Nastavne metode zaNastavne metode za turističku geografijuturističku geografiju

1. dio1. dio

Predlozi za uvodPredlozi za uvod

1. Slika1. Slika

* Učenici opisuju sliku* Učenici opisuju sliku* Primjeri:* Primjeri:

▫ Fotografija ▫ Fotografija ▫ Crtež ▫ Crtež ▫ Diagram ▫ Diagram ▫ Tabela ▫ Tabela ▫ Karta ▫ Karta ▫ Satelitski snimak ▫ Satelitski snimak

* Prezentacija slike* Prezentacija slike ▫ Plakat ▫ Plakat ▫ Atlas ▫ Atlas ▫ Projektor ▫ Projektor ▫ Kopija ▫ Kopija

* Naznaka* Naznaka ▫ Praktične su slike koje prikazuju nešto ▫ Praktične su slike koje prikazuju nešto iznenađujuće, šta bi se učenicima dopalo i iznenađujuće, šta bi se učenicima dopalo i probudilo njihovu radoznalost!probudilo njihovu radoznalost!

2. Poređenje dvije slike2. Poređenje dvije slike

* Učenici upoređuju 2 slike i opisuju ih * Učenici upoređuju 2 slike i opisuju ih * Učenici samostalno odlučuju iz slika temu časa * Učenici samostalno odlučuju iz slika temu časa

3. Teme3. Teme

* Učenici opisuju i odlučuju samostalno o temi * Učenici opisuju i odlučuju samostalno o temi koja će biti obrađena na časukoja će biti obrađena na času* Primjeri:* Primjeri: ▫ Minerali ▫ Minerali ▫ Klima ▫ Klima -Hidrografija -Hidrografija ▫ Instrumenti (Kompas, Aparat za mjerenje ▫ Instrumenti (Kompas, Aparat za mjerenje padavina)padavina)

4. Eksperimenti4. Eksperimenti

* Čas počinje sa pokušajem* Čas počinje sa pokušajem

* Korisne su kratke demonstracije* Korisne su kratke demonstracije ▫ Primjeri za kondenzaciju: ▫ Primjeri za kondenzaciju: Nastavnik duva u hladan prozor Nastavnik duva u hladan prozor

5. Kratke priče5. Kratke priče

* Nastavnik priča neki svoj doživljaj preko kojeg * Nastavnik priča neki svoj doživljaj preko kojeg će se uvesti u temu časaće se uvesti u temu časa

* Primjeri za priču:* Primjeri za priču: ▫ Doživljaj iz odmora ▫ Doživljaj iz odmora

6. Tekst6. Tekst

* Nastavnik ili đak čitaju na početku časa tekst * Nastavnik ili đak čitaju na početku časa tekst koji sadrži temu časakoji sadrži temu časa

* Primjeri za tekst* Primjeri za tekst

▫ Stručni tekst iz leksikona ▫ Stručni tekst iz leksikona

▫ Isječak iz novina ▫ Isječak iz novina

7. Film ili filmski isječak7. Film ili filmski isječak

* Nastavnik pokazuje kraći film ili isječak koji * Nastavnik pokazuje kraći film ili isječak koji uvodi u temuuvodi u temu

8. Zadatak sa greškama8. Zadatak sa greškama

* Nastavnik prezentuje zadatak koji sadrži jednu * Nastavnik prezentuje zadatak koji sadrži jednu ili više grešakaili više grešaka

* Metoda služi prije svega ako je u prethodnim * Metoda služi prije svega ako je u prethodnim časovima određena tema već obrađenačasovima određena tema već obrađena * Primjer:* Primjer: ▫ Klimatske i vegetacione zone se kombinuju ▫ Klimatske i vegetacione zone se kombinuju

9. Puzzle9. Puzzle

* Nastavnik dijeli kopiju sa puzzle-djelićima. * Nastavnik dijeli kopiju sa puzzle-djelićima. Učenici režu djeliće i pravilo ih sastavljaju. Učenici režu djeliće i pravilo ih sastavljaju.

* Primjeri* Primjeri ▫ Pregled nad svim kontinentima ▫ Pregled nad svim kontinentima ▫ Države jednog kontinenta ▫ Države jednog kontinenta

10. Zagonetka10. Zagonetka* Nastavnik prezentuje ili podjeljuje geografsku * Nastavnik prezentuje ili podjeljuje geografsku zagonetku zagonetku

* Primjeri* Primjeri ▫ Ukrštenica ▫ Ukrštenica ▫ Rebus ▫ Rebus ▫ Riječi za izmijenjenim redosledom slova ▫ Riječi za izmijenjenim redosledom slova

11. Atlas-putovanje11. Atlas-putovanje

* Nastavnik opisuje putovanje i učenici traže * Nastavnik opisuje putovanje i učenici traže spomenute stanice tokom puta u atlasuspomenute stanice tokom puta u atlasu* Učenici na kraju sami određuju cilj puta* Učenici na kraju sami određuju cilj puta

12. Ponavljanje – Varijanta 12. Ponavljanje – Varijanta 11

* Učenici po redu ponavljaju temu i rezultate * Učenici po redu ponavljaju temu i rezultate zadnjeg časazadnjeg časa

* Pitanja koja se pojavljuju tokom ponavljanja * Pitanja koja se pojavljuju tokom ponavljanja mogu se iskoristiti za dalji tok nastavemogu se iskoristiti za dalji tok nastave

13. Ponavljanje – Varijanta 13. Ponavljanje – Varijanta 22

* Nastavnik piše 3-4 ključna izraza sa zadnjeg * Nastavnik piše 3-4 ključna izraza sa zadnjeg časa na tablučasa na tablu

* Učenici objašnjavaju te pojmove i daju * Učenici objašnjavaju te pojmove i daju informacije o njimainformacije o njima

1144. Brainstorming. Brainstorming

* Nastavnik zadaje temu nastave* Nastavnik zadaje temu nastave

* Učenici zapisuju šta im padne na pamet i u * Učenici zapisuju šta im padne na pamet i u okviru grupe komentarisuokviru grupe komentarisu

* Važna naznaka:* Važna naznaka: ▫ Nastavnik ne smije da komentariše izjave ▫ Nastavnik ne smije da komentariše izjave učenikaučenika

1155. Dopunjavanje . Dopunjavanje polurečenicapolurečenica

* Nastavnik predstavlja sliku sa nepotpunom * Nastavnik predstavlja sliku sa nepotpunom rečenicom koju učenici dopunjavajurečenicom koju učenici dopunjavaju

* Primjeri:* Primjeri: ▫ Kada bih bio zadužen za zaštitu životne ▫ Kada bih bio zadužen za zaštitu životne sredine u našoj zemlji bih ….sredine u našoj zemlji bih ….

▫ Kada bih bio gradonačelnik našeg grada …. ▫ Kada bih bio gradonačelnik našeg grada ….

1166. Učenici postavljaju . Učenici postavljaju pitanjapitanja* Nastavnik predstavlja temu časa* Nastavnik predstavlja temu časa

* Učenici zapisuju pitanja u vezi sa zadatom * Učenici zapisuju pitanja u vezi sa zadatom temomtemom

* Pitanja se sakupljaju i prezentuju* Pitanja se sakupljaju i prezentuju

1177. Vijest. Vijest

* Polazna tačka časa je neka aktuelna vijest iz * Polazna tačka časa je neka aktuelna vijest iz medijamedija

* Može to biti vijest sa radija ili iz novina* Može to biti vijest sa radija ili iz novina

1818. Anketa. Anketa

* Na početku časa se vrši anketa među učenicima * Na početku časa se vrši anketa među učenicima

* Pri tome moraju da odaju svoje mišljenje o nekoj * Pri tome moraju da odaju svoje mišljenje o nekoj temi tako što će o istoj glasatitemi tako što će o istoj glasati

1919. Sakupljanje . Sakupljanje informacijainformacija

* Učenici se dovoljno vremena prije obrađivanja * Učenici se dovoljno vremena prije obrađivanja neke teme zamole da sakupe informacije i neke teme zamole da sakupe informacije i podatke o istojpodatke o istoj

* Primjeri o informacijama* Primjeri o informacijama ▫ Novinski članci ▫ Novinski članci ▫ Fotografije ▫ Fotografije ▫ Internet-članci ▫ Internet-članci ▫ Predmeti ▫ Predmeti

220.0. Ekskurzija Ekskurzija

* Pri početku teme predstoji ekskurzija* Pri početku teme predstoji ekskurzija

* Preko toga učenici stiču prvi utisak odnosno * Preko toga učenici stiču prvi utisak odnosno impulse iz kojih se u daljem toku razrađuju pitanja impulse iz kojih se u daljem toku razrađuju pitanja ili utisici za dalji rad tokom nastaveili utisici za dalji rad tokom nastave

2. dio2. dio

Predlozi za izradu Predlozi za izradu temeteme

1 Rad s tekstovima1 Rad s tekstovima

* Tekstovi se višestruko mogu obrađivati* Tekstovi se višestruko mogu obrađivati

▫ Učenici čitaju tekst i podvlače važne pojmove ▫ Učenici čitaju tekst i podvlače važne pojmove ▫ Učenici sačinjavaju sadržaj teksta ▫ Učenici sačinjavaju sadržaj teksta ▫ Učenici odgovaraju na pitanja ▫ Učenici odgovaraju na pitanja ▫ Učenici upotrebljavaju informacije u tekstu ▫ Učenici upotrebljavaju informacije u tekstu

kako bi odgovorili na zapisana pitanja kako bi odgovorili na zapisana pitanja ▫ Učenici u desnom dijelu zapisuju odgovore▫ Učenici u desnom dijelu zapisuju odgovore

▫ Učenici dopunjavaju tekst s praznim cjelinama ▫ Učenici dopunjavaju tekst s praznim cjelinama ▫ Učenici komentarišu tekst ▫ Učenici komentarišu tekst ▫ Učenici prepisuju tekst ▫ Učenici prepisuju tekst ▫ Učenici traže odgovarajući naslov za neki tekst ▫ Učenici traže odgovarajući naslov za neki tekst

* Primjeri za tekst* Primjeri za tekst ▫ Internet-tekstovi ▫ Internet-tekstovi ▫ Stručni tekstovi iz leksikona▫ Stručni tekstovi iz leksikona ▫ Novinski članci ▫ Novinski članci ▫ Izvještaji sa putovanja ▫ Izvještaji sa putovanja ▫ Intervjui ▫ Intervjui

2. rad sa slikama2. rad sa slikama

* Nastavnik predstavlja ili dijeli slike* Nastavnik predstavlja ili dijeli slike

* Učenici opisuju, objašnjavaju, prepisuju, * Učenici opisuju, objašnjavaju, prepisuju, komentarišu, upoređuju slikekomentarišu, upoređuju slike

* Primjeri za slike* Primjeri za slike ▫ Fotografije ▫ Fotografije ▫ Karikature ▫ Karikature ▫ Plakati ▫ Plakati ▫ Projektor ▫ Projektor

3. Rad sa geografskim kartama3. Rad sa geografskim kartama

* Nastavnik predstavlja geografsku kartu* Nastavnik predstavlja geografsku kartu

* Učenici opisuju, objašnjavaju, dopunjavaju i * Učenici opisuju, objašnjavaju, dopunjavaju i porede kartuporede kartu

* Učenici takođe mogu i samostalno da sačine * Učenici takođe mogu i samostalno da sačine kartukartu

* Primjeri za geografsku kartu* Primjeri za geografsku kartu ▫ Karta za planinske ture ▫ Karta za planinske ture ▫ Karta beamer-om ▫ Karta beamer-om ▫ Atlaskarte ▫ Atlaskarte ▫ Nijema karta ▫ Nijema karta

4. Rad s tabelama4. Rad s tabelama

* Nastavnik predstavlja ili dijeli tabelu* Nastavnik predstavlja ili dijeli tabelu

* Učenici objašnjavaju, porede tabelu* Učenici objašnjavaju, porede tabelu

* Učenici mogu tabelu i geografski da sačine tako * Učenici mogu tabelu i geografski da sačine tako što će istu da pretvore u dijagramšto će istu da pretvore u dijagram

5. Rad sa diagramom5. Rad sa diagramom

* Nastavnik predstavlja ili dijeli diagram* Nastavnik predstavlja ili dijeli diagram

* Učenici objašnjavaju ili porede diagram* Učenici objašnjavaju ili porede diagram

* Učenici mogu samostalno da sačine diagram* Učenici mogu samostalno da sačine diagram

* Primjer: * Primjer: ▫ Klimatski diagram ▫ Klimatski diagram

6. Sprovođenje anketa6. Sprovođenje anketa* Učenici sami sačinjavaju anketu u mjestu gdje * Učenici sami sačinjavaju anketu u mjestu gdje žive na temu koju su sami odabraližive na temu koju su sami odabrali

* Učenici sami vrše analizu rezultata ankete (npr. * Učenici sami vrše analizu rezultata ankete (npr. crtanjem diagrama)crtanjem diagrama)

7. Vođenje intervjua7. Vođenje intervjua

* Učenici sami vode intervju* Učenici sami vode intervju

* Oni vode intervju sa stručnjacima o određenoj * Oni vode intervju sa stručnjacima o određenoj temitemi

* Sa stručnjacima intervju se može sprovesti * Sa stručnjacima intervju se može sprovesti tokom ekskurzije, oni se mogu pozvati u školu, tokom ekskurzije, oni se mogu pozvati u školu, posjetiti ih na radnom mjestu ili putemposjetiti ih na radnom mjestu ili putem e-maila e-maila

8. Sačinjavanje referata8. Sačinjavanje referata

* Učenici sastave kući ili tokom nastave referat o * Učenici sastave kući ili tokom nastave referat o određenoj temi koju prezentuju na casuodređenoj temi koju prezentuju na casu

9. Internet-9. Internet-pretrapretraživanježivanje

* Učenici putem interneta skupljaju informacije o * Učenici putem interneta skupljaju informacije o određenim temamaodređenim temama

* Korisno je izvršiti pretragu u internetu i pri tome * Korisno je izvršiti pretragu u internetu i pri tome korisiti konkretne internet-adresekorisiti konkretne internet-adrese

10. Rad s modelima10. Rad s modelima

* Nastavnik učenicima objašnjava jednu temu uz * Nastavnik učenicima objašnjava jednu temu uz pomoć modelapomoć modela

* Primjeri za modele:* Primjeri za modele: ▫▫ Globus Globus ▫▫ Model vulkana Model vulkana

11. Rad s filmovima i 11. Rad s filmovima i filmskim isječcimafilmskim isječcima

* Nastavnik pokazuje film ili isječak iz filma o * Nastavnik pokazuje film ili isječak iz filma o određenoj temiodređenoj temi

* Važna je priprema pred prikazivanja filma* Važna je priprema pred prikazivanja filma

* Mogućnosti pripreme* Mogućnosti pripreme ▫ Prije gledanja filma postavlja se određeno ▫ Prije gledanja filma postavlja se određeno pitanjepitanje ▫ Učenici prije toga dobijaju katalog sa setom ▫ Učenici prije toga dobijaju katalog sa setom pitanjapitanja

12. Izvršiti procjenu12. Izvršiti procjenu

* Učenici sprovode određene procjene* Učenici sprovode određene procjene

* Primjeri za procjene:* Primjeri za procjene:

▫ Izračunati određenu mjeru▫ Izračunati određenu mjeru ▫ Izračunati klimatske vrijednosti (srednje ▫ Izračunati klimatske vrijednosti (srednje vrijednosti)vrijednosti)

13. Igra uloga13. Igra uloga

* Učenici spremaju igru uloga i istu prezentuju* Učenici spremaju igru uloga i istu prezentuju

* Za to dobijaju informacioni materijal od strane * Za to dobijaju informacioni materijal od strane nastavnikanastavnika

14. Planske igre14. Planske igre

* Učenici, uz direkcije od strane nastavnika, * Učenici, uz direkcije od strane nastavnika, sprovode plansku igru ili simulacijusprovode plansku igru ili simulaciju

* Primjer:* Primjer: ▫ Planska privredna igra u našoj školi sa ▫ Planska privredna igra u našoj školi sa eksternim specijalistimaeksternim specijalistima

1155. Ekskurzija. Ekskurzija

* Učenici razrađuju tokom ekskurzije na različit * Učenici razrađuju tokom ekskurzije na različit način određene sub-teme iz spektra tema koje su način određene sub-teme iz spektra tema koje su obrađene tokom nastaveobrađene tokom nastave

3. dio3. dio

Utvrđivanje obrađenog Utvrđivanje obrađenog gradivagradiva

1. Slika na tabli1. Slika na tabli

* Nastavnika sakuplja rezultate rada učenika i * Nastavnika sakuplja rezultate rada učenika i zapisuje ih na tablizapisuje ih na tabli

* Učenici preslikavaju sliku s table u svoje sveske * Učenici preslikavaju sliku s table u svoje sveske ili mapeili mape

2. Teks sa praznim 2. Teks sa praznim pasusimapasusima

* Učenici ispunjavaju tekst sa praznim pasusima i * Učenici ispunjavaju tekst sa praznim pasusima i na glas čitaju tekst sa svojim predlozimana glas čitaju tekst sa svojim predlozima

* Nastavnik može dodatno da prezentira svoje * Nastavnik može dodatno da prezentira svoje rezultate na projektorurezultate na projektoru

3. Diktiranje3. Diktiranje

* Nastavnik čita na glas važnu rečenicu ili rezultat * Nastavnik čita na glas važnu rečenicu ili rezultat rada i učenici preuzimaju sadržaj u svoje sveske ili rada i učenici preuzimaju sadržaj u svoje sveske ili mapemape

4. Plakati4. Plakati

* Učenici prenose rezultate svojeg rada na plakat* Učenici prenose rezultate svojeg rada na plakat

* Potom grupa učenika predstavlja svoje rezultate * Potom grupa učenika predstavlja svoje rezultate cijelom odeljenjucijelom odeljenju

* Plakat se potom objesi na zid učionice* Plakat se potom objesi na zid učionice

5. Čitanje odgovora5. Čitanje odgovora

* Više učenika čita svoj odgovor na jedno te isto * Više učenika čita svoj odgovor na jedno te isto pitanjepitanje

* Odgovor provjerevaju ostali učenici ili nastavnik * Odgovor provjerevaju ostali učenici ili nastavnik i u slučaju da je netačan oni ga ispravljajui u slučaju da je netačan oni ga ispravljaju

6. Komentarisanje grafika6. Komentarisanje grafika

* Nastavnik učenicima nudi grafiku bez teksta* Nastavnik učenicima nudi grafiku bez teksta

* Učenici sami dopisuju tekst* Učenici sami dopisuju tekst

* Primjer:* Primjer: ▫ Grafika sa različitim djelovima jednog glečera▫ Grafika sa različitim djelovima jednog glečera

7. Igra uloga7. Igra uloga

* Najprije učenici sami sačinjavaju jednu temu i * Najprije učenici sami sačinjavaju jednu temu i potom prezentuju rezultate svog rada u obliku potom prezentuju rezultate svog rada u obliku igre ulogaigre uloga

8. Film bez tona8. Film bez tona

* Poslije rada na određenoj temi tokom predavanja * Poslije rada na određenoj temi tokom predavanja nastavnik prezentira film ili isječak filma bez tonanastavnik prezentira film ili isječak filma bez tona

* Učenici komentarišu film* Učenici komentarišu film

* To može biti film koji je već na početku časa * To može biti film koji je već na početku časa prikazan sa tonomprikazan sa tonom

9. Ponavljanje gradiva9. Ponavljanje gradiva

* Tokom nastave obrađen sadržaj može da se * Tokom nastave obrađen sadržaj može da se zabilježi tokom razgovora zajedno na tabli ili kao zabilježi tokom razgovora zajedno na tabli ili kao zajedničko formulisan tekst u svesci ili u mapi zajedničko formulisan tekst u svesci ili u mapi učenikaučenika

10. Ekskurzija10. Ekskurzija

* Ekskurzija se može upotrijebiti kao zaključna * Ekskurzija se može upotrijebiti kao zaključna metoda poslije obrađivanja neke tememetoda poslije obrađivanja neke teme

* Tokom ekskurzije bi trebali svjesno nadograditi * Tokom ekskurzije bi trebali svjesno nadograditi sadržaj koji ste već na času obrađivali sadržaj koji ste već na času obrađivali

11. „Alfabet-Salata“11. „Alfabet-Salata“

* Nastavnik dijeli listiće sa kvadratićima u kojima * Nastavnik dijeli listiće sa kvadratićima u kojima su nacrtana slovasu nacrtana slova

* Na listićima su pojmovi koji se tiču prethodno * Na listićima su pojmovi koji se tiču prethodno obrađenih temaobrađenih tema

* Učenici traže sve pojmove koji su povezani sa * Učenici traže sve pojmove koji su povezani sa tom temom tom temom

* Primjer:* Primjer: ▫ 10 pojmova o temi „Indija“ bez koriscenja ▫ 10 pojmova o temi „Indija“ bez koriscenja udzbenikaudzbenika

12. Izmijenjen redosled12. Izmijenjen redosled

* Nastavnik dijeli tekst sa temom koja je * Nastavnik dijeli tekst sa temom koja je prethodno obrađena tokom nastaveprethodno obrađena tokom nastave * Redosled paragrafa u tekstu je izmijenjena* Redosled paragrafa u tekstu je izmijenjena

* Učenici dobijaju zadatak da uspostave originalni * Učenici dobijaju zadatak da uspostave originalni redosledredosled

13. Domaći zadatak13. Domaći zadatak

* I u geografiji je moguće da se završni dio nekog * I u geografiji je moguće da se završni dio nekog tematskog poljatematskog poljaobradi u obliku domaćeg zadatkaobradi u obliku domaćeg zadatka * No, to bi trebao da bude izuzetak kako se đaci ne * No, to bi trebao da bude izuzetak kako se đaci ne bi preopteretilibi preopteretili

Grupa autora:

Ljiljana Vorotović

Đeka Elezović

Saša Kovačević Mihajlović

Đula Bašić

Anđela Kadović

Jelena Šutović