez (i.-mez)7 .8

İr iş - gelmeksefer ^ıldum . . . i.-d-ü-m 1,22bahar i.-d -i 6,1 e le dtişvâr i.-ü r 7,7

trü r- vardırmak bülbül göge i.-d -i 1,2

IgbSt (a) isbat^üsnînûn da'-vâsın i. itmeğe10,5

İskender (a) İskender emae idi . . . . İ . 2,4

İste- istemek, aramak bu dürlü gül ger i.-se-H . .. i. 1,7i ,-e r iBen . . , d«d e y ­le 10,7eger emse idi . . .,n id er- di l.-y-ü p b u n ça . . . 5b-ı kayvânı 2,4

zer oldj i .- i „işS âlâ o ld u ''3 .9

İ4fU- işitm ek«dm i.-iir-d-ü-m 1,28 dîri oldukça , . . , l .-e - sen 1,26i-üp . . . . sefer k ıld ım 1,22

i t - yapmak^ kılm ak, etmek cennet i.-d -i 6 ,2i.-d -i . . . hezâr destanı ■6,31 ,-e r îex ix 8,1; 8 ,8

i .-e r tâbfin 2 ,8 az i.-m e 8 ,4 müst/BûSm i.-Bün 1,23 bilüsüzlük i.-üp . . mu^S- b il oldı 4,3hıısrev-î bSbân i.-en 10,S kallulç i.-düg-i-çün 5z5d ey­ledi 10,2

it- etm ek ( yardımcı f i i l ; krş. eyle-, kıl-)

katı i.-d -i 1,13i .-e r . . . liğân 1,4 vefa i.-m ez 1,7 feryâd u figân i.-m e 7,6 teferrü c l.-elüm 6,1 İTitf İ.-üp savdı 2,1 göz kara i.-üp ne düşdi 3 ,4 sirayet i.-üben . . dutışısar3 ,8şabr ^.-meg-ün oranı 6,1 aaş*'g'etürdi . . . işbâti.«meg-e 10,5

ittîşâl (a) yakın lıkcemâlün i.-i-n -d en düşer biK ihtirâk 3,6

k âfir (a) dinsiz k .-ü îî îm Sni 5 ,3

kân ( î) maden yerisehânun . . . k .- ı ( ol- duH ) 1,26güher k .- ı duıur 3,9

kelâm (a) sOz k . virdi 6 ,3 k .* ın virdi 1,2

kemâl (a) olgunluk, mü­kem m ellik

k .- i devletüfi güni 1,21 k .- i hüsnünün nolkşânı 6,7

K en'ân (a) Ken’ an eli

30

Yüsuf-ı K. 7,5 K en 'ân î ı'a) K en 'an felH

p ir-i K. 1,4 keuâr (f) kenar

k .-ı mâhda 9,1 * ki tf) ki (ilgilem e, „relativ“

zam iri; krş. kim) b ir yanağı gül nigâr, k . . . kıla gül-efşânı 1,9 b ir kvıru gövde, k . yoVdur 'a'kh u cam 1, lO ş5h-ı felek-rll^at, k . . . . baht . . . k ılu r . . secde 1,15zih î devlet, k . gözlerüm . . oldı nûrânî 2.1 7,ihî devlet, k . arulııl^da güherveşdür 4,1 bu resme, k . D ehhânî du­rur çem^ gibi zSi‘ 7,9 sözümün d13.rrin, k . g] dür- den hacâletde kaJupdur 1,18 ol, k . yârüS kaşını nün u gözin şfid eyledi 10,5

k i (f) k i ( bağlama edatı „con jonction“ ; krş.

kim )8un . . . , k . gül yine bezemişdttr 1,1 kelâm ın virdi . . ,k . bülbül göge irürdi 1,2 'aceb degül. eger bülbül kı- lursa nağme-i Dâvud, k . gül üstine dntmışdur söğüt çe t- r-i Süleymânı 1,3 'ömrüni geçürm e zSyi' . . , k. gül devri b ig i tlzçek ge­çer ' Omr devrânı 1,8

Süleyman rûhı çâd Oldı, k .

fitn e diviııi bende bırağub«n bezemişsen . . . dünySy»1,16sür& gör dev-l l^fianünl, k . geçer hüsn devrânı 2,6 y irîdür dağlara düşsem . ,. andan, k. ç ir"n sözleri var dur 4,4niçe gözleyem ol kaşı, k. hışırı yaeını kurmiş 4,5 yir yutmadın sen iç . . . , k. Kâıün-ı muhteşem kanı 6 ,7 ' flceb degtil, eğer bülbül kı- lurea nağme-i Dâvud, k. gttî üstine dntm ıjdur söğüt çe tr- i Süİeymânı 6, 2 geçtirm e îu rşatı . . . , k . gül bigi geçer tizçek "^ömr devrânı 6,6 niçe Can virmeyen, k . ol vır cân . - leziz 8,5 bezm-i şehinşehdür letâfetde' bu gün gülşen, k . olup bül­bül u kumrî nedim u hem hoş elhânı 1,12 gör, k . gül d tir hür n ğı İmâ­nı 1.11bihamdillah. k . medhuBi . .. . dehânından dür-i ma*-ni döker 1,17ne mikdârı ola cârnıS, k . befizedem sana canı 2,2 degül mümkin, k. gönülden^ . . çıkaram 4,7 • açteb ne sihr oltıp lirdi, k . itdi hezâr destanı 6,3

icazet vir rem 1,19

k. gO-

3 t

'a l5 -i d in u dünya çun k .katı itdi ^Al'i bigi 1,13' Omrü.Bi sür tâ k . 'öm rdûr f a n î 6 ,8

kim kimk . anı biT çöpe saya 3,1 her k . göre zahir 1,14

kim k i (ilgilem e ,.re la tiv “ zam iri; kış. ki)

varmıdur nihâi, k . . . vire semer 8,2 ne, k , vardur 1,25

kim ki (bağlama edatı „con jo n ctio n " krş. ki)

vaşî-ı lebünle şi'^rûm olur .. . lealz, k . âbı kand-ı nâb-ı m ükerrer eder leziz 8,1 ş îr în degülmi şüh gözün . .. , k. bâdâmı . . . ider . . leziz 8,3lu^f İCli, k . nâz-ı nazenin o- 1ar . - . leziz 8,4 b ey in in uzatma, k . resm î haber . .o l u r muhtaşar le- zTz 8 ,7

dâd ey le , k . pâdişehler dad İle m ilkini âbâd eyledi 10,7 Ifoılfutn'a vâ'^ıi bizi, k. la' 1-1 nlgâr cüDumuz . . oda yan­mağa mıı'^tâd eyledi 10,4bllûBüzlilk idüp bu, k . mu­kabil oldı yüzine 4,3 ktm uya röşen oldı, k . katı yüzlü imiş. 4,3 makşüd İnan, k . e le düşvâr irişür 7,7Iforkaıam, k . ^an olur 9,2 dirîâğ, k. veîâ itmea 1,7 egerçi, k. mutavveldllr 3,2

nite, k . Rûm ilin . . . dut» dİ 2,7

kim sene kimsek . haber virmeye 4,6

k irp ik kirp ik k.-ler ohını 4,6

kişi insan, kişik . beslemese canın 3,10 olur can '^azîz k .-y -e . . . leziz 8,5

kûşe (f) u ç . bucakgCren . • k .- i ebrüsını 6,4

Ipad (a) boy k ..ü n nihâi 8 ,2 bende İdi . . . . k .-l-n-e-10,21f.-l 'bSlinı çün gbrdtm 8,6

kadeh (a) kadeh k. elûmde 6,5b ir k.-le . . . jfamden izâd •yledi 10,1

kadr (a) değer, kıym et k. ile olur aîm u le r legis.3,6

Ikal- kalmakhacâletde k.-dur düxr-l ^nm- mâ'^nî 1,18

kalem (a) kalem If. yazdı 8,7 İp. bigi 8,7

Vamu ker kes k .-y-a rüşen oldı 4 ,8

kan kanjarlbU n If -ı yokmı 5,6

ittçi yürek k -ı-du r 6,7 ^•u-m-ı toprağa karduK 6,6-

k .-a bulaşupdur 1,5

32

bulaşdı ^ızıl k.-a 6,4 ol iki mest arasında . . • k. olur 9,2

iVand (a) şekerk,-l nâb-ı mükerrer ider le­ziz 8,1

Ider k .-ter lezTı 8,3

Içanda neredek. ise 8 ,”

-%anı haal, neredeKârûn-ı muhteşem k. 6,7

.3far- karıştırmak

kanumı toprağa k.-d-u-S 5,6 «'^ra kara

güz idüp 3,4 ^Vannça karınca

]ç. gibi -%arçu karşı

k.-u-m-a glil 6,5 k.-u-S-a başın falup 9,8

kıla . . . gülefşS-n ı 1,9gözüme İç. 4,5

Kirûn (a) Karan ,K .-ı muhteşem kaöı 6,7

kaş kaş k.-ı fetlân 4,2yârün k,-n-ı nün . .. . »ey­ledi 10,5gözleyem ol k.-ı 4,5

Jcatı sert, utanmaz If. yüzlü 4,8

IpatMa) öldürmekk. İtdi 1,13

i^atlan- katlanmak, taham­mül etmek

hüzn ile k. 7 ,5 kıl k ıl

k. yaranlara 4,6 haber virmeye b ir k-ça 4 ,6 k. be-k. disün 3,2

Ipıl- yapmak, k ılm ak, etmek

binlim bakkamda k.-d-u-n sen 1,25^.-d-l cihanı nürânî 6,1 yüce boyun k.-ur bende 2.3 ki . . k .-a . . . gül-efşâ- n î 1,9perişan k.-m a saçunı 2,5

kıl- etmek (yardım cı f i i l , k rş . it-, eyle)

sefer k.-d-u-m bu iklim e 1,2^ baht ile devlet k .-n r d ergi- huna secde 1,15

bülbül k.-ur-sa nağme-i D5-

vud 1,8 lu tf k. 8,4

kızıl kırm ızı, k ızıl k. kana 6,4

ko- bırakm ak İp. bu le ry â d j 7,3

Hforlp- korkmak

k;.-ar-am, kim ^an olur 9,2

korkut- korkutm akod ile k.-ma vâ'ız bizi 10,4

kul kul, köle ben k.-u-S 1,26

kulak kulakk.-u-n-da dutasen 1,18

kulluk kulluk, köle lik

k . İtdügiçün 10,2

33

kumrî (a) kumruolup bülbül u k. nedim u te m hoş elhânı 1,12 niçe niçe nedim u dogt didi k. b ig i 6,9

:kıır- kurmakhışmı yasını k.-m ış 4,5

^nru kuru b ir k. gövde 1,10

la 4 (a) yakut; dudak emse İdi sinün leb-i l.-ü -S- den 2,4ş îr în degülmi şüh gözün l.-ü - n ile 8,3I.-ü-n içün . . . . hançerçeker 9,2l .- i nigâr cânumuz bizüm oda yanmağa mu' tâd eyledi 10,4

U lâ (1) lala1. olursa lülü-yı 1. 3 ,3 bu manşıb çok degülmidûr . . . lülü-yı l.-y -a 3,3

lâle [f) lâle lülü-yı 1. 3,3

leb (1) dudakş ir in l.-ü -S -e ben niçe cân virmeyem 8,5emse idi siniiS J.-i la'^lünden 2,4 vaşf-ı l.-ü-n-le şi'rüm olur . . . lez'i? 8,1 şettö)u-yı L-ü-fi gibi vire semer 8,2 l.-i şekker 4,2

letafet (a) hoşlukbezm-i şehişehdûr l.-de . . . gülşen 1J.2

L e y lî (a) Leylâ cemU-i şüret-i L . 1,2 cemâl-i tal'^at-ı L. 6,3

lez ’z (a) lezzetlio lu r . . . 1 .8 ,1 ; 8 ,4 ; 8 ,5 ; 8 ,6 ; 8,7 ider I. 8 ,1 ; 8,8 ▼ire semer 1. 8 ,2

lülû (a) inci dişi 1, 4,1l .-y ı lâlâ (ya) , , parlak in c i“3.3

lu tf (a) lûtüfsehanun 1. ile kânı (oldun)1,25 1. idüp 2,11. kıl 8,4

ma'^âzallah <a) Allah sak­lasın

hatâ didüm m. 2.2 ma'^den (a) menba, maden

vofânun m .-i oldun 1,25 mağrur (a) mağrur

m. ölürsen 5,7 mâh (f) ay

hâle belürse ken5r-ı m.-da9,1ider tabân . . . m.-ı tabanı2.3

makşud (a> maksatm. . . . düşvâr İLİşür 7,7

ma'-gi (a) mana dür-i m. döker 1,17

manşıb (a) mertebe bu m. çok degülmldür 3,8

meclis (a) toplantı her m. içinde 1,17

Mecnûn (a) Mecnunitd i “ âşık-ı M. hezâr destanı0 ,3kelâm ın virdi M.-a 1,2

medh (a) övme, nıedih m.-ü-n-l bu gün her meclis

34

içinde 1,17si nün ro.-ü-n-le tolduram 1,26

meğer (f) meğerm. bezm-i şehlnşehdlir . . . glilşen 1,12m. ger haber virmez ise 4,6

m elek-siret (a) melek huylu m. (-dür) 4,2

mercan (a) m ercan dudağı m. ire 7,2

merdan (f) adamlarg ö r . . . ş ir -i m .-J 1,14

MervSrı (a) Mervan Jfati itdi nesl-i M .-ı 1,18

mest (f) sarhoş ol iki m. arasında . kan olur 9,2

meVsim (a) mevsimbu m .-de . , . k işi bes­lemese canın 1,10 bu m .-de . • . bezemez 1,20

mey (f) şarapgül u m .-le k işi beslemese câıun 1,10

Mışr (a) M ısır M. şehrinde 1,4

mihr (a) güneş, muhabbet yttzüH m.-i ider taban 2 ,8

mil^clâr ("a/ kıym et ne m .-ı ola câann 2,2

m ilk (a) ülkem .-i-n-i âbâd eyledi 10,7 m .-i hüen âbâd ola 10,7 görem m .-i ÇorSsani 1,19

m iskin (a) m ikin z l m. göz S ,4

muhkem (a) sağlam sakiağıl m. 1,24

muhtasar (a) kısaresmi haber . . . olur- m. Jeziz 8,7

muhteşem (a> m uhteşem , K5fûn-ı m. Jçanı 6,7

mukabil (a) karşı m. oldı yüzine 4,3 gelür olsa m. ay 3,5

müm (f) mumyanaram m .-la-y-ı-n 5,2

m u4âd (a) alışmaoda yanmağa m. eyledi 10,4:

müdâm (a) daima, şarap m. iç 1,9

m ükerrer (a) ç i ît j^aod-i nâb-l m. 8,1

mümkin (a) mümkttn degül m. 4,7

m ürüvvet (a) mürüvvetm .-de n e , kim vardur 1 ,25

müstedâm (a) daim. baki.sin i Hak m. itsün 1,28

mütavvel (a) uzatılm ış egerçi kim m .-dür 3,2

nSb (f) sâf, haliskand-i n .-ı mûlterrer 8,1

nağme (â> . nağme, melodi bülbül İçılursa n .-i Dârud 1 ,3 ’

naş (a) nas, delil mahiye­tinde Kur’ an sOzti

n. getürdi 10,5 nâz (f) naz

n.-u-n ı az i'me 8,4 salın ean n. ile 9 ,S n.-ı nazenin otur . . ,, Jezî? 8,4

nazar (a) kıvm etlendirme n .-d i bir c;öpe saya 8,1

nâzenin (i) nazlı

35

nâz-ı n. olur . . . leziz 8,4ine ne

n. Bihr okıp 6,2 n. mikdân ola 2,2 n„ kim vardur 1,25 n.-dür 5,2n. düşdi bunça sevdaya 3,4 n. sanursen 5,6 t

ınedîın (a) arkadaş, hemdem n lçe niçe n. u dost dldi 6,9 saki, n. 6,5olup bülbül VI kumri n . 1,12

BerkİB (f) nergizgözün n. gibi aç 1.11

nesim (a) tatlı rüzgâr sor . . . a .- i ySliyesâya 3,2

neal (a) soykatı İtdi . . . n .-l Mervâm1,\S

n esrin (I) yaban gÜIü gül-i n. 1,6

n içe nice, nasıl, niçin toldnram n. defterle divânı1 ,26n. hoş eyvan olur 9,4 _ n . n. . . . didl kuıtırl blgi >6,9n . gözleyeni 4,5 firkat n. b ir ola 7,4 ,n. dürdâne dökersen 7,2 n . can virmeyem 8,5

n içün niçin n . bulaşdı 6,4 n . kana bulaşnpdur 1,5 yüzüme n. bakmaya 8 ,6

nigâr (f) güzelİç bir yanağı gül n. ile 1,9 la^ .i n. 10,4

a ib i l (f) fidanŞcaddün n .-i gibi bulınuTBl

n. 8 ,2 n it- ne yapmak

n.-er-d-i isteyüp . . . 5b-ı hayvanı 2,4

n ite nasıln . k . Rûm ilin . . . dntdı2,7

niyaz (f ) yalvarmaeh l-i n .-a nözuSı az itme 8,4

nokşân (a) az, eksik n. hazanından 1,21 kem Sl-i hüsnünün n .-ı 5,7

nün (a) nun harfikaşını n . . . . eyledi 10,5

nüranl (a) aydınlıkgözlerüm . . . oldt n. 2,1 kıldı . . . n. 6,1 voch-i n. 1,22

od ateşbu sevdan o.-ı-dur 3,8 can atma o .-a 7,1 o.-a yanmağa 10,4 o. île korkutma 10,4

oh ok (bk. ok)atar k irp ikler o .-ı-n -ı 4,5

ok ok (bk. oh)delüpdür c ig erü jıl ğamzeH o .-ı 5,4o. ırrmadısa gül 1,5 gül urmadısa . . . o. 6 ,4

okı- okumaksihr o.-p . . . ûrdi 6 ,2

ol oo ., k i yârün . . . gOzinşâd eyledi 10,5o. revh u reyhanı 1,1o. dürden 1,18o. kaşı 4,5o. zâlimün 5,5

36

o. iki mest arasında 9,2ol- olmak

veîân n S ma'-deni o .-d-n-5 1,S5"^aziz o .-d -ı.g ü l 1,4 Süleym an rûln şâd o .-d-ı 1,16 gOzlerüm . . . o.-d-ı nûrâ- nl 2,1zer o.-d-ı işi 3,9 mukabil o.-d-ı yüzine 4,3 kamuya nîşen o.-d-ı 4,3 cem âl-i hüsnüne mağrur o .- u -r-sen 5,-7şi'^rünı o .-ar . . l e i ' i 8,1 rSz-ı ııâzenln o.-ur . . . lezîz 8,4o.-u r can '^azîz kişiye . . .

‘ lez ’ z 8,5 kadr ile o .-u r Bİm u zer le ­ziz 8.6resmî haber . . o .-ur muhta- şsr ]eziz 8,7gözlerüm giryân o .-u r 0,1 baran o .-u r 9,1 kan o .-u r 9,2aerv -i revân hayran o .-u r 9,3 n içe höş eyvan o .-u r 9,4 ç o k bühtan o .-u r 9,5 lâlâ o,»ur-Ba lül-yı lâlâ 8 ,S ne mikdârı o .-a cânun 2,2 firkat niçe b ir o.-a 7,4 âşkâr o .-a b\r gün 7,8 ister isen m ilk-i hügn âb.âd o .-a 10,7cibân centıet o.-up durur 1,11 o.-ti);ı biübü.1 u Ifumrî nedim Q hem hoş eJhânı 1,12 gelür o.-sa mukabil ay 3,5 şad o.-sun gönli anun 10,1 diri o.-duk-ça ben kvılun 1,26

oran derece, ölçüşabr itmegün o. ı yokmı 5 ,1

öğüt öğütgönülden f).-le çıkaı-am 4,7

ö l- ölmekö.-mez-den Ondin 5,Ö

“ ömr (a) ömür, hayat ^ö.-dür “ n1 6,8

bâ^î degüîdür 6,8 bâkî ö.-ü-n-i sür 6,8 ‘ ö.-ü-n-i geçürma iâyi" 1,8 '^ö.-i-n-e (i) pâyön ire umma7,9geçer uş tiz ^ö. devrânı 6,& tizçek geçer bu 'ö . devrânı1,8

Ondin önce ölmezden ö. 5,8

öz kendiurur yire ö .-i-n 4,1

pSdlşeh f i ) padişah p .-ler . . . m ijkini Sbâd eyledi 10.7

pâyân ( f ‘ son p ,-ı yolçmı 5 ,2 : 5,4 •^ömrine p. ire 7 ,9

perişan (fi perişan, dağınık p. kılma saçunı 2,5 esirge ben p.-t 2,5

peyS pey (f) b iri biri a r­dınca

atar . . p. 4,5 peykân (f) ok ucundaki

demir p—I yokmı 6,4 bulaşdı . . kana . . p .-ı 6,4kana bnlaşupdur. . p .- ı1.5

37

pinhân (f) gizlip. ire 7,8

pinhân'İ (1) gizlice yanar içütnde p. 3,8

p ir (f) ih tiyar p .-i Ken'^ânî 1,4

plçânı lî) alın u ru j toprağa p. 1,15

ra'^nfi fa) güzel, lâtif gü l-lr- „yar Bi sarı, yarısı kırmızı gül“ 1,6

resm (a j şekil bu r .-e 6 ,9 ; 7,9

resm i (a) edebî olmayan devlete ait olan

r . haber 8,7 revân (ç) yürüyen

serv-i r 9 .3 ; 10,2 revh (a) hafif rüzgâr esin­

tis isun . . . ol r u reyhanı 1.1

reyhan (a) fesliğensun . . . ol revh u r .- ı 1,1

riîh (a) rnhSüleyman r .- ı fâd oldı 1,16

Rûm (a) Rum, Romalı R . ilin ,,Anadolu“ . . dutdı

ruşen (f) aydınlık, vazıh kamuya r . oldı 4,3

şabr (a ) sabır ş, eyle 7.1 ş. itmegün 5,1

saç saçs.-ı Bünbül (dür) 4,2 s.-u-fi-un h iç nçı yokdur 3,2 s.-u-n görüp 3,4

perişan kılma s,-u-H-ı 2,5 şad (a) sad harfi

gözin ş . eyledi 10,6 şadef (a) sedef

gOzün ş.-i-n-den niçe düı- dSne dökersen 7,2

şahn (a) avlu, meydan bezemişdür . . ş -ı güHs- tSni 1,1

sâkî (a) saki s. u Eedîm 6,5 s . gamdan âzâd eyledi 10,3 Bun i s. 1,1

sakla- h ıfzetm ek, saklamak bu dördi s.-ğ ıl muhkem 1,24 İlâhim s.-sun anı 1,21

sal- salmakboyun . . . s .-m azise saye3.1başın s.-up . . hayran olur 9,8

salın - Falinmak gülşende s.-sa-n 9,3

san- sanm ak, saymak ne s.-ur-sen 6,(i s. anı bir kuru gövde 1,10

sana sanas. çol yâr iremez 7,8 benzedem s. cânı 2,2

sav- savmskvişâlün . . . s.-d-ı . . h icranı 2,1

say- saymak, değer vermek kim eni . . . b i r çöpe s -y -a 3,1

saye (f) gölges.-sl dutmış cihanı . . hoş eyvan 9,4boyun . . . s-’.-maz ise e.3.1

38

.secde (a) secde İçtlur . . s. 1,16

Beler (a) yolculuk B. kıldutn 1,22

sehâ (al cömertlikB.-n.vın ma'^deni oldun 1,26

sehSvet (a) cömertlike.-de . . . aduD işidür- düm 1,23

Beher (a) erken sabah8. y ili 6,2

sem er (a) meyva, mahsul vire ş. leziz 8,2

sen sen s. İç 6, içılduS s. 1,25 husrev-i hSbâa iden s. dil- ber-i şîrîn-Iebl 10,3 virdi göHai 8. sîm-sîraSya 3,9

aer (f) başcihan cennet olup durur s .- a 8. 1, 11bulaşupdur s.-a s. cümle pey- kânı 1,6şi'^rüm olur s. be-s. leziz 8,1 cihâaı dutdı s. tâ-s. 2,7

«erraâye (f) sermaye yiter bana bu sevda süd n s. 3 ,7

«erv ( î) servi boyı 8. (-dür) 4,28.-1 revân hayran olur 9,3 bende idi . . . kaddlne B.-i revân 10,3 İFiIur bende s.-i âzâdı 2,3

sev- sevmek s.-er-em sini 2,2 B.-er-Ben dîn u im in i 1,23

sevdâ (1) karanlık , kuvvet­li aşk

yiter bana bu s. sud u serma­ye 3.7bu s.-n odıdıır 3,8 Valem yazdı bu s.-y-ı 3,7 gönül s.-sı-n-a düşmiş 8,4 ne dUşdl bvınça s.-y-a 3,4

Bî^r (a) büyü ne 8. okıp 6 ,2

Sikenber (f- İskender Ş . ân u adiyle 2,6

sim (t) gümüş^adr ile olur b. u zer leziz8,6

sim-ber (f) gümüş göğüslü, i s. 8,5

BÎm-sliDâ (f a) gümüş yüz­lü

virdi gönül sen s.-y -a 3,9 Binden senden

dilegüm bu durur s. 1,24 sini seni

8. HaV mûstedâm itsün 1,23 severem s. 2,2

Bİnün senin8. yüzün 1,208. medhünle 1,26 s. leb-i lagünden 2,4

sirayet (a) bulaşmak8. idüben 3,8

sor- sormak8. . . . diBÜn 3,2 a.-an-a . . . ad eyledi 10,6

söğüt söğütdatmışdur s. çetr-i Süley- mâni 1,8

sOz sözB.-ü-m-ü-n dürrin 1,18 şirin B,-ler-i vardur 4,4 s.-i-y-le . . . gfther kân»

39

durur 3.9dür-i ma'^nl döker B.-l-y*Ie1,17

sa HUB. gibi 6,6

Böd (f) kâryiter bana bxı sevda s. n eer- maye 3,7

sultâol (a) sultana bas z ı “ ayş-ı B. 6,5

san - sunmak, uzatmak s. . . , bize ol revh u rey ­hanı 1,1

Buret (a) yüzyuyuban ş .- i Hindiî 4,7 cemâl-i ş .- i Leylî 1,2

burî (f) Suriyeligül-i B . ,,Şanı gülü“ 1,6

Büsen 11) susam gûl-i B. 1,6

aûçi şarapB. yürek kanıdur 6,7

Süleyman (a) Süleyman(peygamber)

S. rShı şâd oldı 1,16S . ire, umma 7,4S . bigi 1,16dutmışdur söğüt çetr-J S .-ı1,3

Bûnbûl (1) sümbiU saçı B. (-dür) 4.2

sür- Bürmek, devam ettir­mek

bu bs(fî '^ömriini s. 6 8 s .-e gör devr-i hüsnUni 2,6

sûveydâ (a) kalbin özü dulışısar s .-y -a 8,8

şâd (1) memnun, mesrur, gönlümi ş. eyledi 10,1

Süleyman rühı ş. oldı 1,16 ş. oİBun gönli anun 10,1

ş ih (f) şah , hükümdar ş.-u -m 1,22 eyâ ş.-u -m 1,26 eyâ ş .- ı fe le k -r if 'a t I ,l5 ş .-â 1,19; 1,20

şarâb (a) şarapgül u ş. . . . '^ömrüSi sür6,8

gecâ'^at (a) şecaatsaklağıl . . . ş .- le höş Hj- Bânı 1,24ş.-de aduH işidürdüm 1,25

şeftâlü (1) şeitall ş .-y ı lebün gibi 8 ,2

şeh inşâh (ü) şahların şahı (krş. şehiDşeb)

ş.-ı felek-rif'^at 1,13 şehinşeh ^î) şahların şahı

(krş. şehinşâh bezm-i ş.-dür . . . gttlşea 1,12

şehr (t) şeh irMışr ş.-i-n -d e *^azîz oldı 1,4

şeker la) şeker (kı-ş. şek- k er)

ş.-d en hem dabı dallu 4,4 şekker (a) şeker (krş. şe ­

ker)lebi ş. ^•dttr) 4,2

şem*- (a) mum cem' ş .-i sen 2,5 ş. gibi zar 7,9

şimdi . şimdiş, iitn e devridür 9,6

ş ir (f) arslangör ş.-i merdânı 1,14

şi'^r (a) ş iir , nazım

40

ş.-û-m olur . . l&zîz 8,1 ş .-i-y -le dutdı 2,7

ç îr in (î) ta tlı. Ş irin ş . lebüH 8,5f. sözleri 4,4 ş. degiilmi 8,3

ş îr ln -le b (f) tatlı dudaklı husrev-i l^übân İden sen d il­ber-) ş .- i 10,3

ş îveger (f) nazlı, cilveli i ş. 8,4

şol şu 9- yâr 7 ,8 ş . kâfirün 6 ,3 ş. dişi güher 7,2

şöyle böyle, şöylebulaşdı . . . ş. peykânı6,4

şüh (î) şen, şuh '"ş. gözün 8 ,3

tâ if) k i, zirakem îşe t . bu mevsimde . . bezemez 1,20^ömrüSi SÜT t . k i 'öm rdür fâ n i 6 ,8

tâbân (f) parlakİder t. . . . mâh-ı t.-ı 2,8

ta l 'a t (a) yüzcemâli t .n günün 1,20 Cemat-i t .- ı L ey lî

tapu huzur, nezd t.-n-a geldi 1,19 t -S a irmeğe 5,8

teferrü c (a) gezmek t. İdelüm 6,1

te r (f) tazecennet itdi gül-i t.-le bâğ u böstânı 6 ,2

t iz (f) çabuk geçer . . t . 6 ,6

tîz çe k (f t) çabukça

t. geçer 1,8toldur- doldurmak

sinün medljünle tolduram nlçe d eflerle d îvâm 1,26

toprak toprakkanunıı t.-a kardun 6,6 urur t.-a p îşân ı 1,15

tübî (a) tuba ağacıt.-y-e eger salmaz ise s iy e3.1

u (f) veglçe u gündüz 1,4 bülbül u kumrl 1,12 sûd u sermaye 3,7 gül u şarâb 6,8 feryâd u fiğân 7,6 sim u zer 8,6 Kat u kal u saçun 8,4 ^alflı u c im 1,10 hür u ğılmânı 1.11 ân u adiyle 2,6 nedim u hem hoş elhânı 1,12 bağ: u böatânı 1 ,20; 6 ,2 d in u İm ânı 1,23 gül u glilistânı 6,1 gül u m eyle 1,10 'a l5-i d în u dünyâ 1,18 'a z iz oldı gül u bülbül . . İder . . . fiğân 1,4 kaşım n«n u gOzin ş5d ey ­ledi 10,5bahâr irişdi u kıldt cihanı nürânı 6 ,1kadeh elümde u sakı, nedim karşuma gül 6,5 b o y ıse rv u le b i şekker (-dür)4.2

nç uçsaçunun n.-ı 3,2

41

um- Tunmak ire u.-m-a 7 ,l-9

‘-ıımminı (a) ammana ait dürr i 'u . 1,18

ur- vurmakbaht ile devlet • . . nr. top­rağa pîşânî 1,15u.-ur yire özin . . . gûl-i hodrü 4,1eger giil u .-m a-dı-sa btilbü.- )iiH yüreğine ok 6,4 eger ok u.-ına-dı-sa gül . . bülbül yüreğine 1,5 yüz 11. np tapuna geldi 1,19

uş bak, işteu. ider . . . figân 1,4 geçer u. tîz 6,6

uzat- uzatmakDehSnl (dehâm) beyânın u .- ma «,7

ür- üflemekbu seher yili ü.-d-i 6,2

üst ÜBt

gül ü .- i-n -e dutmışdur 1,3 zülll ü.-i-n-de gören 9,4

T â 'if (a) vaaaeden od ile korkutma v. 10,4'

var _ varş ir in sözleri v.-dur 4,4 ne. kim v.-dur 1,25 v.-m i'dur b ir nihai 8,2

var- gitmekbaka bağında v. 1,7

vaşî (a) vasıf, tavsif v .-ı lebünle 8,1

vaşi (a) kavuşma gül v .-ı dilersen 7,3

vech_ (a) yüz z ı v . 'i nürâni 1,22

vefa (a) vefa

v.-nun ma'^deni 1,25 V . itmez 1,7

vir- vermekgönül v.-d-ü-m 8,6virdi gönül sen sîm-sîmâya3,9gönül v.-d-ü-m 3 6 v.-d-i gönül 3,9 cem âl'i şûret-i Leyli kelâmın v .-d-i Mecnûna 1,2 cem il-i taK at-ı Leyli kelSm v.-d-i '•aceb 6,8 ıneger gev k ıl yaranlara ber vırmez ise glzlû 4,6 şeftâlû-yı lebüH gibi Tİıe semer leziz 8,2 bilinden kimsene hergiz ha­ber v.-m e-y-e 4,6 icazet v. ana 1,19 ş ir in iebüne ben niçe cSn v.-me-y-e-m 8,5 gönül v.-m ek belâ imiş S/>

vişâl (aı kavuşma v.-ü-n . .. . savdı . hicranı 2,1

ya yayIhişmı ya-8i-n-ı kurmış 4,5

yâ (f) yoksa, yahutdermanı yokmı, y . bu »abr itmegün oranı yokmı 5,1

yaka yakayırtm a y.-n-ı 7,7

Yaküb (a) Yakub (peygBJn- ber)

Y. bigi 7,5 yan- yanmak

y.-âr-am mumlayın başdan ayağa 5,3y .-ar içümde pinhânı 3,8

42

y.-mağ-ıın payanı B,2 câmımuz biziim oda y.-mağ-a mu'^tSd eyledi 10,4

yanak yanakkıla . . . y .-lar (-1-y )-la (le) giU efşâivl 1,9 y .-ı gül nigâr 1,9

yar- yarmakkıl y .-an-lar-a haber virmez ise 4,6

yâr vf) sevgili şol y. irem ez 7,8 y.-tin kaşım 10,5 y .-i-n-den ayru düşelOen 6,9

yaş göz yaşı y . -11-111 gbrüp 8,6

yaz- yazmak, dağ tn.ak kalem y.-d-ı bu sevdayı ba- şuma 3,7

y ıl yılbende idi bunça y.-lar 10,2

yırt- yırtmak y.-ma yakanı 7,7

y il yel, rüzgâr bu seher y .-i ürdi 6,2

yine yinegül y. bezemişdtir 1,1 ok urmadısa gül y. bülbül yüreğine 1,5dağlara düşsem y. Ferhâd- v e j 4,4y. devlelünie ben göreni 1,19 y. gülisfâii ire 7,6

yir yety. yutmadın 6,7 y.-i durur 1,18 y.-i-dttr 4,4 urur y. e 4.1

yok y.-e çok bühtan o lu r 9 , yit- yetmek

y.-er bana bu sevda süd u sermâye 3,7

yok yokaldı y. bahâya 10,6 y. yire çok bühtân olur 9 ,5 uçı y.-dur 3,5 y dur ‘ flklı u cSm 1,10 dermanı (oranı, pâyânı. pey- kânı, îm ânı, Şçanı, noksanı, im­kânı) yoknıı 5,1-8

yu- yıkamakağarmaz . . . y.-y-uban şüret-i HtndS 4,7

Yûsuf la) Yuauf (peygam­ber)

çû Y . 1,4haber-i Y .-ı Ken'^ân 7 5

yum- yunınıakağzuiî y. ğoııca gibi 7,6

yut- yutmakyir y.-madin sen iç 6,7

yüçe yüksek y. boyun 2,3

yürek yürek, kalp süç' y. kanıdır 6,7 olf uı-madısa . . bülbül y.-i-Ti-e 1 ,5urmadısa bülbülün y .-i-n-e ok 6,4y.-ûe peykâm yokmı 6,4

yüz yüz y. urup 1,9 y.-tt-m -e ba^naya 8,6 siııün y .-ü fi bigi 1,20 y.-ü-n mihri 2,3 y.-ü-5-i gOrdüm 1,22

43

ay y.-ü-E-de hat belürse 9,1 y.-ü-n-den o]d» nürânî 2,1 y .-î güldür 4,2 y .-i-n göıüp 4,1 mukabil oldı y .-i-ıı-e 4,3

yüzlü yüzlükatı y. imiş gözgü 4,3

zahir (a) açık göre z. 1,14

zâlim (a) zalim z.-iifi in ânı 5,5

zâyi" (a) ziyan, heder geçürme z. 1,8

zer (f) altın

oJnr . . . z. Jezîz 8,6 z. olch işi „işi â)§ o ld u "

_ 3,9zi (f) ne hoş, ne tu haî

( i r ş . z ih î) z. m iskin 3,4 z. < ayş-ı sultani 6,5 z . vech-i nürânî 1,22

z ih i (î) ne hoş, Be tuhaf (krş. zî)

z. devlet 2,1 z. gevher 4,1

zülf ( î) zülüf z .-i üstinde 9,4

z .-i bigi 8,7