SEMINARSKI RAD IZ PREDMETA:MEĐUNARODNA EKONOMIJA

TEMA RADA :

MEĐUNARODNA TRGOVINA FINANSIJA I FINANSIJSKI PRINOS

SADRŽAJ

Uvod 3

Pojam i značaj međunarodnog poslovanja 4

Rastući prinosi, interne i eksterne ekonomije obima 7

Imperfektna konkurencija 8

Monopol 9

Monopolistička konkurencija i trgovina 11

Ekonomije obima i komparativne prednosti 12

Zaključak 16

Literatura 17

UVOD

Prema jednoj definiciji, međunarodno poslovanje (international business) se sastoji od

transakcija koje se obavljaju preko nacionalnih granica da bi se ostvarili ciljevi pojedinaca,

kompanija i organizacija. Ove transakcije se realizuju u različitim oblicima i često su međusobno

povezane.

Prema drugoj definiciji, međunarodno poslovanje su sve komercijalne transakcije -

privatne ili državne - između dvije zemlje. Privatne kompanije vrše ove transakcije zbog profita,

a sa državama (vladama) to ne mora da bude slučaj.

Tri glavna cilja koji utiču na preduzeća da se bave međunarodnim poslovanjem su:

1) da prošire svoju prodaju,

2) da pribave resurse i

3) da minimiziraju rizik

Najznačajniji subjekt međunarodnog poslovanja su multinacionalna preduzeća. Jedinstvene

definicije multinacionalnog preduzeća nema. Razlike postoje i u njenom pojmovnom određenju, tako

da se pored imenice "korporacija", koriste i druge (kao što su "kompanija" ili "preduzeće"), a ujedno

se uporedo koriste pridevi "transnacionalna" ili "multinacionalna".

U svim tim slučajevima se uglavnom podrazumeva da se radi o pravnom subjektu koji se

sastoji od matičnog preduzeća i njegovih podružnica (filijala, afilijacija) u inostranstvu.

Najcelovitija je definicija koju daje UNCTAD za transnacionalne korporacije, kao

inkorporirana ili neinkorporirana preduzeća koja se sastoje od matičnog preduzeća (parent enterprise)

i njegovih afilijacija u inostranstvu.

Međunarodne poslovne finansije obuhvataju poslovne finansije sa elementom

inostranosti, kod kojih preduzeća (i drugi privredni subjekti) pribavljaju novčana sredstva iz

inostranstva (uglavnom u stranoj valuti ) za potrebe ostvarivanja svojih poslovnih ciljeva,

korišćenje tih sredstava (u stranoj valuti ili u domaćoj valuti dobijenoj prodajom strane valute) u

zemlji ili inostranstvu, kao i plasman (investiranje) novčanih sredstava u inostranstvo radi

ostvarivanja preduzetničkih ili čisto finansijskih ciljeva.

Cilj međunarodnog poslovnog finansiranja je, sa jedne strane, obezbeđenje potrebnog

iznosa i najpovoljnije strukture sredstava iz međunarodnih izvora za ostvarivanje poslovnih

ciljeva i poduhvata i, sa druge strane, ekonomski najracionalnija ulaganja slobodnih sredstava

kroz međunarodne transakcije.

1. POJAM I ZNAČAJ MEĐUNARODNOG POSLOVANJA

Trgovinska djelatnost se u svim državama sveta tretira kao zasebna grana nacionalne

privrede. Trgovina u međunarodnom prometu robe i usluga posluje na principu profitabilnosti, a

svaka nacionalna privreda nalazi sopstveni interes obavljajući ovu djelatnost.

Međunarodna trgovina posreduje u procesu razmjenu robe i neproizvodnih usluga kao što

su špedicija, transport robe i putnika, bankarske usluge, ugostiteljsko-turističke usluge, usluge

osiguranja, telekomunikacione usluge i drugo. Međunarodna trgovina predstavlja dio prometa

robe i usluga kao kupoprodajnog predmeta koji prelazi carinsku granicu jedne države i ulazi na

teritoriju države kupca, odnosno prodavca.

Međunarodno poslovanje podrazumeva sve biznis transakcije u koje su uključene dvije ili

više zemalja. Ove biznis transakcije mogu biti privatne ili vladine. U slučaju privatnih firmi,

transakcija je motivisana profitom, dok transakcije vlada zemalja često ne fokusiraju profit kao

osnovni motiv pri obavljanju međunarodnog biznisa.

Dakle, međunarodni biznis, odnosno međunarodno poslovanje obuhvata redovnu

razmjenu robe i usluga sa državama u inostranstvu.

Međutim, međunarodno poslovanje ne predstavlja samo promet materijalnih dobara i

neproizvodnih usluga, već u određenim slučajevima predstavlja instrument ostvarivanja

političko-ekonomskih interesa pojedinih država. Međunarodnu poslovanje danas karakteriše sve

veći uticaj multinacionalnih (MNC) i transnacionalnih (TNC) kompanija. Ove kompanije

obezbeđuju sirovine po povoljnim cijenama iz zemalja u razvoju, gde eksploatišu i jeftinu radnu

snagu; one se javljaju i u razvijenim državama gde kompletiraju proces proizvodnje ili ga

osamostaljuju, čime proširuju svoje tržište i koriste prednosti ekonomije obima. Čest motiv izvoz

kapitala MNC i TNC je i zaobilaženje carinskih barijera, kao i potiskivanje konkurencije. MNC i

TNC kroz okvire međunarodnog poslovanja, velikoj meri utiču na međunarodne odnose.

Nacionalne privrede država u svetu bez obzira na stepen svog razvitka nisu u stanju da se

izoluju od tokova globalizacije i regionalizacije svetske privrede. Nacionalne granice zemalja se

zbog jačanja regionalnih integracija postepeno gube.

Trgovinska djelatnost postaje spoljna i u okvirima međunarodnog poslovanja, tek kada

pređe trgovinsko-političku granicu određenog regiona ili zemlje. Geografske i kulturološke

udaljenosti između zemalja se permanentno smanjuju usled ekspanzije tehničko-tehnološkog

razvoja, čime je omogućeno kompanijama znatno proširenje tržišta i izvora sirovina. Kompanije

poput američkog Chrysler su proizvodile automobile od delova kupljenih i napravljenih u SAD,

ali danas Chrysler nabavlja delove iz Nemačke, Japana, Koreje kao i iz desetak drugih zemalja.

Za današnje međunarodno poslovanje, karakteristično je udruživanje, spajanje (merdžeri -

mergers) međunarodnih konkurenata, čiji je motiv u ostvarivanju što većeg tržišnog učešća.

Primeri ovih poslovnih udruživanja su sve brojniji u međunarodnim okvirima:

Daimler-Benz, nemački proizvođač luksuznih automobila, i Chrysler Corp, treći

proizvođač u SAD, su izvršili jedno od najvećih udruživanja do sada, čime je stvoren

zajednički kapital od 92. milijarde dolara. Ovaj merdžer, predstavlja najveći industrijski

merdžer svih vremena.

 Ford i Nissan su zajednički dizajnirali minikombi; Ford je imao uspešnu saradnju i sa

Mazdom i Tojotom, tako da su tokom proteklih dvadeset godina napravljeni automobili

Kentucky Mazda i Tojota koji su 50% urađeni od japanskih delova;

Mazda je konstruisala za Ford automobil (Ford Probe), koji se pravi u Michiganu;

 General Electric i SNECMA, francuska kompanija, zajednički proizvode mlazne motore

od 1971. godine.

Svaki oblik trgovinske djelatnosti u međunarodnom poslovanju izložen je određenim

rizicima i političkim uticajima koji u nekim slučajevima dovode do stvaranja neželjenih

rezultata. Upravo zbog toga je međunarodno poslovanje u nekim slučajevima podložno strogoj

kontroli od strane vlade .

Motivi transfera kapitala iz jedne u drugu zemlju putem uvozno-izvoznih poslova,

zasnivaju se na obezbeđivanju prihoda, odnosno maksimiranju profita, mada ne znači da svaki

plasman kapitala u inostranstvo donosi priliv kapitala u kratkom roku.

Motivi zbog kojih se odvija kretanje kapitala u svetu ogledaju se u:

ostvarenju što većeg profita na bazi što većih profitnih stopa, u obliku prihoda od kamata

ili u obliku dividendi npr.;

 jeftinija radna snaga je često motiv transfera kapitala, a posebno kada se radi o tehnološki

intenzivnim vrstama proizvodnje;

 niže cijene sirovina i energije u pojedinim državama utiču na transfer kapitala;

 izbegavanje carina i drugih uvoznih dažbina kroz izgrađivanje proizvodnih objekata

(fabrika) unutar datog carinskog područja;

 proširivanje tržišta i ostvarivanje političkih uticaja u nekoj zemlji;

 omogućavanju određenih poreskih olakšica (off-shore zone);

 beneficirani režim poslovanja, odnosno stvaranje slobodnih zona u kojima funkcioniše

sistem olakšica, minimizirana administrativna procedura i jasan koncept ekonomske

politike zemlje i zakonskih normi u privlačenju stranih investitora u zonu itd.

2. RASTUĆI PRINOSI, INTERNE I EKSTERNE EKONOMIJE OBIMA

Jedan od razloga zašto države međusobno trguju na osnovu specijalizacije su ekonomije

obima ili rastući prinosi koje stvaraju prednosti za države koje se specijalizuju za proizvodnju

ograničenog broja proizvoda ili usluga.

U ranijim teorijskim pristupima međunarodnoj trgovini polazilo se od pretpostavke o

konstantnim prinosima (povećanje inputa i outputa je srazmjerno), potpune konkurencije i

nepostojanja monopolskog profita. Međutim u uslovima rastućih prinosa (output proizvodnje se

povećava više od inputa proizvodnje) velike firme obično imaju prednosti u odnosu na male i

teže da dominiraju tržištem bilo samostalno (monopol) ili u grupi (oligopol). Postojanje

imperfektne konkurencije na tržištu podrazumeva egzistiranje kompanija koje su dovoljno velike

da mogu da utiču na cijene na tržištu u cjelini. Da bi se ostvarili efekti ekonomija obima u

međunarodnoj trgovini neophodno je da se države koncentrišu, specijalizuju za proizvodnju

ograničenog broja proizvoda. Uticaj na svetsku trgovinu će biti veći od situacije kada bi svaka

država proizvodila sve proizvode. Proizvodnja ograničenog broja proizvoda u svakoj državi koja

učestvuje u međunarodnoj trgovini omogućava im da koriste efekte ekonomija obima bez

smanjenja varijanti potrošnje. Naprotiv, međunarodna trgovina omogućava da se broj

raspoloživih varijanti potrošnjepoveća na svetskom tržištu u cjelini i u svakoj državi

pojedinačno.

Ekonomije obima mogu biti interne i eksterne. Eksterne ekonomije obima se javljaju

kada troškovi po jedinici proizvoda zavise od veličine privredne djelatnosti u kojoj pojedinačna

firma obavlja svoju djelatnost, a ne bezuslovno od veličine bilo koje firme pojedinačno. Interne

ekonomije obima se javljaju kada troškovi po jedinici outputa zavise od veličine same firme, a ne

i nužno od veličine privredne djelatnosti u kojoj ona obavlja svoju poslovnu aktivnost.

Eksterne i interne ekonomije obima imaju različite implikacije na privrednu strukturu.

Ako su ekonomije obima isključivo eksterne (nema prednosti za velike firme) privredna

struktura se sastoji od mnogo malih firmi i perfektno je konkurentna. Interne ekonomije obima

stvaraju troškovne prednosti za velike u odnosu na male firme i teže ka imperfektno

konkurentnoj tržišnoj strukturi.

3. IMPERFEKTNA KONKURENCIJA

Na perfektno konkurentnom tržištu ima mnogo prodavaca i kupaca od kojih nijedan ne

reprezentuje veliki dio tržišta. Firme prodavci dobara i usluga smatraju da moraju prodavati

svoje proizvode po tekućim cijenama na koje nemaju uticaja (firme su price takers). Kada

nekoliko firmi proizvodi određen proizvod situacija je drukčija. Npr. na svetskom tržištu

putničkih aviona postoje dva velike kompanije, Boeing i Airbus. Svaka od ovih kompanija zna

da je svetska cijena putničkih aviona direktno zavisna od njihovog obima proizvodnje. Na

imperfektno konkurentnom tržištu firme su svesne da mogu direktno uticati na cijene svojih

proizvoda i da veću količinu proizvoda mogu prodavati samo ako se smanje njihove cijene

(firme su price setters). Imperfektna konkurencija je karakteristična za privredne djelatnosti u

kojima ima samo nekoliko velikih proizvođača i privredne djelatnosti u kojima se svaki

proizvođač od potrošača doživljava znatno drugačijim u odnosu na rivalske firme.

4. MONOPOL

Slika 1. prikazuje poziciju pojedinačne monopolističke firme. Firma se na tržištu susreće

sa opadajućom krivom tražnje (D) koja ukazuje na to da firma može prodati više jedinica outputa

jedino ako se cijene outputa smanje. Kriva marginalnog prihoda korespondira sa krivom tražnje.

Marginalni prihod je ekstra ili dodatni prihod koji firma ostvaruje prodajom dodatne jedinice

proizvoda. Za monopolističku firmu marginalni prihod je uvek manji od cijene. Da bi se prodala

dodatna jedinica proizvoda moraju cijene svih jedinica proizvoda biti niže (ne samo marginalne

jedinice). Zbog toga se kriva marginalnog prihoda monopoliste (MR) uvek nalazi niže od krive

tražnje.

Odnos između marginalnog prihoda i cijene zavisi od dvije bitne stvari. Prvo, zavisi od

toga koliko jedinica outputa firma prodaje. Firma koja prodaje malu količinu proizvoda neće

izgubiti mnogo zbog smanjenja cijene tih proizvoda. Drugo, zavisi od nagiba krive tražnje, koji

nam pokazuje koliko monopolist mora smanjiti svoju cijenu ukoliko želi da proda dodatnu

jedinicu proizvoda. Ukoliko kriva ima manji nagib monopolista, može prodati dodatnu jedinicu

proizvoda uz malo smanjenje cijene i zato će marginalni prihod biti blizu cijene po jedinici

proizvoda. Kada kriva tražnje ima veći nagib prodaja dodatne jedinice proizvoda zahteva veće

smanjenje cijene što znači da je marginalni prihod znatno manji od cijene.

Slika 1. Monopolistička cijena i izbor proizvoda

Monopolistički profiti su rijetko očigledni. Firma ostvaruje visok profit u konfliktu sa

konkurentima. Situacije čistog monopola u praksi su retke. Tržišna struktura, koju karakterišu

interne ekonomije obima, obično je oligopolska, nekoliko firmi koje su dovoljno velike da mogu

uticati na cijene, ali nijedna nema jasnu prednost u odnosu na druge.

Kod oligopola cenovne politike firmi su međuzavisne. Svaka firma u toj situaciji, pri

određivanju cijene svojih proizvoda, mora voditi računa ne samo o reakciji potrošača, nego i o

očekivanim reakcijama konkurenata. Monopolistička konkurencija je specijalan slučaj oligopola

koji je jednostavniji za analizu. Od osamdesetih godina prošlog vijeka modeli monopolističke

konkurencije su široko primenjeni u analizi međunarodne trgovine.

Model monoplističke konkurencije je prvi korak ka analizi uloge ekonomija obima u

međunarodnoj trgovini. U modelima monopolističke konkurencije dvije ključne pretpostavke se

odnose na problem međuzavisnosti. Prvo, pretpostavlja se da je svaka firma sposobna da

proizvodi proizvode diferencirane u odnosu na svoje rivale. Diferencijacija proizvoda

obezbeđuje da svaka firma ima monopol nad određenim proizvodom unutar privredne djelatnosti

i na taj način se, u izvesnom smislu, izoluje od konkurencije. Diferencijacija proizvoda može se

vršiti po tri osnova: 1) horizontalna diferencijacija, kada svi proizvodi imaju slična ključna

obeležja uz njihovu kombinaciju u različitim proporcijama koja potrošačima omogućava različit

stepen preferencije prema pojedinim varijantama; 2) vertikalna diferencijacija, kada se proizvodi

razlikuju na osnovu kvaliteta; 3) tehnološka diferencijacija, kada je osnov razlikovanja

tehnološki progres u različitim fazama inovacionog i proizvodnog lanca. Drugo, svaka firma po

pretpostavci polazi od cijena svojih rivala kao datih, tj. zanemaruje uticaj vlastite cijene na cijene

ostalih firmi. Modeli monopolističke konkurencije polaze, dakle, od toga da se svaka firma u

suočavanju sa konkurencijom i ponaša kao monopolista.

Osnovni model monopolističke konkurencije polazi od privredne djelatnosti koja se

sastoji od niza firmi koje proizvode diferencirane proizvode, proizvode koji nisu istovetni, ali su

međusobno supstituti. Svaka firma je monopolista, jer je jedina koja proizvodi određeni

proizvod. Tražnja za tim proizvodom zavisi od broja ostalih raspoloživih sličnih proizvoda i

cijena ostalih firmi u djelatnosti.

4. MONOPOLISTIČKA KONKURENCIJA I TRGOVINA

U osnovi primene modela monopolističke konkurencije na trgovinu je ideja da trgovina

podstiče povećanje veličine tržišta. Veličina i varijeteti proizvoda, u djelatnostima u kojima

postoje ekonomije obima, koje određena država proizvodi su ograničeni dimenzijama tržišta.

Putem trgovine i formiranja integrisanog svetskog tržišta se prevazilaze ograničenja lokalnog

tržišta. Svaka država se specijalizuje za proizvodnju znatno manjeg broja proizvoda nego što bi

to bilo u slučaju odsustva trgovine. Istovremeno će kupovati proizvode, koje sama ne proizvodi,

od drugih država povećavajući raznovrsnost dobara raspoloživih za potrošače. Trgovina je,

dakle, obostrano korisna, čak i kada se države ne razlikuju međusobno prema raspoloživim

resursima ili tehnologiji.

Pretpostavimo da postoje dvije države u kojima se godišnje proda po 1 milion

automobila. Sa međusobnom trgovinom stvara se kombinovano tržište od 2 miliona automobila.

Na tom kombinovanom tržištu proizvodiće se veći broj vrsta automobila, uz niže troškove, nego

na bilo kom od tržišta pojedinačno.

Model monopolističke konkurencije se može koristiti za prikaz kako trgovina poboljšava

raspoloživi obim i varijante proizvoda određene države. Integrisano tržište nudi proizvode u

većem broju varijanti i uz niže cijene nego bilo koje pojedinačno tržište od koga se pošlo.

Međunarodna trgovina formira svetsko tržište koje je veće od prostog zbira tržišta država iz kojih

je sastavljeno. Integracija tržišta putem međunarodne trgovine ima slične ili iste efekte kao rast

tržišta unutar pojedinačne države.

Na većem tržištu obično je veći broj firmi i veći promet po pojedinačnoj firmi. Takođe,

potrošačima se nudi veći broj vrsta proizvoda uz niže cijene.

5. EKONOMIJE OBIMA I KOMPARATIVNE PREDNOSTI

Primeri monopolističko konkurentskih privrednih djelatnosti malo govore o oblicima i

modelima trgovine koji su rezultat ekonomija obima. Model pretpostavlja da su troškovi

proizvodnje isti u obe zemlje i da trgovina smanjuje troškove. Za integrisano tržište je bitan broj

firmi, a ne njihova lokacija. Zbog toga je bitno kako ekonomije obima, u interakciji sa

komparativnim prednostima, determinišu oblike međunarodne trgovine.

Posmatrajmo opet svetsku privredu koja se sastoji od dvije, domaće i strane, države, koje

raspolažu sa dva faktora proizvodnje, kapitalom i radom i imaju dvije privredne djelatnosti,

prerađivačku industriju i proizvodnju hrane. Pretpostavimo da domaća država ima viši ukupan

količnik kapitala i rada od strane države, tj. da domaća država obiluje kapitalom i da je

prerađivačka industrija kapitalno-intenzivna djelatnost.

Razlika između ovog modela i modela faktorske proporcionalnosti je da sada

pretpostavljamo da prerađivačka industrija nije perfektno konkurentska djelatnost koja proizvodi

homogene proizvode. Naprotiv, ona je djelatnost monopolističke konkurencije u kojoj postoji

određen broj firmi od kojih svaka proizvodi diferencirane proizvode. Zbog postojanja ekonomija

obima, nijedna država nije sposobna da proizvodi puni obim proizvoda prerađivačke industrije

samostalno. Obe države će proizvoditi neke od proizvoda prerađivačke industrije koji su u

potpunosti diferencirani. Obeležja monopolističke konkurencije prerađivačke industrije čine

obrasce trgovine različitim u odnosu na istu djelatnost u kojoj ne bi bilo monopolističke

konkurencije.

Slika 2. Trgovina u svetu bez rastućih prinosa

Ukoliko prerađivačka industrija ne bi imala obeležja monopolističke konkurencije, ona

bi, pošto domaća država obiluje kapitalom, bila kapitalno-intenzivna privredna djelatnost.

Domaća privreda bi imala relativno veću ponudu proizvoda prerađivačke industrije koje bi, zbog

toga, izvozila, a uvozila hranu. Obrazac trgovanja u ovom slučaju bi se mogao predstaviti

dijagramom na slici 2 Dužina linije sa strelicom pokazuje vrednost trgovine u svakom smeru.

Prema dijagramu, domaća država izvozi količinu proizvoda prerađivačke industrije jednaku

vrednosti uvoza hrane.

Pretpostavimo da je prerađivačka industrija djelatnost sa obeležjima monopolističke

konkurencije, tj. da su proizvodi svake firme diferencirani u odnosu na ostale. Domaća država će

još uvek biti neto izvoznik proizvoda prerađivačke industrije i uvoznik hrane. Takođe, firme iz

prerađivačkog sektora strane države će proizvoditi proizvode diferencirane u odnosu na ono što

isti sektor proizvodi u domaćoj državi. Pošto neki potrošači u domaćoj državi daju prednost

varijantama proizvoda koje se proizvode u stranoj državi, domaća država će, iako još uvek ima

trgovinski suficit u proizvodima prerađivačke industrije, uvoziti i izvoziti proizvode unutar same

prerađivačke industrijske djelatnosti. Zbog toga će, kada je prerađivačka industrija

monopolistički konkurentna, obrazac trgovine izgledati kao na slici 3.

Slika 3. Trgovina sa rastućim prinosima i monopolističkom

konkurencijom

Možemo videti da se model monopolističke konkurencije sastoji iz dva dela. Postoji

dvosmerna trgovina unutar sektora prerađivačke industrije. Razmena proizvoda unutar iste

privredne djelatnosti, tj. razmena proizvoda jedne djelatnosti za proizvode iste djelatnosti se

naziva intraindustrijska trgovina. Razmena proizvoda između privrednih djelatnosti, tj. razmena

proizvoda jedne djelatnosti za proizvode druge djelatnosti se naziva interindustrijska razmena.

Na osnovu slike 3. moguća su četiri zaključka o oblicima trgovine između dve države.

Interindustrijska trgovina odražava značaj modela komparativnih prednosti. Domaća

država, koja obiluje kapitalom, je neto izvoznik kapitalno-intenzivnih proizvoda i neto

uvoznik radno-intenzivnih proizvoda.

Intraindustrijska trgovina odražava značaj ekonomija obima kao nezavisnih izvora

međunarodne trgovine. Iako države imaju isti ukupan odnos kapitala i rada, njihove firme

će proizvoditi diferencirane proizvode i zajedno sa potrošačkom tražnjom za stranim

proizvodima će generisati razmjenu unutar iste privredne djelatnosti. Ekonomije obima će

uticati na to da države učesnice u trgovini proizvode samo određen broj proizvoda, a ne sve

neophodne.

Oblik intraindustrijske proizvodnje sam po sebi je nepredvidljiv. Ono što je poznato je da

države proizvode diferencirane proizvode. Pošto istorija i slučaj determinišu dio oblika

razmene, nepredvidljiva komponenta je njegovo neizbežno obeležje u svetu u kome su

ekonomije obima značajne. Nepredvidljivost nije potpuna. Dok određivanje oblika

intraindustrijske trgovine unutar neke privredne djelatnosti sadrži elemente arbitrarnosti,

dotle je model trgovine između privrednih djelatnosti determinisan različitostima između

država.

Relativni značaj intraindustrijske i interindustrijske trgovine zavisi od toga koliko sličnosti

imaju države koje trguju. Ako su domaća i strana država slične po svom količniku kapitala

i rada, intraindustrijska trgovina zasnovana na ekonomijama obima će biti dominantna.

Ako je količnik kapitala i rada veoma različit trgovina će dominantno biti zasnovana na

interindustrijskom obrascu i komparativnim prednostima.

Intraindustrijska trgovina, posmatrana kao dvosmerna razmena dobara unutar standardne

klasifikacije privrednih djelatnosti, čini oko jedne četvrtine svetske trgovine. Intraindustrijska

trgovina ima posebno značajnu ulogu u trgovini proizvodima prerađivačke industrije između

država čije su privrede visoko razvijene i koja obuhvata najveći dio svetske trgovine. Tokom

vremena visoko razvijene države su pokazivale rastuću sličnost između svojih tehnoloških nivoa

i raspoloživosti kapitalom i stručnim radom.

Od kada su glavne trgovinske države postale vrlo slične po tehnologiji i resursima, često

nije moguće jasno ukazati na komparativne prednosti unutar neke privredne djelatnosti. Značajan

dio međunarodne trgovine poprima obeležja dvosmerne razmene unutar privredne djelatnosti u

čijoj su osnovi ekonomije obima, a ne interindustrijske specijalizacije u čijoj su osnovi

komparativne prednosti.

ZAKLJUČAK

Međunarodna trgovina predstavlja razmjenu dobara iusluga koja tom prilikom prelaze me

đunarodno priznate granice iliteritorije. U većini zemalja ona stvara značajan dio BDPa. Iako se

međunarodna trgovina obavljala tokom dobrog dela istoriječovečanstva (vidi put svile), ona je to

kom poslednjih nekolikovekova dobila na ekonomskom, društvenom i političkom značaju.Indust

rijalizacija je unapredila prevoz, globalizacija,multinacionalne korporacije, i autsorsing takođe

imaju značajan uticaj. Rast obima međunarodne trgovine je osnov

procesa globalizacije.Međunarodna trgovina je takođe i granaekonomije, i, zajedno

sa međunarodnim finansijama, čini širu disciplinu poznatu kao međunarodni ekonomski odnosi.

Razlozi zbog kojih države uopšte učestvuju u međunarodnoj trgovini se mogu podeliti u

dvije velike grupe koje na svojevrstan način doprinose ostvarenju koristi od trgovine (Krugman,

Obstfeld, 2000). Prvo, države se međusobno razlikuju po različitim obeležjima. Brojni su faktori

po kojima se države međusobno razlikuju. Država, kao i pojedinac, može te razlike iskoristiti za

specijalizaciju u onim aktivnostima koje relativno najuspešnije obavlja. U istorijskom sledu

različiti faktori su imali manji ili veći značaj i uticaj na karakteristike funkcionisanja i razvoja

unutar države, ali i na obim, strukturu i specijalizaciju međunarodne trgovine. Ključni faktor koji

na početku dvadeset prvog vijeka ima uticaj na obeležja funkcionisanja i razvoja na domaćem i

međunarodnom planu je tehnologija. Tehnologija može uticati i na povećanje dohodovne

nejednakosti unutar i između država. Drugo, države trguju radi postizanja efekata ekonomije

obima u proizvodnji. Ako neka država proizvodi samo određen broj proizvoda ona ih može

proizvoditi u većem obimu i uz veću efikasnost nego ako pokušava da proizvede sve ono što je

potrebno njenim stanovnicima. Primeri međunarodne trgovine iz realnog sveta pokazuju

interaktivnu povezanost oba motiva.