Mitologia Starożytnej Mitologia Starożytnej GrecjiGrecji

GRECJAGRECJA

Grecja na fotografii

Co to jest mitologia?Co to jest mitologia?

Mitologia greckaMitologia grecka – zbiór – zbiór przekazywanych przez przekazywanych przez starożytną tradycję starożytną tradycję grecką opowieści o grecką opowieści o bogach, boginiach, bogach, boginiach, herosach, wyjaśniających herosach, wyjaśniających miejsce człowieka w miejsce człowieka w świecie oraz samo świecie oraz samo funkcjonowanie świata, funkcjonowanie świata, jego stworzenie i historię. jego stworzenie i historię.

Z mitologii czerpano wiedzę Z mitologii czerpano wiedzę na temat świata i na temat świata i rozwijano na tej rozwijano na tej podstawie normy etyczne podstawie normy etyczne wyznaczające miejsce wyznaczające miejsce człowieka w ustalonym człowieka w ustalonym porządku świata.porządku świata.

CO TO SĄ MITY?CO TO SĄ MITY? MitMit pochodzi od greckiego słowa pochodzi od greckiego słowa mythosmythos, ,

czyli czyli opowiadanie, legenda, podanieopowiadanie, legenda, podanie. . Oznacza historię opowiadaną od pokoleń, Oznacza historię opowiadaną od pokoleń, która zawiera zarówno element prawdy która zawiera zarówno element prawdy historycznej, jak i pierwiastki fantastyczne. historycznej, jak i pierwiastki fantastyczne. Dzięki temu mitologie (czyli zbiory mitów) Dzięki temu mitologie (czyli zbiory mitów) są ważne dla historyków i archeologów, a są ważne dla historyków i archeologów, a także humanistów, znawców literatur i także humanistów, znawców literatur i kultur. Mit charakteryzuje zbiorową kultur. Mit charakteryzuje zbiorową mentalność danego narodu. mentalność danego narodu.

POLITEIZM – WIARA W POLITEIZM – WIARA W WIELU BOGÓWWIELU BOGÓW

Grecy, podobnie jak inne starożytne ludy Grecy, podobnie jak inne starożytne ludy np. Egipcjanie wierzyli w wielu bogów. np. Egipcjanie wierzyli w wielu bogów. Niesamowite przygody i działania Niesamowite przygody i działania bogów fantastyczne wyczyny herosów z bogów fantastyczne wyczyny herosów z nadprzyrodzonymi zdolnościami były nadprzyrodzonymi zdolnościami były wytworem ludzkiej fantazji.wytworem ludzkiej fantazji.

NieśmiertelnośćNieśmiertelność

Ziemski czas i przestrzeń nie miały Ziemski czas i przestrzeń nie miały wpływu na bogów. 300 lat ziemskich wpływu na bogów. 300 lat ziemskich mogło być mgnieniem oka dla boga. mogło być mgnieniem oka dla boga. Bogowie zawdzięczali swą moc jedzeniu Bogowie zawdzięczali swą moc jedzeniu ambrozji i piciu nektaru, pokarmu i napoju ambrozji i piciu nektaru, pokarmu i napoju zapewniających nieśmiertelność. Zaledwie zapewniających nieśmiertelność. Zaledwie kilku wybranych śmiertelników, takich jak kilku wybranych śmiertelników, takich jak Orfeusz i Herkules, odważyło się zejść do Orfeusz i Herkules, odważyło się zejść do podziemnego świata i zdołało stamtąd podziemnego świata i zdołało stamtąd wrócić, ale żaden człowiek oprócz króla wrócić, ale żaden człowiek oprócz króla Syzyfa nie dotarł na Olimp ani do Syzyfa nie dotarł na Olimp ani do podmorskiego królestwa Posejdona. podmorskiego królestwa Posejdona.

• Grecy wyobrażali sobie bogów na podobieństwo wielkiej Grecy wyobrażali sobie bogów na podobieństwo wielkiej ludzkiej rodziny. Czasami bogowie kłócili się i wówczas ludzkiej rodziny. Czasami bogowie kłócili się i wówczas niebo było pełne burzowych chmur. Zwykle jednak żyli dość niebo było pełne burzowych chmur. Zwykle jednak żyli dość zgodnie, ucztowali, urządzali wyścigi rydwanów wzdłuż zgodnie, ucztowali, urządzali wyścigi rydwanów wzdłuż Mlecznej Drogi i opiekowali się śmiertelnikami. Każdy z Mlecznej Drogi i opiekowali się śmiertelnikami. Każdy z bogów miał swoją specjalność, na przykład muzykę, bogów miał swoją specjalność, na przykład muzykę, medycynę, wojnę i uczył jej ludzi. medycynę, wojnę i uczył jej ludzi.

• Ludzie rozmawiali z bogami podczas modłów i składali im Ludzie rozmawiali z bogami podczas modłów i składali im ofiary z ptactwa, owiec lub bydła. Bogów interesował tylko ofiary z ptactwa, owiec lub bydła. Bogów interesował tylko zapach ofiary - mięso pozwalali zjadać ludziom. Przemawiali zapach ofiary - mięso pozwalali zjadać ludziom. Przemawiali oni do śmiertelników za pośrednictwem wyroczni; dawali oni do śmiertelników za pośrednictwem wyroczni; dawali wskazówki kapłanom i kapłankom, którzy tłumaczyli je na wskazówki kapłanom i kapłankom, którzy tłumaczyli je na język ludzki. Przesyłali także znaki ostrzegające przed język ludzki. Przesyłali także znaki ostrzegające przed przyszłymi wydarzeniami. Taką wróżbą mógł być choćby przyszłymi wydarzeniami. Taką wróżbą mógł być choćby szum liści na wierzbie lub para kołujących w górze ptaków, szum liści na wierzbie lub para kołujących w górze ptaków, ale niezrozumienie jej znaczenia mogło doprowadzić doale niezrozumienie jej znaczenia mogło doprowadzić do katastrofy. katastrofy.

WIERZENIA STAROŻYTNYCHGREKÓW

PANTEON

ZEUSZEUS

ZEUS – albo Dzeus (u Parandowskiego), król bogów, pan Olimpu, stróż sprawiedliwości i porządku we wszechświecie. Syn Kronosa i Rei, Opiekun królów i ładu na świecie. Pan i stwórca ziemi, nieba i burzy. Jego gniew szczególnie wzbudzali ludzie, którzy składali fałszywe przysięgi. Przedstawiany z piorunem w ręku. Za jego świętego ptaka uważa się orła, a za drzewo - dąb.

Jak Zeus stał się bogiem bogów?Jak Zeus stał się bogiem bogów?Król Kronos pożarł wszystkie swoje dzieci, Rea ukryła małego Król Kronos pożarł wszystkie swoje dzieci, Rea ukryła małego Zeusa na Krecie, gdzie ojciec go nie znalazł. Zeus powrócił do Zeusa na Krecie, gdzie ojciec go nie znalazł. Zeus powrócił do królestwa ojca i stanął na czele buntu przeciw Kronosowi. Był królestwa ojca i stanął na czele buntu przeciw Kronosowi. Był

już wtedy ojcem wielu bóstw i półbogów. Zeus podzielił władzę już wtedy ojcem wielu bóstw i półbogów. Zeus podzielił władzę tak, że sam rządził niebiosami, morzem władał jego brat tak, że sam rządził niebiosami, morzem władał jego brat

Posejdon, podziemiem – drugi brat Hades.Posejdon, podziemiem – drugi brat Hades.Razem odparli wiele ataków na Olimp.Razem odparli wiele ataków na Olimp.

Kronos wypluwa swe dzieci

Rea z małym

Zeusem i Kronos

Kronostytan

Zeus – pan Olimpu

ATENAATENA• ATENA, w mitologii ATENA, w mitologii

greckiej była boginią greckiej była boginią mądrości, sztuki, nauki i mądrości, sztuki, nauki i wojny o słuszną sprawę, wojny o słuszną sprawę, córką Zeusa. Zwyciężając córką Zeusa. Zwyciężając w walce z Posejdonem o w walce z Posejdonem o władzę nad Atenami władzę nad Atenami (których była patronką) (których była patronką) dała drzewo oliwne dała drzewo oliwne Ateńczykom. Była Ateńczykom. Była patronką sztuki i nauki. patronką sztuki i nauki. Wynalazła tkactwo, pług Wynalazła tkactwo, pług i wóz wojenny. Przez i wóz wojenny. Przez artystów przedstawiana artystów przedstawiana była w pełnej zbroi, w była w pełnej zbroi, w hełmie, z tarczą i dzidą.hełmie, z tarczą i dzidą.

POSEJDONPOSEJDON• Syn Kronosa i Rei. Brat Zeusa, Hadesa, Demeter, Syn Kronosa i Rei. Brat Zeusa, Hadesa, Demeter,

Hestii i Hery. Mąż Amfitryty. Władca oceanów, Hestii i Hery. Mąż Amfitryty. Władca oceanów, jezior, portów i mórz. Opiekun żeglarzy, którzy jezior, portów i mórz. Opiekun żeglarzy, którzy modlili się do niego o spokój na morzu, i rybaków. modlili się do niego o spokój na morzu, i rybaków. Przedstawiany na rydwanie unoszącym się na Przedstawiany na rydwanie unoszącym się na falach z trójzębem w ręku, którym wzburzał i falach z trójzębem w ręku, którym wzburzał i uciszał wody, kruszył skały. uciszał wody, kruszył skały.

Chociaż Posejdon uchodził Wśród Hellenów za starszego Brata Zeusa, to jednak ustępował mu powagą i godnością.Przy rozdzielaniu władzy nadŚwiatem morskie odmęty przypadły Posejdonowi.W pobliżu miasta Ajgaj na wyspie Eugei miał on bogaty, podwodnypałac, w którego stajniach Trzymał złoty rydwan oraz swe ulubione białe konie o złocistych grzywach –Hippokampy.Posejdon zakochał się w Amfitrycie-jednej z córek starca morskiego Nereusa. Piękna nereida czuła jednak odrazę do cuchnącego mułem i wodorostami władcy. Dopiero opowieść delfina o bogactwach Posejdona skłoniła ją do małżeństwa.

HadesHades

Syn Kronosa i Rei. Brat Zeusa, Syn Kronosa i Rei. Brat Zeusa, Posejdona, Demeter, Hery i Hestii. Mąż Posejdona, Demeter, Hery i Hestii. Mąż Persefony (Kory). Władca podziemia i Persefony (Kory). Władca podziemia i zmarłych, przez co często wzbudzał w zmarłych, przez co często wzbudzał w ludziach lęk. Panował w Hadesie - ludziach lęk. Panował w Hadesie - miejscu, do którego udają się dusze po miejscu, do którego udają się dusze po śmierci. Poświęcano mu narcyzy i śmierci. Poświęcano mu narcyzy i cyprysy oraz ofiary z czarnych owiec. cyprysy oraz ofiary z czarnych owiec.

DemeterDemeter• Córka Kronosa i Rei. Siostra Córka Kronosa i Rei. Siostra

Zeusa, Hadesa, Posejdona, Zeusa, Hadesa, Posejdona, Hery i Hestii. Nieszczęśliwa Hery i Hestii. Nieszczęśliwa matka Persefony. Bogini roli, matka Persefony. Bogini roli, ziemi, pól uprawnych, ziemi, pól uprawnych, urodzaju, pór roku. Opiekunka urodzaju, pór roku. Opiekunka życia osiadłego, ładu życia osiadłego, ładu społecznego, bogactwa. społecznego, bogactwa. Przedstawiana z bukietem Przedstawiana z bukietem kłosów zbóż w ręku. Z kultu kłosów zbóż w ręku. Z kultu Demeter, związanego z Demeter, związanego z odradzaniem się ziarna, odradzaniem się ziarna, wyłoniła się idea wyłoniła się idea nieśmiertelności duszy i życia nieśmiertelności duszy i życia pozagrobowego. Głównym pozagrobowego. Głównym ośrodkiem kultu był Eleusisośrodkiem kultu był Eleusis. .

DEMETER I JEJ CÓRKA KORA- PERSEFONA

HeraHera

Córka Kronosa i Rei. Siostra Posejdona, Córka Kronosa i Rei. Siostra Posejdona, Hadesa, Hestii, Demeter. Żona i siostra Hadesa, Hestii, Demeter. Żona i siostra Zeusa. Matka Hefajstosa, Hebe i Aresa. Zeusa. Matka Hefajstosa, Hebe i Aresa. Władczyni Olimpu i nieba. Była bardzo Władczyni Olimpu i nieba. Była bardzo zazdrosna o liczne kochanki swojego zazdrosna o liczne kochanki swojego męża. Opiekunka małżeństw i wierności męża. Opiekunka małżeństw i wierności małżeńskiej. Patronka kobiet małżeńskiej. Patronka kobiet zamężnych. Poświęcono jej pawia i zamężnych. Poświęcono jej pawia i kukułkę. Natomiast w ofierze składano kukułkę. Natomiast w ofierze składano krowy.krowy.

Świątynia Hery

HESTIAHESTIA

• Córka Kronosa i Rei. Córka Kronosa i Rei. Siostra Zeusa, Siostra Zeusa, Posejdona, Hadesa, Posejdona, Hadesa, Demeter. Ślubowała Demeter. Ślubowała pozostanie w pozostanie w dziewictwie. Ją pierwszą dziewictwie. Ją pierwszą wzywano w przysięgach wzywano w przysięgach i jej pierwszej składano i jej pierwszej składano ofiary. Patronka ogniska ofiary. Patronka ogniska domowego, rodziny, domowego, rodziny, sierot i wdów. sierot i wdów.

Związki frazeologiczne, które swoje Związki frazeologiczne, które swoje źródło mają w mitologii, określa się źródło mają w mitologii, określa się

mianem mitologizmów:mianem mitologizmów:• Chimeryczny nastrójChimeryczny nastrój – kapryśny, grymaśny, dziwaczny, – kapryśny, grymaśny, dziwaczny,

towarzyszą mu fochy, dąsy; od Chimery, mitycznego potwora o towarzyszą mu fochy, dąsy; od Chimery, mitycznego potwora o głowie lwa, tułowiu kozy z wężem zamiast ogona, ziejącego ogniemgłowie lwa, tułowiu kozy z wężem zamiast ogona, ziejącego ogniem

• Pięta achillesowaPięta achillesowa - związek frazeologiczny oznaczający słaby - związek frazeologiczny oznaczający słaby

punktpunkt • Puszka PandoryPuszka Pandory – źródło wszelkich nieszczęść, smutków, – źródło wszelkich nieszczęść, smutków,

zmartwieńzmartwień

• Koń trojańskiKoń trojański – zasadzka, podstęp – zasadzka, podstęp

• Ikarowe lotyIkarowe loty – lekkomyślne działania – lekkomyślne działania

• Postawa prometejskaPostawa prometejska – dobroczynność i poświęcenie dla dobra ludzkości – dobroczynność i poświęcenie dla dobra ludzkości

• Syzyfowa pracaSyzyfowa praca – ciężka praca, bez efektów – ciężka praca, bez efektów

• Stajnia AugiaszaStajnia Augiasza – miejsce szczególnie brudne, zaniedbane – miejsce szczególnie brudne, zaniedbane

Rekonstukcja pałacu w Rekonstukcja pałacu w KnossosKnossos

KONIEC

ŹródłaŹródła

• WikipediaWikipedia

• Google grafikiGoogle grafiki