NARODNA BANKA NA REPUBLIKA NARODNA BANKA NA REPUBLIKA MAKEDONIJAMAKEDONIJA

Direkcija za CBO i devizni rezerviDirekcija za CBO i devizni rezervi

Prezentacija na tema:Prezentacija na tema:

DEVIZNIOT PAZAR DEVIZNIOT PAZAR

VO REPUBLIKA MAKEDONIJAVO REPUBLIKA MAKEDONIJA

Emilija HristovaEmilija Hristova

Devizen pazarDevizen pazar

PoimPoim

Preduslovi za postoewePreduslovi za postoewe

Motivi za vlez na devizen pazarMotivi za vlez na devizen pazar• realnirealni• {pekulativni{pekulativni

Postoi od osamostojuvaweto na RMPostoi od osamostojuvaweto na RM

Prevzemen devizen sistem od porane{nata Prevzemen devizen sistem od porane{nata dr`avadr`ava

Maj 1993 god. donesen Zakonot za devizno Maj 1993 god. donesen Zakonot za devizno rabotewe na RMrabotewe na RM

Rakovoden fluktuira~ki devizen kurs, no Rakovoden fluktuira~ki devizen kurs, no de de factofacto fiksen devizen kurs fiksen devizen kurs

Istorijat na devizniot pazar vo RMIstorijat na devizniot pazar vo RM

Fazi vo razvojot na pazarotFazi vo razvojot na pazarot

Maj 1993 god. do oktomvri 2002 godinaMaj 1993 god. do oktomvri 2002 godina

Od oktomvri 2002 godina pa do denesOd oktomvri 2002 godina pa do denes

Osnovna funkcija na devizniot pazar e efikasna Osnovna funkcija na devizniot pazar e efikasna alokacija na deviznite sredstva alokacija na deviznite sredstva

Pazarot na stranski plate`ni sredstva-devizniot Pazarot na stranski plate`ni sredstva-devizniot pazar pretstavuva organizirano kupuvawe i pazar pretstavuva organizirano kupuvawe i prodavawe devizi za denari.prodavawe devizi za denari.

Predmet na kupoproda`ba se devizite Predmet na kupoproda`ba se devizite propi{ani od strana na NBRMpropi{ani od strana na NBRM

Trguvaweto so devizi se realizira na dve nivoa:Trguvaweto so devizi se realizira na dve nivoa:• pazar me|u pravni licapazar me|u pravni lica• menuva~ki pazarmenuva~ki pazar

Prometot koj se realizira na devizniot pazar Prometot koj se realizira na devizniot pazar postojano raste t.e bele`i nagoren trendpostojano raste t.e bele`i nagoren trend

KarakteristikiKarakteristiki

Obem na Obem na devizendevizen pazar pazar

Vidovi transakciiVidovi transakcii

Promptni – Promptni – spotspot (~ie realizirawe e vo rok 48 ~asa) (~ie realizirawe e vo rok 48 ~asa)

Terminski – Terminski – forwardforward (~ie realizirawe e vo rok podolg od 48 ~asa)(~ie realizirawe e vo rok podolg od 48 ~asa)

Dva segmenta na deviznot Dva segmenta na deviznot pazar vo RMpazar vo RM

Pazar na pravni lica - 75% od vkupniot promet na Pazar na pravni lica - 75% od vkupniot promet na pazarotpazarot(tuka spa|a i me|ubankarskiot pazar)(tuka spa|a i me|ubankarskiot pazar)

Menuva~ki pazar – 25% od vkupniot promet na pazarotMenuva~ki pazar – 25% od vkupniot promet na pazarot

Pazar pome|u pravni lica i Pazar pome|u pravni lica i menuva~ki pazarmenuva~ki pazar

Predmet na kupoproda`ba na Predmet na kupoproda`ba na devizniot pazardevizniot pazar

Evro - Evro - EUREUR SAD dolar - SAD dolar - USDUSD Japonski jen - Japonski jen - JPYJPY Britanska funta - Britanska funta - GBPGBP [vajcarski frank - [vajcarski frank - CHFCHF Avstraliski dolar - Avstraliski dolar - AUDAUD Kanadski dolar - Kanadski dolar - CADCAD Danska kruna - Danska kruna - DKKDKK Norve{ka kruna - Norve{ka kruna - NOKNOK [vedska kruna - [vedska kruna - SEKSEK

U~esnici na devizniot pazarU~esnici na devizniot pazar

Pazar na pravni licaPazar na pravni lica• pravni licapravni lica• bankibanki• NBRMNBRM

Menuva~ki pazarMenuva~ki pazar• menuva~nicimenuva~nici• doma{ni/stranski fizi~ki licadoma{ni/stranski fizi~ki lica

Pazar me|u pravni licaPazar me|u pravni lica

Transferot na sredstvata e `iralenTransferot na sredstvata e `iralen

Organiziran e preku ovlastenite bankiOrganiziran e preku ovlastenite banki

Del od ovoj pazar e me|ubankarskiot pazarDel od ovoj pazar e me|ubankarskiot pazar

Obem na transakcii na pazarot Obem na transakcii na pazarot na pravni licana pravni lica

Transakcii me|u banki i pravni lica - 81% od Transakcii me|u banki i pravni lica - 81% od vkupniot iznosvkupniot iznos

Transakcii na me|ubankarski pazar - 19% od Transakcii na me|ubankarski pazar - 19% od vkupniot iznosvkupniot iznos

Obem na transakcii na pazarot Obem na transakcii na pazarot na pravni lica i me|na pravni lica i me|ubankarskiot pazarubankarskiot pazar

Vidovi transakcii na pazarot me|u Vidovi transakcii na pazarot me|u pravni licapravni lica

PromptniPromptni

TerminskiTerminski

Predmet na kupoproda`ba na Predmet na kupoproda`ba na pazarot me|u pravni licapazarot me|u pravni lica

Devizi – dominiraatDevizi – dominiraat

Efektivni stranski sredstvaEfektivni stranski sredstva

Instrumenti vo me|unarodniot platen promet Instrumenti vo me|unarodniot platen promet (bankarski ~ekovi, akreditivi, menici itn.)(bankarski ~ekovi, akreditivi, menici itn.)

Menuva~ki pazarMenuva~ki pazar

Organiziran kaj menuva~niciOrganiziran kaj menuva~nici

Kupovno-proda`niot kurs se formira slobodnoKupovno-proda`niot kurs se formira slobodno

Transferot na sredstva e gotovinskiTransferot na sredstva e gotovinski

Predmet na kupoproda`baPredmet na kupoproda`ba na na menuva~kiot pazarmenuva~kiot pazar

Efektivni stranski sredstva od/na fizi~ki licaEfektivni stranski sredstva od/na fizi~ki lica

Vidovi transakcii na Vidovi transakcii na menuva~kiot pazarmenuva~kiot pazar

Promptna transakcija so istovremeno fizi~ko Promptna transakcija so istovremeno fizi~ko predavawe na efektivnite stranski pari i predavawe na efektivnite stranski pari i protivvrednost vo denariprotivvrednost vo denari

Me|ubankarski pazarMe|ubankarski pazar

Glavni u~esnici se poddr`uva~ite na pazarot Glavni u~esnici se poddr`uva~ite na pazarot ((market makersmarket makers), no na nego u~estvuvaat i ), no na nego u~estvuvaat i ostanatite 13 ovlasteni bankiostanatite 13 ovlasteni banki

Za zadovoluvawe na potrebata od likvidnosta, Za zadovoluvawe na potrebata od likvidnosta, bankite me|usebno trguvaat so:bankite me|usebno trguvaat so:• devizni depozitidevizni depoziti• kupuvawe/prodavawe devizikupuvawe/prodavawe devizi

Banki poddr`uva~i na pazarot - Banki poddr`uva~i na pazarot - Market makersMarket makers

Vovedeni od 18 avgust 2005 god.Vovedeni od 18 avgust 2005 god. Komercijalna banka a.d. SkopjeKomercijalna banka a.d. Skopje Stopanska banka a.d. SkopjeStopanska banka a.d. Skopje Tutunska banka a.d. SkopjeTutunska banka a.d. Skopje Invest banka a.d. SkopjeInvest banka a.d. Skopje

[ema na intervencija na [ema na intervencija na centralnata bankacentralnata banka

Banka poddr`uva~

Ovlastena banka

Ovlastena banka

Ovlastena baka

Ovlastena banka

Ovlastena banka Ovlastena banak

Ovlastena banka

kupuvawe/prodavawena devizi

Ovlastena banka

Banka poddr`uva~

Banka poddr`uva~

Banka poddr`uva~

kupuvawe/prodavawena devizi

kupuvawe/prodavawena devizi

kupuvawe/prodavawena devizi

Nedostatoci na me|ubankarskiot Nedostatoci na me|ubankarskiot pazar vo RMpazar vo RM

U~estvo na mal broj bankiU~estvo na mal broj banki Postojano prisustvo na NBRMPostojano prisustvo na NBRM Slaba konkurentnost me|u bankiteSlaba konkurentnost me|u bankite Mal broj na realizirani transakcii me|u bankiteMal broj na realizirani transakcii me|u bankite

Izvr{eni reformi na devizniot Izvr{eni reformi na devizniot pazarpazar

Zgolemuvawe na minimalniot iznos na Zgolemuvawe na minimalniot iznos na transakcija od 15.000 evra na 30.000 evratransakcija od 15.000 evra na 30.000 evra

Voveduvawe na elektronska platforma na Voveduvawe na elektronska platforma na trguvawetrguvawe

Voveduvawe na banki poddr`uva~iVoveduvawe na banki poddr`uva~i

Mesto i uloga na NBRM na Mesto i uloga na NBRM na devizniot pazardevizniot pazar

Intervenira na svoja inicijativa preku banki Intervenira na svoja inicijativa preku banki poddr`uva~ipoddr`uva~i

Intervenira zaradi ostvaruvawe na celite na Intervenira zaradi ostvaruvawe na celite na makroenomskata politikamakroenomskata politika

Aktivno i kontinuirano gi sledi dvi`ewata na Aktivno i kontinuirano gi sledi dvi`ewata na devizniot pazardevizniot pazar

Ja zadr`uva regulatornata uloga na devizniot Ja zadr`uva regulatornata uloga na devizniot pazar pazar