SENKRONİZE GÜÇ SİSTEMLERİ

İşbir Elektrik Sanayi A.Ş. tarafından üretilmekte olan Senkronize jeneratör sistemleri, otomatik ve manuel çalışma türlerinin her ikisini birden sağlayacak şekilde tasarlanmıştır.

SENKRONİZE JENERATÖR ÇALIŞMA ESASLARI

OTOMATİK ÇALIŞMA MANUEL ÇALIŞMA

Arıza Yedekli Çalışma

Güç Yedekli Çalışma

Koşulsuz Senkronize Çalışma

Yükte Test Çalışma

Boşta Test Çalışma

Otomatik Çalışma: Şebeke enerjisi kesildiğinde ya da enerji anormal (limit) değerlerin dışına çıktığında, grupların kendiliğinden çalışarak, acil barayı beslemesi anlamına gelmektedir. Şebeke enerjisinin olup almadığı dikkate alınmaksızın, şebeke ve alternatör şalterlerine el ile kumanda edilerek jeneratörlerin devreye alınması ile güç gereksiniminin sağlanması durumu ise Manuel Çalışma olarak anılmaktadır. Senkronize jeneratör sistemi otomatik çalışma adı altında kullanıcıya;

• Arıza Yedekli Çalışma • Güç Yedekli Çalışma • Koşulsuz Senkronize Çalışma • Yükte Test Çalışma • Boşta Test Çalışma

Seçenekleri sunmaktadır. Jeneratörlerin hangi esasa göre çalışacağı operatör tarafından kumanda panosu üzerinden yapılacak olan seçimle belirlenmektedir. 01-OTOMATİK ÇALIŞMA SEÇENEĞİ Sistem, panel üzerinden otomatik şekillerinden birine ayarlandığında otomatik çalışma moduna alınmış olur. Şebeke enerjisi kesildiğinde kesici kendiliğinden açılır ve seçilen çalışma türüne göre grup veya gruplar çalışarak acil barayı besler Enerji geri geldiğinde ise, kararlık süresi olarak adlandırılan sürenin sonunda jeneraötr sistemi şebeke ile senkronize olur ve yük, kesintisiz olarak yumuşak bir şekilde tekrar şebekeye aktarılır. Yük aktarıldıktan sonra jeneratör ve yük (Çıkış) kesici açtırılır ve gruplar soğutma süresinden sonra susturulur.

01.1 Arıza Yedekli Çalışma Seçeneği Arıza Yedekli Çalışma şeklinde, gereksinim doğduğunda çalışacak olan jeneratör öncelik olarak belirlenir, diğer jeneratör ise sadece, öncelik olarak belirlenen jeneratörün arızalanması durumunda devreye girer. Kumanda Panosu üzerinden bu çalışma modu seçildiğinde öncelik verilen grup çalışarak, yükü üzerine alır. Öncelikli çalışmak üzere seçilen grupta bir arıza olması durumunda ise, yedekte bekleyen diğer grup çalışarak sistemi beslemeye devam eder.

Öncelikli grup arızası giderilerek uyarı sıfırlandığında (reset) yeniden çalışır ve çalışmakta olan yedek grup ile senkronize olur. Senkronizasyon sonrasında ikinci öncelikli (yedek) olarak seçilen grup devreden çıkarak yükü tekrar öncelikli gruba devreder ve soğutma çalışmasından sonra yedekte beklemeye devam eder. Yedekte çalışma şeklinde güç kontrolü yapılmadığından, bu çalışma şekli, mevcut yükün sistemdeki tek jeneratör tarafından beslenebileceğinden emin olunduktan sonra seçilmelidir. Gruplardan biri arızalı olduğunda ya da herhangi bir nedenle devrede değilken şebeke enerjisi kesildiğinde sağlam otomatikte olan grup çalışır. Aktif Haldeki Öncelik Değişme: Öncelikli olarak seçilen jeneratör yükü beslerken, pano üzerinden öncelik değiştirilebilir. Bu durumda yedekte bekleyen grup çalışır, halen çalışmakta olan grup ile senkronize olur ve öncelik grup devreden çıkarak, soğutma süresinden sonra yedekte bekler.

01.2- Güç Yedekli Çalışma Seçeneği Güç yedekli çalışma seçeneğinde; sistem tarafından otomatik olarak güç analizi yapılarak, yeterli sayıda jeneratörün yükü karşılamak üzere senkronize olarak birlikte çalışmaları sağlanır. Yük analizi (Kontrolü); senkronizasyon sisteminin tasarımında kullanılan yazılım ile, yük paylaşımı ise; Yük Paylaştırma Ünitesi yardımıyla sağlanır.

Kumanda panosu üzerinden Güç Yedekli Çalışma seçeneği seçildiği taktirde, şebeke enerjisinin kesilmesi veya kullanım limitleri dışına çıkması durumunda her iki jeneratör birlikte çalışır. Beslenmekte olan yük, belirlenmiş olan en düşük yük (yük-min) sınırından daha yüksek olduğu sürece her iki grup yükü birlikte beslenmeye devam eder. Yük belirli bir süre ile yük-min sınırından aşağı düştüğünde ise, öncelik olarak seçilen grup çalışmaya devam ederek barayı beslerken, diğer grup devreden çıkar ve yedekte bekler. Benzer şekilde, bir jeneratör yükü beslerken, mevcut yük en yüksek yük (yük-max) olarak belirlenen sınırı geçtiği taktirde, yedekte bekleyen diğer grup tekrar çalışarak sisteme senkronize olur ve her iki grup birlikte enerji sağlamaya devam eder. Kısaca, sürekli olarak yapılan güç analizine bağlı olarak, ikinci öncelikli grup devreye girer ve çıkar. Arıza Durumu: Gruplar birlikte çalışırken, biri arıza yaptığında yük atma çıkışı verilir ve mevcut yük, yük max. Sınırından aşağı düşene kadar atılmaya devam eder. Arıza giderilerek uyarı sıfırlandığı (reset) taktirde, grup tekrar sisteme senkronize olarak devreye girer ve daha önce atılan yükleri üzerine geri alır. Arıza giderilmeden şebeke kesintisi sona erdiğinde ise yük şebekeye transfer edilir. Gruplardan biri arızalı olduğunda yada herhangi bir nedenle devrede değilken şebeke enerjisi kesildiğinde sağlam ve otomatikte olan grup çalışır. Bu çalışma sırasında sistem tarafından mevcut yükün fazla olduğu belirlendiği taktirde, yük atma verilir. Aktif Haldeki Öncelik Değiştirme: Bir grup yükü beslerken pano üzerinden grup önceliği değiştirilebilir. Bu durumda, yedekte bekleyen grup çalışır, halen çalışmakta olan grup ile senkronize olur ve önceki grup devreden çıkarak, soğutma süresinden sonra yedekte bekler.

0.1.3- Koşulsuz Senkronize Çalışma Seçeneği Yük analizi yapılmaksızın, beslnen yük her ne olursa olsun, her iki grubunn senkronize olarak birlikte bu yükü sürekli olarak besledikleri çalışma seçeneğidir. Şebeke enerji geri geldiğinde, kararlılık süresi olarak adlandırılan sürenin sonunda jeneratör sistemi şebeke ile senkronize olur ve yük, kesintisiz olarak yumuşak bir şekilde tekar şebekeye aktarılır. Yük aktarıldıktan sonra jeneratör ve yük (Çıkış) kesici açtırılır ve gruplar soğutma süresinden susturulur. Arıza Durumu: Gruplar birlikte çalışırken, biri arıza yaptığında yük atma çıkışı verilir ve mevcut yük, yük max. Sınırından aşağı düşene kadar atılmaya devam eder. Arıza giderilerek uyarı sıfırlandığı (reset) taktirde, grup tekrar sisteme senkronize olarak devreye girer ve daha önce atılan yükleri üzerine geri alır. Arıza giderilmeden şebeke kesintisi sona erdiğinde ise yük şebekeye transfer edilir. Gruplardan biri arızalı olduğunda ya da herhangi bir nedenle devrede değilken şebeke enerji kesildiğinde sağlam ve otomatikte olan grup çalışır. Bu çalışma sırasında sistem tarafından mevcut yükün fazla olduğu belirlendiği taktirde, yük atma verilir. Bu çalışma şeklinde diğer seçeneklerden farklı olarak; yük şalteri, sadece iki grup kendi aralarında senkronize olduktan sonra kapanacak ve baranın enerjiye kavuşması, iki grubun kendi aralarında senkronize olma süresi kadar gecikecektir. Bu nedenle koşulsuz çalışma şekli sadece, yükün her zaman iki grup gücünün toplamı kadar olduğu veya toplamına yakın olduğu değerlerde seçilmelidir.

01.4- Yükte Test Çalışma Seçeneği Yükte ve Boşta Test çalışma biçimleri, isimlerinde de anlaşılacağı üzere, Senkronize Jeneratörlerin test edilmedi amacıyla tasarlanmış olan çalışma seçenekleridir. Yükte Test Çalışma seçildiğinde Senkronize Jeneratör Sistemi, o anda seçili olan;

• Arıza Yedekli Çalışma • Güç Yedekli Çalışma ya da • Koşulsuz Senkronize çalışma

Seçeneklerinden birine uygun olarak çalışmak suretiyle, şebeke ile senkronize olur. Bu durumda yük, kesintisiz olarak yumuşak bir şekilde, şebekeden gruplara aktarılır ve şebeke kesici otomatik olarak olarak açılır. Yükte test bitinceye kadar jeneratör sistemi çalışmaya devam eder ve yük gruplardan beslenir. 01.5- Boşta Test Çalışma Seçeneği Boşta Test Çalışma Seçeneği; kullanıcının, periyodik aralıklarla sistemi boşta çalıştırarak jeneratörler ile ilgili kontrol ve denemelerini yapabilmeleri için tasarlanmıştır. Bu seçenekte, gruplar yük almaksızın, eş anlı çalışarak kendi aralarında senkronize olur ve test sone erdirilene kadar çalışmayı sürdürürler. Test sırasında şebeke enerjisi kesildiği taktirde, sistem, grupları test seçiminden önceki çalışma moduna göre normal olarak yüke sokar ve acil barayı besler. 02- MANUEL ÇALIŞMA SEÇENEĞİ Şehir şebekesi var veya yok kumanda panosu üzerinden “Manuel” çalışma şekli seçildiği zaman jenetörler elle çalıştırılıp; şebeke ve alternatör şalterlerine el ile kumanda edilmek suretiyle sistem beslenir. Bu çalışma şeklinde önemli arıza ihbarları SCADA ve kumanda panosundan izlenebilir.

Manuel çalışmada arıza ihbarları dışındaki girişler dikkate alınmaz ve kesiciler kumanda edilmez. Aynı zamanda şebeke ile ilgili kontroller de (Şebekenin geri gelmesi ve/veya şebekenin kesilmesi durumları gibi) bu seçenekte yapılmamaktadır. SENKRONİZE SİSTEMİN AVANTAJLARI

1- Maliyet Tasarrufu

Gerekli olan yük gereksinimi kadar grubun çalışmasını sağlayan senkronize sistemler, başta yakıt tüketimini olmak üzere, tüm işletme ve bakım maliyetleri azaltır.

2- Arıza Riskinin Azaltılması

Gruplardan birinde arıza oluştuğunda, diğer grup yada grupların devreye girerek sistemi beslemeye devam etmesi, kesintilerin neden olacağı riskleri azaltır.

3-Sürekli Enerji

Şebeke ile senkronizasyon istendiğinde şebekeye geri dönüşte kesintisiz ve yumuşak geçiş fonksiyonu sayesinde elektrik kesintisi yaşanmaz. Şebeke ile senkronizasyon istenildiği taktirde, “ Haberli Kesinti Yazılımı” standart olarak verilir. Yazılım sayesinde; önceden bilinen kesinti zamanlarında kullanıcı yükünün yumuşak geçiş fonksiyonuyla jeneratörlere aktarılması sağlanarak, elektrik kesintisi hissedilmeksizin sistemin yükü beslenir.

4-Geri Besleme Yeteneği

Kullanıcı; tek hattın durumunu, varsa aktif arızayı ya da geçmiş dönemde aluşan arızaları operatör diyalog panelinden izleyebilir.

5-Yazılım Desteği

Sistemdeki yazılım desteği; etkili, güvenli ve isterli tümüyle karşılayan bir senaryonun uygulamasını olası kılar.

6-Etkin Koruma

Sistem çok sayıda arızaya karşı korunur ve her arıza durumunda ayrı çalışma senaryosu uygulamaya girer.

7-Beslenen yük bileşenlere ayrılarak, sistem tasarımında kullanılan yük alma ve atma yeteneği yardımıyla, bu bileşenlerin beslenmesine parametrik olarak öncelik sırası verilebilir. 8-Sistem testi yüklü veya yüksüz olarak yapılabilir.