Den kulturelle skolesekken/Kultuvrralaš skuvlalávka Skoleinfo/skuvladieđut

SCENEKUNST/LÁVDEDÁIDDA

For klassetrinn/Luohkáide: 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10.

Scene Finnmark - Den kulturelle skolesekken Boks 443, 9811 Vadsø, Telefon/Telefovdna 78 96 42 00

www.dksfinnmark.no

side 1

VIDAS EXTREMAS - en dans om overlevelse

v/ Hætta Productions og Det Samiske Nasjonalteatret Beaivváš, i samarbeid med

mayagruppene Sotzil og Guatemaya

Den kulturelle skolesekken på turné til Karasjok, Kautokeino, Nesseby, Porsanger og Tana

18. februar - 30. mars 2016

Foto: Jean-Marie Simon

Den kulturelle skolesekken/Kultuvrralaš skuvlalávka Skoleinfo/skuvladieđut

SCENEKUNST/LÁVDEDÁIDDA

For klassetrinn/Luohkáide: 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10.

Scene Finnmark - Den kulturelle skolesekken Boks 443, 9811 Vadsø, Telefon/Telefovdna 78 96 42 00

www.dksfinnmark.no

side 2

Om forestillinga Vidas Extremas er en forestilling ulik alt du har sett før. Guatemala og Sápmi - to ekstremt ulike verdener - møtes. Resultatet er en helt unik blanding av hip hop, scenekunst, mayakultur og samisk kultur.

Aksen i denne forestillingen går mellom urban storbykultur og moderne urfolkskunst. Forestillingen står midt mellom to kontinenter, to helt forskjellige verdener og er blitt til på tvers av grenser og barrierer. Kunstnerne konfronterer hverandre med spørsmålene: Hva angår oss alle? Hva er universelt? Kan scenekunst kombineres med hip hop og mayaritualer? Kan beatboxing, joik og poesi gå opp i høyere enhet?

Og ikke minst: Har Guatemalas borgerkrig som krevde mer enn 100 000 ofre og ble avsluttet i 1996 noe å lære oss i dag? Hva kan vi lære fra livets ytterkanter?

Forestillingen er en reise inn i krig og et møte med døden. Danserne og skuespillerne spiller for det tapte og beatboxer for å overleve. Medvirkende: Forfattere/Manus: Tekster av Sigbjørn Skåden, Veronica Salinas, Rosa Chávez, Angel “Kame” Canas, Ambrosio, satt sammen av Jon Tombre. Regi: Jon Tombre Scenograf: Even Børsum Lysdesign: Bernt Morten Bongo Produsent: Leif Isak Nilut (Beaivváš) og Christina Hætta (Hætta Production) Idéinnehaver: Nikolai Lopez og Christina Hætta Skuespillere: Mary Sarre, Iŋgor Ántte Áilu Gaup, Nils Rune Utsi, Mercedes

Francisca Garcia Ordonez, Ludwing Isaac Chicohay Mejia, Wilson Ottoniel Puac Joj, Carlos David Catun Quintana og Luis Ricardo Cumes Gonzales

Om aktørene

Prosjektet er en forlengelse av et allerede påbegynt samarbeid mellom samer og mayaer, hvor man gjennom urfolksfestivalen Riddu Riđđu siden 2010 har jobbet med prosjekter som omhandler utvikling av den profesjonelle urfolkskunsten.

Det Samiske Nasjonalteatret Beaivvaš er den eneste profesjonelle teaterinstitusjonen som har samisk som scenespråk, og er den største og viktigste formidleren av samisk scenekunst.

Sotzil Jay (Maya kultursenter) er et av Guatemalas viktigste knutepunkt og videre-formidlere av Mayafolkets kunst og kultur. I tillegg til å være viktige tradisjonsbærere og formidlere av kunst og kunnskap, består Sotzil Jay også av et profesjonelt kunstner-kollektiv innen hovedsakelig dans, musikk og teater. Gruppen har deltatt på urfolksfestivalen Riddu Riđđu flere ganger siden 2010, både i samarbeidsprosjekter og med egne teateroppsetninger.

Den kulturelle skolesekken/Kultuvrralaš skuvlalávka Skoleinfo/skuvladieđut

SCENEKUNST/LÁVDEDÁIDDA

For klassetrinn/Luohkáide: 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10.

Scene Finnmark - Den kulturelle skolesekken Boks 443, 9811 Vadsø, Telefon/Telefovdna 78 96 42 00

www.dksfinnmark.no

side 3

Guatemaya er en profesjonell hiphop gruppe fra Guatemala City, som består av profesjonelle break- og hiphop dansere, sangere og rappere i tjueårene. De produserte i 2012 teaterforestillingen La danza de la vida, var en inspirasjonskilde for dette samarbeids-prosjektet. Forestillingen er en samtidsanalyse av hvordan det er for mayaungdom å leve i storbyen, med en hverdag som er preget av mye vold, kriminalitet, rasisme, undertrykkelse, tiltrekningen mot mainstream-kulturer, og et ønske om å kjenne sine røtter bedre og å være stolt av sin bakgrunn. Samtaletime i etterkant av forestillinga I etterkant av forestillinga er det mulig for inntil 30 elever å få en samtale med utøverne. De skolene som er interessert i dette må gi beskjed til Scene Finnmark innen 4. februar - dks@scenefinnmark.no

Nicolai López er den som koordinerer og styrer denne samtaletimen. Han er en av idéhaverne og initiativtakerne til produksjonen og har fulgt prosessen hele veien, det inkluderer bl.a. flere reiser til Guatemala. López har fungert og fungerer som en lenke mellom samarbeidspartene fra Guatemala og her hjemme. Under produksjonen og turnéen fungerer han også som tolk, regi assistent og produsent. (De fleste av ensemblets fem medlemmer fra Guatemala snakker ikke engelsk, så spansk er språket som benyttes internt i produksjonen.)

Under samtaletimen vil López fortelle om drapet på en god venn, som inspirerte til forestillingen, en venn som over flere år gjorde utvekslingsarbeid mellom Sápmi og Guatemala, før han ble kidnappet, torturert og drept. López vil videre også kort snakke om hva som skjedde under borgerkrigen i Guatemala og om Norges rimelige ukjente rolle i det. Fra sitt eget perspektiv vil han snakke om, med bl.a. bakgrunn i sine mange reiser og opphold i Guatemala, hvordan mayakulturen blir behandlet i landet. Inn i dette trekkes det paralleller til hvordan samisk kultur av og til utnyttes, til vinning for reiselivet. I samtaletimene deltar også 2 til 3 fra ensemblet, bl.a. ensemblets medlemmer fra Guatemala. De vil bl.a. fortelle litt om sin historie.

Foto: Ánte Siri

Den kulturelle skolesekken/Kultuvrralaš skuvlalávka Skoleinfo/skuvladieđut

SCENEKUNST/LÁVDEDÁIDDA

For klassetrinn/Luohkáide: 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10.

Scene Finnmark - Den kulturelle skolesekken Boks 443, 9811 Vadsø, Telefon/Telefovdna 78 96 42 00

www.dksfinnmark.no

side 4

Arrangørdata

Spillsted/ Kulturhus eller lignende rom med amfi for publikum. Tekniske krav: Rommet må være BLENDET. Scenerom/mål 10 x 10 x 4,5 meter Strømbehov: 1 uttak med 63A 220V 3 fas + jord (blå farget kontakt/stikk) og/eller 1 uttak med 63A 400A 3 fas + null + jord (rød farget kontakt/stikk)

NB! Hazer røykmaskin brukes, ergo MÅ brannalarm slåes av! Målgruppe: 8.-10. klasse. Maks publikumstall: 200 i forestillingen, maks. 30 personer i samtaletimen Varighet: 60 minutters forestilling og ca. 45 min. samtale i etterkant Bærehjelp: treng ikke Annet: Forestillingen er delvis tekstet, språket i forestillingen er samisk,

norsk, engelsk og spansk. Utøverne trenger tilgang til 2 garderober, for 2 kvinner og 6 menn.

KONTAKTPERSON/arrangør må være tilgjengelig når utøveren kommer, slik at eventuelle praktiske spørsmål kan avklares. Turnéleder for Vidas Extremas er Mary Sarre, ansvarlig/koordinator for samtaledel, Nikolai Lopez. Se lengere nede for kontaktinfo.

Lærerens rolle

Lærerne er ansvarlig for sine klasser før, under og etter forestillingen. Vi ber ansvarlige for klassene spesielt se til at det er ro under forestillingen. Gjennomføre for- og etterarbeidet, gjerne i tråd med vårt forslag. Forslag til for- og etterarbeid

Det utarbeides et eget hefte med mye nyttig informasjon og materiale, og bilder fra forestillingen. Dette vil bli tilgjengelig i uke 5 på www.dks.finnmark.no og vil også bli sendt per e-post til kulturkontakten på hver enkelt skole.

Den kulturelle skolesekken/Kultuvrralaš skuvlalávka Skoleinfo/skuvladieđut

SCENEKUNST/LÁVDEDÁIDDA

For klassetrinn/Luohkáide: 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10.

Scene Finnmark - Den kulturelle skolesekken Boks 443, 9811 Vadsø, Telefon/Telefovdna 78 96 42 00

www.dksfinnmark.no

side 5

Kontakt

For spørsmål vedrørende tidspunkt, spillsted, turnérute: Scene Finnmark ved turnélegger Espen Nystad

• E-post: espen@scenefinnmark.no • Telefon: 78 96 42 08

For spørsmål vedrørende scenekunstprogrammet i DKS: Scene Finnmark, ved Kristin Sundelin

• E-post: kristin@scenefinnmark.no • Telefon 78 96 42 16

Kontakt utøverne på turné: • Turnéleder: Mary Sarre, 917 26 601 / mary@sarre.no • Ang. samtaletime: Nikolai López 450 41 229 / oldtownstreet@gmail.com • Beaivváš administrasjon:

o informasjonsleder Aslak Mikal Mienna, 909 66 980 / aslak.mikal.mienna@beaivvas.no)

o tekniske spørsmål: produsent Leif Isak Nilut, 909 80 383 / leif.isak.nilut@beaivvas.no

________________________ Den kulturelle skolesekken (DKS) er en nasjonal satsing, der kultur- og opplæringssektoren samarbeider om å medvirke til at elever i skolen får oppleve, kan gjøre seg kjent med og utvikle forståelse for kunst- og kulturuttrykk av alle slag. Ordningen finansieres av spillemidler og er et samarbeid mellom Kulturdepartementet og Kunnskapsdepartementet. Gjennom DKS turnerer profesjonelle utøvere med kunst- og kulturprogram spesielt rettet mot barn og unge. Finnmark fylkeskommune, ved Scene Finnmark, koordinerer DKS i fylket, og har ansvar for turneene. Les mer på www.dksfinnmark.no eller www.denkulturelleskolesekken.no

Foto: Ánte Siri

Den kulturelle skolesekken/Kultuvrralaš skuvlalávka Skoleinfo/skuvladieđut

SCENEKUNST/LÁVDEDÁIDDA

For klassetrinn/Luohkáide: 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10.

Scene Finnmark - Den kulturelle skolesekken Boks 443, 9811 Vadsø, Telefon/Telefovdna 78 96 42 00

www.dksfinnmark.no

side 1

VIDAS EXTREMAS - dánsa ceavzima birra

Hætta Productions ja sámi Beaivváš Sámi našunála teáhter, ovttasbarggus

mayajoavkkuiguin Sotzil ja Guatemaya.

Kultuvrralaš skuvlalávka Gierdomátkkis Kárášjogas, Guovdageainnus, Unjárggas, Porsáŋggus ja Deanus

Guovvamánu 18. b. – njukčamánu 30. b. 2016

Govven: Jean-Marie Simon

Den kulturelle skolesekken/Kultuvrralaš skuvlalávka Skoleinfo/skuvladieđut

SCENEKUNST/LÁVDEDÁIDDA

For klassetrinn/Luohkáide: 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10.

Scene Finnmark - Den kulturelle skolesekken Boks 443, 9811 Vadsø, Telefon/Telefovdna 78 96 42 00

www.dksfinnmark.no

side 2

Čájálmas

Vidas Extremas lea dakkár čájálmas maid it soaitte goassige ovdal oaidnán. Guatemála ja Sápmi – guokte áibbas earálágan máilmmi – deaivvadeaba. Boađus das lea erenoamáš hip hopa, lávdedáidaga, mayakultuvrra ja sámekultuvra seaguhus.

Čájálmasa gávnnadeapmi lea gaskal urbána stuoragávpotkultuvrra ja ođđaáigásaš eamiálbmotdáidaga. Čájálmas lea guovdu ja gasku guovtti nannáma ja guovtti earálágan máilmmi ja lea buvttaduvvon rastá rájiid ja váttisvuođaid. Dáiddárat ovdanbuktet dáid gažaldagaid: Mii guoská midjiide buohkaide? Mii lea oppamáilmmálaš? Sáhttá go lávdedáidaga ovttastit hip hopain ja mayameanuiguin? Sáhttá go beatboxing, luohti ja poesiija loktejuvvot alit dássái? Ja dasa lassin: Maid sáhttit mii otne oahppat Guatemala siskkáldassoađis, gos eambbo go 100 000 olbmo gottáhalle ja mii nogai 1996:s? Maid sáhttit oahppat eallima ravddamusas?

Čájálmasas deaivvadit sođiin ja jápmimiin. Dánsejeaddjit ja neavttárat nektet vahága dihte ja beatboxejit ceavzima dihte.

Oasálaččat: Girječállit/Giehtačálus: Teavsttat maid čuovvovaš olbmot leat čállán: Sigbjørn

Skåden, Veronica Salinas, Rosa Chávez, Angel “Kame” Canas, Ambrosio, maid Jon Tombre lea ovttastahttán.

Bagadalli: Jon Tombre Lávde- ja bivttashábmen: Even Børsum Čuovgahábmen: Bernt Morten Bongo Buvttadeaddjit: Leif Isak Nilut (Beaivváš) ja Christina Hætta (Hætta Production) Fuomášeaddjit: Nikolai Lopez ja Christina Hætta Neavttárat: Mary Sarre, Iŋgor Ántte Áilu Gaup, Nils Rune Utsi, Mercedes

Francisca Garcia Ordonez, Ludwing Isaac Chicohay Mejia, Wilson Ottoniel Puac Joj, Carlos David Catun Quintana ja Luis Ricardo Cumes Gonzales

Neavttárat

Prošeakta guhkida sámiid ja mayaid gaskasaš ovttasbarggu, mii 2010 rájes lea bargan prošeavttaiguin ovddidan dihte ámmát eamiálbmotdáidaga Riddu Riđđu eamiálbmotfestivála bokte. Beaivváš Sámi Našunála Teáhter lea áidna ámmát teáhterásahus gos sámegiella geavahuvvo lávdegiellan, ja lea sámi lávdedáidaga stuorimus ja deháleamos gaskkusteaddji.

Sotzil Jay (Maya kulturguovddáš) lea okta Guatemála deháleamos gávnnadanbáiki ja gaskkusta Maya-álbmoga dáidaga ja kultuvrra. Lassin dan ahte leat dehálaš árbevierroguoddi ja dáidaga ja dieđuid gaskkusteaddji, de doaimmaha Sotzil Jay maiddái ámmát dáiddakollektiivva erenoamážit dánsuma, musihka ja teáhtera oktavuođas. Joavku lea 2010 rájes máŋgii guoimmuhan Riddu Riđđu eamiálbmotfestivála, ovttasbargoprošeavttaid bokte dahje iežaset teáhterčájálmasaiguin.

Den kulturelle skolesekken/Kultuvrralaš skuvlalávka Skoleinfo/skuvladieđut

SCENEKUNST/LÁVDEDÁIDDA

For klassetrinn/Luohkáide: 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10.

Scene Finnmark - Den kulturelle skolesekken Boks 443, 9811 Vadsø, Telefon/Telefovdna 78 96 42 00

www.dksfinnmark.no

side 3

Guatemaya lea ámmát hip-hopa joavku mii boahtá Guatemala City:s, ja das leat mielde ámmát break- ja hip-hopa dánsejeaddjit, lávlut ja ráppárat sullii guoktelotjagiin. 2012:s sii buvttadedje teáhterčájálmasa La danza de la vida, ja dat vuolggahii dán ovttasbargoprošeavtta. Čájálmas lea dálááiggeanalysa das mo mayanuorat ellet stuoragávpogiin, gos lea ollu veahkaválddálašvuohta, kriminalitehta, nállevealaheapmi, duolbman, mainstream-kultuvrii geasuheapmi, ja sávaldat buorebut dovdat iežas duogáža ja leat čeavlái iežas duogáža dihte. Ságastallandiibmu čájálmasa maŋŋil Čájálmasa maŋŋil lea vejolaš čohkket 30 oahppi ságastallandilálašvuhtii. Skuvllat mat dan háliidit galget dieđihit Scene Finnmárkui ovdal guovvamánu 4.b. - dks@scenefinnmark.no Nicolai López koordinere ja stivre ságastallandiimmu. Son lea okta buktaga fuomášeaddji ja vuolggaheaddji gii lea čuvvon proseassa álggu rájes, dat mielddisbuktá ee. máŋga mátkki Guatemálai. López lea fuolahan ja ain fuolaha ovttasbarggu Guatemálas ja dáppe ruovttus. Buvttadeami oktavuođas ja gierdomátkkis lea son sihke tulka, bagadallanveahkki ja buvttadeaddji. (Eanaš Guatemála joavkkus eai máhte eŋgelasgiela, ja spánskkagiella lea giella mii geavahuvvo siskkáldasat buvttadeamis.) López áigu ságastallandiimmus muitalit iežas buorre ustiba goddima birra, dáhpáhus mii movttiidahtii su bargagoahtit dáinna čájálmasain, ustit gii máŋga jagi doaimmahii lonohallanprošeavttaid Sápmi ja Guatemála gaskka, ovdal go son váldojuvvui gitta, illástuvvui ja goddojuvvui. López áigu maid oanehaččat muitalit dáhpáhusaid birra Guatemála siskkáldassoađis ja Norgga amas ja govttolaš rolla birra dien oktavuođas. Iežas oaidninsajis áigu son muitalit, ee. iežas ollu mátkkiid birra Guatemálas ja mo mayakultuvra meannuduvvo riikkas. Dan oktavuođas son čujuha dasa mo sámekultuvra duos dás geavahuvvo, mátkeealáhussii vuoitun. Ságastallandiimmuin servet maid 2 dahje 3 joavkolahttu, ee. Guatemála joavkolahtut. Sii áigot ee. muitalit iežaset historjjá birra.

Govven: Ánte Siri

Den kulturelle skolesekken/Kultuvrralaš skuvlalávka Skoleinfo/skuvladieđut

SCENEKUNST/LÁVDEDÁIDDA

For klassetrinn/Luohkáide: 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10.

Scene Finnmark - Den kulturelle skolesekken Boks 443, 9811 Vadsø, Telefon/Telefovdna 78 96 42 00

www.dksfinnmark.no

side 4

Lágidandieđut

Čájálmasbáiki/ Kulturviessu dahje sullasaš gos lea amfiija. Teknihkalaš gáibádusat: Latnja galgá GEĐĐOJUVVON. Lávdi/mihtut 10 x 10 x 4,5 mehter El-fápmodárbu: Okta 63A 220V 3 dási + nulla + ednejuvvon elektrihkalaš vuogádat (alit ivdnásaš el-čuggestat) ja/dahje Okta 63A 400A 3 dási + nulla + ednejuvvon elektrihkalaš vuogádat (rukses ivdnásaš el-čuggestat) FUOMÁŠ! Hazer suovvamašiidna geavahuvvo, ja buollinalárbma GALGÁ jáddaduvvot! Ulbmiljoavku: 8.-10. klasse. Eanemus geahččit: 200 juohke čájálmasas, eanemus 30 olbmo ságastallandiimmus Čájálmas bistá: 60 minuhta ja sullii 45 minuhta ságastallamii maŋŋil čájálmasa Guoddinveahkki: ii dárbbaš Eará: Čájálmas lea belohahkii tekstejuvvon, čájálmasgielat leat sámegiella,

dárogiella, eŋgelasgiella ja spánskkagiella. Buvtta dárbbaša 2 garvodanlanja, 2 nissonolbmui ja 6 almmáiolbmui.

GULAHALLANOLMMOŠ/lágideaddji galgá sajis go neavttárat bohtet, vai vejolaš praktihkalaš čuolmmaid sáhttá čoavdit. Vidas Extremas gierdomátkejođiheaddji lea Mary Sarre, ságastallandiimmu vástideaddji/ovttastahtti, Nikolai Lopez. Geahča eanet dieđuid dás vuollelis. Oahpaheaddji rolla

Oahpaheaddjit galget vástidit iežaset luohká ovdal čájálmasa, čájálmasas ja čájálmasa maŋŋil. Mii ávžžuhat luohkkávástideddjiid fuolahit ahte lea jaskat čájálmasas. Čađahit ovda- ja maŋŋebarggu, áinnas min árvalusa vuođul.

Árvalus ovda- ja maŋŋebargui

Mii ráhkadit sierra girjjáža mas leat ollu ávkkálaš dieđut ja ávdnasat, ja govat čájálmasas. Dan sáhttibehtet geahččat 5. vahkus neahttasiiddus www.dks.finnmark.no ja dat sáddejuvvo maiddái e-poastan juohke skuvlla kulturlágideaddjái.

Den kulturelle skolesekken/Kultuvrralaš skuvlalávka Skoleinfo/skuvladieđut

SCENEKUNST/LÁVDEDÁIDDA

For klassetrinn/Luohkáide: 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10.

Scene Finnmark - Den kulturelle skolesekken Boks 443, 9811 Vadsø, Telefon/Telefovdna 78 96 42 00

www.dksfinnmark.no

side 5

Oktavuohta Gažaldagat áiggiid, báikkiid ja čájálmasmátkki birra: Scene Finnmárku Espen Nystad

• E-poasta: espen@scenefinnmark.no • Telefovdna: 78 96 42 08

Gažaldagat DKS lávdedáidaga prográmma birra: Scene Finnmárku, Kristin Sundelin

• E-poasta: kristin@scenefinnmark.no • Telefovdna 78 96 42 16

Gulahallit čájálmasmátkkis:

• Gierdomátkkijođiheaddji: Mary Sarre, 917 26 601 / mary@sarre.no • Ságastallandiimmu birra: Nikolai López 450 41 229 / oldtownstreet@gmail.com • Beaivváš hálddahus:

o diehtojuohkinhoavda Aslak Mikal Mienna, 909 66 980 / aslak.mikal.mienna@beaivvas.no)

o teknihkalaš gažaldagat: buvttadeaddji Leif Isak Nilut, 909 80 383 / leif.isak.nilut@beaivvas.no

______________________ Kultuvrralaš skuvlalávka (DKS) lea našunála nannen gos kultur- ja oahpahussuorgi barget ovttas dainna ulbmilin ahte oahppit besset oahpásmuvvat ja oažžut áddejumi buot lágan ámmát dáidda- ja kultursurggiide. Ortnet ruhtaduvvo spealloruđaiguin ja lea ovttasbargu gaskal Kultur- ja girkodepartemeantta ja Máhttodepartemeantta. Ámmát dáiddárat lágidit DKS gierdomátkkiid bokte dáidda- ja kulturprográmmaid heivehuvvon erenoamážit mánáide ja nuoraide. Scene Finnmark Finnmárkku fylkkagielddas, ovttastahttá Kultuvrralaš skuvlalávkka fylkkas, ja vástida gierdomátkkiid. Loga eambo: www.dksfinnmark.no dahje www.denkulturelleskolesekken.no

Govven: Ánte Siri