32
15 YA MADZALO YA 2015 MISOLO YA PFUNDZIRO 6-12 YA BWINJA Towezerani Kucepeseka Na Kukoma Ntima Kwa Yezu TSAMBA 5 ˙ NYIMBO: 5, 84 13-19 YA BWINJA Towezerani Cipapo Ca Yezu Na Luso Yace Yakudzindikira TSAMBA 10 ˙ NYIMBO: 99, 108 20-26 YA BWINJA Kukhunganya Anthu Toera Kutawira “Cipfundziso Ca Yahova” TSAMBA 19 ˙ NYIMBO: 98, 104 27 YA BWINJA–3 YA GONKHO Yahova Asatsogolera Basa Yathu Yakupfundzisa Pa Dziko Yonsene TSAMBA 24 ˙ NYIMBO: 103, 66 N CENJEZI W AKUDZIWISA UMAMBO W A Y AHOVA 8

N8 CENJEZI - download-a.akamaihd.nettu andzawo. Mbuto mwace, iwo ‘asaona ana-7. Kodi Yezu apangiza tani kucepeseka m’mafalace na ma-citiro ace? 8, 9. Tinakwanisa tani kupangiza

  • Upload
    others

  • View
    1

  • Download
    0

Embed Size (px)

Citation preview

Page 1: N8 CENJEZI - download-a.akamaihd.nettu andzawo. Mbuto mwace, iwo ‘asaona ana-7. Kodi Yezu apangiza tani kucepeseka m’mafalace na ma-citiro ace? 8, 9. Tinakwanisa tani kupangiza

15 YA MADZALO YA 2015

MISOLO YA PFUNDZIRO�����������������������������������������������������������������������������������������������������������������

6-12 YA BWINJA

TowezeraniKucepeseka NaKukoma NtimaKwa YezuTSAMBA 5 ˙ NYIMBO: 5, 84

�������������������������������������������������������������������������������������������������������������������

13-19 YA BWINJA

Towezerani CipapoCa Yezu Na LusoYace YakudzindikiraTSAMBA 10 ˙ NYIMBO: 99, 108

�������������������������������������������������������������������������������������������������������������������

20-26 YA BWINJA

KukhunganyaAnthu Toera Kutawira“Cipfundziso CaYahova”TSAMBA 19 ˙ NYIMBO: 98, 104

��������������������������������������������������������������������������������������������������������������������

27 YA BWINJA–3 YA GONKHO

Yahova AsatsogoleraBasa YathuYakupfundzisa PaDziko YonseneTSAMBA 24 ˙ NYIMBO: 103, 66

NCENJEZIWAKUDZIWISA UMAMBO WA YAHOVA

8

Page 2: N8 CENJEZI - download-a.akamaihd.nettu andzawo. Mbuto mwace, iwo ‘asaona ana-7. Kodi Yezu apangiza tani kucepeseka m’mafalace na ma-citiro ace? 8, 9. Tinakwanisa tani kupangiza

Revista ino nkhabe kuguliswa. Yacitwa ningakhundu ya basa ya dziko yonsene yapantsi yamapfundzisiro a Bhibhlya inaphedzwa na pyakuperekapyakufuna. Kusiyapo cidzindikiro cinango, Malemba aBhibhlya adaikhwa abuluswam’BIBLYA CHISENA.

The Watchtower (ISSN 0043-1087) is publishedsemimonthly by Watchtower Bible and Tract Society ofNew York, Inc.; L. Weaver, Jr., President; G. F. Simonis,Secretary-Treasurer; 25 Columbia Heights, Brooklyn,NY 11201-2483, and printed by Watch Tower Bible

and Tract Society of South Africa NPC, 1 Robert BroomDrive East, Rangeview, Krugersdorp, 1739. � 2015Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania.Printed in South Africa.

15 Ya Madzalo Ya 2015Vol. 136, No. 4 Semimonthly SENA

MISOLO YA PFUNDZIRO����������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������

ˇ Towezerani Kucepeseka Na Kukoma NtimaKwaYezu

ˇ Towezerani Cipapo Ca Yezu Na Luso YaceYakudzindikiraBhibhlya isatiwangisa toera kutowezera mwakukwana mathanyoa Yezu. (1 Ped. 2:21) Ninga anthu akusowa ungwiro, tinatoweze-ra tani mwakukwana citsandzo ca Yezu? M’misolo miwiri iyi, wa-kutoma usadinga kuti tinatowezera tani kucepeseka na kukomantima kwa Yezu. Waciwiri usapangiza kuti tinatowezera tani cipa-po ca Yezu na luso yace yakudzindikira.

����������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������

ˇ Kukhunganya Anthu Toera Kutawira “CipfundzisoCaYahova”

ˇ Yahova Asatsogolera Basa Yathu YakupfundzisaPaDziko YonseneM’misolo miwiri iyi, wakutoma usapangiza kuti Yahova aphedzatani anyakupfundza a Yezu mu pyaka dzana yakutoma toera ku-mwaza mphangwa zadidi. Mu nsolo waciwiri, tinadzadinga utha-mbaruki ungasi wa cincino wakuti usatiphedza toera kumwazamphangwa za Umambo kwa anthu a mitima yadidi pa dziko yo-nsene.

MU REVISTA INO MUSAGUMANIKAMBO MISOLO IYI����������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������

3 Muoni Wakutsandzayisa Kwa Anthu a Ku Japau����������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������

15 Pitirizani Kukhala Waphinga Mu Utumiki����������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������

29 Mibvundzo Inacitwa Na Anyakuleri����������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������

31 Mphangwa Zathu Zakale

INDONEZIYATSAMBA YAKUTOMA: Akugawirarevista ya Despertai!mu utumiki wanyumba na nyumba ku ntsuwa yaBali mu ndzidzi wakuti akukomerwana khodzo ya anthu a ku Indoneziya� � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � �

ANTHU

237.600.000AMWAZI MPHANGWA

24.521APAINIYA A NDZIDZI ONSENE

2.472

Kuna Apainiyaakupambulika akukwana

369akuti asatumikiramu ntsuwa zakukwana

28

NCENJEZIWAKUDZIWISA UMAMBO WA YAHOVA

8

Page 3: N8 CENJEZI - download-a.akamaihd.nettu andzawo. Mbuto mwace, iwo ‘asaona ana-7. Kodi Yezu apangiza tani kucepeseka m’mafalace na ma-citiro ace? 8, 9. Tinakwanisa tani kupangiza

Nsonkhano wakupambulika udacitwa ku Nagoya mudziko ya Japau pa ntsiku 28 ya Bwinja ya caka 2013,Anthony Morris wa Mathubo Akutonga acita cidziwisocakudzumisa kwa onsene adagumanika—kubuluswakwa bukhu ipswamu Cijapau ya nsolo wakuti: A Bıblia—O Evangelho Segundo Mateus. Anthu akupiringana210.000 akhali penepo kuphatanizambo ale adao-na nsonkhano mu kuphatisira vidyu ya mu Internetiakomerwa mbamenya manja mu ndzidzi wakulapha.Bukhu ineyi ya Evanjelyu ya Mateo ya matsamba

128 yadhindwa kubulukira m’Bhibhlya ya Traducaodo Novo Mundo mu Cijapau, iyo ndi yakupambulikakakamwe. M’bale Morris afokotoza kuti bukhu ineyiyacitwa toera “kuphedza basa yakumwaza mpha-ngwa mu Cijapau.” Kodi bukhu ineyi yakhala tani?Thangwi yanji yacitwa? Kodi iyo yakhuya tani ale ada-itambira?

KODI IYO YAKHALA TANI?Makhaliro a bukhu ineyi ya Mateo adzumisa kaka-

mwe anyakubvesera. Maletra a Cijapau anakwanisakulembwa mwaulaphi peno mwaugugumi. M’mabu-khu anango akudziko, kuphatanizambo m’mabukhuathu adabuluswa cincino, mwaphatisirwa maletraadalembwa mwaugugumi. Mbwenye m’bukhu ineyiidabuluswa cincino, mwaphatisirwa maletra aulaphi.Mwaphatisirwambo malembero na makhaliro ana-phatisirwa m’matsamba a mphangwa na mabukhuanango mu Cijapau. Anyakuleri ku Japau asaona nji-ra ineyi yakulemba ninga yakukhonda nentsa kuleri.Mwakuthimizira, ntsonga zakufunika zalembwa ni-nga misolo ming’ono, natenepa nyakuleri anakwani-sa kuona mwakukhonda nentsa ntsonga zikulu.Mwakucimbiza, abale na alongo ku Japau abandza

mwai wa makhaliro a bukhu ineyi yaMateo. Mulongounango wa pyaka 80 pyakubalwa alonga: “Ndisaleribukhu ya Mateo mu pyaka pizinji, mbwenye maletraaulaphi namisoloming’ono yandiphedza toera kubve-sesa mwadidi Nkhani Ya Paphiri.” Mulongo unangowacitsikana alemba: “Ndakhala pantsi mbandileri bu-khu yonsene ya Mateo mpaka kumala. Ndadzolowe-

ra kuleri maletra augugumi, mbwenye anthu azinji kuJapau asakomerwa na maletra aulaphi.”

YACITWA TOERA KUPHEDZA BASAYAKUMWAZA MPHANGWA MU CIJAPAUThangwi yanji bukhu ineyi ya Bhibhlya mbidaphe-

dza kakamwe basa yakumwaza mphangwa mu Cija-pau? Maseze anthu azinji ku Japau nee asadziwamwadidi Bhibhlya, iwo ali na cifuno ca kuileri. Bukhuineyi ya Evanjelyu ya Mateo inadzaphedza ale akuticipo aonaBhibhlya toera kukhala na khundu ibodzi yaBhibhlya na kuileri.Thangwi yanji yasankhulwa bukhu ya Mateo? Kwa

anthu azinji a ku Japau, fala yakuti “Bhibhlya” isaaku-mbusa pya Yezu Kristu. Natenepa, bukhu ya Mateoyasankhulwa thangwi iyo iri na ndandanda wa mako-lo a Yezu, Nkhani yace yakudziwika kakamwe ya Pa-phiri, na profesiya idalonga iye thangwi ya ntsikuzakumalisa. Mphangwa zenezi zinadzakhuya anthuazinji ku Japau.

MUONI WAKUTSANDZAYISAKWA ANTHU A KU JAPAU

15 YA MADZALO YA 2015 3

Page 4: N8 CENJEZI - download-a.akamaihd.nettu andzawo. Mbuto mwace, iwo ‘asaona ana-7. Kodi Yezu apangiza tani kucepeseka m’mafalace na ma-citiro ace? 8, 9. Tinakwanisa tani kupangiza

Mwaphinga, amwazi mphangwa ku Japau atomakugawira bukhu ineyi nyumba na nyumba na kuci-ta maulendo akubwereza. Mulongo unango alemba:“Cincino ndiri na miyai mizinji toera kugawira Mafalaa Mulungu kwa anthu a mu cisa cathu. Mwandimo-mwene, ndakwanisa kugawira bukhu ibodzi yaMateopa maulo a ntsiku ya nsonkhano wakupambulika!”

KODI IYO YAKHUYA TANI ALE ADAITAMBIRA?Kodi amwazimphangwa asaphatisira tani bukhu ya

Mateo? Anthu azinji ku Japau asadziwa mafala ningaawa: ‘Nsuwo wakucepa,’ ‘kuponya miyala ya ntengoukulu pana nkhumba,’ na ‘lekani kudzudzumika than-gwi ya ntsiku ya mangwana.’ (Mat. 6:34; 7:6, 13) Iwoasadzuma angadziwa kuti mafala anewa ndi a YezuKristu. Azinji angaona mafala anewa mu Evanjelyu yaMateo asalonga: “Ndzidzi onsene, ndikhafuna kaka-mwe kukhalambo na mwai wakuleri Bhibhlya.”Amwazi mphangwa angacita ulendo wakubwereza

kwa ale adatawira bukhu yaMateo, kazinji kene ana-ciro nyumba asalonga kuti aleri mwakucimbiza bukhuyonsene peno khundu ibodzi. Mamuna unango wa

pyaka 60 pyakubalwa apanga m’mwazi mphangwaunango: “Ndaileri yonsene kazinji kene, iyo ndi yaku-wangisa kakamwe. Ndaphatamiyendo, ndipfundzise-ni mphangwa zakuthimizirika za Bhibhlya.”Bukhu ya Mateo ikugawirwa pakupereka umboni

m’mbuto zapakweca. Mukhacita iye basa ineyi, Mu-longo unango apereka e-mail yace kuna ntsikanaunango adatawira bukhu yaMateo.Mudapita ndzidziubodzi, ntsikana atumiza mphangwa kuna mulongombalonga kuti aleri khundu ya bukhu ineyi ya Bhi-bhlya, pontho akhafuna kudziwa pizinji. Mudapitasumana ibodzi, ntsikana unoyu atoma kupfundzaBhibhlya, mwakukhonda dembuka iye atoma kugu-manika pa misonkhano.Makopya akupiringana 1.600.000 a bukhu A Bıblia

—O Evangelho Segundo Mateus atumizwam’mipingoku Japau. Mu nthanda ibodzi na ibodzi, Mboni za Ya-hova zisagawira pikwi na pikwi pya bukhu ineyi. Mafa-la akutoma a bukhu ineyi asapangiza mabvero a asa-sanyi a bukhu ineyi: “Tisadikhira na ntima onsene kutikuleri kwanu bukhu iyi kunadzakulisa kufuna kwanuBhibhlya.”

Page 5: N8 CENJEZI - download-a.akamaihd.nettu andzawo. Mbuto mwace, iwo ‘asaona ana-7. Kodi Yezu apangiza tani kucepeseka m’mafalace na ma-citiro ace? 8, 9. Tinakwanisa tani kupangiza

IFE TIRI na cipendamiro cakutowezera ale akuti ali namakhaliro namaluso akudzumisa kwa ife. Kwa anthu onsene adakhala pa dzikoyapantsi, nkhabepo unango adathema toera kutowezerwa kupiri-ngana Yezu Kristu. Thangwi yanji? Yezu alonga: “Uyu anandionaine pano, anaonambo Baba.” (Jwau 14:9) Yezu asapangiza mwaku-kwanamakhaliro a Babace munjira yakuti kuonaMwana ndi ningakuona Baba. Natenepa, munatowezera ife citsandzo ca Yezu, tisa-khala cifupi na Yahova, MunthuWankulu kakamwe wakudzulu napantsi. Ndi mwai ukulu kakamwe kutowezera makhaliro na malu-so a Mwanace!

2 Mphapo, tinakwanisa tani kudziwamakhaliro a Yezu? Mwaku-tsandzayisa, ife tiri na mafala akupumirwa analonga pya Yezu. Ya-hova alembesamphangwa zenezi ninga zinagumanikam’MalembaAcigerego Acikristu, thangwi iye asafuna kuti ife tidziwe mwadidi

1. Thangwi yanji kutowezera Yezu kunaticitisa kukhala cifupi na Yahova?2, 3. (a) Thangwi yanji Yahova atipasa Mafalace akulembwa analonga pya Mwana-ce? Kodi Yahova asadikhira kuti ticitenji? (b) Tinadzadinganji mu nsolo uno na una-towerera?

Towezerani KucepesekaNa Kukoma Ntima Kwa Yezu‘Thangwi Kristu aona nyatwa thangwi ya imwe; pa kupicitaiye akusiirani citsandzo toera mulonde manyalo ace.’—1 PED. 2:21.

MUNATAWIRA TANI?��������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������

Thangwi yanji Yezu ndi waku-thema toera kutowezerwa?

��������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������

Munapangiza tani kuti musa-towezera kucepesekakwa Yezu?

��������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������

Munapangiza tani kuti musa-towezera kukoma ntimakwa Yezu?

5

Page 6: N8 CENJEZI - download-a.akamaihd.nettu andzawo. Mbuto mwace, iwo ‘asaona ana-7. Kodi Yezu apangiza tani kucepeseka m’mafalace na ma-citiro ace? 8, 9. Tinakwanisa tani kupangiza

6 NCENJEZI

Mwanace toera tikwanise kuntowezera. (Leri-ni 1 Pedro 2:21.) M’Bhibhlya, citsandzo cida-siya Yezu cisalandaniswa na “manyalo” penomathanyo. Mwandimomwene, Yahova asatipa-nga toera kufamba nduli mwa Yezu mbatipo-nda mule munaponda iye. Inde, Yezu asiya ci-tsandzo caungwiro kwa ife, mbwenye ife ndifeanthu akusowa ungwiro. Ngakhale tenepo, Ya-hova nee asadikhira kuti titowezere mathanyoa Yezu ninga anthu aungwiro. Mbuto mwace,Baba asadikhira kuti ticite pyonsene pinakwa-nisa ife ninga anthu akusowa ungwiro toera ti-towezere Mwanace.

3 Natenepa, tendeni tidinge makhaliro ma-ngasi akudzumisa a Yezu. Mu nsolo uno ti-nadzadinga kucepeseka na kukoma ntimakwa Yezu; mu nsolo unatowerera tinadzadi-nga cipapo na luso yace yakudzindikira. Mun’khaliro ubodzi na ubodzi, tinadzatawira mi-bvundzo mitatu: Nkhaliro unoyu usabvekanji?Kodi Yezu aupangiza tani? Tinakwanisa tanikuntowezera?

YEZU NDI WAKUCEPESEKA4 Kodi kucepeseka ninji?Mudziko ino ya ku-

dzikuza, anango asanyerezera kuti kucepesekandi cipangizo cakusowa mphambvu peno ku-sowa cipapo. Mbwenye kazinji kene, maoneroanewa ndi akuphonyeka kakamwe. Kupangizakucepeseka pisaphemba mphambvu na cipa-po. Kucepeseka kusafokotozwa ninga “nkha-liro wakusiyana na kudzikuza na kugaya.”M’Malemba Acigerego Acikristu, fala yakuti“kucepeseka” isabveka kukhala “wakucepese-kam’manyerezero.” (Afil. 2:3, Traducao do NovoMundo.) Kucepeseka kusatoma munjira ina-nyerezera ife thangwi ya ife ene. Disionaryoinango ya Bhibhlya isalonga: “Kucepeseka ndikudziwa kuti mwandimomwene ndife akuce-peseka kakamwe pamaso pa Mulungu.” Kha-

4. Munafokotoza tani kucepeseka?

lamwandimomwene ndife akucepeseka pama-so pa Mulungu, tinadzacalirambo kuona ningandife akufunika kakamwe kupiringana andza-thu. (Arom. 12:3) Ninga anthu akusowa ungwi-ro, pisanentsa kukulisa nzimu wakucepese-ka. Mbwenye tinakwanisa kupfundza kukhalaakucepeseka tinganyerezera pya kucepesekakwathu pamaso pa Mulungu, mbatitowezeracitsandzo caMwanace.

5 Kodi Yezu apangiza tani kucepeseka?Mwana wa Mulungu atoma kale kakamwe ku-pangiza kucepeseka, iye acita pyenepi pikhaliiye kudzulu ninga anju wamphambvu na pi-khali iye pantsi pano ninga munthu waungwi-ro. Tendeni tidinge pitsandzo pingasi.

6 Maonero ace. Yuda alemba pya mbiriinalongapya umasowaYezumbadzati kubalwapa dziko yapantsi. (Lerini Yuda 9.)NingaMike-le arkanju, Yezu ‘akhali na maonero akusiya-na na a Dyabo’ mbathimbana na iye thangwiya ‘manungo a Mose.’ Kumbukani kuti pidafaMose, Yahova abisa manungo aMose pambutoyakukhonda dziwika. (Deut. 34:5, 6) Panango,Dyabo akhafuna kuphatisira manungo a Mosemu ulambiri waunthawatawa. Mwakukhondatsalakana cifuniro cakuipa cikhali na Dyabo,Mikele apangiza cipapo. Bukhu inango isalo-nga kuti mafala Acigerego akuti ‘akhali na ma-onero akusiyana’ na ‘athimbana,’ “asaphatisi-rwambo pa nthonga ikulu,” pontho asaperekamaonero “akuti Mikele ‘apangiza kuti Dyabonee akhali wakuthema’ toera kukwata manu-ngo a Mose.” Mbwenye Anju unoyu Wankuluadzindikira kuti iye nee akhali na ufulu waku-tonga Sathani. Mbuto mwace, iye asiya nka-ndzo unoyu m’manja mwa Ntongi Wankulu,Yahova. Natenepa, Mikele acalira kuphatisiramwakuipa utongi wace, maseze iye akhadaso-siwa. Anewa ndi maonero akucepeseka kaka-mwe!

5, 6. (a) Mbani Mikele arkanju? (b) Kodi Mikele apangizatani maonero akucepeseka?

Page 7: N8 CENJEZI - download-a.akamaihd.nettu andzawo. Mbuto mwace, iwo ‘asaona ana-7. Kodi Yezu apangiza tani kucepeseka m’mafalace na ma-citiro ace? 8, 9. Tinakwanisa tani kupangiza

15 YA MADZALO YA 2015 7

7 Mu utumiki wace pa dziko yapantsi, Yezualonga na acita pinthu munjira zinapangizakucepeseka kwandimomwene. Mafalace. Yezucipo asimbika ekhene. Mbuto mwace, iye ape-rekambiri yonsene kuna Babace. (Marko 10:17,18; Jwau 7:16) Yezu cipo alonga mafala aku-pwaza anyakupfundzace peno kuacitisa kubvaninga ndi akusowa basa. Mbuto mwace, iyeakhaalemedza na kuasimba thangwi ya pinthupyadidi pikhaona iye mwa iwo mbapangizakuti akhaanyindira. (Luka 22:31, 32; Jwau 1:47)Macitiro ace. Yezu asankhula kukhala na uma-so wakucepeseka mbakhonda kudzudzumikana pinthu pizinji pya mpfuma. (Mat. 8:20) Iyeakhali dzololo toera kucita mabasa akucepese-ka. (Jwau 13:3-15) Iye apangiza citsandzo ca-didi kakamwe cakucepeseka kubulukira mukubvera kwace. (Lerini Afilipi 2:5-8.)Mwakusi-yana na anthu akudzikuza akuti nkhabe ko-merwa na kubvera, mwakucepeseka, Yezu aci-ta cifuniro ca Mulungu, mbakhala ‘wakubverampaka kufa.’ Kodi pyenepi nee pisapangiza pa-kweca kuti Yezu akhali na ‘ntima wakucepese-ka’?—Mat. 11:29.

TOWEZERANI KUCEPESEKA KWA YEZU8 Tinatowezera tani Yezu mu kupangiza ku-

cepeseka? Maonero athu. Kucepeseka kusati-citisa kucalira kuphatisira mwakuipa utongiwathu. Tingadzindikira kuti nee tisatawiriswakutonga andzathu, nee tinacimbiza kusumulaanango thangwi ya madodo awo peno kupenu-la pifuno pyawo. (Luka 6:37; Tgo. 4:12) Ku-cepeseka kusatiphedza toera kucalira kukhala‘akulungama kakamwe,’ mbatipwaza ale akutinkhabe maluso peno miyai iri na ife. (Koel. 7:16) Akulu a mpingo akucepeseka nee asaonakuti ndi akulu kakamwe kupiringana Akris-tu andzawo. Mbuto mwace, iwo ‘asaona ana-

7. Kodi Yezu apangiza tani kucepeseka m’mafalace na ma-citiro ace?8, 9. Tinakwanisa tani kupangiza kucepeseka?

ngo ninga akulu,’ mbanyerezera kuti andzawondi akufunika kakamwe kupiringana iwo ene.—Afil. 2:3; Luka 9:48.

9 Onani citsandzo ca W. J. Thorn adatumiki-ra ninga muyang’aniri wa cisa kutomera mucaka 1894.Mudamala iye pyaka pingasi m’basaineyi, iye aphembwa toera kuenda katumikiraku Munda wa Umambo kumabulukiro a dzu-wa a Nova York mbatsalakana basa ya kufuyankhuku. Iye alonga: “Ndzidzi onsene unato-ma ine kunyerezera kakamwe pya ine, mwaku-phiphirisa ndikhakwatikambandienda pakhu-ndu, mbandilonga: ‘Iwe wakucepa kakamweninga pfumbi. Uli nanji iwe toera kudzikuza?’ ”(Lerini Izaiya 40:12-15.) Anewa ndi maoneroakucepeseka kakamwe!

10 Mafala athu.Khalamwandimomwene ndi-fe akucepeseka kubulukira muntima, mafa-la athu anadzapangiza kucepeseka kweneku.(Luka 6:45) Pakucedza na andzathu, ife tinaca-lira kulonga basi ene pya kuthambaruka kwa-thu peno miyai yathu. (Mis. 27:2) Mbuto mwa-ce, ife tinadzasimba abale na alongo thangwiya pinthu pyadidi pinacita iwo, maluso awo,na kuthambaruka kwawo. (Mis. 15:23) Maciti-ro athu. Akristu akucepeseka nkhabe kuyeserakusaka mbiri peno kubvekera mu dziko ino.Mbuto mwace, iwo asasankhula kukhala naumaso wakululupa, ngakhale kucita mabasaakuti ku dziko asaoniwa ninga akucepeseka to-era akwanise kukhala na ndzidzi uzinji waku-tumikira Yahova. (1 Tim. 6:6, 8)Mwa pyonsene,ife tinakwanisa kupangiza kucepeseka kubulu-kira mu kubvera kwathu. Tisafunika kukhalaakucepesekam’manyerezero toera ‘kubvera aleanatsogolera’ mpingo, kutawira na kutowezerapitsogolero pinatambira ife mu gulu ya Yahova.—Aheb. 13:17.

10. Tinapangiza tani kucepeseka kubulukira m’mafala namacitiro athu?

Page 8: N8 CENJEZI - download-a.akamaihd.nettu andzawo. Mbuto mwace, iwo ‘asaona ana-7. Kodi Yezu apangiza tani kucepeseka m’mafalace na ma-citiro ace? 8, 9. Tinakwanisa tani kupangiza

8 NCENJEZI

YEZU NDI WAKUKOMA NTIMA11 Kodi kukoma ntima ninji? Fala yakuti “ku-

koma ntima” isabveka “kudziwika ninga, kuta-wira, peno kupangiza mabvero adidi.” Kukomantima ndi khundu ya ufuni na isapangiza ma-bvero ninga “citsalakano” na “kubvera ntsisi.”Bhibhlya isaphatisira mafala anapangiza kuko-ma ntima ninga ‘citsalakano,’ ‘ntsisi,’ na ‘ufu-ni.’ (Luka 1:78; 2 Akor. 1:3; Afil. 1:8) Bukhuinango inalonga pya Bhibhlya isafokotoza kutikupangiza “kukoma ntima” kusaphataniza pi-zinji kupiringana kutsukwala thangwi ya aleanafuna ciphedzo. “Unoyundi ncemerero toerakudziwa mwadidi umaso wa anango na kua-phedza toera kukhala na umaso wadidi, namaonero mapswa.” Kukoma ntima ndi mpha-mbvu yakuti isakulumizamunthu toera kuphe-dza anango kuti akhale na umaso wadidi.

12 Kodi Yezu apangiza tani kukoma ntima?Kukoma ntima kwace na macitiro ace. Yezu akha-bvera ntsisi anango. Pidaona iye xamwali waceMariya mbakalira thangwi ya kufa kwa m’balewace, Lazaro, “Yezu alirambo.” (Lerini Jwau 11:32-35.) Buluka penepo, mu kukulumizwa nantsisi zibodzi zene zidancitisa kulamusa mwa-na wankazi wa nzice, iye alamusambo Lazaro.(Luka 7:11-15; Jwau 11:38-44) Macitiro anewaakukoma ntima, acitisa Lazaro kukhala na cidi-khiro cipswa ca umaso. Ndzidzi pang’ono ndu-li, Yezu abvera “ntsisi” mwinji wa anthu akha-dabwera kuna iye. Mu kukulumizwa na ntsisi,‘atoma kuapfundzisa pinthu pizinji.’ (Marko 6:34) Pyenepi pyacinja umaso wa ale adatawirapipfundziso pyace! Onani kuti kukoma ntimakwa Yezu kukhaphataniza pizinji kupiringanamabvero; kukoma ntima kwace kwankulumi-za toera kukhala wakutoma kuphedza anango.—Mat. 15:32-38; 20:29-34; Marko 1:40-42.

11. Fokotozani mabvekero a kukoma ntima.12. Ninji pinapangiza kuti Yezu akhabvera ntsisi anango?Kodi kukoma ntima kwace kwankulumiza toera kucitanji?

13 Mafalace adidi. Kukoma ntima kwa Yezukwankulumiza toera kulonga mwadidi na ana-ngo, makamaka kwa ale akuti akhaponde-rerwa. Mpostolo Mateo aphatisira kwa Yezumafala anagumanika pa Izaiya akuti: ‘Iye neeanagwanda ntete wakugongonyeka, nee ana-dzathimisa nyale yakupucira.’ (Iza. 42:3; Mat.12:20) Yezu akhalongamunjira yakuti ikhaphe-dza ale akuti mwakuphiphirisa akhaoneka ni-nga ntete wakusweka peno ninga tursida yanyale yakusowa mafuta yakuti iri cifupi na ku-thima. Iye akhamwazamphangwa zakupasa ci-dikhiro toera ‘kubalangaza anyakutsukwala.’(Iza. 61:1) Iye aphemba anthu akuti akhali “aku-neta na anyakulemerwa” toera kuenda kunaiye mbaapasa cinyindiro cakuti anadzagumana‘ntenderewamuntima.’ (Mat.11:28-30) Iye apa-sa cinyindiro anyakupfundzace cakuti Mulu-ngu ndi wakukoma ntima kwa alambiri Ace,kuphatanizambo “ana” ang’ono—ale akuti kudziko panango anaoniwa ninga akukhonda fu-nika.—Mat. 18:12-14; Luka 12:6, 7.

TOWEZERANI KUKOMA NTIMA KWA YEZU14 Tinatowezera tani Yezu mu kupangiza ku-

koma ntima? Kukoma ntima kwathu. Kukomantima nee si mabvero akuti tisabalwa nawo, na-tenepa, Bhibhlya isatikulumiza toera kukuli-sa nkhaliro unoyu. “Ntima wa ntsisi” usacitakhundu ya umunthu upswa Wacikristu waku-ti tonsene tisafunika kuukulisa. (Lerini Ako-lose 3:9, 10, 12.) Munapangiza tani kukomantima kuna anango? ‘Fungulani ntima wanu.’(2 Akor. 6:11-13) Bveserani mwadidi khala mu-nthu unango akukupangani mabvero ace penopinandzudzumisa. (Tgo. 1:19) Phatisirani ma-nyerezero anu mbamubvundzika: ‘Mbidakha-la ndine ali m’makhaliro anewa, mbindidabvatani? Mbidafuna ciphedzo canji?’—1 Ped. 3:8.

13. Ndi munjira yanji Yezu akhalonga na anango mwaku-koma ntima? (Onani cithundzithundzi cakutoma.)14. Tinapangiza tani kukoma ntima kuna anango?

Page 9: N8 CENJEZI - download-a.akamaihd.nettu andzawo. Mbuto mwace, iwo ‘asaona ana-7. Kodi Yezu apangiza tani kucepeseka m’mafalace na ma-citiro ace? 8, 9. Tinakwanisa tani kupangiza

15 YA MADZALO YA 2015 9

15 Macitiro athu akukoma ntima. Kukoma nti-ma kusatikulumiza toera kufuna kuphe-dza anango toera akhale na umaso wadidi,makamaka ale akuti ali ninga ntete wakuu-ma peno nyale yakupucira. Tinaaphedza tani?Lemba ya Aroma 12:15 isalonga: “Mulire naale analira.” Kazinji kene anthu akutsukwalaasafuna kakamwe citsalakano kupiringana nji-ra yakumalisa nyatwa zawo. Mulongo unangoadatambira cibalangazo pakumala kuferwa namwanacewankazi alonga: “Ndapereka takhutakakamwe pidabwera axamwali anga mbalirapabodzi na ine.” Ife tinakwanisambo kupangi-za kukoma ntima kubulukira mu kucita pinthupyadidi. Kodi imwe musadziwa nzice wakutiasafuna ciphedzo toera kusasanyira nyumbayace? Kodi alipo Nkristu wakugwesera wakutiasafuna ciphedzo toera kuenda ku misonkha-no, m’basa yam’munda, peno toera kuenda ka-onana na dotoro? Ngakhale cinthu cing’onocadidi cinacita ife, cinakwanisa kukhuya kaka-mwe umaso wa alambiri andzathu. (1 Jwau 3:17, 18) Kupiringana pyonsene, ife tinakwanisakupangiza kukoma ntima na citsalakano kwaandzathu kubulukira mu kucita khundu mwa-kukwanamu utumiki. Ineyi ndi njira yadidi ka-kamwe yakuphedza anthu a mitima yadidi toe-ra kucita macinjo mu umaso wawo!

15. Tinacitanji toera kuphedza ale akuti ali ninga ntete wa-kuuma peno nyale yakupucira?

16 Mafala athu adidi. Kukoma ntima kwathukusatikulumiza toera ‘kubalangaza ale anafewam’mitimayawo.’ (1 Ates. 5:14) Tinalonganji toe-ra kuwangisa anthu anewa? Tinakwanisa kua-simba na kupangiza citsalakano cathu candi-momwene kwa iwo. Tinakwanisa kuaphedzatoera kuonamaluso namakhaliro awo adidi. Ti-nakwanisa kuakumbusa kuti Yahova aaphedzatoera kudziwa undimomwene, natenepa, iwondi akufunika kakamwe pamaso pace. (Jwau 6:44) Tinakwanisa kuapasa cinyindiro cakuti Ya-hova asatsalakana kakamwe atumiki ace aku-ti ali ‘akutsukwala’ peno ale ‘adataya cipapo’cawo. (Sal. 34:18) Mafala athu adidi anakwani-sa kukhuya kakamwe ale akuti asafuna cibala-ngazo.—Mis. 16:24.

17 Akulu a mpingo, Yahova asadikhira kutiimwe mutsalakane mabira ace mwakukomantima. (Mach. 20:28, 29) Kumbukani kuti ndibasa yanu kudyesa, kubalangaza na kuwangi-sa mabira ace. (Iza. 32:1, 2; 1 Ped. 5:2-4) Na-tenepa, nkulu wa mpingo wakukoma ntima,nkhabe kuyesera kuonera cikhulupiro ca aba-le na alongo ace, kukhazikisa mitemo penokucitisa anango kupasika mulando toera ku-akulumiza kuti acite pizinji pyakuti makha-liro awo nkhabe kuatawirisa. Mbuto mwace,iye asawangisira toera abale na alongo akha-le akutsandzaya mbanyindira kuti ufuni wawokwa Yahova unadzaakulumiza toera kuntumi-kira mwakukwana.—Mat. 22:37.

18 Munanyerezera ife mwacidikhodikho pyakucepeseka na kukoma ntima kwa Yezu, mwa-kukhonda penula tinadzakulumizika toera ku-pitiriza kutowezera citsandzo cace. Mu nsolounatowerera, tinadzadinga makhundu mawiriamakhaliro akutundusa a Yezu—cipapona lusoyace yakudzindikira.

16. Tinalonganji toera kubalangaza ale akuti ali akutsu-kwala?17, 18. (a) Kodi Yahova asadikhira kuti akulu a mpingoatsalakane tani mabira ace? (b) Tinadzadinganji mu nsolounatowerera?

Kodi imwe musapangiza citsalakano candimomwenekwa anyakukhulupira andzanu?

(Onani ndima 15)

Page 10: N8 CENJEZI - download-a.akamaihd.nettu andzawo. Mbuto mwace, iwo ‘asaona ana-7. Kodi Yezu apangiza tani kucepeseka m’mafalace na ma-citiro ace? 8, 9. Tinakwanisa tani kupangiza

MUNDZIDZI unakhala ife Akristu, ndi ninga tikutoma ulendo. Ule-ndo unoyu unakwanisa kutitsogolera ku umaso—kudzulu peno padziko yapantsi. Yezu alonga: “Ale anapirira mpaka kumala kwa pyo-nsene [kumala kwa umaso wa munthu peno kumala kwa makhaliroano akuipa a pinthu]” anadzapulumuswa. (Mat. 24:13) Inde, tingapi-tiriza kukhala akukhulupirika, tinadzakhala akuthema toera kupulu-muka.Mbwenyemuulendo unoyu, tisafunika kucitampholempholetoera tikhonde kudzudzumiswapenokutayika. (1 Jwau2:15-17) Tina-kwanisa tani kupitiriza kucita ulendo wathu?

2 Yezu apereka citsandzo cadidi kakamwe kwa ife. Ulendo wacewalembwa m’Bhibhlya. Kupfundza kwathu mbiri ineyi, kunatiphe-dza toera kudziwa makhaliro a Yezu. Tinakwanisa kunfuna na ku-nkhulupira. (Lerini 1 Pedro 1:8, 9.)Mpostolo Pedhro alonga kuti Yezuatisiyira citsandzo toera kutowezera. (1 Ped. 2:21) Tingatowezeramwacidikhodikho citsandzo cace, tinadzakwanirisa ‘cifuniro’ ca ci-

1, 2. (a) Tinakwanisa tani kuwina umaso wakukhonda mala? (b) Ninji cinafuna ku-tiphedza toera kupitiriza mu ulendo wathu toera kupulumuka?

Towezerani Cipapo Ca YezuNa Luso Yace Yakudzindikira“Maseze imwe cipo mwamuona, imwe musanfuna. Masezenee mukumuona cincino, mbwenye imwe musankhulupira.”—1 PED. 1:8, Traducao do Novo Mundo.

MBAMUDATAWIRA TANI?��������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������

Ninji cinafuna kukuphedzanitoera kupitiriza mu ulendowanu toera kupulumuka?

��������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������

Munatowezera tani Yezu mukupangiza cipapo?

��������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������

Munatowezera tani Yezumu kupangiza luso yakudzi-ndikira?

10

Page 11: N8 CENJEZI - download-a.akamaihd.nettu andzawo. Mbuto mwace, iwo ‘asaona ana-7. Kodi Yezu apangiza tani kucepeseka m’mafalace na ma-citiro ace? 8, 9. Tinakwanisa tani kupangiza

15 YA MADZALO YA 2015 11

khulupiro cathu toera kupulumuka.� Mu nsoloudamala, tadinga kuti tinatowezera tani citsa-ndzo ca Yezu mu kukhala akucepeseka na aku-koma ntima. Cincino, tendeni tidinge kuti ti-natowezera tani citsandzo cace mu kupangizacipapo na luso yakudzindikira.

YEZU NDI WACIPAPO3 Cipapo ndi ntundu wacinyindiro cakuti ci-

naticitisa kukhala akuwanga na akupirira. Ku-khala wacipapo kusalongwa ninga “kupirirapakuthimbana na nyatwa,” “kutsidzikiza cilu-ngamo,” na “kuona nyatwa thangwi ya udidipeno cikhulupiro.” Cipapo cisafamba pabodzina kugopa, cidikhiro, na ufuni. Munjira yanji?Kugopa Mulungu kusatipasa cipapo toera ku-khonda kugopa munthu. (1 Sam. 11:7; Mis. 29:25) Cidikhiro candimomwene cisatiphedza toerakuona pizinji kupiringana nyatwa za lero, mbiti-dikhira pinthu pya ntsogolo na cinyindiro. (Sal.27:14) Ufuni wakudzimana usatikulumiza toerakupangiza cipapo, ngakhale mu ndzidzi unatci-ngwa ife. (Jwau 15:13) Ife tisakhala na cipapo ti-nganyindira Mulungu na kutowezera citsandzoca Mwanace.—Sal. 28:7.

4 Pikhali iye na pyaka 12 pyakubalwa, Yezuatsidzikiza cilungamo. Onani pidacitika mundzidzi ukhali Yezu ‘mu templo pakati pa apfu-ndzisi.’ (Lerini Luka 2:41-47.) Apfundzisi ane-wa akhadziwa mwadidi Mwambo wa Mose, namiyambo Yaciyuda. Mbwenye Yezu nee aago-pambapitiriza kukhala wakumatama; iye ‘akha-acita mibvundzo.’ Mwandimomwene, iye neeakhacitamibvundzo yaciuwanayakusaka kudzi-wa pinthu.Mbutomwace, tinakwanisa kun’nye-rezera mbakacita mibvundzo yakuti mbidaciti-

� Lemba ya 1 Pedro 1:8, 9 yalemberwa Akristu akuti ali na ci-dikhiro ca kuenda kudzulu. Mbwenye mafala anewa asaphatisi-rwambo kwa ale anadikhira kukhala pa dziko yapantsi.—1 Ped.1:3, 4.

3. Kodi cipapo ninji? Tinakwanisa tani kukhala na cipapo?4. Kodi Yezu apangiza tani cipapo ‘pakati pa apfundzisi’ mutemplo? (Onani cithundzithundzi cakutoma.)

sa apfundzisi anewa kubvesera na kunyereze-ra. Khala apfundzisi anewa ayesera kupingizaYezu mu kuncita mibvundzo yakunentsa, iwonee ankwanisa. Thangwi anthu onsene akha-mbvesera—kuphatanizambo apfundzisi—‘adzu-ma ndzeru zace na matawiro ace’—matawiroakutimwakukhondapenula atsidzikizaMafala aMulungu!

5 Nkati mwa utumiki wace, Yezu apangizacipapo munjira zakusiyana-siyana. Mwacipapoiye apangiza pakweca kuti atsogoleri a mauphe-mberi akhapeusa anthu na pipfundziso pyau-thambi. (Mat. 23:13-36) Yezu nee atawirisa ku-thaphuliswa namanyengerero a dziko. (Jwau 16:33) Iye apitiriza kumwaza mphangwa mwaku-khonda tsalakana mikakamizo ya anyakupingi-za. (Jwau 5:15-18; 7:14) Yezu acenesa templokawiri, mbathamangisa mwenemu ale akha-pswipisa ulambiri wandimomwene.—Mat. 21:12, 13; Jwau 2:14-17.

6 Kudinga cipapo ca Yezu kusawangisa ci-khulupiro pakuthimbana na nyatwa. Nyerezera-ni cipapo cidapangiza iye pa ntsiku yakuma-lisa ya umaso wace pa dziko yapantsi. Yezuakhadziwa pinthu pyonsene pikhafuna ku-citwa na nyakunsandukira. Ngakhale tenepo,pa ndzidzi wa Paskwa, Yezu apanga Yuda: ‘Pi-nafuna iwe kucita, upicite mwansanga-nsanga.’(Jwau 13:21-27) M’munda wa Getsemani, mwa-cipapo Yezu apangizika kwa anyankhondo ada-bwera kudzam’manga. Maseze umaso waceukhali pangozwi, iye apangizika toera kutsidzi-kiza anyakupfundzace. (Jwau 18:1-8) Pikhabvu-ndzwa iye pa ThandoYakutongaMiseru, mwaci-papo Yezu atawira kuti akhali Kristu, Mwanawa Mulungu, maseze akhadziwa kuti nyantse-mbewankulu akhasakamathangwi toera kumu-pha. (Marko 14:60-65) Mwacipapo, Yezu apiti-riza kukoya umumphu wace mpaka kuphiwa

5. Kodi Yezu apangiza tani cipapo nkati mwa utumiki wace?6. Kodi Yezu apangiza tani cipapo pa ntsiku yakumalisa yaumaso wace pa dziko yapantsi?

Page 12: N8 CENJEZI - download-a.akamaihd.nettu andzawo. Mbuto mwace, iwo ‘asaona ana-7. Kodi Yezu apangiza tani kucepeseka m’mafalace na ma-citiro ace? 8, 9. Tinakwanisa tani kupangiza

12 NCENJEZI

pamuti wakusikimiza. Pikhali iye cifupi na kufa,Yezu alonga mwakugaluza: ‘Pyonsene pyakwa-nirisika!’—Jwau 19:28-30.

TOWEZERANI CIPAPO CA YEZU7 Tinatowezera tani Yezu mu kupangiza cipa-

po? Kuxikola. Aphale na atsikana, imwemusapangiza kuti ndimwe acipapo, mungadzi-wisa andzanu akuxikola na anango kuti ndi-mwe m’bodzi wa Mboni za Yahova, ngakhalekuti anango anakusingirirani. Natenepa, mu-napangiza kuti musadzikuza thangwi yakuce-merwa na dzina ya Yahova. (Lerini Masalmo86:12.)Panangomunathimbana namikakamizoyakutawira cipfundziso ca kusanduka kwa pi-nthu. Mbwenye mwakubverana na pidapfundzaimwe, muli na mathangwi adidi toera kunyindi-ra pinalonga Bhibhlya kuti alipo adacita pinthu.Munakwanisa kuphatisira bruxura A Origem daVida—Cinco Perguntas Que Merecem Resposta, toe-ra kutawira mwadidi ale akuti asafuna kudziwapya “cidikhiro canu.” (1 Ped. 3:15) Natenepa,munadzakhala akutsandzaya mu kudziwa kutimukutsidzikiza Mafala a Mulungu.

8 Mu utumiki wathu. Ninga Akristu andimo-mwene, tisafunika kupitiriza ‘kulongamwacipa-po na mphambvu ya Yahova.’ (Mach. 14:3) Ndimathangwi api ali na ife toera kumwaza mpha-ngwa mwakukhonda kugopa peno mwacipapo?Ife tisadziwa kuti mphangwa zinamwaza ife ndiundimomwene thangwi zisabuluka m’Bhibhlya.(Jwau 17:17) Ife tisadzindikira kuti “ndife anya-kuphedza a Mulungu,” pontho tiri na ciphedzoca nzimuwakucena. (1 Akor. 3:9; Mach. 4:31) Ti-sadziwa kuti tingapereka umboni mwaphinga,tisapangiza kuperekeka kwathu kwa Yahova naufuni wathu kwa anyakuendekana athu. (Mat.22:37-39) Tingadzala na cipapo, nee tinadza-

7. Aphale na atsikana, musapibva tani thangwi yakuceme-rwa na dzina ya Yahova? Munapangiza tani kuti ndimwe aci-papo?8. Ndi mathangwi api ali na ife toera kumwaza mphangwamwacipapo?

siya kumwaza mphangwa. Mbuto mwace, tiriakutonga toera kulonga pakweca uthambi wamauphemberi wakuti usaphopha maso a anthutoera akhonde kudzindikira undimomwene.(2 Akor. 4:4) Kusiyapo pyenepi, ife tinadzapitiri-za kumwaza mphangwa zadidi mwakukhondatsalakana khala anthu asatawira, asatisingirira,peno kutitcinga.—1 Ates. 2:1, 2.

9 Pakuthimbana na nyatwa. Kunyindira Yaho-va kusatipasa cikhulupiro na cipapo toera kuthi-mbana na nyatwa. Tingaferwa na nyakufunikawathu, ife tisatsukwala, mbwenye nee tisalu-za cidikhiro. Ife tisasaka ciphedzo ca Mulungu“anabalangaza anthu onsene.” (2 Akor. 1:3, 4;1 Ates. 4:13) Tingathimbana na utenda wakugo-pswa peno kugwerwa na cidengwa, panango ti-natsukwala, mbwenye ife nkhabe kuswamididaya Bhibhlya. Tisacalira ntundu onsene wa uko-ndzi wakuti nkhabe kubverana na midida yaBhibhlya. (Mach. 15:28, 29) Tingatsukwala, pa-nango ‘mitima yathu inatikonwesa,’ mbwenyenakuti tisanyindiraMulunguwakuti ali cifupi naanthu a ‘ntima wakutsukwala,’ ife nee tisabwe-rera nduli.�—1 Jwau 3:19, 20; Sal. 34:18.

YEZU ALI NA LUSO YAKUDZINDIKIRA10 Kudzindikira ndi luso yakubvesesa mwadi-

di kusiyana kwa cinthu cadidi na cakuipa, bulu-ka penepo munthu mbasankhula kucita cinthucadidi. (Aheb. 5:14) Kudzindikira kusafokoto-zwa ninga “luso yakucita pisankhulo pyadidimupinthu pyauzimu.” Nkristu wa luso yakudzindi-kira asalonga na kucita pinthu munjira inako-meresa Mulungu. Munthu unoyu asasankhulamafala akuwangisa, mbuto mwakulonga mafalaakuphekesa anango. (Mis. 11:12, 13) Iye ‘nkhabe

� Toera kuona pitsandzo pinapangiza cipapo pakuthimbanana nyatwa, onani A Sentinela ya 1 de Dezembro de 2000, matsamba24-28; Despertai! ya 22 de Abril de 2003, matsamba 18-21, na ya 22de Janeiro de 1995, matsamba 11-15.

9. Tinapangiza tani cipapo pakuthimbana na nyatwa?10. Kodi luso yakudzindikira ninji? Akristu a luso yakudzi-ndikira asalonga tani na asacita tani pinthu?

Page 13: N8 CENJEZI - download-a.akamaihd.nettu andzawo. Mbuto mwace, iwo ‘asaona ana-7. Kodi Yezu apangiza tani kucepeseka m’mafalace na ma-citiro ace? 8, 9. Tinakwanisa tani kupangiza

cimbiza na kuipirwa.’ (Mis. 14:29) Iye “asae-nda kutsogolo,” asapitiriza kufamba munjira ya-didi mu ulendo wace toera kugumana umaso.(Mis. 15:21,NM) Tinakhala tani na luso yakudzi-ndikira? Tisafunika kupfundza Mafala a Mulu-ngu na kuphatisira pinapfundza ife. (Mis. 2:1-5,10, 11) Makamaka tisafunika kudinga citsandzoca Yezu, munthu waluso yakudzindikira kaka-mwe kupiringana onsene adakhalapo.

11 Yezu apangiza luso yakudzindikiramu pyo-nsene pidacita iye na pidalonga iye. M’mafala-ce. Iye akhaphatisira mafala adidi pakumwazamphangwa zadidi, akhasankhula ‘mafala adi-di’ akuti akhadzumatirisa anyakubvesera ace.(Luka 4:22; Mat. 7:28) Ndzidzi onsene Yezuakhasiya kuti Mafala a Mulungu alonge—mu ku-aleri, kualonga, peno kuphatisira lemba yaku-thema toera kubvekesa ntsonga ikhafuna iye.(Mat. 4:4, 7, 10; 12:1-5; Luka 4:16-21) Yezu afoko-tozamboMalembamunjira yakuti ikhakulumizamitima ya anyakubvesera ace. Pakumala kula-muswa muli akufa, pikhalonga iye na anyaku-pfundza awiri mu nseu wa kuenda ku Emawu-si, Yezu ‘aatcululira mafala onsene a m’bukhuya Mulungu akhalonga pya iye.’ Buluka pene-po, anyakupfundza anewa alonga: ‘Simomwenetayu kuti ife tikhabva kupisa muntima mwathu,pikhalonga iye na ife n’njira, mbatitcululira pyaMafala a Mulungu?’—Luka 24:27, 32.

12 Mabvero ace na maonero ace. Luso yakudzi-ndikira yaphedza Yezu toera kutonga mabveroace, mbincitisa kukhala wakukhonda ‘cimbizakuipirwa.’ (Mis. 16:32) Iye akhali wa “ntima wa-didi.” (Mat. 11:29) Ndzidzi onsene Yezu akhaliwakupirira na anyakupfundzace mwakukhondatsalakana madodo awo. (Marko 14:34-38; Luka22:24-27) Iye apitiriza kukhala wakupfulika nga-

11. Kodi Yezu apangiza tani luso yakudzindikira m’mafa-lace?12, 13. Ndi pitsandzo pipi pinapangiza kuti Yezu nee akha-ipirwa mwakucimbiza, pontho kuti akhali na maonero aku-linganira?

khale pikhatsalakanwa iye mwakuipa.—1 Ped.2:23.

13 LusoyakudzindikirayaphedzamboYezu to-era kukhala na maonero akulinganira. Iye akha-bvesesa midida ya Mwambo wa Mose; pye-nepi pyakhuya njira ikhatsalakanira iye anthu.Mwacitsandzo, onani pinalongwa pa Marko 5:25-34. (Lerini.) Nkazi wakuti akhali na utendawakubuluka ciropa apita pa mwinji wa anthu,akhuya nguwo ya Yezu mbawangiswa. Mwa-kubverana na Mwambo, iye akhali wakupswi-pa, natenepa nee akhafunika kukhuya munthu.(Lev. 15:25-27) Mbwenye Yezu—adzindikira kuticifuniro cikulu ca “Mwambo” cikhaphataniza‘kubvera anthu ntsisi na kukhulupirika’—nate-nepa, iye nee antcunyusa thangwi yakukhuyanguwo yace. (Mat. 23:23) Mbuto mwace, iye alo-ngamwaufuni: ‘Mwananga, kukhulupira kwakokwakupulumusa. Ndokomwantendere mbuwa-ngiswa mu utenda wako.’ Mphyakuwangisa ka-kamwe kudziwa kuti luso yakudzindikira yaku-lumiza Yezu toera kupangiza udidi unoyu!

14 Pisankhulo pya umaso wace. Yezu apangizaluso yakudzindikira mu kusankhula njira ya-didi ya umaso, mbapitiriza na umaso unoyu.Iye asankhula kuphatisira umaso wace m’ba-sa yakumwaza mphangwa zadidi. (Luka 4:43)Yezu apitirizambo munjira yadidi mbacita pisa-nkhulo pyakuti pyamphedza toera kuikha ma-nyerezero acem’basa idapaswa iye na kuimalisa.Mwandzeru, Yezu asankhula kukhala na umasowakululupa toera akwanise kuphatisira ndzidziwace na mphambvu zace mu utumiki. (Luka 9:58) Iye adzindikira kuti akhafunika kupfundzi-sa anango toera apitirize na basa yakumwazamphangwa pakumala kufa kwace. (Luka 10:1-12; Jwau 14:12) Yezu apikira atowereri ace kutiiyembadapitiriza kuaphedzam’basa ineyi ‘mpa-ka kumala kwa makhaliro ano a pinthu.’—Mat.28:19, 20.

14. Kodi Yezu asankhula kucitanji? Kodi iye apitiriza tanikuikha manyerezero ace mu utumiki wace?

15 YA MADZALO YA 2015 13

Page 14: N8 CENJEZI - download-a.akamaihd.nettu andzawo. Mbuto mwace, iwo ‘asaona ana-7. Kodi Yezu apangiza tani kucepeseka m’mafalace na ma-citiro ace? 8, 9. Tinakwanisa tani kupangiza

14 NCENJEZI

TOWEZERANI LUSO YAKUDZINDIKIRA YA YEZU15 Onani njira inango yakuti tinakwanisa ku-

towezera Yezu. M’mafala athu. Pakucedza naAkristu andzathu, mbuto mwakulonga mafa-la akuphekesa, ife tisaphatisira mafala akutianawangisa anango. (Aef. 4:29) Pakulonga naanango pya Umambo wa Mulungu, ife tisalo-nga mafala akudzipa ninga akuikhwa “munyu.”(Akol. 4:6) Ife tisayesera kudzindikiramakhalirona pifuno pya anaciro nyumba, mbatisankhulamafala athu mwakubverana na makhaliro awo.Tisakumbuka kuti mafala adidi anaphedza mu-nthu toera kukhala na cifuno cakubvesera na ku-khuya ntima wace. Kusiyapo pyenepi, pakufo-kotoza pikhulupiro pyathu, ife tisatawirisa kutiBhibhlya ilonge. Natenepa, ife tisaphatisira ma-lemba na cinyindiro, mbatileri Bhibhlya ndzidzionsene unakhala ife na mwai. Ife tisadzindikirakuti Bhibhlya iri na mphambvu kakamwe kupi-ringana cinthu consene cakuti tinakwanisa kuci-longa mu kuphatisira maluso athu.—Aheb. 4:12.

16 Mabvero athu na maonero athu. Luso ya-

15. Tinapangiza tani luso yakudzindikira m’mafala athu?16, 17. (a) Tinapangiza tani kuti ndife anthu akukhonda ci-mbiza kuipirwa na maonero akulinganira? (b) Tinapitirizatani kuikha utumiki wathu pa mbuto yakutoma?

kudzindikira isatiphedza toera kutonga mabve-ro athu, mbatikhonda ‘cimbiza kuipirwa.’ (Tgo.1:19) Anango angatitsalakana mwakuipa, ife ti-sayesera kudzindikira pidaacitisa kulonga penokucita pinthu munjira ineyi. Maonero ane-wa anakwanisa kutiphedza toera kukhala aku-khurudzikambatikwanisa ‘kulekereramadodo.’(Mis. 19:11) Luso yakudzindikira isatiphedza-mbo toera kukhala na maonero akulinganira.Natenepa, tisayesera kukhala namaonero akuli-nganira mwa pire pinadikhira ife kwa Akris-tu andzathu, mbatikumbuka kuti panango iwoasathimbana na nyatwa zakuti nee tisazidzi-wa mwadidi. Ife tiri dzololo toera kuabvesera,pingakhala pyakuthema mbatitawira maoneroawo.—Afil. 4:5.

17 Pisankhulo pya umaso wathu.Ninga atowe-reri a Yezu, tisadzindikira kutimwai ukulu kaka-mwe uli na ife ndi kumwaza mphangwa zadidi.Natenepa, tisapitiriza mu ulendo wathu mu ku-cita pisankhulo pyakuti pisatiphedza toera kui-khamanyerezero athumu utumiki. Tisasankhu-la kuikha pinthu pyauzimu pambuto yakutoma,mbatipitiriza na umaso wakululupa toera tikwa-nise kucita pizinji m’basa yakufunika kakamweyakumwaza mphangwa kumala mbakudzati ku-fika.—Mat. 6:33; 24:14.

18 Neemusatawira kuti pikhali pyakutsandza-yisa kakamwe kudinga makhaliro mangasi aku-tundusa a Yezu? Tisatawira kuti pinadzakhalapyakutsandzayisa kakamwe kudinga makhaliroace anango na kupfundza kuti tinakwanisa tanikukhala akulandana kakamwe na iye. Natene-pa, tendeni tikhale akutonga toera kutowezeramwakukwana mathanyo a Yezu. Tingacita pye-nepi, tinadzapitiriza munjira ya ulendo wathutoera kupulumuka,mbatikhala na uxamwali wa-kuwanga na Yahova, Wakuti Yezu antowezeramwakukwana.

18. Tinakwanisa tani kupitiriza munjira ya ulendowathu to-era kupulumuka? Kodi muli wakutonga toera kucitanji?

Dzindikirani pifuno pya anthu mbamusankhulamafala anu mwakubverana na pifuno pyawo

(Onani ndima 15)

Page 15: N8 CENJEZI - download-a.akamaihd.nettu andzawo. Mbuto mwace, iwo ‘asaona ana-7. Kodi Yezu apangiza tani kucepeseka m’mafalace na ma-citiro ace? 8, 9. Tinakwanisa tani kupangiza

15 YA MADZALO YA 2015 15

KUMWAZA mphangwa zadidi ndi basa yakufunikakakamwe yakuti ikucitwa pa dziko yapantsi lero. Ni-nga ntumiki wa Yahova, imwe musaona kuti ndimwai ukulu kakamwe kucita khundu m’basa yakuci-ta anyakupfundza. Mbwenye mwakukhonda penula,imwe musatawira kuti midzidzi inango, apainiya naamwazi mphangwa asathimbana na pinentso toerakupitiriza kukhala aphinga mu utumiki.

Kwa amwazi mphangwa anango, pisanentsa kaka-mwe kugumana munthu toera kucedza naye mu utu-miki wa nyumba na nyumba. Mwandimomwene,anaciro nyumba azinji nee asagumanika panyumba.Angamwazirwa mphangwa za Umambo, panangoiwo nee asapangiza cifuno, peno kupangiza ukali.Amwazi mphangwa anango asaona kuti aphatika ka-kamwe thangwi ali na cisa cikulu cakuti anthu asata-wira mwadidi, ngakhale tenepo asaona kuti nee ana-kwanirisa basa yawo. Anango m’mipingo atoma kalekakamwe kumwaza mphangwa—kupiringana ndzi-dzi ukhadikhira iwo, natenepa iwo afewa manungo.

Kodi mphyakudzumisa kudziwa kuti atumikionsene a Yahova asathimbana na nyatwa zakuti zina-kwanisa kupungula phinga yawom’basa yakumwaza

mphangwa? Nkhabe. Kusiyapo pyenepi, tisatawirakuti mu dziko ino yakutongwa na ‘nyakuipa’ SathaniDyabo, pisanentsa kumwaza mphangwa zaMulunguza undimomwene wakupulumusa umaso.—1 Jwau5:19.

Mwakukhonda tsalakana pinentso pinathimbanana imwe pakumwaza mphangwa zadidi, khalani nacinyindiro cakuti Yahova anakwanisa kukuphedzanitoera kupikunda. Mphapo munacitanji toera kuthi-mizira phinga yanu mu utumiki? Tendeni tidinge nji-ra zingasi.PHEDZANI AMWAZI MPHANGWAA MALUSO AKUCEPA

Pyaka pyonsene, pikwi na pikwi pya anthu asaba-tizwa ninga Mboni za Yahova. Khala imwe mwabati-zwa cincino ninga cipangizo cakuperekeka kwanukuna Mulungu, mwakukhonda penula imwe muna-pereka takhuta kakamwe na ciphedzo ca ale akuti alina ndzidzi uzinji m’basa yakumwaza mphangwa.Khala mwatoma kale kakamwe kumwaza mpha-ngwa,mphyadidi kakamwe kuphedza amwazimpha-ngwa apswa.

Pitirizani KukhalaWaphinga Mu Utumiki

Page 16: N8 CENJEZI - download-a.akamaihd.nettu andzawo. Mbuto mwace, iwo ‘asaona ana-7. Kodi Yezu apangiza tani kucepeseka m’mafalace na ma-citiro ace? 8, 9. Tinakwanisa tani kupangiza

Yezu akhadziwa kuti anyakupfundzace akhafunapitsogolero toera kukhala amwazi mphangwa aluso.Iye apangiza anyakupfundzace kuti akhafunika kuci-ta tani basa ineyi. (Luka 8:1) Lero, mphyakufunikakakamwe kuphedza anango toera kukhala amwazimphangwa aluso.

Ife nee tisafunika kunyerezera kuti amwazi mpha-ngwa apswa anadzakhala aluso basi ene thangwi asa-enda mu utumiki. M’mwazi mphangwa asafuna ci-tsogolero cadidi ca mpfundzisi waufuni. Cipfundzisoceneci cisaphataniza kupangiza amwazimphangwa amaluso akucepa kuti (1) anakhunganyika tani na ku-yesera maperekero aumboni, (2) anacita tani utumi-ki wa nyumba na nyumba peno kucedza na mu-nthu anapita na njira, (3) anagawira tani mabukhu,(4) anatsalakana tani munthu adapangiza cifuno, na(5) anatomesa tani pfundziro ya Bhibhlya. Mwaku-khonda penula, ule anapfundziswa anadzaphindulakakamwe angaonesesa mbatowezera maluso a uleanamphedza. (Luka 6:40) M’mwazi mphangwa mu-pswa anadzafuna kakamwe kukhala na munthu wa-kuti anakwanisa kubva maonero ace na kumphedza.Amwazi mphangwa a maluso akucepa, anadzaphi-ndulambo angasimbwa mbapaswa maonero akuthe-ma.—Koel. 4:9, 10.CEDZANI NA NDZANU ANABULUKANA IMWE MU UTUMIKI

Ngakhale musacita pyonsene toera kucedza naanaciro nyumba, mu ntsiku zinango, makani adidianakhala na imwe m’basa ya m’munda asabulukira

mu kucedza na ndzanu anaphata na imwe. Kumbu-kani kuti Yezu atuma anyakupfundzace “awiri awiri”toera kumwaza mphangwa. (Luka 10:1) Pikhaphataiwo pabodzi pene, iwo mbadakwanisa kuwangisanana kupasana cipapo unango na ndzace. Natenepa,ndzidzi unakhala ife mu utumiki na m’mwazi mpha-ngwa ndzathu, usatipasa mwai wadidi toera ‘ku-wangisana unango na ndzace.’—Rom. 1:12.

Ndi pinthu pipi pyakuti munakwanisa kupice-dza na ndzanu? Munakwanisa kulonga cakugumananaco cakuwangisa cidakhala na imwe? Munakwani-sa kulonga pya ntsonga yakuwangisa idakhala naimwe pa pfundziro yanu peno pakulambira kwa-nu kwa banja? Munakwanisa kulonga pya ntsongaidakuwangisani pa nsonkhano? Midzidzi inango,m’mwazi mphangwa ali na imwe nee musabulukanaye kazinji kene. Kodi musadziwa kuti iye apitatani mu undimomwene? Ninji pidancitisa kunyi-ndira kuti iyi ndi gulu ya Yahova? Ndi miyai ipipeno pyakugumana napyo pidakhala na iye? Pana-ngomunakwanisa kulonga pyakugumana napyo pya-nu. Mwakukhonda tsalakana maphindu a utumikiwathu, kuphata basa na andzathu mu utumiki kusa-tipasa mwai wadidi toera ‘kuwangisana unango nandzace.’—1 Ates. 5:11.PITIRIZANI KUKHALA NA NDANDANDAYADIDI YA PFUNDZIRO

Cinthu cakufunika kakamwe toera kupitiriza ku-khala aphinga mu utumiki ndi kukhazikisa na kupi-tiriza na ndandanda yadidi ya pfundziro. ‘M’bandazi

ˇ Basa yakumwaza mphangwaisaphedzera kukwanirisikakwa pikiro ya Bhibhlya.—Marko 13:10.

ˇ Tisapangiza kubvera kwathukubulukira mu kucita khundum’basa yakucita anyakupfu-ndza.—Mat. 28:18, 19.

ˇ Yahova asafuna kuti anyakuipaacenjezwe pya ngozwi ya maci-tiro awo.—Ezek. 3:19.

ˇ Tiri na mangawa na anthu toe-ra kuamwazira mphangwa za-didi.—Mach. 20:26, 27; Arom.1:14, 15.

ˇ Kucita khundu m’basa yaku-mwaza mphangwa kusatiphe-dza toera kucalira mulando waciropa.—Ezek. 3:18.

ˇ Kupfundzisa undimomwene waBhibhlya ndi kwakufunika toe-ra kupulumusa umaso wathuna wa anango.—1 Tim. 4:16.

ˇ Kulonga pya Yahova na ku-nsimba pamaso pa anangomphyakufunika kakamwe muulambiri wathu.—Aheb. 13:15.

ˇ Tisapangiza kufuna kwathu Ya-hova na Yezu kubulukira mukubvera kwathu toera kucitabasa ineyi.—Jwau 14:15;1 Jwau 5:3.

ˇ Utumiki wathu usaphedza to-era kupokanya uthambi una-mwazwa na Sathani thangwiya Yahova.—Iza. 43:10-12;2 Akor. 4:4.

THANGWI YANJI MUSAFUNIKA KUPITIRIZAKUKHALA WAPHINGA MU UTUMIKI?

Page 17: N8 CENJEZI - download-a.akamaihd.nettu andzawo. Mbuto mwace, iwo ‘asaona ana-7. Kodi Yezu apangiza tani kucepeseka m’mafalace na ma-citiro ace? 8, 9. Tinakwanisa tani kupangiza

15 YA MADZALO YA 2015 17

wakukhulupirika na wandzeru’ asabulusa mpha-ngwa zinalonga pinthu pyakusiyana-siyana. (Mat. 24:45) Natenepa, muli na mphangwa zizinji zakuti mu-nakwanisa kuzipfundza toera kudya cakudya cauzi-mu. Tendeni tidinge citsandzo ca ntsonga ibodzi ya-kuti munakwanisa kuiphatisira pa pfundziro yanu:Thangwi yanji basa yakumwaza mphangwa za Uma-mbo ndi yakufunika kakamwe? Bokosi inagumanikapa tsamba 16 isapangiza mathangwi mangasi.

Kudinga ntsonga zinagumanika m’bokosi ineyikunakukulumizani toera kupitiriza kumwaza mpha-ngwamwaphinga. Thangwi yanji nkhabe kusakama-thangwi anango toera kuathimizira pa ndandandaunoyu? Buluka penepo, nyerezerani mwacidikho-dikho pya mathangwi anewa na malemba anaaphe-dzera. Mwakukhonda penula, kucita pyenepi kuna-wangisa phinga yanu mu utumiki.KHALANI DZOLOLO TOERAKUPHATISIRA MAONERO

Gulu ya Yahova isapereka maonero mwakukho-

nda phonya toera kuthimizira utumiki wathu. Mwa-citsandzo, kusiyapo basa ya nyumba na nyumba, ifetinakwanisa kupereka umboni mu kuphatisira ma-tsamba, ntokodzi, kumwaza mphangwa mu nseupeno m’mbuto zinango zapakweca, na kumwazamphangwa zadidi mwantsusukano na m’mbuto za-malonda. Tinakwanisambo kucita masasanyiro toerakumwaza mphangwa mu pisa pyakuti nee pisamwa-zwa mphangwa kazinji kene.

Imwe muli dzololo toera kuphatisira maonero ane-wa? Mwayesera kale kuphatisira mangasi mwa mao-nero anewa? Azinji anacita pyenepi asakhala na ma-phindu akutsandzayisa kakamwe. Onani pitsandzopitatu.

Citsandzo cakutoma cisaphataniza ntsonga ibo-dzi ya misolo idabuluswa mu Utumiki Wathu WaUmambo inalonga kuti tinatomesa tani pfundziroya Bhibhlya. Pyenepi pyakulumiza mulongo unangoanacemerwa April toera kugawira pfundziro ya Bhi-bhlya kwa andzace atatu akubasa. Iye adzumatirwa

Cedzani na ndzanuanabuluka na imwemu utumiki

Khalani dzololo toerakuphatisira maonero

Pitirizani kukhala nandandanda yadidiya pfundziro

Phedzani amwazimphangwa a malusoakucepa

Ninji pinafuna kukuphedzani toera kupitiriza kukhala waphinga mu utumiki?

Page 18: N8 CENJEZI - download-a.akamaihd.nettu andzawo. Mbuto mwace, iwo ‘asaona ana-7. Kodi Yezu apangiza tani kucepeseka m’mafalace na ma-citiro ace? 8, 9. Tinakwanisa tani kupangiza

mbakomerwa kakamwe pa ndzidzi udatawira iwokupfundza Bhibhlya mbatoma kugumanika pa miso-nkhano ya mpingo.

Citsandzo caciwiri cisaphataniza kugawira mare-vista athu. Tonsene tisawangiswa toera kusaka anthuakuti anakomerwa na misolo ya marevista athu. Mu-yang’aniri unango wa cisa ku Estados Unidos alongakuti agawira revista ya Despertai! idalonga pya mapi-neu amotokala kuna atsogoleri onsene ambuto zina-koyerwa mapineu mu cisa cinango. Iye na nkazaceagawirambo nsolo wakuti “Os Desafios de Ser Medico”m’maofesi a madotoro akupiringana 100 mu cisa ci-nacedzera iwo. Iye alonga: “Maulendo anewa atiphe-dza kakamwe toera kulonga na anthu na kugawi-ra mabukhu athu. Pidamala ife kudzolowerana naanthu a mbuto zenezi, takwanisa kuthimizira maule-ndo athu akucedza nawo.”

Citsandzo cacitatu cisaphataniza kupereka umbo-ni mu kuphatisira ntokodzi. Mulongo anacemerwaJudy alembera ofesi yathu ikulu toera kupereka ta-khuta thangwi ya maonero adatiwangisa toera ku-mwaza mphangwa mu kuphatisira ntokodzi. Iye alo-nga kuti mai wace wa pyaka 86 pyakubalwa wakutiakhathimbana na nyatwa zizinji za ungumi, mwaku-khonda phonya akhakwanisa kucita khundumu ntu-

ndu unoyu wa basa yakucena, pontho akhali waku-tsandzaya thangwi akhacitisa pfundziro ya Bhibhlyana nkazi wa pyaka 92 pyakubalwa mu kuphatisirantokodzi!

Mwandimomwene, maonero a maperekero au-mboni anaperekwa m’mabukhu athu asaphedza ka-kamwe. Natenepa, aphatisireni! Iwo anakwanisa ku-kuphedzani toera kupitiriza kukhala akutsandzayana aphinga mu utumiki.KHAZIKISANI PIFUNO PYAKULINGANIRA

Kupembera mu utumiki wathu nee kusapimwa nantsama ya mabukhu anagawira ife, numero ya ma-pfundziro a Bhibhlya anacitisa ife, peno kunjipa kwaanthu anaphedza ife toera kutumikira Yahova. Ndianthu angasi adaphedza Nowa toera kukhala ala-mbiri a Yahova, kusiyapo anthu a panyumba yace?Ngakhale tenepo, iye akhali m’mwazi mphangwawakupembera. Cinthu cakufunika kakamwe ndi ku-tumikira Yahova mwakukhulupirika.—1 Akor. 4:2.

Amwazi mphangwa azinji asaona kuti toera ku-thimizira kukomerwa kwawo m’basa yakumwazamphangwa, asafunika kukhazikisa pifuno pyakuli-nganira. Ndi pipi pingasi mwa pifuno pyenepi? Mao-nero mangasi asagumanika m’bokosi iri pa tsambaino.

Na ciphedzo ca Yahova, sakani njira toera kucitisabasa yanu kukhala yakutsandzayisa na yakuphindu-lisa. Mungakwanirisa pifuno pyanu, imwe munadza-komerwa na pyenepimu kudziwa kuti mukucita pyo-nsene pinakwanisa imwe toera kumwaza mphangwazadidi.

Mwandimomwene, midzidzi inango pisanentsakumwaza mphangwa zadidi. Ngakhale tenepo, panapinthu pyakuti munakwanisa kupicita toera kukha-la m’mwazi mphangwa waphinga. Longani pinthupyakuti pinawangisa imwe na ndzanu anabuluka naimwe mu utumiki, khazikisani na pitirizani kukhalana ndandanda yadidi ya pfundziro, phatisirani mao-nero anaperekwa nam’bandazi wakukhulupirika, nakhazikisani pifuno pyakulinganira. Mwa pyonsene,kumbukani kuti Mulungu akupasani mwai ukulumaningi wakumwaza mphangwa zadidi ninga m’bo-dzi wa Mboni zace. (Iza. 43:10) Munapitiriza imwekukhala waphinga mu utumiki, imwe munadzakhalawakutsandzaya kakamwe!

18 NCENJEZI

ˇ Khazikisani ndandanda wakuenda mu utumi-ki pasumana, pontho wangisirani toera kuuto-wezera.

ˇ Gawirani pfundziro ya Bhibhlya ndzidzi onse-ne unakhala imwe na mwai.

ˇ Pingakwanisika, lerini lemba ibodzi pakuce-dza na mwanaciro nyumba onsene.

ˇ Thimizirani numero ya marevista anagawiraimwe.

ˇ Citani maulendo akubwereza kwa onseneanapangiza cifuno ku mphangwa za Uma-mbo.

ˇ Citani khundu munjira zakusiyana-siyana zautumiki.

ˇ Khazikisani miyai mizinji toera kuperekaumboni mwantsusukano.

KHAZIKISANI PIFUNOPYAKULINGANIRA

Page 19: N8 CENJEZI - download-a.akamaihd.nettu andzawo. Mbuto mwace, iwo ‘asaona ana-7. Kodi Yezu apangiza tani kucepeseka m’mafalace na ma-citiro ace? 8, 9. Tinakwanisa tani kupangiza

YEZU kristu apasa atowereri ace basa yakufunika kakamwe. Iye aa-panga: ‘Ndokoni kapfundzisa anthu a mitundu yonsene.’ Mu kuci-ta kwawo basa ineyi, mwapang’ono pang’ono ‘mphangwa zadidi zaUmambo mbazidamwazwa kwa anthu onsene pa dziko yapantsi to-era kupereka umboni kwa anthu a mitundu yonsene.’—Mat. 24:14;28:18.

2 Anyakupfundza akhafuna Yezu, pontho akhafunambo mpha-ngwa zadidi. Mbwenye iwo mbadakwanisa kudzudzumikakuti mbadakwanirisa tani basa idapaswa iwo. Kusiyapo pyene-pi, iwo akhali akucepa. Yezu akhadziwisa iwo kuti ndi Mwanawa Mulungu akhadaphiwa. Anyakupfundzace akhaoniwa ningaanthu akuti nee akhadapfundziswa pya “mabukhu na pya xikola.”(Mach. 4:13) Mbwenye iwo akhafunika kumwaza mphangwa zaku-ti zikhaphonyana na pipfundziso pya a atsogoleri akubvekeraa mauphemberi akuti akhadziwa kakamwe pya mitemo yakale.

1-3. Anyakupfundza a Yezu athimbana na mipingizo ipi m’basa yakumwazamphangwa zadidi ‘kwa anthu a mitundu yonsene’?

Kukhunganya Anthu Toera Kutawira“Cipfundziso Ca Yahova”“Nyakutonga miseru . . . atawira cikristu, thangwi iye adzumatirwakakamwe na cipfundziso ca Yahova.”—MACH. 13:12, Traducao do Novo Mundo.

MUNAKWANISAKUTAWIRA?��������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������

Kodi anyakupfundza a Yezuaphindula tani na Pax Roma-na, peno Ntendere Waciroma?

��������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������

Kodi kuthambaruka kwa pyo-mbo pyakufamba napyo nakumwazika kwa cilongero caCigerego pyaphedza tani Akris-tu akutoma?

��������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������

Kodi Akristu akutoma aphindu-la tani na ntemo Waciroma nakumwazika kwa Ayuda?

19

Page 20: N8 CENJEZI - download-a.akamaihd.nettu andzawo. Mbuto mwace, iwo ‘asaona ana-7. Kodi Yezu apangiza tani kucepeseka m’mafalace na ma-citiro ace? 8, 9. Tinakwanisa tani kupangiza

20 NCENJEZI

Nakuti anyakupfundza a Yezu nee akhaleme-dzwa mu Israele, panango mbadasaka kudziwakuti mbani akhafuna kuabvesera mu dziko yaUtongi wamphambvu Waciroma.

3 Kusiyapo pyenepi, Yezu akhadacenjezaanyakupfundzace kuti iwo mbadatcingwa nakutowererwa, pontho anango mwa iwo mba-daphiwa. (Luka 21:16, 17) Iwo mbadathimba-na na kusandukirwa, aprofeta apezi, na kuthi-mizirika kwa uipi. (Mat. 24:10-12) Ngakhalekuti mphangwa zawo mbazidatambirwa mwa-didi konsene kwene, kodi mbadakwanisa tanikumwaza mphangwa zenezi mpaka ku “nkho-mo ya madziko onsene”? (Mach. 1:8) Pinentsopyenepi pikhaoneka ninga pyakugopesa kaka-mwe!

4 Mwakukhonda tsalakana cinthu conse-ne cakuti anyakupfundza mbadadzudzumikanaco, iwo amwaza mphangwa zadidi ku Ye-rusalemu, ku Samariya, kuphatanizambo pisapyamadziko anango. Ngakhale anyakupfundzaathimbana na pinentso, mudapita pyaka 30,mphangwa zadidi ‘zikhadamwazwa kwa pyon-sene pidacitwa pantsi pa thambo,’ pontho ‘zi-khabala misapo, anthu mbathimizirika pa dzi-ko yonsene.’ (Akol. 1:6, 23) Mwacitsandzo:Thangwi ya pidalonga mpostolo Paulu na pi-dacita iye pa ntsuwa ya Chipre, nyakutongamiseru Waciroma Serjio Paulu “atawira cikris-tu, thangwi iye adzumatirwa kakamwe na ci-pfundziso ca Yahova.”—Lerini Machitiro 13:6-12, NM.

5 Anyakupfundza a Yezu akhadziwa kuti neembadakwanisa kucita basa yakumwazamphan-gwa basi ene na mphambvu zawo. Yezu alongakuti mbadakhala na iwo, pontho nzimu waku-cena mbudaaphedza. (Mat. 28:20) Makhaliro

4. Kodi anyakupfundza a pyaka dzana yakutoma ape-mbera tani m’basa yakumwaza mphangwa?5. (a) Ndi cinyindiro cipi cidapereka Yezu kuna anya-kupfundzace? (b) Thangwi ya makhaliro a pyaka dza-na yakutoma, kodi anango afika pakudzindikiranji?

anango akuti akhalipo pa dziko yapantsi mundzidzi uneule mbadaphedza basa yakumwazaUmambo. Mwandimomwene bukhu inango ya-fokotoza kuti mu pyaka dzana yakutoma pisao-neka kuti ukhali ndzidzi wadidi kakamwe toeraAkristu atome kumwaza mphangwa, ponthomukupita kwa ndzidzi Akristu anewa adzindi-kira kuti Mulungu akhadafungula njira kwaiwo.

6 Khala Yahova acinja makhaliro a dziko toe-ra kuphedzera basa yakumwaza mphangwamu pyaka dzana yakutoma, Bhibhlya nee isa-longa pyenepi. Mbwenye pinadziwa ife ndi pya-kuti: Yahova akhafuna kuti mphangwa zadi-di zimwazwe, mbwenye Sathani nee akhafunapyenepi. Mu nsolo uno, tinadzadinga makha-liro mangasi adacitisa kuti kumwaza mphan-gwa kukhale kwakukhonda nentsa kakamwemu pyaka dzana yakutoma kupiringana ndzidziunango onsene m’mbiri ya anthu. Mu nso-lo unatowerera, tinadzadinga kuthambarukakungasi kwakuti kusatiphedza toera kumwazamphangwa zadidi pa dziko yonsene yapantsi.

KODI NTENDERE WACIROMAWAPHEDZERA TANI?

7 Munjira zinango, ntendere wa dziko yaRoma mu pyaka dzana yakutoma, waphe-dza kakamwe Akristu. Mwacitsandzo, ukha-lipo ntemo ukhacemerwa Pax Romana, penoNtendere Waciroma. Mu ndzidzi unoyu, Uton-gi ukulu Waciroma ukhadakhazikisa upfuli-ki kwa anthu onsene a dziko yawo. Ndimo-mwene kuti kukhali “nkhondo na mabvabva ankhondo” ninga pikhadalonga Yezu. (Mat. 24:6)Anyankhondo Aciroma afudza Yerusalemu mupyaka 70 N.W., pontho kukhacitika nkhondo

6. (a) Ninji pinafuna kudinga ife mu nsolo uno?(b) Ninji pinafuna kudinga ife mu nsolo unatowerera?7. Kodi Ntendere Waciroma ninji, thangwi yanji ndzi-dzi unoyu ukhali wakusiyana kakamwe na midzidziinango?

Page 21: N8 CENJEZI - download-a.akamaihd.nettu andzawo. Mbuto mwace, iwo ‘asaona ana-7. Kodi Yezu apangiza tani kucepeseka m’mafalace na ma-citiro ace? 8, 9. Tinakwanisa tani kupangiza

15 YA MADZALO YA 2015 21

zinango zing’ono m’migano ya utongi Waciro-ma. Mbwenye mu pyaka 200 kubulukira mundzidzi wa Yezu, m’madziko onsene akhaton-gwa na Roma akhali mu ntendere. Thangwi yandzidzi unoyu, bukhu inango isalonga kuti:“Cipo m’mbiri ya anthu kwaoneka upfuliki mundzidzi uzinji, pontho cipo kwakhazikiswa nte-ndere pakati pa anthu azinji.”

8 Mudapita pyaka 300 nyakudziwisa pya Bhi-bhlya akhacemerwa Origen alemba: “Mbida-khala pa dziko yapantsi pakhali na mautongimazinji, mbapidapingiza kumwazika kwa ci-pfundziso ca Yezu . . . thangwi amuna a madzi-ko onsene mbadakulumizwa toera kucita basaya unyankhondo na kumenya nkhondo toerakutsidzikiza madziko awo. . . . Mphapo, cipfun-dziso ceneci cakuti cikhamwaza ntendere pon-tho nee cikhatawirisa anthu kucita pyakuipaanyamalwa awo mbacidathambaruka tani kha-la makhaliro a dziko yonsene nee akhali muntendere kubulukira mu ndzidzi wa Yezu?” Ma-seze anyakupfundza a Yezu akhatowererwa mudziko ya Roma, iwo akhali anthu antendere,pontho pisaoneka kuti iwo aphindula na nten-dere na upfuliki wa m’midzidzi ineyi.—LeriniAroma 12:18-21.

KUTHAMBARUKA KWA PYOMBOPYAKUFAMBA NAPYO

9 Akristu aphatisira mwadidi miseu ya dzikoya Roma. Toera kutsidzikiza na kuonera anthuace, utongi wa Roma ukhali na anyankhon-do amphambvu na aluso. Toera anyankhondoafambe mwakucimbiza, kukhafunika miseu ya-didi. Nakuti Aroma akhali na maluso akufuni-ka, iwo asasanya miseu yakulapha yakuti ikhalina makilometru akukwana 80.000 mbiphatani-

8. Kodi makhaliro antendere aphedza tani Akristu apyaka dzana yakutoma?9, 10. Thangwi yanji pikhali pyakukhonda nentsakwa anyakupfundza kucita ulendo mu Utongi Waci-roma?

za pigawo pyonsene pya dziko ya Roma. Mi-seu ineyi ikhapita na m’misitu, ikhagwanda nam’mathando, mbipita na padzulu pa mapiri.

10 Kusiyapo miseu yadidi, Aroma akhaci-tambo ulendo na maxitima a m’madzi, iwoakhakwanisa kucita ulendo wa makilometru27.000 kuzungulira dziko yawo yonsene. Aromaakhaphatisira njira za m’madzi zakukwana 900zakuti zikhaphataniza mbuto zizinji. Natenepa,Akristu mbadakwanisa kufika m’mbuto zizinjizikhatongwa na dziko ya Roma.Maseze kukhalipinentso, mpostolo Paulu na andzace akhakwa-nisa kucita ulendowakuendam’mbuto zonsenezikhatongwa na Roma mwakukhonda phatisiraphaso ya pasaporti. Anthu akhaenda m’madzi-ko akhatongwa na Roma mbakhonda kusecwa.Anthu akhacalira kuba peno kuswa miyambo,thangwi akhagopa kutcinyuswa na Aroma, na-tenepa miseu ikhali yakutsidzikizika. Kucitaulendo na maxitima kukhali kwakutsidzikizikathangwimambava akhagopamaxitima a anyan-khondo akhaonera njira za maxitima a m’ma-dzi. Ngakhale Paulu alobzweka kazinji kenepontho mu nyandza mukhali ngozwi, Bhibhlyanee isapangiza kuti m’maulendo ace athimba-na na mambava anaba maxitima.—2 Akor. 11:25, 26.

CILONGERO CA CIGEREGO11 Cilongero ca Cigerego caphedza kakamwe

toera anthu akwanise kubverana mwadidi nakucitisamipingo Yacikristu kukhala yakuphata-na. Nakuti Alexandre Wankulu ntongi Waci-gerego akhadakunda mbuto zizinji, Cigeregocikhalongwa na kubviwam’mbuto zizinji. Nate-nepa, atumiki a Mulungu mbadakwanisa ku-cedza na anthu a mitundu yonsene, pyenepipyaphedza kumwazwa kwa mphangwa zadidi.Kusiyapo pyenepi, Ayuda akakhala ku Ejitoakhadathumburuza Malemba Acihebere kudza

11. Thangwi yanji atowereri a Kristu aphatisira cilon-gero ca Cigerego?

Page 22: N8 CENJEZI - download-a.akamaihd.nettu andzawo. Mbuto mwace, iwo ‘asaona ana-7. Kodi Yezu apangiza tani kucepeseka m’mafalace na ma-citiro ace? 8, 9. Tinakwanisa tani kupangiza

22 NCENJEZI

mu Cigerego. Anthu akhadziwa mwadidi ma-lemba anewa a Septuaginta, pontho atowereria Kristu akhaatculula mwakusowa mipingizo.Akristu aonambo kuti pikhali pyakuphindulisakuphatisira Cigerego toera kulemba Bhibhlya.Cigerego cikhali na mafala akunjipa kakamwena akuthema toera kufokotoza pinthu pyau-zimu.

12 Kodi Akristu mbadaphatisira tani Ma-lemba mu utumiki wawo? Pakutoma iwo akha-phatisira mipukutu. Mipukutu ikhali mikulu,

12. (a) Kodi codice ninji, mphapo thangwi yanji ikhaliyakukhonda nentsa kuphatisira kupiringana mpuku-tu? (b) Kodi Akristu atoma lini kuphatisira bukhuineyi?

ikhalembwa kukhundu ibodzi basi, ikhalemera,na ikhanentsa kuithukula. Toera kugumanama-lemba, iwo akhafunika kuifuthula buluka pe-nepo mbaifunya pontho. Evanjelyu ya Mateobasi mbidadzadza mpukutu wamumphu. Bulu-ka penepo, anthu atoma kuphatisira ntunduunango wa bukhu ikhacemerwa codice. Ikhalintsama ya matsamba akhaphatanizwa pabo-dzi pene. Nyakuleri mbadakwanisa kufungulabukhu ineyi mbagumana khundu ya Lembaikhafuna iye. Mbwenye nee pisadziwika kutiAkristu atoma lini kuphatisira codice, mbwenyebukhu inango isalonga: “Pisadziwika kuti mupyaka madzana mawiri akutoma, Akristu akha-phatisira codice pyakuti panango akhadatomakale mbapidzati kufika pyaka 100 N.W.”

KODI NTEMO WACIROMA WAPHEDZA TANI?13 Ntemo Waciroma ukhaphatisirwa m’ma-

dziko onsene akhatongwa na Roma, pontho ku-khala mwana wa ku Roma kukhapasa ufuluwakukhonda kupondererwa. Paulu aphatisi-ra kazinji kene ufulu wace Waciroma. Pida-mangwa iye na anyankhondo mu Yerusalemu,mpostolo Paulu abvundza anyankhondo Aci-roma: ‘Munakwanisa tani kukwapulisa mun-thu waufulu Waciroma, mbidzati kugwandikamiseru yace?’ Pyenepi nee pikhabverana nantemo. Pidalonga Paulu kuti akhali na ufuluWaciroma wakubalwa nawo, ‘anthu akhafu-na kum’menya amuleka. Nkadamu wa anyan-khondo agopa pidadziwa iye kuti akhadama-ngisa munthu waufulu Waciroma.’—Mach. 22:25-29.

14 Ufulu wa Paulu pantsi pa mwambo Waci-roma wakhuya kakamwe njira idatsalakanirwaiye ku Filipi. (Mach. 16:35-40) Ku Efeso, ntongiamatamisa anthu akuipirwa akhafuna kucitapyakuipa Paulu, pidamala iye kulonga kuti iwo

13, 14. (a) Kodi Paulu aphatisira tani ufulu wace Wa-ciroma? (b) Kodi ntemo Waciroma waphedza taniAkristu?

Mu kuphatisira codicepikhali pyakukhonda nentsakugumana malemba(Onani ndima 12)

Page 23: N8 CENJEZI - download-a.akamaihd.nettu andzawo. Mbuto mwace, iwo ‘asaona ana-7. Kodi Yezu apangiza tani kucepeseka m’mafalace na ma-citiro ace? 8, 9. Tinakwanisa tani kupangiza

akhaswa ntemo Waciroma. (Mach. 19:35-41)Phembo yakutawirika idacita Paulu ku Sezare-ya, yafungula njira toera kutsidzikiza cikhulupi-ro cace pamaso pa Sezari. (Mach. 25:8-12) Mun-jira ineyi, ntemo Waciroma waphedza toera‘kutsidzikiza na kukhazikisa mphangwa zadidi’munjira yakutawirika.—Afil. 1:7.

KUMWAZIKA KWA AYUDA15 Munjira inango, Akristu akutomambadao-

na kuti basa yawo yakumwaza mphangwa mbi-dakhala yakukhonda nentsa thangwi Ayudaakhadamwazika mu pisa pyonsene mu UtongiWaciroma. Pyakamadzanamangasi nduli, Ayu-da akhali mabitcu ku Asirya na ku Babilon-ya. Pakutoma kwa pyaka madzana maxanuM.N.W., pikhalipo pisa pyakukwana 127 pyaAyudamu pigawo pya Utongi wa dziko ya Persi-ya. (Estere 9:30) Pikhali Yezu pa dziko yapantsi,pikhalipo pisa pya Ayuda ku Azya Menori, Eji-to, Gresya, Mesopotamya, na Kunkwiriro kwaAfrika. Pisalongwa kuti mwa anthu akukwana60.000.000 a mu Utongi Waciroma, m’bodzimwa anthu 14 akhali Muyuda. Mbuto zonsenezikhaenda Ayuda, iwo akhapitiriza na uphem-beri wawo.—Mat. 23:15.

16 Nakuti Ayuda akhadamwazika kakamwe,anthu azinji akukhonda khala Ayuda akhadzi-wamwadidi Malemba Acihebere. Iwo apfundzakuti alipo Mulungu m’bodzi basi wandimo-mwene, pontho kuti ale anamulambira asafuni-ka kupangiza makhaliro adidi. Kusiyapo pye-nepi, iwo apfundza kuti Malemba Acihebereakhadadzala na maprofesiya mazinji akhalongapya Mesiya. (Luka 24:44) Ayuda pabodzi naAkristu abvesesa kuti Malemba Acihebere ndiMafala akupumirwa na Mulungu, pyenepi pya-

15. Kodi Ayuda akhadamwazika tani mu pyaka dzanayakutoma?16, 17. (a) Kodi kumwazika kwa Ayuda kwaphinduli-sa tani anthu akukhonda khala Ayuda? (b) Ndi api ma-citiro a Ayuda adatowezera Akristu?

phedza Paulu toera kukhazikisa ntsonga za pin-thu pikhafuna iye kucedza na ale akhafuna cilu-ngamo. Natenepa, Paulu kazinji kene akhaendam’masinagoga a Ayuda mbanyerezera mwaci-dikhodikho na anthumu kuphatisira Malemba.—Lerini Machitiro 17:1, 2.

17 Ayuda akhadakhazikisa njira yakuthemayakulambira. Mwakukhonda phonya iwo akha-gumanyikana m’masinagoga peno m’mbuto zi-nango. Iwo akhaimba nyimbo, akhacita phem-bero mbadinga Malemba. Njira ibodzi eneisaphatisirwa m’mipingo Yacikristu lero.

PYAKWANISIKA NA CIPHEDZO CA YAHOVA18 Mwandimomwene, makhaliro mazinji

aphedza toera mphangwa zadidi zimwa-zwe mwakukwana. Ntendere Waciroma, ku-thambaruka kwa pyombo pyakufamba napyo,cilongero ca Cigerego, ntemo Waciroma, nakumwazika kwa Ayuda pyaphedza anyakupfu-ndza a Yezu toera kukwanirisa basa yakumwa-za mphangwa idapaswa iwo na Mulungu.

19 Mu pyaka 400 Yezu mbadzati kubwerapa dziko yapantsi, filosofo Platao Wacigeregoalemba kuti: “Mbapidakhala pyakunentsa ka-kamwe kudziwa nciti na babawakudzulu na pa-ntsi, ngakhale kuti mbatidakwanisa kundziwa,nee mbapidakwanisika kudziwisa anthu onse-ne pya iye.” Mbwenye Yezu alonga: ‘Pinaci-mwanika kuli anthu, pinakwanisika kuli Mu-lungu.’ (Luka 18:27) Nciti wakudzulu na pantsiasafuna kuti anthu andziwe mwadidi. Kusiyapopyenepi, Yezu apanga atowereri ace: ‘Citanianyakupfundza kwa anthu amitundu yonsene.’(Mat. 28:18) Na ciphedzo ca Yahova Mulungu,tinakwanisa kucita basa ineyi. Nsolo unatowe-rera unadzapangiza kuti basa ineyi isacitwa tanilero.

18, 19. (a) Kodi makhaliro a pyaka dzana yakutomaaphedza toera kukwanirisanji? (b) Kodi mphangwa zi-dadinga ife zisakucitisani kunyerezeranji thangwi yaYahova?

15 YA MADZALO YA 2015 23

Page 24: N8 CENJEZI - download-a.akamaihd.nettu andzawo. Mbuto mwace, iwo ‘asaona ana-7. Kodi Yezu apangiza tani kucepeseka m’mafalace na ma-citiro ace? 8, 9. Tinakwanisa tani kupangiza

MUDATOMA Anyakupfundza Bhibhlya� kumwaza mphangwa zadi-di mu pyaka 130 nduli, athimbana namipingizo mizinji. Ninga Akris-tu a pyaka dzana yakutoma, iwo akhamwaza mphangwa zakuti azinjinee akhakomerwa nazo. Iwo akhali akucepa, pontho akhaoniwa ni-nga anthu akukhonda pfundza kakamwe. Kusiyapo pyenepi, iwombadathimbana na ‘ukali ukulu’ wa Sathani Dyabo. (Apok. 12:12) Po-ntho, basa yawo yakumwazamphangwambidatomamu ‘ntsiku zaku-malisa’ zakuti mbizidapangiza ‘midzidzi yakugopswa.’—2 Tim. 3:1.

2 Mbwenye Yahova asafuna kuti atumiki ace amwaze mphangwazadidi mwakuthimizirika kakamwe mu ntsiku zathu kupiringanakale, pontho nkhabe cinthu cinafuna kupingiza kukwanirisika kwacifuniro cace. Ningamudaombola iye Aisraele akale ku Babilonya, Ya-hova asudzula atumiki ace a ntsiku zino mu “Babilonya Wankulu,”

� Anyakupfundza Bhibhlya atoma kuphatisira dzina ya Mboni za Yahova mu caka 1931.—Iza. 43:10.

1. Ndi mipingizo ipi inathimbana na Akristu mu ndzidzi uno m’basa yakumwazamphangwa?2. Kodi Yahova asacitanji toera kuendesa kutsogolo basa yakumwaza mphangwamu ndzidzi wathu?

Yahova Asatsogolera BasaYathu YakupfundzisaPa Dziko Yonsene

“Ine ndine Yahova Mulungu wanu, Ule anakupfundzisani toerakubulusa maphindu, Ule anakucitisani kufamba munjirainafunika imwe kufamba.”—IZA. 48:17, Traducao do Novo Mundo.

MUNAKWANISAKUFOKOTOZA?��������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������

Ndi basa ipi idacita atumikia Yahova toera kuthumburu-za Bhibhlya?

��������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������

Kodi tisaphatisira tani ndzi-dzi wa ntendere na pyombopyakufamba napyo?

��������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������

Ndi pinthu pipi pya tekino-lojiya pidaphatisira ife toerakumwaza mphangwa zadidi?

24

Page 25: N8 CENJEZI - download-a.akamaihd.nettu andzawo. Mbuto mwace, iwo ‘asaona ana-7. Kodi Yezu apangiza tani kucepeseka m’mafalace na ma-citiro ace? 8, 9. Tinakwanisa tani kupangiza

15 YA MADZALO YA 2015 25

utongi wa dziko yonsene wa uphemberi waun-thawatawa. (Apok. 18:1-4) Iye asatipfundzisa toe-ra kuphindula, asatipasa ntendere, pontho asati-phedza toera kupfundzisa anango pya iye. (LeriniIzaiya 48:16-18.) Mbwenye Yahova nee asapha-tisira luso yace yakudziwa pinthu mwanyapantsitoera kucitisa pinthu kufamba munjira inafuniraiye pa dziko yapantsi mbaendesa kutsogolo basayakumwaza mphangwa za Umambo. Mbwenyemakhaliro anango aphedzera basa yathu yakupe-reka umboni. Na ciphedzo ca Yahova tisapiriramakhaliro akunentsa ninga kutcingwa na pine-ntso pinango pyakuti pisapingiza basa yathu mudziko ino yakuti iri m’manja mwa Sathani.—Iza.41:13; 1 Jwau 5:19.

3 Yahova apumira mprofeta Dhanyeli toerakulonga mwanyapantsi kuti “cidziwiso candi-momwene” cinadzanjipa mu ntsiku zakumali-sa. (Lerini Danyele 12:4, NM.) Yahova aphedzaAnyakupfundza Bhibhlya toera kubvesesa undi-momwene wa Bhibhlya wakuti mu pyaka pizi-nji, ukhaphimbirwa na pipfundziso pya CikristuCaunthawatawa. Yahova asaphatisira atumikiace toera kupfundzisa cidziwiso candimomwe-ne pa dziko yonsene. Lero tisaona kukwanirisi-ka kwa profesiya ya Dhanyeli. Anthu cifupi na8.000.000 atawira undimomwene wa Bhibhlya,pontho asaumwaza pa dziko yonsene. Mphaponinji pinaphedza kuti basa yakumwazwa mpha-ngwa icitwe pa dziko yonsene?

KUTHUMBURUZWA KWABHIBHLYA KWATIPHEDZA

4 Cinthu cibodzi cidatiphedza m’basa yathuyakumwaza mphangwa zadidi ndi kumwazikakwa Bhibhlya mu mbuto zizinji. Mu pyaka pi-zinji, atsogoleri a Uphemberi Waunthawatawaakhakhondesa anthu kuleri Bhibhlya, ngakhalekupha ale adaithumburuza. Mbwenye nkati mwapyaka 1900, misoka yakuthumburuza Bhibhlya,

3. Kodi “cidziwiso candimomwene” cadzanjipa tani?4. Kodi Bhibhlya ikhadathumburuzwa mpaka papi mupyaka 1900?

yacitisa kuti Bhibhlya igumanike yonsene penokhundu ibodzi mu pilongero pyakukwana 400.Kunkhomo kwa pyaka pyenepi, anthu azinjiakhali na Bhibhlya, mbwenye nee akhali na cidzi-wiso candimomwene ca Malemba.

5 Anyakupfundza Bhibhlya akhadziwa kutiakhafunika kumwaza mphangwa, natenepa iwoafokotoza mwaphinga pipfundziso pya Bhibhlya.Atumiki a Mulungu aphatisira na kugawira mi-tundu yakusiyana-siyana ya Bhibhlya. Kutomeramu caka 1950, iwo asabulusa Bhibhlya ya Tra-ducao do Novo Mundo das Escrituras Sagradas yo-nsene peno khundu ibodzi mu pilongero pyaku-piringana 120. Bhibhlya ya Traducao do NovoMundo idabuluswa n’Cingerezi mu caka 2013,ndi yakukhonda nentsa kubvesesa, pontho ina-dzaphedza toera kuthumburuzwa mu pilongeropinango mwakukhonda nentsa. Kuphatisira Bhi-bhlya yakubveka mwadidi, pinatiphedza toerakupfundzisa anthu undimomwene munjira ya-kukhonda nentsa.

MIDZIDZI YA NTENDERE6 Panango munasaka kudziwa, ‘Ndi ndzidzi

ungasi wa ntendere udaoneka pa dziko?’ Mwaci-tsandzo, mu pyaka madzana 20, pikwi na pi-kwi pya anthu afa mu nkhondo, makamaka munkhondo yakutoma na yaciwiri ya dziko yonsene.Mbwenye mu caka 1942 nkati mwaNkhondo Ya-ciwiri Ya Dziko Yonsene, Nathan Knorr wakutiakhatsogolera basa ya Mboni za Yahova, acitankhani ya nsolo wakuti “Paz—Pode Durar?” Nkha-ni ineyi yafokotoza profesiya ya Apokalipse kapi-tulu 17 mbipangiza kuti nkhondo ikhamenywamu ndzidzi unoyu nee mbidatsogolera ku Har-magedoni, mbwenye mbudadzaoneka ndzidziwantendere.—Apok. 17:3, 11.

7 Kumala kwa Nkhondo Yaciwiri Ya Dziko

5. Ninji pidacita Mboni za Yahova m’basa yakuthumbu-ruza Bhibhlya?6, 7. (a) Ndi nkhondo zingasi zidacitika mu ndzidzi wa-thu? b) Kodi ntendere udaoneka m’madziko anango wati-phedza tani toera kumwaza mphangwa?

Page 26: N8 CENJEZI - download-a.akamaihd.nettu andzawo. Mbuto mwace, iwo ‘asaona ana-7. Kodi Yezu apangiza tani kucepeseka m’mafalace na ma-citiro ace? 8, 9. Tinakwanisa tani kupangiza

26 NCENJEZI

Yonsene nee kwabweresa ntendere m’mbutozonsene. Kubulukira mu caka 1946 mpaka caka2013 kwaoneka mikutubvu ya nkhondo yaku-kwana 331, pikwi na pikwi pya anthu afa. Mbwe-nye mu pyaka pyenepi, madziko mazinji akhalimu ntendere pang’ono, natenepaMboni za Yaho-va abandza mwai unoyu toera kumwaza mpha-ngwa zadidi. Ndi maphindu api adakhala naiwo? Mu caka 1944 akhalipo amwazi mphangwaakukwana 110.000 pa dziko yonsene. Lero alipoamwazi mphangwa cifupi na 8.000.000! (LeriniIzaiya 60:22.) Mwandimomwene tisapereka ta-khuta thangwi yakumwaza mphangwa zadidim’makhaliro antendere.

KUTHAMBARUKA KWA PYOMBOPYAKUFAMBA NAPYO

8 Kuthambaruka kwa pyombo pyakufambanapyo kwaphedzera basa yakumwaza mphan-gwa. Mu pyaka 1900, mudapita pyaka 21 pa-kumala kubuluswa kwa revista yakutoma yaNcenjezi, ku Estados Unidos kukhali miotoka-la yakukwana 8.000 basi. Pontho miseu yadidiikhali yakucepa kakamwe.Mbwenye lero, pa dzi-ko yonsene iripo miotokala yakupiringana hafuya biliyau ibodzi, pontho pana miseu yadidi

8, 9. Ndi kuthambaruka kupi kudaoneka mu pyombopyakufamba napyo, mphapo pisatiphedza tani m’basa ya-thu?

m’mbuto zizinji. Miotokala na miseu isatiphedzatoera kumwaza mphangwa zadidi kwa anthuanakhala kutali na mizinda. Mbwenye ngakhalekuti panango ife nkhabe pyombo pyakufambanapyo, peno tisafunika kufamba misindzo yaku-lapha na miyendo, ife tisawangisira toera kucitaanyakupfundza.—Mat. 28:18, 19.

9 Mitundu inango ya pyombo pyakufamba na-pyo pisatiphedzambo m’basa yathu. Miotokala,mabote, na maxitima pisatiphedza toera kutumi-za mabukhu akubuluswa m’Bhibhlya m’mbutozakutali m’masumana akucepa. Ndeka zisaphe-dza ayang’aniri a cisa, abale a Komiti ya Filiali,amisionaryo, na anango toera kuenda katumiki-ra m’misonkhano ya gawo na kucita mabasa ana-ngo Acikristu. Kusiyapo pyenepi, Mathubo Aku-tonga na abale anango anabuluka ku ofesi ikuluya dziko yonsene, asaphatisira ndeka toera kue-ndam’madzikomazinji toera kupfundzisa na ku-wangisa abale na alongo. Kuthambaruka kwapyombo pyakufamba napyo kusaphedza atumikia Yahova toera kukhala akuphatana.—Sal. 133:1-3.

KODI CILONGERO CISATIPHEDZA TANI?10 Nkati mwa pyaka dzana yakutoma, anthu

10. Thangwi yanji tinakwanisa kulonga kuti Cingerezindi cilongero cinaphatisirwa pa dziko yonsene?

Ife tisadhinda mabukhu akubuluswam’Bhibhlya na kuagawira kwa anthupa dziko yonsene

A Harpa de DeusMAKOPYA AKUKWANA5.800.000

[Mu pilongeropyakukwana 36]

“Seja Deus Verdadeiro”MAKOPYA AKUKWANA18.400.000

[Mu pilongero 56]

Page 27: N8 CENJEZI - download-a.akamaihd.nettu andzawo. Mbuto mwace, iwo ‘asaona ana-7. Kodi Yezu apangiza tani kucepeseka m’mafalace na ma-citiro ace? 8, 9. Tinakwanisa tani kupangiza

15 YA MADZALO YA 2015 27

azinji mu Utongi Waciroma akhalonga Cige-rego. Kodi ciripombo cilongero cinaphatisirwana anthu azinji lero? Anthu azinji mbadatawirakuti Cingerezi cisalongwa na anthu azinji. Bu-khu yakuti English as a Global Language isalonga:“M’bodzi mwa anthu anai pa dziko yonsene asa-longa Cingerezi peno asacibvesesa mwadidi.” Ci-ngerezi ndi cilongero cakunja cinapfundzwa naanthu azinji thangwi ndico cinaphatisirwa kaka-mwe pakucitamalonda, mu pinthu pyandale, musiyensiya, na mu tekinolojiya.

11 Kuphatisirwa kwa Cingerezi m’madzikomazinji kusaphedzera kumwazika kwa ulambiriwakucena. Mu pyaka pizinji, revista ya Ncenjezina mabukhu anango akubuluswa m’Bhibhlya,pakutoma akhadhindwa n’Cingerezi. Ceneci ndicilongero cinaphatisirwa ku ofesi ikulu ya Mboniza Yahova. Cingerezi cisaphatisirwambo pa Xiko-la yathu ya Centro Educacional da Torre de Vigia, kuPatterson, Nova York, Estados Unidos.

12 Nakuti tiri namwai wakumwazamphangwazadidi za Umambo kwa anthu amadziko onsene,ife tisathumburuza mabukhu athu mu pilongeropyakukwana 700. Kuthambaruka kwa tekinoloji-

11. Ndi munjira ipi Cingerezi cisaphedzera kuthambaru-ka kwa ulambiri wakucena?12. Kodi atumiki a Yahova athumburuza mabukhu akubu-luswa m’Bhibhlya mpaka papi? Kodi tekinolojiya isaphe-dzera tani basa ineyi?

ya ya mitcini ya ndzeru, kuphatanizambo ku-thambaruka kwa MEPS (Sistema de EditoracaoEletronica Multilıngue), kusatiphedza toera kuci-ta basa yakuthumburuza. Pyenepi pisatiphedzatoera kumwaza mphangwa za Umambo na kuti-citisa kukhala akuphatana pa dziko yonsene.Mbwenye ife tisakhala akuphatana kakamwethangwi yakulonga cilongero cakufunika kaka-mwe—‘cilongero cakucena’ ca undimomwene waBhibhlya.—Lerini Sofoniya 3:9, NM.

KODI MITEMO ISAPHEDZA TANI?13 Ninga pidaona ife mu nsolo udamala, Akris-

tu akutoma aphindula na ntemo Waciroma,wakuti ukhaphatisirwam’madziko onsene akha-tongwa na Roma. Munjira ibodzi ene, Akris-tu a ntsiku zino asaphindula na mitemo ya-kutawirika. Mwacitsandzo, ku Estados Unidos,mbuto inagumanika ofesi yathu ikulu—Utongiusatawirisa anthu kusankhula ulambiri unafunaiwo, kulonga pinakhulupira iwo, na kusonkhanapabodzi. Pyenepi pisapasa ufulu abale a ku Esta-dos Unidos toera kusonkhana na kudinga Bhi-bhlya pakweca, na kudziwisa anango pinthu pi-napfundza iwo. Mbwenye m’madziko anango,toera kukhala na ufulu wakucita mabasa ana-ngo, tisafunika kutawiriswa na utongi. (Afil. 1:7)

13, 14. Kodi Akristu asaphedzeka tani na mitemo pabo-dzi na kutonga kwa mathando akutonga miseru?

A Verdade Que Conduz aVida EternaMAKOPYA AKUKWANA 107.300.000

[Mu pilongero 120]

Kodi MwandimomweneBiblya Isapfunzisanji?MAKOPYA AKUKWANA237.600.000[Mu pilongero 272]

Page 28: N8 CENJEZI - download-a.akamaihd.nettu andzawo. Mbuto mwace, iwo ‘asaona ana-7. Kodi Yezu apangiza tani kucepeseka m’mafalace na ma-citiro ace? 8, 9. Tinakwanisa tani kupangiza

28 NCENJEZI

Anyakutonga miseru mudayesera iwo kubulusaufulu wa Mboni za Yahova ku Estados Unidos,mwakubwerezera-bwereza, aenda ku mathandomakulu akutonga miseru toera kutsidzikiza ufu-lu wawo wakumwaza mphangwa za Umambo.

14 Mathando akutonga miseru a madzikoanango asatsidzikiza ufulu wathu wakulambiranawakumwazamphangwamwapakweca.M’ma-dziko anango, ife taluza ufulu wathu, mbwenyeife taendesa miseru ineyi ku mathando makulu.Mwacitsandzo, mpaka mu nthanda ya Khoni ya2014, ife tikhadawina miseru yakukwana 57 kuThando Ikulu Inatsalakana pya Udidi wa Anthuku Europa. Mathangwi a kuwina kweneku asafu-nika kuphatisirwa m’madziko onsene a Europa.Ngakhale kuti ‘tisatcingwa na madzindza onse-ne,’ mathando anango akutonga miseru a madzi-ko mazinji asatsidzikiza kuti ife tiri na ufulu wa-kucita ulambiri wandimomwene.—Mat. 24:9.

MATHANGWI ANANGO ADAKHUYABASA YATHU YAKUPFUNDZISA

15 Kuthambaruka kwa mitcini ya kudhindakusaphedzerambo basa yakumwaza mpha-ngwa zadidi pa dziko yonsene. Mu pyaka pi-zinji, ntcini wakudhinda udasasanya JohannesGutenberg mu pyaka 1450 wacinja pang’ono.Mbwenye mu pyaka 200 pidapita, mitcini yaku-dhindamabukhu yathambaruka kakamwe. Kwa-citwa ntcini wakudhinda munjira ya Offset, na-tenepa, kudhinda kwadzakhala kwakucimbiza,kwakukhonda nentsa na kwa ntundu wadidikakamwe. Kucita matsamba na kugumanya ma-tsamba a mabukhu nee kusaphembabve kobiriizinji kakamwe. Kodi kuthambaruka kwenekukusakhuya tani basa yathu yakumwaza mpha-ngwa? Nyerezerani: Revista yakutoma ya Ncenje-zi (ya Maluwa ya caka 1879) yadhindwa makopyaakukwana 6.000, iyo nee ikhali na pithundzi-thundzi. Revista ineyi yabuluswa n’Cingerezibasi. Lero, mudapita pyaka 136, makopya akupi-

15. Kodi mitcini yakudhinda mabukhu yathambarukampaka papi, mphapo pyenepi pisatiphedza tani?

ringana 50.000.000 a revista ibodzi na ibodzi yaNcenjezi asadhindwa na kugawirwa. Iyo iri na pi-thundzithundzi pyakubalika, pontho isabuluswamu pilongero pyakupiringana 200.

16 Onani pinthu pingasi pidacitwa mu pyaka200 nduli pyakuti atumiki a Mulungu apiphatisi-ra toera kumwaza mphangwa zadidi. Ife talongapya maxitima, miotokala, na zindeka, mbwenyemu ndzidzi unoyu kwasasanywambo njinga, tha-pulesi, mitcini yakulemba Cibraile, telegrama,mitokodzi, mitcini yakubulusa mafoto, audyona mavidyu, radyo, Televizau, sinema, mitciniya ndzeru na Interneti. Pinthu pyenepi pyati-phedza munjira zakusiyana-siyana toera kucitabasa yathu yakucita anyakupfundza. Kuphatisiramwadidi kunacita ife mpfuma ya madzindza ni-nga matekinolojiya a ntsiku zino toera kudhindaBhibhlya na mabukhu akubuluswa m’Bhibhlyamu pilongero pizinji kusapangiza kukwanirisikakwa profesiya yakuti atumiki a Yahova ‘mbada-mwa nkaka wa madzindza.’—Lerini Izaiya 60:16.

17 Mwandimomwene, pisaoneka pakweca kutiYahova asatsogolera basa yathu yakumwazamphangwa pa dziko yonsene. Ndimomwene kutiYahova nkhabe kunyindira ciphedzo cathu toe-ra kukwanirisa cifuniro cace. Ngakhale tene-po, Babathu waufuni asatipasa mwai wakukha-la “anyakuphedza” ace, pyenepi pisatiphedzatoera kupangiza ufuni wathu kwa iye na kwaanyakuendekana athu. (1Akor. 3:9;Marko 12:28-31) Tendeni tipase ntengo mwai wathu waku-mwaza mphangwa za Umambo, ineyi ndi basayakufunika kakamwe pa dziko yapantsi. Mwapyonsene, tendeni tipangize kupereka kwathutakhuta kuna Yahova wakuti asatitsogolera nakupasa nkhombo basa yathu yakupfundzisa pyaYahova na Umambo wace pa dziko yonsene ya-pantsi!

16. Ndi pinthu pipi pidatiphedza toera kumwaza mpha-ngwa pa dziko yonsene? (Onani cithundzithundzicakutoma.)17. (a) Kodi pyakucitika pisapangizanji? (b) Thangwi yanjiYahova asatipasa mwai wakukhala “anyakuphedza” ace?

Page 29: N8 CENJEZI - download-a.akamaihd.nettu andzawo. Mbuto mwace, iwo ‘asaona ana-7. Kodi Yezu apangiza tani kucepeseka m’mafalace na ma-citiro ace? 8, 9. Tinakwanisa tani kupangiza

ˇ Anthu akuti asanentseka angabva khwema ya per-fume ali kuthimbana na nyatwa yakunentsa. Mwa-ndimomwene, iwo nee anakwanisa kucalira kubvakhwema ya perfume ndzidzi onsene pakucedza naanthu anakhonda kudziwana na iwo. Natenepa,anango asabvundza khala mbapidakwanisika kutiabale na alongo acalire kuphatisira perfume na ma-futa anango akununkhira pa kuenda ku misonkha-no Yacikristu, misonkhano ya cisa na ya gawo.Mwandimomwene, nee Nkristu m’bodzi mbada-

funa kucitisa cakhomo kuti munthu anagumanikapa misonkhano Yacikristu anentseke. Tonsene tisa-funa ciwangiso cinatambira ife pa misonkhano ya-thu. (Aheb. 10:24, 25) Ngakhale tenepo, ale akutiasanentseka kakamwe angabva khwema ya perfu-me munjira yakuti inaacimwanisa kugumanika pamisonkhano, asafunika kudinga pyenepi na akulu ampingo.Maseze kukhazikisamitemo thangwi ya ku-phatisira perfume kwa ale anagumanika pa mi-sonkhano nee ndi kwakuthema pontho nkhabe ku-bverana na Bhibhlya, akulu a mpingo anakwanisakupereka pitsogolero toera kuphedza abale na alo-ngo m’mpingo toera kubvesesa pya nyatwa zina-thimbana na anango. Mwakubverana na makhaliro,akulu a mpingo anakwanisa kusankhula kudingamphangwa zidabuluswa kale m’mabukhu athu pamakhundu a pyakufuna pyapampingo pa Nsonkha-no wa Basa, peno kucita cidziwiso munjira yaku-thema thangwi ya nyatwa ineyi.� Mbwenye akulua mpingo nee asafunika kucita pidziwiso pyenepindzidzi onsene. Pa misonkhano yathu, ndzidzi onse-ne panadzagumanika anthu apswa na alendo akutinee asadziwa pya nyatwa ineyi, pontho ife tisafunakuti anthu anewa akhale akusudzuka. Nee munthum’bodzi asafunika kucitiswa kunentseka thangwiyakuphatisira perfumemwakukhonda piringanami-dida.

� Toera kuona mphangwa zakuthimizirika, onani nsolo waku-ti: “Ajuda para quem tem MSQ” mu Despertai!, 8 de Agosto de 2000matsamba 8-10.

Khala pa mpingo iripo nyatwa ineyi, mwakubve-rana na makhaliro, akulu anakwanisa kucita masa-sanyiro kwa ale anathimbana na utenda unoyu toe-ra akhale pa mbuto yawo okhene mu Nyumba yaUmambo. Mwacitsandzo, panango anakwanisa ku-khala mu sala inango ya Nyumba ya Umambo yakutiyaligarwi na mitcini yakugaluza mafala toera akwa-nise kubvesera misonkhano. Khala njira ineyi nkha-be kuphata basa, pontho anango asapitiriza ku-thabuka kakamwe, mpingo unakwanisa kugravarimisonkhano toera kuphedza anthu anewa, peno ku-phatisira ntokodzi toera kubvesera misonkhano ku-bulukira kunyumba kwawo, ninga pinacitirwa aleakuti nkhabe kwanisa kubuluka panyumba.Mu pyaka pyacincino, Utumiki Wathu Wa Umambo

usawangisa abale na alongo toera kudinga mwa-didi pyenepi pa kugumanika pa misonkhano yagawo. Nakuti misonkhano mizinji ya gawo isaciti-rwa m’mbuto zakufungwa mbizikhala na maventoi-nya peno mitcini ya ar condicionados, anyakubveseraasaphembwa toera kucalira kuphatisira maperfumeakununkhira kakamwe m’misonkhano ineyi. Abalena alongo asaphembwa toera kupangiza citsalakanocakupambulika kakamwe pa misonkhano ya gawo,thangwi m’mbuto zenezi nkhabe kudzagumanikambuto toera kuphedza ale anathimbana na nyatwaya khwema ya perfume. Mbwenye pitsogolero pye-nepi nee pikhabveka kuti pisafunika kuphatisirwaninga ntemo pa misonkhano ya mpingo, pontho neepisafunika kuoniwa munjira ineyi.Mu ndzidzi unakhala ife m’makhaliro ano api-

nthu, ife tonsene tisaona nyatwa thangwi yaku-sowa kwathu ungwiro. Tisapereka takhuta kaka-mwe anango angawangisira toera kululupisa nyatwazathu! Pyenepi pisaphemba kuwangisira kwathutoera kucalira kuphatisira perfume peno mafutaanango akununkhira toera abale na alongo athuakhonde kunentseka pa kugumanika pa misonkha-no Yacikristu. Mbwenye ufuni unatikulumiza toerakucita pyenepi na ntima onsene.

MIBVUNDZO INACITWA NA ANYAKULERI

Tinacitanji toera kuphedza abale na alongoanathimbana na utenda wakukhonda kufunakubva khwema ya perfume na pinango?

15 YA MADZALO YA 2015 29

Page 30: N8 CENJEZI - download-a.akamaihd.nettu andzawo. Mbuto mwace, iwo ‘asaona ana-7. Kodi Yezu apangiza tani kucepeseka m’mafalace na ma-citiro ace? 8, 9. Tinakwanisa tani kupangiza

30 NCENJEZI

ˇ Ponsyo Pilato asadziwika na ale analeri Bhibhlyathangwi ya pidacita iye pakutongwa kwa Yezu na ku-phiwa kwace. (Mat. 27:1, 2, 24-26) Mbwenye dzinayace isagumanikambo kakamwe m’mabukhu acinci-no analonga pya mbiri yakale. Mwakubverana na bu-khu ya Dicionario Bıblico Anchor, mabukhu akudzikoanalonga pya iye ndi “mazinji, pontho asalonga pin-thu pizinji kupiringana atongi onsene Aciroma a kuYuda.”

Dzina ya Pilato isagumanika mwakubwereza-bwereza m’mabukhu adalembwa na Josefo analongapya mbiri ya Ayuda. Iye alemba mbiri za pinthu pita-tu pinalonga pya nyatwa idathimbana na Pilato mundzidzi ukhatonga iye dziko ya Yudeya. Mbiri yaci-nai yathimizirwa na nyambiri Waciyuda anacemerwaFilo. Nyakulemba Waciroma anacemerwa Tacito ada-lemba pya mbiri ya utongi Waciroma, apangiza kutiPonsyo Pilato atawirisa kuphiwa kwa Yezu nkati mwautongi wa Tiberyo.

Mu caka 1961, anyakupfundza mbiri ya anthu mukudinga pyakusala m’madembe, pikhafufudza iwomadembe a thando Yaciroma yakucitira pisango kuSezareya mu dziko ya Israele, agumana mwala uda-

phatisirwa papswa udalembwa dzina ya Pilato munji-ra yakuoneka mwadidi mu Cilatini. Cithundzithundzica mwala uyu cisapangiza phindi idagomoka, mbwe-nye pisalongwa kuti kale pakhadalembwa tenepa: “Ti-beryo (uyu) Ponsyo Pilato, Ntongi wa nzindawa Yude-ya, akhadaimangira alungu akulemedzeka.” Nyumbainalongwa panango ndi templo ikhadamangwa toerakupasa mbiri Tiberyo, Ntongi Waciroma.

MIBVUNDZO INACITWA NA ANYAKULERI

Kodi mabukhu akudziko asalongambo kutiPonsyo Pilato akhalipodi?

Pa phindi ya mwalauyu pakhadalembwadzina ya Pilato muCilatini

Photograph � Museu wa Israele,ku Yerusalemu; mu Utongi Wakalewa dziko ya Israele

ˇ Nsolo wakuti “Perguntas dos Leitores” udabuluswamuA Sentinela ya 15 de Julho de 2002,walonga kutimu-longo asafunika kuphimbira nsolo pakucitisa pfu-ndziro ya Bhibhlya pamaso pa m’mwazi mphangwawacimuna, mwakukhonda tsalakana khala ndi waku-batizwa peno nkhabe. Kudinga mwakuthimizirikapya nkhani ineyi kusapangiza kuti kusasanyira citso-golero ceneci ndi kwakuthema.Khala m’mwazi mphangwawacimuna anaperekera

mulongomundzidzi unacitisa iye pfundziro yakukha-zikiswa ndi wakubatizwa, mwandimomwene, mulo-ngo asafunika kuphimbira nsolo. Munjira ineyi, iyeasapangiza cilemedzo ku masasanyiro a Yahova a

utsogoleri m’mpingoWacikristu, thangwi mu ndzidziunoyu, mulongo akucita basa yakuti ikhafunika kuci-twa na m’bale. (1 Akor. 11:5, 6, 10) Munjira inango,mulongo anakwanisa kuphembam’bale anampereke-ra toera acitise pfundziro khala iye ndi wakuthema,pontho khala ali dzololo toera kucita pyenepi.Kusiyapo pyenepi, khala mulongo akuperekerwa

na m’mwazi mphangwa wacimuna wakukhonda bati-zwa toera kucitisa pfundziro ya Bhibhlya wakuti neesi mamunace, iye nee asakulumizwa na Bhibhlya toe-ra kuphimbira nsolo. Ngakhale tenepo, cikumbunti-ma ca alongo anango panango cinaakulumiza toerakuphimbira nsolo m’makhaliro anewa.

Kodi m’mwazi mphangwa wacikazi asafunika kuphimbiransolo khala asafuna kucitisa pfundziro ya Bhibhlyapamaso pa m’mwazi mphangwa wacimuna?

Page 31: N8 CENJEZI - download-a.akamaihd.nettu andzawo. Mbuto mwace, iwo ‘asaona ana-7. Kodi Yezu apangiza tani kucepeseka m’mafalace na ma-citiro ace? 8, 9. Tinakwanisa tani kupangiza

MU CAKA 1870 nsoka ung’ono ku Pittsburgh (Alle-gheny), Pensilvania, E.U.A., watoma kufufudzaMalemba. Mu kutsogolerwa na Charles Taze Russell,iwo apfundza pya ciomboli ca Kristu, mwakukhondadembuka iwo adzindikira kuti ciomboli ndi khunduyakufunika kakamwe ya cifuniro ca Yahova. Iwo ako-merwa kakamwe kudziwa kuti ciomboli cisafungulanjira toera anthu apulumuke, ngakhale ale akuti adza-ti kubva pya Yezu! Mu kupereka kwawo takhuta, iwoakulumizika toera kukumbukira kufa kwa Yezu pyakapyonsene.—1 Akor. 11:23-26.M’bale Russell afika pakubulusa revista ya Zion’s

Watch Tower (A Torre de Vigia de Siao) yakuti ikhatsidzi-kiza cipfundziso ca ciomboli ninga cipangizo cikulukakamwe ca ufuni wa Mulungu. Revista ya Torre de Vi-gia yacemera ndzidzi wa Cikumbuso ca kufa kwaKristu ninga “ndzidzi wakufunika kakamwe,” ponthoyakulumiza anyakuleri toera kucita Cikumbuso kuPittsburgh na m’mbuto zinango m’misoka payokha.“Ngakhale kuti munthum’bodzi, awiri peno atatu a ci-khulupiro ceneci cakufunika kakamwe akucita ciku-mbuso”—Kristu mbadakhala pabodzi na iwo.Pyaka pyonsene, anthu azinji kakamwe akhaenda

ku Pittsburgh kacita Cikumbuso. Ncemerero walonga:“Imwe munadzatambirwa na ntima onsene.” Mwa-ndimomwene, Anyakupfundza Bhibhlya akhatambiraabale na alongo awom’manyumbamwawo na kuapasacakudya. Mu caka 1886, “Nsonkhano Ukulu” wa ntsi-ku zingasi wacitwa mu ndzidzi wa Cikumbuso. Revis-

ta ya Torre de Vigia yakulumiza: “Bwerani na ntima wa-kudzala na ufuni kuna Mbuya, kuna anthu ace naundimomwene wace.”Mu pyaka pizinji, Anyakupfundza Bhibhlya ku Pi-

ttsburgh akhacita misonkhano mikulu kwa anyaku-khulupira ciomboli akuti akhaenda kweneku toera ku-gumanika pa Cikumbuso.Mu ndzidzi ukhathimizirikaAnyakupfundza Bhibhlya, numero na kukula kwa mi-sonkhano ya Cikumbuso ikhathimizirikambo pa dzikoyonsene. Ray Bopp wa mpingo wa ku Chicago aku-mbuka kuti mu caka 1910, pyakwata midzidzi mizinjitoera kupereka pidzindikiro pya Cikumbuso kwa ma-dzana a anthu akhadagumanika, thangwi azinji kaka-mwe adagumanika ndi ale anadya pidzindikiro.Ndi pidzindikiro pipi pikhaphatisirwa? Maseze

akhadziwa kuti Yezu aphatisira vinyu pa CakudyaCancidodo, mu ndzidzi uzinji, revista ya Torre de Vigiaikhaphemba toera kuphatisira sumu ya mauva akuto-kota peno akuphika, toera kucalira kuyesera anthu“akufewa m’manungo mwawo.” Mbwenye vinyu ikha-perekwa kwa ale akhaona kuti “vinyu ikhafunika ku-phatisirwa.” Mukupita kwa ndzidzi, AnyakupfundzaBhibhlya abvesesa kuti vinyu yakufuwira yakukhondakuthathanywa na pinango ikhali yakuthema toera kui-mirira ciropa ca Yezu.Kukumbukira kufa kwa Yezu pikhapasa mwai to-

era kunyerezera pyenepi mwacidikhodikho. Mbwe-nye m’mipingo inango, anthu akhapangiza kutsukwa-la ninga pa kuferwa, pontho pikhamala Cikumbuso

MPHANGWA ZATHU ZAKALE

“Ndzidzi Wakufunika Kakamwe”

Bokosi inapangizakugawirwa kwa pidzindikiropya Cikumbuso kuTabernakulu ya ku London

Jaro toera kuikhiravinyu ikhaphatisirwa paCikumbuso ku Pittsburgh

Pikhali iye nkaidi,Harold King alembamafala na nyimbozizinji zinalonga pyaCikumbuso

˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙

˙˙

˙˙

˙˙

˙˙

˙˙

˙˙

˙˙

˙˙

˙˙

˙˙

˙˙

˙˙

˙˙

˙˙

˙˙

˙˙

˙˙

˙˙

˙˙

˙˙

˙˙

˙˙

˙˙

˙˙

˙˙

˙˙

˙˙

˙˙

˙˙

˙

˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙

˙˙

˙˙

˙˙

˙˙

˙˙

˙˙

˙˙

˙˙

˙˙

˙˙

˙˙

˙˙

˙˙

˙˙

˙˙

˙˙

˙˙

˙˙

˙˙

˙˙

˙˙

˙˙

˙˙

˙˙

˙˙

˙˙

˙˙

˙˙

˙˙

˙

˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙

Page 32: N8 CENJEZI - download-a.akamaihd.nettu andzawo. Mbuto mwace, iwo ‘asaona ana-7. Kodi Yezu apangiza tani kucepeseka m’mafalace na ma-citiro ace? 8, 9. Tinakwanisa tani kupangiza

w1

5 0

2/1

5-S

EN

14

10

22s

Kopyarini revista inona mabukhu anangomwakukhonda lipa muwww.jw.org /seh

Munakwanisambo kuleriBhibhlya ya Traducao doNovo Mundo muInterneti

Pitani muwww.jw.org/seh,peno citani scan pacidzindikiro ici

no

p

anthu nee akhakwanisa kucedza. Mbwenye bukhu ya-kuti Jeova idabuluswa mu caka 1934, yalonga kuti Ci-kumbuso nee cisafunika kucitwa “mwakutsukwala”thangwi ya kufa kwa Yezu, mbwenye “mwakukome-rwa” thangwi ya utongi wace ninga Mambo kutomeramu caka 1914.Caka 1935 cabweresa macinjo akuti akhuya maciti-

ro a Cikumbuso ntsogolo, thangwi ya kubvekeswa kwa“mwinji ukulu” unalongwa pa Apokalipse 7:9. Mpakamu caka ceneci, atumiki a Yahova akhabvesesa kutinsoka unoyu ndi Akristu akuperekeka akuti nee akha-li aphinga kakamwe. Mbwenye cincino, mwinji unoyuukulu wamphambvu wadzindikirwa ninga alambiriakukhulupirika akuti asadikhira kukhala mu paradizupa dziko yapantsi. Mu kutowezera mabvekero anewana kufufudza kunango kudacitwa mwacidikhodikho,Russell Poggensee alonga: “Yahova nee andipasa cidi-khiro cakuenda kudzulu kubulukira mwa nzimu wacewakucena.” M’bale Poggensee—na anyakukhulupirikaanango azinji ninga iye, asiya kudya pidzindikiro,mbwenye iwo apitiriza kugumanika pa Cikumbuso.Mu “ndzidzi unoyuwakufunika kakamwe,”makam-

panya akupambulika akumwazamphangwa akhapere-ka mwai wadidi kakamwe kwa onsene toera kupangi-za kupereka kwawo takhuta ku ciomboli. Mu caka1932 Boletim (Utumiki wa Umambo) wakulumiza Akris-tu toera kucalira kukhala ale “anadya pidzindikiro”mbakhonda kuphata basa yakumwaza mphangwa zaundimomwene. Mu caka 1934, Boletim yaphemba toe-

ra kutumikira ninga apainiya akuphedza mbibvundza:“Anadzaoneka anthu akukwana 1.000 anafuna ku-lembesa pa ndzidzi wa Cikumbuso?” Thangwi yaanyakudzodzwa, Informante yapitiriza: “Kukomerwakwawo kunadzakhala kwakukwana basi ene angacitakhundu mu kupereka umboni wa Umambo.” Mukupi-ta kwa ndzidzi, mafala anewa akhali sawasawa kwa aleanadikhira kukhala pa dziko yapantsi.�Kwa atumiki onsene a Yahova, maulo a ntsiku ya Ci-

kumbuso ndi akupambulika kakamwe pacaka. Iwoasakumbuka Cikumbuso ngakhale pantsi pa makhali-ro akunentsa. Mu caka 1930, Pearl English na m’balewace wankazi anacemerwa Ora afamba nsindzo wamakilometru 80 na miyendo toera kugumanika paCikumbuso. Pikhali iye nkaidi ku Xina, misionaryoanacemerwa Harold King alemba mafala na nyimbozizinji zinalonga pya Cikumbuso, pontho akhacita pi-dzindikiro pya Cikumbuso mu kuphatisira corrante ya-kupswipa na mpunga. Kubulukira ku Europa Orientalmpaka ku America Central kufikira ku Afrika, akristuacipapo aikha umaso wawo pangozwi m’midzidzi yankhondo peno yakukhondeswa kulambira toera kuku-mbuka kufa kwa Yezu. Mwakukhonda tsalakana mbu-to inakhala ife peno makhaliro athu, ife tisagumanyi-kana toera kupasa mbiri Yahova Mulungu na YezuKristu mu ndzidzi wakufunika kakamwe wa Ciku-mbuso.

� Mukupita kwa ndzidzi, Boletim yadzacemerwa Informante,lero isacemerwa Utumiki Wathu Wa Umambo.

Tsamba na lapi iyi ikhafambiswa nkwartu ibodzina ibodzi ya kaidi ya ku Nikaragua toera kulembanumero ya anthu adagumanikapa Cikumbuso

Abale agumanyikana ku Mordovia mu dziko yaRusiya m’mazunde toera kucita Cikumbuso mucaka 1957

˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙

˙˙

˙˙

˙˙

˙˙

˙˙

˙˙

˙˙

˙˙

˙˙

˙˙

˙˙

˙˙

˙˙

˙˙

˙˙

˙˙

˙˙

˙˙

˙˙

˙˙

˙˙

˙˙

˙˙

˙˙

˙˙

˙˙

˙˙

˙˙

˙˙

˙

˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙