Mga Panahon ng Panitikan.ppt

7/26/2019 Mga Panahon ng Panitikan.ppt

http://slidepdf.com/reader/full/mga-panahon-ng-panitikanppt 1/105

(Historikal na Dulog/Approach)



Ilang Kuru-kuro ukol sa mga akdang

nakaimpluwensya sa panitikan ngPilipinasKaramihan ay nakasulat sa wikang INGLES

Karamihan ay mga akdang Europeo

Salamin ng kolonyal/kolonisadong pag-iisip ngmga Pilipino (utak-Kanluranin)



Panahong Katutuo/Pre-Kolonyal/!ago "umating ang mga Kastila

(BAGO mag-1521)



Panahong Katutuo/Pre-Kolonyal/!ago "umating ang mga Kastila

Ang panitikan sa panahong ito ay…

Karaniwang pasalindila (oral) #umatalakay sa paraan ng pamumuhay

(way o$ li$e) ng ating mga ninunoNagpapatunay na %&'

SI!ILIS&S'N/K&!I&SN&N na ang mgakatutuo sa Pilipinas ago pa dumating

ang mga Kastila%atatagpuan din sa mga palayok* anga*

kawayang umong (isang spe+ies ngamoo) atp, kung nakasulat





Iat Iang EpikoLaaw "onggon (Ilongo)

andiong (!ikol)

udhud (I$ugao)&lim (I$ugao)

inilawod (!isaya)

Indarapatra at Sulayman (%agindanaw)



Karagdagan sa &witing

!ayan"alit/himno (pagsama sa

anito/panrelihiyon)

"ung-aw (pagdadalamhati/pagluluksa sapatay)Suliranin (pagsasagwan) #alindaw (pamamangka)



%ga !ugtongGintong inalot ng pilak/pilak na inalot ng

alat,(itlog)

indi hayop* hindi tao/walang gulong

tumatako,(agos ng tuig)"ahong pinagungahan/ungang

pinagdahunan,

(pinya)!umili ako ng alipin/mataas pa sa akin,

(somrero)Pinihit ko si kaiigan* umukas ang daanan,

(susi)



%ga !ugtongNang atay sumarino* nang tumanday

eroplano,

(lamok)Natuwa ang nawalan* nagalit ang nakakuha,

(utot)Prutas na kaysarap kainin* may itim na perlas

kung hatiin,

(papaya)Isang pindot ng daliri* impormasyoy sari-sari,

(internet) #uig sa kaitaasan* ang uloy ilugan,

(niyog/uko)



Salawikain at Kasaihan&ng hipong palatulog* inaanod ng agos,

Kung may isinuksok* may madudukot,

&ng magtanim ng hangin* agyo ang aanihin,Kung may tiyaga* may nilaga,

.miwas sa aga* sa apoy nasuga,

&ng maniwala sa sai-sai* walang ait sasarili,



Panahon ng KolonyalismongEspanyol

(1521?-1860s)



Panahon ng

Kolonyalismong Espanyol Ang panitikan sa panahong ito ay…

Karaniwang pasulat

#umatalakay sa paksang panrelihiyonSalamin ng kulturang Kanluranin (western)

Karaniwang nakasulat sa wikang Espanyol



%ga .nang &klat na

Nilimag"o+trina ristiana (ilinggwal na katesismo0

aklat ng mga panalangin atp,)

al, 1ilan po ang "ios23 1Isa po lamang*datapuat may tatlong persona,3Nuestra Se4ora del 5osario (novenario; aklat

ng noena/deosyon sa %ahal na !irhen )



Panitikang "idaktikoNangangaral

Nagiigay ng mga tuntuning dapat sundin sa

maayos na pamumuhay"alawang pangunahing halimawa6

1Pagsusulatan ng dalawang iniini na sina.rana at 7eli8a3 (Padre %odesto de astro)

1#andang !asio %a+unat3



"uplo at KaragatanPatulang pagtatalo na may halong malalim na

pagpapatawa /humor/wit

Isinasagawa sa urol/lamay/wake at sapasiyam* aniersaryo ng pagkamatay atp,

Pang-aliw sa kamag-anak ng yumao

Pampalipas-oras sa mga gai ng lamay



KarilyoPuppet show (anino ng mga tau-tauhang

gawa sa karton na nasa likod ng puting taingna iniilawan ng gasera/lamp sa likuran nito)



&ng unang 1tula3%ay agyo mat may rilim

ang olay titigisin*

a+oy magpipilit din6

aking paglalakayin

tuluyin kong hanapin

"iyos na ama namin,



#ulang ilinggwalNililikha ng mga L&"IN (makatang ihasa sa #agalog at Espanyol)

Karaniwang nakasingit lamang sa mga aklatsa gramatika o kayay katesismo

%ga L&"IN6 7ernando !agongant at PedroSuare8 sorio



1#unay na #ula3Phelipe de 9esus ng San %iguel* !ula+an : ang 1unang

tunay na makata3 sa #agalog

1'ong +amunti sa pugad A small bird in thenest

sa inang inaalagad Nurtured by its mother ay dili ma+alipad is unable to y

hangan sa di mag+apa+pa+ until its wings develop!

Loo ninyong masila+o "our angry #eelings

parang ningas na alipato are like yingembers

sa alapaap ang tongo that will go to the sky

ay ago hama+ na ao, and become lowly ash!



Panahon ng KilusangPropaganda/Pagaagong-

!i"a/Pagaagong-#sip(1860s-18$2)



Panahon ng Kilusang Propaganda/Pagaagong-!i"a/Pagaagong-

#sip&ng panitikan sa panahong ito aykaraniwang; #umutuligsa sa pang-aauso ng goyernong

kolonyalNagkikintal ng pagkamakaayanumihingi ng repormaumuhuog ng sariling pagkakakilanlan ng

mga Pilipino (pinauso ang pagtukoy samamamayan ng Pilipinas na $ilipino;ikinarangal ang pagiging indio)Nakasulat sa Espanyol (sapagkat nais nilang

magago ang mga Kastila0 hindi pa nila nais

na maging malaya ang Pilipinas)



%ga &'pormang inihingi ng

Kilusang Propaganda&similasyon ng Pilipinas ilang

lalawigan/proinsya ng Espanya

Iat iang karapatan para sa mga Pilipino natinatamasa ng mga Espanyol sa Espanya(malayang pamamahayag* pagpoprotesta*pagpupulong atp,)Pilipinisasyon ng mga parokyaPagkakaroon ng kinatawang Pilipino sa %ortes

(ang tawag sa parlamento/ parliament ngEspanya)



%ga Noelaa oa *'gra (Ang &abaeng 'obong

tim) ni Padre 9ose !urgos :pinaniniwalaang nakaimpluwensya rin samga < ora maestra ni 5i8al

*oli %' +ang'r' at ,l ilius.'rismo ni 9ose 5i8alra Bo.od (ayon sa iang aklat ay

maikling noela ngunit sa aktwal ay

maikling kwento) ni Gra+iano Lope8-9aena :ukol sa masasamang katangian ng mgaprayle sa Pilipinas noon*ina ni Pedro Paterno : diumanoy

kauna-unahang 1noelang panlipunan3



%ga SanaysayFilipinas Dentro de Cien Años (&ng

Pilipinas Pagkalipas ng =>> #aon) ni 9ose5i8al : mga hula ni 5i8al ukol sa

kahihinatnan ng Pilipinas6 inanggit niya naposileng sakupin tayo ng Estados .nidossa ating paglaya at totoo nga;

Sobre La Indolencia de los Filipinos

(inggil sa Katamaran ng mga Pilipino) :sinagot (sinupalpal) ni 5i8al ang mgauladas ng mga Kastila na diumanoytamad ang mga Pilipino



%ga Sanaysaya %ga Kaaaang !alaga sa %alolos

(liham) ni 9ose 5i8al : isa sa mga akdang #agalog ni 5i8al na naging popular0nagiigay-inspirasyon at -papuri sa mgakaaaihan ng %alolos* !ula+an na naismagtayo ng paaralang pamaae sa kanilangayan,



%ga Sanaysaya railoraia 'n ilipinas (Pangingiaaw

ng mga Prayle sa Pilipinas) : tumutuligsa sakatiwalian at kawalang-katarungan atpangingiaaw sa Pilipinas ng mga praylenoon



Parodia(Parod/ampoon)!asalan a. +osohan ni %ar+elo , del Pilar

: koleksyon ng Katesismo at mga dasal napinarodiya upang tuligsain ang mga prayle



Ilang ahagi ng

1"asalan at #o+sohan3&a ginoong arya* nakapupuno ka ngalkansya, &ng prayle ay sumasaiyo, !ukod kaniyang pinagpalat pinahigit sa lahat,

Pinagpala rin naman ang kaan mongmapasok, Santa arya* ina ng deretso*ipanalangin mo kaming huwag anitan atkamiy ipapatay, Siya nawa,



salin ng Aa GinoongBaraail oh +oin* you ?ll up the piggy ank, #he

$riars are with you, !lessed are you among alland $urther multiplied y the $riars, &nd

lessed also is the +hest that you enter, oly+oin* mother o$ rights* pray $or us so that wewill not e s+alped and e assassinated,&men,



%ga +ulaii ng Pilipinas sa #nang ,spana ni

ermenigildo 7lores

ago. ng ,spana sa ii ng Pilipinas ni%ar+elo , del Pilar



%ga Pahayagan!iariong +agalog (unang pahayagang #agalog) : pinamatnugutan ni %ar+elo , "elPilar

a olidaridad (Espanyol ang wika) : opisyalna pahayagan ng Kilusang Propaganda0pinamatnugutan nina Gra+iano Lope8-9aena at"el Pilar,



#atlong aligi ng Kilusang

Propaganda 9ose 5i8al (Laong-laan/"imasalang)

%ar+elo , del Pilar ("olores %anapat0Pupdoh0 Piping "ilat0 Plaridel)

Gra+iano Lope8-9aena



Ia Pang Propagandista 9ose %aria Panganian (9omapa)

%ariano Pon+e (Naning0 #ikalang0 Kalipulako)

Isaelo de los 5eyes&ntonio Luna

Pedro Paterno (agamat malaoy < esesmagtataksil sa Pilipinas)

Pas+ual Polete



Panahon ng imagsikan/5eolusyon ng =@AB at

ng .nang 5epulika

(18$2-18$$)



Panahon ng imagsikan/

5eolusyon ng =@AB&ng panitikan sa panahong ito aykaraniwang;

Nananawagan ng himagsikan

Nakasulat sa ernakular (wikang katutuo)

Nagpapahayag ng marudo napagkamakaayan



%ga +ulaKa.apusang ii ng Pilipinas ni &ndres

!oni$a+io : tahasang nananawagan ngpagaklas/paghiwalay ng Pilipinas sa 1Inang

Espanya3%i 3l.imo Adios ni 9ose 5i8alPag-iig sa +inuuang upa ni &ndres

!oni$a+io

ilipinas ni 9ose Palma : pinagatayan ngliriko/titik ng Pamansang awit



!ahagi ng

1Pag-iig sa #inuuang Lupa3Kung ang ayang itoy mapapasa-pangani

at siya ay dapat na ipagtangkilik*

ang anak* asawa* magulang* kapatid*isang tawag niyay tatalikdang pilit,

# this country will be endangered

and i# she needs protection

children wi#e parent and brethren

shall be le#t to heed her call!



!ahagi ng 1Katapusang

iik;3&ng lupa at ahay na tinatahanan*

ukid at tuigang kalawak-lawakan

at gayon din pati ng mga halamansa paring Kastila ay inuuwisan,

Paalam na* Ina* itong Pilipinas

Paalam na* Ina* itong nasa hirap*

Paalam* paalam* Inang walang haag,

Paalam na ngayon* katapusang tawag,



%ga SanaysayAng *ingning a. Ang i"anag ni Emilio 9a+into : ukol sa masasamang dulot ng pag-iig sa ningning ng kayamanan

Ang !apa. %aa.id ng %ga +agalog ni&ndres !oni$a+io : panawagan sa mga Pilipinona tuklasin kung saan nagmula ang mgapaghihirap na kanilang dinaranas (sa

KLN'&LIS%/Pananakop at pangingiaawng mga dayuhan)



%ga Sanaysay,l 4'rdad'ro !'alogo (&ng #unay naSampung .tos) ni &polinario %aini :sampung utos na kahawig ng => .tos sa

!iliya0 nagiigay-diin sa pag-iig sa ayanat kapwa

Kar.ila ng Ka.ipunan ni Emilio 9a+into :naglalaman ng mga tuntuning dapat sundinng mga Katipunero



%ga SanaysayOrd'nanas d'la &'oluion at Programa7ons.i.uional d'la &'pulia ilipina ni&polinario %aini : dokumentong

nagpapahayag ng mga patakaran nggoyernong reolusyunaryo ng mga Pilipino(na malaoy magiging repulikano)0 inanggitsa *rdenan+as, ang reporma sa lupa



Ilang ahagi ng 1&ng "apat

%aatid ng %ga #agalog3Itong Katagalugan (Pilipinas) napinamahalaan ng unang panahon ngating tunay na mga kaaayan niyaonghindi pa tumutungtong sa mga lupaing itoang mga Kastila ay nauuhay sa luosna kasaganaan at kaginhawahan;,atatmatanda at sampung (pati) mga aae

ay marunong umasa at sumulat ngtalagang pagsulat nating mga #agalog(ang aliata);





%ga PahaaganKalaaan : opisyal na pahayagan ngKatipunan

'raldo d'la &'oluion C#agapagalita ngimagsikanD : opisyal na pahayagan ng5epulikang Pilipino

a #nd'p'nd'nia C&ng KalayaanD :

pahayagang pinamatnugutan ni eneral&ntonio Luna



Panahon ng Kolonyalismong&merikano

(1$00s-1$2)



Panahon ng Kolonyalismong

&merikano&ng panitikan sa panahong ito ay karaniwang;Nagpapakita ng dalawang pwersang

nagtutunggalian

Nakasulat sa wikang Katutuo* Kastila at Ingles #umatalakay sa pagkamakaayan o kayay

mga paksang romantisistaNananawagan ng pagpapatuloy ng reolusyon

o pagpapailalim sa mga &merikanoNagsisikhay na mapanatili ang sariling

identidad o nangongopya ng mga estilongKanluranin



!akit sa Espanyol pa rin

nagsulat ang ia2Protesta sa pananakop ng mga &merikano na

nagsasalita ng Ingles

%as matulain at mas akma sa panitikan angKastila kaysa Ingles* ayon sa kanila

!iihira pa ang sanay mag-Ingles sa mgaunang taon ng pananakop ng &merikano

Espanyol pa rin ang wika ng mga intelektwalnoon



%ga %anunulat sa Kastilae+ilio &postol : sumulat ng mga tulang handog

sa mga ayani at tumutuligsa sa mga &merikano7ernando %a, Guerrero : naglaas ng

antolohiya/koleksyon ng mga tula na

pinamagatang %risalidas (-.ga Higad) 9esus !almori : may sagisag na &atikuling (isang

uri ng puno)0 1poeta laureado3 (poet laureate)%anuel !ernae : makatang liriko

laro %, 5e+to : naglaas ng antolohiyang &a0o'os %ocoteros (-1a 'ilim/1hade ng Niyugan)

&polinario %aini : 1utak ng imagsikan30ipinatapon ng mga &merikano sa Guam dahilpopular sa taumayan ang kanyang mga sinusulat



%ga Nagsulat sa #agalog 9ulian ru8 !alma+eda : sumulat ng1!unganga ng Pating3Lope K, Santos : noelista at mamaalarila

(grammarian)0 &ma ng !alarilang #agalog 9ose ora8on de 9esus : 1useng !atute30

1%akata ng Puso/Pag-iig3Pas+ual Polete : sumulat ng pasyon na anti-

prayle



%ga Nagsulat sa #agalog7lorentino ollantes : atikang duplero01Kuntil-!util3

&mado , ernande8 : 1%akata ng mga%anggagawa3

aleriano ernande8-Pe4a : 1#andang&nong30 noelista

I4igo Ed 5egalado : 1dalager30 kwentista*noelista at peryodista



%ga Nagsulat sa #agalog at Ia

Pang Fikang KatutuoSeerino 5eyes : 1&ma ng "ulang #agalog3&urelio #olentino : 1&ma ng "ulang

Kapampangan3 9uan risostomo Sotto : 1&ma ng Panitikang

Kapampangan3ermogenes Ilagan : mandudula (playwright)Patri+io %ariano : kwentista



%ga Nagsulat sa Ingles 9ose Gar+ia illa : makatang Pormalista (art$or arts sake)0 1"oeglion3

Hoilo Galang : nagsulat ng unang noela saIngles

Hulueta de osta : makata

N,,%, (Nestor i+ente %adali) Gon8ales :

kwentistaPa8 %arue8 !enite8 : kwentista



%aJimo Kalaw : noelista

9uan Laya : noelista

Leon &rguilla : kwentistaNi+k 9oauin : kwentista



%ga anasa,l !'sarrollo 7aida !'la &'pulia

ilipina (&ng Pagagsak ng 5epulikangPilipino) ni &polinario %aini : tumatalakaysa pagtataksil ng mga Pilipinong ilustrado

sa .nang 5epulika ng PilipinasA's d' &api9a (%ga Iong %andaragit-

E"I#5'&L0 ia pa sa noela ni &) :tumutuligsa sa &merikanong ganid at tiwali0

nilathala sa pahayagang 1El 5ena+imiento30ipinasara ang pahayagan at ipinakulongang mga editor at iinenta/isinuasta anglahat ng ari-arian ng dyaryo



Isinaling sipi ng &es;Sa daigdig, ang ilang tao ay ipinanganak

upang kumain o manila (to prey upon), at

ang iba nama’y para kainin o silain (to

become prey).

Inuutos niya sa pamamagitan ng mga

lihim na ahente



%ga #ulaAl :an;ui ni &postol : tumutuligsa sapananakop ng mga &merikano

%aria 7lara ni Guerrero : nagpapahayag ngpagluluksa dahil sa inagaw na kalayaan

Pasong Pol'.' : tumuligsa sa mga praylesa pamamagitan ng tulang estilong pasyon



%ga #ulaKahapon< *gaon a. Buas (I!& P& S&".L&) ni &urelio #olentino : alegorikal atsarkastikong atikos sa huwad na kaaitanng Estados .nidos

a !aong ilangan (1modernong awit3)ni 9ose ora8on de 9esus : alegorikal na

pagtalakay sa kasaysayan ng Pilipinas mulapagdating ng mga Kastila hanggang sapagdating ng mga agong mananakop(&merikano)



%ga #ulaBaan Ko ni 9ose ora8on de 9esus :tumutuligsa sa pananakop ng dayuhan atnagiigay-pag-asa na alang araw* lalaya rin

ang ayan (nilapatan ng musika ni Prop,onstan+io de Gu8man kaya naging awit)

%ahalin Ang ariling =ia ni 9oauin%a4io



%ga #ulaKung +uo na ang uha %o< Aing Baanni &mado , ernande8

Ang umang imahan ni 7lorentinoollantes



ipi mula sa >Kung +uo na ang

uha %o< Aing BaanLumuha ka* aking ayan* uong lungkot mong iluha

ang kawawang kapalaran ng lupain mong kawawa6

ang andilang sagisag moy luko ng dayong andila*pati wikang minana moy usaos ng iang wika;

(Feep* my +ountry* with all sadness weep $or

the miserale plight o$ your poor land6

the ag that symoli8es you is e+lipsed y a $oreignanner*

een your language o$ heritage is enslaed y another,)



ipi mula sa >Kung +uo na ang

uha %o< Aing BaanIluha mo ang samuntong kasawiang nagtalakop

na sa iyoy pampahirap* sa anyagay pampalusog6

ang lahat mong kayamanay kamal-kamal na nauos*

ang lahat mong kalayaay saay-saay na natapos;

CFeep oer a thousand and one tragedies that+onspired

to heap urdens upon you* toni+ $or the $oreigners6

all o$ your treasure +hests hae een totally emptied*

all o$ your lierties were simultaneously murdered,



Sipi sa tulang

1&l yanui3(Sa mga 'ankee)ni &postol'ankeeMSi mis estro$as logra soreiirme*sus palaras iraran

en los siglos enideros el odio eternodel eterno paria,

('ankeeMShould my lines outlie me*

their words will make knownto $uture ages the eternal out+astseternal hatred,)



Sipi sa tulang

1%aria lara3 ni Guerrero &postolLore sore nosotros*alma hermana*Sore esta tierra ue te

uiere y te nomra;#odaia no surge la ma4anaM#odaia lloramos en la somraM

Feep oer us* sister spirit

Feep $or this land whi+hloes you and +alls on you;%orning still has not +omeMFe are still weeping in the shadowsMO

Si i t l 1K h N t



Sipi sa tulang 1Kahapon* Ngayon at!ukas3 (ia pa sa dula)

(Nagsasalita ang Estados .nidos

&t sasagot ang Pilipinas6)

&ng tunay kong nais kayo ay turuan

ng pamamahala nitong inyong ayan

saka pagkatapos sa inyoy iigay

ang pagsasarili ng malayang uhay,

&ni Kalayaan6 &king hinihilingItong aking ayay iyong palayain

Paayaan akong gumawa ng aming

%ga kautusang sukat kailanganin,



Sipi sa tulang 1Kahapon* Ngayon at

!ukas3 (ia pa sa dula)(patama sa Estados .nidos6)Siya palihasa ay %&L&KING hariSa iayong dagat %&L&KI ang lahikaya %&L&L&KI lahat niyang gawiat lalong %&L&KI gugol na salapi,

Pawang %&L&L&KI ang ginawang ahayat %&L&L&KI rin ang tulay at lansanganat lalo pang %&L&L&KI namanang lahat ng uwis na pataw sa ayan



Sipi mula 1Sa "akong

Silangan3(Patama sa katangahan ng ilang Pilipinong maka-&merikano)

Sa gayoy pamuling lumamlam ang araw

nitong sawing lahi sa dakong silangan0

%ayroon ayan palang kahit sinasakal*ay di mo makita ang akas ng kamay,

(Patama sa edukasyong Kanluranin/Kano6)

&t ang kaataang tila nauulagkay dami ng aklat ngunit walang aklat

lio-liong aral* laksa-laksang pilak

paglaas sa temploy dayuhan ang utak,



Sipi mula 1Sa "akong

Silangan3(#aguilin sa kaataan6)Kayong kaataang pag-asa ng ukashuwag mangawili sa masayang paladhaang ang ayan moy may kadenat hirappaglayay hanapin sa aklat o taak,

h young men and women* tomorrowshope*do not e intoJi+ated with the good li$ewhile your +ountrys enslaed and oppressedseek out lierty in ooks or through $or+e,O



Sipi mula

1%ahalin &ng Sariling Fika3&ng wikang sariliy arteng mahiwaga

landasin ng ayan sa pagkatimawa

ngunit kapag itoy hindi nakalayamalulugami na sa pagdaralita

& nations language is a mysterious art

the path o$ a +ountry towards $reedomut i$ it $ails to e lierated

the nation will miseraly stay in poerty,O



!ayan Ko&ng ayan kong Pilipinas*

Lupain ng gintot ulaklak

Pag-iig ang sa kanyang paladNag-alay ng gandat dilag

&t sa kanyang yumi at ganda

"ayuhan ay nahalina!ayan ko* inihag ka

Nasadlak sa dusa,



!ayan KoIong mang may layang lumipad

Kulungin mo at umiiyak

!ayan pa kayang sakdal-dilagang di magnasang makaalpas

Pilipinas kong minumutya

Pugad ng luha kot dalita&king adhika

%akita kang sakdal-laya,



%ga "ula=alang uga. (sarsuela) ni Seerino 5eyes :

ukol sa pag-iiigan ng isang aae at ngKatipunero*apun< *g'ni a. Buas @Kahapon< *gaon

a. Buas sarswela ni &urelio #olentino :tuligsa sa pananakop ng mga &merikano0ipinaaresto si #olentino at ang mga artistanggumanap0 ni-raid ang mga pagpapalaasAna *ing Ka.ipunan @Ana ng

Ka.ipunan sarswela ni 9uan risostomo Sotto+anialang Gin.o ni 9uan &ad : dulang pag-

iig ang paimaaw (super2cial) na temangunit pagtuligsa sa imperyalismong&merikano ang tunay na mensahe



%ga "ulaPor's &ios @%ga %ahirap a. %ga%aaman sarswela ni Isaelo delos 5eyes :tumatalakay sa kaawa-awang kalagayan ng

mga manggagawa sa PilipinasBagong 7ris.o ni &urelio #olentino :

tumatalakay sa minimithing pagkakaisa ngmga manggagawa upang makamit nila ang

kanilang hinahangad na uri ng lipunan



%ga NoelaBanaag a. ia. @Glimm'r and unshin' niLope K, Santos : kauna-unahang noelangtumalakay sa sosyalismo

*'na a. *'n'ng ni aleriano ernande8 Pe4a%adaling Ara" @!a"n ni I4igo Ed 5egaladoPinaglahuan ni 7austino &guilar : noelang

nananawagan ng reolusyon ng mga

manggagawa%ga Ana-!ali.a ni Patri+io %ariano%ga Ana-Buid ni 5osauro &lmario



%ga NoelaBulalaa" ng Pag-asa ni Ismael &, &mado :tampok ang karakter na mala-Simoun

Pusong =alang Pag-iig ni 5oman 5eyes



Sipi sa 1!anaag at Sikat3;Sa Estado Sosyalista* ang lahat ay mag-aaral* gagawa ng agay-agay ayon sakanyang hilig at sa pangangailangan ngsamayanan, Fala nang matututongmagnakaw* sapagkat wala namang pag-aaring iang nanakawin6 ang lahat ay sa lahat na,;In the so+ialist state* eeryone will study*will do things in a++ordan+e to what he wants

and what the people needs, #here would nolonger e thiees* e+ause priate propertythat +an e stolen no longer eJists6eerything elongs to eeryone,O



Sipi sa 1Pinaglahuan3Sa ikapagtatagumpay ng alinmang layon*sa ikaiihis ng katauhang dinudusta* at saipagwawagi ng Katwiran laan sa Lakas ay

kailangan ang luhat ang apoy na panunog,%aggia muna saka maguo pagkatapos,

#o su++ess$ully attain any oe+tie* to

redeem the oppressed people* and $or 5ightto oer+ome %ight* tears and ?re that urnsare needed, "estroy ?rst so as to +reatea$terwards,O



Sipi mula sa

1!ulalakaw ng Pag-asa3(Pag-aalay ng may-akda sa 1!ayan Ko3);.pang matuos nang ganap sa kuko ng mgakaaway mong lihim ay kinakailangang matanim sapuso at maatid ng awat Pilipino* na ang una at

huling tungkulin niya sa iyo ay ang matutonggumia* gumutay* tumupok* nang walang kapangi-pangimi* sa dapat igia* gutayin at tupukin,;So as to totally redeem you $rom your disguisedenemies* it should e in+ul+ated in the hearts o$ and

e known to eery 7ilipino* that his ?rst and lastduty is to learn how to demolish* destroy and urn*without any restraint* things that should edemolished* destroyed and urned,O



&ng !alagtasanNagsimula noong unang ahagi ng =A>>sPagtatangka ng mga makaayang makata na ikiling

(to tilt) ang paksa ng mga patulang pagtatalo gaya ngsa duplo sa mga paksang pampulitika at panlipunan&ng mga unang alagtasan ay tumalakay sa mga

paksang gaya ng6 wikang sarili* wikang Ingles oKastila20 orero o eskirol0 kagyat (immediate) nakalayaan o awtonomiya2

Ipinangalan kay 7ran+is+o !alagtas0 nagkaroon ngersyon sa iang wika gaya ng sa Kapampangan(%risottan3 parangal kay 9uan risostomo Sotto ) at saIlokano (&ukanegan3 parangal kay Pedro !ukaneg )



%ga Pahayagan,l *u'o !ia C&ng !agong &rawD

,l Gri.o d'l Pu'lo C&ng Sigaw ng !ayanD

,l &'naimi'n.o C&ng %uling PagsilangD



%ga Noelang InglesA 7hild o orro" ni Hoilo Galang

+h' ilipino &''l ni %aJimo Kalaw

is *a.i' oil ni 9uan Laya

is !ishonor .h' %aor ni Leon %a,Guerrero

Panahon ng Pananakop ng



Panahon ng Pananakop ngapon/Gintong Panahon ng Panitikang

#agalog(=AQ<-=AQQ)



Panahon ng Pananakop ng

apon&ng panitikan sa panahong ito ay karaniwang;Nakasulat sa wikang katutuo gaya ng #agalog

%ay 1katutuong kulay3 #umatalakay sa uhay sa

lalawigan/kanayunan (countryside)paghahangad ng kalayaan at

pagkamakaayan



%ga #ulaaiku (R--R)

ila moy taak;

&ng ulaklak6 nanginigM

Sa paglapit mo, #anaga (---)

Palay siyang matino

Nang humangiy yumukoNgunit muling tumayo

Nagkaunga ng ginto



%aikling Kwentouuan sa +uigan ni %a+ario Pineda

upang +inuuan ni Nar+iso 5eyes

3ha" ang +igang na upa ni Liwayway&r+eo

unsod< *aon a. !aga.-!aga.an ni N%Gon8ales



"ulaa Pula< a Pu.i ni 7ran+is+o 1So+3 5odrigo



Natatanging Kontriusyon ng mga

apon sa Panitikan ng PilipinasIpinagawal ang paggamit ng Ingles

(taktika upang maakit ang mga Pilipino sarepulikang papet ng mga apon)

inikayat ang mga manunulat na magsulatsa #agalog at ia pang wikang katutuoPinayagan ang pag-iral

(e4istence/operation) ng mga magasin na

gaya ng 'iwayway na nagpalaganap sasariling panitikan ng Pilipinas (agamatnakapailalim ito sa sensura o censorship)



Panahon ng 1Isinauling Kalayaan3/1%alayang 5epulika3

(=AQB-=AB>)



Panahon ng 1Isinauling Kalayaan3/

1%alayang 5epulika3&ng panitikan sa panahong ito ay

karaniwang;

#umatalakay sa masasamang karanasan ng

mga Pilipino sa ilalim ng mga aponIsinasali/inilalahok sa mga patimpalak gaya

ng arlos Palan+a %emorial &wards $orLiterature (ang pinakapopular na timpalak sapagsulat sa Pilipinas)

Sosyal-realista (so+ial realist6 sumasalamin salipunan)



%ga

&ntolohiya/KoleksyonAoC #sang +inig : mga tula at sanaysay niGenoea Edro8a-%atute

Parnasong +agalog : mga piling tulang

#agalog



%ga .nang Nagwagi sa

#impalak Palan+a%ailing Ku"'n.o

.nang Gantimpala : 1Kuwento ni %auti3 niGenoea Edro8a-%atute

Ikalawang Gantimpala : 1%aangis naKamay;%aamong Kamay3 ni Pedro S, "andan

Ikatlong Gantimpala : 1Planeta* !uwan at %ga

!ituin3



%ga .nang Nagwagi sa

#impalak Palan+a!ula

>ulo < 1$5 AD!D ni "ionisio Sala8ar



%ga Noela%aganda Pa Ang !aigdig ni La8aro7ran+is+o

Pagamula. ni %agdal'na nina Elpidio

Kapulong at &leandro G, &adilla%ga #ong %andaragi. ni &mado ,

ernande8

+undo %an A %a angi. !in ni &ndresristoal-ru8



Panahon ng&ktiismo

(1$60s-1$E0s)



Panahon ng &ktiismo&ng panitikan sa panahong ito aykaraniwang &ktiistaSosyal-realista (so+ial realist6 sumasalamin

sa lipunan) #umatalakay sa mga suliraning panlipunan

(kawalan ng lupa ng mga magsasaka*maaang sahod ng mga manggagawa*

reelyon sa kanayunan* katiwalian sapamahalaan atp,)%apanghimagsik



%ga #ula%ga !uguang Plaard Cmahaang tulangalay sa mga demonstrador na pinatay sa%endiolaD ni 5ogelio %angahas

Ang Burgis sa Kanang AlmusalCpagtuligsa sa kawalang-pakialam/insensitiityng mga middle class sa karukhaan ngtaumayanD ni 5olando S, #inio



%ga #ula+a.a 'lo Cia pa sa maikling kwentoD ni5omulo SandoalAng %ga Kagila-gilalas na

Paiipagsapalaran ni Fuan d' la 7ru ni 9ose 1Pete3 La+aa%a Bango Ang A"i. ng &'oluson ni

P,#, %artin

,l'hia sa #sang &''ld' ni irgilio &lmario



Sipi sa 1Kagila-gilalas;3Nang wala nang malunok

si 9uan de la ru8

dala-dalay gulok

gula-gulanit na ang damit

wala pa ring laman ang ulsa

umakyat

sa &rayatang namayat

na si 9uan de la ru8



Sipi mula sa 1%ay

!ango;3&ng awit ng reolusyon #he song o$ reolution

ay awit ng isang aliw is the song o$ a lunati+

sa lipunang in a so+iety where

kaaliway kalayaan luna+y is $reedom

para lumaya to e $ree

sa kaaliwan $rom the luna+y

ng pagiging alipin, o$ slaery,



Sipi mula sa 1%ay !ango

;3&ling awit pa kaya Fhat other songang magpapaligaya +an gie happinesssa pusong inulila to a heart $orsaken

ng pag-iig at hustisya y loe and usti+ekundi awit ng reolusyon, eJ+ept the song o$ the

reolution, kaysarap ow sweet it ismasamyo*madama to saor* to $eelang lagitik* ang sonata the +reak* the sonatang alat pulura o$ ullet and gunpowdersa ayang pinuputa, in a prostituted +ountry,



Sipi mula sa 1Elehiya;3Ngayon lalong luksa ang kalang malamig

%aging ang ulilang araro sa linang

"agay magpiging man sa angat kamalig

Fala nang sisinop sa ipang iiwan,

(Now the +old stoe is more mourn$ul

so is the plow $orsaken in the ?eld #hough the rats $east on pots and in the arn

no one will throw the hulls that are le$t,)



Sipi mula sa 1Elehiya;3Sapagkat nang ikawy istayin ng punglo

aang nagpupunla ng agong pag-asa

Sa nayot ukirin* ang tumapong dugoy

may katas at samyong sa lupay pamana,

(!e+ause when you were smothered y ullets)

while you were sowing renewed hope

in the ?elds and the +ountryside* the lood spilledhad aor and $ragran+e that is your lega+y to theland



%ga Noela!aluong ni La8aro 7ran+is+o

uha ng Bu"aa ni &mado , ernande8

!ugo sa Buang-i"a"a ni 5ogelio Si+at

a %ga Kuo ng i"anag ni Edgardo 5eyes



%ga %aikling KuwentoBanaga ni Liwayway &r+eo

#mp'ng *'gro ni 5ogelio Si+at

+a.a 'lo ni 5ogelio Si+at

Ang Kama.aan ni +io amu'l ni E$ren&ueg

'rando %agdamag ni 5i+ky Lee

#sang Ara" sa Buha ni aaro ni 9ose 5ey%unsaya+



Panahon ng !atas %ilitar/1!agong Lipunan3/"iktadurang %ar+os&ng panitikan sa panahong ito ay karaniwang;

#umatalakay pa rin sa mga suliraningpanlipunan

%atimpi (subdued) at pailalim/indirekta(subtle) ang pagatikos sa kawalan ng

kalayaan



%ga #ulaKung Ang +ula A #sa amang ni 9esus%anuel Santiago

Documents

Mga Panahon ng Panitikan.ppt