MEĐUNARODNI DAN SPOMENIKA I SPOMENIČKIH CJELINA

ADRESA: Grbavička 51, 71000 Sarajevo, BiH, TEL: 033 978 600, FAX: 033 978 605, E-MAIL: [email protected], WEB: www.udik.org

CES: [email protected]; GISK: [email protected]; PRESS: Tel: 061 603 820, E-mail: [email protected]

Sarajevo, 18. aprila 2021. godine

SAOPŠTENJE ZA JAVNOST

MEĐUNARODNI DAN SPOMENIKA I SPOMENIČKIH CJELINA

Udruženje za društvena istraživanja i komunikacije (UDIK) podsjeda javnost na 18. april, Međunarodni

dan spomenika i spomeničkih cjelina koji organizuje Međunarodno vijede za spomenike i lokalitete

(ICOMOS). UDIK je tvorac Centralne evidencije spomenika (CES) koja obuhvata podatke o spomen-

obilježjima posvedenim ratnim stradanjima devedesetih na području bivše Jugoslavije. Unutar ove baze

podataka mapirano je više od 3.500 spomenika izgrađenih u Bosni i Hercegovini, Crnoj Gori, Hrvatskoj i

Srbiji (bez Kosova).

Prema popisu CES-a, u Bosni i Hercegovini je izgrađeno više od 2.100 spomenika koji su posvedeni

stradanju civila i/ili boraca u proteklom ratu. Vedi broj mapiranih spomenika nalazi se na području

Federacije BiH (više od 1.400), a takođe regija u kojoj je mapirano najviše spomenika je u Federaciji BiH

(Tuzlanski kanton sa ukupno 288 spomenika). U Republici Srpskoj najviše spomenika je popisano na

području Bijeljinske mezoregije, uključujudi i subregiju Zvornik (ukupno 231 spomenik).

Prema popisu CES-a, u Hrvatskoj je izgrađeno više od 1.200 spomenika posvedenih stradanjima u

Domovinskom ratu. Najvedi broj spomenika se nalazi na području Vukovarsko-srijemske (109) i Sisačko-

moslavačke županije (100).

S druge strane, u Crnoj Gori i Srbiji je prisutan znatno manji broj spomenika i uglavnom su posvedeni

stradanjima u NATO bombardovanju i Kosovskom ratu. Tako je u Crnoj Gori popisano 17 spomenika, a u

Republici Srbiji ukupno 301 spomenik. Najviše spomenika je popisano na području grada Beograda (52),

te Pčinjskog upravnog okruga (30).

U povodu Međunarodnog dana spomenika, Edvin Kanka Ćudić, predsjednik UDIK-a, ističe: „Naše analize

su pokazale da su izgrađena spomen-obilježja različitih oblika, a neki od njih su spomen-ploče, krstovi,

česme, biste, spomen-poprsja, crkve, te razni spomen-kompleksi. U najčešdem broju slučajeva radi se o

manjim ili vedim spomen-pločama, a nalazimo ih na pročeljima zgrada, na kamenim stijenama, pored

lokalnih puteva, mostova, na grobljima, u interijerima, često položene uz spomenike kao dodatna

objašnjenja.“

UDIK-ovim istraživanjima je utvrđeno da u Bosni i Hercegovini, ali i regionu, postoji veliki broj

kontroverznih spomenika koji direktno ili indirektno predstavljaju drugačiju interpretaciju historije od one

koja je zvanična na prostorima bivše SFR Jugoslavije. Nekad se ne radi o podizanju novog spomenika,

nego jednostavno o prepravljanju postojedeg. Nekada su to i spomenici posvedeni žrtvama

Jugoslavenskih ratova, ali jednostavno svojim izgledom, mjestom ili porukom izazivaju kontroverze u

ADRESA: Grbavička 51, 71000 Sarajevo, BiH, TEL: 033 978 600, FAX: 033 978 605, E-MAIL: [email protected], WEB: www.udik.org

CES: [email protected]; GISK: [email protected]; PRESS: Tel: 061 603 820, E-mail: [email protected]

društvu. Za razliku od zemalja u regionu, zbog specifične situacije političkog narativa u Bosni i

Hercegovini, ovakvi spomenici se uglavnom ne uklanjaju sa javnih površina ili njihovo uklanjanje dovodi

do pogoršavanja ionako kompleksne situacije.

„Bosna i Hercegovina je zemlja spomenika u kojoj se kroz tri sukobljena narativa rata vodi istovremeno i

rat spomenika. Iz tog razloga važno je postaviti pitanje, da li su ti spomenici nužni za najbolju

memorijalizaciju žrtava rata protiv Bosne i Hercegovine? Iako su vedina preživjelih i posmatrača saglasni

oko toga da spomenici treba da budu podizani na mjestima masovnih zločina, ne postoji zajednički stav o

tome šta bi trebalo da bude njihova svrha“, naglasio je Dudid.

Udruženje za društvena istraživanja i komunikacije (UDIK) pomaže post-jugoslovenskim društvima da uspostave vladavinu prava i

prihvate nasljeđe masovnog kršenja ljudskih prava, kako bi se utvrdila krivična odgovornost za počinioce, zadovoljila pravda i

onemogudilo ponavljanje zločina. To je afirmacija vrijednosti otvorenog građanskog društva, sa jasno definiranim prioritetima u

pogledu promoviranja, zaštite ljudskih prava, i uključivanja mladih u društveno-političke procese kroz mirovni aktivizam.

PRESS SLUŽBA

Documents

MEĐUNARODNI DAN SPOMENIKA I SPOMENIČKIH CJELINA