Obligaciono Pravo Konacno

7/21/2019 Obligaciono Pravo Konacno

http://slidepdf.com/reader/full/obligaciono-pravo-konacno 1/46

OBLIGACIONOPRAVO

Prof.dr Slobodan Stanišić

1 POJAM I TERMINOLOGIJA

Obligaciono pravo je skup pravnih normi kojima se reguliše pravni odnos između određenih subjekata prava na osnovu kojeg jedna strana (povjerilac, creditor) ima pravo (ovlaštenje) da zahtijeva od druge nekodavanje, činjenje ili nečinjenje, a druga strana (dužnik, debitor) obavezu da takav zahtjev ispuni .



Termin obligaciono pravo se koristi da bi se označio predmet njegovog izučavanja, ato su u stvari obligacije ili tačnije obligacioni odnosi koji se uspostavljaju između subjekata

prava povodom prometa dobara.

2 RAZVOJ OBLIGACIONOG PRAVA

3 ZNAČAJ OBLIGACIONOG PRAVA

4 ODNOS OBLIGACIONOG I DRUGIH GRANA PRAVA

Odnos ob!"#$!ono" ! s%&#'no" ('#&#)

!tvarno pravo prava na potpunu ili ograničenu stvar "bligaciono pravo pravo određene osobe da prema ovlaštenju izvrši neku činidbu

!tvarno pravosu apsolutna prava i djeluju prema svima "bligaciono pravo relativno pravo i djeluje prema određenom licu

!tvarno pravoprati stvar "bligaciono pravo prati ličnost

"bjekt stvarnog pravasu stvari "bjekt obligacionog pravasu činidba

!tvarna prava su trajna "bligaciona prava brzo prestaju.

Odnos ob!"#$!ono" ! n#s*+dno" ('#&#) dok obligaciono pravo proučava i reguliše promet prava među živima (inter vivos),

nasljedno pravo reguliše taj prenos za slučaj smrti (mortis causa) i organizacijom sukcesije prava i obaveza,

nasuprot obligacionom pravu u kojem se često mijenja ovlaštenik, nasljedno pravo jeličnog karaktera i vezano je za slučaj smrti nekog lica. "d tog trenutka raspolaganjeimovinom umrlog je regulisano kogentnim normama nasljednog prava. "bligaciona pravamogu biti predmetom nasljeđivanja.

, IZVORI OBLIGACIONOG PRAVA

#zvori prava mogu biti materijalni i formalni.

Materijalni izvor prava je društveni uzrok koji izaziva nastanak prava kao društvene pojave. To su, u stvari zakonom propisane činjenice koje konstituišu konkretan obligacioniodnos ili obligaciju kao što su na primjer$ ugovor, prouzrokovanje štete, sticanje bez osnova,

poslovodstvo bez naloga, jednostrana.

Formalni izvor prava je oblik u kojem se pravo ispoljava. %ogu biti pisani i

nepisani. &isani izvori obligacionog prava su zakoni, podzakonski akti, međunarodnekonvencije, a nepisani ' običaji i opšti pravni principi.





N#.+o #b'#n+ ('o/'oo&#n*# %+%+

ačelo 0neminem laedere1, odnosno 0 ne nanosi štetu drugome1 vuče korijene još izrimskog prava. "" ovo načelo iskazuje kroz pravilo da je svako dužan da se uzdrži od

postupaka koji drugome mogu prouzrokovati štetu i odnosi se na potencijalne (budu*e)štetnike, a ne na one koji su štetu ve* prouzrokovali.

N#.+o d/7nos%! !s(/n*+n*# ob#&++8 od"o&o'nos% # !s(/n*+n*+ ! "#+n*+ ob#&++"vo načelo obično izražava pravilo da strane u obligacionom odnosu imaju dužnost da

ispune svoje obaveze u svemu kako one glase i snose odgovornost za njihovo ispunjenje.koliko jedna strana u obligacionom odnosu ne ispuni svoju obavezu, druga ima ovlaštenjeda svoje pravo ostvari prinudnim putem.

N#.+o (#7*!&o" (on##n*# / !&'#&#n*/ ob#&+# ! os%&#'!&#n*/ ('#&# 5s%#nd#'d! (#7n*+6

N#.+o ('!0*+n+ dob'!9 (oso&n!9 ob!.#*#

N#.+o *+d!ns%&+nos%! '+"/!s#n*# /"o&o'n!9 ! d'/"!9 ob!"#$!on!9 odnos#

: POJAM OBLIGACIONOG ODNOSA

Obligacioni odnos ili obligacija je pravni odnos između određenih subjekata pravakoji predstavljaju strane u tom odnosu, na osnovu kojeg jedna strana (povjerilac, creditor) ima

pravo (ovlaštenje) da zahtijeva od druge neko davanje, činjenje ili nečinjenje, a druga strana(dužnik, debitor) obavezu da takav zahtjev ispuni.

; OSOBINE OBLIGACIONOG ODNOSA"bligacioni odnos (obligacija) kao imovinskopravni odnos između određenih lica na

osnovu kojeg nastaju određena prava i obaveze samo za učesnike toga odnosa, ima sljede*eosnovne osobine $

o obligacioni odnos je imovinskopravni odnos,

o obligacioni odnos je pravni odnos između određenih lica,

o obligacioni odnos je pravni odnos određene sadržine,

o obligacioni odnos ima relativan karakter, tako da djeluje samo između subjekata tog

odnosa (dejstvo 1inter partes2).

- Pravne osobine obligacije- karakteristike obligacionog odnosa su

o Ob!"#$!on! odnos *+ !0o&!nso<('#&n! odnos

"bligacioni odnos je, dakle, pravni odnos zasnovan na 0imovinskom interesu koji seneposredno ili posredno može izraziti u novcu, pa makar i neadekvatno.

slučaju povrede prava iz obligacionog odnosa, slijedi sankcija imovinskog karakterakoja neposredno ili posredno pogađa imovinu i imovinske vrijednosti dužnika i mani+estuje seu obliku povra*aja u pređašnje stanje ili naknade štete.

3



o Ob!"#$!on! odnos *+ odnos !0+=/ od'+=+n!9 !$#

a ovu karakteristiku obligacije je bitna određenost lica koji učestvuju u pravnomodnosu (zna se koja su to lica) i njihov pravni položaj u tom pravnom odnosu.Povjerilac, kao aktivna strana u obligacionom odnosu!u"nik , kao pasivna strana u obligacionom odnosu

o Ob!"#$!on! odnos *+ ('#&n! odnos od'+=+n+ s#d'7!n+

!adržinu obligacionog odnosa čine prava i obaveze subjekata obligacionog odnosa i to pravo povjerioca da može da traži određeno davanje, činjenjenje ili nečinjenje i obavezadužnika da takav zahtjev ispuni.

o Ob!"#$!on! odnos *+ '+#%!&no" #'#%+'#

a obligaciju se može re*i da je relativan odnos imovinskog karaktera , zašti*enzakonom, sa tačno oređenim sadržajem i subjektima. "bligacija je relativan odnos , to jeodnos između tačno određenih lica, odnos između povjerioca i dužnika."vaj obligacioniodnos djeluje inter partes, što znači da povjerilac svoje pravo može ostvariti samo premadužnikua ne i prema tre*im licima.

> IZVORI OBLIGACIONIH ODNOSA

#zvori obligacija su pravno relevantne činjenice za čije postojanje zakon vezuje

nastanak obigacionog odnosa ' obligacije. &rema "", izvori obligacija su $ ugovor, prouzrokovanje štete, sticanje bez osnova, poslovodstvo bez naloga, jednostrana izjave volje (javno obe*anje nagrade, izdavanje vrijednosnih papira), druge zakonom utvrđene činjenice.

1? PODJELA OBLIGACIJA

Obligacije se dijele

o prema karakteru sankcije na$ civilne i naturalne (prirodne) obligacije4

o prema predmetu obligacije na$ pozitivne i negativne obligacije, obligacije rezultata (cilja) i

obligacije sredstva, novčane i nenovčane obligacije4o prema načinu ispunjenja i vremenu trajanja obligacije na$ trenutne i trajne obligacije4

o prema određenosti i množini predmeta na$ individualizovane i generične obligacije,

kumulativne, alternativne i +akultativene obligacije4o prema djeljivosti predmeta obligacije i množini subjekata na$ djeljive i nedjeljive

obligacije, solidarne obligacije i to$ pasivne solidarne obligacije i aktivne solidarneobligacije.

5



Podjela obligacija prema karakteru sankcije

$ivilne obligacije su takve obligacije koje posjeduju mo* prinudnog ostvarenja takoda povjerilac može podi*i kod nadležnog suda tužbu protiv dužnika i zahtijevati ostvarenjesvog potraživanja putem prinudnog izvršenja na imovini dužnika.

Prirodne %naturalne& obligacije su one koje u sebi ne sadrže pravnu sankciju u

slučaju da dužnik ne ispuni svoju obavezu, što znači da se obaveze iz navedene obligacije nemogu realizovati sudskim putem.

Podjela obligacija prema predmetu obligacije

Pozitivne obligacije su one obligacije čiji su predmet obaveze koje se sastoje uodređenom davanju ili pak činjenju određenih radnji, dakle, aktivnom ponašanju dužnika, kaošto su na primjer$ predaja predmeta kuoprodaje kod ugovora o prodaji,

predaja zakupljene stvari zakupcu, predaja predmeta posluge poslugoprimcu, obavljanje određenog rada ili djela, pla*anje naknade štete, objavljivanja ispravke u novinama, isplata nagrade u slučaju javnog obe*anja nagrade, vra*anje stečenog bez osnova, itd.

'egativne obligacije su one koje imaju za predmet određeno nečinjenje bilo u viduuzdržavanja od činjenja ili pak trpljenja. egativne obligacije se najčeš*e ustanovljavaju

ugovorom.

Obligacije rezultata %cilja& su takve obligacije kog kojih se izvršenjem prestacije postiže rezultat (cilj) radi koga je obligacija nastala. Taj cilj je tačno određen i dužnik jeispunio svoju obavezu kada ostvari taj cilj

Obligacije sredstva su takve obligacije kod kojih se izvršenjem prestacije ne mora posti*i određeni cilj, odnosno rezultat za povjerioca.

'ov(ane obligacije su obligacije koje imaju za predmet predaju određene sume

novca. a primjer$ obaveza kupca da plati cijenu u novcu, obaveza štetnika da ošte*enomnadoknadi štetu u novcu, obaveza poslodavca da radniku isplati naknadu za rad (platu) unovcu, itd.

'enov(ane obligacije su obligacije koje za predmet imaju davanje (predaju) nekihdrugih stvari koje nisu novac, odnosno određeno činjenje ili nečinjenje koje nema nepsorednonovčani izraz. a primjer, naknada štete popravakom ošte*ene stvari ili davanjem stvari istevrste i kvalitete.

Podjela oblicija prema na(inu ispunjenja i vremenu trajanja

6



)renutne obligacije su one kod kojih se ispunjenje sastoji u jednom, trenutnom aktudavanja činjenja ili uzdržavanja a primjer$ predaja stvari iz ruke u ruku, potpuna isplatakupoprodajne cijene, zakupnine, nagrade ili naknade u jednom aktu, jednokratni prolaz prekonečije zemljišta i slično. Trenutne obligacije prestaju ispunjenjem obaveze.

)rajne obligacije su one koje se ispunjavaju preduzimanjem više akata davanja,

činjenja ili uzdržavanja u određenom vremenskom periodu. a primjer$ isplata cijene na rate.

Podjela obligacija prema odre*enosti i mno"ini predmeta

&rema određenosti, obligacije se dijele na individualizovane i generičke obligacije.

#ndividualizovane obligacije su takve obligacije kod kojih je akt davanja, činjenja iliuzdržavanja tačno i potpuno određen, tako da se obligacija ispunjava preduzimanjem tog akta.

+eneri(ke obligacije su takve obligacije kod kojih je davanje, činjenje ili uzdržavanje

određeno samo prema rodu ili vrsti, tako da se obligacija ispunjava preduzimanjem akta izokvira odgovaraju*eg roda ili vrste, a prema izboru dužnika.

zavisnosti od toga da li imaju jedan ili više predmeta dijele se i na kumulativne,alternativne i +akultativne obligacije.

,umulativne obligacije su takve obligacije kod kojih dužnik duguje dva ili više predmeta i sve te predmete mora predati povjeriocu da bi se oslobodio svoje obaveze.

lternativne obligacije su takve obligacije kod kojih dužnik duguje dvije ili više

stvari ili radnji (due res sunt in obligacione), ali predmet ispunjenja obligacije je predaja samo jedne stvari ili izvršenje samo jedne od dugovanih radnji (ena res est in solutione), tako da seobligacija gasi kada dužnik ispuni jednu od dvije stvari ili radnji koje su predmet obaveze.

Fakultativne obligacije (+acultas alternativa) su takve obligacije kog kojih se duguje jedan određeni predmet (una res est in obligatione), ali obligacija može prestati i kada povjerilac primi, odnosno kada dužnik preda dugovani ili neki drugi određeni .

Podjela obligacija prema djeljivosti predmeta i mno"ini subjekata

&rema djeljivosti predmeta obligacije se dijele na djeljive i nedjeljive obligacije, a prema množini subjekata na tzv. solidarne obligacije.

!jeljive obligacije su takve obligacije čiji se predmet može podijeliti i ispuniti u višeistovrsnih dijelova, s tim da dugovani predmet zbog toga ne izmijeni suštinu, niti izgubi odsvoje vrijednosti.

'edjeljive obligacije su takve obligacije čiji se predmet ne može podijeliti ili ispunitiu više istovrsnih dijelova, a da se time ne izmijeni njegova suština ili ne smanji njegovavrijednost.

7



"ve obligacije se ne mogu djelimično ispuniti, tako da obligacija postoji sve dok ne bude ispunjena u potpunosti.

Solidarne obligacije su takve obligacije sa više dužnika ili povjerilaca kod kojih jesvaki dužnik u obavezi da ispuni cijeli dug, odnosno kod kojih je svaki povjerilac ovlašten dazahtijeva isplatu cijelog duga, ali tako da kada jedan od dužnika ispuni cijeli dug kao obavezu,

ostali se oslobađaju obaveze prema povjeriocu.

P#s!&n# so!d#'n# ob!"#$!*# ili solidarnost dužnika je takva solidarna obligacija saviše dužnika gdje svaki dužnik odgovara za cijelu obavezu i povjerilac može po svojoj voljizahtijevati ispunjenje obaveze u cjelini od bilo kojeg dužnika.

A%!&n# so!d#'n# ob!"#$!*# (solidarnost povjerilaca) je takva obligacija sa više povjerilaca kod koje svaki povjerilac ima pravo da zahtijeva od dužnika ispunjenje cijeleobaveze, ali kada dužnik svoju obavezu ispuni prema jednom povjeriocu, obligacija se gasi i

prema ostalim sapovjeriocima.

11 OP@TI POJAM UGOVORA

&od ugovorom u obligacionom pravu ili obligacionopravnim ugovorom se smatrasaglasnost volja dva ili više lica kojim se postiže neko obligaciono pravo dejstvo.

12 USLOVI ZA ZALJUČENJE UGOVORA

da ugovorne strane imaju poslovnu sposobnost,

da postoji saglasnost izjava volja ugovornih strana,

da postoji predmet ugovora,

da postoji valjan osnov ugovora,

da postoji određena +orma ugovora kod pojedinih ugovora.

Poslovna sposobnost ugovorni strana

&otpunu poslovnu sposobnost imaju punoljetna +izička lica (89 godina života) kojima poslovna sposobnost nije oduzeta i koja nisu pod starateljstvom, kao i +izička lica koja nisunavršila 89 godina života, ako su zaključila brak.

!va maloljetna +izička lica koja nisu navršila 85 godina života, kao i punoljetna licakojima je oduzeta poslovna sposobnost su potpuno poslovno nesposobna, tako da ugovorikoje bi oni zaključili ne bi proizvodili pravno djestvo. a njih ugovore zaključuju njihoviroditelji, odnosno staraoci kao zakonski zastupnici.

&otpuno poslovno nesposobna lica mogu ipak zaključivati teretne ugovore manjegznačaja, kao što je, na primjer$ kupovina namirnica, novina i slično.

9



Saglasnost volja ugovorni strana

govor se smatra zaključenim kada ugovorne strane postignu saglasnost o bitnimsastojcima ugovora.

a nastanak ugovora je potrebno postojanje i sadejstvo slobodno izraženih volja podobnih da proizvedu određene pravne posljedice, od kojih jedna ima obilježja inicijative

(ponude), a druga obilježja privatanja te inicijative (prihvat ponude). #nicijativa zazaključenje ugovora je izjava volje ponudioca upu*ena ponuđenom i zove se ponuda, a izjava

ponuđenog da prihvata ponudu, zove se prihvat ponude.

Ponuda je jednostrana izjava volje kojom jedno određeno lice (ponudilac), drugomodređenom licu (ponuđenom) nudi zaključenje konkretnog ugovora sa određenim uslovima

&onuda mora sadr"avati bitne elemente konkretnog ugovora čije se zaključenjenudi$ &onuda mora biti upu*ena od strane ovlaštenog lica

&onuda mora biti upu*ena određenom drugom &onuda mora sadržavati jasno izraženu volju ponudioca

&onuda mora biti sačinjena u određenoj +ormi koja je, kao uslov punovažnosti,zakonom propisana za određeni ugovor. &rihvat ponude je jednostrana izjava volje.

Predmet ugovora

&redmet ugovora je ono što predstavlja obavezu u jednom obligacionom odnosu, a to je uvijek neko davanje (dare), činjenje (+acere) ili nečinjenje (non +acere) ili trpljenje (patnja).&redmet ugovora je, dakle, obligaciona radnja koja može biti pozitivno (dare, +acere) ili

negativno određena (non +acere).&redmet ugovora mora imati određene osobine i to$

predmet ugovora mora biti mogu*,

predmet ugovora mora biti dopušten i

predmet ugovora mora biti određen ili odrediv.

Osnov ili causa ugovora

"snov ili causa ugovora je ono što predstavlja cilj, odnosno svrhu ugovora (causa

+inalis). "snov je ono zbog čega se dužnik obavezuje. :akle, zaključenjem ugovoraugovarači žele posti*i određeni cilj. ;ilj zbog kojeg se zaključuje ugovor (causa +inalis) mora

biti dopušten sa aspekta javnog poretka da bi ugovor bio punovažan.<ko je cilj zaključenja ugovora nedopušten, ugovor je ništav.

Forma i tuma(enje ugovora

&od formom ugovora se podrazumjeva na(in, odnosno oblik postizanja saglasnostivolja ugovornih strana, što znači da kod +ormalnih ugovora konsenzus mora biti postignut uz

poštovanje određene zakonske ili ugovorene +orme.

=



,onvalidacija ugovora (latinski 'ozdraviti, osnažiti) znači mogu*nost da se ugovor koji nije zaključen u propisanoj +ormi može, pod određenim uslovima, učiniti valjanim

pravnim poslom.

,onverzija ugovora znači pretvaranje ništavog ugovora u drugi punovažan ugovor.

)uma(enje ugovora znači prvenstveno istraživanje prave volje ugovornih strana.>asne i nesporne odredbe ugovora se ne tumače, ve* se primjenjuju onako kako glase, asporne tako da se ne treba držati doslovnog značenja upotrebljenih izraza, ve* treba istražitizajedničku namjeru ugovarača i odredbu tako razumjeti kako to odgovara načelimaobligacionog prava.

13 VRSTE OBLIGACIONIH UGOVORA

/ednostrano i dvostrano obavezni ugovori

/ednostrano obavezni ugovori su oni ugovori kod kojih obaveza nastaje samo na jednoj strani koja u tom slučaju ima položaj dužnika, dok druga ugovorna strana na osnovutakvog ugovora stiče pravo da zahtijeva ispunjenje obaveze i ima položaj povjerioca. a

primjer$ ugovor o poklonu, ugovor o posudbi (posluzi), ugovor o punomo*stvu.

!vostrano obavezni ugovori su takvi ugovori čijim zaključenjem nastaju obaveze zaobe ugovorne strane, dakle, i za povjerioca i za dužnika.

)eretni i dobro(ini ugovori

)eretni %naplatni& ugovori su oni kod kojih jedna ugovorna strana daje ili nešto činikao naknadu za protivčinidbu koju dobija od druge ugovorne strane. a primjer$ ugovor o prodaji, ugovor o zakupu, ugovor o zajmu uz naplatu kam?te, ugovor o djelu, ugovor o radu isl.

!obro(ini %besplatni& ugovori su oni kod kojih jedna ugovora strana za primljenučinidbu ne daje nikakvu naknadu (protivčinidbu). a primjer$ ugovor o poklonu, ugovor ozajmu bez kamate, ugovor o posluzi, ugovor o besplatnoj ostavi.

Formalni i neformalni ugovori

Formalni ugovori su oni za čije se zaključenje traži određena +orma propisanazakonom ili određena ugovorom. @od navedenih ugovora +orma je bitan elemen?t ugovora.

a primjer$ ugovor o prodaji ili poklonu nepokretnosti

'eformalni ugovori su oni za čije zaključenje se ne traži nikakva +orma, ve* kojinastaju kada stranke postignu saglasnost o bitnim sastojcima konkretnog ugovora. a primjer$ugovor o prodaji pokretnih stvari, ugovor o nalogu i sl.

,onsensualni i realni ugovori

,onsensulni ugovori su oni ugovori kod kojih je za nastanak i punovažnost ugovoradovoljno da ugovorne strane postignu saglasnost o bitnim elementima tog ugovora, a ne tražise +orma ili pak predaja stvari drugoj ugovornoj strani.

8A



0ealni ugovori su oni koji nastaju kada ugovorne strane postignu saglasnost volja o bitnim elementima i kada jedna strana u ugovoru preda drugoj stvar koja je predmet ugovora.&rimjer$ ugovor o poklonu.

,auzalni i apstraktni ugovori

,auzalan je onaj ugovor u kome je osnov obavezivanja (causa obligandi) jasno

istaknut i predstavlja bitan elemenat ugovora. @od navedenih ugovora, ugovorne strane imajutačno određeni cilj zbog čega žele zaključiti baš konkretni, a ne neki drugi ugovor. @auzalniugovori su$ ugovor o prodaji, ugovor o zajmu, ugovor o djelu, itd.

pstraktan ugovor je takav kod koga osnov obavezivanja (causa obligandi) nijevidljiv iz samog ugovora. <pstraktni ugovori su$ ugovor o mjenici, ugovor o čeku i sl.

1kvivalentni i aleatorni ugovori

1kvivalentni ugovori su takvi ugovori kod kojih ugovorne strane ve* u momentuzaključenja ugovora znaju u cjelini svoja prava i obaveze, odnosno šta jedna treba dati kaoekvivalent za ono što prima od druge ugovorne strane. a primjer$ ugovor o prodaji, ugovor ozakupu, ugovor o djelu, itd.

leatorni ugovori su takvi ugovori kod kojih ugovorne strane u trenutku zaključenjaugovora ne znaju u potpunosti svoja prava i obaveze, a nekada ni koja *e strana biti

povjerilac, a koja dužnik. "bim prava i obaveza ugovornih strana po pravilu zavisi od nekog budu*eg neizvjesnog događaja.

Predugovori2 glavni ugovori i sporedni ugovoriPredugovor je saglasna izjava volje o preuzimanju obaveze da se zaključi glavni

ugovor. &redugovor može biti dvostrano i jednostrano obavezan.

+lavni ugovor je drugi ugovor kojim su se ugovorne strane obavezale zaključiti i proizvodi pravno dejstvo od zaključenja.

Sporedni (akcesorni, zavisni) ugovor je onaj koji se dodaje glavnom ugovoru i dijelinjegovu pravnu sudbinu, tako da nastanak, prenos ili pak prestanak prava i obaveza zavisi odglavnog ugovora uz koji se zaključuje.

)renutni i trajni ugovori

)renutni ugovori su oni kod kojih se obaveze izvršavaju odjednom i jednim aktomdavanja, činjenja ili nečinjenja i po pravilu istovremeno, a trajni ugovori su oni kod kojihizvršenje obaveze traje određeno duže vrijeme.

3i(ni i neli(ni ugovori

3i(ni ugovori su takvi ugovori koji su zaključeni s obzirom na svojstvo tačnoodređenog lica.

88



'eli(ni ugovori su oni kod kojih ugovaračima nije stalo do ličnih svojstava drugestrane, nego prevenstveno do izvršenja obaveze. "vakvu obavezu, za razliku od ugovora0intuitu personae1, može ispuniti svako drugo lice, a ne samo dužnik.

+eneralni i posebni ugovori

+eneralni ugovori su takvi kod kojih se utvrđuju samo opšti elementi ugovora i

uslovi izvršenja i koji se zaključuju na duži vremenski period.

Posebni ugovori se zaključuju na kra*i vremenski period i to u okviru opšteg(generalnog) ugovora i kojim se konkretno uređuju pitanja značajna za izvršenje generalnogugovora.

#menovani i neimenovani ugovori

#menovani ugovori su takvi koji su zbog svoje važnosti i masovnosti dobili svojnaziv i kao takvi su regulisani zakonom. a primjer$ ugovor o prodaji, ugovor o poklonu i sl.

'eimenovani ugovori su takvi ugovori koji u zakonu nisu označeni imenom(nazivom), niti su zakonom posebno regulisani. a primjer$ ugovor o +aktoringu, ugovor o+ranšizingu i slično.

14 ZASTUPANJE

4astupanje je pravni odnos na osnovu kojeg zastupnik, odnosno punomo*nik može uime i za račun zastupanog davati izjave kojima se zasnivaju, modi+ikuju ili ukidaju pravni

poslovi (na primjer$ da u ime i za račun zastupanog zaključi neki ugovor) ili preduzimati u

ime i za račun zastupanog druge pravne radnje .

astupanje može biti$ voljno i zakonsko, neposredno i posredno.

5oljno i zakonsko zastupanje

5oljno zastupanje ima osnov u slobodno izraženoj volji zastupanog (ovlaštenju, punomo*i) i nastaje na osnovu ugovora (ugovor o punomo*stvu) između zastupnika(punomo*nika) i zastupanog (vlastodavca).

4akonsko zastupanje, zastupanje na osnovu statuta ili drugog opšteg akta nadležnogorgana je nezavisno od volje zastupnika i zastupanog, jer nema osnov u njihovoj volji, ve*izvire neposredno iz zakona, statuta ili drugog opšteg akta nadležnog organa.

'eposredno i posredno zastupanje

'eposredno, direktno ili pravo zastupanje je takvo zastupanje gdje zastupnik zaključuje pravni posao u tuđe ime i za tuđi račun.a primjer$ kupac kao zastupani ovlastineko lice (zastupnika) da za njega kupi neku stvar od određenog prodavca.

Posredno ili indirektno zastupanje je takvo zastupanje kod kojega zastupnik zaključuje pravni posao u svoje ime, ali za račun zastupanog.

8



Ovlaštenje za zastupanje

:a bi zastupanje bilo punovažno zastupnik mora imati ovlaštenje za zastupanje kojemu daje zastupani i on je dužan postupati u granicama volje zastupanog.

slučaju da jedno lice zaključi ugovor lažno se predstavljaju*i da ima ovlaštenjenekog lica (da je njegov zastupnik), a u stvari nema to ovlaštenje (lažni zastupnik ili +alsus

procurator), takav ugovor obavezuje zastupanog samo ako ga on naknadno odobri.

&unomo* prestaje opozivom zastupanog (vlastodavca) ili otkazom zastupnika(punomo*nika), smr*u punomo*nika, gubitkom potpune poslovne sposobnosti vlastodavca ili

punomo*nika. &unomo* prestaje i završetkom posla zbog kojeg je data. "na prestaje inastupanjem naknadne nemogu*nosti ispunjenja posla.

1, POSEBNA DEJSTVA DVOSTRANIH UGOVORA

&osebna dejstva ugovora se ogledaju u slučaju promijenjenih okolnosti, prekomjernogošte*enja i zaključenja zelenaškog ugovora.

- Promijenjene okolnosti

- P'+o0*+'no o%++n*+ 5#+s!o +no'0!s6

- Z++n#! /"o&o'

ištav je ugovor kojim neko, koriste*i se stanjem nužde ili teškim materijalnim stanjemdrugog, njegovim nedovoljnim iskustvom, lakomislenoš*u ili zavisnoš*u, ugovori za sebe ili

nekog tre*eg korist koja je u očiglednoj nesrazmeri sa onim što je on drugom dao ili učinio, ilise obavezao dati ili učiniti.

1lementi zelenaškog ugovora8 ' "čigledna nesrazmera uzajamnih ' amera iskoriš*avanja pozicije ošte*enog

Oštećeni mo"e da zateva

8 ' &oništenje ugovora

&ri poništavanju mogu*e je poništiti čitav ugovor ali i samo neku odredbu ako ugovor možeopstati bez ništave odredbe ili ako ona nije bila uslov ugovora, ni odlučuju*a pobuda zazaključenje ugovora.

' -evidiranje ugovornih odredbi"šte*eni može zahtevati da se njegova obaveza smanji na pravičan iznos. <ko je ošte*enastrana postavila takav zahtev, sud *e ako je to mogu*e izmeniti ugovorne obaveze i takavugovor *e ostati na snazi. "pstanak ugovora zavisi od inicijative ošte*enog.

%ogu*nost da ugovor ostane na snazi ako se obaveza snizi na pravičan iznos je vrstakonvalidacije. "šte*eni ovaj zahtev može podneti u roku od 5 godina od zaključenja ugovora.

8/

http://sr.wikipedia.org/wiki/%D0%A3%D0%B3%D0%BE%D0%B2%D0%BE%D1%80

http://sr.wikipedia.org/w/index.php?title=%D0%9E%D1%88%D1%82%D0%B5%D1%9B%D0%B5%D0%BD%D0%B8&action=edit&redlink=1

http://sr.wikipedia.org/w/index.php?title=%D0%9F%D0%BE%D0%BD%D0%B8%D1%88%D1%82%D0%B5%D1%9A%D0%B5_%D1%83%D0%B3%D0%BE%D0%B2%D0%BE%D1%80%D0%B0&action=edit&redlink=1

http://sr.wikipedia.org/wiki/%D0%9A%D0%BE%D0%BD%D0%B2%D0%B0%D0%BB%D0%B8%D0%B4%D0%B0%D1%86%D0%B8%D1%98%D0%B0

http://sr.wikipedia.org/w/index.php?title=%D0%97%D0%B0%D0%BA%D1%99%D1%83%D1%87%D0%B5%D1%9A%D0%B5_%D1%83%D0%B3%D0%BE%D0%B2%D0%BE%D1%80%D0%B0&action=edit&redlink=1

http://sr.wikipedia.org/w/index.php?title=%D0%9E%D1%88%D1%82%D0%B5%D1%9B%D0%B5%D0%BD%D0%B8&action=edit&redlink=1

http://sr.wikipedia.org/w/index.php?title=%D0%9F%D0%BE%D0%BD%D0%B8%D1%88%D1%82%D0%B5%D1%9A%D0%B5_%D1%83%D0%B3%D0%BE%D0%B2%D0%BE%D1%80%D0%B0&action=edit&redlink=1

http://sr.wikipedia.org/wiki/%D0%9A%D0%BE%D0%BD%D0%B2%D0%B0%D0%BB%D0%B8%D0%B4%D0%B0%D1%86%D0%B8%D1%98%D0%B0

http://sr.wikipedia.org/w/index.php?title=%D0%97%D0%B0%D0%BA%D1%99%D1%83%D1%87%D0%B5%D1%9A%D0%B5_%D1%83%D0%B3%D0%BE%D0%B2%D0%BE%D1%80%D0%B0&action=edit&redlink=1

http://sr.wikipedia.org/wiki/%D0%A3%D0%B3%D0%BE%D0%B2%D0%BE%D1%80



elenaški ugovor ne vređa samo načelo ekvivalencije ve* i načelo savesnosti i poštenja.

1- SREDSTVA OBEZBJEENJA UGOVORA

Stvarna sredstva obezbje*enja su kapara2 kaucija i zaloga.

,apara je određeni iznos novca ili drugih zamjenljivih stvari koje jedna ugovornastrana daje drugoj kao znak da je ugovor zaključen i u cilju obezbjeđenja izvršenja ugovora.

&o svojoj pravnoj prirodi, kapara je akcesorni (sporedni) ugovor kojim se obezbjeđujerealizacija glavnog ugovora. <ko je ugovor ispunjen u cjelini kapara se vra*a ili se uračunavau ispunjenje obaveze onoj strani koja ju je dala.

<ko je ugovor djelimično ispunjen, savjesna strana ne može zadržati kaparu, ali ima pravo tražiti ispunjenje ugovora i naknadu štete ili pak naknadu štete zbog neurednogispunjenja obaveze.

<ko ugovor uopšte nije ispunjen, a za neispunjenje je kriva strana koja je dala kaparu,nevina strana može zahtijevati ispunjenje ugovora ako je to mogu*e i naknadu štete zbogneispunjenja ili se zadovoljiti datom kaparom .

<ko ugovor nije ispunjen, a za neispunjenje je kriva strana koja je primila kaparu,druga, nevina strana može$ tražiti ispunjenje ugovora i nakandu štete zbog zakašenjenja,odustati od ugovora i tražiti naknadu štete zbog neispunjenja ugovora ili odustati od ugovora itražiti od krive strane kaparu u dvostrukom iznosu.

<ko se ugovor ne može izvršiti, a za neizvršenje nije kriva niti jedna, kapara se moravratiti.

,aucija (jamčevina, vadium) je određeni iznos novca koji dužnik daje prilikomzaključenja ugovora u svrhu zaključenja i obazbjeđenja izvršenja ugovora. @aucija je stvarno

pravno sredstvo obezbjeđenja ugovora, jer dužnik mora prilikom zaključenja ugovora predatiodređeni iznos novca da bi ugovor bio zaključen. eizvršenjem ugovora, pa makar to bilo i

bez njegove krivice, dužnik gubi datu kauciju.&ostoji zaloga na pokretnim stvarima ili ručna zaloga, zaloga na potraživanjima i

drugim pravima i zaloga na nepokretnim stvarima (hipoteka) koja je regulisana pravnim pravilima i zakonima iz oblasti stvarnog prava.

aložno pravo je stvarno sredstvo obezbjeđenja i služi obezbjeđenju potraživanja povjerioca.

govor o zalozi je takav ugovor kojim se obavezuje dužnik ili neko tre*e lice da *e povjeriocu predati neku pokretnu stvar iz koje se on može namiriti ukoliko mu potraživanje

ne bude ispla*eno o dospjelosti. aložno pravo se na pokretnoj stvari zasniva ugovorom ozalozi, a stiče izvršenjem ugovora, tj. predajom založene stvari povjeriocu.

3i(na sredstva obezbje*enja ugovora su ugovorna kazna2 jemstvo2 odustanica i pravozadr"avanja.

6govorna kazna je takvo lično obezbjeđenje kojim se obavezuje ugovarač (dužnik)da *e drugom ugovaraču (povjeriocu) isplatiti određeni novčani iznos ili mu pribaviti nekudrugu materijalnu korist ako ne ispuni ili zakasni sa ispunjenjem svoje ugovorne obaveze.

83

http://sr.wikipedia.org/wiki/%D0%9D%D0%B0%D1%87%D0%B5%D0%BB%D0%BE_%D0%B5%D0%BA%D0%B2%D0%B8%D0%B2%D0%B0%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D1%86%D0%B8%D1%98%D0%B5

http://sr.wikipedia.org/w/index.php?title=%D0%9D%D0%B0%D1%87%D0%B5%D0%BB%D0%BE_%D1%81%D0%B0%D0%B2%D0%B5%D1%81%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%B8_%D0%B8_%D0%BF%D0%BE%D1%88%D1%82%D0%B5%D1%9A%D0%B0&action=edit&redlink=1

http://sr.wikipedia.org/wiki/%D0%9D%D0%B0%D1%87%D0%B5%D0%BB%D0%BE_%D0%B5%D0%BA%D0%B2%D0%B8%D0%B2%D0%B0%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D1%86%D0%B8%D1%98%D0%B5

http://sr.wikipedia.org/w/index.php?title=%D0%9D%D0%B0%D1%87%D0%B5%D0%BB%D0%BE_%D1%81%D0%B0%D0%B2%D0%B5%D1%81%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%B8_%D0%B8_%D0%BF%D0%BE%D1%88%D1%82%D0%B5%D1%9A%D0%B0&action=edit&redlink=1



/emstvo (obično, supisidijarno) je ugovor zaključen između povjerioca i jemca, kojimse jemac obavezuje da *e povjeriocu ispuniti punovažnu i dospjelu obavezu dužnika, ukolikoto dužnik ne učini.

>emac preuzima odgovornost za obavezu glavnog dužnika i odgovara povjeriocucjelokupnom svojom imovinom.

slučaju jemstva prema povjeriocu pojavljuju se dva dužnika i to jedan koji se naziva

glavni dužnik, koji ima obavezu da ispuni obavezu prema povjeriocu koja ima izvor uosnovnom ugovoru između povjerioca i glavnog dužnika. %eđutim, za navedenu obavezu,garantuje još jedno lice jemac, tako da povjerilac može da ispunjenje obaveze zahtijeva oddva lica i to$ neposredno od glavnog dužnika, a supsidijarno, ako glavni dužnik obavezu neispuni i od jemca.

-adi naplate, povjerilac se mora prethodno obratiti glavnom dužniku i ostaviti muodređeni rok za ispunjenje obaveze, pa tek nakon toga, sudskim putem od jemca zahtijevatiisplatu potraživanja.

Odustanica je sporazum ugovornih strana na osnovu kojeg jedna ili obe ugovornestrane mogu odustati od ve* zaključenog ugovora davanjem određene sume novca.

Pravo zadr"avanja (retencija, ius retentionis) je pravo povjerioca da nakondospjelosti potraživanja zadrži dužnikovu pokretnu ili nepokretnu stvar koja se nalazi u

posjedu povjerioca, sve dok mu ne bude ispla*eno potraživanje.

1: UGOVOR U ORIST TREEG LICA

6govor u korist trećeg lica je takav ugovor kod kojega se jedna ugovorna strana

(dužnik, promitent, obe*avalac) obavezuje drugoj ugovornoj strani (povjeriocu, promisaru,stipulantu) da *e izvršiti određenu radnju u korist nekog tre*eg lica (korisnika, bene+icijara).govori u korist tre*eg su česti u osiguranju.

Tako, na primjer$ ugovor u korist tre*eg postoji kada jedno lice zaključi saosiguravaju*im društvom ugovor o osiguranju za slučaj smrti u korist svoga sina. @od takvogugovora, osiguravaju*e društvo se pojavljuje kao dužnik (promitent) koji se obavezujeugovaraču osiguranja (povjeriocu, promisaru), da *e, za slučaj smrti ugovarača osiguranja(povjerioca), isplatiti određenu sumu novca sinu povjerioca, kao tre*em licu (bene+icijaru).

6govorom u korist trećeg lica se uspostavljaju slijedeći pravni odnosi odnos dužnika i povjerioca,

odnos dužnika i tre*eg lica,

povjerioca i tre*eg lica

1; POBIJANJE DUNIOVIH PRAVNIH DJELA

85



1> NEVANOST UGOVORA

'eva"ni ugovori su oni koji ne proizvode pravna dejstva. :ijelimo ih na ništaveugovore i pobojne (rušljive) ugovore.

'ištavi ugovori su oni ugovori koji su protivni ustavnom uređenju, odnosno oni kojisu protivni prinudnim propisima, javnom poretku ili dobrim običajima.

"" propisuje i neki drugi razlog ništavosti ugovora i to$

poslovna nesposobnost stranaka, nesporazum (disens) prilikom izjave volje, nemogu*nost, nedopuštenost, neodređenost, odnosno neodredivost predmeta obaveze

(činidbe), nedopuštenost i nepostojanje osnova i nepostojanje +orme.

a ništavost se mogu pozivati sva zainteresovana lica, a tužba zbog ništavosti nezastarijeva. a ništavost sud pazi po službenoj dužnosti. "snovna pravna posljedica ništavostisastoji se u tome da se smatra da ugovor nije ni nastao i da njegova ništavost postoji od

početka (eB tunc).

0ušljivi (pobojni) ugovori su oni koji priozvode pravna dejstva, ali se na zahtjevzainteresovanih lica mogu poništiti. "ni, po pravilu, sadrže određeni nedostatak kojizainteresovanim licima daje pravo da traže poništenje ugovora.

&rema "" razlozi rušljivosti su sljede*i $

ograničena poslovna sposobnost ugovarača, mane volje (zabluda, prijetnja i prevara), prekomjerno ošte*enje, pravne radnje dužnika preduzete na štetu povjerioca.

-ušljiv ugovor proizvodi pravna dejstva sve dok ne bude poništen.-ok za podnošenje tužbe za poništenje rušljivog ugovora iznosi jedna godina dana od

dana saznanja za rušljivost (pobojnost) ugovora, odnosno od prestanka prinude.&ravo pobijanja ugovora zbog rušljivosti u svakom slučaju prestaje u objektivnom

roku od / godine od sklapanja ugovora. -okovi su prekluzivni.-okovi od / godine ne važe za slučaj pobijanja zbog ograničene poslovne sposobnostiili pak prekomjernog ošte*enja.

2? RASID UGOVORA

-askid ugovora može nastupiti saglasnom voljom ugovornih strana, ali i jednostranomizjavom volje jedne od ugovornih strana, pod određenim uslovima. -askinuti se može samovaljan, a ne i ništav ili rušljiv ugovor.

!porazumni raskid ugovora je novi ugovor zaključen između istih ugovornih stranakojim one sporazumno ugovaraju prestanak važenja do tada punovažnog ugovora.

86



- /ednostrani raskid ugovora zbog neispunjenja

slovi za jednostrani raskid ugovora su sljede*i $

da jedna strana u ugovoru nije ispunila svoju obavezu u cjelini, da je dužnik odgovoran (kriv) za neispunjenje. da je povjerilac ostavio dužniku primjereni naknadni rok za ispunjenje obaveze.

-askidom ugovora, ugovor prestaje postojati i ugovorene strane su oslobođene svojihobaveza.

&ored prava da raskine ugovor, povjerilac može od dužnika koji nije ispunio oabvezu tražiti inaknadu štete zbog neispunjenja ugovora. -askig ugovora djeluje samo između ugovornihstrana.

21 DOCNJA 5ZAA@NJENJE6 !ocnja je zakašnjenje dužnika u ispunjenju obaveze ili odbijanje povjerioca da primi

ispunjenje obaveze od dužnika. akašnjenje dužnika se zove du"ni(ka docnja, a odbijanje povjerioca da primi ispunjenje od dužnika, povjerila(ka docnja.

!u"ni(ka docnja postoji kada dužnik ne ispuni svoju obavezu u roku određenom zaispunjenje. &retpostavke dužničke docnje su$

da dužnik nije ispunio svoju ugovornu obavezu, da je nastupila dospjelost obaveze, da je povjerilac opomenuo dužnika da je dužan ispuniti obavezu.

Povjerila(ka docnja postoji onda kada povjerilac bez opravdanog razloga odbije da primi ponuđeno ispunjenje obaveze ili ako svojim ponašanjem spriječi ispunjenje obaveze.

&retpostavke povjerilačke docnje su$ da je nastupila dospjelost dužnikove obaveze ispunjenja, da je dužnik ponudio povjeriocu ispunjenje obaveze i pokušao ispunjenje, da je povjerilac odbio da primi ispunjenje obaveze, odnosno spriječio

ispunjenje.&osljedice povjerilačke docnje su$

prestanak dužničke docnje, prestaju te*i kamate, na povjerioca prelazi rizik slučajne propasti stvari, a povjerilac je dužan

nadoknaditi dužniku štetu koju ovaj pretrpi zbog povjerilačke docnje.

22 ZASTARJELOST

astarelost nastupa kad protekne zakonom određeno vreme u kome je poverilac mogaozahtevati ispunjenje obaveze. astarevanje počinje te*i prvog dana posle dospelosti obaveze,

osim ako zakonom nije drugačije propisano. !vaka zastarelost nastupa kad istekne poslednji

87

http://sr.wikipedia.org/wiki/%D0%97%D0%B0%D0%BA%D0%BE%D0%BD





dan zakonom određenog vremena. vreme zastarelosti računa se i vreme koje je proteklo ukorist dužnikovih prethodnika.

0okovi za zastarelost

-okovi za zastarelost su različiti za pojedine vrste potraživanja. "" poznaje četiri roka

zastarelosti$ od deset, pet, tri i jedne godine. "pšti rok zastarelosti je deset godina. tom rokuzastarevaju sva potraživanja, ukoliko zakonom nije određen neki drugi rok zastarelosti.

4astoj zastarevanja

"dređene činjenice sprečavaju zastarevanje, tj. ne dopuštaju da rok za zastarelost počne te*i, aako je ve* bio započeo, dalji njegov tok se zaustavlja. astarevanje ne teče između određenihlica zbog njihove bliskosti$

između bračnih drugova,

između roditelja i djece dok traje roditeljsko pravo, između šti*enika i staraoca za vrijeme trajanja starateljstva i dok ne budu

položeni računi, između lica koja žive u vanbračnoj zajednici dok ta zajednica postoji, za vrijeme mobilizacije

P'+!d #s%#'+&#n*#

astarevanje se može prekinuti iz više razloga$

kada se prekida kada dužnik prizna dug davanjem otplate, pla*anjem kamate ili davanjem poveriocu nečeg radi osiguranja potraživanja.

zastarevanje se prekida podizanjem tužbe i svakom drugom poveriočevom radnjom preduzeto protiv dužnika pred sudom ili drugim nadležnim organom, u cilju utvrđivanja,osiguranja ili ostvarenja potraživanja.

&rekid ne nastaje ukoliko tužilac odustane ili tužba bude odbačena ili odbijena iliizdejstvovana mera bude poništena.

23 PROMJENA SUBJEATA OBLIGACIJE

&romjena subjekta u obligaciji znači mogu*nost promjene povjerioca ili dužnika,odnosno da na mjesto prvobitnog povjerioca, odnosno dužnika dođe novi povjerilac, odnosnonovi dužnik.

&ravni osnovi promjene subjekata obligacije mogu biti različiti, a najznačajniji su $

ugovor zakon

89

http://sr.wikipedia.org/wiki/%D0%A0%D0%BE%D0%BA


http://sr.wikipedia.org/w/index.php?title=%D0%97%D0%9E%D0%9E&action=edit&redlink=1

http://sr.wikipedia.org/w/index.php?title=%D0%94%D1%83%D0%B6%D0%BD%D0%B8%D0%BA&action=edit&redlink=1


http://sr.wikipedia.org/wiki/%D0%9A%D0%B0%D0%BC%D0%B0%D1%82%D0%B0


http://sr.wikipedia.org/w/index.php?title=%D0%97%D0%9E%D0%9E&action=edit&redlink=1





odluka jednostrana izjava volje smrt povjerioca ili dužnika

$esija

$esija je ugovor između starog i novog povjerioca, kojim dotadašnji povjerilac

prenosi potraživanje koje ima prema dužniku, na novog povjerioca. &rvobitni povjerilac kojisvoje potraživanje ustupa novom povjeriocu naziva se cedent ili ustupilac, a novi povjerilackome se potraživanje ustupa zove se cesinonar ili prijemnik. :užnik koji na osnovu cesijeduguje ustupljeno potraživanje cesionaru ili prijemniku, zove se cesus.

'e mogu biti predmet cesije potraživanja čiji je prenos zabranjen zakonom potraživanja koja su vezana za ličnost potraživanja čije je prenos isključen ugovorom .

:užnik (cesus) mora biti obaviješten o cesiji. To je obaveza cedenta.

24 USTUPANJE UGOVORA

stupanje ugovora je takav pravni posao kojim jedna ugovorna strana u dvostranomugovoru ustupa tre*em licu svoju cjelokupnu pravnu poziciju, pod uslovom da na to pristanedruga ugovorna strana. >edna ugovorna strana prenosi na tre*e lice sva svoja potraživanja idugovanja iz jednog obligacionog odnosa. stupanje ugovora je mogu*e samo na osnovuugovora zaključenog između zaiteresovanih strana (ustupioca i primaoca).

2, ASIGNACIJA

signacija (upu*ivanje) je vrsta ugovora, u obligacionom pravu kojim jedno lice,uputilac (asignant), ovlaš*uje drugo lice, upu*enika (asignat) da za njegov račun izvrši neštoodređenom tre*em licu, primaocu upute (asignatar), a ovoga ovlaš*uje da to izvršenje primi usvoje ime.

OS'O5'1 ,0,)10#S)#,1 S#+'$#/1

C jedno pravno lice ovlaš*uje drugo pravno lice da za njegov račun isplati određeni iznossredstava tre*em pravnom licu, a tre*e pravno lice ovlaš*uje da to pla*anje primi u svoje ime,

C prihvatanjem uputa od strane primaoca nastaje između primaoca uputa i upu*enika dužničkiodnos koji je nezavisan od odnosa između uputioca i upu*enika, kao i odnos između uputiocai primaoca.

signacijom se mogu izvršiti i avansna plaćanja2 ako su avansi ugovoreni.<signacija se sastoji u tome što asignant daje dva ovlaš*enja$ jedno asignatu da izvrši isplatu,a drugo asignataru da primi isplatu.

8=

http://sr.wikipedia.org/wiki/Ugovor


http://sr.wikipedia.org/wiki/%D0%9E%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%B3%D0%B0%D1%86%D0%B8%D0%BE%D0%BD%D0%BE_%D0%BF%D1%80%D0%B0%D0%B2%D0%BE

http://sr.wikipedia.org/wiki/Ovla%C5%A1%C4%87enje



http://sr.wikipedia.org/wiki/%D0%9E%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%B3%D0%B0%D1%86%D0%B8%D0%BE%D0%BD%D0%BE_%D0%BF%D1%80%D0%B0%D0%B2%D0%BE




!ejstvo asignacije se ispoljava kroz odnos$ asignanta i asignata, asignanta i asignatarai asignata i asignatara.

- signanta i asignata"dnos pokri*a načeš*e se javlja kod određenih bankarskih poslova kog kojih se banka

pojavljuje kao asignat (upu*enik), a +izičko ili pravno lice ima ulogu asignanta (uputioca).

- signanta i asignatara %valutni odnos&<ko je asignatar asignantov povjerilac, tada on može, ali ne mora prihvatiti uput asignanta.<ko je prihvatio asignaciju može zahtijevati ispunjenje obaveze prvenstveno od asignata, aako se ne bi od njega mogao namiriti, tek onda bi mogao tražiti namirenje od asignanta.

- signata i asignatara@ada asignat primi uput od asignanta, tada asignatar može zahtijevati ispunjenje obaveze odasignata.

2- PRESTANA OBLIGACIJE

"bligacije mogu prestati voljom subjekata obligacionog odnosa (povjerioca idužnika), ali i protiv njihove volje, nastupanjem određenih činjenica.

4OO predvi*a sljedeće na(ine prestanka obligacija

♦ ispunjenje,

♦ docnja,

♦ polaganje i prodaja dugovane stvari,

♦ kompenzacija,

♦ otpust duga,

♦ novacija,

♦ sjedinjenje,

♦ nemogu*nost ispunjenja,

♦ protek vremena i otkaz,

♦ smrt i

♦ zastarjelost.

#spunjenje obligacije kada obligacija prestaje valjanim izvršenjem činidbe koja predstavlja predmet dužnikove obaveze. %ože biti $ neposredno ili posredno. N+(os'+dno !s(/n*+n*+ predstavlja realan, stvaran i postoje*i akt dužnika (davanje,

činjenje ili nečinjenje). Taj akt najčeš*e se ispoljava u isplati određene sume novca.

Pos'+dno !s(/n*+n+ predstavlja međusobno obračunavanje i uračunavanje uzjamnihčinidbi i zove se prebijanje ili kompenzacija.

"bavezu, po pravilu izvršava dužnik ili lice koje on ovlasti, ali i bilo koje tre*e licekoje ima pravni interes da obaveza bude ispunjena.

A



<ko obavezu ispuni tre*e lice ono stupa u prava povjerioca prema dužniku.

Tre*e lice se zove ispunilac ili solvens, a prelaz prava sa prvobitnog povjerioca na

tre*e lice kao novog povjerioca se zove (+'son#n# s/b'o"#$!*#, koja može biti ugovorna izakonska

D 6govorna personalna subrogacija nastaje na osnovu sporazuma povjerioca ilidužnika s jedne starne i tre*eg lica, s druge strane, kojim se tre*e lice obavezuje da *e umjestodužnika, ispuniti povjeriocu dužnikovu obavezu.

4akonska personalna subrogacija 7lan 899

Kad obavezu ispuni lice koje ima neki pravni interes u tome, na njega prelazipo samom zakonu u času ispunjenja poveriočevo potraživanje sa svimsporednim pravima.

Subrogacija u slučaju delimičnog ispunjenja

7lan 89:

(1) U slučaju delimičnog ispunjenja poveriočevog potraživanja, na ispuniocaprelaze sporedna prava kojima je obezbeđeno ispunjenje tog potraživanjasamo ukoliko nisu potrebna za ispunjenje ostatka poveriočevog potraživanja.

() <li poverilac i ispunilac mogu ugovoriti da *e koristiti garancije srazmerno svojim potraživanjima, a mogu ugovoriti i da *e ispunilac imati pravo prvenstvene naplate.

Red ura(unavanja D7lan 8:;

(1) Kad između isti lica postoji vi!e istorodni obaveza, pa ono !to dužnik

ispuni nije dovoljno da bi se mogle namiriti sve, onda se, ako o tome nepostoji sporazum poverioca i dužnika, uračunavanje vr!i onim redom kojiodredi dužnik najkasnije prilikom ispunjenja.

(") Kad nema dužnikove izjave o uračunavanju, obaveze se namiruju redomkako je koja dospela za ispunjenje.

(#) $ko je vi!e obaveza istovremeno dospelo, prvo se namiruju one koje sunajmanje obezbeđene, a kad su sve podjednako obezbeđene, prvo se namirujuone koje su dužniku na najve*em teretu.

(%) $ko su u svemu napred rečenom obaveze jednake, namiruju se redomkako su nastale, a ako su istovremeno nastale, ono !to je dato na ime

ispunjenja raspoređuje se na sve obaveze srazmerno njiovim iznosima.Uračunavanje kamata i tro!kova

7lan 8:8

<ko dužnik pored glavnice duguje i kamate i troškove, uračunavanje se vrši tako što se prvootpla*uju troškovi, zatim kamate i najzad glavnica.

Predmet2 vrijeme i mjesto ispunjenja

&rebijanje ili kompenzacija je takav način prestanka obligacije tako što se vršimeđusobno obračunavanje potraživanja jedne strane (povjerioca) sa uzjamnim potraživanjem

druge strane (dužnika). %ože biti$ ugovora i zakona.

8



ajčeš*i način prebijanja se vrši na osnovu jednostrane izjave volje uz ispunjenjezakonskih uslova .

Oprost duga je sporazum između povjerioca i dužnika na osnovu kojeg prestaje postojati dužnikova obaveza prema povjeriocu. "prostom duga prestaje obligacija. slov zaoprost duga je saglasnost dužnika i povjerioca o prestanku obaveze dužnika prema povjeriocu.

Prenov ili novacija je takav način prestanka obligacija kada se povjerilac i dužnik sporazume da postoje*u obavezu zamijene novom.

'ovacijom se prekida postoje*i rok zastarjelosti i počinju te*i. slovi za novaciju su sljede*i$ novacijom mora nastati novo potraživanje, odnosno nova obaveza, novacijom mora prestati staro potraživanje i stara obaveza.

Sjedinjenje ili kon+uzija postoji kada isto lice u jednoj obligaciji postane i povjerilac idužnik. Tada obligacija prestaje.

'emogućnost ispunjenja, kao način prestanka obligacije, postoji u slučaju kada jeispunjenje obaveze postalo naknadno nemogu*e usljed okolnosti za koje dužnik nijeodgovoran, jer ih nije mogao spriječiti, izbje*i ili otkloniti.

Protek vremena2 otkaz i smrt

"bligacije prestaju protekom određenog perioda vremena. <ko vrijeme trajanjaobligacije nije ugovorom unaprijed određeno, svaka ugovorna strana može taj obligacioniodnos otkazati pod uslovima određenim zakonom.

"tkaz je način prestanka obligacije na osnovu jednostrane izjave volje jednog odsubjekata obligacije.

!mrt jednog od subjekata obligacije, pod određenim uslovima, može dovesti do prestanka obligacije.

Ra(unanje rokova-vremena u obligacionom pravu D7lan <<

(1) &ok određen u danima počinje te*i prvog dana posle događaja od koga serok računa, a zavr!ava se istekom poslednjeg dana roka.

(") &ok određen u nedeljama, mesecima ili godinama zavr!ava se onog danakoji se po imenu i broju poklapa sa danom nastanka događaja od koga rokpočinje da teče, a ako takvog dana nema u poslednjem mesecu, kraj rokapada na poslednji dan tog meseca.

(#) $ko poslednji dan roka pada u dan kada je zakonom određeno da se neradi, kao poslednji dan roka računa se slede*i radni dan.

(3) &očetak meseca označava prvi dan u mesecu, sredina petnaesti, a kraj poslednji dan umesecu, ako što drugo ne proizlazi iz namere stranaka ili iz prirode ugovornog odnosa.



2: PROUZROOVANJE @TETE

• Po*#0 ! %+'0!noo"!*#

=teta je umanjenje nečije imovine ili sprečavanje njenog pove*anja, te nanošenjedrugome +izičkog i psihičkog bola ili straha.

=teta predstavlja negativan rezultat ili posljedicu neke pozitivne ili negativne radnje,odnosno djelatnosti čovjeka ili, pak, nekog događaja.

Prouzrokovanje šete je čest izvor obligacija iz kojeg nastaje obligacionopravniodnos odgovornosti za štetu između dvije strane i to$

oštećenog lica, kome je šteta pričinjena i koji u tom obligacionom odnosu ima položaj povjerioca s pravom potraživanja naknade štete i

štetnika, kao lica koje je odgovorno za štetu koje u tom obligacionom odnosu ima položaj dužnika i obavezu da pričinjenu štetu nadoknadi.

=teta se dijeli na:. imovinska i neimovinska šteta;. neposredna i posredna šteta8. konkretna i apstraktna>. pozitivni i negativni ugovorni odnos

• R#!+ !0+=/ /"o&o'n+ ! &#n/"o&o'n+ od"o&o'nos%! # %+%/

,od ugovorne odgovornosti šteta se očituje u povredi ve* postoje*eg ugovornogodnosa. @ad ne bi postojao ugovorni odnos, štetnik ne bi mogao povrijediti svoju ugovornuobavezu. !voju obavezu dužnik može povrijediti samo u odnosu prema drugoj strani, tj.

povjeriocu, a ne i prema tre*im licima.

5anugovorna odgovornost postoji onda kad jedno ili više lica drugom licu protivpravnom radnjom nanese štetu. naziva se i nedopuštenom radnjom ili deliktima.&rouzrokovanjem štete zasniva se obligacioni odnos iz kojeg nastaje obaveza naknade štete,

tzv. apsolutne povrede prava. "vo je najvažnija podjela odgovornosti za štetu ' ugovorna ivanugovorna.

• Po*#0 ! %+'0!noo"!*# od"o&o'nos%! # %+%/

Odgovornost za štetu je građanskopravni odnos zasnovan na principu korelacije potraživanja ošte*enog lica sa jedne strane i obaveze štetnika s druge strane, što znači da potraživanja nema bez obaveze, niti ima obaveze bez potraživanja.

,arakteristika odgovornosti za štetu je i postojanje tri načina popravljanja štete i to$naturalna restitucija, naknada i satis+akcija. !va tri oblika restitucije mogu se zahtijevati

kumulativno.

/



• R#!o&#n*+ n#n#d+ %+%+ od d'/"!9 !ns%!%/%#

"dgovornost za štetu se razlikuje od poslovodstva bez naloga po tome što kododgovornosti za štetu štetnik radi protiv interesa ošte*enog, a kod poslovodstva bez naloga se

polazi od toga da je poslovođa bez naloga htio da radi u interesu ošte*enog.

"dgovornost za štetu se razlikuje od sticanja bez osnova po tome što se kod

odgovornosti za štetu može tražiti naturalna restitucija, naknada štete i satis+akcija, dok se kodneosnovanog oboga*enja može tažiti samo restitucija.

• Uso&! od"o&o'nos%! # %+%/

"dgovornosti za štetu su$

subjekti odgovornosti, štetna činjenica, protivpravnost,

šteta, opasnost ,

uzročnost i krivica, koje se u pravnoj teoriji i praksi često nazivaju pretpostavkama ili uslovima odgovornosti.

eke od njih su opšte za sve vidove štete, kao na primjer$ subjekti odgovornosti,štetna činjenica, protivpravnost, uzročnost i šteta, dok su neke posebne kao što su opasnost ikrivica.

• S/b*+%! od"o&o'nos%!

Subjektivna odgovornost je vrsta građevinskopravne odgovornosti za koju je potrebno postojanje i štetnikove krivice za nastanak štete. "snov odgovornosti je krivica.

&o osnovu subjektivne odgovornosti (pretpostavljena krivica), štetnik se javlja kao +izičko licei ako može biti i pravno lice. Etetnik se može osloboditi odgovornosti ako dokaže da je štetanastala bez njegove krivice.

@rivicu dijelimo na$ namjernu ' umišljaj koja je najteži oblik krivice ' štetnik je bio svjestan nastale štetne

posljedice učinjene radnje, nepažnja ' nehat ' blaži stepen krivice ' krajnja nepažnja i prosta nepažnja.

Etetnik odgovara za svaki stepen krivice, kako za namjernu tako i za krajnju i prostu

nepažnju."bavezan je naknaditi kako prostu štetu tako i izmaklu dobit.

• @%+%n# .!n*+n!$#

Etetna činjenica se mani+estuje kao štetni događaj ili kao štetna radnja. @ada govorimoštetnoj činjenici kao događaju, onda mislimo na one događaje koje nisu prouzrokovalisubjekti odgovornosti, dakle, ni +izička niti pravna lica.

<ko su pak događaj prouzrokovala +izička ili pravna lica, onda govorimo o štetnojradnji ili štetnom postupku.

3



• P'o%!&('#&nos%

@ada govorimo o građanskopravnoj odgovornosti, onda mislimo na one postupkekojima se povrijeđuju norme građanskog prava. "vakvo postupanje u sebi sadržikarakteristiku protivpravnosti. takvom slučaju govorimo o građansko-pravnom .

Frađanskopravne delikte karakteriše da ih mogu počiniti samo lica koja posjeduju

pravni subjektivitet (+izička i pravna lica) i koja su uračunljiva, odnosno sposobna da shvateznačaj svih postupaka. :elikte odlikuje i to da to moraju biti vidljive ljudske aktivnosti.%isli, namjere i osje*aji nisu delikti.

ajvažnije obilježje delikta je protivpravnost ili protivpravno ponašanje.

• O(#snos% 5s%&#'! !! d*+#%nos%!6

Opasnost je osnovna pravnorelevantna činjenica koja ulazi u činjenični osnovvanugovorne odgovornosti za štetu od opasnih stvari, opasnih djelatnosti.

@ada se govori o opasnosti, onda se misli na neku štetu koja prijeti, koja je stavljena uizgled da bi se u budu*nosti mogla dogoditi. "pasnost se najčeš*e de+iniše prema izvoru odkojeg potiče.

Pod o(#sno0 s%&#'! podrazumjevaju se stvari čiji položaj, osobine pove*anuopasnost po okolinu.

• U'o.nos% 5/'o.n# &+# !0+=/ '#dn*+ ! (os*+d!$+6

:a bi nastala odgovornost za štetu potrebno je da štetna radnja i sama šteta budu uizvjesnoj vezi.

'!&!$#

&osebno mjesto u činjeničnom skupu pretpostavki za nastanak odštetne odgovornosti pripada krivici.

,rivica je psihički odnos štetnika prema štetnoj radnji koji pravni poredak smatraneprihvatljivim. &očinilac je kriv jer se u konkretnoj situaciji ponašao suprotno onome kakoto zahtijevaju pravne norme određnog pravnog poretka.

N#0*+'#2 kao najteži oblik krivice postoji kada štetnik zna šta čini i kada ho*e,

odnosno želi da proizvede nedozvoljenu posljedicu.

N+(#7n*# postoji kada štetnik ne želi nastupanje zabranjene posljedice niti pristaje daista nastupi, ali svjestan mogu*nosti nastupanja štete, on olako drži da do štete kao posljedicene*e do*i ili da *e je mo*i otkloniti svjesna nepažnja nesvjesna nepažnja.

2; VRSTE ODGOVORNOSTI ZA @TETU

MoZ+ b!%!F UGOVORENA I VANUGOVORENA

,od ugovorne odgovornosti šteta se očituje u povredi ve* postoje*eg ugovornog odnosa.@ad ne bi postojao ugovorni odnos, štetnik ne bi mogao povrijediti svoju ugovornu obavezu.

5



!voju obavezu dužnik može povrijediti samo u odnosu prema drugoj strani, tj. povjeriocu, ane i prema tre*im licima.

5anugovorna odgovornost postoji onda kad jedno ili više lica drugom licu protivpravnomradnjom nanese štetu. naziva se i nedopuštenom radnjom ili deliktima. &rouzrokovanjem štetezasniva se obligacioni odnos iz kojeg nastaje obaveza naknade štete, tzv. apsolutne povrede

prava. "vo je najvažnija podjela odgovornosti za štetu ' ugovorna i vanugovorna.

2> OBJETIVNA ODGOVORNOST

Po*#0

pravnoj nauci i sudskoj praksi, najčeš*e se upotrebljava termin 0objektivnaodgovornost1, a koriste se i termini 0kauzalna odgovornost1, 0odgovornost bez krivice1,0odgovornost bez obzira na krivicu.

R#&'s%#&#n*+ ! &'s%+ ob*+%!&n+ od"o&o'nos%!

"bjektivna odgovornost se prije svega može razvrstati kao ugovorna i vanugovornaobjektivna odgovornost.

5anugovorna objektivna odgovornost za štetu se nadalje dijeli na objektivnuodgovornost za štetu od opasnih stvari i opasnih djelatnosti i na ostale slučajeve vanugovorneobjektivne odgovornosti. vanugovornu objektivnu odgovornost za štetu od opasnih stvari i djelatnosti spada i $

objektivna odgovornost za štetu od građevina,

objektivna odgovornost za štetu od životinja, objektivna odgovornost imalaca motornih vozila prema tre*im objektivna odgovornost proizvođača stvari sa nedostakom, objektivna odgovornost naručioca i izvođača radova na nepokretnosti za štetu

pričinjenu tre*em licu, objektivna odgovornost preduzetnika nuklearnog broda i korisnika nuklearnog

postrojenja, objektivne odgovornosti vlasnika vazduhoplova za štetu pričinjenu tre*im licima.

Od"o&o'nos% # %+%/ od o(#sn+ s%&#'! !! o(#sn+ d*+#%nos%!

"pasne stvari su takve stvari . a štetu koja potiče od opasne stvari ili opasnedjelatnosti odgovara se bez obzira na krivicu. akonom je propisana da šteta koja je nastala uvezi sa opasnom stvari, odnosno opasnom djelatnosti potiče od te stvar, odnosno od tedjelatnosti, izuzev ako se dokaže da one nisu bile uzrok štete.

Od"o&o'n# !$#

a štetu od opasne stvari odgovara imalac te stvari, a za štetu od opasne djelatnostilice koje se tom djelatnoš*u bavi.

6



&od imaocem se smatra najčeš*e vlasnik stvari, ali i lice koje se koristi opasnomstvari. !uvlasnici opasne stvari odgovaraju solidarno za štetu.

Uso&! # osobo=+n*+ od od"o&o'nos%!

- :a uzročna veza između opasne stvari i nastale štete ne postoji- :a je šteta nastala isključivo radnjom ošte*enog ili tre*eg .

Od"o&o'nos% # d'/"o"#

"dgovornost za drugoga postoji kada za štetu ne odgovara lice koje ju je prouzrokovalo, ve* neko drugo lice koje sa štetnikom, po pravilu, stoji u nekom pravnomodnosu, na primjer$ u odnosu roditelja i djeteta, poslodavca i zaposlenog i sl.

Od"o&o'nos% # 0#o*+%n!+

slučaju kada štetu prouzrokuje dijete staro do 7 godina života, za štetu odgovarajunjegovi roditelji bez obzira na njihovu krivicu.

<ko štetu prouzrokuje maloljetnik stariji od 7 godina, za štetu odgovaraju njegoviroditelji po pravilima o subjektivnoj odgovornosti i to po principu pretpostavljene krivice.

Od"o&o'nos% # d/+&no bo+sn+ ! #os%#+ / '#&o*/ je subjektivna odgovornost zasnovana na pretpostavljenoj krivici. a štetu koju prouzrokuju

navedena lica, odgovaraju lica koja na osnovu zakona ili odluke nadležnog organa vrše nadzor nad njima. Ta lica su ustanove, staraoci.

Od"o&o'nos% (osod#&$# # #(os+n+ je najčeš*i slučaj odgovornosti za drugog. Etetnaradnja mora biti učinjena od radnika i to na radu ili u vezi sa radom, dakle, u okviru +unkcije i

poslova koje radnik obavlja kod poslodavca. a štetu koju pričini radnik tre*em licu odgovara poslodavac, osim ukoliko dokaže da je radnik u datim okolnostima postupao kako je trebalo.

Od"o&o'nos% ('#&no" !$# # %+%/ o*/ ('o/'o/*+ n*+"o& o'"#n&ostoji u slučaju kada pravno lice odgovara za štetu koju njegov individualni ili

kolektivni organ prouzrokuje tre*em licu u vršenju ili u vezi sa vršenjem svojih +unkcija."dgovornost pravnog lica je objektivna

Osobo=+n*+ od od"o&o'nos%!

Oslobo*enje je jedino moguće po pravilima za oslobo*enje od objektivne odgovornosti7lan :<<

7



(8) #malac se oslobađa odgovornosti ako dokaže da šteta potiče od nekog uzroka koji senalazio van stvari, a čije se dejstvo nije moglo predvideti, ni izbe*i ili otkloniti.

() #malac stvari oslobađa se odgovornosti i ako dokaže da je šteta nastala isključivo radnjomošte*enika ili tre*eg lica, koju on nije mogao predvideti i čije posledice nije mogao izbe*i ili

otkloniti.

(/) #malac se oslobađa odgovornosti delimično, ako je ošte*enik delimično doprineo nastankuštete.

(3) <ko je nastanku štete delimično doprinelo tre*e lice, ono odgovara ošte*eniku solidarno saimaocem stvari, a dužno je snositi naknadu srazmerno težini svoje krivice.

(5) Gice kojim se imalac poslužio pri upotrebi stvari ne smatra se tre*im licem.

Os%#! s/.#*+&! od"o&o'nos%!

"dgovornost više lica za istu štetu postoji kada više lica rade*i zajedno kao saučesniciili nezavisno jedan od drugog tre*em prouzrokuju štetu, pri čemu se njihovi udjeli ne moguutvrditi. tom slučaju oni odgovaraju tre*em solidarno, tako da ošte*eni može zahtijevatiisplatu štete od svakog saprouzrokovača ponaosob ili od svih zajedno.

@ada jedan od solidarnih dužnika isplati ošte*enom cjelokupnu štetu, on stiče pravoregresa prema ostalim solidarnim dužnicima u visini iznosa koji je platio za svakog od njih.

Od"o&o'nos% /s*+d %+'o'!s%!.!9 ##%#8 *#&n!9 d+0ons%'#$!*# !! 0#n!+s%#$!*#

a štetu zbog smrti, tjelesne povrede ili ošte*enja, odnosno uništenja imovine +izičkoglica usljed akata nasilja i terora, javnih demonstracija ili mani+estacija odgovara država,odnosno entitet po pravilima o objektivnoj odgovornosti.

Od"o&o'nos% o'"#n!#%o'# ('!'+db! je takođe vrsta objektivne odgovornosti kada lica koja

organizuju okupljanje ve*eg broja ljudi u zatvorenom ili otvorenom prostoru (organizator sportskih ili drugih takmičenja) odgovaraju za slučaj smrti ili tjelesne povrede koju neko

pretrpi usljed izvanrednih okolnosti (gibanje masa ljudi, opšti nered i slično) koje u takvim prilikama mogu nastati. "rganizator ne odgovara za štete koje u takvim okolnostima mogunastati na imovini.

"dgovornost za štetu je takav obaveznopravni odnos u kojem je jedna strana dužnanadoknaditi prouzrokovanu štetu drugoj strani, a druga je strana ovlaštena zahtjevati takvunaknadu .

&redpostavke odgovornosti za štetu su$ !ubjekti odgovornosti za štetu Etetna radnja štetnika Eteta zročne veza (uzrok štete je štetna radnja, šteta je posledica štetne radnje) &rotivpravnost štetne radnje.

9



Od"o&o'nos% bo" /s'#!&#n*# n+o(9odn+ (o0o! uslovi za odgovornostsu sljede*i$

- da neko lice uskrati pomo* drugom licu čiji su život ili zdravlje ugroženi4- da je lice koje je uskratilo pomo* moglo predvidjeti nastupanje štete,- da je nastala šteta u vidu gubitka života i ošte*enja zdravlja ugroženog lica i- da nije postojala opasnost za život i zdravlje lica koje je dužno da pruži pomo*.

Od"o&o'nos% / &+! s# ob#&+o0 #*/.+n*# /"o&o'# Gica koja su obavezna da zaključe neki ugovor odgovaraju za štetu ako takav ugovor ne zaključe.

3? NANADA @TETE

=teta je umanjenje nečije imovine (stvarna šteta lat. damnum emergens) i sprečavanje

njenog pove*anja (izmakla dobit lat. lucrum cessans), kao i nanošenje +izičkog ili psihičkog bola ili straha drugom licu (nematerijalna šteta).

V's%+ %+%+

materijalna (imovinska) i

nematerijalna (neimovinska)

o 'aknada materijalne %imovinska& štete

%aterijalna (imovinska) šteta se sastoji u uništenju neke stvari, ili u manjoj ili ve*oj povredi,onemogu*avanju ili otežanju upotrebe stvari, ili u nekoj smetnji zbog čijeg uklanjanja je potrebno napraviti troškove koji inače ne bi bili napravljeni. pitanju je povreda nekogimovinskog interesa. Etetnik je dužan da ošte*enom naknadi onaj interes koji bi ovaj imao dase nije desio štetni događaj.

%aterijalna šteta može nastati i u slučaju povrede tuđe +izičke ličnosti, ako je ta povreda povukla nesposobnost za rad ili troškove liječenja.

!lučajevi materijalne štete kod tjelesne povrede ili ošte*enja zdravlja su$

• troškovi liječenja,• izmakla zarada i• troškovi pove*ane potrebe usled povrede.

&ostoje dva vida materijalne štete$

• stvarna (prosta, obična) šteta i• izgubljena dobit.

=

http://sr.wikipedia.org/wiki/%D0%91%D0%BE%D0%BB

http://sr.wikipedia.org/wiki/%D0%A1%D1%82%D1%80%D0%B0%D1%85


http://sr.wikipedia.org/wiki/Naknada_%C5%A1tete

http://sr.wikipedia.org/wiki/%D0%91%D0%BE%D0%BB


http://sr.wikipedia.org/wiki/Naknada_%C5%A1tete



Ob!.n# %+%#

"bična šteta je neko umanjenje imovine (smanjenje aktive ili pove*anje pasive).

•

!manjenje aktive je gubitak, smanjenje ili ograničenje nekog prava.• &ove*anje pasive je kad se pove*ava iznos dugovanja.

I0## dob!%

#zmakla dobit nije svaka dobit kojoj se neko nada, več samo ona koja se osnovano moglaočekivati prema redovnom toku stvari ili posebnim okolnostima, a koje je sprečenoštetnikovom radnjom. &ostoje tri oblika izmakle dobiti$

• izmakli prirodni plodovi,•

izmakli civilni plodovi i• izgubljena zarada.

o 'aknada nematerijalne %neimovinska& štete

'ematerijalna %neimovinska& šteta se razlikuje od materijalne štete jer ne predstavljaimovinski gubitak. nekim pravnim sistemima ona se i ne naziva štetom. astaje usljed

pretrpljenih duševnih i +izičkih bolova i straha.

a pretrpljene +izičke bolove, pretrpljeni strah i pretrpljene duševne bolove zbog povredezakonom zašti*enih ličnih prava, sud može dosuditi naknadu nematerijalne štete, kada toopravdavaju intenzitet i dužina trajanja bolova i straha, vode*i računa o značaju povređenogdobra i cilju kome služi ta naknada, te da se ne pogoduje težnjama koje su nespojive sa

prirodom i svrhom novčane naknade nematerijalne štete.

a pretrpljene duševne bolove sud može dosuditi naknadu neimovinske štete samo u zakonomnabrojanim slučajevima$

• &retrpljeni i budu*i +izički bolovi4• &retrpljeni i budu*i strah4

• &retrpljeni i budu*i duševni bolovi zbog umanjenja životnih aktivnosti4

• &retrpljeni i budu*i duševni bolovi zbog naruženosti4

• &retrpljeni i budu*i duševni bolovi zbog povrede ugleda i časti4

• &retrpljeni i budu*i duševni bolovi zbog povrede slobode4

• &retrpljeni i budu*i duševni bolovi zbog povrede prava ličnosti4

/A



• &retrpljeni i budu*i duševni bolovi zbog smrti bliskog lica4

• &retrpljeni i budu*i duševni bolovi zbog naročito teškog invaliditeta bliskog lica4

• &retrpljeni i budu*i duševni bolovi zbog izvršenog krivičnog dela protiv polnogintegriteta.

&ostoje pravni sistemi u kojima priznavanje prava na naknadu nematerijalne štete nijeograničeno na zakonom precizno određene vidove nematerijalne štete. Tu je ovo pravoregulisano opštom normom o zabrani povrede zajamčenih nematerijalnih pravnih dobara, i o

pravu na naknadu u slučaju povrede tih prava, bez obzira na nastanak posljedica u vidutrpljenja bolova ili straha. @arakteristično je da u takvim pravnim sistemima pravo nanaknadu nematerijalne štete mogu ostvariti i pravna lica, u slučaju povrede njihovog ugleda,što u pravnom sistemu sa ograničenim brojem zakonom priznatih vidova nematerijalne štete,

po pravilu, nije mogu*e (s obzirom da pravna lica, po prirodi stvari, ne mogu da trpjeti bolove).

koliko je stvar sa nedostatkom prouzrokovala štetu drugim licima ili drugim stvarima

prodavac He odgovarati i za tu štetu i ona <ko su ispunjene pretpostavke odgovornosti, prodavac odgovara kupcu ne samo za štetu zbog materijalnih nedostataka stvari, ve*, pododređenim uslovima, može odgovarati i za štetu koju mu stvar sa materijalnim nedostatkom

nanese na nekim drugim dobrima (npr. eksplozija televizora i ošte*enje stana, trovanje pokvarenom kupljenom hranom i slično). ovom slučaju radi se o tzv. refleksnoj ilipratećoj šteti. D

31 STICANJE BEZ OSNOVA 5NEOSNOVANO OBOGAENJE6 5NEU UČITI6

Sticanje bez osnova postoji onda kada je dio imovine jednog lica prešao u imovinu

drugog lica, a da za takav prelaz nema pravnog osnova.V's%+ s%!$#n*# b+ osno&#

&la*anje nedugovanog, !ticanja s obzirom na osnov koji je kasnije otpao, !ticanja s obzirom na osnov koji se kasnije nije ostvario, potreba stvari u tuđu korist i potreba tuđe stvari u svoju korist.

/8



32 POSLOVODSTVO BEZ NALOGA 5NEGOTIORUM GESTIO6

Poslovodstvo bez naloga ili nezvano vršenje tu*i poslova postoji kada jedno licesvjesno i bez naloga (ovlaštenja) obavlja neki posao ili obavlja neku drugu radnju u koristdrugog lica. Gice koje obavlja posao se zove poslovo*a bez naloga ili poslovođa (gestor), adrugo lice u čiju korist se posao obavlja se zove gospodar posla (dominus).

V's%+ (oso&ods%&# b+ n#o"# užno poslovodstvo bez naloga @orisno poslovodstvo bez naloga &oslovodstvo protiv zabrane gospodara posla epravo poslovodstvo aknadno odobrenje

33 JEDNOSTRANA IZJAVA VOLJE

"bligacije mogu nastati i na osnovu jednostrane izjave volje, a pravni poslovi kojinastaju jednostranom izjavom volje se zovu jednostrani pravni poslovi.

/ednostrani pravni poslovi su takvi pravni poslovi kod kojih se jedno lice obavezujedrugom licu ili neodređenom broju drugih lica da *e, u skladu sa zakonom propisanimuslovima izvršiti određenu obligacionu radnju.

/ednostranim pravnim poslovima se smatrajuo javno obe*anje nagrade io izdavanje vrijednosnih papira.

/avno obećanje nagrade postoji kada se jedno lice javnim oglasom obaveženeodređenim licima dati nagradu onom licu koje izvrši određenu ranju ili postigne neki uspjeh

pod uslovima predviđenim oglasom. :a bi postojalo javno obe*anje nagrade i proizvodilo prave učinke potrebno je da se kumulativno ispune sljede*i uslovi$ da jedno lice koje je poslovno sposobno obe*a nagradu, da je obe*anje nagrade učinjeno javnim oglasom, obe*anje nagrade mora biti upu*eno neodređenom broju lica, obe*avalac mora odrediti radnju koja je predmet javnog obe*anja nagrade i koja se mora

izvršiti da bi se dobila obe*ana nagrada, obe*avalac nagrade mora odrediti rok u kojem se mora izvršiti traženja radnja.

&ravo na nagradu ima onaj ko prvi izvrši radnju koja se traži, a ako traženu radnjuizvrši istovremeno više lica, svakome od njih pripada jednak dio nagrade ukoliko pravičnostne zahtijeva drugačiju podjelu.

>avno obe*anje nagrade se može opozvati, ali to mora biti učinjeno na isti način nakoji je i obe*anje izvršeno.

5rijednosni papir ili artija od vrijednosti je pismena isprava kojom se izadavalacobavezuje zakonitom imaocu date isprave da *e ispuniti obavezu upisanu na tom papiru. stvari, vrijednosni papir je isprava na kojoj je upisano neko imovinsko pravo.

pisano imovinsko pravo u najve*em broju slučajeva znači obavezu isplate određenesume novca.

/



5rijednosti papiri se dijele na$ ličnopravne vrijednosne papire i stvarnopravnevrijednosne papire.

L!.no('#&n! &'!*+dnosn! (#(!'! su oni koji imaocu daju pravo upravljanja i

odlučivanja u određenom pravnom licu, kao što je to slučaj, na primjer, sa dionicama,odnosno akcijama kod društava kapitala (dioničarskih, odnosno akcionarskih

društava). S%&#'no('#&n! &'!*+dnosn! (#(!'! su takvi papiri čijom predajom se zamjenjuje

predaja stvari upisanih na tom papiru.

Pod*+# &'!*+dnosn!9 (#(!'# ('+0# !.nos%! %!%/#'# ('#&# ! &'!*+dnosno" (#(!'# &apiri na donosioca &apiri na &apiri po naredbi Gegitimacioni papiri

34 UGOVOR O PRODAJI

govor o prodaji je dvostrano obavezni ugovor kojim se jedna ugovorna strana(prodavac) obavezuje da *e drugoj ugovornoj strani (kupcu) predati određenu stvar ili

pribaviti neko pravo, a kupac se obavezuje da *e prodavcu platiti cijenu.

Osob!n+ /"o&o'# o ('od#*!

govor o prodaji je konsensualan ugovor, jer se smatra zaključenim u trenutku kada prodavac i kupac postignu saglasnost o bitnim sastojcima ugovora$ predmetu i cijeni.

govor o prodaji je neformalan ugovor, jer se za njegovu punovažnost ne tražinikakva +orma, izuzev u slučaju ugovora o prodaji nepokretnosti.

govor o prodaji je dvostrano obavezan ugovor, jer njegovim zaključenjem nastaju prava i obaveze za obe ugovorne strane .

govor o prodaji je kauzalan ugovor, jer sadrži prepoznatljiv cilj obavezivanja(kauzu) i to kako sa aspekta prodavca, tako i sa aspekta kupca.

3, UGOVOR O RAZMJENI

6govor o razmjeni %zamjeni& je takav ugovor kojim se svaki ugovarač obavezujesvom saugovaraču da *e mu predati stvar koja se razmjenjuje tako da on stekne pravovlasništva na toj stvari. &redmet razmjene mogu biti sve stvari u prometu. govor je po

pravilu ne+ormalan, ali može biti i +ormalan, kao, na primjer, u slučaju ugovora o razmjeninekretnina.

//



3- UGOVOR O POLONU

govor o poklonu je takav ugovor kojim jedna ugovorna strana (poklonodavac) predaje drugoj ugovornoj strani (poklonoprimcu) u vlasništvo određenu stvar ili imovinsko pravo ili se obavezuje prenijeti joj vlasništvo na toj stvari ili pravu bez ikakve naknade, adruga strana to sve prihvata.

Osob!n+ /"o&o'# o (oon/

govor o poklonu je jednostrano obavezan i dobro(in ugovor, jer se ugovoromobavezuje samo jedno lice u ugovornom odnosu a to je poklonodavac. ! druge strane, poklon

je dobročin ugovor, jer druga strana u ugovoru, poklonoprimac, nema nikavu kontraobavezu prema poklonodavcu.

govor o poklonu je formalan ugovor što znači da proizvodi pravne učinke samo ako je zaključen u određenoj +ormi.

Uso&! # n#s%#n# /"o&o'# o (oon/ su$

poslovna sposobnost poklonodavca, postojanje predmeta poklona i namjera da se učini poklon.

3: UGOVOR O ZAUPU

govor o zakupu je takav ugovor kojim se jedna ugovorna strana (zakupodavac)

obavezuje predati drugoj strani određenu stvar na upotrebu, a druga ugovorna strana(zakupac) se obavezuje za to dati određenu naknadu (zakupninu). &od upotrebom se

podrazmjeva korištenje stvari, pribiranje plodova i iskorištavanje stvari.

Osob!n+ /"o&o'# o #/(/

govor o zakupu je dvostrano obavezan, jer njegovim zaključenjem nastaju obavezeza obe ugovorne strane. akupodavac ima obavezu da preda stvar koja je predmet zakupa, azakupac da za to plati zakupninu.

govor o zakupu je konsensualan ugovor, jer je za njegovo zaključenje dovoljno da

su ugovarači postigli sporazum o bitnim sastojcima ugovora.

govor o zakupu je teretan ugovor, jer svaka ugovorna strana je dužna dati naknaduili izvršiti protivčinidbu za ono što dobija od druge ugovorne strane.

govor o zakupu je trajan ugovor, jer se zaključuje, po pravilu, na jedan duživremenski period u kojem *e zakupac mo*i da stvar upotrebljava i od iste ubire plodove.Trajanje ugovora o zakupu, po pravilu, određuju ugovarači.

B!%n! ++0+n%! /"o&o'# o #/(/

&redmet zakupa, akupnina i

/3



Trajanje ugovora o zakupu.

U"o&o' o #/(/ ('+s%#*+)

protekom vremena,

otkazom, propaš*u predmeta zakupa,

smr*u ugovarača.

3; UGOVOR O ZAJMU

6govor o zajmu je takav ugovor kojim se obavezuje jedna strana (zajmodavac) dadrugoj strani (zajmoprimcu) preda u vlasništvo određeni iznos novca ili određenu količinu

zamjenljivih stvari, a druga strana se obavezuje da *e nakon izvjesnog vremena vratiti istiiznos novca ili istu količinu stvari iste vrste i kvaliteta, uz naknadu (kamatu) ili bez nje.

Osob!n+ /"o&o'# o #*0/

ajam je konsensualan2 jer je za njegov nastanak dovoljan konsensus, odnosnosaglasnost volja ugovornih strana o bitnim elementima ugovora.

govor o zajmu je dvostrano obavezan ugovor, jer stvar obavezuje obe ugovornestrane ' zajmodavca i zajmoprimca. "baveza zajmodavca je da preda predmet zajma, aobaveza zajmoprimca da vrati predmet zajma nakon izvjesnog vremena, te da plati određenunaknadu.

govor o zajmu može biti i teretan i dobro(in ugovor, u zavisnosti od toga da li jezajmodavac dužan da za dati zajam pla*a kakvu naknadu.

govor o zajmu se javlja kao li(ni ugovor .

govor o zajmu je trajan, samostalan i kauzalan ugovor.

6govor o zajmu se razlikuje od /"o&o'# o #/(/, jer on predstavlja osnovza sticanje prava vlasništva na pozajmljenom predmetu zajmu. &redmet zajma je zamjenljivastvar, a predmet zakupa, po pravilu, nezamjenljiva stvar. ajmoprimac vra*a istu stvar, istevrste, količine i kvaliteta, a zakupac istu stvar .

6govor o zajmu se razlikuje od /"o&o'# o (os/! (posudbi) po tome što je predmet zajma zamjenljiva stvar, a predmet posluge je nezamjenljiva stvar. govor o zajmu jeosnov sticanja vlasništva na pozajmljenoj stvari, a ugovor o posluzi nije osnov sticanjavlasništva, tako da poslugoprimac može vratiti samo istu stvar i to baš onu koju je dobio na

poslugu.

/5



govor o zajmu ima mnogo sličnosti sa ugovorima o prodaji, razmjeni i poklonu, jer predstavlja osnov sticanja vlasništva na stvari, kao što je slučaj i kod pomenutih ugovora.

V's%+ /"o&o'# o #*0/

može biti nov(ani i naturalni zajam. može biti potrošni (konzumptivni) i proizvodni (produktivni).

može biti teretni i dobro(ini. može biti kratkoro(ni (do 5 godina) i dugoro(ni (preko 5 godina).

B!%n! ++0+n%! /"o&o'# o #*0/

&redmet zajma i aknada (kamata).

Predmet ugovora o zajmu je, po pravilu, novac, mada predmetom mogu biti i drugezamjenljive stvari razlikujemo novčani i naturalni zajam.

'aknada koju zajmoprimac pla*a za dobijeni zajam zove se kamata. @amata se pla*agodišnje, osim kod zajmova kod kojih obaveza vra*anja dospijeva u kra*im rokovima.

Zatezna kamata je ona koja se pla*a kao jedna vrsta naknade za zakašnjenje uispunjenju neke novčane obaveze, bilo da se radi o ugovornoj ili vanugovornoj obavezi.atezna kamata i njena visina je uvijek propisana zakonom, kao što je to učinjeno kod nas u(l. ;<<. 4OO i 4akonu o visini stope zatezne kamate.

3> UGOVOR O POSLUZI 6govor o posluzi je takav ugovor kojim se obavezuje jedno lice (poslugodavac) da *e predati drugom licu (poslugoprimcu), privremeno i bez naknade, određenu stvar na korištenje,a poslugoprimac se obavezuje po proteku toga vremena da *e vratiti poslugodavcu istu stvar.

6govor o posluzi se razlikuje od /"o&o'# o #/(/ po tome što je ugovor o posluzidobročin, a ugovor o zakupu teretan ugovor.

6govor o posluzi se razlikuje od /"o&o'# o #*0/ po tome što poslugodavac dobijastvar na poslugu, a ne u vlasništvo.

Ugovor o poklonu je sličan ugovoru o posluzi, jer su oba ugovora dobročini pravni poslovi.

Osobine ugovora o posluzi su$

ugovor o posluzi je konsensualan ugovor (nastaje saglasnoš*u volja),- ugovor o posluzi je dvostrano obavezan ugovor (obaveza predaje i vra*anja stvari), ugovor o posluzi je dobro(in ugovor (za upotrebu stvari se ne daje naknada), ugovor o posluzi je kauzalan ugovor (prepoznatljiv je cilj obavezivanja) i ugovor o posluzi je trajan ugovor (korištenje stvari dane na poslugu traje duži vremenski

period).

/6



B!%n! s#s%o*!$! /"o&o'# )

&redmet posluge i

Irijeme trajanja posluge.

Ob#&++ (os/"od#&$#)

&redaja stvari,

"dgovornost za štetu i

aknada troškova.

Ob#&++ (os/"o('!0$# )

Juvanje i upotreba stvari,

Troškovi održavanja stvari i

Ira*anje stvari.

4? UGOVOR O OSTAVI 6govorom o ostavi obavezuje se ostavoprimac da primi uz naknadu ili bez naknade

stvar od ostavodavca, da stvar čuva i da istu vrati kada to ostavodavac zatraži.

Osob!n+ /"o&o'# o os%#&!

govor o ostavi je konsensualan. govor o ostavi je imenovan ugovor, a može biti i jednostrano obavezan ili dvostrano

obavezan ugovor. govor o ostavi je i trajan ugovor, jer se, po pravilu, zaključuje na duži vremenski

period.

govor o ostavi može biti besteratan (besplatna ostava) i teretan ugovor (naplatnaostava).

B!%n! ++0+n%! /"o&o'# o os%#&!

- Predmet ostave (potrošne i nepotrošne stvari, nezamjenljive stvari, a rjeđe izamjenljive stvari).

- Irijeme trajanja ostave (ugovor može biti zaključen na određeno ili na neodređenovrijeme

- 'aknada je iznos novca koji je dužan ostavodavac isplatiti ostavoprimcu kod tzv.teretnih ugovora o ostavi.

Ob#&++ os%#&o('!0$#

o &rijem stvari u ostavu,

o Juvanje stvari koja mu je predana u ostavu,

o Ira*anje stvari na zahtjev ostavodavca.

/7



Ob#&++ os%#&od#&$#

o &la*anje ostavoprimcu naknade troškova za čuvanje stvari,

o &la*anje naknade za čuvanje stvari u slučaju naplatne ostave,

o aknade štete ostavodavcuako prilikom čuvanja stvari nastupi šteta na stvari

ostavodavca.

Vrste ostave

8. 'eprava ostava postoji kada su predmet ostave zamjenljive stvari koje ostavoprimacima pravo i potrošiti, ali je u tom slučaju dužan ostavodavcu vratiti istu količinu stvariiste vrste.

. Ostava u nu"di postoji kada jedno lice zapadne u nevolje zbog koje nastaje očiglednaopasnost za njegovu imovinu, pa stoga to lice, nemaju*i slobodu izbora lica kome *estvar ostaviti na čuvanje, istu ostavlja u nuždi koje mu se u tim izuzetnim okolnostimanašlo pri ruci. -adi se o situacijama, zemljotresima, poplavama, ratu i sl.

/. 6gostiteljska ostava je takav ugovor o ostavi kojim se obavezuje ugostitelj kaoostavoprimac da *e primiti na čuvanje stvari gosta kao ostavodavca koje je ovaj doniou ugostiteljski objekat ostavoprimca.

41 UGOVOR O DJELU 5o$#%!o $ond/$%!o o(+'!s6

6govor o djelu je takav ugovor kojim se jedna ugovorna strana (izvođač, poslenik)obavezuje da *e drugoj ugovornoj strani (naručilac) izraditi određeno djelo ili obavitiodređeni posao, a naručilac se obavezuje da *e mu za izvršeni posao dati naknadu u novcu ilidrugim zamjenljivim stvarima.

:akle, predmet ugovora o djelu je izvršenje određenog posla, kao što je na primjer$

izrada neke stvari (šivanje odijela, izrada ormara, popravka cipela),

popravka neke stvari (automobila, računara, TI),

izvršenje fizi(kog rada (kopanje, prenošenje predmeta s jednog na drugo mjesto),

izvršenje intelektualnog rada (izrada umjetničke slike, držanje predavanja,

izrada udžbenika).

/9



42 UGOVOR O DOIVOTNOM IZDRAVANJU

6govor o do"ivotnom izdr"avanju je takav ugovor kojim se jedna ugovorna stranaobavezuje da *e doživotno izdržavati drugu ugovornu stranu ili neko tre*e lice, a druga strana(primalac izdržavanja) se obavezuje da *e mu ostaviti svu svoju imovinu ili jedan njen dio.%eđutim, ugovorne strane mogu ugovoriti i da primalac izdržavanja, još za svoga života,

prenese svu svoju imovinu ili jedan njen dio na davaoca izdržavanja, u kom slučaju se takođeradi o valjanom ugovoru o doživotnom izdržavanju.

6govor o do"ivotnom izdr"avanju treba razlikovati od /"o&o'# o n#s*+=!&#n*/koji su inače zabranjeni u našem pravu. aime, kod ugovora o doživotnom izdržavanjudavalac izdržavanja stiče imovinu primaoca izdržavanja kao naknadu za to što je do smrti

primaoca izdržavanja izdvajao sredstva za njegovo izdržavanje, a kod ugovora o nasljeđivanjunasljednik stiče imovinu isključivo zbog činjenice smrti ostavioca.

6 odnosnu na %+s%#0+n% ugovor o do"ivotnom izdr"avanju je dvostrani pravniposao inter vivos kojim primalac izdržavanja raspolaže svojom imovinom uz naknadu.

Subjekti ugovora o do"ivotnom izdr"avanju su$

davalac i

primalac izdržavanja, s tim da primalac i ne mora biti ugovorna strana .

govor o doživotnom izdržavanju može prestati$

•

na osnovu sporazuma ugovornih strana,

• raskidom zbog nepodnošljivosti zajedničkog života ,

• raskidom zbog neizvršenja ugovornih obaveza,

• raskidom zbog promijenjenih okolnosti,

• smr*u primaoca ili davaoca izdržavanja.

43 UGOVOR O ORTALUU

govor o ortakluku je takav ugovor kojim se obavezuju dva ili više lica da udružesvoj rad i imovinu, odnosno rad ili imovinu radi postizanja određenog dopuštenogzajedničkog cilja . a primjer$ ortakluk postoji kada tri lica udruže novac i znanje radiizgradnje poslovnog prostora.

Osob!n+ /"o&o'# o o'%#//

"rtakluk je konsensualan i neformalan ugovor. )rajan i uzajaman jer se zaključuje za duži vremenski period. leatoran, jer

je relativno neizvjesno postizanje cilja ortakluka./=



Obaveze i prava ortaka

Obaveza unosa orta(kog udjela je osnovna obaveza svakog lica koje ulazi u ortakluk.

Obaveza lojalnosti znači da su ortaci dužni slijediti interes ortakluka

Odgovornost za štetu znači obavezu ortaka da *e biti odgovoran za svaku štetu kojunanese ortakluku svojim skrivljenim radnjama

Obaveza snošenja gubitka i pravo na dobit znači da svaki ortak snosi dobitak igubitak društva srazmjerno svom udjelu .

Ortakluk prestaje$

#zvršenjem posla

#stekom vremena na koje je zaključen

"dlukom ortaka

!mr*u ortaka

"tvaranjem stečaja nad imovinom ortakluka

"tkazom.

44 UGOVOR O ATORINGU

6govorom o faktoringu obavezuje se jedna strana (klijent, komitent) da na druguugovornu stranu (+actor) prenese jedan dio ili sva svoja potraživanja koja ima prema tre*imlicima, a druga strana se obavezuje da ta potraživanja uz proviziju i naknadu troškova, naplati.

Osob!n+ ! /n$!*+ /"o&o'# o #%o'!n"/

govor o +aktoringu se zaključuje između isporučioca (klijenta) i +aktora.

Kunkcije +aktoringa su$

+unkcija +inansiranja,

+unkcija usluge, servisa i uprave i

+unkcija obezbjeđenja naplate.

3A



V's%+ #%o'!n"#

&ravi i nepravi,

:oma*i i međunarodni.

Pravi faktoring postoji kada +aktor u potpunosti odgovara za naplativost klijentovih potraživanja, a ako on za to ne odgovara, ve* za naplativost tražbine jamči klijent, riječ je onepravom faktoringu.

!omaći i me*unarodni faktoring u zavisnosti od toga da li je ugovor o +aktoringuzaključen između doma*ih ili stranih lica čija su sjedišta u različitim državama.

4, MEUNARODNA PRODAJA ROBE

%eđunarodna prodaje robe je regulisana Konvencijom U o međunarodnoj prodaji

robe pa se još naziva i Lečka konvencija.

@onvencija sadrži materijalnopravne propise o zaključivanju ugovora o prodajiizmeđu subjekata koji imaju sjedišta u dvije različite države, kao i obaveze ugovornih strana uokviru takvih ugovora.

@onvencija se primjenjuje u onim slučajevima kada se kao ugovarači javljaju subjektiiz različitih država potpisnica .

@onvencija se ne primjenjuje na ugovor o prodaji za privatne potrebe kupca, tj. zaličnu ili porodičnu upotrebu ili za potrebe doma*instva, osim ako prodavac nije znao nitimorao znati da kupac stvari kupuje za takvu svrhu.

Sobod# /"o&#'#n*#

govorne strane su slobodne u ugovaranju pa tako mogu da odredbe @onvencije ucjelini ili djelimično isključe. nači, odredbe @onvencije su dispozitvnog karaktera.

Z#*/.+n*+ /"o&o'#

govor je zaključen kada se postigne saglasnost volja ugovornih strana o bitnim

sastojcima ugovora.

!olus obuhva*a namjerno i svjesno postupanje kojim se nekome nanosi šteta4 za dolozno počinjenu štetu odgovara se u svakom slučaju, te se stranke ni izričitim ugovorom ne mogu

unaprijed oprostiti odgovornosti za dolus. D

$ulpa je nemarnost (neglegentia) ili propust dužne pažnje (diligentia) počinilac nije

predvidio štetne posljedice svog djelovanja, a morao bi ih bio predvidjeti da je upotrijebio potrebnu pažnju. D

38



D 7lanovi koje pita$

,o odgovara za štetu

7lan :<>

a štetu od opasne stvari odgovara njen imalac, a za štetu od opasne delatnosti odgovara licekoje se njom bavi.

Protivpravno oduzimanje opasne stvari od imaoca

7lan :<?

<ko je imaocu oduzeta opasna stvar na protivpravan način, za štetu koja od nje potiče neodgovara on, nego onaj koji mu je oduzeo opasnu stvar, ako imalac nije za to odgovoran.

## Odgovornost u slu(aju udesa izazvanog motornim vozilom u pokretu

7lan :<@

(8) slučaju udesa izazvanog motornim vozilom u pokretu koji je prouzrokovan isključivomkrivicom jednog imaoca, primenjuju se pravila o odgovornosti po osnovu krivice.

() <ko postoji obostrana krivica, svaki imalac odgovara za ukupnu štetu koju su oni pretrpelisrazmerno stepenu svoje krivice.

(/) <ko nema krivice ni jednog, imaoci odgovaraju na ravne delove, ako razlozi pravičnostine zahtevaju što drugo.

(3) a štetu koju pretrpe tre*a lica imaoci motornih vozila odgovaraju solidarno.

7lan 8:8

<ko dužnik pored glavnice duguje i kamate i troškove, uračunavanje se vrši tako što se prvootpla*uju troškovi, zatim kamate i najzad glavnica.

D natocizam predstavlja zabranu da na dospele, a neispla*ene kamate (bilo ugovorne ilizatezne), kao i na druga povremena pla*anja teče zatezna kamata, osim ako je zakonom određeno drugačije.To jest zabranjena je kamata na kamatu. a taj način štite se interesidužnika, koji bi, da nije ovog pravila, mogli biti predmet iskoriš*avanja poverioca.

3


http://sr.wikipedia.org/wiki/Zatezna_kamata



http://sr.wikipedia.org/w/index.php?title=Du%C5%BEnik&action=edit&redlink=1

http://sr.wikipedia.org/w/index.php?title=Poverilac&action=edit&redlink=1




http://sr.wikipedia.org/w/index.php?title=Du%C5%BEnik&action=edit&redlink=1

http://sr.wikipedia.org/w/index.php?title=Poverilac&action=edit&redlink=1



P#)'/ S P0O=3#A 0O,O5

8. &ruzimanje duga i ispunjenje

. govor u korist tre*ih lica/. @aucija3. ištavi i rušivi ugovori5. abluda :"G!6. astoj zastarjelosti7. &ersonalna subrogacija9. -azlika između konvaldacije i konverzije=. "dgovornost za štetu8A. Jlan 879.88. ačelo ekvivalencije8. &romjena subjekata obligacije

8/. &reuzimanje duga83. Irste ugovora o poklonu85. govorena odgovornost86. slovi odgovornosti za teroristički napad87. Eta je opasna stvar # osobine89. slovi za objektivnu odgovornost8=. &redpostavljena odgovornostA. ačin prestanka obligacije8. ajam. akup/. &rodaja3. govor o doživotnom izdržavanju5. ačelo autonomije volje6. "sobine ugovora o poklonu7. &ojam opasne djelatnosti9. &unomo* i vrste=. govor o +aktoringu/A. -azlika ugovora o zakupu i posluzi/8. Irste ugovora o ostavi/. @ako se tumače nejasne odredbe ugovora//. "dgovornost lica zaduženo za priredbu

/3. računavanje i ispunjenje obaveze član. /8. i /8/./5. Eta je anaticizam/6. akonska subrogacija/7. @ako se računaju rokovi u oblig.pr. član 77./9. -azlike i sličnosti ugovora o zajmu i zakupu/=. >avno obe*anje nagrade3A. "dgovornost za slučaj sudara vozila član 897.38. &ojam i karakteristike obligacionog odnosa3. Eta je šteta i vrste3/. Eta je re+leksna šteta33. -azlika ugovora o zakupu i ostavi

35. !ubjektivna i objektivna odgovornost>B.

3/



37.

>@. S!0C/

3=.

5A. # !#O

58. 8.....................................................................................&"><% # TM-%#"G"F#><......................................................................................................................................

5. .........................................................................-<I"> "LG#F<;#""F &- <I<......................................................................................................................................

5/. /.........................................................................<J<> "LG#F<;#""F &- <I<......................................................................................................................................

53. 3.........................................":"! "LG#F<;#""F # :-F#N F-<< &- <I<......................................................................................................................................

55. 5...........................................................................#I"-# "LG#F<;#""F &- <I<

......................................................................................................................................56. 6.........................................................................<JMG< "LG#F<;#""F &- <I<

......................................................................................................................................57. 7........................................................................&"><% "LG#F<;#""F ":"!<

......................................................................................................................................59. 9..................................................................."!"L#M "LG#F<;#""F ":"!<

......................................................................................................................................5=. =.........................................................................#I"-# "LG#F<;#"#N ":"!<

......................................................................................................................................

6A.B:. ## !#O

6. 8A..........................................................................................&":>MG< "LG#F<;#><......................................................................................................................................

6/. 88......................................................................................"&ET# &"><% F"I"-<......................................................................................................................................

63. 8..............................................................!G"I# < <@G>JM>M F"I"-<......................................................................................................................................

65.

BB. ### !#O67. 8/....................................................................I-!TM "LG#F<;#"#N F"I"-<

......................................................................................................................................69. 83...........................................................................................................<!T&<>M

......................................................................................................................................6=. 85................................................&"!ML< :M>!TI< :I"!T-<#N F"I"-<

......................................................................................................................................7A. 86.............................................................!-M:!TI< "LML>MOM>< F"I"-<

......................................................................................................................................

78. 87.....................................................................F"I"- @"-#!T T-MPMF G#;<......................................................................................................................................

33



7. 89............................&"L#><>M :Q#@"I#N &-<I#N :>MG< (MP J#T#)......................................................................................................................................

7/. 8=........................................................................................MI<Q"!T F"I"-<......................................................................................................................................

73. A................................................................................................-<!@#: F"I"-<......................................................................................................................................

75. 8......................................................................................:";>< (<@<E>M >M)......................................................................................................................................

76. .......................................................................................................<!T<->MG"!T......................................................................................................................................

77. /................................................................&-"%>M< !L>M@<T< "LG#F<;#>M......................................................................................................................................

79. 3...............................................................!T&<>M F"I"-< (MP J#T#)......................................................................................................................................

7=. 5............................................................................................................<!#F<;#><

......................................................................................................................................9A. 6.....................................................................................&-M!T<<@ "LG#F<;#>M

......................................................................................................................................98.@;. #5 !#O9/. 7..................................................................................&-"-"@"I<>M ETMTM

......................................................................................................................................93. 9...................................................................I-!TM ":F"I"-"!T# < ETMT

......................................................................................................................................95. =............................................................................"L>M@T#I< ":F"I"-"!T

......................................................................................................................................96. /A...................................................................................................<@<:< ETMTM

......................................................................................................................................97. /8.............................!T#;<>M LM "!"I< (M"!"I<" "L"F<PM >M)

......................................................................................................................................99. /...............&"!G"I":!TI" LM <G"F< (MF"T#"-% FM!T#")(MP

J#T#)..........................................................................................................................9=. //.............................................................................>M:"!T-<< #><I< I"G>M

......................................................................................................................................

=A.D:. 5 !#O=. /3..............................................................................................F"I"- " &-":<>#

......................................................................................................................................=/. /5..........................................................................................F"I"- " -<%>M#

......................................................................................................................................=3. /6...........................................................................................F"I"- " &"@G"

......................................................................................................................................=5. /7..............................................................................................F"I"- " <@ &

......................................................................................................................................=6. /9.................................................................................................F"I"- " <>%

......................................................................................................................................35



=7. /=..............................................................................................F"I"- " &"!G#......................................................................................................................................

=9. 3A................................................................................................F"I"- " "!T<I#......................................................................................................................................

==. 38........................................................F"I"- " :>MG (locatio conductio o peris)......................................................................................................................................

8AA...............................................................................................................................................................................................F"I"- " :"Q#I"T"% #:-Q<I<>......................................................................................................................................

8A8..............................................................................................................................................................................................................................F"I"- " "-T<@G@......................................................................................................................................

8A............................................................................................................................................................................................................................F"I"- " K<@T"-# F......................................................................................................................................

8A/..............................................................................................................................................................................................................%MO<-":< &-":<>< - "LM......................................................................................................................................

8A3.

Documents

Obligaciono Pravo Konacno