12.Načelo slobode prometa robeUspostavljanje i f-jonisanje zajed-ničkog tržišta dugo vremena je bio osnovni i jedini ekonomski cilj stvaranja Evropske ekonom-ske zajednice. Njegovo ostvariva-nje bilo je bazirano na f-jonisanju 4 slobode: prometa robe, kretanja lica, pružanja usluga i prometa kapitala. Među ovim slobodama sloboda prometa robe čini naj-osnovnije načelo. O takvom značaju u formalno pravnom smislu govori i prvo mesto koje je dato odredbama o regulisanju načela slobode prometa robe u okviru Amsterdamskog ugovora o osnivanju. Na načelu prometa robe zasnovana je ne samo ekonomska integracija privreda država članica Evropske zajedni-ce, već i celokupni kasniji razvoj Zajednice, ne samo u ekonoms-kom već i u pravnom i političkom smislu. U pravnom smislu njego-vim ostvarivanjem se potvrđuje načelo nediskriminacije kao fun-damentalno pravilo komunitarnog prava. Prema odredbama Ugovo-ra o osnivanju sloboda prometa robe u okviru Zajednice je odre-đena preko 2 sastavna elementa: carinske unije i zabrane kvantita-tivnih ograničenja. Carinska unija kao poseban viši stepen ekonom-ske integracije u opštem smislu podrazumeva ukidanje svih carina između država članica i uvođenje zajedničke carinske tarife prema trećim državama. Ukidanje postojećih kvantitativnih ograni-čenja i zabrana uvođenja novih u strogo pravnom smislu ne spada u pojam carinske unije, što je u Ugovoru o osnivanju Zajednice izraženo svrstavanjem ovih odre-dbi u posebno poglavlje. Potpuno slobodan promet robe se ne može zamisliti bez ukidanja kvantitativ-nih ograničenja

13.Pojam carinske unijePrema odredbama iz Rimskog Ugovora o osnivanju, Zajednica se zasniva na carinskoj uniji koja se odnosi na celokupnu robnu razmenu i obuhvata zabranu carina na uvoz i izvoz između država članica i svih dažbina koje imaju isto dejstvo, kao i uvođenje zajedničke carinske tarife u njihovim odnosima prema trećim državama. To u pravnom smislu podrazumeva trostruku obavezu država članica. Prvo, da svoj robi koja je proizvedena u jednoj državi članici omoguće da slobo-dno cirkuliše u svim državama članicama bez plaćanja carinskih dažbina. Drugo, da na svu robu koja je proizvedena izvan zajednice prilikom uvoza u bilo koju državu članicu naplaćuju carinske dažbine po istoj stopi, u sklafu sa zajedničkom carinskom tarifom. Treće, da robi koja je legitimno uvezena iz trećih država u bilo koju državu članicu obezbede slobodan promet u svim državama članicama bez naplaći-vanja carina i dažbina koje imaju ekvivalentno dejstvo. Za ostvari-vanje načela slobodnog prometa robe unutar Zajednice Ugovor o osnivanju predviđa korišćenje klauzule o zadržavanju i poste-peno ukidanje postojećih dažbina. U prvom slučaju u pitanju je pasivan način kojim se propisuje obaveza državama članicama da se uzdržavaju od uvođenja novih uvoznih ili izvoznih carina ili dažbina sa istim dejstvom i povećanja onih koje se već primenjuju u njihovim međusob-nim trgovinskim odnosima. U drugom slučaju države članice se obavezuju da uvozne dažbine i dažbine istog dejstva postepeno smanjuju prema dinamici koju odredi Zajednica. Ugovorom o osnivanju države članice su

14.Zajednička carinska tarifaZajednička carinska tarifa je osnovna spoljna karakteristika carinske unije. Uvedena je 1968 i primenjuje se na robu uvezenu iz trećih država nečlanica. Predstav-lja listu proizvoda koji su klasifi-kovani u skladu sa zajedničkim pravilima nomenklature, vrednos-ti i porekla robe sa odgovarajućim carinskim stopama. Nomenklatu-ra je izvedena i usaglašena sa Konvencijom o nomenklaturi za klasifikaciju robe u carinske tarife, koja je poznatija kao Briselska nomenklatura ili Brisel-ska konvencija. Kako se zajed-nička carinska tarifa smatra potp-unom to se za svaki uvoz iz trećih država mora pronaći odgovarajući odeljak kako bi se identifikovao proizvod i utvrdila konkretna stopa carinskih dažbina. Pošto to nije uvek moguće Sud pravde je pomoć u tumačenju tražio u mišeljenjima Saveta za carinsku saradnju. I sama Zajednica je učestvovala u pregovorima koji su doveli do usvajanja Međunaro-dne konvencije o harmonizaciji opisa robe i kodnom sistemu. Ova nova nomenklatura je nazvana kombinovana i prihvaćena je u Pravilu Saveta o novoj zajednič-koj nomenklaturi i tarifi. Zajedni-čka carinska tarifa sa detaljnim popisom robe se objavljuje svake godine u Službenom listu Zajed-nice. Kombinovana nomenklatura je podeljena u 21 odeljak sa 99 poglavlja sa 2 kolone u kojima su navedene konvencionalne i autonomne obaveze. Carinski sis-tem Evropske zajednice je podeljen na tri dela: osnovna pravila carinskog prava (carinska teritorija, tarifa, poreklo proizvo-da), pravila u pogledu carinskih pravaca i ekonomskih carinskih režima (slobodne zone, privreme-ni režimi) i pravila oko carinske naplate i pravni lekovi na carinske odluke. Od plaćanja odgovarajuće obaveze izražene u procentima od vrednosti odnosne robe države članice mogu odstupiti samo u slučaju opravda-nih izuzetaka u skladu sa komuni-tarnim pravom. Drugi važniji izu-zetak je predviđen u posebnim sporazumima o odnosima između Zajednice i drugih regiona ili država. Predviđen je, npr, poseban carinski tretman za proizvode poreklom iz Afrike, karipskih i pacifičkih država. Slične odredbe postoje i u spora-zumima Zajednice o asocijaciji sa prekomorskim teritorijama ili sa članicama bivše EFTE.

15.Određivanje porekla i vr robeOdređivanje porekla robe je od značaja pre svega za određivanje domašaja primene propisa o slobodnom prometu robe u okviru zajednice, ali i za poštovanje načela nepreferencijalnog tretma-na Zajednice u trgovini sa trećim državama nečlanicama i za pri-menu zajedničke carinske tarife. Odredbe o određivanju porekla robe sadržane su u Pravilu Saveta sa kasnijim izmenama u Pravilu Saveta o certifikatima o poreklu. Na međunarodnom nivou usvoje-na je posebna Konvencija o upro-šćavanju i harmonizaciji carinskih postupaka čije su odredbe o odre-đivanju porekla robe preuzete u kasnijim odlukama Saveta. Prema odredbama Pravila, roba koja je u potpunosti proizvedena u jednoj državi smatra se da je poreklom iz te države, dok će se roba proizvedena u dve ili više država smatrati poreklom iz one države u kojoj je izvršen poslednji pretežni deo postupka ili operacija koja je bila ekonomski opravdana u pre-duzeću koje je opremljeno za te poslove. Kako ovako uopšteni način određivanja porekla robe ne može uvek pokriti sve slučajeve, predviđena su i 3 dodatna eleme-nta na osnovu kojih se može odrediti pravo poreklo robe: na osnovu detaljnog opisa radnih operacija, na osnovu istih opera-cija koje uključuju i promenu carinskog odeljka i na osnovu procenta dodate vrednosti. Pre osnivanja Evrepske ekonomske zajednice vrednost robe za carinske svrhe je bila određivana prema Briselskoj konvenciji. Nakon uspostavljanja carinske unije vrednost robe je određivana prema Pravilu Saveta iz '68, kasnije je zamenjeno novim Pravilom baziranom na sporazu-mu u okviru Tokijske runde pre-govora iz '79. Između ovih pravi-la postoji razlika u utvrđivanju vrednosti robe koja služi kao carinska osnovica. U prvom Pra-vilu vrednost je bila zasnovana na ceni koju mogu postići kupac i prodavac na otvorenom tržištu, a u novom Pravilu prihvaćen je sistem normalne cene, tj. cene koja je stvarno plaćena za robu koja je prodata za izvoz na carinsku teritoriju Zajednice. Normalna cena se određuje kao vrednost posla: konkretne robe, slične robe, identične robe, na osnovu deduktivne vrednosti i prema procenjenoj vrednosti ro-be.

16.Zabrana kantitativnih mera i sl Uklanjanje kvantitativnih ograni-čenja i mera sličnog dejstva predstavljaju element načela slobode prometa robe i sadržani su u glavi II trećeg dela Ugovora o osnivanju. Prema odredbama člana 28 Ugovora o osnivanju, zabranjena su sva kvantitativna ograničenja i sve mere sa istim dejstvom između država članica, tj. u uvozu i izvozu , pod uslovima i u skladu sa Ugovor-om. Države članice su da bi ostvarile ovaj cilj preuzele obavezu da se uzdrže od uvođenja novih kvantitativnih ograničenja i mera sa istim dejstvom u među-sobnim odnosima i da ukinu postojeća ograničenja najkasnije do kraja prelaznog perioda. Pos-toje 2 grupe prepreka: kvantita-tivna ograničenja i mere sličnog dejstva. Kvantitativna ograničenja obuhvataju nacionalne mere kojima se ograničava obim uvoza ili izvoza, ali ne veštačkim podizanjem troškova uvoza ili izvoza već nametanjem direktnih ili indirektnih granica u pogledu fizičkog kvaliteta robe koja se izvozi ili uvozi, ili se utiče na opstanak robe na tržištu. Najpoz-natiji primer kvantitativnih ogra-ničenja su kvote. Mere sličnog dejstva su u generalnom smislu nacionalne mere zakonske ili administrativne prirode kojima se utiče na količinu uvezene robe. Ove mere obuhvataju ne samo otvorene zaštitne mere (mere koje se primenjuju samo na robu iz uvoza), već i mere koje se prime-njuju i na domaće i na uvozne proizvode. Prema užem shvatanju zabrenjene su samo one mere koje se primenjuju na robu iz uvoza a ne i na domaću robu. Zabranjenim merama se smatraju i nejednako primenljive mere (nacionalni propisi čijom primenom se diskriminiše uvoz) i jednako primenljive mere (mere koje se primenjuju i na domaće i na uvozne proizvode a mogu se odnositi i na način prodaje proiz-voda, oblik, težinu, sastav itd). Prema odredbama člana 29 Ugo-vora o osnivanju zabranjena su kvantitativna ograničenja izvoza i sve mere istog dejstva, tako da se sva pravila koja su važila za uvoz primenjuju i na izvoz.

17.Zaštita javnog morala, sigurn-sti, zdravlja, intel svojine,O zaštiti javnog morala Sud prav-de se prvi put izjasnio kada je pokrenut krivični postupak zbog pokušaja da se iz Danske u Englesku uveze pornografski ma-terijal. U kasnijim slučajevima Sud je dozvolio značajan stepen diskrecije u određivanju skale vrednosti pojma javni moral. Sud je u retkim slučajevima postoja-nje ograničenja opravdavao razlo-zima javnog poretka. Npr. slučaj zabrane izvoza kovanog srebrnog novca iz Engleske jer je postojao engleski propis o zabrani izvoza kovanog srebrnog i uvoza zlatnog metalnog novca. Zaštitu javne sigurnosti Sud je prihvatio u slučaju u kojem su irski kupci bili obavezni da iz razloga održavanja javne bezbednosti zemlje kupuju po fiksiranim cenama naftu od irskih državnih kompanija. Kod odstupanja zbog zaštite zdravlja i života ljudi, životinja i biljaka Sud pravde je pošao od pretpos-tavke da su države članice slobo-dne da odrede njihov nivo zaštite. Zaštita nacionalnog, kulturnog i drugog nasleđa odnosi se na mere zabrane ili ograničenja izvoza proizvoda koji imaju tretman nacionalnog kulturnog blaga. Dileme mogu nastati oko određi-vanja pojma nacionalnog blaga, tako da se klasifikacija vrši prema proceni njihovog mesta u istoriji i kulturi države članice, uzimajući u obzir razlike između istorijske i arheološke vrednosti i dobara umetničke vrednosti. Pod zaštit-om industrijske i trgovačke svoji-ne podrazumeva se zaštita prava vlasnika i nosilaca patenta, licenci i autorskih prava. Prema pravu intelektualne svojine pojedinih država članica nije dopušteno da se pojedina prava, posebno patent i žig, stave u promet zaštićenih proizvoda, već se daje pravo njihovim titularima da zabrane uvoz robe koja je proizvedena izvan zemlje korišćenja njihovih pronalazaka ili koja je obeležena istim ili sličnim znakom. Države članice mogu zabraniti na svojoj teritoriji promet samo onih proiz-voda koji su proizvedeni bez dozvole. Takvom zaštitom ne mogu biti obuhvaćeni proizvodi koji su na zakonit način stavljeni u promet od strane njihovih nosilaca u državi članici iz koje je uvezen.

18.Ograničenja uslovlj drž subvDržavne subvencije su značajan instrument ekonomske i socijalne politike svake države članice za postizanje različitih nacionalnih ili regionalnih ciljeva. Međutim, njihovo korišćenje može dovesti do neravnopravnosti učesnika u prometu, čime se ograničava i sloboda prometa robe. Zbog toga se prilikom odlučivanja o njiho-voj dozvoljenosti moraju uzeti u obzir nacionalni interesi država članica i interes Zajednice. Prema Ugovoru o osnivanju, kao nespo-jivi sa zajedničkim tržištem smat-raju se svi oblici državnih subve-ncija koji putem povlašćivanja određenih preduzeća ili proizvod-nih grana dovode do nelojalne utakmice, ali samo u meri u kojoj ugrožavaju trgovinu između drža-va članica. U praksi se subvencije mogu ispoljiti kroz brojne pojav-ne oblike: stvarna plaćanja, prefe-rencijalni poreski tretman, prefer-encijalne kamatne stope itd. Za određivanje pojma državne sub-vencije potrebno je odrediti sub-jekte koji je odobravaju, izvore sredstava iz kojih se odobrava i uticaj tih sredstava na uslove kon-kurencije u trgovini između država članica na zajedničkom tržištu. Subvencije odobrava država. U pogledu izvora iz kojih se dodeljuje državna pomoć, Ugovorom su obuhvaćeni svi oblici državnih ili iz državnih sredstava odobrenih subvencija. Ovo je u pravnoj teoriji otvorilo dilemu da li državna pomoć znači budžetskitrošak ili smanjenje javnih prihoda ili odobravanje ne mora značiti finansijski teret za državu. Državna pomoć je u poč-etku imala vrlo široko značenje ali je kasnije sužena na one pogodnosti koje predstavljaju opterećenje računa javnih priho-da, odnosno određeni finansijski teret za državu. To što su neke pomoći od strane Komisije ili Suda pravde okvalifikovane kao državne pomoći, ne znači da će se smatrati nedozvoljenim ili zabra-njenim. Smatraće se onda kada dovode do ugrožavanja intrako-munitarne trgovine (trgovina koja se odvija između država članica, a ne između članica i trećih država i ne unutrašnja trgovina) i narušavanje lojalne konkurencije. Postoje i dozvoljene subvencije: socijalnog karaktera date indivi-dualnim potrošačima, za naknadu štete nastalu prirodnim nepogoda-ma, za unapređenje ekonomskog razvoja itd.

19.Pojam nač slob kret licaSloboda kretanja lica predstavlja 1 od 4 osnovna načela Evropske zajednice kojim se državljanima država članica omogućava ostva-rivanje životnih i radnih uslova u onoj državi članici u kojoj postoje najpovoljniji uslovi. Sa stanovišta interesa pojedinaca to podrazu-meva lakše zapošljavanje, samo-stalno obavljanje aktivnosti, novi kvalitet življenja itd. U politič-kom i socijalnom smislu stvaraju se neke od pretpostavki za bolje upoznavanje naroda radi lakšeg zajedničkog življenja u budućoj Evropskoj uniji. Zatim, se ostva-ruje dugoročni politički cilj a to je promovisanje jedinstvenog pojma građanina Evrope – pravo na za-poslenje, jednaki tretman kao zaposlenih lica, uživanje nekih socijalnih prava, jedinstveno pra-vo glasa itd. Ostvarivanje slobode kretanja lica predstavlja neopho-dan uslov za slobodan promet i ostalih faktora proizvodnje: robe, usluga i kapitala. Ugovorom o osnivanju Evropske zajednice propisano je da sadrži i uklanjanje prepreka slobodnom kretanju ljudi, usluga i kapitala između država članica kao i zabranu svake diskriminacije po osnovu državljanstva. U pravnotehnič-kom smislu ove odredbe su podeljene na odredbe o: slobodi kretanja radnika, pravu nastanji-vanja i pravu pružanja usluga. U pogledu sadržine odredbe se dele na: imigracione propise i propise o socijalnoj sigurnosti. Sloboda kretanja lica u generalnom smislu podrazumeva pravo ulaska, pravo boravka i pravo izlaska svih lica sa teritorije jedne države članice na teritorije ostalih država Zajednice. Međutim, u personal-nom smislu, ove odredbe se odnose samo na određene kategorije lica: radnike, samoza-poslena lica i davaoce usluga a u f-jonalnom smislu na ona kretanja koja se čine u ekonomske ali ne i u turističke svhe. Ovakvo ograni-čenje se opravdava činjenicom da u suprotnom može doći do masovnih migracija iz nerazvi-jenih u razvijene delove Zajedni-ce.

20.Pojam i položaj samozap lica Prema Ugovoru o osnivanju, pod samozaposlenim licima se smat-raju lica koja svoju delatnost obavljaju ličnim radom a to su članovi profesija, poslovni ljudi, trgovci na malo, zanatlije itd. u slučaju kad žele da se nastane za stalno u novoj državi. Samozapo-slena lica uživaju slobodu kreta-nja. Na lica koja se privremeno nastanjuju primenjuju se odredbe o pružanju usluga. Pojam samo-zaposlenih lica obuhvata slične kategorije kao i pojam zaposlenih lica, osim što su isključena privremeno samozaposlena lica i pogranični radnici koji rade kao samozaposlena lica jer su obu-hvaćena odredbama o pružanju usluga. Pojam samozaposlenih lica u širem smislu obuhvata: lica koja očekuju samozaposlenje, privremeno nesposobna samoza-poslena lica, trajno nesposobna i oštećena samozaposlena lica ičlanovi porodice. Odredbe o samozaposlenim licima se prime-njuju i na pravna lica, odnosno trgovačka društva koja su osnova-na u skladu sa propisima jedne države članice i koja imaju svoje registrovano sedište, glavnu upravu ili glavno mesto poslova-nja unutar Zajednice. Tako da kompanije i druga trgovačka društva mogu iz jedne države članice da obavljaju poslove u bilo kojoj drugoj državi članici, npr. osnivanjem filijala, agencija ili preduzeća. Ako kompanija želi da svoje zaposlene iz sedišta pošalje na rad u filijalu u drugoj državi , onda je pravo ulaska i ostanka regulisano odredbama o slobodi kretanja radnika a ne odredbama o slobodi kretanja samozaposlenih radnika.

21.Ekonomska prava kretanja radTo su prava na koja mogu računa-ti lica obuhvaćena pojmom radni-ka: pravo prihvatanja srvarnog ponuđenog zaposlenja, pravo slo-bodnog kretanja preko teritorija država članica, pravo boravka u državi članici u cilju zapošlja-vanja, pravo ostanka na teritoriji države članice nakon zapošljava-nja. Pravo prihvatanja stvarno ponuđenog zaposlenja ostvaruje se kroz određivanje liberalnih uslova za zapošljavanje, jednak tretman zaposlenih i davanje određenih prava porodici zaposle-nog radnika. U pogledu uslova za zapošljavanje Uputstvom je na-metnuta obaveza državama člani-cama da svakom državljninu obezbede bez obzira na mesto boravka pravo da obavlja neku aktivnost na teritoriji druge države članice u skladu sa propi-sima koji se odnose na zapošlja-vanje državljana te države. Jedno od osnovnih načela je opšta zabrana diskrimiunacije po osno-vu državljanstva. Ustanovljen je jednak tretman radnika migranata garantovanjem prava da na terito-riji dršge države članice ne mogu zbog državljanstva biti tretirani različito od od domaćih radnika u pogledu zarade, otpuštanja s posla ili ponovnog zapošljavanja. Tako-đe su im garantovane i iste socija-lne i poreske olakšice, prava u pogledu obuke i sl. Pravo na obuku u stručnim školama obuva-ta i pravo na dobijanje određenih finansijskih sredstava (stipendije, krediti). Članovi porodica uživaju pravo da se pridruže radnicima, pravo da preuzmu aktivnosti kao zaposlena lica u istoj državi, dok deca stiču pravo na stručno obrazovanje. Ostala 3 prava: pravo slobodnog kretanja, pravo boravka i pravo ostanka čine kompleks imigracionog prava. Pravo ulaska obuhvata pravo prelaska granice države članice i pravo slobodnog kretenja na teritoriji te države. Pravo boravka podrazumeva da su članice dužne da državljanima drugih država članica i članovima njihovih porodica dozvole boravak na sopstvenoj teritoriji na osnovu lične karte ili pasoša. Pravo ostanka posle zaposlenja imaju radnici: koji su u vreme prestan-ka zaposlenja ispunili uslove za starosnu penziju, koji su na terito-rijidržave članice neprekidno boravili najmanje 2 godine a čiji je rad prestao zbog trajne nesposobnosti izazvane nesrećom na redu i koji posle 3 god rada na teritoriji te države rade na teritoriji druge države zadržavaju-ći boravak na teritoriji prve.

22.Sadržina imigra prava radnika Kompleks imigracionog prava čine: pravo ulaska, pravo boravka i pravo ostanka posle zaposlenja. Pravo ulaska obuhvata pravo prelaska granice države članice i pravo slobodnog kretanja na teritoriji odnosne države. Države članice su obavezne da svojim državljanima i članovima njiho-vih porodica daju pravo da napus-te njihovu teritoriju kako bi obavljali aktivnosti kao zaposlena lica na teritoriji druge države članice i da jedino uz pasoš ili dokument o identifikaciji mogu da uđu na teritoriju bilo koje države članice. Pravo boravka podrazumeva da su članice Zajed-nice dužne da državljanima drugih država članica i članovima njihovih porodica dozvole borav-ak na sopstvenoj teritoriji isklju-čivo na osnovu lične karte ili pasoša. Kao dokaz prava na boravak izdaje se posebna isprava pod nazivom ''dozvola boravka za državljanina države članice EEZ''. Izdata dozvola boravka važi za period od najmanje 5 godina a nakon isteka se može obnoviti. Pored redovnih dozvola boravka postoje i dozvole za privremene i sezonske radnike. Pravo ostanka posle zaposlenja podrazumeva pravo radnika kao zaposlenih lica i članova njihovih porodica da na teritoriji druge države članice trajno ostanu nakon prestanka zaposlenja. Pravo ostanka uživa-ju: radnici koji su u vreme presta-nka zaposlenja ispunili uslove za starosnu peniziju, radnici koji su na teritoriji te države neprekidno boravili najmanje 2 godine a čiji je rad prestao zbog povrede na radu ili profesionalne bolesti što je izazvalo trajnu nesposobnost i radnici koji su posle 3 godine neprekidnog zaposlenja na terito-riji jedne države počeli da rade na teritoriji druge države članice zadržavajući svoj boravak na teritoriji prve države.

23.Ograničenje slobode kretanjaDržave članice mogu ograničiti slobodu kretanja lica iz razloga javnog poretka, javne sigurnosti i javnog zdravlja. Pravo radnika da uđe na teritoriju druge države članice, da tamo boravi ili da se kreće, države članice mogu ogra-ničiti ako se njegovim ličnim ponašanjem stvarno i ozbiljno preti domaćem javnom poretku. U teoriji se pojam javnog poretka tradicionalno vezivao za konkret-nu državu. Sud pravde je samo delimično prihvatio ovakav stav ističući da se njegova sadržina može razlikovati od države do države i jednog do drugog vre-menskog perioda. Odredbama Uputstva zabranjeno je državama članicama da slobodu kretanja ograničavaju pozivanjem na ekonomske razloge, kao što je zabrana ili ograničenje ulaska radnika migranata u domaću državu sa ciljem da za domaće radnike sačuvaju radna mesta. Mere ograničenja kretanja se mogu opravdati razlozima javnog poretka samo ako su zasnovane isključivo na ličnom ponašanju pojedinca u pitanju a ne zbog njegovog mesta rođenja, rase, pola vere i sl. Razlozi javne sigur-nosti daju pravo državi članici da ograniči slobodu kretanja u cilju osiguranja bezbednosti same države i društva, bez obzira da li opasnost potiče sa ili izvan teritorije države članice. Ograni-čenje se primenjuje i na migrante prilikom prelaska granice i na domaće državljane prilikom kretanja u okviru domaće teritori-je. Državama članicama je Uputs-tvom dato pravo da migrantima zabrane ulazak na domaću terito-riju ili da im odbiju izdavanje dozvole boravka, zbog određenih bolesti i nesposobnosti čije posto-janje predstavlja pretnju javnom zdravlju. Kao oboljenja i nespo-sobnosti navedene su: tuberkulo-za, sifilis, teški mentalni poreme-ćaji delirijum, halucinacije itd.

24.Pojam prava nastanjivanjaPravo ili sloboda nastanjivanja podrazumeva pravo lica da uđu u državu članicu i da se tamo nasta-ne sa ciljem da u toj državi vrše određene ekonomske aktivnosti različite od onih koje su obuhva-ćene ugovorom o zapošljavanju u toj državi. Prema Ugovoru o osni-vanju, državama je propisana obaveza da u toku prelaznog perioda postepeno ukidaju ograni-čenja slobode nastanjivanja državljanja jedne države na teritoriji druge države članice. Savet je 1961 doneo Opšti program ukidanja postojećih ograničenja slobode nastanjiva-nja.kasnije je usvojeno Uputstvo o ukidanju ograničenja kretanja i boravka u okviru Zajednice za državljane država članica u pogledu nastanjivanja i pružanja usluga, kao i druga uputstva. Pra-vo nastanjivanja uključuje i pravo prihvatanja i obavljanja aktivnosti samostalnim ličnim radom i osni-vanje i upravljanje preduzećima u državama članicama. Pravo nasta-njivanja podrazumeva pravo trajnog boravka na teritoriji druge države članice, dok je licima koja pružaju usluge dozvoljen boravak na teritoriji druge države samo za vreme dok stvarno pružaju uslu-ge. U praksi je ipak teško povući rezliku između ova dva prava. Jedna grupa autora ovaj pojam tumači kao uključivanje fizičkih lica i preduzeća u privredu država članica i to uključivanje mora imati čvrst i stalan karakter. Prema shvatanju drugih autora ovaj pojam obuhvata i mogućnost aktivnog učestvovanja u privred-nom životu države osnivanja obavljanjem trgovinske delatnos-ti.

25.Evropska kompanijaIdeja o formiranju evropske kom-panije potiče od Udruženja za međunarodno pravo koje je pred-ložilo donošenje Konvencije o regulisanju privatnih i javnih međunarodnih kompanija. Ideja je bila da se stvori pravni okvir za formiranje posebnog tipa kompa-nije, tzv transnacionalne ili nad-nacionalne. Grupa eksperata je podnela zakon u formi statuta. Svoj prvi predlog ''Pravila o statutu evropske kompanije'' zas-novan je na koncepciji da takva kompanija mora biti regulisana evropskim a ne nacionalnim pravima država članica. Prema ''Izmenjenom predlogu pravila'' komisija je bila predložila dvost-ruki sistem upravljanja i koncept tripartitnog koodlučivanja uz učešće predstavnika vlasnika, zaposlenih i države u nadzornom odboru. Komisija je '91 podnela Savetu ''Izmenu uputstva o dopu-ni statuta evropske kompanije''. Izmene su se odnosile na način uključivanja zaposlenih u odluči-vanje. Komisija je promovisala tzv novi pravac u harmonizaciji čime je Savet prihvatio promenu pravnog osnova za usvajanje novih pravila. promena pravnog osnova dovela je do toga da se primenjuju različiti propisi: pravila, uputstva i nacionalna prava država članica. Polazeći od novih metoda i pravnih sredstava, učešće zaposlenih u upravljanju evropskom kompanijom je ostav-jeno da bude regulisano putem uputstava, dok je podela između pitanja koja su regulisana pravi-lom i nacionalnim pravima zasno-vana na sistemu opcija i upućiva-nja. Osnivanje evropske kompa-nije može biti: spajanjem, formiranjem zajedničkog holdin-ga, osnivanjem zajedničkog druš-va kćeri, osnivanjem holdinga privatnih kompanija, osnivanjem zajedničkog društva kćeri, pro-menom pravne forme. Organi upravljanja: pored skupštine akci-onara to su upravni i nadzorni odbor ili jedinstveni organ uprav-ljanja. Učešće zaposlenih u upra-vljanju: zaposleni imaju pravo da postavljaju i opozivaju trećinu u nadzornom ili upravnom odboru, da predlože kandidate, da stave prigovor itd.

26.Evropska ek inters grupacijaEvropska ekonomska intersna grupacija je poseban oblik pove-zivanja evropskih trgovačkih društava. Osnovni cilj je omogu-ćavanje ili razvijanje ekonomskih aktivnosti svojih članova izborom odgovarajućih sredstava, aktivno-sti ili iskustavakao i povezivanje kojim bi se uspostavila nova organizacija neposredno regulisa-na komunitarnim pravom. EEIG mogu osnovati pravna i fizička lica u skladu sa propisima neke od država članica. Kada su u pita-nju pravna lica to mogu biti trgovačka društva, firme i sl, a fi-zička lica se moraju baviti indust-rijskom, trgovačkom ili poljopriv-rednom delatnošću ili pružanjem profesionalnih ili drugih usluga u Zajednici. Tako da se mogu osno-vati u oblastima trgovine, industr-ije, zanatstva ili uslužnih delatno-sti. Ugovor o osnivanju mora da sadrži: ime društva, adresu, pred-met poslovanja, mesto registraci-je, ime osnivača i vreme na koje je ugovor zaključen. Društvo se registruje u onoj državi gde ima svoju zvaničnu adresu i u svakoj drugoj državi gde ima sopstveno preduzeće. Cilj osnivanja je koor-dinacija i saradnja pri obavljanju dogovorenih aktivnosti, a ako se pri tom ostvari dobit ona pripada članicama i deli se na način pred-viđen ugovorom. Organi društva su zajednička skupština, direktor ili direktori. Pri odlučivanju svaki član po pravilu ima jedan glas, osim ako ugovorom nije drugači-je određeno. Osim u slučajevima kad se predviđa jednoglasno odlučivanje, ugovorom o osnivanju se može propisati kvo-rum ili potrebna većina za donošenje odluka.

27.Harmonizacija prava trg društUgovorom o osnivanju je pored ostalog predvi]eno da se postojeći propisi država članica o tradicio-nalnim oblicima trgovačkih druš-tava koji već postoje u državama članicama usklade i harmonizuju. U tom smislu Savet je doneo 11 uputstava iz prava društava, uz 8 upustava u fazi predloga i više uputstava iz oblasti prava hartija od vrednosti. Prvo uputstvo se odnosi na pružanje jednakih garancija u zaštiti interesa akcio-nara i trećih lica trgovaćkih druš-tava.. Sastoji se iz 14 članova grupisanih u 3 dela: podaci i dokumenti koji moraju biti dostu-pni javnosti, uslovi za pravnu valjanost poslova sa trećim licima i ništavnost upisa kompanije. Postoje i obaveze vođenja odgo-varajućih registara, publikacije itd. Drugo uputstvo reguliše osnivanje akcionarskih društava, bitne elemente statuta (oblik i ime društva, predmet poslovanja i sl) i održavanje i izmenu osnivačkog kapitala. Predviđeno je i posto-janje društva jednog lica. Treće uputstvo se odnosi na akcionar-sko društvo a reguliše pitanja po-sebnih oblika njihovog spajanja u okviru jedne države članice, tzv. interno spajanje i zaštitu akciona-ra i trećih lica. Spajanje može biti pripajanjem jednog društva drug-om i osnivanjem novog društva. Četvrto uputstvo odnosi se na sadržinu i objavljivanje završnih računa i odgovornost rukovodečih organa i metode ocene finansi-jskog poslovanja društava. Šesto uputstvo reguliše podelu akciona-rskih društava u okvirima jedne države članice i postoje dve vrste podele: putem sticanja i formira-njem novih društava u okviru iste države članice. Sedmo uputstvo se odnosi na konsolidovane raču-ne sa ciljem da se zaštite postoje-ći interesi u trgovačkim društvi-ma određene minimalne veličine (složena preduzeća ili trovačka društva). U pitanju su društva koja se nalaze u odnosima zavis-nosti. Osmo uputstvo se odnosi na uslove za imenovanje lica koja su odgovorna za zakonsku kont-rolu računa i njihovu usklađenost. Jedanesto uputstvo određuje podatke koje mora objaviti filijala osnovana na teritoriji Zajednice. Dvanaesto uputstvo reguliše pita-nja osnivanja i rada društva jed-nog lica.

28.Načelo slobode vršenja usluga i prepreke vršenja uslugaSloboda vršenja usluga obuhvata pravo pravnih i fizičkih lica koja su nastanjena na teritoriji neke od država članica da uđu na teritoriju druge države članice i da tamo privremeno ili stalno pružaju ili primaju usluge bez zabrana i ograničenja i pod istim uslovima kao i domaća lica. Obuhvaćene su i usluge lekara, advokata i sl. Slobodu vršenja usluga mogu koristiti i kompanije osnovane na teritoriji neke države članice od strane kompanija iz trećih država. Odredbe o slobodi vršenja usluga ne primenjuju se na delatnosti koje su povezane sa vršenjem jav-nih ovlašćenja. Za ostvarivanje slobode pružanja usluga na teritoriji Zajednice je bilo potreb-no ukinuti sve prepreke kojima su davaocima iz drugih država postavljani drugačiji uslovi za pružanje usluga od onih koji su važili za domaće državljanje (za-brana diskriminacije). Zabrana diskriminacije obuhvata ograniče-nja slobode pružanja usluga koja mogu biti: direktna (na neposre-dan način sprečave vršenje usluga) i indirektna (sprečava lice kao što je bračni drug ili deca da prime ili pruže uslugu i postavljaju se uslovi formalnosti, npr. posedovanje domaće vozač-ke dozvole) kao i otvorene i prik-rivene oblike. Otvoreni oblici diskriminacije su uslovljavanje pružanja usluga dobijanjem npr posebne trgovačke dozvole, nam-etanje posebnih dažbina, ograni-čavanjem prava na zdravstvenu i socijalnu zaštitu i sl, a prikriveni oblici su npr plaćanje doprinosa za socijalno osiguranje iako rad-nici stranih preduzeća nisu obuh-vaćeni sistemom domaćeg osigu-ranja. Uslovi za obavljanje odre-đenih poslova odnose se na zahteve u pogledu školske spre-me i pravila profesionalnog pona-šanja. Nakon donošenja uputstava o harmonizaciji prihvaćen je novi pravac o uzajamnom priznanju diploma i svedočanstava. Slično zahtevu za školskom spremom, profesionalne organizacije mogu pružanje usluga usloviti pridrža-vanjem od njih propisanih pravila ponašanja ali da se ne primenjuju na diskiminatoran način.

29.Harm propisa iz obl bank uslF-jonisanje unutrašnjeg tržišta podrazumeva i slobodno vršenje finansijskih usluga pod kojima se podrazumevaju usluge iz oblasti bankarstva i osiguranja, usluge prometa hatrija od vrednosti itd. Da bi se smanjile prepreke u naci-onalnim propisama, Savet i Komisija su doneli niz komunita-rnih uputstava o njihoviom ukida-nju i zabrani primenjivanja i potom usklađenju. Odlučujući podsticaj za kompletiranje tržišta finansijskih usluga dat je Belom knjigom u kojoj je predviđeno da se ovaj cilj ostvari harmoniza-cijom osnovnih standarda nadzora nad radom finansijskih institucija, zaštitom investitora, depozitara, potrošača itd. Na uspostavljanje tržišta bankarskog sektora presu-dan uticaj su imala sledeća kom-unitarna uputstva: Uputstvo o ukadanju ograničenja u pogledu slobode nastanjivanja i slobode pružanja usluga banaka i drugih finansijskih institucija, Prvo i Drugo Uputstvo o koordinaciji zakonskih, podzakonskih i admi-nistrativnih propisa koji se odnose na osnivanje i poslovanje koreditnih institucija, Uputstvo o stopi solventnosti kreditnih insti-tucija, Uputstvo o sopstvenim sredstvima kreditnih institucija itd. Sloboda osnivanja osigurava-jućih kompanija uvedena je Prvim uputstvima o imovinskom i osiguranju lica. Kasnijim uputst-vima je ostvarena dalja harmoni-zacija nacionalnih propisa. Radi realizacije ciljeva Zajednice doneti su sledeći propisi: Uputst-vo o ukidanju prepreka slobodi nastanjivanja i slobodi pružanja usluga, Prvo, Drugo i Treće Uputstvo o koordinaciji zakon-skih, podzakonskih i upravnih propisa koji se odnose na osniva-nje i obavljanje poslova direktnog osiguranja imovine itd.

30.Usp evrop MU posle Am i M Uspostavljanje ekonomske i mo-netarne unije nagovešteno je u Jedinstvenom evropskom aktu a Evropski savet je na samitu u Hanoveru osnovao Komitet sa ciljem da ispita i predloži neop-hodne mere i sredstva. Komitet je '89. podneo izveštaj u kome je monetarna unija podrazumevala: osiguranje potpune i nepovratne konvertibilnosti valute, potpunu liberalizaciju kapitalnih transakci-ja, punu integraciju bankarskih i drugih finansijskih tržišta i ukla-njanje fluktuacija i utvrđivanje valutnih pariteta. Odredbama Mastriškog Ugovora o Evropskoj zajednici koje su posvećene monetaroj politici, potvrđeno je da je osnovni zadatak Evropskog sistema centralnih banaka (ESCB) da održi centralnu stabil-nost. Ovim odredbama je reguli-san i pravni položaj ESCB i Evropske Centralne banke (ECB), kao i njihove nadležnosti i zadaci. Odredbe su ostale nepromenjene i nakon Amsterdamske revizije Ugovora o osnivanju Evropske zajednice. Mastriškim i Amster-damskim ugovorom pred Evrop-ski sistem centralnih banaka su postavljeni zadaci da: utvrđuje i sprovodi monetarne politike Zajednice, vrši devizne poslove, drži i upravlja zvaničnim deviznim rezervama država članica i unapređuje nesmetano f-jonisanje platnog prometa. Ugovorom je propisano i da Evropska Centralna banka mora biti konsultovana: o svakom predloženom komunitarnom aktu iz njene nadležnosti i od strane nacionalnih organa o svakom nacrtu propisa iz njene nadležnosti. U pogledu organiza-cije, ESCB i ECB rukovode Savet guvernera i Izvršni odbor. Ostva-rivanje ekonomske i monetarne unije je predviđeno u 3 faze. Prva faza je predviđala da države članice: ukinu restrikcije na kreta-nje kapitala, koordiniraju svoje ekonomske politike sa Savetom i donesu potrebne višegodišnje programe. U toku druge faze predviđena je obaveza država članica da izbegavaju prekomerne javne deficite i da otpočnu sa osamostaljivanjem svojih central-nih banaka. U trećoj fazi euro postaje punopravna valuta

31.Pojam i nač sl kr kap posle b k