ORGANİK REAKSİYONLAR · Kimyasal reaksiyonlar gerçekleşirken atomlar arasındaki bağlar çözülür ve başka bir ... Bunlarda hem oktet boşluğu, hem de ortaklanmamış elektron

ORGANİK REAKSİYONLAR

01 Giriş 02 Katılma Reaksiyonları 0201 Nuumlkleofilik Katılma Reaksiyonları 0202 Elektrofilik Katılma Reaksiyonları 03 Eliminasyon (Ccedilıkarma) Reaksiyonları 04 Yerdeğiştirme (Suumlbstituumlsyon) Reaksiyonları 0401 SN1 Reaksiyonları 0402 SN2 Reaksiyonları 0403 Nuumlkleofilik Suumlbstituumlsyon Reaksiyonlarının Eliminasyon Reaksiyonlarıyla

Karşılaştırılması 0404 Suumlbstituumlsyon ve Eliminasyon Reaksiyonlarının Reaktifliklerinin RX Yapısına Bağlı

Olarak Karşılaştırılması 0405 Elektrofilik Suumlbstituumlsyon Reaksiyonları 0406Aromatik Suumlbstituumlsyon Reaksiyonları 040601 Oumlnemli Elektrofilik Aromatik Suumlbstituumlsyon Reaksiyonları 05 Ccedilevrilme Reaksiyonları 0501 Elektronca Fakir Sistemlerin Ccedilevrilme Reaksiyonları 0502Elektronca Zengin Sistemlerin Ccedilevrilme Reaksiyonları 0503Allilik Ccedilevrilmeler ( İkili ve Uumlccedilluuml Bağların Goumlccedilmesi) 0504 Termal Ccedilevrilme Reaksiyonları 06 Yuumlkseltgenme ndash İndirgenme Reaksiyonları 0601 Yuumlkseltgenme Reaksiyonlarına Oumlrnekler 0602İndirgenme Reaksiyonlarına Oumlrnekler 0603Yuumlkseltgenme İndirgenme Reaksiyonlarına Oumlrnekler

01 Giriş

Kimyasal reaksiyonlar gerccedilekleşirken atomlar arasındaki bağlar ccediloumlzuumlluumlr ve başka bir

duumlzende yeniden sıralanır Organik reaksiyonların ccediloğunda atomlar arasındaki bağlar

parccedilalanırken kısa oumlmuumlrluuml bileşikler oluşur

Simetrik (Homolitik) veya Radikalik Parccedilalanma Bağ parccedilalanırken bağı oluşturan

iki elektrondan her biri farklı atomlar uumlzerinde kalır

İyonik (Heterolitik) Parccedilalanma Bağ parccedilalanırken bağı oluşturan her iki elektronda

aynı atom uumlzerinde kalır Oluşan (-) yuumlkluuml karbon atomu karbanyon (+) yuumlkluuml karbon

atomu karbonyum (karbokatyon) adını alır

Bazen heterolitik parccedilalanma sonucu kısa oumlmuumlrluuml noumltr bileşikler (karbenler) oluşur

Bunlarda hem oktet boşluğu hem de ortaklanmamış elektron ccedilifti vardır

Reaksiyona giren bileşenlere substrat ve reaktif denir Molekuumllde reaksiyon merkezi

olan organik maddeye substrat denir Substrat reaksiyonda etkiyen maddedir Reaktif

ise reaksiyonda etkiyen maddedir Organik ve inorganik yapıda olabilir

Organik reaksiyonlar reaksiyona giren reaktifin oumlzelliğine goumlre ccedileşitli gruplara ayrılır

-Katılma reaksiyonları

-Eliminasyon (ccedilıkarma) reaksiyonları

-Yerdeğiştirme reaksiyonları

-Ccedilevrilme reaksiyonları

-Yuumlkseltgenme indirgenme reaksiyonları

Reaktifler ise nuumlkleofilik elektrofilik ve radikalik olmak uumlzere uumlccedile ayrılır

Nuumlkleofil Uumlzerindeki elektron ccediliftiyle reaksiyona giren ve ayrıştığında negatif yuumlkluuml

iyonlar veren reaktiflerdir Oumlrneğin Lewis bazları OH- RO- R-C=C- R-MgX (R-)

R-Li (R-) LiAlH4 (H-) CN

- H2O NH3

Elektrofil Uumlzerinde pozitif yuumlk taşıyan ayrıştığında pozitif yuumlkluuml iyonlar veren veya

uumlzerinde bir oktet boşluğu olan reaktiflerdir Oumlrneğin Lewis asitleri H+ AlCl3 BF3

H2SO4 (SO3+) HNO3 (NO2

+) X2 (X

+)

Radikal Yuumlksek ısı ışık veya peroksit etkisiyle radikal oluşturabilen bileşiklerdir

Oumlrneğin Br2 HBr

02 Katılma Reaksiyonları

bağlarının kırılması ile molekuumlle atom veya grupların eklenmesidir Bu tip

reaksiyonlarda molekuumlluumln doymamışlık derecesi azalır

0201 Nuumlkleofilik Katılma Reaksiyonları

0202 Elektrofilik Katılma Reaksiyonları

Markovnikov kuralı1869 yılında Vladimis Markovnikov hidrojen halojenuumlrleruumln

alkenlere katılırken (H+)rsquonin hidrojen sayısı fazla olan karbona bağlandığını buldu

Anti-Markovnikov kuralı Ortamda O2 yada peroksit varlığında birincil alkilbromuumlrler

oluşur Bu durumda HBr katılması iyonik yerine serbest radikal mekanizması ile olur

Serbest radikallerin kararlılık sırası 3 2 1şeklindedir

Br radikalinin oluşumu

ROOR 2RO

RO +HBr ROH +Br

Br radikalinin alkene katılması

Alkinlerde de benzer şekilde reaksiyonlar gerccedilekleşir

03 Eliminasyon (Ccedilıkarma) Reaksiyonları

Reaksiyona giren molekuumlle bağlı atom veya atom gruplarının sayısı azalır ve

molekuumlluumln doymamışlık derecesi artar Eliminasyon reaksiyonları genellikle ccedilift ve uumlccedilluuml

bağların oluştuğu reaksiyonlardır

Reaksiyon sonunda birden fazla alken oluşma ihtimali varsa en fazla dallanmış alken

(daha kararlı olan alken) daha ccedilok oluşur (Saytzeff kuralı)

Farklı alkil grupları iccedileren kuaterner amonyum bazlarından buumlyuumlk bir ccediloğunlukla oluşan

alken ccedilift bağ etrafında en az dallanmış olan alkendir (Hofmann kuralı)

Tersiyer amin oksitler hafif ısıtılmakla bir iccedil eliminasyon ile alkenleri verirler (Cope

Eliminasyonu) t-Amin oksitler t-aminlerin hidrojen peroksitle ısıtılmasıyla elde

edilirler

04 Yerdeğiştirme (Suumlbstituumlsyon) Reaksiyonları

Reaksiyona giren molekuumlldeki atom veya atom gruplarının molekuumllden ayrılıp yerine

başka atom veya atom grupları girmesidir Molekuumlluumln doymamışlık derecesi değişmez

Nuumlkleofillerle yapılan yer değiştirme reaksiyonlarına nuumlkleofilik suumlbstituumlsyon denir

Reaksiyonun hızı reaksiyona giren maddelerin sadece birinin konsantrasyonu ile orantılı

ise SN1 birinin konsantrasyonunun karesi veya ikisinin konsantrasyonu ile orantılı ise

SN2 reaksiyonu denir

Nuumlkleofil Substrat

Uumlruumln

HO- + RL ROH alkol

H2O + RL ROH alkol

RO- + RL ROR eter

ROH + RL ROR eter

HS- + RL RSH tiyol

NH3 + RL RNH2 p-amin

RNH2 + RL R2NH s-amin

R2NH + RL R3N t-amin

R3N + RL R3N+L

- Kuaterner amonyum bil

N3- + RL RN3 alkil azit

I- + RL RI alkil iyoduumlr

RCOO- + RL RCOOR ester

CN- + RL RCN nitril

L= -X -OSO3R -OTs

Bir reaksiyonda karbonyum iyonu oluşuyorsa reaksiyon mekanizması SN1 dir SN1

reaksiyonlarında reaktiflik sırası karbokatyonların kararlılıklarıyla da paralel olan

3o gt 2

o gtgt 1

o gt CH3-X şeklindedir

0401 SN1 Reaksiyonları

SN1 reaksiyonları iki basamaktan meydana gelir

- Hız belirleyen yavaş basamak Alkil halojenuumlruumln karbokatyon oluşturmak iccedilin

iyonlaşması

- Hızlı basamak Nuumlkleofilin karbokatyona katılması

Oumlrneğin t-buumltil bromuumlruumln sodyum hidroksit iccedileren su iccedilinde ccediloumlzuumlnmesi

Yavaş basamak

Hızlı basamak

Reaksiyon

Enerji diyagramında goumlsterilecek olursa karbokatyon oluşumu yuumlksek enerjili (yavaş)

basamaktır Karbokatyona nuumlkleofil katılması ise oldukccedila hızlıdır


SN2 reaksiyonları ise bimolekuumllerdir Yani reaksiyonun yavaş olan basamağında

ortamda iki tuumlr vardır Oumlrneğin buumltil bromuumlrlerin aseton iccedilinde iyoduumlrle reaksiyonları

SN2 mekanizmasıyla gerccedilekleşmektedir Hız hem alkil halojenuumlruumln konsantrasyonuna

hem de iyoduumlr iyonunun (nuumlkleofil) konsantrasyonuna bağlıdır

SN2 reaksiyonlarında reaktiflik sırası

CH3-X gt 1o gt 2

o gtgt 3

o şeklindedir

SN2 reaksiyonları tek basamakta gerccedilekleştiği iccedilin ( nuumlkleofilin alkil halojenuumlre

saldırısı) reaksiyonda bir ara uumlruumln olmaz Geccediliş hali nuumlkleofil ve karbon atomu arasında

bir bağ oluşurken aynı zamanda karbon atomu ve ayrılan grup arasındaki bağın

kopması sırasında oluşur

SN2 reaksiyonu iccedilin enerji diyagramı tek basamakta goumlsterilir

Ccedilok az goumlzlenen diğer bir nuumlkleofilik yerdeğiştirme reaksiyonu da molekuumll iccedili yer

değiştirme reaksiyonudur ( SNi )

0403 Nuumlkleofilik Suumlbstituumlsyon Reaksiyonlarının Eliminasyon Reaksiyonlarıyla

Karşılaştırılması

Genel olarak bir nuumlkleofil (Nuuml-) bir alkil halojenuumlrle karşılaştığı zaman iki olay

meydana gelebilir

1 nuumlkleofil halojen atomunun yerini alabilir veya

2 nuumlkleofil baz gibi davranır ve dehidrohalojenleme (halojenuumlr ccedilıkışı) ile alken

oluşur

Oumlrnekten de goumlruumllduumlğuuml gibi ilk reaksiyon nuumlkleofilik bimolekuumller suumlbstituumlsyon

reaksiyonu (SN2) ikinci reaksiyon ise bimolekuumller eliminasyon reaksiyonudur (E2)

Daha oumlnce de goumlsterildiği şekilde SN1 reaksiyonunun yavaş olan basamağında

karbokatyon oluşuyordu Eğer bir nuumlkleofil karbokatyona saldırırsa suumlbstituumlsyon

(yerdeğiştirme) reaksiyonu meydana gelir Alternatif olarak bir baz karbokatyona

komşu olan bir karbon atomundan bir hidrojen atomu koparabilir Bu işlem de

eliminasyon reaksiyonu olarak adlandırılır ve bu mekanizma hız belirleyen basamakta

sadece tek bir tuumlr iccedilerdiğinden E1 reaksiyonu olarak adlandırılır

Nuumlkleofillerin bağıl kuvvetleri hakkında bazı genellemeler yapılabilir

- Negatif yuumlkluuml nuumlkleofiller konjuge asitlerinden daha kuvvetlidir ( OH- iyonu

H20 dan daha kuvvetlidir)

- Nuumlkleofilik guumlccedil ccediloumlzuumlcuumlye bağlı olarak periyodik cetvelde aynı grup iccedilinde atom

numarası arttıkccedila artar Bazlık guumlcuuml ise azalır ( I- gt Br

- gt Cl

- gtF

-)

- Aynı atomun nuumlkleofil olduğu grup iccedilinde nuumlkleofilik guumlccedil ile bazik guumlccedil

paralellik goumlsterir ( C2H5O- gt HO

- gt C6H5O

- gt CH3CO2

- gt CH3OH gt H2O )

t- buumltil bromuumlruumln suda ccediloumlzuumlnmesine bakacak olursak ortak bir ara uumlruumln iccedilerildiği iccedilin

E1 ve SN1 reaksiyonları birbirleriyle yarışırlar

Reaksiyonun tamamı şu basamakları iccedilerir

- Alkil halojenuumlruumln karbokatyon oluşturmak iccedilin iyonlaşması

- Karbokatyona bir nuumlkleofilin saldırısı (SN1)

Veya

-Bir bazın karbokatyona komşu olan bir karbon atomunda bulunan bir

hidrojene saldırması (E1)

- Buumltuumln bu doumlrt reaksiyonun reaktifliklerini karşılaştıracak olursak

- Primer alkil halojenuumlrler SN2 mekanizması uumlzerinden reaksiyona girerler

- Sekonder alkil halojenuumlrler nuumlkleofillerle SN2 mekanizması uumlzerinden

reaksiyona girerken kuvvetli bazlarla E2 mekanizmasını tercih ederler

- Tersiyer alkil halojenuumlrler kuvvetli bazlarla E2 mekanizması uumlzerinden

reaksiyona girerken bazik olmayan ortamda SN1 ve E1 mekanizmaları

birbiriyle yarışır

0404 Suumlbstituumlsyon ve Eliminasyon Reaksiyonlarının Reaktifliklerinin RX

Yapısına Bağlı Olarak Karşılaştırılması

Genel olarak

RCH2X (Primer) Ccediloğunlukla SN2 suumlbstituumlsyon reaksiyonu uumlzerinden yuumlruumlr

R2CHX (Sekonder) Bazik olmayan nuumlkleofillerle SN2 suumlbstituumlsyon reaksiyonu

kuvvetli bazlarla E2 eliminasyon reaksiyonu uumlzerinden yuumlruumlr

R3CH (Tersiyer) Ccediloğunlukla E2 eliminasyon reaksiyonu uumlzerinden yuumlruumlr (Bazik

olmayan ccediloumlzuumlcuumller iccedilinde SN1 suumlbstituumlsyonu ile E1 eliminasyonu birbiriyle yarışır)

0405 Elektrofilik Suumlbstituumlsyon Reaksiyonları

-Karboksilli asitler fosfor trihalojenuumlruumln katalitik etkisiyle halojenlerle reaksiyona

girerek -haloasitlere doumlnuumlşuumlrler Karboksil grubuna -konumunda hidrojen taşımayan

asitler bu reaksiyonu vermezler -Karbon atomunda uumlccedil hidrojen taşıyan karboksilli

asitler trihaloasitlere iki hidrojen iccedilerenler dihaloasitlere bir hidrojen iccedilerenler ise

monohaloasitlere doumlnuumlşuumlrler

(Hell-Volhard Zelinsky reaksiyonu)

0406Aromatik Suumlbstituumlsyon Reaksiyonları Aromatik halkaya bağlı bir atom ya da grubun başka bir atom veya grupla yer

değiştirmesine aromatik suumlbstituumlsyon denir

Aromatik suumlbstituumlsyon reaksiyonlarında hangi uumlruumlnlerin oluşabileceği ve bu uumlruumlnlerin

oluşumunun kolaylık derecesini oumlnceden kestirebilmek iccedilin halkaya bağlı suumlbstituumlentler

iki ayrı grup altında toplanmıştır

Birinci sınıf suumlbstituumlentlerde halkaya direkt olarak bağlanan atomlardan ccediloğu

ortaklanmamış bir elektron iccedilerir bazıları ise eksi yuumlkluuml olmaya yatkındır Bu nedenle

bu tuumlr suumlbstituumlentler aromatik halkaya elektrofilik reaksiyonları kolaylaştıran ve

aromatik halkaya bağlanacak reaktifleri esas olarak o- p- konumlarına youmlnlendiren

suumlbstituumlentlerdir

İkinci sınıf suumlbstituumlentlerde ise aromatik halkaya direkt olarak bağlanan atomlardan

bazısı artı yuumlkluuml bazısı ise artı yuumlkluuml olmaya yatkındır Bu nedenle ikinci sınıftan

suumlbstituumlentler halkadan elektron ccedilekerek nuumlkleofilik reaksiyonları kolaylaştırır

elektrofilik reaksiyonları guumlccedilleştirir ve aromatik halkaya bağlanacak reaktifleri esas

olarak m- konumuna youmlnlendirirler

Birinci sınıftan youmlnelticiler

o- p- youmlnelticiler

İkinci sınıftan youmlnelticiler

m- youmlnelticiler

-N(CH3)2 -N+(CH3)3

Kuvvetli -NH2 -NO2+

-OH -SO3H

-OCH3 -CN

Orta -NHCOCH3 -COOH

-OCOCH3 -COOR

-CH3 -CHO

Zayıf -I -COR

-Br -CONH2

-Cl -NH3+

Ccedilok zayıf -C6H5 -

-CH2COOH -

040601 Oumlnemli Elektrofilik Aromatik Suumlbstituumlsyon Reaksiyonları

Aromatik Nitrolama

İkinci bir nitro grubu halkaya meta konumundan bağlanır Reaksiyon ilk gruba goumlre

daha zor yuumlruumlr (Oumlrnek m-Dinitrobenzen sentezi)

Aromatik Suumllfolama

Aromatik Halojenleme

Friedel Crafts Reaksiyonları Aromatik bileşikler bir Lewis asitinin yardımıyla asit halojenuumlrler ve asit anhidritlerle

reaksiyona girerler Aromatik ketonların elde edildiği bu reaksiyon Friedel Crafts

accedililleme reaksiyonu olarak bilinir

Asit halojenuumlrlerle yapılan Friedel Crafts reaksiyonunda reaktifin ne olduğu asit

holojenuumlr ve kullanılan lewis asidinin yapısına bağlıdır Eğer asit halojenuumlruumln yapısı

accedililyum oluşturuyorsa veya reaksiyonda kuvvetli bir lewis asidi kullanılıyorsa reaktif

accedililyum iyonudur

05 Ccedilevrilme Reaksiyonları

Kimyasal bir reaksiyonda reaksiyona giren molekuumlluumln karbon iskeleti molekuumllde

bulunan bir atom veya grubun molekuumll iccedilinde bulunan bir başka atoma goumlccedilmesiyle

değişirse boumlyle bir reaksiyona ccedilevrilme reaksiyonu denir

0501 Elektronca Fakir Sistemlerin Ccedilevrilme Reaksiyonları

Pinakol-Pinakolon Ccedilevrilmesi Komşu alkollerin ccedilok zincirli ketonlar vermek iccedilin su ccedilıkışıyla dehidrate olmaları

sonucunda meydana gelir İlk olarak asidik ortamda OH grubu yapıdan su şeklinde

ayrılır Daha sonra elektronca fakir olan karbon atomuna bir grup goumlccedil eder

0502Elektronca Zengin Sistemlerin Ccedilevrilme Reaksiyonları

Benzil-Benzilik Asit ccedilevrilmesi 12-Diketonlar sulu baz etkisiyle benzilik asit ccedilevrilmesine uğrarlar Boumlylece oluşan

tuzun asitlendirilmesiyle serbest benzilik asit elde edilir

0503Allilik Ccedilevrilmeler ( İkili ve Uumlccedilluuml Bağların Goumlccedilmesi)

Alilik pozisyonlardaki suumlbstituumlsyon (yerdeğiştirme) reaksiyonları genellikle ikili bağın

karbon iskeletinde kendi orijinal pozisyonundan komşu pozisyona goumlccedilmesini iccedilerir Bu

goumlccedilmenin olabilmesi iccedilin muhtemel doumlrt yol vardır

Nu Nuumlkleofil L Ayrılan grup E Elektrofil

SN1 mekanizmasıyla ccedilevrilme


SE1 mekanizmasıyla ccedilevrilme

SE2rsquo mekanizmasiyla ccedilevrilme

0504 Termal Ccedilevrilme Reaksiyonları

Cope ccedilevrilmesi

Yuumlksek sıcaklıkta gerccedilekleşen ccediloğu reaksiyon radikal ve iyon oluşturur fakat

ccedilevrilme reaksiyonları gaz fazında gerccedilekleştiği iccedilin başlangıccedil maddesinin radikal

ve iyon gibi parccedilalara ayrılması olası değildir Bağlar aynı geccediliş halinde oluşur ve

kırılırlar Cope ccedilevrilmesi buna en guumlzel oumlrnektir

06 Yuumlkseltgenme ndash İndirgenme Reaksiyonları

Yuumlkseltgenme ve indirgenme reaksiyonları katılma eliminasyon ve suumlbstituumlsyon

reaksiyonları ile birlikte yuumlruumlyen değişimleri iccedilerir İnorganik kimyada yuumlkseltgenme

elektron kaybetme indirgenme ise elektron kazanma olarak tanımlanır Organik

bileşikler de yuumlkseltgenme reaksiyonlarına girerler ancak bunlar iccedilin tam bir elektron

transferinden soumlz etmek muumlmkuumln değildir

Elementel atomun yuumlkseltgenme sayısı 0 kabul edilir Karbonun kendinden daha

elektronegatif bir grupla bağ yapması yuumlkseltgenme daha az elektronegatif bir grupla

bağ yapması ise indirgenme olarak isimlendirilir Organik bir bileşiğe hidrojen

bağlanması her zaman bir indirgenmedir

C atomunun yuumlkseltgenme sayısı kendinden daha az elektronegatif bir atomla

yaptığı her bir bağ iccedilin -1 kendinden daha fazla elektronegatif bir atomla yaptığı

her bağ iccedilin +1 değeri alır

İkili ve uumlccedilluuml bağlar sırasıyla 2 ve 3 değerini alır

Karbon-karbon bağları oksidasyon sayısını değiştirmez

Oumlrnek CH4 (n= -4) CO2 (n= +4) CCl4 (n= +4) CH2-Cl2 ( n = -2+2= 0)

Hidrojenasyon (ccedilifte bağa H2 katımı) bir indirgenmedir

(2e- almış)

Karbonun yanması organik bileşiklerde oumlnemli bir yuumlkseltgenme

reaksiyonudur

(8e- vermiş)

0601 Yuumlkseltgenme Reaksiyonlarına Oumlrnekler

0602İndirgenme Reaksiyonlarına Oumlrnekler

(Clemensen indirgnmesi)

Bazı indirgen ajanlar ve bu ajanların hangi bileşiği hangi bileşiğe indirgediğine dair

tablo aşağıda verilmiştir

H2 (Pd Pt

PtO2)

LiAlH4 NaBH4 Na Diğer

+ - - - -

+ - -

R-X R-H + + - +

R-NO2 R-NH2 + + - + ZnHCl

R-CHO R-CH2OH + + + + Sn Zn

R-COX RCH2OH - + + -

R-CORrsquo RCHOHRrsquo Yavaş + + +

R-COOH RCH2OH - + - -

R-COORrsquo RCH2OH - + - +

R-CONH2 RCH2NH2 - + -

R-C=N RCH2NH2 + + - +

R-SO-R R-S-R +

0603Yuumlkseltgenme İndirgenme Reaksiyonlarına Oumlrnekler

Cannizaro reaksiyonu (Benzoik asit-benzil alkol deneyi)

Benzokain

Reaksiyon Mekanizması

Benzoin (Accedililoin) Kondenzasyonu


Diazoaminobenzen


Diazonyum Tuzlarının diğer bazı reaksiyonları

İyodoform (Haloform) Reaksiyonu


Reaksiyona giren bileşenlere substrat ve reaktif denir Molekuumllde reaksiyon merkezi

olan organik maddeye substrat denir Substrat reaksiyonda etkiyen maddedir Reaktif

ise reaksiyonda etkiyen maddedir Organik ve inorganik yapıda olabilir

Organik reaksiyonlar reaksiyona giren reaktifin oumlzelliğine goumlre ccedileşitli gruplara ayrılır

-Katılma reaksiyonları

-Eliminasyon (ccedilıkarma) reaksiyonları

-Yerdeğiştirme reaksiyonları

-Ccedilevrilme reaksiyonları

-Yuumlkseltgenme indirgenme reaksiyonları

Reaktifler ise nuumlkleofilik elektrofilik ve radikalik olmak uumlzere uumlccedile ayrılır

Nuumlkleofil Uumlzerindeki elektron ccediliftiyle reaksiyona giren ve ayrıştığında negatif yuumlkluuml

iyonlar veren reaktiflerdir Oumlrneğin Lewis bazları OH- RO- R-C=C- R-MgX (R-)

R-Li (R-) LiAlH4 (H-) CN

- H2O NH3

Elektrofil Uumlzerinde pozitif yuumlk taşıyan ayrıştığında pozitif yuumlkluuml iyonlar veren veya

uumlzerinde bir oktet boşluğu olan reaktiflerdir Oumlrneğin Lewis asitleri H+ AlCl3 BF3

H2SO4 (SO3+) HNO3 (NO2

+) X2 (X

+)

Radikal Yuumlksek ısı ışık veya peroksit etkisiyle radikal oluşturabilen bileşiklerdir

Oumlrneğin Br2 HBr

02 Katılma Reaksiyonları

bağlarının kırılması ile molekuumlle atom veya grupların eklenmesidir Bu tip

reaksiyonlarda molekuumlluumln doymamışlık derecesi azalır

0201 Nuumlkleofilik Katılma Reaksiyonları








ROOR 2RO

RO +HBr ROH +Br













edilirler









Uumlruumln

HO- + RL ROH alkol

H2O + RL ROH alkol

RO- + RL ROR eter

ROH + RL ROR eter

HS- + RL RSH tiyol




R3N + RL R3N+L





CN- + RL RCN nitril

L= -X -OSO3R -OTs



3o gt 2

o gtgt 1





iyonlaşması



Yavaş basamak

Hızlı basamak

Reaksiyon









CH3-X gt 1o gt 2

o gtgt 3

o şeklindedir











meydana gelebilir



oluşur














- gt Cl

- gtF

-)



- gt C6H5O

- gt CH3CO2

- gt CH3OH gt H2O )






Veya












Genel olarak































m- youmlnelticiler

-N(CH3)2 -N+(CH3)3

Kuvvetli -NH2 -NO2+

-OH -SO3H

-OCH3 -CN

Orta -NHCOCH3 -COOH

-OCOCH3 -COOR

-CH3 -CHO

Zayıf -I -COR

-Br -CONH2

-Cl -NH3+


-CH2COOH -


Aromatik Nitrolama























































(2e- almış)


reaksiyonudur

(8e- vermiş)






H2 (Pd Pt

PtO2)


+ - - - -

+ - -

R-X R-H + + - +








R-C=N RCH2NH2 + + - +

R-SO-R R-S-R +



Benzokain




Diazoaminobenzen












ROOR 2RO

RO +HBr ROH +Br













edilirler









Uumlruumln

HO- + RL ROH alkol

H2O + RL ROH alkol

RO- + RL ROR eter

ROH + RL ROR eter

HS- + RL RSH tiyol




R3N + RL R3N+L





CN- + RL RCN nitril

L= -X -OSO3R -OTs



3o gt 2

o gtgt 1





iyonlaşması



Yavaş basamak

Hızlı basamak

Reaksiyon









CH3-X gt 1o gt 2

o gtgt 3

o şeklindedir











meydana gelebilir



oluşur














- gt Cl

- gtF

-)



- gt C6H5O

- gt CH3CO2

- gt CH3OH gt H2O )






Veya












Genel olarak































m- youmlnelticiler

-N(CH3)2 -N+(CH3)3

Kuvvetli -NH2 -NO2+

-OH -SO3H

-OCH3 -CN

Orta -NHCOCH3 -COOH

-OCOCH3 -COOR

-CH3 -CHO

Zayıf -I -COR

-Br -CONH2

-Cl -NH3+


-CH2COOH -


Aromatik Nitrolama























































(2e- almış)


reaksiyonudur

(8e- vermiş)






H2 (Pd Pt

PtO2)


+ - - - -

+ - -

R-X R-H + + - +








R-C=N RCH2NH2 + + - +

R-SO-R R-S-R +



Benzokain




Diazoaminobenzen









ROOR 2RO

RO +HBr ROH +Br













edilirler









Uumlruumln

HO- + RL ROH alkol

H2O + RL ROH alkol

RO- + RL ROR eter

ROH + RL ROR eter

HS- + RL RSH tiyol




R3N + RL R3N+L





CN- + RL RCN nitril

L= -X -OSO3R -OTs



3o gt 2

o gtgt 1





iyonlaşması



Yavaş basamak

Hızlı basamak

Reaksiyon









CH3-X gt 1o gt 2

o gtgt 3

o şeklindedir











meydana gelebilir



oluşur














- gt Cl

- gtF

-)



- gt C6H5O

- gt CH3CO2

- gt CH3OH gt H2O )






Veya












Genel olarak































m- youmlnelticiler

-N(CH3)2 -N+(CH3)3

Kuvvetli -NH2 -NO2+

-OH -SO3H

-OCH3 -CN

Orta -NHCOCH3 -COOH

-OCOCH3 -COOR

-CH3 -CHO

Zayıf -I -COR

-Br -CONH2

-Cl -NH3+


-CH2COOH -


Aromatik Nitrolama























































(2e- almış)


reaksiyonudur

(8e- vermiş)






H2 (Pd Pt

PtO2)


+ - - - -

+ - -

R-X R-H + + - +








R-C=N RCH2NH2 + + - +

R-SO-R R-S-R +



Benzokain




Diazoaminobenzen









edilirler









Uumlruumln

HO- + RL ROH alkol

H2O + RL ROH alkol

RO- + RL ROR eter

ROH + RL ROR eter

HS- + RL RSH tiyol




R3N + RL R3N+L





CN- + RL RCN nitril

L= -X -OSO3R -OTs



3o gt 2

o gtgt 1





iyonlaşması



Yavaş basamak

Hızlı basamak

Reaksiyon









CH3-X gt 1o gt 2

o gtgt 3

o şeklindedir











meydana gelebilir



oluşur














- gt Cl

- gtF

-)



- gt C6H5O

- gt CH3CO2

- gt CH3OH gt H2O )






Veya












Genel olarak































m- youmlnelticiler

-N(CH3)2 -N+(CH3)3

Kuvvetli -NH2 -NO2+

-OH -SO3H

-OCH3 -CN

Orta -NHCOCH3 -COOH

-OCOCH3 -COOR

-CH3 -CHO

Zayıf -I -COR

-Br -CONH2

-Cl -NH3+


-CH2COOH -


Aromatik Nitrolama























































(2e- almış)


reaksiyonudur

(8e- vermiş)






H2 (Pd Pt

PtO2)


+ - - - -

+ - -

R-X R-H + + - +








R-C=N RCH2NH2 + + - +

R-SO-R R-S-R +



Benzokain




Diazoaminobenzen





H2O + RL ROH alkol

RO- + RL ROR eter

ROH + RL ROR eter

HS- + RL RSH tiyol




R3N + RL R3N+L





CN- + RL RCN nitril

L= -X -OSO3R -OTs



3o gt 2

o gtgt 1





iyonlaşması



Yavaş basamak

Hızlı basamak

Reaksiyon









CH3-X gt 1o gt 2

o gtgt 3

o şeklindedir











meydana gelebilir



oluşur














- gt Cl

- gtF

-)



- gt C6H5O

- gt CH3CO2

- gt CH3OH gt H2O )






Veya












Genel olarak































m- youmlnelticiler

-N(CH3)2 -N+(CH3)3

Kuvvetli -NH2 -NO2+

-OH -SO3H

-OCH3 -CN

Orta -NHCOCH3 -COOH

-OCOCH3 -COOR

-CH3 -CHO

Zayıf -I -COR

-Br -CONH2

-Cl -NH3+


-CH2COOH -


Aromatik Nitrolama























































(2e- almış)


reaksiyonudur

(8e- vermiş)






H2 (Pd Pt

PtO2)


+ - - - -

+ - -

R-X R-H + + - +








R-C=N RCH2NH2 + + - +

R-SO-R R-S-R +



Benzokain




Diazoaminobenzen





Hızlı basamak

Reaksiyon









CH3-X gt 1o gt 2

o gtgt 3

o şeklindedir











meydana gelebilir



oluşur














- gt Cl

- gtF

-)



- gt C6H5O

- gt CH3CO2

- gt CH3OH gt H2O )






Veya












Genel olarak































m- youmlnelticiler

-N(CH3)2 -N+(CH3)3

Kuvvetli -NH2 -NO2+

-OH -SO3H

-OCH3 -CN

Orta -NHCOCH3 -COOH

-OCOCH3 -COOR

-CH3 -CHO

Zayıf -I -COR

-Br -CONH2

-Cl -NH3+


-CH2COOH -


Aromatik Nitrolama























































(2e- almış)


reaksiyonudur

(8e- vermiş)






H2 (Pd Pt

PtO2)


+ - - - -

+ - -

R-X R-H + + - +








R-C=N RCH2NH2 + + - +

R-SO-R R-S-R +



Benzokain




Diazoaminobenzen











CH3-X gt 1o gt 2

o gtgt 3

o şeklindedir











meydana gelebilir



oluşur














- gt Cl

- gtF

-)



- gt C6H5O

- gt CH3CO2

- gt CH3OH gt H2O )






Veya












Genel olarak































m- youmlnelticiler

-N(CH3)2 -N+(CH3)3

Kuvvetli -NH2 -NO2+

-OH -SO3H

-OCH3 -CN

Orta -NHCOCH3 -COOH

-OCOCH3 -COOR

-CH3 -CHO

Zayıf -I -COR

-Br -CONH2

-Cl -NH3+


-CH2COOH -


Aromatik Nitrolama























































(2e- almış)


reaksiyonudur

(8e- vermiş)






H2 (Pd Pt

PtO2)


+ - - - -

+ - -

R-X R-H + + - +








R-C=N RCH2NH2 + + - +

R-SO-R R-S-R +



Benzokain




Diazoaminobenzen











meydana gelebilir



oluşur














- gt Cl

- gtF

-)



- gt C6H5O

- gt CH3CO2

- gt CH3OH gt H2O )






Veya












Genel olarak































m- youmlnelticiler

-N(CH3)2 -N+(CH3)3

Kuvvetli -NH2 -NO2+

-OH -SO3H

-OCH3 -CN

Orta -NHCOCH3 -COOH

-OCOCH3 -COOR

-CH3 -CHO

Zayıf -I -COR

-Br -CONH2

-Cl -NH3+


-CH2COOH -


Aromatik Nitrolama























































(2e- almış)


reaksiyonudur

(8e- vermiş)






H2 (Pd Pt

PtO2)


+ - - - -

+ - -

R-X R-H + + - +








R-C=N RCH2NH2 + + - +

R-SO-R R-S-R +



Benzokain




Diazoaminobenzen










meydana gelebilir



oluşur














- gt Cl

- gtF

-)



- gt C6H5O

- gt CH3CO2

- gt CH3OH gt H2O )






Veya












Genel olarak































m- youmlnelticiler

-N(CH3)2 -N+(CH3)3

Kuvvetli -NH2 -NO2+

-OH -SO3H

-OCH3 -CN

Orta -NHCOCH3 -COOH

-OCOCH3 -COOR

-CH3 -CHO

Zayıf -I -COR

-Br -CONH2

-Cl -NH3+


-CH2COOH -


Aromatik Nitrolama























































(2e- almış)


reaksiyonudur

(8e- vermiş)






H2 (Pd Pt

PtO2)


+ - - - -

+ - -

R-X R-H + + - +








R-C=N RCH2NH2 + + - +

R-SO-R R-S-R +



Benzokain




Diazoaminobenzen
















- gt Cl

- gtF

-)



- gt C6H5O

- gt CH3CO2

- gt CH3OH gt H2O )






Veya












Genel olarak































m- youmlnelticiler

-N(CH3)2 -N+(CH3)3

Kuvvetli -NH2 -NO2+

-OH -SO3H

-OCH3 -CN

Orta -NHCOCH3 -COOH

-OCOCH3 -COOR

-CH3 -CHO

Zayıf -I -COR

-Br -CONH2

-Cl -NH3+


-CH2COOH -


Aromatik Nitrolama























































(2e- almış)


reaksiyonudur

(8e- vermiş)






H2 (Pd Pt

PtO2)


+ - - - -

+ - -

R-X R-H + + - +








R-C=N RCH2NH2 + + - +

R-SO-R R-S-R +



Benzokain




Diazoaminobenzen
















Genel olarak































m- youmlnelticiler

-N(CH3)2 -N+(CH3)3

Kuvvetli -NH2 -NO2+

-OH -SO3H

-OCH3 -CN

Orta -NHCOCH3 -COOH

-OCOCH3 -COOR

-CH3 -CHO

Zayıf -I -COR

-Br -CONH2

-Cl -NH3+


-CH2COOH -


Aromatik Nitrolama























































(2e- almış)


reaksiyonudur

(8e- vermiş)






H2 (Pd Pt

PtO2)


+ - - - -

+ - -

R-X R-H + + - +








R-C=N RCH2NH2 + + - +

R-SO-R R-S-R +



Benzokain




Diazoaminobenzen
























m- youmlnelticiler

-N(CH3)2 -N+(CH3)3

Kuvvetli -NH2 -NO2+

-OH -SO3H

-OCH3 -CN

Orta -NHCOCH3 -COOH

-OCOCH3 -COOR

-CH3 -CHO

Zayıf -I -COR

-Br -CONH2

-Cl -NH3+


-CH2COOH -


Aromatik Nitrolama























































(2e- almış)


reaksiyonudur

(8e- vermiş)






H2 (Pd Pt

PtO2)


+ - - - -

+ - -

R-X R-H + + - +








R-C=N RCH2NH2 + + - +

R-SO-R R-S-R +



Benzokain




Diazoaminobenzen








m- youmlnelticiler

-N(CH3)2 -N+(CH3)3

Kuvvetli -NH2 -NO2+

-OH -SO3H

-OCH3 -CN

Orta -NHCOCH3 -COOH

-OCOCH3 -COOR

-CH3 -CHO

Zayıf -I -COR

-Br -CONH2

-Cl -NH3+


-CH2COOH -


Aromatik Nitrolama























































(2e- almış)


reaksiyonudur

(8e- vermiş)






H2 (Pd Pt

PtO2)


+ - - - -

+ - -

R-X R-H + + - +








R-C=N RCH2NH2 + + - +

R-SO-R R-S-R +



Benzokain




Diazoaminobenzen
























































(2e- almış)


reaksiyonudur

(8e- vermiş)






H2 (Pd Pt

PtO2)


+ - - - -

+ - -

R-X R-H + + - +








R-C=N RCH2NH2 + + - +

R-SO-R R-S-R +



Benzokain




Diazoaminobenzen















































(2e- almış)


reaksiyonudur

(8e- vermiş)






H2 (Pd Pt

PtO2)


+ - - - -

+ - -

R-X R-H + + - +








R-C=N RCH2NH2 + + - +

R-SO-R R-S-R +



Benzokain




Diazoaminobenzen




































(2e- almış)


reaksiyonudur

(8e- vermiş)






H2 (Pd Pt

PtO2)


+ - - - -

+ - -

R-X R-H + + - +








R-C=N RCH2NH2 + + - +

R-SO-R R-S-R +



Benzokain




Diazoaminobenzen






























(2e- almış)


reaksiyonudur

(8e- vermiş)






H2 (Pd Pt

PtO2)


+ - - - -

+ - -

R-X R-H + + - +








R-C=N RCH2NH2 + + - +

R-SO-R R-S-R +



Benzokain




Diazoaminobenzen






















(2e- almış)


reaksiyonudur

(8e- vermiş)






H2 (Pd Pt

PtO2)


+ - - - -

+ - -

R-X R-H + + - +








R-C=N RCH2NH2 + + - +

R-SO-R R-S-R +



Benzokain




Diazoaminobenzen









H2 (Pd Pt

PtO2)


+ - - - -

+ - -

R-X R-H + + - +








R-C=N RCH2NH2 + + - +

R-SO-R R-S-R +



Benzokain




Diazoaminobenzen





H2 (Pd Pt

PtO2)


+ - - - -

+ - -

R-X R-H + + - +








R-C=N RCH2NH2 + + - +

R-SO-R R-S-R +



Benzokain




Diazoaminobenzen







Benzokain




Diazoaminobenzen







Diazoaminobenzen





Diazoaminobenzen








Documents

ORGANİK REAKSİYONLAR · Kimyasal reaksiyonlar gerçekleşirken atomlar arasındaki bağlar çözülür ve başka bir ... Bunlarda hem oktet boşluğu, hem de ortaklanmamış elektron