MİLLİ TARIMDA TOHUMCULUĞUN ROLÜ VE …‡ALIŞTAY...Kasım 2016 tarihinde düzenlenen Bakanlar Kurulu Toplantısında yaptığınız sunum sonrasında “2018 yılında bütün

MİLLİ TARIMDA TOHUMCULUĞUN ROLÜ VE GELECEĞİ ÇALIŞTAYI SONUÇ RAPORU- ARALIK 2016/ANTALYA

1

TOHUM SANAYİCİLERİ VE ÜRETİCİLERİ ALT BİRLİĞİ

MİLLİ TARIMDA TOHUMCULUĞUN ROLÜ VE GELECEĞİ

ÇALIŞTAYI SONUÇ RAPORU

(Çalışma Grupları Rapor Özetleri)

22-23 Aralık 2016

ANTALYA


2

İÇİNDEKİLER

I. YÖNETİCİ ÖZETİ

II. RAPOR

1. GİRİŞ

2. AÇILIŞ KONUŞMALARI ÖZETLERİ

3. DAVETLİ KONUŞMACILARIN SUNUMLARI / KONUŞMALARI

“T.C.Z.B. Tohumculuk Kredileri” (Ziraat Bankası Yetkilisi)

“Havza Bazlı Destekler” (Bakanlık Yetkilisi)

Her İki Sunumla ilgili Sorular – Cevaplar

4. TSÜAB YÖNETİM KURULU İLE ÜNİVERSİTE TEMSİLCİLERİNİN GÖRÜŞMESİ

“AR-GE alanında şirketlerle üniversite işbirliği”

5. ÇALIŞMA GRUBU RAPORLARININ GENİŞLETİLMİŞ GRUPLARDA GÖZDEN GEÇİRİLMESİ

6. DAVETLİ KONUŞMACI SUNUMU (TÜBİTAK Yetkilisi)

“Tohum Üretiminde Ar-Ge Teşvik Programları”

Sunumla İlgili Sorular –Cevaplar

7. ÇALIŞMA GRUPLARI RAPORLARININ TÜM KATILIMCILARA SUNULMASI (Sorunlar)

Endüstri Bitkileri, Pamuk ve Soya Alt Çalışma Grubu Alt Çalışma Grubu

Sorunları

Endüstri Bitkileri, Şeker Pancarı Alt Çalışma Grubu Sorunları

Endüstri Bitkileri, Mısır Alt Çalışma Grubu Sorunları

Yağlı Tohumlu Bitkiler Çalışma Grubu Genel Sorunları

Patates Çalışma Grubu Sorunları

Hububat Çalışma Grubu Raporu Sorunları

Sebze Çalışma Grubu Sorunları

Yemeklik Tane Baklagiller Çalışma Grubu Sorunları

Yeşil Alan Ve Yem Bitkileri Tohumları Çalışma Grubu Sorunları

8. ÜYELERLE GENEL İSTİŞARE (Serbest Kürsü Dilek Ve Temenniler)

9. DEĞERLENDİRME KAPANIŞ

EKLER:

EK 1: Grup Raporları Sunumlarından Derlenen Sorunlar ve Çözüm Önerileri

EK 2: T.C Ziraat Bankası Kredilerinin Kullandırılmasına Ait Örnek Bir Uygulama


3

I. ÇALIŞTAY SONUÇ RAPORU

YÖNETİCİ ÖZETİ

ÇALIŞTAYIN ANA TEMA’SI : Milli Tarımda Tohumculuğun Rolü ve Geleceği

DÜZENLEYEN KURULUŞ : Tohum Sanayicileri Ve Üreticileri Alt Birliği (TSÜAB)

TARİHİ VE YERİ : 22 -23 Aralık 2016 / ANTALYA

KONU SEÇİMİNE İLİŞKİN GEREKÇE VE AMAÇ:

Ülkemizin tohumculuk politikası, çiftçilerimizin ihtiyacı olan üstün vasıflı bitki çeşitlerine ait

her türlü çoğaltım materyalinin standartlara uygun bir şekilde, zamanında temin edilmesini

sağlamak ve dünyada gelişen tohumluk teknolojilerinin en kısa sürede transferini

gerçekleştirmek için her türlü tedbir ve teşvikleri uygulamaktır.

Mevcut veriler Ülkemizde tohumculuk sektörünün yasal bir zemine oturtulmasından bu yana

tohumculuğumuzun çok önemli bir gelişim gösterdiğine işaret etmektedir. Ancak hala bazı

hususlarda eksikliklerin olduğu ve gelecekte de olacağı bilinmektedir.

Bilindiği gibi, TSÜAB tarafından geleneksel hale gelmiş yıllık çalıştaylar tertip edilmektedir.

Bu çalıştayların amacı; yılı itibarıyla eksikliği duyulan veya iyileştirilmesi gereken farklı ve

önemli bir konu seçilerek, bu konu etrafında TSÜAB üyelerinin ve sektörün temel sorunlarını

tartışmak ve çözüm önerilerini belirlemektir.

Bu temel yaklaşım çerçevesinde, 2016 Yılı Çalıştayı’nın konusu Gıda Tarım ve Hayvancılık

Bakanlığımızın uygulamaya koyduğu "MİLLİ TARIM PROJESİ” kavramına uygun olarak,

“MİLLİ TARIMDA TOHUMCULUĞUN ROLÜ VE GELECEĞİ” olarak seçilmiştir.

KATILIM VE AÇILIŞ:

Ülkesel bazda hazırlanan bu Çalıştaya, başta Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanımız Sayın Faruk

ÇELİK olmak üzere, BÜGEM, TAGEM, GKGM ve TİGEM, TMO ve TKK’ den Genel Müdür, Genel

Müdür Yardımcısı, Daire Başkanları ve ilgili uzmanlar ile birlikte, TÜBİTAK ve T.C. Ziraat

Bankasından Yönetici ve yetkili uzmanlar katılmışlardır.

Ayrıca, Bakanlığımızın da girişimi ile tohumculukta önemli olan 30 ilden İl Müdürü ve

Tohumluk Kontrolörleri, 321 TSÜAB Üyesi firmanın yetkilileri ve çalışanları, Üst Birliğimiz olan

TÜRKTOB ve diğer paydaş Alt Birliklerden ve TÜRKTED ’den Yönetim Kurulu üyeleri ve genel

Sekreterler olmak üzere yaklaşık 600 kişi katılmıştır.

Çalıştayın açılışı TSÜAB Yönetim Kurulu Başkanı Sayın Burhanettin TOPSAKAL tarafından

yapılmış, Protokol Konuşmaları çerçevesinde ayrıca, Sayın Yıldıray GENÇER, Antalya Valisi

Sayın Münir KARALOĞLU ve Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanı Sayın Faruk ÇELİK birer

konuşma yapmışlardır.


4

İÇERİK:

Bakanlıkça onaylanmış Tüzüğü çerçevesinde TSÜAB’a verilen görevlerden birisi de,

“Tohumculuk sektörü ile ilgili kararların oluşmasına yardımcı olmak üzere, öneriler ve

raporlar hazırlamak ve ilgililere sunmak ”tır.

TSÜAB bu görevinin içeriğine uygun olarak, hazırlamakta olduğu öneri ve raporlarında

üyelerinin görüşlerini ve önerilerini dikkate almakta, kurumsal anlamdaki görüş ve önerilerini

bu esaslara göre oluşturmaktadır.

Bu bağlamda; TSÜAB tarafından ürün veya ürün grupları bazında “Çalışma Grupları”

oluşturulmuştur. Bunlar; Hububat, Endüstri Bitkileri, Sebze, Patates, Yeşil Alan ve Yem

Bitkileri ve Yemeklik Tane Baklagiller Çalışma Gruplarıdır.

Üyelerimiz arasından gönüllülük esasına dayalı olarak oluşturulan bu Çalışma Gruplarının her

biri, -kendi alanlarında faaliyet gösteren diğer üyelerin sözlü ve/veya yazılı görüşlerini de

alarak- bir dizi toplantılar ve çalışmalar yapmak suretiyle kendi Grup Raporlarını

hazırlamışlardır.

Hazırlanan Grup Raporları Çalıştayda TSÜAB üyeleri ile birlikte, kamu kesiminden ve ilgili

diğer sektörlerden davet edilen tüm katılımcılara sunulmuştur.

TSÜAB Çalıştaylarının bir özelliği de, her çalıştayda üyelerimizi yakından ilgilendiren ve en

fazla sorunların yaşandığı kabul edilen konularda, bizzat konu sorumlusu kurum ve

kuruluşların uzmanlarınca tüm üyelerimize hitaben sunumlar yapılması ve soru – cevap

yöntemi ile üyelerimizin bilgilendirilmesidir.

Bu Çalıştayımızda da; - geleneğe uygun olarak- davetli Konuşmacılarımız tarafından

aşağıdaki konularda sunumlar yapılmıştır:

1. T.C.Z.B. Tohumculuk Kredileri (Ziraat Bankası Yetkilisi Sayın Ümit ÇELİKTEN)

2. Havza Bazlı Destekler (Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı Yetkilisi Sayın Uğur

ERDEM)

3. Tohum Üretiminde Ar-Ge Teşvik Programları (TÜBİTAK Yetkilisi Sayın Mustafa AY )

Ayrıca sunumlar sonrasında verilen soru-cevap fırsatları ile üyelerimizin bilgilendirilmeleri

sağlanmıştır.

Çalıştay gündemi gereği, birinci günün sonunda eşzamanlı olarak, TSÜAB Yönetim Kurulu ile

Üniversite Temsilcilerinin Görüşmesi ve “Genişletilmiş Gruplarda Çalışma Grupları

Raporlarının Görüşülmeleri” gerçekleştirilmiştir.

Her grup için ayrı ayrı salonlarda, çekirdek grup dışındaki üyelerin de katılımı ile yapılan bu

görüşmeler sonunda, çekirdek gruplarca hazırlanmış olan raporlar, genişletilmiş gruplara

katılan üyelerin görüş ve önerileri de alınmak suretiyle, tüm katılımcılara sunulacak hale

gelmiştir.


5

Çalıştayın ikinci gününde ise;

- Birinci gün genişletilmiş gruplarda son şeklini alan Grup Raporlarının Sunumları,

- Üyelerle İstişare (Serbest Kürsü)

- Ve Çalıştayın Genel Değerlendirmesi oturumları yapılmıştır.

GENEL DEĞERLENDİRME VE SONUÇLAR:

Çalıştayın normal seyri süresince gerçekleştirilen Aşağıdaki başlıklar bağlamında üyeler

tarafından dile getirilen hususlar, ilgili oturumlarında muhatapları tarafından

cevaplandırılmış ve gerekli açıklamalar yapılmıştır.

Açılış konuşmalarında verilen mesajlar,

Davetliler tarafından yapılan sunumlar / soru ve cevap fasılları,

Üniversite temsilcileri ile yapılan görüşmeler,

Çalışma Grupları raporlarının genişletilmiş gruplarda tekrar gözden geçirilmesi,

Grup raporlarının tüm katılımcılara sunulması / tartışılması,

Üyelerle istişare ve genel değerlendirmeler,

Üstteki ana başlıklar ile ilgili ayrıntılar Çalıştay Sonuç Raporu’nun ilgili bölümlerinde

verilmiştir.

Bununla birlikte, çalıştay süresince öne çıkan temel konular aşağıdaki şekilde

gruplandırılmıştır:

1. Sektörün yumuşak karnı olarak vasıflandırılan “AR-GE’deki Yetersizlik” maalesef

gündemdeki yerini korumaya devam etmektedir. Bu bağlamda öne çıkan öneriler ve

talepler özet olarak aşağıdaki gibidir:

a) TÜRKTOB, TSÜAB, TÜBİTAK ve TAGEM ve Özel sektör arasında daha sıkı işbirliği,

b) TAGEM açısından; Sektöre ıslah materyali temininin kolaylaştırılması,

c) TBİTAK açısından; Proje çeşitlenmesi, proje süreleri, müracaat ve uygulamada

yaşanan sıkıntıların giderilmesi için tedbirlerin alınması,

d) Sermaye kısıtlılığının aşılması için şirketlerin birleşerek ARGE yapmaları,

e) ARGE için ayrıca bir çalışma grubunun oluşturulması,

f) AR-GE Projelerinin hazırlanmasında TSÜAB desteği…

2. T.C. Ziraat Bankası ile ilgili konularda en fazla dile getirilen hususlar;

a) Başvuru ve krediye hak kazanma prosedürünün uzun ve karmaşık oluşu,

b) Teminat değerlemesindeki eksiklikler,

c) Kredi miktarının belirlenen teminatlarla uyumlu olmaması, az oluşu,

d) Faizin sıfır olmasına karşılık Banka komisyonunun fazlalığı…


6

3. Sektörün İnsan Kaynağının Geliştirilmesi ve İyileştirilmesi Bağlamındaki

Değerlendirmeler;

a) Üniversite ve özel sektör iş birliğinin sağlanması,

b) Stajyer, master ve doktora öğrencilerinin tohumculuk ile ilgili ıslah, mevzuat,

pazarlama gibi konularda eğitilmeleri,

c) TÜBİTAK, TAGEM ve YÖK gibi değişik kanallardan yurt dışına eğitime gönderilen

öğrencilerin konu seçimlerinde, sektöre faydalı olabilecek konuların tercih

edilmesi için girişimlerde bulunulması…

3. Tescil ve Sertifikasyon ’da Öne çıkan Konular;

a) Kayıt Yönetmeliği’nin çıkarılması

b) Tescil edilebilecek türler listesinin tekrar gözden geçirilmesi,

c) Sertifikasyon ve Pazarlama Yönetmeliklerinin gözden geçirilmesi…

4. Yurtdışı Pazarlara Açılım;

a) URGE programının Bitki Grubu bazında olmasının değerlendirilmesi…

5. TSÜAB Sertifikasyon Şirketi’nin Aktivasyonu…

Arz olunur

II. RAPOR

Öncelikle, TSÜAB tarafından gerçekleştirilen 2016 Yılı Çalıştayına Gıda Tarım ve Hayvancılık

Bakanımız Sayın Faruk ÇELİK’in katılımları ve tohumculuğumuza ilişkin önemli mesajları

içeren konuşmaları bu çalıştayı son derece önemli ve anlamlı kılmıştır.

Bu vesileyle, Sayın Bakanımıza ve beraberlerinde çalıştayımıza iştirak eden tüm Bakanlık

Mensuplarına, Değerli TSÜAB Üyelerine ve ayrıca her kesimden katılım sağlayan Sektör

Temsilcilerine teşekkürlerimizi arz ederiz.


7

1.GİRİŞ

Bilindiği üzere, Tarım Türkiye ekonomisi için önemli ve stratejik bir sektör olma özelliğini

devam ettirmektedir. Ülkemiz açısından tarımın birinci ve en önemli işlevi giderek artan

nüfusun gıda ihtiyacını karşılamaktır.

Tarımda verimlilik artışı sağlayan ve aynı zamanda maliyeti düşüren en önemli unsur

teknolojik değişimdir.

Teknolojik değişimi esas alan bir tarımsal stratejinin başarısında ise, -çok sayıda faktöre bağlı

olmakla birlikte- yüksek verimli yeni bitki çeşitlerine ait kaliteli tohumlukların üretimi ve

kullanımı öne çıkmaktadır.

Bu meyanda, Ülkemizin tohumculuk politikası; çiftçilerimizin ihtiyacı olan üstün vasıflı bitki

çeşitlerine ait her türlü çoğaltım materyalinin standartlara uygun bir şekilde, zamanında

temin edilmesini sağlamak ve dünyada gelişen tohumluk teknolojilerinin en kısa sürede

transferini gerçekleştirmek için her türlü tedbir ve teşvikleri uygulamaktır.

5553 sayılı Tohumculuk Kanunu’nda Tohumculuk sektörü: “Bitki çeşitlerini ıslah eden,

tohumlukları üreten, yetiştiren, işleyen, satan, dağıtan, satışa veya dağıtıma arz eden,

ithal veya ihraç eden ya da tohumculuk ile ilgili diğer faaliyetlerde bulunan kamu kurum ve

kuruluşları veya özel kuruluşlar ile bu kuruluşların oluşturduğu birlik veya derneklerden

müteşekkil yapı” olarak tanımlanmaktadır.

Bu sektör tanımı içerisinde yerini bulan Tohum sanayicileri ve Üreticileri Alt Birliği (TSÜAB),

5553 sayılı Tohumculuk Kanunu gereğince kurulmuş tüzel kişiliğe sahip kamu kurumu

niteliğinde bir meslek kuruluşudur.

TSÜAB’ın görevleri Kanunda ve Bakanlıkça onaylanmış olan Tüzüğü’nde açıkça yer almıştır.

Bu görevlerden önemli olan birisi de, “Tohumculuk sektörüyle ilgili kararların oluşmasına

yardım etmek üzere öneriler ve raporlar hazırlamak ve bunları Türkiye Tohumcular

Birliğine ve Bakanlığa sunmak”tır. Bu görevinin bir gereği olarak, TSÜAB tarafından

-tamamen üyelerinden müteşekkil- Çalışma Grupları oluşturulmuştur.

Tek bir ürün veya ortak özelliklere sahip ürün grupları bağlamında oluşturulan her bir çalışma

grubu, kendi üyelerinin ve uygun gördükleri paydaşlarının katıldıkları toplantılardan ve/veya

toplamış oldukları görüşlerden elde edilen sonuçları rapor olarak hazırlamaktadırlar.

Bu çerçevede; çalıştay öncesinde, her bir ürün grubu tarafından kendi alanlarında,

sektörün genel bir değerlendirmesi yapılarak, mevcut durum, problemler, çözüm önerileri

ve diğer kurum ve kuruluşlarla ilişkiler vb. tüm hususları içeren Raporlar hazırlanmıştır.

Yönetim Kurulumuz tarafından, bu seneki çalıştayda gruplarca hazırlanan bu raporların

tüm üyelerimiz ve katılımcı paydaşlarımız nezdinde sunulması, tartışılması ve sonucunda

bir yol haritasının belirlenmesi kararlaştırılmıştır.


8

Bu karar doğrultusunda; hedeflenen amaca uygun ve aynı zamanda Bakanlığımızca

uygulamaya konulan Milli Tarım Projesi’ne atfen, 2016 Yılı TSÜAB Çalıştayının Tema’sı "MİLLİ

TARIMDA TOHUMCULUĞUN ROLÜ VE GELECEĞİ” olarak belirlenmiştir.

Bu genel tema çerçevesinde, Çalıştay süresince, grup sözcüleri ve ayrıca İlgili kurum ve

kuruluşlardan davetlilerimizce yapılan sunumlardan tartışmalardan ve değerlendirmelerden

elde edilen sonuçlar bu raporun takip eden bölümlerinde yer almıştır.

2. AÇILIŞ KONUŞMALARI ÖZETLERİ Çalıştayın açılışı TSÜAB Yönetim Kurulu Başkanı Sayın Burhanettin TOPSAKAL tarafından

yapılmış, Protokol Konuşmaları çerçevesinde ayrıca, çalıştay tarihinde TÜRKTOB Yönetim

Kurulu Başkanlığını yürüten Sayın Yıldıray GENÇER, Antalya Valisi Sayın Münir KARALOĞLU

ve Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanı Sayın Faruk ÇELİK birer konuşma yapmışlardır.

Sayın Başkan Topsakal, açılışta yaptığı konuşmasında, TSÜAB’ın her yıl tohumculuk çalıştayı

organize ettiğini, bu çalıştaylarda konuların sektörün temel meselelerinden hareketle

seçildiğini, bu bağlamda; bu çalıştayın ana temasının da, Milli Tarımda Tohumculuğun Rolü

ve Geleceği olarak belirlendiğini ifade etmiştir.

Konuşmasında, içinde bulunduğumuz dönemin zorluğundan bahisle, Dünya’da ülkelerin

güvenliklerini başkasına emanet etmelerinin mümkün olmadığını söyleyen Sayın Topsakal,

ülkemizin güvenliğini sağlamak için canla başla çalışırken aynı zamanda vatandaşlarımızın

gıda güvenliğini sağlamanın da asli görevlerimiz olduğunu vurgulamıştır.

Hâlihazırda 900 bin ton sertifikalı tohum üretimimiz, 70’ten fazla ülkeye tohum satışımız, 1,5

milyar dolar civarındaki bir pazar hacmimiz ile bu alanda dünyada ilk 10 ülke arasında yer

aldığımızı söyleyen Sayın Başkan, asıl hedefimizin ise bu alanda ilk beş e girmek olduğunu,

ithalat ile ihracatımız arasındaki makasın da her geçen yıl ihracatımız lehine daraldığını

belirtmiştir.

SAYIN BAKANIMIZIN GÖREVE GELDİKTEN

SONRA AÇIKLADIKLARI “MİLLİ TARIM

PROJESİ” ÇOK İSABETLİ BİR UYGULAMADIR.

TOHUMCULUK BU PROJENİN ÖNEMLİ

AYAKLARINDAN BİRİSİDİR.


9

Ayrıca, tüm salonu dolduran 600 civarındaki davetli nezdinde, Sayın Bakan’a hitaben; “21

Kasım 2016 tarihinde düzenlenen Bakanlar Kurulu Toplantısında yaptığınız sunum

sonrasında “2018 yılında bütün tohumların sertifikalı olması” kararı alınmıştır. Alınan bu

karar, Türk tohumculuğu için büyük bir adım olup tarafımızdan Tohumculuk Kanunundan

sonra ikinci milat olarak değerlendirilmektedir. Bütün bu sevindirici gelişmeler için size

Türk Tohumculuk Sektörü olarak bir kez daha en içten teşekkürlerimizi sunuyoruz.” Diyerek

sektörümüz açısından önemli olan bu konuyu vurgulamıştır.

Sayın Topsakal, çalıştayımızdan hemen önce meydana gelen terör saldırıları ile ilgili olarak;

“İstanbul ve Kayseri’de askerimize ve polisimize yapılan hain saldırıyı lanetliyoruz. Yönetim

kurulu olarak milletimizin acısını paylaşmak amacıyla çalıştayımızın ikinci günü akşamı

planladığımız gala yemeğini iptal ederek, gala yemeği için ayrılan bütçeyi şehitlerimizin

ailelerine bağışlama kararı almış bulunmaktayız” açıklaması ile konuşmasını tamamlamıştır.

Açılış bölümünün ikinci konuşması Sayın Yıldıray GENÇER tarafından yapılmıştır.

Sayın GENÇER de konuşmasında; Sektörün ciddi anlamda bir kabuk değişikliği yaptığını,

bugün gelinen noktada önemli işlerin yapıldığını, ancak bu gelişmelerin sektör için yeterli

olmadığını söylemiştir. Ülkemizin hem bulunduğu coğrafya içerisinde hem de Dünya’da

tohumluk konusunda daha önemli yerlerde, daha üst sıralarda yer alması gerektiğini, bunun

için çalıştaydan çıkacak sonuçların çok önemli olduğunu belirtmiştir.

Sayın GENÇER, Sayın Bakanın Çalıştayı onurlandırmasının sektör adına çok büyük bir

anlam taşıdığını, bilhassa ileriye yönelik sertifikalı tohum üretimi ve kullanımı konusundaki

yaklaşımlarının sektör tarafından memnuniyetle karşılandığını ifade etmiştir.

Antalya Valisi Sayın Münir KARALOĞLU da, yaptığı konuşmasında tarımın ve Antalya'nın

tarımdaki öneminden bahisle, çalıştayın Antalya’da yapılmasından ev sahibi sıfatıyla

memnuniyet duyduğunu söylemiştir.

Açılış Bölümünün son konuşması Gıda Tarım ve Hayvancılık bakanı Sayın Faruk ÇELİK

tarafından yapılmıştır.

Sayın Bakan konuşmasında genel mesaj olarak, bilhassa tarımsal alandaki toprak, su ve

arazi gibi temel doğal kaynaklarımızın korunması ile birlikte, bu kaynaklarımızdan azami

faydayı sağlayacak tedbirlere önem verdiklerini ifade etmiştir.

'Milli Tarım Projesi'nin önemine de değinen Bakan Faruk Çelik, proje bütünlüğü içerisinde

tarımın temel konularından birisi olan tohumu masaya yatırdıklarını söylemiştir.

Son zamanda, gerek tohumculuk sektörümüzün gerekse kamuoyunun gündeminde olan

konu ile ilgili olarak; ''2018'den itibaren sertifikalı tohum kullanmayan destek alamayacak.

Yağmurlama ve damlama sistemi kurmayanlara da destek verilmeyecek. Çünkü

kaynaklarımızı en verimli şekilde kullanmak zorundayız'' demiştir.


10

Çelik, ''Günümüzde gerek gıda güvenliği gerek üretim alanlarının daralması, iklim değişikliği

ve hızlı nüfus artışı neticesinde tohumculuk sektörü daha da önem kazandı. Türkiye, 147

milyar liralık tarımsal hasılaya ulaştı, 16,8 milyar dolarlık tarımsal ihracat gerçekleştirdi.

Bunlar önemli başarılar. 2050 yılında yüzde 60 daha tarımsal hâsıla artışı gerekiyor. Bunun

için daha çok işler yapmalıyız.'' İfadeleriyle konuşmasını sürdürmüştür.

Çelik, bunu başarabilmek için tarım alanlarının korunması, daha çok toprağın suyla

buluşturulması gerektiğine dikkat çekerek, “Her dönemde tarım arazilerimizin daraldığını

görüyoruz. Bunun için kalan ovalarımızı koruma konusunda çalışma yapıyoruz. 136 ova,

tarımsal sit alanı ilan ediliyor. Araştırmalar devam ediyor. Koruma altına alınan ova sayısı

200'ü aşacak. 2018'den itibaren, sertifikalı tohum kullanmayan destek alamayacak” demiştir.

Ayrıca bu konudaki düşüncelerini ve planlamalarını da; “Yağmurlama ve damlama sistemi

kurmayanlara da destek verilmeyecek. Çünkü kaynaklarımızı en verimli şekilde kullanmak

zorundayız. Her karış toprağı ekeceğiz. Gerekli yasal düzenleme Bakanlar Kurulundan çıkıyor.

''Arazi benim, ekmiyorum'' demek yok. Ekilecek arkadaş. Bu senin değil, 79 milyonun yeri. Bu

araziyi keyfi kullanma şansına sahip değilsin. Her karış toprağı ekeceğiz, değerlendireceğiz.''

Şeklinde ifade etmiştir.

Türkiye'de son dönemde tohum konusunda önemli mesafeler alındığını vurgulayan Sayın

Çelik, 2005'ten bu yana yaklaşık 1,4 milyar liralık sertifikalı tohum, fide ve fidan desteği

verildiğini, bu destekler sayesinde, 2002'de 145 bin ton olan sertifikalı tohum üretiminin

2015'te 896 bin tona çıktığını belirtmiştir. Sertifikalı fide ve fidan üretimimizin de, 2002'de 4

milyon adetken, bugün 132 milyon adede yükseldiğini açıklamıştır.

Sayın Bakan, “70 ülkeye tohum ihraç ediyoruz. Bu konuda daha fazla çalışma yapmalıyız.

Geldiğimiz nokta yeterli değil. Tohumculukta hedefimiz özel sektörün de çalışmasıyla ilk 5

ülke arasında yer almaktır'' ifadeleri ve çalıştayın başarılı geçmesi dilekleri ile konuşmasını

tamamlamıştır.

Tohum yoksa tarımdan bahsedilemez, işin başlangıç

noktası tohumdur.

Tohum, stratejik bir alan olan tarımda en önemli

unsur durumundadır.

Türkiye'de son dönemde tohumculuk konusunda

önemli mesafeler alınmıştır.

Geldiğimiz nokta yeterli değildir, Tohumculukta

hedefimiz özel sektörün de çalışmasıyla ilk 5 ülke

arasında yer almaktır


11

Çalıştaya, Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanı başta olmak üzere, Bakanlığın tohumculuk ile

ilgili birimlerinden, üniversitelerden, diğer alt birliklerden, ilgili kurum ve kuruluşlardan ve

tohumculuk sektörünün temsilcilerinden yaklaşık 600 kişi katılmıştır.

3. DAVETLİ KONUŞMACILARIN SUNUMLARI / KONUŞMALARI

Çalıştayda, program çerçevesinde açılış bölümünün ardından, Çalıştayın Tema’sına uygun

olarak, gündem uyarınca 5 ayrı oturum gerçekleştirilmiştir. Her bir oturuma ait detaylar

raporun ilerleyen bölümlerinde sunulmuştur.

TSÜAB Çalıştaylarının bir özelliği de, her bir çalıştayda üyelerimizi yakından ilgilendiren ve en

fazla sorunların yaşandığı kabul edilen konularda, bizzat konu sorumlusu kurum ve

kuruluşların uzmanlarınca tüm üyelerimize hitaben sunumlar yapılması ve soru – cevap

yöntemi ile üyelerimizin bilgilendirilmesidir.

Bu çalıştayımızda da aynı yöntem uygulanmış ve 1. Oturum bu konudaki sunumlara ve

sunumlar sonrasında karşılıklı soru – cevaplara ayrılmıştır.

1. OTURUM:

Oturumun Konusu: Davetli Konuşmacıların Konuşmaları /Sektör Destek Sunumları

Oturum Başkanı: TSÜAB Yönetim Kurulu Başkanı Sayın Burhanettin TOPSAKAL

Sayın TOPSAKAL’ın başkanlığında gerçekleştirilen bu oturumda aşağıdaki sunumlar/ konuşmalar yer almıştır.

1. T.C.Z.B. Tohumculuk Kredileri (Ziraat Bankası Yetkilisi)

2. Havza Bazlı Destekler (Bakanlık Yetkilisi)

Bölümün ilk sunumu T.C. Ziraat Bankası Genel Müdürlüğü Tarım Politikaları Bölüm

Başkanlığı’ndan Kredilerle ilgili sorumlu uzman Sayın Ümit ÇELİKTEN tarafından masada

konuşma şeklinde yapılmıştır.

“T.C. Ziraat Bankası A.Ş. Ve Tarım Kredi Kooperatiflerince Tarımsal Üretime Dair Düşük

Faizli Yatırım Ve İşletme Kredisi Kullandırılmasına İlişkin Uygulamalar” üyelerimiz

tarafından en fazla soru sorulan, açıklama istenilen hususlardır.

Sayın ÇELİKTEN konuşmasının genelinde;

Banka’nın kısa bir tanıtımını yapmış,

Bankanın faaliyetleri, Ülkemiz Tarımına

katkıları ve Kredileri hakkında bilgiler

vermiş, özel olarak ta, detaylı bir şekilde

sektörümüzü doğrudan ilgilendiren

İNDİRİMLİ FAİZLİ KREDİ

UYGULAMALARI’ ndan bahsetmiştir.


12

Bu bakımdan TSÜAB tarafından üyelerin katılımı ile düzenlenen önemli etkinliklerde

Bankanın ilgili biriminden uzmanlar çağrılarak bu konunun en güncel haliyle bire bir üyelere

aktarılması sağlanmaktadır. ilki 2013 yılı mali genel Kurulu, ikincisi 2015 Çalıştayı olmak

üzere, bu çalıştayımızda da üçüncü defa aynı uygulama yapılmıştır.

Ayrıca son iki yıllık çalıştaylarımızda Ziraat Bankası’nın Ana Sponsorumuz olması hasebiyle

toplantı salonu dışında kahve –çay ikramı alanında stant kurması sağlanmıştır. Üyelerimize

salondaki genel anlatım ve soru-cevaplar dışında, münferit sorularını da bu stant masasındaki

görevli uzmanlara sorup, cevaplarını alabilme imkânı sağlanmıştır.

Sayın ÇELİKTEN’ in konuşmasında verilen bilgiler özet olarak aşağıdadır:

Ziraat Bankası Türkiye’nin en eski kurumlarından birisidir. 153 yıldır tarım sektörünün finans

kaynağıdır. Tarım Bankacılığı denilince genellikle ilk önce tarımsal üretime yönelik krediler

anlaşılmaktadır, yani geleneksel olarak böyle anlaşılır. Ancak “Tarım Bankacılığı” kredi ile

birlikte sunulan sigorta, danışmanlık vb. hizmetleri ile daha geniş bir alana sahiptir.

Düşük faizli krediler Devlet fonu gibi anlaşılıyor bu yanlıştır. Bu krediler banka öz kaynağından

kullandırılmaktadır. Bu kredilerde öz kaynak bankaya aittir, ancak Bakanlık ve hazinenin

desteği söz konusudur. Banka tarafından faiz işletilmemekte, hazineden tahsis edilmektedir.

Bu anlamda sağlanan finansman sadece tarımsal üretimin değil, tarımsal değer zincirinin

finansmanıdır. Tarladan sofraya kadar olan zincirin bir bütün olarak finansmanıdır.

Genelde “Sıfır faizli” olarak bilinen “Faiz İndirimli Kredilere Ait Temel Hususlar

Tarımsal üretimin geliştirilmesi, verimliliğin ve karlılığın artırılmasını teminen

üreticilerin finansman ihtiyaçlarının uygun koşullarla karşılanmasına yöneliktir.

Her yıl uygulama, o yıla ait olarak yayımlanan Bakanlar Kurulu Kararı ve Tebliğ’e

göre belirlenmektedir1

T.C. Ziraat Bankası A.Ş. Ve Tarım Kredi Kooperatiflerince Tarımsal Üretime Dair

Düşük Faizli Yatırım Ve İşletme Kredisi Kullandırılmasına İlişkin Uygulama Esasları

Tebliği’ne (Tebliğ No: 2017/15) dip nottaki adresten ulaşılabilir.

Üreticilere, her bir tarımsal faaliyet konusuyla ilgili olarak Kararnamede belirlenen

üst limitlere kadar faiz indirimi uygulanabilmektedir.

Faiz indirimli krediler hibe değil, Banka mevzuatı doğrultusunda kullandırılan Banka

kaynaklı kredilerdir. Bu kredilere ait faizin tamamı ya da bir kısmı Hazine tarafından

karşılamaktadır.

Kredi işlemlerinde Bankanın standart kredi prosedürü uygulanmaktadır.

Kredi ile edindirilen tarımsal varlıklar ile tarımsal ürünlerden sigortaya konu olanlar

için sigorta zorunluluğu bulunmaktadır.

1 http://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2017/03/20170308-4.htm

http://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2017/03/20170308-4.htm


13

Sayın ERDEM, 2009 da başlayan Havza bazlı destekleme sisteminin zaman içerisinde hep

gündemde olduğunu, 2015 yılında hızlandırılarak –tabiri caiz ise- sistemin omurgasının

oluşturulduğunu ifade ederek, aşağıdaki bilgileri vermiştir:

Havzaların belirlenmesinde, İklim, toprak, topografya ve su sıkıntısı gibi konular

dikkate alınmıştır.

Ülke Bazında; 30 Tarım Havzası, 190 Alt Tarım Havzası ve İlçe İdari sınırları baz

alınmak suretiyle, Üretimin planlanmasına ve desteklemelere esas olacak 941

Havza belirlenmiştir.

Desteklenecek ürünler olarak ilk aşamada 19 stratejik ürün belirlenmiş olup, daha

sonra soğan ve patates ilave edilerek sayı 21 e çıkmıştır.

Sayın Erdem, sunumu kapsamında mevcut durumdan Havza Bazlı Destek Sistemine geçerken

uygulanacak temel ilkeleri de şöyle özetlemiştir:

Oturumun ikinci sunumu, Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı Bitkisel Üretim

Genel Müdürlüğü Tarım Havzaları Daire Başkanı Sayın Uğur ERDEM –tarafından

yapılmıştır.

941 HAVZA 21 ÜRÜN

Sayın ERDEM sunumunda özet olarak:

Havza Bazlı Destekleme Modelinin

başlangıcından itibaren geldiği noktayı,

Modelin hangi kriterler dikkate

alınarak belirlendiğini,

Mevcut destekleme sistemi ile havza

modelinde öngörülen destekleme

modeli arasındaki farkları

Model ile elde edilecek kazanımları

Ele alarak bu konularda bilgiler vermiştir.

184 OVA TARIMSAL SİT ALANI


14

Üretimle ilişkili olarak; Alan bazlı destekleme sistemine geçilerek, kontrol ve

denetim kolaylığı sağlanacaktır.

Desteklemeler sadeleştirilecektir.

Desteklemelerde İlk defa münavebe ve su kısıtı esas alınacaktır.

Desteklemeler 3 yıllık planlanacaktır. Çiftçi hangi ürünü nerede ekecek, ne kadar

destek alacak, hepsini ekmeden evvel bilecektir.

Tek müracaat ve yılda iki ödeme yapılacaktır.

Ödemeler çiftçilerin en fazla ihtiyacı olduğu zamanlarda yapılacaktır. (Bahar ve Güz

Döneminde)

Desteklenecek ürünler havza/ilçe bazında belirlenecektir.

Havza bazlı destek sistemi çerçevesinde, diğer bazı bakanlıkların uhdesinde yürütülmekte

olan bazı hizmetlerin Bakanlık bünyesine alınması yolunda çalışmalar yapıldığını da belirten

Sayın Erdem;

Toplulaştırma ve sulama hizmetlerinin Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı

uhdesine alınacağını, Bu yönde çalışma yapıldığını,

Konya ovasındaki özel kuyuların sulama sistemleri ile ilgili sorunlarının çözümünün

uzun vadeli olarak, Maliye, Hazine ve Tarımsal Destekleme ayakları ile çözüme

kavuşturulacağını,

Havza bazlı desteklerde belirlenen ürünler ekilirse, Mazotun %50’sinin, Gübrenin

%40’ının destekleneceğini ve ayrıca, diğer desteklerin verileceğini, vurgulamıştır.


15

Çalıştaya katılan üyelerimiz tarafından sorulan sorular ve konuşmacılarca verilen cevaplar

aşağıda yer almıştır. Bu bölümde, sorular ve/veya talepler, cevaplar ve/veya açıklamalar,

konu bütünlüğü esasına göre yer almıştır.

Sayın Ümit Çelikten’e hitaben ilk etapta sorulan sorular/açıklanması istenilen konular, özet

olarak;

a) Kredilendirme işlemleri ile ilgili sürenin uzunluğu,

b) Kredi miktarları ile ilgili limitlerin teminat gücü ile orantılı çıkmaması,

c) Modül sistemindeki parametrelerin neler olduğu,

d) Teminat gücünün belirlenmesinde ekspertiz (Uzman incelemesi) değerlerinin

düşüklüğü,

e) Şubeler arası farklılıklar ve personelle ilişkiler,

f) Faizlerin sıfır olmasına karşılık, Banka Komisyonu kesintilerinin fazlalığı,

g) Banka komisyonların da kararnamelere eklenmesi…

Konularında toparlanmış olup, bu sorulara ve açıklayıcı bilgi taleplerine Sayın Çelikten

tarafından toplu halde ve aşağıdaki şekilde cevap verilmiştir:

“Kredilendirme modülü anlamında son 5 yılda yeni yapıya geçildi. Eskiden şube bazlı iken

şimdi “Modül Bazlı” yapılandırmaya geçildi. Modül bazlı değerlendirmede; Firmanın gücü

kapasitesi vs. göre çıkan değerlendirme (notlama sistemi) üzerinden teminat yapısı

değişebiliyor. Yani bir bakıma teminata göre kredi kullandırılmıyor.

Önce firma bazında ön kredi çalışması yapılıyor. Bu çalışmada; belirlenmiş olan Modül

parametrelerine göre, firmanın tanıtım bilgileri, moralite araştırmaları, faaliyet döngüsü,

finansman ihtiyacı, banka ilişkileri ve mali yapı gibi hususlar değerlendiriyor.

Sn. Ümit ÇELİKTEN Sn. Uğur ERDEM

Sayın Çelikten ve Sayın Erdem’in sunumlarından sonra, Oturumu

yöneten Sayın Burhanettin Topsakal sunumlara ait kısa bir

değerlendirme yapmış ve konuşmacılara teşekkür ederek Soru–

Cevap faslını açmıştır.


16

Öncelikle, banka olarak bu parametrelerin değerlendirilmesi suretiyle, kredilendirmeyi

sağlayıp sağlayamayacağımızı belirlememiz gerekiyor. Dolayısıyla, Açılabilecek kredinin

miktarı, teminatı, vadesi ve fiyatı kredi notuna göre şekillenmektedir.

Hâlihazırdaki uygulamada, ekspertizler banka personeline yaptırılmamakta, bağımsız

firmalara yaptırılmaktadır. Ekspertiz konusunda Bankaca kabul edilmiş 20’nin üzerinde firma

vardır. Ekspertiz konusunda somut olarak bize iletilen bir sıkıntı varsa, bunu ilgili birim ile

görüşebileceğiz.

Şubeler arasındaki farklılık denildiğinde, Türkiye’nin bütün şubelerinde bu böyle

uygulanmaktadır. Bu modülden çıkan değerlendirmeye (Notlamaya) personel müdahale

edemiyor. Kısacası; Teminat yapısı Modülden çıkan nota göre belirleniyor. Banka bu sistemi

böyle uygulamak istiyor.

Faizlerin 0 (sıfır) olmasına karşılık, komisyonların yüksek olması ve komisyonların da

kararnamelere eklenmesi hususuna gelince; Kredilendirme bankanın kullandırdığı bir

kaynaktır. Ancak faiz desteği hazine tarafından kararname ile belirleniyor. Uygulamada

komisyon oranları internetten yayımlanmaktadır. Sonuçta, Komisyon kesintilerinin sektöre

göre çok yüksek olduğunu düşünmüyoruz.”

Üyelerin bazıları tarafından T.C Ziraat Bankası yetkilisine iletilen; Vadelerin uzatılması

talebine “Üretim desenine göre belirlenmeye çalışılıyor. Ama bununla ilgili çalışma

yapacağız.

Yatırım Kredisi limitinin 10 milyon TL’den 15 milyon TL’ye yükseltilmesi talebine de “Bu

limitler Bakanlar Kurulu Kararı ile belirlenmektedir. Bankanın görüş alış verişi oluyor ama

sonuçta, Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı teklifi ile şekilleniyor” mahiyetinde cevaplar

verilmiştir.

Bir üyemiz tarafından mekanizasyon araçlarını satan üreticilerimizin olduğundan bahisle,

Tarımsal Mekanizasyon araçlarının kredili satışında kullanılan “Zirai kredilendirme Belgesi”

uygulamasının kaldırılması ve mekanizasyon oranının %100 e çıkarılması” talep edilmiştir.

Cevaben; “Tarım bakanlığının bir tebliğine istinaden2 kredilendirme belgesi uygulaması

yapıyoruz. Kredilendirme yapılacak alet ekipman alımında bu belge şart koşuluyor.

Mekanizasyon oranının yüzde yüze çıkması konusunda ise Bakanlık kararı gerekmektedir.”

Denilmiştir.

2

T.C. Ziraat Bankası A.Ş. Ve Tarım Kredi Kooperatiflerince Tarımsal Üretime Dair Düşük Faizli Yatırım Ve İşletme

Kredisi Kullandırılmasına İlişkin Uygulama Esasları Tebliği (Tebliğ No: 2017/15)İlgili madde; Tarımsal mekanizasyon MADDE 26 – (1) Karar kapsamında, tarımsal faaliyetlerin sürdürülebilmesi için üreticiler tarafından kullanılan ve 11/10/2000 tarihli ve 24197 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Tarımsal Mekanizasyon Araçlarının Kredili Satışına Esas Deney ve Denetimlerle İlgili Tebliğ (Tebliğ No: 2000/37) esaslarına göre zirai kredilendirme belgesi olan tüm tarımsal mekanizasyon araçları için, yatırım kredisi kullandırılabilir.


17

Tohumculukta AR-GE’nin önemine değinen bir üyemizin, Bakanlar Kurulu Kararı ve bu

doğrultuda Bakanlıkça çıkarılan uygulama tebliğinde, ARGE Desteklemelerinin ayrı bir bölüm

olarak yer alması gerektiği hakkındaki görüş ve önerisine, Sayın Çelikten tarafından

“Tamamen ARGE’ye yönelik bir desteğin gerek Bakanlık gerekse özel sektör açısından

önem kazandığı anlaşılmaktadır. AR-GE yönündeki destekler o yönde ilerleyecek gibi

görülüyor.” Açıklaması yapılmıştır.

Birden fazla üyemiz tarafından değişik ifadelerle T.C. Ziraat Bankası yetkilisine sorulan ve

açıklanması istenilen bir konu da, aynı parsel üzerinden, İşletme kredisini hem tohum

yetiştiricisi çiftçinin hem de tohumluk üreticisinin alma hakkı olduğu, ancak bu kredinin

taraflarca kullanılmasının usul ve esaslarının tam olarak bilinmediği hususudur3

Bu konuda yapılan açıklama şöyledir:

Bu konuda Üretici ve yetiştirici arasında yapılmış olan sözleşmede yer alan hususlara göre

kredilendirme yapılabilmektedir.

ÇKS ye kayıtlı aynı parselde, -yetiştiricilik bağlamında- ekilecek tohum, kullanılacak gübre,

hasat, nakliye vb. iş ve işlemler ile kullanılan girdilerin hangilerinin üretici hangilerinin

yetiştirici tarafından sağlanacağı sözleşmede belirlenmiş olmalıdır.4

Bu belirlenmeye göre, çiftçi ile yapılmış olan sözleşmede, örneğin; tohum ve gübre giderini

üretici karşılıyor ve diğer maliyet kalemleri çiftçi tarafından karşılanıyor ise, dekar başına

verilmesi gereken işletme kredisi limitinin sadece bu iki kalem üzerinden hesaplanacak

kısmını üretici diğer kısmını yetiştirici/çiftçi almaya hak kazanmaktadır

Zirai kredi kullanırken tarım sigortaları zorunluluğu var mıdır? Evet, Tebliğde de geçer, tarım

sigortası zorunluluğu vardır.

Sayın Ümit ÇELİKTEN’e, akademisyen ve aynı zamanda BİSAB üyesi olan bir katılımcımız

tarafından son soru olarak; “AR-GE si Türkiye’de yapılmış / geliştirilmiş çeşidin ipotek

(Teminat) olarak alınıp, alınmadığı” sorusu sorulmuş ve aşağıdaki şekilde cevaplandırılmıştır.

“28/10/2016 Tarihli ve 29871 Sayılı Resmi Gazete yayımlanan 6750 Sayılı Ticari İşlemlerde

Taşınır Rehni Kanunu’nun 5. Maddesinde c) Fikri ve sınai mülkiyete konu haklar, aynı

kanunun Tanımlar Maddesinde h) Taşınır varlık olarak tanımlanmaktadır.

3 Bu konu geçen yılki çalıştayımızda da dile getirilmiş ve cevaplandırılmıştır. Ayrıca birçok üyemiz

tarafından defaten TSÜAB sekretaryasından da bilgi istenilen ve açıklanması yapılan bir konudur. Metindeki açıklamaya ilişkin, nazari bir firma üzerinden örnek bir uygulama rapor ekinde verilmektedir. EK 2 4 (Tebliğ No: 2017/15)

Sözleşmeli üretim MADDE 31 – (1) Sözleşmeli üretim modeli kapsamında, üreticilerin tarımsal ve hayvansal girdilerini temin etmek ve ürün almayı garanti etmek suretiyle tarımsal üretim yaptıran gerçek ve tüzel kişilere, söz konusu üretim finansmanı amacıyla kredi açılabilir.


18

Teminat yapısını genişleten bu kanun hükümlerine göre, Tarımsal ürünlerden dikili ağaçlara

kadar taşınır varlıklar teminat kapsamına alınabilmektedir.

Dolayısıyla, 5. Maddede yer alan Taşınır varlıklar için sicil oluşturulup, bunların teminat

olarak verilmesi sağlanacaktır. Ama önce bir alt yapısının kurulması gerekmektedir. Bakanlık

tarafından Yönetmelikleri de hazırlanıyor. Bunlar yayınlandıktan sonra yürürlüğe girecektir”

Oturum sonundaki Soru-Cevap kısmında Bitkisel Üretim Genel Müdürlüğü Tarım Havzaları

Daire Başkanı Sayın Uğur ERDEM’e sorulan sorular veya açıklanması istenen hususlar ile

Sayın Erdem tarafından verilen cevaplar aşağıda yer almıştır:

Bu bölümde, Sayın Erdem’e yöneltilen veya açıklanması istenilen hususlar ağırlıklı olarak

“Desteklemeler” konusunda ve açıklamalı örnekler şeklinde olmuştur. Bu bakımdan -konunun

önemine binaen- daha anlaşılır olması ve farklı yorumlara yol açmaması için soru ve

cevapların bire bir aktarılması uygun bulunmuştur.

SORU:

Desteklemeler neden çiftçinin beyanı esas alınarak Alan Bazlı veriliyor, yetiştirilen veya

satılan ürünün satış faturası ve gerçek miktarı (Kg olarak) üzerinden verilmesinden neden

vazgeçiliyor? Mazot Desteğinde çiftçinin ne kadar harcadığını nereden bileceksiniz? Bir de

desteklemelerin ekim öncesi verilmesi gerekmektedir. Aksi takdirde çiftçi bu parayı yanlış

yere harcıyor, yani destek parasından tam yararlanamıyor.

CEVAP:

Alan bazlı ürün noktasında, Üreticinin faturayla işi olmasın üretici üretimine baksın,

faturayla uğraşmasın, koşturmasın. Arazisini alanda kontrol edelim, üretici o ürünü üretmiş

ise desteklemesini verelim diyoruz. Üreticinin işi değil ki fatura peşinde koşmak. İşi

Kolaylaştırmak istiyoruz.

Gelişmiş ülkeler tarım politikalarını ve planlamalarını havzalar

bazında yapmaktadırlar.

Fransa’nın bağcılığa uygun olan havzasındaki politikası ile

buğday üretimine uygun olan havzasındaki politikası farklıdır.

İtalya’nın, zeytin ve bağcılığın yoğun olduğu güneyindeki

tarımsal planlaması ile kuzeyinde yer alan ve çok yönlü ziraat

yapılan Po Ovası’ndaki planlaması ve tarımsal destekleri aynı

değildir.


19

Ürün miktarına gelince; Hangi üreticinin hangi parselinden hangi ürünü ekerse oradan ne

kadar ürün alacağına dair veriler haritalar üzerinde Parsel bazlı olarak vardır, bu bilgilerden

yararlanılacaktır.

Mazot desteği konusunda ise; Havza Bazlı Destekleme modelinde de mazot un %50 sini

vereceğiz, hangisinde vereceğiz, bu 21 ürünü ekene ilave %50 ek destek vereceğiz bunun

dışında üretim yapana eski destekleme modelindeki mazot desteği verilecektir. %50 desteği

o ilçede (Havzada) seçilmiş ürünü üretene vereceğiz.

Ekimden önce ödeme konusunda, Bakanımızın beyanı bu kasım ayında bu desteklemenin

birinci ayağını verelim mazot kısmını en azından verelim şeklindeydi. Fakat bu işlemler uzun

prosedürlü olduğu için biz bunu ancak Mart ya da Nisana yetiştirebiliriz. Mart ya da

Nisan’dan önce birinci kısım için umutlanmayın derim.

SORU:

Tohum tamam sıkıntı yok, desteklemelerde tartışmaya açık yerler vardır ama genel hatları

ile zaman içerisinde düzelecektir. Ancak, Tohum ile su bağlantısı konusunda sıkıntı vardır.

DSİ’nin Kuyu uygulamasında resmi olarak bahsettiği su miktarı dekara 200 ton. Bu miktarla

buğdaya sadece 2 su verirsiniz. 200 ton su ile hiçbir şey yapılmaz bu işin içinde DSİ de

olması gerekmektedir.

CEVAP:

Sayın bakanımızın söylediği gibi Milli Tarım modelinde alt başlıklarından bir tanesi

toplulaştırma ve su uygulamalarının tek elde toplanmasıdır. DSİ’nin faaliyetlerinin tümüyle

Bakanlığın alanı altına gireceğini söylemek büyük bir iddia. Ancak, arazi toplulaştırdığımız

yerlerde sulama hizmetlerini biz vereceğiz. Sayın Bakan sulama birliklerini Tarım Bakanlığına

almayı planlıyor.

SORU:

Sulama sadece sulama birliklerinden ibaret değil, özellikle özel kuyular var. Sıkıntı zaten

özel kuyulardadır, bu konuda ne diyorsunuz?

CEVAP:

Bu konudaki hassasiyetinizi biliyoruz. O konu için zamana ihtiyacımız var.

SORU:

Desteklerin miktarı kadar uygulama süresi de önemli, acaba bu destekler bu 5 yıl kadar 10

yıl kadar süreli olabilir mi? Örneğin Diyarbakır’ın merkez ilçesinde pamuk üreten üreticimiz

acaba bu desteklerden yararlanabilecek mi?

Ayrıca, Diyarbakır’ın merkez ilçesinde pamuğa milli tarım projesinde destek var ama üretici

mısır üretmeye devam edeceğim derse destek nasıl olacak?

CEVAP:

Yıllardır üretici önünü göremiyor diyorduk. Biz desteklemeleri ürün bazında 3 yıllık açıklamayı

planlıyoruz. Bu birçok ayaktan oluşuyor. Buna sadece Tarım Bakanlığının tamam demesi


20

yetmiyor. Üretim desenlerinin 3 yıllığı (desteklenecek ürünler bazında) açıklanacak. Mesela

Diyarbakır /Dicle ilçesinde şu şu ürünlere destek verilecek diye açıklanacak. Ürüne verilecek

destek miktarı ise yıllık olarak açıklanacak. Bu durumda, Üretim Desenindeki ürünleri

üretenlere ilave destek verilecek. Desteklenecek yeni modelde mazot gübre ve ilave

destekler olacak.

Bu arada, Soya Tohumluğu Üreticisi bir üyemiz tarafından Soya konusunda oldukça uzun bir

açıklama yapılarak, Havza bazlı destekleme modelinde Soya’ya özel beklentilerinin olduğunu,

ancak anlatılanlara bakıldığında bu beklentilerini göremedikleri ifade edilmiştir.

Bu üyemize cevaben, Sayın Erdem Konunun çok spesifik olduğunu, bire bir kendilerine

sıkıntıyı aktarmaları halinde, çözüm yolu bulmaya çalışacakları açıklamasını yapmıştır.

SORU:

Tritikale ve yulaf desteklemeye girecek mi?

Hazine mülkiyetine ait araziye ekim yapan çiftçiler ecrimisil ödemesine rağmen

desteklemeye alınmamaktadır. Mirastan intikal olmamış, ÇKS sistemine kayıtlı olmayan

20- 25 milyon dekar araziden bahsediyoruz.

CEVAP:

Yem Bitkilerinde Tritikale var. Yem bitkisi her havzada destekleniyor.

ÇKS ve Mirastan intikal konusunda; Devlet elinden geleni yaptı. 2005 ve 2010 yılında her

türlü harçtan muaf tutarak af çıktı. Fakat çeşitli sorunlar nedeniyle istenilen sonuç alınamadı.

Sistem olarak kendi arazilerinde ya da kiralanan şahıs arazilerine, kayıtlı olan arazilerde

üretim yapan çiftçilere destek veriliyor.

SORU:

Bu organizasyonu gerçekleştiren Sayın Başkan’a ve TSÜAB’a teşekkür ederim. Önce

önerimi söyleyeyim. Hazırlık çalışmalarının devam ettiğinden bahsettiniz. Bu hazırlıklara

ilgili STK ları, mesela TSÜAB’ı da dâhil ederseniz memnun oluruz.

Soruma gelince; Buğday başta olmak üzere tahılda ekimler başladı, bazı yerlerde bitti.

Mısır’da biliyorsunuz İklim el verirse şubat ayında Adana’da ekimler yapılıyor olacak. Sonra

Mart Nisan pamukla beraber ülkemizde ekimler devam edecek. “Amacımız çiftçi ne

ekeceğini bilecek, karar verecek hesaplama yapacak, tercihini kullanacak” dediniz. Bu

desteklemelerin net rakamları ve net tarih hakkında bilgi vermeniz mümkün müdür?

CEVAP:

Bu büyük bir projedir. Alt yapı hazırlıkları uzun bir süreç gerektiriyor. Hazırlıklar için bütün

sektörlerden görüş alındı. Sadece şu son dönem süreç hızlı geçtiği için bazı noktalar atlanmış

olabilir. STK lara gelince, Devletin sizi çağırmasını beklemeyin, siz gelin. Tohumculuk sektörü

en aktif en girişken sektördür. Ne zaman görüşme talep ettilerse kabul edilmişlerdir ve

önerilerini kabul ettirmişlerdir.

Şubat Mart Nisan Mayısta hazırlıkların tamamlanacağını, Mayıs veya Haziran’da

açıklanacağını ve fiyatların da eylülde belirlenebileceğini söyleyebiliriz. Bu sene de Eylülde


21

kışlık ekimi yapılmadan açıklamak istiyorduk, fakat devlette bu süreçler bu kadar hızlı

yürümüyor. Şu anda tarımsal destekleme ve yönlendirme kurulunda bu kararlar 15 güne

kadar havza bazlı destekleme modelindeki tarımsal destekleme rakamları belli olur. (bu

konuşma 22.12.2016 tarihinde yapıldı)

Tekrar ediyorum. Tohumculuk sektörü bizim muhatap olduğumuz sektörler içinde kültür

olarak en yüksek sektördür. İletişim kanalları açık ve bilgi çağındayız. Milli tarım ile ilgili her

türlü öneri ve sorularınızı [email protected] adresine atın ben sizi ararım cevabınızı

veririz.

SORU:

Biz yem bitkileri grubunda listeye baktığımızda önemli yem bitkisi grubunda İtalyan çimi

var İngiliz çimi yok bu kapsam bu şekilde kısıtlı mı kalacak?

CEVAP:

Ben yem bitkileri konusunda, konuya hâkim değilim. Çayır Mera Yem Bitkileri Daire

Başkanlığımızla bunu görüşelim, değerlendirelim.

SORU:

Konya’da Elektrik ile tarımsal sulama yapan çiftçilere desteleme yapmayı düşünüyor

musunuz?

CEVAP:

Konya bölgesinde Mısır’a damlama sulama şartı ile destek konuldu.

SORU:

Bu projeyi yaparken çok sayıda bakanlıkla ve kurumla işbirliği yapılması gerektiğini

düşünüyorum. Bu anlamda bu projenin AR-GE boyutunda Üniversite olarak biz neredeyiz?

Tarım Bakanlığı olarak, başta TÜBİTAK olmak üzere, kamu tarımsal Araştırma Kuruluşları

ve üniversiteleri bilgilendirip bu projede yararlanmanızı öneririz.

Ayrıca, Soya ile ilgili dışa bağımlılıktan kurtulmak isterken, süt et ve yumurtanın tamamen

soyanın olmazsa olmaz ürün iken. Desteklemede soya çok zayıf.

CEVAP:

Soya noktasında tamamen haklısınız. Gıda sektöründe her yerde soya var. Biz 2010 yılından

beri soyayı destekliyoruz daha çok çalışmamız gerek haklısınız.

Tarım sektörü ile ilgili bütün kadromuz evlerinin yolunu unutarak aktif çalışmaktadır.

Üniversiteler genellikle tarımsal araştırmalar genel müdürlüğü ile muhatap ama onun dışında

bir bilgilendirme istediğinde arkadaşlar her konuya cevap vereceklerdir. Bizden kim ne talep

ederse her platforma yardımcı olmaya çalışıyoruz.

mailto:[email protected]


22

4. TSÜAB YÖNETİM KURULU İLE ÜNİVERSİTE TEMSİLCİLERİNİN GÖRÜŞMESİ

Bu bölümde, Gündemdeki “TSÜAB Yönetim Kurulu ile Üniversite Temsilcilerinin

Görüşmesi” başlığı altında “ARGE Alanında Şirketlerle Üniversite İşbirliği” bağlamında kısa

bir toplantı yapılmıştır.

Bu toplantıya, TSÜAB Yönetim Kurulu Üyeleri ile çeşitli üniversitelerden davet edilen öğretim

üyeleri katılmıştır

Toplantıda ilk olarak, geçen yılki (2015) "Tohumculuk Sektöründe Üniversite – Kamu - Özel

Sektör İşbirliğinin Geliştirilmesi Çalıştayı" nda çok geniş biçimde ele alınmış olan ve aşağıda

özetlenen hususlarda bir hafıza tazeleme yapılmıştır.

Yüksek lisans ve doktora tez çalışmalarında tohumculuk konularına yer verilmesi,

Üniversitelerdeki ara materyal ve aday çeşitlerin TSÜAB aracılığı ile firmaların

hizmetine sunulması,

Genetik kaynak gelmesi bakımından uluslararası projelere önem verilmesi,

Akademisyenler, çeşit ıslah sürecinde akıl veren değil uygulayan ve gösteren

olmalıdır.

Akademik aşama kaygıları ve yayın odaklı araştırma öne çıkmamalıdır.

Üniversite yönetimlerinin, fikri mülkiyet haklarından gelir elde edebileceklerine

yönelik bilgi eksiklikleri giderilmelidir.

İşbirliği programları öncelikle eğitim-öğretim alanında başlatılmalıdır.

Sektördeki çatı örgütler (Birlik ve Alt birlikler) eğitim programları organizasyonları

konusunda inisiyatif almalıdır.

Firmalar bünyelerinde mutlaka tam zamanlı araştırıcı istihdam ettikleri Ar-Ge birimleri

oluşturmalıdır.

AR-GE desteklerinde TOHUM SEKTÖRÜNE yönelik düzenlemeler yapılmalıdır.

TÜBİTAK, SANTEZ ve TAGEM desteklerindeki süreler tohum sektörünün ihtiyaçları

doğrultusunda revize edilmelidir.(Örneğin Islah projelerinin süreleri)

Öncelikli alanlar sadece BİYOTEKNOLOJİ ve ÇEŞİT GELİŞTİRME ile sınırlı olmamalıdır.


23

Yukarıdaki hususlar kısaca gözden geçirilerek, bu hususlarda yapılanlar ve yapılamayanlar

bağlamında bir değerlendirme yapılmıştır. Yapılan değerlendirmede özet olarak aşağıdaki

hususlar öne çıkmıştır.

Üniversite - Özel Sektör işbirliğinde yaşanan Güven Eksikliği, Şeffaflık, Sabır ve

Birlikte Çalışma Kültürünün Olmayışı, sorunların giderilmesinde bir engel olarak

hala gündemdedir.

Tüm konular genelinde, maalesef bürokratik engellerden dolayı beklenilen ölçüde

bir ilerleme kaydedilememiştir.

Mevcut durumda hem üniversite hem de özel sektörün yapması gereken hususlar

artık bilinmektedir. Bu boyutta; işin bir takım tespitlerden ziyade, artık icraata

mecbur aşamaya geldiği bir kez daha vurgulanmıştır.

Üstteki toplantıyla aynı saatlerde (18.00-19.30) Gündem gereği “Çalışma Grupları

Raporlarının Görüşülmesi” de gerçekleştirilmiştir.

5. ÇALIŞMA GRUBU RAPORLARININ GENİŞLETİLMİŞ GRUPLARDA GÖZDEN GEÇİRİLMESİ

Daha öncede bahsedildiği üzere; 2016 Yılı Çalıştayının Tema’sı, Bakanlığımızca uygulamaya

konulan “Milli Tarım Projesi” içeriğinde Tohumculuğa verilen önem ve beklentiler dikkate

alınarak, “Milli Tarımda Tohumculuğun Rolü ve Geleceği” olarak belirlenmiştir.

Bu cümleden olmak üzere, Milli Tarımda Tohumculuğun Rolü ve Geleceği hususunda

söylenecek sözlerin, yazılacak yazıların, sektörün kendisi tarafından ve bizatihi üyelerden

oluşacak çalışma grupları marifetiyle belirlenmesi en isabetli bir yöntem olarak

benimsenmiştir.

Bu amaçla daha önce 2012 yılında oluşturulmuş olan çalışma grupları 2016 yılı itibarıyla

yeniden oluşturularak aktif çalışmaları ve raporlarını hazırlamaları sağlanmıştır.

Programın bu bölümünde; gönüllülük esasına göre belli sayıdaki üyelerden oluşturulmuş

olan Çekirdek Çalışma Gruplarının hazırladığı raporlar, çalıştay programı uyarınca aynı ürün

grubunda faaliyet gösteren diğer üyelerden oluşan geniş katılımlı ayrı ayrı gruplarda bir kez

daha görüşülmek ve herkesin fikri alınmak suretiyle son halini almıştır.

Son Halini alan raporların sunumları ikinci gün tüm katılımcılara sunulmuştur.


24

İKİNCİ GÜN (23 ARALIK 2017)

Çalıştayın ikinci günü programı, Yönetim Kurulu üyesi Sayın Dr. Ali Üstün’ün

moderatörlüğünde başlatılmıştır.

6. DAVETLİ KONUŞMACI SUNUMU (TÜBİTAK Yetkilisi)

Sayın AY sunumun başında TÜBİTAK’ın

kurumsal yapısı hakkında bilgiler vermiş,

Sayın AY TÜBİTAK’ın görevlerini aşağıdaki üç ana başlık altında özetleyerek sunumuna

başlamıştır.

1. BİLİM, TEKNOLOJİ VE YENİLİK POLİTİKALARI OLUŞTURMAK

2. AR-GE ALTYAPISI OLUŞTURMAK VE DESTEK SAĞLAMAK

3. STRATEJİK ALANLARDA ARAŞTIRMALAR YAPMAK

İlk olarak, TÜBİTAK Kamu Araştırmaları Destek Grubu (KAMAG) Grup yürütme Komitesi

Sekreteri Sayın Mustafa AY tarafından “Tohum Üretiminde Ar-Ge Teşvik Programları”

konusunda bir sunum yapılmıştır.

Sayın AY sunumunda özet olarak;

TÜBİTAK’ın Görevlerinden,

TÜBİTAK Sanayi Destekleri

(TEYDEB)den,

ARDEB Destek Programlarından

Tarım Alanındaki Destek Programları

verilerinden,

Tohumculuk alanındaki destek

programları istatistiklerinden,

Ve Tohumculuk Alanında Proje

Örneklerinden bahsetmiştir.


25

Sunum genelinde; öncelikle yukarıda yer alan her bir konu hakkında ayrı ayrı slaytlarla bilgiler

verilmiştir. Ayrıca, TÜBİTAK nezdinde uygulanan programlardan, Tarım ve Tohumculukla ilgili

olanlarla ilgili bazı bilgiler de aşağıdaki tablolarda verilmiştir.

Yukarıdaki tabloda sayısal değerleri ile yer alan “1007 Programı Tohumculuk Alanındaki

Bazı Proje Örnekleri” ise aşağıdaki gibidir.

• Ülkesel Patates Tohumluk Üretim Sisteminin Geliştirilmesi

• Türkiye F1 Hibrit Sebze Çeşit ve Nitelikli Hat Geliştirme Projesi

• Melez Mısır Islahında Dihaploid Hatların Elde Edilmesi ve Kullanılması

• Yüksek Protein ve Mikro Element İçeriğine Sahip Kışlık Yeşil Mercimek Çeşitlerinin

Geliştirilmesi

• Maltlık Kalitesi Yüksek Yeni Arpa (Hordeum Vulgare L.) Çeşitlerinin Geliştirilmesi

• Yüksek Oranda Noskapin İhtiva Eden İntrodüksiyon Kültür Haşhaşının Islahı ve Tescili

• Turunçgillerde Sektörel Gelişim ve İhracat Şansını Artıracak Çeşit ve Anaç Geliştirme

(Yürürlükte)

• Kışlık Sebze Yetiştiriciliğinde Hat ve/veya Çeşit Geliştirme (2017 Çağrısı)

Kışlık Sebze Yetiştiriciliğinde Hat ve/veya Çeşit Geliştirme projesi ile Lahanagiller, marul,

ıspanak, havuç, soğan türlerinde; Mevcut hat ve çeşitlerle rekabet edebilir, Hastalıklara

veya zararlılara dayanıklı yerli hat ve çeşitler geliştirme hedeflenmektedir.

Kışlık Sebze Yetiştiriciliğinde Hat ve/veya Çeşit Geliştirme 2017 Yeni Çağrısında; Özel

sektör, Üniversite ve Bakanlık Enstitüleri işbirliği içerisinde, %100 hibe desteği ile Özel

sektörün kullanımına uygun çıktılar öngörülmektedir.

Özet olarak; Sayın AY’ın sunumunda şu hususlar öne çıkmıştır:

AR-GE nitelikli ihtiyaçlar Kurumsal anlamda belirlenmelidir.

Sektör temsilcileri olarak «öncelikli tohumluk tür ve çeşidi» belirlenmelidir.

Sektör tarafından, GTHB ve TÜBİTAK’a bu öncelikli tohumluklar doğrultusunda

eylem önerisinde bulunulmalıdır.


26

Projelerin bizzat özel kuruluşlar tarafından hazırlanması veya projelere hâkim

olunması sağlanmalıdır.

AR-GE çıktılarından kısa sürede beklenti içinde olunmamalıdır.

Farklı destek kaynaklarının sürekli takip edilmesi için yapılanma oluşturulmalıdır.

Sayın Mustafa Ay’a Sorulan Sorular ve Verilen Cevaplar:

(Farklı kişiler tarafından aynı mahiyette sorulan sorular ve cevapları birleştirilmiştir)

SORU:

Kışlık sebze çağrısı yapıldı dediniz, Kışlık sebze hattı çeşitlerinin geliştirilmesi ile ilgili açılan

çağrıların diğer bitki grupları için de devamı gelecek mi? Bir sonraki çağrıda yer alacak tür

veya türler nasıl, kim veya kimler tarafından belirleniyor?

CEVAP:

Kışlık sebze dışında diğer bitki grupları için de çağrılar olacak. Bu konu Gıda Tarım ve

Hayvancılık Bakanlığı’na sunuldu, fakat ülke şartlarından dolayı işlemler yavaşladı. Bakanlık

kendi içinde istişare sonucu belirlediği konuları TUBİTAK’a sunacak ve 2017 de yeni konularla

çağrıya çıkılacak.

Çağrıya çıkılacak tür veya türlerin belirlenmesine gelince; Her programın kendine ait özelliği

vardır. Çağrılar bu özellikleri dikkate alınarak yapılır. Örneğin; 1003 ve 1511 Çağrılı

programlarda, TUBİTAK’da Çağrılı Destek Programları Başkanlığı altında görev yapan ilgili

personel, sektör temsilcileri ve Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı yetkililerinin birlikteliği ile

teknolojik yol haritaları hazırlanıyor. Bu suretle belirlenen konularda 1003 ve 1511 olarak

çağrıya çıkılıyor.

Tarım Bakanlığı her yıl özel sektörün tek başına giremeyeceği ve yüzde yüz desteklemeyi

gerektiren ve proje bittikten sonra da proje sonuçlarını ulusal ölçekte kullanmayı taahhüt

ettiği konuları TÜBİTAK’a bildiriyor. Süreç böyle işliyor.

SORU:

1003 çağrılı projelerle ilgili nerede ise hiç tohumculuk firması başvurusu yoktu dediniz. Ana

sebebi size göre nedir? Konular mı uyuşmadı, kaç tane konu vardı kaçı tohum ile ilgili kaç

tane başvuru oldu bu konu ile ilgili bilgi verir misiniz?

Ayrıca 1511 programına da başvurusunun az olması konusunda görüşünüz nedir?

CEVAP:

1003 gibi 1007 de de beklenilen ölçüde başvuru alamıyoruz. Belli ki Endişeleriniz vardır.

Tohumculuk sektörünün gelmemesinin gerekçesi olarak; belki TUBİTAK prosedürleri gereği

gibi anlaşılamamış veya karmaşık gibi algılanmış olabilir. Bunu söylerseniz düzeltebiliriz. Bizde

de eksiklik olabilir söylerseniz düzeltme çalışması yapabiliriz.

1511 de başvurunun az olma nedeninin analizini yapmış değilim. Uzmanlık gerektiren bir

konudur. Bunun analizini sektör çatısı olarak TÜRKTOB ya da TSÜAB yapabilir. Bence bunu


27

TSÜAB olarak dile getirmelisiniz. Bu benim söylemem ile olmaz TSÜAB ile birlikte yapılacak

bir konudur.

SORU:

Proje sürelerinin az olması Tohumculuk konusunda sıkıntılara sebep olmaktadır. Sürelerin

uzatılması ile ilgili neler söylersiniz? Bir de, proje ödemeleri nasıl yapılıyor, bu konuda bilgi

verebilir misiniz?

CEVAP:

Tohumculukta en uzun süre 36 ya da 48 ay bu sürenin kısa olduğunu biliyoruz. Ayrıca, buna

özgü bir program da yapabiliriz.

Proje ödemeleri nasıl yapılıyor? Her programın kendine özgü uygulamaları var ancak firmalar

açısından almış oldukları destekleri genellikle 6 aylık dönemler itibari ile aktarırız.

Eğer firmalar O Altı aylık döneme teminat mektubu verirse peşin ödeme yaparız, teminat

mektubu vermeyen, 6 aylık harcamayı cebinden yapalar, 6 aylık dönem raporu onaylandıktan

sonra harcamaları firma ya da proje hesabına aktarılabilir. Cihaz, personel, seyahat, her türlü

kalem projeye yazılabilir.

Yukarıda yer alan soru-cevaplardan başka, katılımcılar tarafından bilhassa kodlu programlara

ilişkin genel mahiyetteki sorular için, Sayın AY tarafından “TÜBİTAK’ın WEB sayfasında her

programın bilgi dokümanı vardır, ihtiyaç halinde daha fazla bilgiye buradan ulaşılabilir”

açıklaması yapılmıştır.

TSÜAB üyelerinden, bilhassa Araştırıcı Kuruluş yetkisine sahip olanların TÜBİTAK destek

programları ile yakından ilgilendikleri bilinmektedir. Ancak, bu programlardan

tohumculukla ilgili AR-GE çalışmalarında yararlanmanın oldukça karmaşık bir süreç olduğu

da sık sık dile getirilen bir husustur. Bu bakımdan, bizatihi TÜBİTAK bünyesinde

tohumculuğa olan ilgisi ile bilinen Sayın Mustafa AY tarafından bu sürecin tüm üyelerimize

anlatılması ve bölüm sonundaki soru – cevap kısmında soruları cevaplaması faydalı

olmuştur.

Sayın Üstün, Sayın Mustafa Ay’ a teşekkür ederek bu bölümü kapatmış ve

verilen aranın ardından çalışma gruplarının sunumlarına geçilmiştir.

7. ÇALIŞMA GRUPLARI RAPORLARININ TÜM KATILIMCILARA SUNULMASI (Sorunlar)

Bu oturumda yapılan çalışma gruplarının sunumları, esas grup raporlarının önemli

kısımlarına ve daha ziyade sorunlara ve çözüm önerilerine odaklanılarak hazırlanan

sunumlardır.

Sunumlara esas olan raporlar, daha sonra içerikleri aynı kalmak üzere, TSÜAB Sekretaryası

tarafından gerekli bazı düzeltmeler yapılmak suretiyle kitap olarak basılacak, üyelerimiz

başta olmak üzere, ilgili tüm paydaşlara dağıtılacaktır.


28

Bundan dolayı bu raporumuzda, sadece sunumlar esnasında “Sorunlar” olarak aktarılan

hususlara - özet başlıklar halinde- yer verilmiştir.

Ancak, her bir grup sunumunda yer verilen “Sorunlar ve Çözüm Önerileri” sunumlardaki

halleri ile ayrıca bir dosya olarak rapor ekinde sunulmuştur. (EK 1)

ENDÜSTRİ BİTKİLERİ, PAMUK VE SOYA ÇALIŞMA GRUBU ALT ÇALIŞMA GRUBU SORUNLAR

PAMUK

1. Son iki yılda pamuk yetiştirilen bazı illerimizde pamuk ekim alanlarında sertifikasız

(kaçak) tohum kullanımındaki artışların Pamuk Tohumculuğu sektörü ciddi bir problem

olması…

2. Kütlü pamuk üretimine verilecek fark ödemesi desteği konusundaki, mevcut

uygulamada, çiftçilerin birim alandan beyan ettikleri verimlerin gerçekçi olmadığı…

SOYA

1. Soya tarımına ilişkin politika ve uygulamaların mevcut duruma göre yetersiz

kalmasından dolayı, Soya Tohumluk üretiminin olumsuz etkilenmesi…

2. Soya ve Mısır ekim alanları özellikleri itibarıyla çakışmaktadır. Bu gibi alanlarda,

avantajlarından dolayı Mısır ekimi tercih edilmektedir. Bu alanlarda soya ekimini

özendirecek tedbirlerin alınmaması…

ENDÜSTRİ BİTKİLERİ, ŞEKER PANCARI ALT ÇALIŞMA GRUBU SORUNLARI

1. Sertifikalı Tohumluk Üretimine İlişkin Sorunlar ve Çözüm Önerileri

2. Tescil ve Sertifikalandırmaya İlişkin Sorunlar

3. İthalata İlişkin Sorunlar

4. Dağıtım ve Pazarlamadaki Sorunlar

ENDÜSTRİ BİTKİLERİ, MISIR ALT ÇALIŞMA GRUBU SORUNLARI

1. Türkiye mısır ekim alanının tam olarak bilinememesi,

2. Islah materyali ithalatında GDO analizi için alınan numune miktarının fazla olması,

ayrıca, Deneme – Demonstrasyon amacıyla getirilen çeşitler için belirlenen azami

miktarlar yetersizliği,

3. Etiketlerin zamanında ulaştırılamaması, etiket yapışkan kalitesindeki zayıflık ve

kullanılan mürekkebin kötü olması…

YAĞLI TOHUMLU BİTKİLER ÇALIŞMA GRUBU GENEL SORUNLARI

1. 5553 sayılı Tohumculuk kanununun 12. Maddesindeki firma kapatmanın firmaları,

dolayısıyla da, sektörü olumsuz etkilemesi,


29

2. Yeni Tohumluk Üretim Alanlarının azlığı, Ayrıca, Ülkemizin yağ açığının kapatılması için

öngörülen 240.000 ha ilave ekim alanının oluşabilmesi için ek desteklerin gündeme

gelmemesi…

3. Orobanşa toleranssız tohumluk üretim alanlarındaki uygulamanın OECD standartlarına

uygun halde olmaması

4. Eğitim Ve Eğitimli Eleman İstihdamındaki kısıtlar ve zorluklar,

5. Ar&Ge desteklerinde, yeni çeşit geliştirmeyi teşvik edecek düzenlemelerin

yapılmaması,

6. Kanola ve Aspir ürün üretimlerini destekleyecek tedbirlerin yetersizliği…

PATATES ÇALIŞMA GRUBU SORUNLARI

1. Tohumluk Patates Sektöründe AR-GE İle İlgili ıslah projelerinde sürenin azlığı ve AR- GE

altyapısının kuruluşundaki mevzuat ve sermaye yetersizliği,

2. Tohumculuk sektöründe özel sektör-kamu-üniversite işbirliğinin yetersizliği,

3. Tohumluk Patates Üretimi için gerekli, hastalıklardan izole alan azlığı,

4. Karantinaya tabii bazı hastalıkların yaygınlaşmasının engellenmesi için gerekli

münavebe sisteminin etkin uygulanmaması,

5. Tohumluk patates sertifikasyon sisteminin iyileştirilmesi ve daha etkin hale getirilmesi

ile ilgili iş ve işlemlerin gecikmesi,

6. Tohumluk üretimi için verilen destek miktarının, tohumluk üretim maliyeti dikkate

alınarak belirlenmemesi,

7. Süper Elit tohumluklar için desteğin ağırlık yerine adet üzerinden verilmemesi,

8. Tohumluk patates sektöründe dış ticaretin artırılmasına yönelik akılcı ve sistematik bir

dış ticaret politikasının eksikliği,

9. Dış ticaret verilerine erişimin kolaylaştırılması ve bu verilerin düzenli temin edilmesi için

TSÜAB bünyesinde bir veri tabanının olmayışı,

10. Tohumluk ihracatında bürokratik işlemlerin fazlalığı,

11. Piyasa Denetimi hususunda, Sertifikasız, hastalık testleri yapılmamış, kayıt dışı

tohumluğun satışının engellenmesi ile ilgili tedbirlerin yetersizliği,

12. İthal edilen tohumların firma ve çeşit bazında tamamının sertifikalandırılıp

sertifikalandırılmadığına dair takip ve tespit sisteminin olmayışı….

HUBUBAT ÇALIŞMA GRUBU RAPORU SORUNLARI

1. 12. Maddedeki Şirket Kapatma cezasının ağırlığı,

2. Piyasa denetiminin etkin olarak yapılamayışı, eleme mahsulün tohumluk olarak satışı,

3. İl Müdürlüklerinin iş yükü nedeniyle, tarla kontrollerinin yeterli ve süratli bir şekilde

yapılamaması, çözüm için gerekli yetki devrinin yapılmaması,

4. Tahıl Tohumu Sertifikasyon ve Pazarlama Yönetmeliğinde belirtilen 50 kg ambalaj azami

ağırlığının maliyete yol açması,

5. Islah ve deneme amaçlı ithal edilen tohumluk miktarlarından alınan numune

miktarlarının fazlalığı,


30

6. Kamu hizmetleri için alınan döner sermaye ücretlerinin fazlalığı,

7. Tohum üretim desteklerinin alınmasındaki evrak yükü,

8. Belediyeler ve İl Özel İdareleri tarafından köylere dağıtılan tohum eleme makinalarının,

sertifikalı tohumluk kullanımını ve dolayısıyla sertifikalı tohumluk üretimini olumsuz

etkilemesi,

9. Toprak Mahsulleri Ofisi’nin (TMO) hububat alım baremlerini açıklarken 1. gruptaki

çeşitler için isim yazmasının haksız rekabete neden olması,

10. Sertifikalı çeltik tohumu üretiminde özel arazi hazırlığı gerektiren çeltiğin EK 6 C

maddesindeki “üretimin birbirini izleyen kademede yapılması” ibaresinden

kaynaklanan sorunlar,

11. Çeltik tarımını düzenleyen mevcut yasanın günümüz şartlarına göre güncellenmemiş

olması,

12. Sektörün genişlemesiyle birlikte daha geniş üretim alanları ve Sözleşmeli Çiftçi

bulmaktaki zorluklar

13. Mevcut sertifikalı tohum kullanım desteklerinin yetersizliği ve geç alınması,

14. Devletin çiftçilere vereceği tüm tarımsal desteklerin sertifikalı tohum kullanımına

bağlanmamış olması,

15. Firmalara sağlanan proje bazlı desteklerde sürenin azlığı/yetersizliği,

16. AR-GE yapan firmalar için mutlak tarım arazilerine araştırma serası gibi AR-GE

yatırımları yapmalarının imar izni kapsamında olması,

17. Ar-Ge Personel Desteği konusunda, birçok firmanın bütçelerinin çok kısıtlı olmasının

uzman personel istihdamına engel olması,

18. T.C. Ziraat Bankası A.Ş. tarafından verilen Faiz indirimli kredilerde; Banka şartlarının

ağırlığı…

SEBZE ÇALIŞMA GRUBU SORUNLARI

1. Yetişmiş insan gücü eksikliği,

2. Ar-ge faaliyetlerini yürütecek alet - ekipman ve laboratuvar yetersizliği,

3. Ar-ge merkezi için şart koşulan araştırıcı eleman sayısının fazlalığı,

4. Tohumculukta AR-GE desteğine yönelik kredilerin sebze ıslahının maliyetleri hesap

edilerek belirlenmemesi,

5. Özellikle dış pazara yönelik Tohum Üretimine ilişkin altyapı ve modernizasyon

faaliyetlerinin yeterince desteklenmemesi,

6. Deneme ve Demonstrasyon için öngörülen tohum miktarlarının yetersizliği ve ayrıca bu

tohumların ithalatında karantina prosedürlerinin ağır olması,

7. Tohum ithalatı aşamasında ISTA Orange sertifikası alımındaki zaman darlığı,

8. Tohum Dağıtıcılarının Sorumlulukları konusundaki eksiklikler,

9. Fide işletmeleriyle ve fidecilerle yaşanan sorunlar,

10. Avrupa birliği ülkelerine yapılacak olan ihracatta, AB mevzuatı açısından engel teşkil

eden durumların varlığı,

11. Ticari Tohumlukların Üretim İzni ve Tescil İşlemlerindeki bazı aksaklıklar

12. Binde üç komisyonun ciro üzerinden alınması, oranın fazlalığı,


31

YEMEKLİK TANE BAKLAGİLLER ÇALIŞMA GRUBU SORUNLARI

1. AR-GE konusunda öz sermaye yetersizliği, teknik elaman (ıslahçı) yetersizliği, TAGEM

tarafından geliştirilen genetik materyallerin bedellerinin çok yüksek olması,

2. Tohumluk üretim sürecinde yetiştirici bulmakta zorluklar,

3. Desteklerde, bilhassa Yemeklik tane baklagil tohumluk üretim ve kullanımındaki

kırılganlığın dikkate alınmaması ve Ziraat Bankası Kredi uygulamalarında şubeler

arasında farklılıkların bulunması,

4. Yerli firmalara ihracat desteklemelerinin yetersizliği, prosedürlerin çok fazla olması ve

hedef ülkelerin bilinmemesinden dolayı ihracatın sınırlı kalması,

5. Ekim normunun gerçek ekim miktarlarına uygun olmaması,

6. Ticaret borsasında herhangi bir işlem yapılmamasına rağmen % 0.2-0.4 arasındaki

kesintilerin yapılması…

YEŞİL ALAN VE YEM BİTKİLERİ TOHUMLARI ÇALIŞMA GRUBU SORUNLARI

1. Kayıt altındaki çeşitlerin azlığı, Üretim izni ve Tescil denemeleri sürelerinin uzun olması,

2. Destek alan yem bitkisi çeşitlerinin azlığı,

3. K.D.V. Oranlarının yüksekliği,

4. Krediler bağlamında finansal desteklerin yetersizliği,

5. Üretim alanlarının kısıtlılığı,

6. 5553 sayılı kanunun ceza maddelerinin ağırlığı,

7. Alt birlik komisyon tutarının ciro üzerinden alınması

8. ÜYELERLE GENEL İSTİŞARE (Serbest Kürsü- Dilek Ve Temenniler)

Bu Oturumda, Tüm Yönetim Kurulu Üyeleri sahne platformundaki

yerlerini alarak, üyelerle karşılıklı istişarelerde bulunmuşlardır


32

TSÜAB’ın her çalıştayında olduğu gibi, bu çalıştayda da tüm üyelere açık olarak, her bir üyenin;

Fikrini söyleyebileceği,

Sorusunu sorabileceği,

Önerisini, dilek ve temennisini bildirebileceği

Çalıştay hakkındaki olumlu ya da olumsuz yorumunu yapabileceği

Bir oturum gerçekleştirilmiştir.

Bu oturumda, üyeler tarafından tekrar dile getirilen konuların çok büyük bir bölümü, bilhassa

çalışma gruplarının sunumları olmak üzere, çalıştayın normal seyri süresince dile getirilmiş ve

muhatapları tarafından cevaplandırılmıştır. Bütün bu hususlar rapor içeriğinde tüm ayrıntıları

ile verilmeye çalışılmıştır.

9. DEĞERLENDİRME KAPANIŞ

Ancak, çalıştayın özet bir çıktısı olarak değerlendirilmek üzere; üyelerle istişarede öne çıkan

konuların aşağıdaki şekilde gruplandırılmak suretiyle bu raporda yer alması uygun

bulunmuştur:

1. ÇEŞİTLİ KURUM VE KURULUŞLARDAN ALINABİLECEK AR-GE DESTEKLERİ:

TAGEM açısından; Sektörün ıslah materyali temini ve işbirliği…

TUBİTAK açısından; Proje çeşitlenmesi, Proje süreleri, Müracaat ve

uygulamada yaşanan sıkıntılar…

2. ZİRAAT BANKASI; Başvuru ve krediye hak kazanma prosedürü, teminatlar ve banka

komisyonu…

3. SEKTÖRÜN İNSAN KAYNAĞININ GELİŞTİRİLMESİ VE İYİLEŞTİRİLMESİ;

Üniversite ve özel sektör iş birliği,

Stajyer, mastır ve doktora öğrencilerine ıslah mevzuat pazarlama

(tohumculuk ile ilgili) konularında eğitilmeleri,

TÜBİTAK, TAGEM ve YÖK gibi değişik kanallardan yurt dışına eğitime

gönderilen öğrencilerin konu seçimlerinde, sektöre faydalı olabilecek

konuların tercih edilmesi…

4. TESCİL VE SERTİFİKASYON

Kayıt Yönetmeliği,

Tescil edilebilecek türler listesinin tekrar gözden geçirilmesi,

Sertifikasyon ve Pazarlama Yönetmeliklerinin gözden geçirilmesi…

5. YURTDIŞI PAZARLARA AÇILIM;

URGE programının Bitki Grubu bazında olmasının değerlendirilmesi…

6. AR-GE

Sermaye Kısıtlılığının aşılması için şirketlerin birleşerek ARGE yapmaları,

TÜRKTOB, TSÜAB, TÜBİTAK ve Özel sektör iş birliği,

Özel sektörün kendisi arasında birbiri ile işbirliği,

ARGE için ayrıca bir çalışma grubunun oluşturulması,

AR-GE Projelerinin hazırlanmasında TSÜAB desteği…

7. TSÜAB SERTİFİKASYON ŞİRKETİ’NİN AKTİVASYONU…


33

Çalıştay, Başkanın ve diğer Yönetim Kurulu Üyelerinin ayrı ayrı kısa değerlendirmeleri,

katılımcılara teşekkürleri ve iyi dilekleri ile bitirilmiştir.

Arz olunur. TSÜAB/ 05 Nisan 2017

EK 1

ÇALIŞMA GRUP RAPORLARININ SUNUMLARINDAN

ÖZETLENEN SORUNLAR VE ÇÖZÜM ÖNERİLERİ

Çalıştayda ikinci gün programı çerçevesinde yer alan çalışma gruplarının sunumları, esas

grup raporlarının önemli kısımlarına ve daha çok ta sorunlara ve çözüm önerilerine

odaklanılarak hazırlanan sunumlardır.

Bu bakımdan; Çalıştay Sonuç Raporumuzun ekinde sunulan bu dokümanda, genel durum

veya istatistiksel verilerden ziyade, sunularda her bir rapor için verilen Sorunlar ve Çözüm

Önerileri üzerinde durulmuştur.

Ayrıca, yapılan sunumlara esas raporlar daha sonra içerikleri aynı kalmak üzere, gerekli

olabilecek bazı düzeltmeleri TSÜAB Sekretaryası tarafından yapılmak suretiyle kitap olarak

basılacak ve üyelerimiz başta olmak üzere, ilgili tüm paydaşlara dağıtılacaktır.

SUNUMLAR KAPSAMINDA

ENDÜSTRİ BİTKİLERİ, ŞEKER PANCARI ALT ÇALIŞMA GRUBU SORUNLAR VE ÇÖZÜM ÖNERİLERİ:

Sertifikalı Tohumluk Üretimine İlişkin Sorunlar ve Çözüm Önerileri:

1. Bitki Pasaportu alımında gecikme olduğunda üretilen fidelerin dikimi geciktiğinde, verim

ve kalite kaybı ortaya çıkmaması için zamanında alınabilmelidir.

2. Üretim alanları yetersiz olduğundan, planlanan üretim programı gerçekleşmemektedir.

TİGEM gibi kamu arazilerinin kullanımı sağlanmalıdır.

3. Yıllardır tohum üretimi yapan tecrübeli sözleşmeli üreticiler düşük verim aldıklarında ve

zarar ettiklerinde tohum üretimini bırakmaktadırlar. Devamlılığın sağlanması için

sözleşmeli tohum üreticileri desteklenmelidir.

4. İklime bağlı üretim risklerinden tohum şirketleri de zarar görmekte ve bu nedenlerle eksik

üretilen tohum miktarlarını ithalat yolu ile karşılamak zorunda kalmaktadırlar. Tohum

Üreticisi Şirketler de desteklenmelidir.

5. Tarım Sigortaları: Dolu sigortası, tohumların tarlada 7-10 gün kuruma dönemini de

kapsamalıdır.

6. Tohum Fabrikalarının kurulması için yüksek maliyetli yatırımlara gereksinim vardır.

Tohumculuk Şirketleri Sanayi Kuruluşlarına sağlanan desteklerden yararlanmalıdır.


34

Tescil ve Sertifikalandırmaya İlişkin Sorunlar ve Çözüm Önerileri:

1. Tescil toplantıları Nisan yerine Ocak ayında yapılabilir.

2. Tescil Denemelerinde, Şeker Enstitüsüne belirlenen ücretin dışında ödeme yapılması

gözden geçirilmelidir.

3. Tescil başvurularında Yurtdışından istenen FYD raporu ve Çeşit Özellikleri elektronik

ortamda gönderilmeli ve bu belgeler geçerli sayılmalıdır.

4. OECD sertifikalarının, analizler tamamlandıktan sonra gecikilmeden alınması

sağlanmalıdır.

İthalata İlişkin Sorunlar ve Çözüm Önerileri:

1. Tohum ithalatında istenen hastalık analizlei bakımından farklılıklar olabilmekte ve ithalat

süresi uzamaktadır. Teknik yönden yapılması zorunlu olmayan analizler yapılmayabilir.

2. Tohum ithalatında GDO analizleri ücretleri yüksektir. Ücretler gözden geçirilmeli ve pratik

çözümler bulunmalıdır.

3. Tohumluk İthalatı Uygulama Genelgeleri daha erken açıklanmalıdır.

Dağıtım ve Pazarlama Sorunları ve Çözüm Önerileri:

1. Kayıt dışı tohum satışları:

– Tohum üreticisi şirketlerin bilgisi dışında gerçekleşen illegal tohum satışları

nedeniyle şirketler 5553 sayılı Tohumculuk Kanunu 12. Maddesince cezai

yükümlülüklerle karşılaşmaktadırlar.

– Bayi ve Kooperatifler kayıt dışı tohum satışlarından olumsuz yönde

etkilenmektedir.

– Tohum Firmaları tarafından yapılan bu tip şikâyetler doğrudan TSÜAB’a

yöneltilmeli ve kanuni takibatın yapılması için TSÜAB tarafından girişimde

bulunulmalıdır.

– Bakanlık ve Tarım İl Müdürlükleri tohum piyasası denetimlerini artırmalı ve etkili

bir şekilde devam ettirmelidir.

– Bayilerde kalan tohumların sertifika temini ve tohum şirketinin sertifika yenileme

sorunu çözülmelidir.

– Bayilik belgesi olmayan yerlerde tohumluklarımızın satışının Bakanlığın alacağı

etkili tedbirler ile engellenmesi mutlaka gereklidir.

2. Nişasta Bazlı Şeker (NBŞ) Kotaları:

– NBŞ kotalarının arttırılması Pancar şekeri kotalarını azaltmaktadır. Pancar Şekeri

üretim miktarlarının azaltılması Şeker Fabrikalarının yanı sıra, şeker pancarı tohum

sektörünü de olumsuz etkileyecektir.

Çözüm: Kamuoyunda tartışılan bu konuda kamuoyunu bilgilendirme çalışmaları

yapılabilir.


35

ENDÜSTRİ BİTKİLERİ, PAMUK VE SOYA ÇALIŞMA GRUBU ALT ÇALIŞMA GRUBU SORUNLAR VE

ÇÖZÜM ÖNERİLERİ:

PAMUK

Sorun - Son iki yılda pamuk yetiştirilen bazı illerimizde pamuk ekim alanlarında sertifikasız

(kaçak) tohum kullanım oranında dikkat çeken artışlar görülmektedir. Örneğin; Şanlıurfa ilinde

2015 Ekim sezonunda sertifikasız tohum kullanım oranı % 5'ler düzeyinde iken 2016 yılında bu

oran %13-15’leri bulmuştur. 2017 yılında ise önlem alınmaz ise bu oran %25’leri bulacak ve

Pamuk Tohumculuğu sektörü ciddi bir problem ile karşı karşıya kalacaktır.

Öneri 1- Bölge bazlı olarak desteklemeye esas ekim normları gerçekte ekilen rakamlar

üzerinden belirlenmelidir. (Ege Bölgesinde 30-45 kg/ha, Çukurova ve GAP Bölgesinde ise 25-35

kg/ha olarak ekim yapılmaktadır.)

Böylelikle kaçak tohum ekimi yapan çiftçiler fatura fazlası bulamayacak ve kaçak tohum

ekiminden vazgeçecektir.

Öneri 2- Havlı veya Linter tohum satışı yapan kişi ve kuruluşların tespitinde, yetkili kamu

kuruluşları özel sektör işbirliği ile kaçak tohum satışı yapan çırçırcı, tüccar ve tohum bayii vb.

kuruluşlara yasal çerçevede hızlı bir şekilde en yüksek cezai işlemler uygulanmalıdır.

Aynı zamanda fatura fazlası bulunan tohum bayileri denetlenerek kaçak tohuma fatura kesenler

hakkında cezai işlemlerde bulunulmalıdır.

Sorun - Kütlü pamuk üretimine verilecek fark ödemesi desteği konusundaki, mevcut uygulamada,

çiftçilerin birim alandan beyan ettikleri verimlerin gerçekçi olmadığı ve uygulamanın üst verim

sınırı olmadığından (veya gerçek bölgesel ortalamaların üzerinde olduğundan) suiistimallere açık

olduğu düşünülmektedir.

Tarımsal Desteklemelerin yeniden düzenlendiği bu günlerde kütlü pamuk üretimine verilecek fark

ödemesi desteği konusunda mevcut durumu ve bu konudaki değişiklik önerisi şöyledir:

Öneri: Destek verilecek kütlü pamuk miktarına dekar bazında limit getirilmesi, ancak

destekleme miktarının yükseltilmesi çözüm olabilir.

Örneklemek gerekirse;

2016 Yılında Yapılacak Tarımsal Desteklemeler kapsamında kütlü pamuk üretiminde 75 Krş./kg

Fark Ödemesi Desteği ödenmektedir. Mevcut durumda, verim tespitlerine dayalı olarak limiti

uygulanmaksızın kütlü üretime 75 Krş./kg destek verilmektedir. Örneğin; dekara 600 kg ürün alan

bir üretici; 600 kg/da x 0.75 TL/kg = 450 TL/da dekar başına destek almaktadır.

Dekar bazında verim tespitleri yine yapılacaktır. Desteklemenin asgari 90 krş/Kg. seviyesine

yükseltilmesi ve desteklenecek verim miktarının 500 kg/da ile sınırlandırılması, 500 kg/da'ın

altındaki verimlerde ise gerçekleşen verimin esas alınması durumunda bir örnek olarak;

500 kg/da x 0,9 TL/kg = 450 TL/da dekar başına destek alınacaktır.

380 kg verim alınmış ise; 380 kg/da x 0,9 TL/kg = 342 TL/da dekar başına destek alınacaktır.

Bu uygulama ile yapılan suiistimaller sonucu verimlerin suni olarak yükseltilmesinin önüne

geçilmiş olacak, üretici aynı miktarda desteği alırken devletin kasasından yaklaşık olarak aynı


36

miktarda toplam ödeme yapılmış olacak. En önemlisi desteklemenin yüksek verim alınmasındaki

katkısı devam edecektir. Zira 500 kg üzeri verim alan karlı işletmeler pamuk ekimine devam

ederken 350-500 kg bandındaki düşük verimli yerlerde pamuk ziraatının sürdürülmesine destek

sağlanacaktır. Suiistimal sonucu haksız kazanç elde edilmesi de önemli ölçüde önlenecektir.

SOYA

Soya ile ilgili verilen bilgilerde, soya tarımına ilişkin politika ve uygulamalardan bahisle, bu

konulardaki olumsuzlukların dolaylı olarak Tohumluk üretimini de olumsuz etkilediği

vurgulanmaktadır.

Bir – iki örnek vermek gerekirse; Soya ve Mısır ekim alanları özellikleri itibarıyla çakışmakta olup,

bu alanlarda, avantajlarından dolayı Mısır ekimi tercih edilmektedir. Bu hususun dikkate alınması

ile birlikte aşağıdaki hususlar -genelde soya ürün üretimine- ve dolayısıyla da tohumluk üretimine

olumlu katkılar sağlayacaktır:

1- Havza Bazlı Destekleme Modelinde soyanın desteklenip, mısırın desteklenmediği ilçe sayısının

arttırılması. Örneğin; Kızıltepe, Viranşehir başta olmak üzere Şanlıurfa ili ve ilçelerinin Havza Bazlı

Destekleme modeline alınması…

2- TMO’nun soya alım fiyatı açıklayarak pazarda düzenleyici işlev görmesi ve soya üretiminin

desteklendiği havzalarda alım yapması. Bu amaçla en azından Adana’da üç yıllık, yılda 30.000ton

kadar bir alım desteğinin ve taban fiyatı açıklamasının sektöre çok büyük hareket getireceğine

inanmaktayız.

3- Desteklemelerin en geç bir önceki yılın Eylül ayında açıklanmasının buğday-soya çift ürün

ekecek çiftçinin toplam gelir hesabı yapabilmesine imkan sağlayacaktır.

4- Soya üreticisinin toplam gelirinin önemli bir kısmını oluşturan fark desteğine tabi tavan

miktarının daha yüksek belirlenmesi… Örneğin; Hatay, Osmaniye, Şanlıurfa ve Mardin gibi

bölgelerde 400-500kg/da’lara varan 1.ürün verimleri alınmasına rağmen desteklemeye tabi

tavan miktarın 200-250kg/da’da tutulmaktadır.

5- Soyanın havza bazlı destekler sisteminde zorunlu münavebe bitkisi olarak tanımlanması ve

soyayı münavebede kullanan çiftçilere desteklemeler/kredi faizleri gibi hususlarda ekstra avantaj

sağlanarak bunun teşvik edilmesi ya da uymayan çiftçilerin desteklemelerden ve faiz

sübvansiyonlarından mahrum bırakılması suretiyle münavebeye zorlanması…

ENDÜSTRİ BİTKİLERİ, MISIR ALT ÇALIŞMA GRUBU SORUNLAR VE ÇÖZÜM ÖNERİLERİ

1. Türkiye mısır ekim alanının tam olarak bilinememesi, mısır ile ilgili politikaların ve ileriye

dönük projeksiyonların belirlenmesinde bir handikaptır.

Bunu tespit etmede, Devlet kurumları ve özel sektör ortaklaşa çalışılarak, en azından

doğru rakama yaklaşılabilir.

Alternatif olarak;

– İl bazında üretim alanlarının Bakanlığın ÇKS sistemi kapsamında TSUAB ile

paylaşılması…


37

– TSUAB aracılığı ile, ilgili kurumdan GIS teknolojisi kullanımı sonucu bu alanların tespit

edilip, edilemeyeceğinin tespit edilmesi…

2. Bölgesel dinamikler ve Pazar ihtiyaçları dikkate alınarak, deneme protokollerinin (ana

ürün, ikinci ürün ve silajlık olarak) yeniden gözden geçirilmesi gerekmektedir.

Tescil yönetmeliğinde çözülecek bu sorun için öneri; “Bölgesel tescil getirilmesi” dir.

Yöntem olarak; TSUAB organizasyonunda, Grup üyelerinin katılımı ile BUGEM ve TTSM’de’

ortak toplantılarla başlanabilir.

3. Islah materyali ithalatında GDO analizi için alınan numune miktarının fazla olması

dolayısıyla ithal edilen miktarın çok altına düşmesi sonucunda, ıslah amaçlı

kullanılamama söz konusu olabilmektedir. Islah materyali standart numune miktarlarının

ithalat genelgesinde artırılması… (Halihazırda bildirilen miktarlar, GDO analizi uygulaması

başlamadan önceki miktarlardır)

4. Deneme – Demonstrasyon amacıyla getirilen çeşitler için belirlenen azami miktarlar

yetersizdir. Adaptasyon denemelerinin sağlıklı ve başarılı bir şekilde yapılması mümkün

olamamaktadır. Bu miktarların artırılması gerekmektedir.

5. Etiketlerin zamanında ulaştırılamaması yanında, etiket yapışkan kalitesindeki zayıflık ve

kullanılan mürekkebin kötü olması sonucu yeni ambalajlanmış torbaların üzerindeki

yazıların 1-2 ay gibi kısa sürede silinmesi bir sorundur, giderilmelidir…

6. TSÜAB’ dan beklentiler konusunda, Bakanlıkla yapılacak olan görüşmelere baz alınacak

bilgilerin hazırlanması için, üyelerden tek yönlü bir bilgi talebi yerine, sonuçların her

aşamada üyeler ile paylaşılması gerekmektedir. Ayrıca bu görüşmelerde talep edilen bilgi

konusunda sorunu yaşayan sektör temsilcilerinin de Bakanlık görüşmelerine davet

edilmesi gerekmektedir.

YAĞLI TOHUMLU BİTKİLER ÇALIŞMA GRUBU SORUNLAR VE ÇÖZÜM ÖNERİLERİ

Yasal Mevzuat İle İlgili Fırsatlar / Öneriler

5553 sayılı Tohumculuk kanununun 12. maddesinin yeniden düzenlenmesi (firmaların

faaliyetinin durdurulması konusuna çözüm getirilmeli)

Ayçiçeğinde uygulanan Bitki Pasaportu sisteminin gözden geçirilmesi veya uygulamanın

iyileştirilmesi…

Tohumluk Üretimiyle İlgili Fırsatlar

Havza Modeli Uygulamalarında Yeni Tohumluk Üretim Alanlarının Tahsisi, Organizasyonu

ve Desteklenmesi

Orobanşa toleranssız tohumluk üretim alanlarındaki uygulamanın OECD standartlarıyla

uygun hale getirilmesi…

Eğitim Ve Eğitimli Eleman İstihdamı Fırsatları

Üniversitelerden Kalifiye eleman ihtiyacının karşılanması için uygun bölümlerin

açılmasının desteklenmesi…

Desteklemeler İle İlgili Fırsatlar

Ülkemizin yağ açığının kapatılması için öngörülen 240.000 ha ilave ekim alanının

oluşabilmesi için ek desteklerin gündeme gelmesi…


38

Tohum üreticilerine tohum üretim desteğinin sağlanması…

AYÇİÇEĞİ İLE İLGİLİ FIRSATLAR

Hedef ihracat pazarları olan Rusya ve Ukrayna gibi büyük ölçekli tarımın yapıldığı

ülkelerde çeşitlerin kayıt altına alınması…

Ar&Ge desteklerinin yeni çeşit geliştirmeye teşvik edecek düzenlemelerin yapılması…

KANOLA İLE İLGİLİ FIRSATLAR

• Verilen desteklemelerin mutlaka sertifikalı tohumluk kullanımına bağlanması kötü niyetli

uygulamaların önüne geçecektir. (Erusik Asit)

ASPİR İLE İLGİLİ FIRSATLAR

Türkiye yağ açığını kapatacak önemli bir üründür. Nadas alanlarının değerlendirilmesi için

iyi bir alternatif olabilir.

Havza bazlı destekleme modelinde 21 havza da olan desteğin genişletilmesi…

Tohumluk sertifikalandırmada uygulanan çimlenme standardının ve yöntemin gözden

geçirilmesi…

PATATES ÇALIŞMA GRUBU SORUNLAR VE ÇÖZÜM ÖNERİLERİ

Tohumluk Patates Sektöründe AR-GE İle İlgili Sorunlar, Çözüm Önerileri ve Talepler:

AR-GE çalışmaları ağırlıklı olarak Bakanlığa bağlı araştırma enstitüleri ve üniversiteler

tarafından yapılmaktadır.

Sektördeki bazı firmaların araştırıcı kuruluş yetkisi vardır. Ancak çalışmalar sınırlı

düzeydedir. Tohumluk patates üretiminin tamamen özel sektör tarafından yapılması

nedeniyle özellikle özel sektör AR-GE çalışmalarının artırılması gerekmektedir. Sektörde

AR-GE faaliyetlerinin artırılması için yapılması gereken çalışmalar:

o Çeşit ıslah projelerinin destek sürelerinin, azami üç yıl yerine bir ıslah döngüsünü

(melezleme-tescil başvurusu) kapsayacak şekilde düzenlenmesi gerekir.

o Çeşit ıslahına yatırım yapacak firmalara uzun vadeli (örneğin 10 yıl) faizsiz kredi

uygulamaları başlatılmalıdır.

o Proje çağrılarında üst kademe tohumluk üretimi, hastalık-zararlı kontrolü ve erken

uyarı sitemlerinin geliştirilmesine yönelik araştırmalar da öncelikli konular arasına

alınmalıdır.

o Özel sektörün AR-GE merkezi kurması kolaylaştırılmalıdır.

o Teknoloji geliştirme bölgeleri ve teknoparklar dışında kurulacak AR-GE merkezleri

için de aynı personel destekleri ve vergi muafiyetleri verilmelidir.

o Tohumculuk sektöründe özel sektör-kamu-üniversite işbirlikleri teşvik edilmelidir.

o Sektörün acil ihtiyaç duyduğu AR-GE çalışmaları için TSÜAB ve TÜRKTOB

tarafından güdümlü proje destekleri verilmelidir.

Tohumluk patates sektöründe AR-GE açısından şu konulara öncelik verilmesi gereken

konular şunlardır:


39

o Yerli çeşit ıslahı,

o Yüksek kademe tohumluk üretimi ve tohumluk üretiminde verimliliğin artırılması,

o Tohumluk üretimi açısından önemli hastalık ve zararlıların kontrolü,

o Hastalık-zararlı kontrolüne yönelik erken uyarı sistemlerinin geliştirilmesi…

Tohumluk Patates Üretimi İle İlgili Yapılan Tespit Ve Öneriler:

Tohumluk üretiminin mutlaka hastalıklardan ari, izole alanlarda yapılması

gerekmektedir

Tohumluk üreticisi firma sayısının ve üretiminin artmasıyla birlikte tohumluk üretim

alanlarının bulunması ve korunması önemli bir sorun yaratmaya başlamıştır.

Tohumluk patates üretimine uygun alanlar belirlenerek özel tohumluk üretim alanı

olarak tahsis edilmeli, bu bölgelerde belirli kademelerin altında tohumluk

kullanımının yasaklanmalıdır.

Mevcut yasa ve yönetmelikler çerçevesinde tohumluk patates üretim bölgelerinde

çiftçi, tohum yetiştiricisi ve tohum üreticilerinin karşılıklı uyacakları kurallar

belirlenmeli ve uygulanması sağlanmalıdır.

Belirli bir geçiş süresinden sonra (2018) Temel 1 kademenin altında tohumluk

ithalatına izin verilmemelidir.

Tohumluk patates sektöründe sözleşmeli üretim modellerinin geliştirilmesi ve teşvik

edilmesi uzun vadede üretim sisteminin daha sağlıklı işlemesini sağlayacaktır.

ÇKS prosedürleri azaltılmalı, sistem daha uygulanabilir bir hale getirilmelidir.

Karantinaya tabii bazı hastalıkların yaygınlaşmasının engellenmesi amacıyla

münavebe sisteminin etkin uygulanması sağlanmalıdır.

Beyanname verilmesi aşamasında kaynak sertifika bilgileri ile ilgili sıkıntıların ortadan

kaldırılması için üretilen veya ithal edilen üst kademe sertifikalı patates

tohumluklarının Tohum Veri Yönetim Sistemi (TVYS)’ne tanıtımları zamanında ve

eksiksiz yapılmalı; bu sertifikalara ait bilgiler (çeşit, miktar, parti no, vb.) üretici

firmalarla paylaşılmalıdır.

Yönetmelikte değişiklik yapılarak tohumluk yumru iriliğine üst sınır (65 mm)

getirilmelidir.

Üst öldürme uygulaması yaygınlaştırılmalıdır.

Tohumluk Patates Sertifikasyon Sisteminin İyileştirilmesi Ve Daha Etkin Hale Getirilmesine

Yönelik Öneriler:

Tohumluk sertifikasyonu ile ilgili laboratuvar analiz süreçlerinin mümkün olduğunca

kısaltılması, ücretlerin azaltılması gerekmektedir.

Tohumluk patates sertifikasyon işlemleri yetkisi TSÜAB bünyesinde kurulan Tohum

Sertifikasyon A.Ş.’ne devredilmeli; ilgili şirket en kısa sürede laboratuvar, personel ve

diğer altyapılarını tamamlamalıdır.

Tohumluk patates sertifikasyon sisteminin kurulumu için gerekirse, patates

tohumculuğu yapan firmaların Tohum Sertifikasyon A.Ş.’ne (veya bu şirket bünyesinde

kurulacak alt şirkete) eşit oranlarda ortak olması yoluyla gerekli yatırımlar yapılmalıdır.


40

Kurulacak özel tohumluk patates sertifikasyon biriminin merkezinin ve tüm

laboratuvarlarının, tohumluk patates firmalarının yaklaşık %40’ının bulunduğu ve

toplam tohumlukların %95’inin depolandığı Nevşehir ilinde kurulması gerekir.

Özel tohumluk patates sertifikasyon biriminin kurulmasından sonra birimin

kurulumundan sorumlu bir yönetici atayarak tam yetkili olarak çalışması sağlanmalıdır

Tohumluk Patates Sektörüne Verilen Doğrudan Ve Dolaylı Desteklerle İlgili Tespitler Ve

Öneriler:

Tohumluk üretimi için verilen destek miktarı, tohumluk üretim maliyetinin ancak

küçük bir miktarını karşılamakta olup, teşvik edici nitelikte değildir.

Tohum üretim desteğinin sertifikasyon giderlerini karşılayacak kadar olması, geri kalan

miktarın çiftçilere verilen yurtiçi tohumluk kullanım desteğine eklenmesi ve artırılması

daha yararlı olacaktır.

Üst kademe tohumluk üretimleri (Süper Elit, Ön Elit, Elit, Temel 1 ve Temel 2) için

mevcut desteklerin muhafaza edilmesi ve artarak devam etmesinin sağlanmalıdır.

Süper Elit tohumluklar için desteğin ağırlık yerine adet üzerinden verilmesi daha

uygun olacaktır.

Üreticilere verilen tohumluk kullanım desteklerinin, tohumluk maliyetinin en az %25-

30’unu karşılayacak düzeyde olması gerekir.

Kayıt dışı, sertifikasız ve hastalıklı yumruların kullanımını azaltmak amacıyla sertifikalı

tohum kullanan ve beyan eden çiftçilere üretim sonunda müstahsil makbuzuna bağlı

olarak satış faturasına istinaden telafi edici ürün destek primi olarak 0,05 TL/kg

ödenmelidir.

Tohumluk Patates Sektöründe Dış Ticaretin Artırılmasına Yönelik Tespitler Ve Öneriler:

Türkiye tohumluk patates üretimi açısından dünyada söz sahibi birçok ülkeye (ör.

Hollanda, Almanya, Fransa, Belçika vb.) göre daha yüksek potansiyele sahiptir.

Avrupa ülkelerinde artan işgücü maliyetleri, artan hastalık baskısı, küresel ısınmaya

bağlı yağış düzensizlikleri gibi etmenler, tohumluk üretiminin sürdürülebilirliğini tehdit

etmektedir.

Tohumluk patates üretim ve sertifikasyon sisteminin iyileştirilmesi ve sektöre

verilecek destekler ile Türkiye, Avrupa, Kuzey Afrika, Ortadoğu, Kafkasya ve Yakın

Doğu ülkeleri için önemli bir tohumluk patates üretim üssü olabilir.

Akılcı ve sistematik bir dış ticaret politikası oluşturulmalıdır.

Dış ticaret verilerine erişimin kolaylaştırılması ve bu verilerin düzenli temin edilmesi

sağlanmalıdır.

TSÜAB bünyesinde oluşturulacak bir birim ile ülke bazında tohum sistemleri ve ticaret

verileri oluşturulmalı ve bu veriler üyelerle paylaşılmalıdır.

Destekler, Destekleme Modeli Ve Politikaları İle İlgili Öneriler:

Tohumluk ihracatı için ton başına 200 TL veya en azından nakliye ücretini (navlun)

karşılayacak düzeyde bir destek verilmesi yararlı olacaktır

Tohumluk ihracatında bürokratik işlemler mümkün olduğunca azaltılmalıdır.


41

Kırsal kalkınma ve tarımsal yatırımlarda makina ve ekipman için uzun vadeli tarımsal

kredi imkanları sağlanmalıdır.

Tohumluk üretimi ve işlenmesi için kullanılan makina alımlarında KDV oranlarının

%1’e çekilmesi sektörün gelişmesine olumlu katkı yapacaktır.

Tohumluk Patates Sektöründe Piyasa Denetiminin Sağlanmasına Yönelik Tespitler Ve Öneriler:

Sertifikasız, hastalık testleri yapılmamış, kayıt dışı tohumluğun satışının engellenmesi

ile ilgili etkin tedbirler alınmalıdır.

Piyasa denetimleri için 5553 Sayılı Tohumculuk Yasasının 15. maddesi kapsamında

TÜRKTOB ve Alt Birliklere GTHB tarafından yetki verilerek denetimin etkinleştirilmesi

sağlanabilir.

İthal edilen tohumların tamamının sertifikalandırıldığının kontrolü ve kayıt dışı

sertifikasız tohum satışının önlenmesi için firma ve çeşit bazında sertifikalandırılan

miktarlarının takip edilmesi gerekmektedir.

Her yıl bir önceki sene için sertifikalandırılan tohumluk miktarlarının Haziran ayında

çeşit bazında paylaşılması çeşit bazında üretim planlamalarının yapılmasına katkı

sağlayacaktır.

Bütün bölgeler için münavebe sisteminin titizlikle takip edilmesi ve cezai yaptırım

uygulanması zararlı organizmaların bulaşmasını ve yaygınlaşmasını engelleyecektir.

GENEL DEĞERLENDİRME:

Sektörün gelişimi için AR-GE, sertifikasyon sistemi ile ilgili yasal mevzuat, üretim

sistemleri, destekleme politikaları açısından önemli iyileştirmelere ihtiyaç

bulunmaktadır.

Gerekli düzenleme ve iyileştirmeler yapılarak sektörün desteklenmesi durumunda,

ülkemiz Avrupa, Kuzey Afrika, Ortadoğu, Kafkasya ve Yakın Doğu ülkeleri için önemli bir

tohumluk patates üretim üssü olabilecektir.

Özellikle tohumluk patates sertifikasyonundan sorumlu özel birimin oluşturulması ve

uluslararası standartlarda çalıştırılması sektörün önünün açılması açısından kilit adım

olacaktır.

TSÜAB bünyesinde kurulan Tohum Sertifikasyon A.Ş.’nin tohumluk patates

sertifikasyonu için Bakanlıktan yetki devri alarak gerekli oluşumları ivedilikle

tamamlaması, sektöre yapılacak en büyük katkı olacaktır.

HUBUBAT ÇALIŞMA GRUBU RAPORU SORUNLAR VE ÇÖZÜM ÖNERİLERİ

CEZALAR

SORUN: Tohumculukta işlenen suçlara verilen cezalar oldukça orantısız bir durumdadır.

Bu cezalar içinde en ağır olanı şirket kapatma cezasıdır. Bakanlığımızın olumlu tavrı ve gayretleri

ile bu sıkıntılı durum kısmen çözüme kavuşmuştur.


42

ÇÖZÜM: Kanun yapıcıların tağşiş yapan ve/veya kaçak tohum satanlar ile üretim aşamasında

ortaya çıkan bazı hatalar sonucu ceza alanların arasında farklılık ortaya koyması gerekmektedir.

Üretim aşamasında oluşabilecek beşeri hatalara (ambalaj ve etiketi düşmüş, paketler gibi) sadece

para cezası verilmelidir.

Piyasa Denetimi

SORUN: Tohum, kamu yararını doğrudan ilgilendirmektedir. Ticari hale geldikten sonra tohumlar

çok geniş alanlara yayıldığı için Kamu zamanında ve etkili denetim yapamamaktadır.

ÇÖZÜM: Kamunun üzerindeki bu denetim yükünün hafiflemesi ve etkin bir denetim için, TSUAB

ile iş birliğinin yapılabilmesinin yolu; kanunda bazı değişiklikler yapılarak sağlanmalıdır.

Binde 3 Komisyonları

SORUN: Tohumculukta alt birliklerin ve TÜRKTOB’un finansal kaynağını oluşturmak ve

tohumculuk ile ilgili işlevleri yerine getirmek için ortaya konan binde 3 komisyon, tohumun el

değiştirmesinde her kademede uygulandığından toplam olarak % 1 veya daha yüksek orana

ulaşmaktadır.

ÇÖZÜM: 5553 sayılı yasada oranlar ve bu oranların adil paylaşımı konusunda değişiklik

yapılmalıdır. Aynı mal üzerinden her el değiştirmede komisyon ödemesi kaldırılması veya binde

bir seviyesine indirilmesi…

Tarla Kontrolleri

SORUN: Bilindiği üzere sertifikalı tohum üretmek için kullanılan her tarla, bulunduğu ildeki İl Gıda

Tarım ve Hayvancılık Müdürlüğü tarafından kontrole tabi tutulur. Bu kontroller sonucunda

tarladan elde edilecek ürünün tohum vasfı kazanıp kazanmayacağı belirlenir. Sektörün her yıl

daha da büyümesi ve üretim alanlarının çoğalması sebebiyle; il Tarım müdürlükleri yeterli ve

süratli denetim yapamamaktadırlar.

ÇÖZÜM: Kamunun bu kadar geniş üretim alanlarında daha etkin kontrol yapılmasını sağlaması

için TSUAB ile bakanlık arasında yapılacak görüşmeler ile yetki devrini de içine alacak çözümler

ortaya konmalıdır.

Sertifikasyon Yetki Devri

SORUN: Sertifikalı tohum üretimi ve sektördeki şirketlerin sayısı arttıkça kamu sertifikasyon

sistemi artık sektörün ihtiyaçlarına yetişememektedir. Kamuya ait laboratuvarlarda tohumda

numune alımından üretici kuruluşun sertifika almasına kadar genellikle çok uzun süre

geçmektedir. Bu alt yapıyı tamamlamak oldukça masraflı bir süreçtir ve çoğu firma bunu

karşılayabilecek durumda değildir.

ÇÖZÜM: Kamu geçtiğimiz yıllarda alt yapısını tamamlamış ve akreditasyonunu almış çok az

sayıdaki firmaya sertifikasyon yetki devri yapmıştır. Bu firmaların Sertifika 1, 2 ve 3 için

sertifikasyon problemi çözüme kavuşmuştur. Fakat sektörümüzde hububat tohumuyla uğraşan

300 adet firma bulunmakta ve bunlardan sadece 27 tanesi sertifikasyon yetki devri alabilecek alt


43

yapıyı tamamlamış bulunmaktadır. Bu nedenle Bakanlığımızın TSUAB’a sertifikasyon konusunda

yetki devrinde bulunması, kamunun sırtındaki yükü azaltacağı gibi sektördeki sertifikasyon

sürelerini de kısaltacaktır.

Ambalaj Ve Paketleme

SORUN: Tahıl Tohumu Sertifikasyon ve Pazarlama Yönetmeliğinde EK 8’deki ambalaj azami ağırlığı

50 kg’dır. Mevcut durum maliyet sorununa yol açmaktadır.

ÇÖZÜM: İlgili yönetmelikteki EK 8’deki ambalaj azami ağırlığının 2000 kg’ma çıkarılmasıdır.

Döner Sermaye Ücretleri

SORUN: Kamu hizmetleri için alınan döner sermaye ücretleri çok fazladır.

ÇÖZÜM: Tüm döner sermaye ücretlerinin (karantina, GDO analizi, tescil ve sertifikasyon

ücretlerinin) makul bir seviyeye çekilmesi gerekir. Kamu Araştırma Kuruluşlarının kurduğu

denemeler için de ücretler makul seviyeye çekilmelidir.

Islah Ve Deneme Amaçlı İthal Edilen Tohumluklar

SORUN: Elit ve orijinal kademedeki tohumların ithalatındaki bürokratik nedenlerden dolayı aynı

yıl içerisinde ekilmesinde bazı sıkıntılar olmaktadır. Islah ve deneme amaçlı tohumlukların ithalat

prosedürü ile ticari amaçlı tohumluk ithalat prosedürü aynıdır. Analiz için karantinada 1,5 kg

numune istenmektedir. Islah ve deneme amaçlı getirilen deneme tohumluk miktarları çok az

olduğu için bu numune miktarları sıkıntı yaratmaktadır.

ÇÖZÜM: Teknik bir ekip tarafından her bir analiz için gerekli miktarlar tayin edilmeli ve ona göre

numune alınmalıdır.

Tohum Üretim Desteklerinin Alinmasindaki Evrak Yükü

SORUN: Tohum üretim desteklerinin alınması için çok sayıda evrak istenmektedir ve bu durum

desteklerin oldukça geç bir zamanda firmalara ödenmesine neden olmaktadır.

ÇÖZÜM: Tohum Üretim Desteğinin alınmış Sertifikalar ve Fatura İcmalleri haricinde diğer

evraklara bakılmaksızın ödemesi şeklinde değiştirilmesi. İl, il ödeme yerine işlemleri biten

firmalara ödeme yapılması ve bir ilde bir firmanın hatası veya ihmalinden dolayı diğerlerinin

bekletilmemesi yoluna gidilebilir. Bakanlık ödemeler konusunda bir takvim oluşturmalıdır.

Belediyeler Ve İl Özel İdarelerinin Selektör Dağıtımı

SORUN: Belediyeler ve İl Özel İdareleri köylere tohum eleme makinaları dağıtmaktadır. İl Özel

İdare ve Büyükşehir Belediyeleri köylere tohum eleme tesisleri kurarak 5553 Sayılı Tohumculuk

Kanunu’na aykırı işlem yapmaktadır.

ÇÖZÜM: Derhal ve süratle bu uygulamanın durdurulması gerekmektedir. Ülkemiz son 13 yılda

uygulanan politikalar sonucu sertifikalı tohum kullanımı ve üretimi 618.000 ton civarına


44

ulaşmıştır. Bundan sonra uygulanacak politikalar sektörü küçültme değil geliştirilmesine yönelik

olmalıdır. Eğer Belediyeler ve İl Özel İdareleri çiftçilere tohum konusunda destek olmak

istiyorlarsa, sertifikalı tohum faturalarını ibraz eden çiftçilere ek destek verebilirler.

Toprak Mahsulleri Ofisi

SORUN: Toprak Mahsulleri Ofisi (TMO) hububat alım baremlerini açıklarken 1. gruptaki çeşitler

için isim yazmaktadır. Bu durum haksız rekabete neden olmaktadır.

ÇÖZÜM: Lisanslı depoculuğa uygun olarak TMO’nun alım baremlerinde çeşit isminin kaldırılması,

bunun yerine protein, glüten indeksi, hektolitre vb. hızlı analiz edilebilen ve çeşit kalitesini temsil

eden kalite kriterlerine göre sınıflandırma yapılması.

Çeltik Mevcut Durum, Sorunlar Ve Çözüm Önerileri

Çeltik yukarıdaki bölümde tespit edilen hububat tohumuyla ilgili aynı sorunlara sahipken,

tamamen kendine özgü bazı sorunlara da sahiptir.

Çeltikte Ön İthalat İzni Veren Kurum Sayısının Azlığı

SORUN: Çeltik tohumu üreticileri ön ithalat için izin alırken 8 il müdürlüğü ile çalışabilmektedirler

ve bu kurumlarda yoğunluk oluşturmaktadır ve durum izinlerin çıkmasını geciktirmektedir.

ÇÖZÜM: Çeltik tohumunda ön ithalat izinleri konusunda Daha fazla İl Tarım Müdürlüklerine yetki

verilmesi.

Sertifikalı Çeltik Tohumu Üretiminde Döl Kademesi Ve Üretim

SORUN: Sertifikalı tohum üretiminde çeltik bitkisinin ülkemizde sınırlı alanlarda tarımının olması

nedeniyle temiz tohumluk üretim alanlarını bulmakta zorluklar yaşanmaktadır. Tahıl Tohumu

Sertifikasyon ve Pazarlama Yönetmeliği EK 6 C maddesindeki “Tohumluk üretilen bir tarlaya çeşit

safiyetini korumak şartıyla aynı çeşidin sınıf ve döl kademesi birbirini izleyen tohumluğu arka

arkaya ekilebilir” ibaresi mevcut arazilerde sertifikalı tohum üretimini kısıtlamaktadır.

ÇÖZÜM: Sertifikalı çeltik tohumu üretiminde özel arazi hazırlığı gerektiren çeltiğin EK 6 C

maddesindeki “üretimin birbirini izleyen kademede yapılması” ibaresinin kaldırılması

gerekmektedir. Bu şekilde üst kademe tohumların üretimi kolaylaşacaktır. Yine aynı şekilde çeltik

tohumu üretimindeki ön bitki şartının kaldırılmasının çeltik için daha kolay bir şekilde üretim

alanlarının bulunmasını sağlayacaktır. Avrupa’nın en büyük çeltik üreticisi İtalya’da olduğu gibi ön

bitki şartının kaldırılması ve tarla kontrolleriyle çeşit safiyetinin sağlanması uygun olacaktır.

Çeltik Kanunu

SORUN: Çeltik, 23 Haziran 1936 tarihinde çıkarılan 3039 sayılı Çeltik Ekim Kanunu’na göre ve ilçe

düzeyinde oluşturulan çeltik komisyonlarının iznine bağlı olarak ekilmektedir. Bu Kanun sıtma

mücadelesi ve su düzenlemesi amacı ile çıkartılmıştır. Günümüzde ise kanun hem sertifikalı çeltik

tohumu üreticisine hem de çeltik üretiminde pek çok zorluk çıkartmaktadır


45

ÇÖZÜM: Mevcut çeltik tarımını düzenleyen yasanın günümüz şartlarına göre güncellenmesi…

DESTEKLER

Yerli Çeşit Islah Edilen Firmaların Desteklenmesi

SORUN: Ülkemizde çeşit ıslahı sadece bakanlığa bağlı enstitüler, üniversiteler ve çok az sayıdaki

firmalarca yapılmaktadır. Yerli tohum firmalarının çok önemli bir kısmı çok küçük bütçelere sahip

olduğundan dolayı uzun süreli ve kapsamlı ıslah çalışmaları yapmaktan çekinmektedir. Bu

nedenle çok az sayıda ve rekabetçi olmayan çeşitler ortaya çıkmaktadır.

ÇÖZÜM: Ülkemizde ıslah çalışmalarının başlatılması, mevcut olanlarının geliştirilmesi ve daha

etkin hale getirilmesi için ülkemizde geliştirilmiş çeşitleri üretenlere ek destek yapılmalıdır. Kendi

ıslah ettiği çeşidi üreten firmaya mevcut desteğin % 50 daha fazlası ve ülkemizde başkası

tarafından (kamu veya özel sektör) ıslah edilmiş çeşidin tohum üretimini yapanlara mevcut

desteğin % 25 daha fazlası ödenmelidir.

Yerli Çeşitlerin Yurtdışında Tescili

SORUN: Firmalarımızın yurtdışında yerli ıslah çeşitleri tescil etmek oldukça masraflı ve kısa

zamanda sonuç alınamayan bir süreçtir. Bu nedenle firmalar yurtdışında çeşit tescil etmekten

kaçınmaktadır.

ÇÖZÜM: Bakanlığımızın tohum ihracatını desteklemesi amacıyla yurtiçinde ıslah edilip

yurtdışında tescil edilecek çeşitlerin tescil masraflarını en az % 50 oranında karşılamalıdır.

Sertifikalı Tohum Üreten Sözleşmeli Çiftçiler

SORUN: Sektörün genişlemesiyle birlikte daha geniş üretim alanları bulmakta sorunlar

yaşanmaktadır. Özellikle geniş arazilere sahip çiftçilerin pek çoğu tarladan elde ettiği mahsulü

bekletip kışın daha yüksek fiyatla satmayı tercih etmektedir. Bu nedenle bu araziler tohum

üretiminde kullanılamamaktadır.

ÇÖZÜM: Çiftçilerin sertifikalı tohum üretimine teşviki için sözleşme yapılan çiftçilere ürün

desteğinin %50 fazlası ödenmelidir.

Mevcut Destekler

SORUN: Mevcut sertifikalı tohum kullanım destekleri uzun bir zamandan bu yana değişmeden

kalmıştır. Bu destekler artık yetersiz kalmaktadır. Ek olarak destek ödemeleri çiftçiye yaklaşık 8-9

ay sonra yapılmaktadır ve bu gecikme desteği çiftçiler açısından anlamsız kılmaktadır. Bu durum

çiftçilerin sertifikalı tohuma olan talebini düşürmektedir.

ÇÖZÜM: Mevcut sertifikalı tohum kullanım desteklerine her yıl o yılın şartlarını da göz önünde

bulundurarak sertifikalı tohuma talebi arttıracak miktarlarda artışlar yapılmalıdır. Desteklerin

tohumun satın alındığı yıl çiftçilere ödenmesi ise desteği daha anlamlı kılacak ve sertifikalı

tohuma olan talebi arttıracaktır.


46

Diğer Tarımsal Destekler

SORUN: Devletin çiftçilere verdiği diğer tüm tarımsal destekler (gübre, mazot, sulama, müstahsil

primi gibi) tüm çiftçilere; kullandığı tohumun sertifikalı olup olmadığına bakılmadan

ödenmektedir. Bu desteklerden sertifikasız ve kaçak tohum kullananlar da yararlanmaktadır ve

sertifikasız tohumlarda verim ve kalite daha düşük olduğu için bu noktada kamu zararı

oluşmaktadır.

ÇÖZÜM: Devletin çiftçilere vereceği tüm tarımsal desteklerin sertifikalı tohum kullanımına

bağlanması hem sertifikalı tohuma olan talebi arttıracaktır hem de tarlaların daha yüksek kaliteli,

safiyeti daha fazla ve daha verimli tohumlarla buluşmasını sağlayacaktır.

Tarım Arazilerine Ar-Ge Yatırımları İçin İmar İzinleri

SORUN: AR-GE yapan firmalar mutlak tarım arazilerine araştırma seraları gibi AR-GE yatırımlarını

imar izni alamadıkları için yapamamaktadırlar. Bu nedenle melez bahçeleri ile araştırma seraları

arasındaki mesafe çok uzak olmakta ve AR-GE süreci üzerindeki kontrol azalmaktadır.

ÇÖZÜM: AR-GE yapan firmalarımız için mutlak tarım arazilerine araştırma serası gibi AR-GE

yatırımları için tarım arazilerinin imar izni kapsamından çıkartılması.

Ar-Ge Proje Destekleri

SORUN: Firmalarımız devletin sağladığı AR-GE desteklerinden yeterince yararlanamamaktadır.

Bunun nedeni ise AR-GE’ ye verilen proje bazlı desteklerde (TAGEM, TÜBİTAK, vb) 3 yıl gibi tohum

için çok kısa bir sürede sonuç bekleniyor olmasıdır. Oysaki tohumda AR-GE çalışmalarında sonuç

alma 15-16 yıl sürmektedir.

ÇÖZÜM: Firmalara sağlanan proje bazlı desteklerde ya sürenin uzatılması ya da süre

uzatılmayacaksa 3 yıl süre sonucunda sadece yarı yol materyali elde edilmesini sonuç olarak

kabul etmeli.

Ar-Ge Personel Desteği

SORUN: Sektördeki firmaların ıslah projeleri yapmasının önündeki en büyük engellerden birisi de

personel sıkıntısıdır.

Projeleri daha kapsamlı yürütmek ve başarılı olma ihtimalini arttırmak için firmalar çok sayıda

uzman AR-GE personeline gereksinim duymaktadır. Fakat sektördeki firmaların bütçelerinin çok

kısıtlı olması uzman personel istihdamına engel olmaktadır.

ÇÖZÜM: Yerli ıslah projesi yürüten firmalarımızın proje süresi boyunca bu projede çalışan AR-GE

personelinin sigorta ve vergi kesintilerinin kamu tarafından karşılanması. Ayrıca nitelikli AR-GE

personelinin yetişmesi için, personelin ihtiyaç duyacağı ve yurtiçinden temin edilemeyecek olan

kısa süreli yurtdışı teknik eğitimlerin % 50 oranında masraflarının karşılanması. TAGEM ARGE

desteklemelerinde yeni çeşit geliştirmek için bütçesinin %50 oranında pay ayrılması ve bu

projelerde personel giderlerinin de eklenmesi…


47

Ziraat Bankasınca Verilen Sübvansiyonlu Krediler

SORUN: Ziraat Bankası tarafından verilen sübvansiyonlu kredilerde banka vereceği krediyle

orantısız bir şekilde teminatlar istemektedir. Ziraat Bankası bu krediler konusunda tek el

konumunda olduğu için firmaları bu krediler ile ilgili çok zorlamaktadır.

ÇÖZÜM: Bu sübvansiyonlu kredilerin diğer kamu bankalarınca da sağlanması ve hiçbir bankanın

tek elinde olmaması. Ziraat Bankası sertifikalı hububat tohumu üretiminde 2016 yılı dekara

tohum üretim maliyetini 285 TL olarak hesaplamış olmasına karşılık gerçekte bu maliyet 900

TL/da dolayında olmaktadır.

Çeltik Mevcut Durum; Sorunlar Ve Çözüm Önerileri

Sertifikalı Tohum Kullanım Desteği

SORUN: Çeltikte 2005 yılında 5 TL/da olan sertifikalı tohum kullanım desteği 2008 yılında 8 TL/da’

a çıkarılmış, bundan sonra 2016 yılı da dahil hep 8 TL/da olarak kalmıştır.

ÇÖZÜM: Sertifikalı çeltik tohumu kullanım desteğinin her yıl da ortalama tohum fiyatlarının %25

destek olacak şekilde güncellenmesidir.

Tohumculuktaki Gelişmelerin Topluma Anlatılması

SORUN: Sertifikalı tohum üretimi ve kullanımı ile ilgili kamuoyunda hala yeterli bilinç

oluşmamıştır. Kamuoyunda hibrit tohum kavramı, tohumların İsrail gibi ülkelerden getirilip

satıldığı gibi yanlış bilgiler hem üreticilerin hem de tüketicilerin kafasını karıştırmaktadır.

ÇÖZÜM: TSÜAB bünyesinde oluşturulacak medya iletişim birimi ile tohumla ilgili olarak görsel ve

yazılı basında tohumculuk konusunda yanlış algılamaları ortadan kaldıracak çalışmalar yapılması

“Türkiye kendi tohumunu kendi üretiyor” adı altında propaganda çalışmaları yapılması faydalı

olacaktır. TSÜAB’ın ilköğretim ve lise seviyesinde tohumun önemini anlatan etkinlikler

düzenlemesi…

Sektörde Çalışan Nitelikli Personel Sorunu

SORUN: Tohumculuk sektörünün hızlı gelişmesi, tohumcu kuruluşlarının sayısındaki beklenmedik

artış sektör içerisinde yetişmiş eleman sıkıntısı oluşturmuştur.

ÇÖZÜM: Ziraat fakültelerinin öncelikli olarak tarla bitkileri ve bitki koruma bölümleri olmak üzere

ziraat fakültesi 3. Sınıf öğrencilerine yönelik TSÜAB üyeleriyle işbirliği içerisinde staj

kontenjanlarının yükseltilmesi. Staj sonrası başarılı öğrencilerin mezuniyetlerinden sonra bir yıl

sürede sektör içinde eğitime tabi tutulması.

Ziraat fakültesi son sınıf öğrencilerinin almakla zorunlu olduğu staj dersinde TSÜAB’ın

bilgilendirme ve kariyer günleri düzenlemesi, okullarda afiş ve posterler asılarak sektörün

tanıtımının yapılması...


48

SEBZE TOHUMCULUĞU ÇALIŞMA GRUBU SORUNLAR VE ÇÖZÜM ÖNERİLERİ

Altyapısal Sorunlar

Yetişmiş İnsan Gücü Eksikliği

SORUN: Üniversitelerde yüksek lisans ve doktora seviyesinde ıslah konusunda yeterince eleman

yetiştirilmemesi, moleküler biyoloji gibi özel ihtisas konularında yetişenlerin ise pratik ıslah

bilgisinden yoksun oluşu.

ÇÖZÜM/ÖNERİ: Eğitim kurumları aracılığıyla, tohumculuk çalışmalarına yönelik olarak ıslahtan

başlamak üzere bütün süreçleri kapsayan eğitim programlarına yer verilmesi; ayrıca sektörün ara

eleman konusundaki acil ihtiyacını karşılamak üzere bu tür eğitimin sağlandığı mesleki liselere

önem verilmesi gerekir.

Bu çerçevede, sektörün yegâne temsilcisi olan TSÜAB koordinatörlüğünde profesyonel çalışmayı

hedef alan, uzmanlarla hazırlanacak kısa ve uzun vadeli eğitim programlarının yürütülmesinde

fayda ve gereklilik vardır.

AR-GE Faaliyetlerini Yürütecek Alet - Ekipman Ve Laboratuvar Yetersizliği

ÇÖZÜM /ÖNERİ: Konunun yegâne çözümü, ortaklaşa merkezi bir laboratuvarın kurulması, Sebze

tohumculuğu sektörüne hizmet veren tüm kamu birimleri ile tohum ıslah ve AR-GE faaliyetleriyle

uğraşan ancak bu işlevleri yürütecek tesis ve ekipman alt yapısından yoksun olan şirketlerin aynı

lokasyonda toplanmasından geçer.

AR-GE Merkezi İçin Araştırıcı Eleman Sayısının Fazlalığı

ÇÖZÜM /ÖNERİ: AR-GE konusunda faaliyet gösteren kuruluşların AR-GE teşviklerinden

yararlanabilmeleri için şart olan asgari 15 kişilik araştırmacı sayısının sektörün yapısından dolayı

(küçük ölçekli olması) 3 kişiye düşürülmesi elzemdir. Ancak bu yolla ıslah araştırması yapan

şirketlerin AR-GE merkezi statüsüne kavuşması mümkün olacaktır.

Tohumculukta AR-GE desteğine yönelik krediler

ÇÖZÜM /ÖNERİ: Islah çalışmalarında başta işçilik olmak üzere yapılan harcamalar klasik sebze

üretimindeki harcamaların çok çok üstündedir. Türk yatırımcısının yerli çeşit ıslah çalışmalarına

yönelmesini teşvik edecek en önemli unsurların başında projenin finansmanı ve kredi ihtiyacının

karşılanması gelmektedir. İşte bu nedenle ıslah çalışmalarının finansmanında kredi teşviklerine

önemli ihtiyaç vardır.

Tohum Üretimindeki Sorunlar

ÇÖZÜM /ÖNERİ: Dış pazarda giderek önem kazanan ıslahçı kuruluşlarımızın da yurtdışında

tohum ürettirip ithal ettirmeleri ile ilgili mevzuatın ihtiyaca cevap verecek hale getirilmesi

gerekmektedir.


49

Özellikle açık döllenen tohumları üreten küçük yerli firmaların üretim maliyetlerinin düşürülmesi

ve pazarda rekabet şanslarının artırılması için yapacakları modernizasyon yatırımlarında ve üretim

girdilerinin tedarikinde desteğe ihtiyacı vardır.

Tohum Ticaretindeki Sorunlar

ÇÖZÜM /ÖNERİ: Sebze tohumunda ithalat, yerli ıslah, üretim ve ihracat serbest piyasa

ekonomisinin kuralları içerisinde yürüyegelmektedir. Hastalık ve zararlılara dayanaklı yeni tür ve

çeşitlerin pazara girmesi, ülkemiz sebze üretiminde büyük önem arz etmektedir. Ayrıca bu yeni

giren tür ve çeşitlerin rekabette veya yarışta yükselttiği çıta, yerli ıslahçılarımızın da hedef koyarak

bu yarışın içerisinde yer almasını sağlamaktadır.

AR-GE faaliyetlerinin iç ve dış pazar ve tüketici alışkanlıkları dikkate alınarak yapılmalıdır.

İthal edilen tohumlardaki yapılan tetkik, kontroller ve bitki pasaportu konusu uslararası

yönetmeliklerle uyumlu hale getirilmelidir. Ayrıca deneme ve demo amaçlı numune tohumların

ithalatı ile ilgili prosedür basitleştirilmelidir.

İthal tohum ile ilgili olarak; deneme ve demo amacı ile getirilen tohumluk miktarları ihtiyacı

karşılamaktan uzaktır. Bu nedenle TSÜAB ile birlikte ithaline müsaade edilecek azami tohum

miktarları yeniden belirlenmelidir.

Deneme ve Demo için öngörülen tohum miktarlarının yetersizliği nedeniyle bu tohumların

karantina yönetmeliklerine göre ithalatının yapılması sıkıntılar yaratmaktadır. Genelde miktarca

az olan bu tür tohumlukların ithalatında, numune miktarlarının makul düzeye indirilmesi

gerekmektedir.

İthalat genelgesi ile ilgili olarak; Her yıl genelgede ne gibi yeni yaptırımlar veya uygulamalar ile

karşılaşılacağı konusunda sektörde sürekli tedirgin bir bekleyiş bulunmaktadır. Oysa bunun yerine

ithalat işlemlerine yönelik uygulamaların, tedirginlikten uzak, her yıl değişmeyen açık anlaşılır bir

hukuki düzenlemeye bağlanması sektör açısından pek çok kolaylık sağlayacaktır.

Tohum ithalatı aşamasında zaman darlığı nedeniyle ISTA Orange sertifikasının sağlanamadığı

durumlarda bu ülkelerin resmi kuruluşları nezdinde akredite edilen kuruluşların düzenlediği

sertifikaların geçerli sayılmasında büyük fayda vardır.

Tohum Dağıtıcılarının Sorumlulukları

Tohum dağıtıcılarının almış oldukları tohumları uygun şartlarda saklama mecburiyeti vardır.

Stoklarında kalan tohumlukların analiz süresi dolanlarını analize kendileri göndererek asgari

limitlerde olduğunu belgeledikten sonra satışa sunmalı ve bununla ilgili sorumluluk Tohum

Dağıtıcılarına ait olmalıdır. Tohum firmaları bu aşamada sorumlu tutulmamalıdır.

Tohum İhracatındaki Sorunlar

İhracatın teşviki bağlamında tohumcu kuruluşların yurtdışında kuracağı deneme ve tanıtım

istasyonları ile ilgili yatırımlarının daimi tanıtım faslında teşvik kapsamına alınması önem arz

etmektedir.


50

Avrupa birliği ülkelerine yapılacak olan ihracatta, AB mevzuatı açısından ciddi engeller vardır.

AB’nin ihracata imkân tanıması için TTSM mevzuatı ve uygulamalarla ilgili tıkanıklık yaratan

sorunların biran önce çözüme kavuşturulması gerekmektedir.

AB dışında kalan diğer önemli potansiyel pazarlara, sebze tohumu ihracatının önünü açmak için

bu ülkelerin ilgili kurumlarıyla bakanlık ve TSÜAB tarafından aktif girişimlerde bulunulması

gereklilik arz etmektedir.

Kayıt içine çekilmesi oldukça zor olan, sebze üretiminde maliyeti çok önemli yer tutan, tohum ve

fide gibi iki önemli girdinin KDV‘ sinin %1 düşürülmesi sebze sektörünün kayıt altına alınmasında

önemli bir itici güç olacaktır. Bu konuda tarım bakanlığımızın maliye bakanlığı nezdinde

girişimlerde bulunması gerekmektedir.

Fide İşletmeleriyle ve Fidecilerle Yaşanan Sorunlar

Sebze tohumlarının en büyük alıcısı durumunda bulunan fide işletmelerinin, tohumların kalitesi

yanı sıra hastalıklarla ilgili olarak yakınmaları vardır. Fideciler, tohum sektörünün bu konuda

işbirliğine yanaşmamasından şikâyetçidirler. Konunun ciddiyetine binaen sektörümüzün

duyarlılığının sağlanması iki sektör arasında bu tip sorunların ele alındığı ortak bir hakem

müessesesi oluşturulmasından geçer. Ayrıca konunun hukuksal zemine taşınmasından önce, iki

sektörün katılımıyla, güven duyulan bir hakem heyetinin oluşturulması ve bir laboratuvarın

faaliyete geçmesi ile soruna kalıcı çözüm üretilebilir. Bu konuda her iki alt birliğin (TSÜAB ve

FİDEBİRLİK ) sonuca gidici bir ortak çalışma yapmasında fayda vardır.

Korsan Çoğaltımlar

Islahçı firmaların büyük mağduriyetine yol açan, kaçak çoğaltımın bir suç olduğunun bilinci

içerisinde yasaklanması ve mağdur olan tarafın zararlarının tazmini için hukuksal altyapının

oluşturulması konunun yegâne adil olan çözümüdür.

İhracat Amacıyla İthalat (Reexport)

Tohum ticaretinde yurtdışına satışı kolaylaştırmak için mevcut mevzuatın esnek hale getirilmesi

gerekir. İhracat amacıyla yurtdışından getirilmiş olan çeşitlerin dâhili işleme belgesi ile ülke dışına

çıkarılması kolaylaştırılmalıdır.

Ticari Tohumlukların Üretim İzni ve Tescil İşlemleri

ÇÖZÜM /ÖNERİ: İşlemlerin elektronik ortama taşınmamış olması sistemin en büyük zafiyetidir ve

işlemler elektronik ortama en kısa sürede taşınmalıdır.

Tohum tescil denemelerinin tescile çeşit veren kuruluşların şikâyetlerini asgariye indirmek için

uygulama protokolünü hedef alarak ortak bir çalışma yapılmasına ihtiyaç vardır.

TTSM tarafından alınan karar gereği 2008 den önce kayıt altına alınan çeşitlerin tekrar bedeli

ödenerek kayıt prosedürüne tabii tutulması öngörülmektedir. Bu kararın FYD testini de öngörerek

uygulanması hem zaman alıcıdır, hem de şirketlere ekonomik yükü oldukça ağırdır. Yurtdışında

veya yurtiçinde, Public statüsünde olan çeşitlerin de tescil durumunu dikkate alarak bu kararın

tohum sektörünün mevcut yapısıyla uyumlu hale getirilmesi gerekmektedir.


51

Üretim izni ya da tescil için müracaat edilen çeşitlerin numunelerinin TTSM ‘ ye verilme süresi 30

gün olup oldukça kısadır. Bu sürenin 6 ay olarak değiştirilmesi uygundur. Gerek üretim izni

gerekse tescil amaçlı denemelerin TTSM tarafından yapılmasında gecikmeler yaşanmaktadır. Bu

gecikmelerin en önemli nedeni TTSM’nin sahip olduğu yetersiz personel sayısıdır. Firmaların bu

gecikmeden kaynaklanan mağduriyetlerinin giderilmesi amacıyla TTSM’nin personel kadrosu en

kısa sürede artırılmalıdır.

Genel Hususlar

Mevcut yasa şu anki tohumculuk sektörünün ihtiyaçlarıyla tam olarak uyuşmamaktadır, Bu

bağlamda Üst birlik-Alt birlik kavramı, yetki ve sorumluluklarının ve bu yapılarla ilgili seçim

sisteminin yeniden düzenlenmesine ihtiyaç vardır. Alt-Üst birliklerin bütçe oluşumlarının öncelikli

faaliyet alanlarıyla sınırlı tutulmasında ve sektörün taşıyabileceği boyutlara indirgenmesinde

gereklilik vardır.

Yasa gereği tohum üreten, ıslah eden, pazarlayan şirketler bu faaliyetlerinin her birisi için toplam

cirolarının ‰3 ’ü oranında kesintiye tabii tutulmaktadır. Esasında bu kesintileri ilgilendiren

hususların kanun maddesi olmaktan çıkarılıp yönetmelik düzeyine indirilmesinde fayda vardır.

Böyle bir değişiklik yapılıncaya kadar kesintinin ‰3 yerine ‰1 düzeyine çekilmesi işin

doğrusudur.

Bu tip hesaplamalarda ciro yerine brüt kardan hareket edilmesi daha adil olacaktır.

Ayrıca, yine bu yasada yer alan tohumculuk ile ilgili yaptırımlar gelişmekte olan sektörün

taşıyamayacağı kadar ölçüsüzdür. Öncelikle cezayı doğuran durumun iyi tanımlanması ve cezanın

oluşan zararla orantılı olması mantığından hareket ile yasanın bu faslının yeni baştan ele alınması

gerekmektedir.

YEMEKLİK TANE BAKLAGİLLER ÇALIŞMA GRUBU RAPORU SORUNLAR VE ÇÖZÜM ÖNERİLERİ

AR-GE

SORUN: Son yıllarda araştırmacı kuruluş yetkisi alan firmalarımızın sayısı artmış ve Ar-Ge

çalışmalarına hız kazandırılmıştır. Ancak öz sermaye yetersizliği, teknik elaman (ıslahçı) yetersizliği,

TAGEM tarafından geliştirilen genetik materyallerin bedellerinin çok yüksek olması, gibi sorunlar

Ar-Ge yapmayı zorlaştırmaktadır.

ÇÖZÜM/ÖNERİ: Ar-Ge yatırımları için alınacak alet ve makinalara KDV ve vergi muafiyeti

sağlanmalıdır. Araştırma kuruluşlarının teknik altyapısından ve yetişmiş ıslahçılarından destek

alınabilmeli, TAGEM ile görüşülerek çeşit adayı olabilecek hatların tohum firmalarına verilmesi

prosedürlerinin kolaylaştırılması...

Tohumluk üretimi

SORUN: Tohumluk üretim sürecinde yetiştirici bulmakta zorluklarla karşılaşılmaktadır. Bunun

nedeni baklagil fiyatlarında ve veriminde yıldan yıla oluşan ciddi dalgalanmalar, ekiminin

genellikle parçalı arazilerde ve marjinal alanlarda yapılıyor olmasından kaynaklanmaktadır. Bu da,

tohumluk üretim ve planlamasının yapılmasını zorlaştırmaktadır.


52

ÇÖZÜM/ÖNERİ:

1-) Yemeklik tane baklagil tohumluk üretimi yapan yetiştiricilere aspir ve soyada olduğu gibi en az

9 Krş./kg sözleşmeli üretim desteğinin verilmesi.

2-)Yemeklik tane baklagillerin hasat dönemlerinde mahsul olarak ithalatına kısıtlama getirilmesi

yıldan yıla fiyat dalgalanmalarını önleyecektir.

3-) Araştırma kuruluşlarıyla görüşülerek saf tohum temini için çalışmaların yapılması.

4-) TAGEM’in Orijinal üretimlerinin sınırlı olması hasebiyle, TİGEM’in özel sektör tohum üretici

kuruluşlarına Orijinal ve Sertifikalı-1 kademede üretim yapması.

Sertifikasyon ve Tohumluk Arzının Yetersizliği

SORUN: Yemeklik tane baklagil tohumluk üretimi, diğer tohumluklara nazaran farklılık arz

etmektedir. Tohumluk üretimi sürecindeki bazı sıkıntılardan dolayı, tohumluk üretimi kısıtlı kalmakta

ve talebi karşılayamamaktadır. Bu bir sorundur.

ÇÖZÜM/ÖNERİ:

1- Sanal sertifika sürecinin en az 3 yıl daha uzatılması aksi taktirde arz-talep dengesini

sağlayamayacağımızı belirtmek isteriz. Bu süre içerisinde özellikle TAGEM başta olmak üzere,

TİGEM ve AR-GE yetkisi olan firmaların ıslahçı materyali çoğaltmaları sağlanmalıdır.

2-Yemeklik tane baklagillerde, standart tohum üretim ve satışı kesinlikle yasaklanmalıdır. Çünkü,

Antraknoz ve kök çürüklüğü yayılımı söz konusu olabilmektedir.

3- Mercimekte sertifikalı kademedeki tohumda çeşit safiyetinin % 97’i den uygun oranlara

düşürülmelidir. Zira tarla kontrollerinde baklagil grubunda tip dışı temizliği neredeyse imkânsızdır.

4-Tarla kontrolleri ve numune alımlarında Metot birliği sağlanmalı ve alınan kararların TÜRKTOB

tarafından web sitesi üzerinden firmalar bilgilendirilmeli, iller arasında farklı uygulamalar

giderilmelidir. Örneğin; Etiket dikim şeklinin belirlenmesi.

5-Döner sermaye ücretlerinin düşürülmesi.

6-Arazilerin parçalı olmasından dolayı tarla kontrol ücretlerinin hesaplanmasında farklı

parametrelerin uygulanması için bakanlıkla görüşmelerin yapılması…

Destekler, Destekleme Modeli ve Politikalar

SORUN: Destekler vardır, ancak yetersizdir, Ziraat Bankası Kredi uygulamalarında şubeler arası

farklılıklar söz konusudur.

1-Havza bazlı desteklemelerde yemeklik tane baklagillerin ekiliş alanının geniş tutulması, Doğu

Karadeniz Bölgesi dışında her bölgede ve alanda yemeklik tane baklagiller yetiştirilebilmektedir.

Tohumluk üretimi amacıyla ekilen alanlara bir kısıtlamanın getirilmemesi, ülke genelinde

destekleme kapsamına alınması.


53

2- TSÜAB’dan bir heyetin T.C Ziraat Bankası genel müdürlüğü krediler biriminden yetkili kişilerle

görüşmeler yaparak bu kredilerin kullandırılmasıyla ilgili prosedürlerin kolaylaştırılması,

prosedürlerin web sayfasında yayınlanması…

İhracat Destekleri

SORUN: Yerli firmalara ihracat desteklemelerinin yetersizliğinden, prosedürlerin çok fazla

olmasından ve hedef ülkelerin bilinmemesinden dolayı ihracatımız sınırlı olmaktadır.

1-Firmalara ihracat yaptıklarında prim desteğinin verilmesi, prosedürlerde kolaylık sağlanması,

2-TSÜAB tarafından, ihracat ile ilgili eğitimlerin verilmesi, hedef ülkelerin ticaret odaları

aracılığıyla ikili görüşme organizasyonlarının sağlanması ve yapılan görüşme raporlarının TSÜAB’ın

web sayfasında yayınlanması.

ÇÖZÜM/ÖNERİ:

1-Firmalara ihracat yaptıklarında prim desteğinin verilmesi, prosedürlerde kolaylık sağlanması,

2-TSÜAB tarafından, ihracat ile ilgili eğitimlerin verilmesi, hedef ülkelerin ticaret odaları

aracılığıyla ikili görüşme organizasyonlarının sağlanması ve yapılan görüşme raporlarının TSÜAB’ın

web sayfasında yayınlanması…

Piyasa Denetimi

SORUN: Piyasa denetiminin etkin olmaması tohumluk fiyat ve arzında dalgalanmalara yol

açmaktadır.

ÇÖZÜM/ÖNERİ:

1-TÜRKTOB’un etik kurallarının uygulanması için bilgilendirme çalışmaları yapılmalı.

2-Kayıt dışı tohum üretim ve pazarlanması engellenmelidir.

3-Piyasa denetiminin etkinliği arttırılmalıdır.

Diğer Sorunlar

SORUN: Nohut ve Mercimek’te destekleme hesaplamalarında kullanılan ekim normunun düşük

olması.

ÇÖZÜM/ÖNERİ: Geliştirilen yeni çeşitlerin 100 (Nohut) tane ve 1000 (Mercimek) tane

ağırlıklarının yükseltilmiş olması nohutta m2 de istenen bitki sayısının 45 ve Mercimek’te 320 tane

çıkışın olması için ekim normunun 16 kg/da olması ve desteklerin bu norm üzerinden

hesaplanması.

SORUN: Kobi desteklerinden tohum üretici firmalarının faydalanamaması.

ÇÖZÜM/ÖNERİ: Tohum üretici firmalarına, Sanayi işletmesi statüsü kazandırılması için

girişimlerde bulunulmalı.


54

SORUN: Ticaret borsasında herhangi bir işlem yapılmamasına rağmen % 0.2-0.4 arasındaki

kesintilerin yapılması.

ÇÖZÜM/ÖNERİ: Borsada işlem görmeyen bu ürünlere muafiyetinin sağlanması…YEŞİL ALAN VE

YEM BİTKİLERİ ÇALIŞMA GRUBU RAPORU SORUNLARI

Tescil ve Kayıt Sistemi

SORUN: Kayıt altındaki çeşitlerin azlığı, Üretim izni ve Tescil denemeleri sürelerinin uzun olması…

Çok Yıllıklarda; Üretim izni denemesi 3 Yıl, Tescil denemesi 3 Yıldır. Tek Yıllıklarda; Üretim izni

denemesi 1 Yıl, Tescil denemesi 2 Yıldır. Bu süreç, üretim ve tedarik işlemlerini olumsuz

etkilemektedir.

ÇÖZÜM/ÖNERİ: Çeşit, yurtdışında kayıtlı ise; yeşil alan çim bitkilerinde yapıldığı gibi çeşidin FYD

raporu ile tescil edilmesi. Yonca, Korunga, Fiğ ve Yem Bezelyesi çeşitlerinin kapsam dışında

bırakılması, Yonca tohumunda deneme süresinin (Tesis yılı dâhil) iki yıla indirilmesi,

Çeşit, yurtdışında kayıtlı değil ise; teknik soru anketi ile üretim izni alınması…

Agropyron sp. Lotus corniculatus, Sanguisorba minor, Bromus sp. türlerine ait kayıt altında çeşit

bulunmadığından, Dichondra sp. Cynodon sp. ve Zoysia sp. türlerindeki uygulama kapsamında

süs bitkileri sınıfında değerlendirilerek tescil, üretim ve ithalat işlemlerinin de bu kapsamda

yapılması ve/veya Çeşitleri olmayan ürünler için, yeni bir sınıf belirleyip, Özel izinle ithalat ve

üretim hakkı sağlanması…

SORUN: Destek alan yem bitkisi çeşitlerinin azlığı )Tüm bitkisel tohum üretimi içinde, yem bitkileri

tohum üretim desteğinin sadece %1,95 tir)

ÇÖZÜM/ÖNERİ: Alttaki tabloda yer alan Yem Bitkilerinin karşılarında bulunan tutarlarda

destekleme kapsamına dâhil edilmesi özellikle çayır-meralarımızın ihtiyacı olan çeşitlerin

üretimini artıracaktır.


55

Üretim, Satış ve Pazarlama

SORUN: K.D.V. Oranlarının yüksekliği..

ÇÖZÜM/ÖNERİ: Türkiye’deki tohum üretiminin artırılabilmesi ve yurtdışı piyasaları ile rekabet

edilebilmesi bağlamında, yurtiçinde üretilen tohumların satışlarından alınan K.D.V.’nin %18’den

%1‘e indirilmesi.

SORUN: Finansal desteklemelerin yetersizliği…

ÇÖZÜM/ÖNERİ: Yetkilendirilmiş Tohumculuk Kuruluşu olan firmalara, tohum üretimi yapmaları

karşılığında, %0 faizli ve 5 yıl geri ödemesiz 10.000.000 TL’ye kadar işletme kredisi verilmesi.

Kırsal Kalkınma projelerinden faydalanan şirketlerinde bu krediden faydalanması.

SORUN: Üretim alanlarının kısıtlılığı…

ÇÖZÜM/ÖNERİ: Kamuya ait arazilerin, Tohum üretimi yapılması şartı ile, özel şirketlere uygun

koşullarda kiraya verilmesi.

SORUN: 5553 sayılı kanunun ceza maddelerinin ağırlığı ile ilgili uygulamadaki problemler ve alt

birlik komisyon tutarının ciro üzerinden olup, karlılık gözetmemesi ve bir üst sınır

belirlenmemesinden kaynaklanan problemler.

ÇÖZÜM/ÖNERİ: Çok ağır olan ceza maddelerinin ve yıllık ciro üzerinden %0,3’lük komisyon tutarı

konularının yeniden değerlendirmeye tabi tutulması için faaliyet göstermek.

Diğer öneriler

Özellikle Serin İklim Bitkileri grubundaki bazı çim türlerinin ülkemiz iklim şartlarında

üretilmesi mümkündür. Üretimi yapılabilecek çeşitler için; Lolium perenne ve Festuca

arundinacea çeşitlerine 1,50 TL/kg tohum üretim desteği verilmesi,

Türkiye’de üretilmiş tohumların K.D.V. oranının %18’den %1’e indirilmesi,

Özel sektörü teşvik etmek üzere ArGe desteklerinin arttırılması

Özel sektör ve Araştırma Enstitüleri / Üniversiteler arasındaki iletişim ve işbirliğinin

artması için faaliyet gösterilmesi.

Araştırma Estitüleri’nin ellerinde bulunan çeşitlerin daha uygun koşullarla satışa

çıkarılması…

EK 2

AYNI PARSEL ÜZERİNDEN, TOHUM YETİŞTİRİCİSİ ÇİFTÇİNİN VE TOHUMLUK ÜRETİCİSİNİN

İŞLETME KREDİSİ ALMASI HAKKINDA BİR UYGULAMA ÖRNEĞİ

(Aşağıdaki örnek, 2015 Yılı Çalıştayında, T.C.Ziraat Bankası Krediler Biriminden

Sayın Özlem Çelik tarafından yapılan sunumdan alınmıştır)


56


57


58

Documents

MİLLİ TARIMDA TOHUMCULUĞUN ROLÜ VE …‡ALIŞTAY...Kasım 2016 tarihinde düzenlenen Bakanlar Kurulu Toplantısında yaptığınız sunum sonrasında “2018 yılında bütün