Standarti i BioAdria-s - Albinspekt · që prej vitit 2001, në baza rajonale. Që prej vitit 2005 ajo u shndërrua në një shoqatë kombëtare, ashtu siç është edhe sot. Gjeografia

Standarti i BioAdria-s


Bazuar në

Standartet Bazë

të

FEDERATA NDERKOMBETARE E LEVIZJEVE TE BUJQESISE ORGANIKE (IFOAM)

Rregullorja e BE (EEC) 834/2007

Standartet private të Naturland

Standartet private të Bio Suisse

Ligji Shqiptar për prodhimin, përpunimin, certifikimin dhe tregtimin e produkteve "bio" Nr. 9199

Standarti i BioAdria-s u miratua në datën 29.01.2009 nga Asambleja e Përgjithshme e BioAdria.

Standarti i miratuar hyn në fuqi menjëherë pas miratimit.


Faqja 2 nga 54

Përmbajtja

Parimet e Bujqësisë Biologjike të BioAdria-s...........................................................................................................4

Hyrje ...............................................................................................................................................................................4

Parimi i Shëndetit ..........................................................................................................................................................5

Parimi i Ekologjisë ..........................................................................................................................................................5

Parimi i Drejtësisë ..........................................................................................................................................................6

Parimi i Përkujdesjes......................................................................................................................................................6

Pjesa A – Kushte të përgjithshme..............................................................................................................................7

I. Fusha e Standarteve të BioAdria-s ......................................................................................................................7

II. Kontratat dhe Procedurat e Certifikimit ................................................................................................................8

III. Garantimi i Cilësisë..........................................................................................................................................9

Struktura .........................................................................................................................................................................9

Pjesa B – Përkufizimet...............................................................................................................................................10

I. Përkufizimet ........................................................................................................................................................10

Pjesa C – Standartet...................................................................................................................................................13

II. Ekosistemet Biologjike........................................................................................................................................13 2.1 Menaxhimi i Ekosistemit ................................................................................................................... 13 2.2 Mbrojtja e Tokës dhe Ujit .................................................................................................................. 13 2.3 Inxhinieria Gjenetike ......................................................................................................................... 14

III. Standartet për Prodhimin Bimor ....................................................................................................................16 3.1. Zgjedhja e Kulturave/Varieteteve dhe Farave/Fidanëve/Materialit vegjetativ.................................... 16 3.2. Standartet për Kalimin ...................................................................................................................... 16 3.8 Diversiteti në Prodhimin Bimor.......................................................................................................... 18 3.8 Pjelloshmëria e Tokës dhe Plehërimi................................................................................................ 20 3.5 Menaxhimi i Dëmtuesve, Sëmundjeve, Barërave të Këqija dhe i Rritjes........................................... 21 3.6 Shmangia e Ndotjes.......................................................................................................................... 22 3.7 Prodhimi i Ndarë dhe Prodhimit Paralel ............................................................................................ 23 3.8 Mbajtja e Menaxhimit Bio.................................................................................................................. 23 3.9 Produktet spontane........................................................................................................................... 23

IV. Mbarështimi i Kafshëve .................................................................................................................................24 4.1 Menaxhimi i kafshëve ....................................................................................................................... 24 4.2 Gjatësia e Periudhës së Kalimit ........................................................................................................ 26 4.3 Origjina / Burimi nga vjen Kafsha...................................................................................................... 26 4.5 Rracat dhe Riprodhimi ...................................................................................................................... 27 4.5 Gjymtimet.......................................................................................................................................... 27 4.6 Të ushqyerit e Kafshëve ................................................................................................................... 28 4.7 Mjekimi Veterinar .............................................................................................................................. 30 4.8 Transporti dhe Therja........................................................................................................................ 32 4.9 Bletaria.............................................................................................................................................. 33

V. Përpunimi dhe Trajtimi........................................................................................................................................35 5.7 Të përgjithshme ................................................................................................................................ 35 5.7 Përbërësit ......................................................................................................................................... 35 5.7 Metodat e Përpunimit........................................................................................................................ 36 5.7 Kontrolli i Sëmundjeve e Dëmtuesve ................................................................................................ 37 5.7 Pastrimi, Dezinfektimi dhe Higjienizimi i Ushqimit dhe Ndërtesave Përpunuese të Ushqimit ........... 38 5.6 Paketimi ............................................................................................................................................ 39 5.7 Ruajta (magazinimi), mbushja e shisheve, futja në thasë dhe transporti .......................................... 39

VI. Etiketimi .........................................................................................................................................................40

Pjesa D - Anekset .......................................................................................................................................................42

ANEKSI I ......................................................................................................................................................................42 A. Plehrat dhe pasuruesit e tokës ................................................................................................................... 42 B. Pesticidet .................................................................................................................................................... 44

ANEKSI II .....................................................................................................................................................................46 A. Ushqimi i kafshëve...................................................................................................................................... 46


Faqja 3 nga 54

B. Shtesat ushqimore në ushqimin për kafshë, substanca të caktuara të përdorura në ushqyerjen e kafshëve dhe lëndët ndihmëse të përpunimit të përdorura në ushqimet e kafshëve ...................................................... 47 C. Produktet e autorizuara për pastrimin dhe dezinfektimin e stallave dhe impianteve (p.sh. pajisje dhe enë)48

ANEKSI III ....................................................................................................................................................................49 A. PËRBËRËSIT ME ORIGJINË JOBUJQËSORE ......................................................................................... 49 B. LËNDËT NDIHMËSE TË PËRPUNIMIT DHE PRODUKTE TË TJERA TË CILAT MUND TË PËRDOREN PËR PËRPUNIMIN E PËRBËRËSVE ME ORIGJINË BUJQËSORE NGA PRODHIMI ORGANIK ................ 50 C. PËRBËRËSIT ME ORIGJINË BUJQËSORE, TË CILET NUK JANË PRODHUAR ORGANIKISHT .......... 51

ANEKSI IV ....................................................................................................................................................................52 Numri maksimal i kafshëve për ha .................................................................................................................. 52

ANEKSI V .....................................................................................................................................................................53 A. GJEDHËT, DELET DHE DERRAT ............................................................................................................. 53 B. SHPENDËT ................................................................................................................................................ 54


Faqja 4 nga 54

Parimet e Bujqësisë Biologjike të BioAdria-s Hyrje Këto Parime janë rrënjët nga të cilat bujqësia biologjike rritet e zhvillohet. Ato shprehin kontributin që bujqësia organike mund t’i japë botës, dhe një vizion për të përmirësuar bujqësinë në një kontekst global. Bujqësia është një nga aktivitetet më të hershme dhe bazë të njerëzimit sepse të gjithë njerëzit kanë nevojë të ushqehen në mënyrë të vazhdueshme. Vlerat historike, kulturore dhe komunitare janë të ngulitura në bujqësi. Parimet zbatohen mbi bujqësinë në sensin më të gjerë, duke përfshirë mënyrën sesi njerëzit kujdesen për tokën, ujin, bimët e kafshët, në mënyrë që të prodhojnë, përgatisin dhe shpërndajnë ushqimin dhe të mirat e tjera. Ato kanë të bëjnë me mënyrën sesi njerëzit bashkëveprojnë me peizazhet e gjalla, se si lidhen me njëri-tjetrin dhe modelojnë trashëgimin e brezave të ardhshëm. Lëvizja e bujqësisë biologjike në Shqipëri ka filuar që në vitin 1997. Por bujqësia bio mori formën e plotë ne vitin 2001 kur lëvizja biologjike tërhoqi vëmendjen e aktorëve të ndryshëm brenda e jashtë Shqipërisë. Instituti i Kërkimeve mbi Bujqësinë biologjike FiBL, Ministria e Bujqësisë e Ushqimit, etj aktorë publikë, të huaj e privatë, u përfshinë në zhvillimin e kësaj bujqësie.

Shoqata BioAdria është një nga aktorët më aktivë të kësaj lëvizjeje. Ajo u është një shoqatë fermerësh që kanë marrë për sipër të prodhojnë produkte bujqësore duke zbatuar Sistemin e Bujqësisë Biologjike ose ndryshe e hasur edhe si Bujqësi Organike, ose Bujqësia Ekologjike.

Shoqata është themeluar zyrtarisht në vitin 2005, por puna e stafit të saj me fermerët ka filluar që prej vitit 2001, në baza rajonale. Që prej vitit 2005 ajo u shndërrua në një shoqatë kombëtare, ashtu siç është edhe sot. Gjeografia e nëjsive bio po zgjerohet nga viti në vit.

Misioni i shoqatës BioAdria është “nxitja e bujqësisë bio”.

Bujqësia bio, sipas konceptimit të kësaj shoqate, është një sistem bujqësie miqësore me mjedisin siç përshkruhet në përkufizimin e mëposhtëm:

“Bujqësia biologjike është ai sistem bujqësie i cili përdor bazë materiale të pa dëmshme për njerëzit, kafshët dhe mjedisin në përgjithësi dhe që harmonizon kërkesat ekonomike, ekologjike dhe sociale për brezat e sotëm dhe të ardhshëm“.

Standarti privat i BioAdria është krijuar në vitin 2007. Ai përfshin fushën e prodhimit, përpunimit dhe etiketimit të produkteve të prodhuara sipas bujqësisë biologjike. Këto standarte janë bazuar në standardet ndërkombëtare për bujqësinë biologjike, si standardet e IFOAM, Rregullorja e BE-së etj. Për përgatitjen e këtij standarti ndihmesë kanë dhënë organizma të ndryshëm, aktorë të lëvizjes së bujqësisë biologjike si FiBL e Albinspekt, trupë certifikimi.

Parimet e Bujqësisë Biologjike shërbejnë për të frymëzuar lëvizjen organike në larmishmërinë e saj të plotë. Për më tepër, ata prezantohen me një vizion përshtatjeje mbarë botërore. Bujqësia biologjike bazohet në:


Faqja 5 nga 54

Parimi i Shëndetit Parimi i Ekologjisë Parimi i Drejtësisë (Paanësisë) Parimi i Përkujdesjes Çdo parim është qartësuar nëpërmjet një fjalie e cila ndiqet nga një sqarim. Parimet duhet të përdoren si tërësi. Ata janë të hartuar si parime etike që frymëzojnë veprime. Parimi i Shëndetit Bujqësia Biologjike duhet të mbështesë dhe përforcojë shëndetin e tokës, bimës, kafshës, njeriut dhe planetit si një dhe i pandarë. Ky parim nxjerr në pah se shëndeti i individëve dhe komuniteteve nuk mund të veçohet nga shëndeti i ekosistemeve – toka të shëndetshme japin të vjella të bollshme të cilat forcojnë shëndetin e njerëzve e kafshëve. Shëndeti është tërësia dhe integriteti i sistemeve jetike. Nuk është thjesht një mungesë sëmundjeje, por mbajtje e një mirëqenieje fizike, mendore, sociale dhe ekologjike. Imuniteti, aftësia ripërtëritëse dhe rigjenerimi janë karakteristikat kyçe të shëndetit. Roli i bujqësisë biologjike, në bujqësi, përpunim, shpërndarje ose konsum, është të mbështesë dhe forcojë shëndetin e ekosistemeve dhe organizmave që nga më të vegjlit që gjenden në tokë e deri te qeniet njerëzore. Në veçanti, bujqësia biologjike ka si qëllim prodhimin e ushqimeve me cilësi dhe vlera ushqyese të larta, i cili kontribuon në kujdesin parandalues për shëndetin dhe në mirëqenie. Duke pasur parasysh këtë, ajo duhet të shmangë përdorimin e plehrave, pesticideve, ilaçeve të kafshëve dhe shtuesit ushqimorë që mund të kenë efekte të dëmshme në shëndet. Parimi i Ekologjisë Bujqësia Biologjike duhet të bazohet në sistemet e ciklet e gjalla ekologjike, të punojë me ta, matet me ta dhe të ndihmojë në mbështetje të tyre. Ky parim e vë bujqësinë biologjike midis sistemeve të jetike ekologjike. Ai thekson se prodhimi duhet të bazohet në procese ekologjike dhe te riciklimi. Të ushqyerit dhe mirëqenia arrihen nëpërmjet ekologjisë së një mjedisi të caktuar prodhimit. Për shembull, në rastet e drithërave kjo është toka e gjallë; për kafshët është ekosistemi i fermës; për peshqit dhe organizmat detarë, mjedisi ujor. Bujqësia biologjike, sistemet e vjeljes së produkteve të kultivuara dhe atyre të rritura në pyll, duhet të përshtaten me ciklet dhe ekuilibrat ekologjike në natyrë. Këto cikle janë universale por veprimtaria e tyre është specifike. Menaxhimi biologjik duhet të përshtatet me kushtet, ekologjinë, kulturën dhe shkallën lokale. Përdorimi i inputeve duhet të reduktohet nëpërmjet ripërdorimit, riciklimit dhe menaxhimit efiçent të materialeve dhe energjisë, në mënyrë që të mbahet dhe përmirësohet cilësia mjedisore dhe të ruhen burimet. Bujqësi biologjike duhet të arrijë ekuilibrin ekologjik nëpërmjet ndërtimit të sistemeve fermerë, themelimit të habitateve dhe mbajtjes së shumëllojshmërisë gjenetike dhe bujqësore. Ata të cilët prodhojnë, përpunojnë, tregtojnë ose konsumojnë produkte biologjike duhet të mbrojnë dhe përfitojnë nga mjedisi i përbashkët, duke përfshirë peizazhet, klimën, habitatet, biodiversitetin, ajrin dhe ujit.


Faqja 6 nga 54

Parimi i Drejtësisë Bujqësia Biologjike duhet të ndërtojë marrëdhënie të tilla që sigurojnë drejtësinë (paanësinë) në lidhje me mjedisin dhe mundësitë e përbashkëta jetike. Drejtësia karakterizohet nga barazia, respekti, arsyeja dhe përkujdesja ndaj botës që ndajmë, si midis njerëzve ashtu edhe midis marrëdhënieve që ata krijojnë me qenie të tjera të gjalla. Ky parim thekson se ata të cilët janë të përfshirë në bujqësinë biologjike duhet të krijojnë marrëdhënie njerëzore në mënyrë të tillë që të sigurojnë drejtësinë në të gjitha nivelet dhe për të gjitha palët e përfshira – fermerë, punëtorë, përpunues, shpërndarës, tregtarë dhe konsumatorë. Bujqësia biologjike duhet të sigurojë të gjithë ata që janë të përfshirë në të, me një cilësi të mirë jetese, si dhe të kontribuojë në pavarësinë ushqimore dhe pakësimin e varfërisë. Ajo ka si qëllim të prodhojë një sasi të mjaftueshme ushqimi dhe produkte të tjera me një cilësi të mirë. Ky parim ngulmon në faktin se kafshëve duhet t’u sigurohen kushte dhe mundësi jetese që pajtohen me fiziologjinë, sjelljen natyrore dhe mirëqenien e tyre. Burimet natyrore dhe mjedisore që përdoren për prodhim dhe konsum duhet të menaxhohen në mënyrë të tillë që të jenë të drejtë nga pikëpamja shoqërore dhe ekologjike dhe duhet të mbahen nën besim e kujdes për brezat e ardhshëm. Drejtësia kërkon sisteme prodhimi, shpërndarjeje dhe tregtimi që të jenë të hapura dhe të barabarta përsa i përket kostove reale mjedisore dhe shoqërore. Parimi i Përkujdesjes Bujqësia Biologjike duhet të menaxhohet në mënyrë të kujdesshme dhe të përgjegjshme për të mbrojtur shëndetin dhe mirëqenien e gjeneratave të tashme e të ardhshme, si edhe mjedisin. Bujqësia biologjike është një sistem i gjallë dhe dinamik i cili i përgjigjet kërkesave dhe kushteve të brendshme e të jashtme. Praktikuesit e bujqësisë biologjike mund të rrisin efektivitetin dhe prodhimtarinë, por kjo nuk duhet të kryhet nëse rrezikohet shëndeti dhe mirëqenia. Si pasojë, teknologjitë e reja duhet të vlerësohen dhe metodat ekzistuese të rishikohen. Duke pasur parasysh kuptimin jo të plotë të ekosistemeve dhe bujqësisë, duhet që të kihet kujdes për çdo hap të ndërmarrë. Ky parim thekson se kujdesi dhe përgjegjësia janë çelësi i menaxhimit, zhvillimit dhe zgjedhjeve teknologjike të përdorura në bujqësinë biologjike. Shkenca është e nevojshme për të siguruar se bujqësia biologjike është e shëndetshme, e sigurt dhe e mbështetur ekologjikisht. Megjithatë, vetëm njohuritë shkencore nuk mjaftojnë. Eksperienca praktike, urtësia e akumuluar dhe tradicionale si dhe njohuria vendase, ofrojnë zgjidhje të vlefshme, të testuara nga koha. Bujqësia biologjike duhet të parandalojë rreziqe të rëndësishme duke adoptuar teknologjitë e duhura dhe hedhur poshtë ato që janë të paparashikueshme, të tilla si inxhinieria gjenetike. Vendimet duhet të reflektojnë vlerat dhe nevojat e të gjithëve atyre të cilët mund të ndikohen, nëpërmjet proceseve transparente dhe gjithëpërfshirëse.


Faqja 7 nga 54

Pjesa A – Kushte të përgjithshme

I. Fusha e Standarteve të BioAdria-s

Bujqësia biologjike (gjithashtu e njohur si bujqësi “Organike” ose “Ekologjike” ose forma të tjera të mbrojtura të këtyre fjalëve – në gjuhë të huaja) është një përqasje e plotë e sistemit bazuar në një grup procesesh që rezultojnë në një ekosistem të qëndrueshëm, ushqim të sigurtë, të ushqyer të mirë, mirëqenie për kafshët dhe drejtësi sociale. Prodhimi biologjik, si i tillë, është më tepër sesa një sistem prodhimi i cili përfshin/përdor ose përjashton një grup të caktuar inputesh. Standartet e BioAdria-s reflektojnë statusin aktual të metodave të prodhimit dhe përpunimit biologjik. Këto Standarte nuk duhet të shihen si një dokument final, por më tepër si një punë gjithnjë në progres për të kontribuar në zhvillimin dhe adoptimin e praktikave të bujqësisë biologjike në të gjithë Shqipërinë. 1. Etiketimi i produkteve Standartet e BioAdria-s duhet të zbatohen për produktet e mëposhtme:

a) Mbi prodhimin e produkteve të prodhimit bimor e shtazor të cilat do të tregtohen nën shenjën e BioAdria ose të cilat kanë për qëllim të marrin shënimin që janë prodhuar sipas këtyre standarteve;

b) Mbi përpunimin dhe tregtimin e ushqimeve të cilat janë të përbëra tërësisht ose pjesërisht nga lëndë të para të freskëta të prodhuara sipas standarteve të BioAdria dhe të cilat do të mbajnë shenjën e BioAdria-s;

c) Mbi inputet ndihmëse të etiketuara me shenjën e BioAdria-s ose ato të cilat kanë si qëllim të marrin shënimin që janë prodhuar sipas standarteve të BioAdria-s.

Shenja e BioAdria-s e cila do të vendoset në produktet e certifikuara sipas standardeve të saj, do të jetë aneks i këtyre standardeve (Aneksi IV Etiketimi). Ajo do të rishikohet brenda vitit 2009 dhe ky aneks do t’i bashkëngjitet standardeve. 2. Standartet Asambleja e përgjithshme e BioAdria-s është përgjegjëse për nxjerrjen dhe amendimin e këtyre Standarteve.

Anekset e mëposhtme janë pjesë përbërëse e këtyre Standarteve: 1. Aneksi I Plehërat e Pesticidet 2. Aneksi II Prodhimi shtazor 3. Aneksi III Përpunimi 4. Aneksi IV Numri maksimal i kafshëve për ha 5. Aneksi V Sipërfaqet minimale karakteristikat e strehimit 6. Aneksi VI Etiketimi (do të shtohet) Këto standarte janë të detyrueshme për të gjithë prodhuesit që kanë një kontratë prodhuesi me BioAdria-n.


Faqja 8 nga 54

Vetëm versioni më i fundit i miratuar nga asambleja është në fuqi. Shoqata BioAdria do të njoftojë prodhuesit të cilët kanë kontratë me të për çdo ndryshim të kryer në standart. Nëse standartet janë ndryshuar, afate tranzicioni do të vendosen për sa i përket zbatimit të këtyre ndryshimeve nga prodhuesit. Shkeljet e standarteve do të ndiqen ashtu sic është parashikuar në katalogun e sanksioneve të trupës së certifikimit e cila ka lëshuar certifikatën e konformitetit. Vlefshmëria e ligjeve ose rregulloreve më të larta shtetërore mbetet e paprekur nga këto standarte. Kërkesat e Rregullores (EEC) Nr. 834/2007 (Rregullorja e BE për Bujqësinë Biologjike) dhe amendamentet përkatëse, si dhe Ligji shqiptar mbi “Prodhimin, përpunimin, certifikimin dhe tregtimin e produkteve Bio” Nr. 9199, duhet të mbahen parasysh për t’u zbatuar.

II. Kontratat dhe Procedurat e Certifikimit

1. Kontrata e prodhuesit Përpara përfundimit të kontratës së prodhuesit, shoqatës BA duhet t’i jepet mundësia e marrjes së një informacioni më të plotë mbi kushtet e brendshme e të jashtme të fermës. Prodhuesi është i detyruar të sigurojë informacionin e nevojshëm për vlerësimin e kushteve të kalimit. Duhet të kryhet një përshkrim i plotë i sipërfaqes së kultivuar dhe vendeve të prodhimit e ruajtjes. Duke firmosur kontratën e prodhuesit, vetë prodhuesi angazhohet të zbatojë standartet e BA-s dhe shtrirjen e kalimit në të gjitha zonat e njësisë prodhuese të cilat menaxhohen ose përdoren nën përgjegjësinë e tij (kalimi i plotës i fermës). Parimi i menaxherit të njësisë duhet të zbatohet, d.m.th. i njëjti dhe i vetmi menaxher i fermës nuk duhet të menaxhojë në të njëjtën kohë një njësi me pjesë konvencionale dhe biologjike. Shmangiet janë të lejueshme vetëm në raste të veçanta, sic është specifikuar më poshtë në këtë standart. Përfundimi i një kontrate prodhuesi është i mundur në çdo kohë të vitit. Kontrata gjithashtu rregullon etiketimin e produkteve në shitje e treg. Përfundimi i kontratës së prodhuesit nuk i jep të drejtën prodhuesit të përdorë shenjën e BA për tregtimin e produkteve biologjike. Një marrëveshje e veçantë licencimi duhet të përfundohet për të arritur përdorimin e shenjës.

2. Kontratat për kompanitë përpunuese e tregtare BioAdria është zotëruesi i shenjës së saj për tregtimin e produkteve. E drejta e palëve të treta për t’a përdorur atë do të jepet vetëm nëpërmjet marrëveshjeve kontraktuale.

3. Inspektim / Certifikimi Prodhuesit, përpunuesit dhe kompanitë tregtare duhet të hyjnë në një marrëdhënie kontraktuale me Albinspekt, trupën e inspektim/certifikimit të zgjedhur nga BA, e cila ka ekskluzivitetin e inspektimit/certifikimit sipas këtyre standarteve. BioAdria mund t’ia delegojë procesin e inspektimit një trupe tjetër inspektimi. Për këtë arsye, BA mban një listë të këtyre trupave të inspektimit.


Faqja 9 nga 54

Informacionet më të fundit lidhur me kultivimin, prodhimin shtazor, etj duhet t’u bëhen të ditura Shoqatës BioAdria dhe trupës së certifikimit. Rrjedha e produktit (p.sh. ushqimi i blerë për kafshët, materiali bimor dhe farat, plehrat si dhe shitjet e produkteve) duhet të regjistrohet në dokumente me shkrim. Përveç kësaj, Operatori duhet të mbajë edhe shënime për sa i përket prodhimit shtazor (p.sh. mbi të hyrat dhe të dalat për kafshët, përdorimin e ilaçeve, etj). Vizitat në vend ose inspektimet e lajmëruara dhe/ose të pa-lajmëruara paraprakisht të inspektorëve të trupës së zgjedhur të certifikimit, do të kryhen të paktën një herë në vit për të kontrolluar përshtatjen me standartet. Këtyre përfaqësuesve duhet t’u mundësohet hyrje e lirë dhe mundësi kontrolli të informacioneve përkatëse të cilat kanë të bëjnë me aktivitetin e fermës. Çdo dokument i kërkuar, i cili ka të bëjë me menaxhimin e njësisë, duhet t’u tregohet dhe gjithashtu Operatori duhet t’u përgjigjet të gjitha pyetjeve që kanë të bëjnë me procesin e inspektimit. Certifikata e lëshuar nga trupi i certifikimit konfirmon vetëm zbatimin e standarteve në nivel njësie. Ajo nuk i jep të drejtë palës së certifikuar të përdorë shenjën e BioAdria-s për tregtimin e produkteve.

III. Garantimi i Cilësisë Prodhimi, në termat e këtyre standarteve, përfshin prodhimin e produkteve biologjike me cilësi të lartë sensoriale, dhe sigurie përsa i përket shëndetit. Për të shmangur ndotjen (p.sh. nga rrjedhjet e spërkatjeve midis parcelave) me substanca ose mjete të ndaluara , të cilat mund të dëmtojnë cilësinë biologjike, duhet të merren masa të nevojshme. Ku ekziston dyshim i arsyeshëm se cilësia e produktit është dëmtuar prej ndotjes, BioAdria duhet të informohet. BioAdria mund të kërkojë të kryhen analiza për të përcaktuar nivelin dhe burimet e ndotjes, si dhe të përcaktojë se si do trajtohet ky rast më tej. Veprimet e duhura duhet të ndërmerren kur ka ankesa që kanë të bëjnë me përshtatshmërinë ndaj kërkesave të standarteve të BioAdria-s, të cilat i drejtohen Operatorit nga palë të treta. Për çdo ankesë duhet të mbahen shënime, si dhe duhet të ndërmerren masa korrigjuese. Struktura Standartet e BioAdria-s prezantohen me këto përbërës: Përkufizime, Kërkesa për t’u përmbushur (standartet vetë) dhe Shmangiet. Përkufizimet përdoren për të dhënë një kuptim të saktë ose domethënie, për të bërë të

qarta dhe përshkruar saktë subjektet mbi të cilat këto standarte zbatohen. Ato janë shkruar si fjali pozitive, duke përdorur fjalë të tilla si “është” ose “janë”.

Kërkesat për t’u përmbushur (vetë standartet) janë norma teknike të cilat një njësi duhet

t’i plotësojë për t’u certifikuar si biologjike. Të gjitha kërkesat/standartet e zbatueshme për një fermë ose njësi të veçantë, duhet të përmbushen përpara se njësia të certifikohet si biologjike. Kërkesat përdorin fjalën “do të”. Për shembull “Të gjithë ruminantët duhet të kenë akses të përditshëm për ushqime të papërpunuara”.

Shmangiet janë përjashtime që bëhen ndaj seksioneve specifike të Standarteve, të cilat

mund të aplikohen vetëm nën disa kushte të përcaktuara më parë mjaft specifike. Shmangiet janë të prezantuara në test të pjerrët.

Termat teknikë janë shpjeguar në seksionin e përkufizimeve më poshtë.


Faqja 10 nga 54

Pjesa B – Përkufizimet

I. Përkufizimet Akreditimi: Procedura me anë të të cilës një trupë shtetërore ose ndërkombëtare jep njohjen formale se një trupë ose një person është kompetent për të kryer disa detyra të caktuara. Biodiversiteti: Varieteti (shumëllojshmëria) e formave të jetës dhe llojeve të ekosistemeve në Tokë. Përfshin diversitetin gjenetik (p.sh. diversiteti midis specieve), diversiteti i specieve (psh numri dhe varieteti i specieve) dhe diversiteti i ekosistemeve (numri total i tipeve të ekosistemeve) Shumimi: Zgjedhja e bimëve ose kafshëve për të riprodhuar dhe/ose për të zhvilluar më tej karakteristikat e dëshiruara në gjeneratat pasardhëse. Zona Tampon: Ose zona mbrojtëse/izoluese. Është një kufi i përcaktuar qartë dhe i identifikueshëm i një zone, i cili kufizon një vend prodhimi biologjik që është vendosur për të kufizuar në minimum zbatimin e, ose kontaktin me, substanca të palejuara të cilat mund të vijnë nga parcelat ose njësitë fqinje. Çertifikimi: Procedura me anë të të cilës një palë e tretë (trupa e certifikimit) jep siguri me shkrim, se një proces i identifikuar qartësisht është vlerësuar metodikisht. Në këtë mënyrë, provohet besueshmëri e mjaftueshme se produkte të caktuara plotësojnë kërkesat specifike sipas të cilave janë prodhuar. Trupë Certifikimi: ose Organizëm certifikues. Është çdo trupë/organizëm publik, privat, kombëtar ose ndërkombëtar, i cili vërteton përputhshmërinë e produkteve, proceseve, shërbimeve ose sistemeve të cilësisë, sipas standarteve dhe normave teknike të përcaktuara. Markë Certifikimi: ose shenjë certifikimit. Është shenja, simboli ose logo certifikimi që identifikon produktin (et) si të certifikuar sipas rregullave të një programi të drejtuar nga trupa e certifikimit. Programi i Certifikimit: Sistemi i drejtuar nga një trupë certifikimi sipas rregullave, procedurave e administrimit të vetë, për të kryer certifikimin e konformitetit (përputhshmërisë). Ndotje: Ndotja e produkteve ose tokës biologjike; ose kontakti me çfarëdolloj materiali që mund ta bëjë produktin të papërshtatshëm për certifikimin biologjik. Konvencional: Konvencional do të thotë çdo material, praktikë prodhimi ose përpunimi që nuk është certifikuar si “biologjike” ose “biologjike në kalim”. Periudhë Kalimi: Koha midis fillimit të administrimit si biologjik dhe certifikimit të bimëve e kafshëve si biologjike. Qarkullimi Bimor: Praktika e alternimit (ndërrimit) të specieve ose familjeve të bimëve vjetore dhe/ose dyvjeçare të kultivuara në një fushë specifike, në mënyrë të planifikuar dhe rendore, me qëllimin për të prishur ciklet e barërave të këqia, dëmtuesve e sëmundjeve, dhe për të mbajtur e përmirësuar pjellorinë e tokës dhe përmbajtjen e lëndës organike. Kulturë: Një mikroorganizëm, ind ose organ, i rritur në ose mbi një medium (ambient). Organizmi Direkt i Burimit: Bima, kafsha ose mikrobi specifik që prodhon një inpute ose përbërës, ose që i jep jetë një organizmi sekondar ose indirekt i cili prodhon inputin ose përbërësin.


Faqja 11 nga 54

Dizinfektim: Reduktimi, me mjete fizike ose kimike i numrit të mikroorganizmave potencialisht të dëmshëm në agjent, në një nivel që nuk rrezikon sigurinë ose përshtatshmërinë e ushqimit. Përjashtim: Leja e dhënë një Operatori nga trupa e certifikimit për t’a përjashtuar atë nga nevoja për të përmbushur kërkesat normale të standarteve. Përjashtimet jepen në bazë të kritereve të qarta, me justifikim të qartë dhe vetëm për një periudhë të kufizuar kohe. Shtuesit në Udhqime: Një pasurim, shtesë ose substanca të tjera të cilat mund t’u shtohen produkteve ushqimore për të ndikuar mbi ruajtjen e cilësisë, konsistencës, ngjyrës, shijes, aromës ose cilësive të tjera teknike të tij (për një përkufizim më të plotë shih Codex Alimentarius). Diversitet Gjenetik: Diversitet/shumëllojshmëri gjenetike do të thotë ndryshueshmëria midis organizmave të gjallë në ekosistemet bujqësore, pyjore dhe ujore; kjo përfshin edhe diversitetin midis dhe brenda specieve. Inxhinieria Gjenetike: Inxhinieria gjenetike është një grup teknikash nga biologjia molekulare (të tilla si rikombinimi i ADN-së), me anë të të cilave materiali gjenetik i bimëve, kafshëve, organizmave, qelizave dhe njësive të tjera biologjike shndërrohen në mënyra ose rezultatet të tilla, të cilat nuk mund të arrihen me metoda natyrate të ciftëzimi dhe riprodhimit ose rikombinimit natyral. Teknikat e modifikimeve gjenetike përfshijnë, por nuk kufizohen në: rikombinimin e ADN-së, shkrirjen e qelizave, injeksione mikro dhe makri, kapsulimi (futja brenda një kapsule), fshirjen dhe dublimin e gjeneve. Organizmat e prodhuara nga inxhinieria gjenetike nuk përfshijnë organizmat që janë rezultat i teknikave të tilla si ciftimi, transduksioni (transferimi materialit gjenetik nga një qelizë te një tjetër, nëpërmjet një virusi) dhe hibridizimi natyral. Organizmat e Modifikuara Gjenetikisht (OMGJ): Të gjitha organizmat e gjalla, materiali i të cilave është transformuar nga inxhinieria gjenetike, përjashtuar mënyrat natyrale të shumimit. Pasuria Gjenetike: Pasuri gjenetike do të thotë materiali gjenetik me vlerë aktuale ose potenciale. Plehërimi i Gjelbër: Një bimë që është e trupëzuar në tokë me qëllim për të përmirësuar tokën. Mund të përfshijë bimët spontane, kultura të ndryshme ose barëra të këqija. Habitati: Zona mbi të cilën një specie bimore ose shtazore ekziston natyralisht; zona në të cilën një specie ndeshet/gjendet. Gjithashtu përdoret edhe për të treguar llojet e habitati, p.sh. bregdet, breg lumi, tokë pyjore, kullotë. HACCP: Analiza e Rreziqeve dhe Pikave Kritike të Kontrollit (ARPKK). Një program specifik për sigurinë ushqimore, që përdoret për të identifikuar rreziqet e ndotjes dhe masat për të parandaluar ekspozimin ndaj këtyre rreziqeve. Trajtim Homeopatik: Trajtimi sëmundjeve, bazuar në dhënien e ilaçeve të përgatitura nga tretjet e vazhdueshme të një substance e cila në sasi të mëdha do të prodhonte në një subjekt të shëndëoshë të njëjtat simptoma që paraqet vetë sëmundja. Përbërës: Cdo substance, duke përfshirë edhe shtuesit në ushqim, që përdore në prodhimin ose përgatitjen e ushqimeve ose janë prezente në produktin final, megjithëse në një formë të ndryshuar. Rrezatimi jonik: Lëshime të larta energjie nga radio-nukleotidet, të afta për të ndryshuar strukturën molekulare të një ushqimi me qëllim kontrollin e ndotësve mikrobikë, patogjenëve,


Faqja 12 nga 54

parazitëve dhe dëmtuesve në ushqim; të ruajnë ushqimet ose pengojnë proceset fiziologjike të tilla si mbirja ose pjekja. Etiketë: Çdo prezantim i shkruar, i shtypur ose grafik i cili prezanton një produkt, shoqëron produktin, ose paraqitet pranë produktit. Mediumi : Substanca në të cilën një organizëm, ind ose organi ekziston. Shumim: Rritja e një fare ose materiali bimor në mënyrë që të rritet rezerva për mbjelljet e ardhshme. Operatori: Një individ ose ndërmarrje biznesi, përgjegjës për të siguruar se produkti i plotëson kërkesat për certifikim. Biologjik/Organik/Ekologjik: “Biologjik” i referohet sistemit bujqësor dhe produkteve të përshkruara në Standartet bazë të IFOAM dhe jo “kimisë organike” Njësi Operimi Biologjike: Çdo njësi, ndërmarrje apo magazinë që praktikon aktivitete prodhimi, trajtimi përpunimi dhe/ose tregtimi sipas këtyre Standarteve. Produkt Organik: Një produkt i cili është prodhuar, përpunuar dhe/ose trajtuar në përputhje me këto Standarte biologjike. Farë ose Material bimor organik: Fara material bimor që është prodhuar nën administrim biologjik të certifikuar. Prodhim Paralel: Çdo prodhim ku e njëjta njësi rrit, shton, trajton ose përpunon të njëjtat produkte në të dy mënyrat: sistem i certifikuar biologjik dhe sistem jo të certifikuar ose jo-biologjik. Situata me prodhim të të njëjtit produkt në statusin “biologjik” dhe “biologjik në kalim”, është gjithashtu prodhim paralel. Prodhimi paralel është rast i veçantë i prodhimit të ndarë. Ndihmës Përpunimi: Çdo substancë ose material, duke mos përfshirë aparaturat ose mjetet e tjera, që nuk konsumohet në vetvete si përbërës ushqimor, e përdorur me qëllim në përpunimin e lëndëve të para, ushqimeve ose përbërësve të tyre, për të përmbushur një qëllim të caktuar teknik gjatë trajtimit ose përpunimit dhe e cila mund të rezultojë në një prezencë të paqëllimshme, por të pashmangshme të mbetjeve në produktin final. Shumimi Bimor: Riprodhimi i bimëve me anë të mjeteve seksuale (psh farat) ose jo-seksuale (p.sh. bisqe, ndarje rrënjore). Higjienizimi: Për të trajtuar në mënyrë të përshtatshme, produktet ose sipërfaqet që kanë kontakt me ushqimet, nëpërmjet një procesi që është efektiv në shkatërrimin ose reduktimin thelbësor të numrit të qelizave vegjetative ose mikroorganizmave me shqetësime për shëndetin publik, dhe organizma të tjerë të padëshirueshëm. I gjithë ky proces duhet të mos ndikojë në mënyrë të dëmshme në produkt ose në sigurinë e tij për konsumatorin. Prodhimi i Ndarë: Ai lloj prodhimi ku vetëm një pjesë e fermës ose njësisë së përpunimit është certifikuar si biologjik. Pjesa tjetër e njësisë mund të jetë (a) jo-biologjike, (b) bio në kalim ose (c) biologjike por jo e certifikuar. Shih gjithashtu edhe prodhimin paralel. Sintetik: I prodhuar nga procese kimike ose industriale. Mund të përfshijë produkte që nuk gjenden në natyrë, ose simulime të produkteve nga burime natyrore (por jo të ekstraktuara nga lëndët e para natyrale).


Faqja 13 nga 54

Pjesa C – Standartet

II. Ekosistemet Biologjike

2.1 Menaxhimi i Ekosistemit Operatorët duhet të mbajnë një pjesë të rëndësishme të fermave të tyre me qëllimin për të lehtësuar biodiversitetin dhe ruajtjen e natyrës. Një fermë duhet të caktojë pjesë të përshtatshme të sipërfaqes nën menaxhim, si habitat vendstrehimi për kafshët e egra. Kjo sipërfaqe përfshin: a. Lëndina ekstensive të tilla si shkurrishte ose vend i thatë; b. Në përgjithësi të gjitha sipërfaqet të cilat nuk janë nën qarkullim dhe nuk janë plehëruar

me tepri: kullota ekstensive, livadhe, lëndina ekstensive, pemë frutore ekstensive, gardhe, gardhet që ndajnë tokën bujqësore nga pylli, grupe pemësh dhe/ose shkurresh, toka pyjore dhe drunore;

c. Tokë djerrë ose e punuar e pasur nga pikëpamja ekologjike; d. Anët dhe kufijtë ekstensivë midis parcelave, ekologjikisht të pasura; e. Kanalet e lundrueshme, pellgjet, burimet, hendeqet, fushat lymore, kënetat dhe cdo

sipërfaqe tjetër e pasur me ujë, të cilat nuk përdoren për prodhim bujqësor ose ujor intensiv;

f. Zonat me florë të egër; g. Korridoret me jetë të egër që kryejnë lidhjen me habitatet ku kjo jetë është autoktone. 2.1.1 Operatorët duhet të marrin masa për ruajtjen dhe përmirësimin e peizazhit, si dhe

shtimin e cilësisë së biodiversitetit, sipas paragrafit të mësipërm. 2.1.2 Zhdukja e ekosistemeve primare është e ndaluar.

2.2 Mbrojtja e Tokës dhe Ujit

Operatorët duhet të minimizojnë humbjet e shtresës së sipërme të tokës nëpërmjet punimit minimal, plugimit, përzgjedhjes së kulturave, ruajtjes së mbulesës bimore në tokë dhe praktikave të tjera për menaxhimin të cilat ndihmojnë në ruajtjen e tokës. Operatorët duhet të marrin masa për të parandaluar erozionin, ngjeshjen, kripëzimin dhe forma të tjera të degradimit të tokës. Operatorët duhet të përdorin teknika që ruajnë ujin, të tilla si rritja e përmbajtjes së lëndës organike në tokë, fazat e mbjelljes dhe mënyrën e përshtatshme të saj, efiçencë dhe programim të praktikave të ujitjes. Operatorët duhet të përdorin ujin dhe inputet në mënyrë që të mos ndotet uji nga rrjedhjet sipërfaqësore ose kullimet si ujëra nëntokësore.


Faqja 14 nga 54

Përpunuesit dhe manipuluesit biologjikë duhet të instalojnë sisteme që të lejojnë përdorimin e ndërgjegjshëm dhe riciklim të ujit, pa e ndotur si me kimikate, ashtu edhe me patogjene shtazorë ose njerëzorë. Operatorët duhet të planifikojnë dhe hartojnë sisteme që përdorin burimet ujore në mënyrë të përgjegjshme dhe në një mënyrë të përshtatshme për klimën dhe gjeografinë lokale. Planet e menaxhimit biologjik duhet të parashikojnë, trajtojnë dhe zbusin impaktet në burimet ujore, duke përfshirë por jo duke u kufizuar te mënyra e përdorimit të plehut, densiteti i mbajtjes së kafshëve, përdorimi i plehrave të tretshëm, si dhe duke përfshirë rrjedhjet nga paisje/ndërtesat e përpunimit e trajtimit. Operatorët duhet të respektojnë menaxhimin e qëndrueshëm të burimeve dhe të mirave të përbashkëta. 2.2.1 Të gjithë operatorët duhet të marrin masa të caktuara dhe të përshtatshme për të

parandaluar erozionin. 2.2.2 Djegia e tokës si metodë parapërgatitje duhet të kufizohet në minimum. 2.2.3 Sistemet e prodhimit bimor, përpunimit e manipulimit duhet të kthejnë përsëri lëndët

ushqyese, lëndën organike dhe burimet e tjera të hequra nga toka gjatë vjeljes, kjo duke ricikluar, rigjeneruar dhe shtuar lëndë organike e lëndë ushqyese.

2.2.4 Menaxhimi i kullotjes nuk duhet të degradojë tokën ose ndotë burimet ujore. 2.2.5 Masa të përshtatshme duhet të merren për të parandaluar ose përmirësuar e kripëzimit

të tokës e ujit. 2.2.6 Operatorët nuk duhet të shterojnë ose shfrytëzojnë tej mase burimet ujore, e duhet të

ruajnë cilësinë e ujit. Ata duhet, atje ku është e mundur, të riciklojnë ujin e shiut dhe kontrollojnë nxjerrjen e ujit nga toka.

2.3 Inxhinieria Gjenetike Organizmat e Modifikuar Gjenetikisht (OMGJ) dhe derivativët e tyre duhet të përjashtohen nga prodhimi, përpunimi dhe manipulimi biologjik, në masën më të madhe të mundshme. 2.3.1 Përdorimi i qëllimshëm ose përfshirja e pakujdesshme e organizmave të modifikuara

gjenetikisht ose derivativëve të tyre në sistemet bujqësore ose produktet organike është e ndaluar. Kjo përfshin kafshët, farat, materialin vegjetativ, si dhe inputet e fermës të tilla si plehrat, pastruesit e tokës, vaksinat ose materialet e mbrojtjes së bimëve.

2.3.2 Përdorimi i farave, polenit, bimëve transgjenike ose materialit vegjetativ të modifikuar

gjenetikisht nuk gjithashtu nuk është i lejuar. 2.3.3 Produktet organike të përpunuara nuk duhet të përfshijnë përbërës, shtues ose

ndihmës të përpunimit që derivojnë nga OMGJ-të. 2.3.4 Inputet, ndihmësit e përpunimit dhe përbërësit duhet të gjurmohen deri në një hap më

mbrapa në zinxhirin biologjik, deri në organizmin direkt të burimit (shih përkufizimin) nga i cili janë prodhuar, për të verifikuar që ata nuk vinë nga OMGJ.


Faqja 15 nga 54

2.3.5 Ndotja e produktit biologjik nga OMGJ-të, që rezulton nga rrethana përtej kontrollit të Operatorit und të ndryshojë statusin biologjik të njësisë dhe/ose produktit.

2.3.6 Në fermat me prodhim të ndarë (përfshirë prodhimin paralel), përdormi i OMGJ-ve

ndalohet në çdo aktivitet prodhues të njësisë.


Faqja 16 nga 54

III. Standartet për Prodhimin Bimor

3.1. Zgjedhja e Kulturave/Varieteteve dhe Farave/Fidanëve/Materialit vegjetativ

Standartet: 3.1.1 Speciet dhe varietet e kultivuara në sistemet e bujqësisë biologjike duhet të zgjidhen për

përshtatshmërinë ndaj kushteve klimatike e tokësore lokale/rajonale, tolerancës ndaj sëmundjeve e dëmtuesve, si dhe për cilësitë e tyre të mira ushqyese.

3.1.2 Varietetet bimore duhet të përzgjidhen në mënyrë të tillë që të ruajnë diversitetin

gjenetik. Përdorimi i farave të modifikuara gjenetikisht dhe bimëve trasgjenike duhet të jetë i ndaluar, sipas këtyre standarteve.

3.1.3 Fara dhe materiali vegjetalit, duhet të jetë shtuar/kultivuar nën menaxhimin biologjik

sipas këtyre standarteve për të paktën një gjeneratë, në rastin e kulturave një vjeçare; dhe për kulturat shumëvjeçare, dy sezone rritjeje ose 12 muaj (cila prej këtyre periudhave të jetë më e gjatë) përpara se të jenë certifikuar e përdorur si fara ose material vegjetativ biologjik. Si preferencë, duhet të përdoren fara e material vegjetativ i certifikuar sipas këtyre standarteve.

3.1.4 Operatorët duhet të përdorin fara dhe material vegjetativ biologjik të përshtatshëm si

nga pikëpamja varietore ashtu edhe cilësore. Farat dhe materiali vegjetativ i trajtuar me substanca të palejuara sipas këtyre standarteve janë të ndaluara për t’u përdorur. Nëse paraqitet evidencë se farat dhe materiali vegjetativ biologjik, siç është përcaktuar në paragrafin 3.1.4, nuk janë të vlefshme (nuk gjenden), mund të përdoret materiale konvencionale, vetëm duke provuar se ato nuk janë të trajtuara me substanca të palejuara nga këta standarte. Përdorimi i torfës për kultivimin e materialit vegjetativ duhet të kufizohet sa më shumë të jetë e mundur.

3.2. Standartet për Kalimin Përkufizim: Periudha e kalimit është koha gjatë së cilës bëhet e mundur të vendoset një sistem menaxhimi biologjik dhe të ndërtohet pjellojshmëria e tokës. Standartet: Për një qëndrueshmëri optimale të një agro-ekosistemi, të gjitha aktivitetet duke përfshirë prodhimin bimor, prodhimin shtazor dhe mirëmbajtjen e përgjithshme mjedisore, duhet të organizohen në mënyrë të tillë që të gjithë elementët e aktiviteteve të fermës të bashkëveprojnë pozitivisht. 3.2.1 E gjithë ferma, duke përfshirë kafshët, duhet të kalohet në menaxhimin biologjik sipas

këtyre standarteve, për një periudhë të caktuar.


Faqja 17 nga 54

3.2.2 Duhet të kalojë një periudhë menaxhimi biologjik, gjatë së cilës të përmbushen të gjitha kërkesat e këtyre standarteve, përpara se produktet e fermës të konsiderohen biologjike. Një fermë mund të kalohet nëpërmjet zbatimit gradual të praktikave biologjike në të gjithë fermën, ose nëpërmjet zbatimit të parimeve të bujqësisë biologjike vetëm në një pjesë të saj si fillim.

3.2.3 Periudha e kalimit duhet të jetë aq e gjatë sa të përmirësohet pjelloshmëria në mënyrë

të dukshme dhe të ri-vendoset ekuilibri e ekosistemit. Kohëzgjatja e saj duhet të ashtu siç është përshkruar në paragrafët e mëposhtme, dhe duhet të përshtatet sipas: përdorimit të kaluar të tokës. Kontekstit ekologjik dhe nënkuptimeve të tij, si dhe sipas eksperiencës së Operatorit

3.2.4 Fillimi i periudhës së kalimit duhet të llogaritet që nga data e aplikimit pranë BioAdria-s

ose ndryshe, që nga data e përdorimit të fundit të inputeve të palejuara, për të cilën Operatori duhet të tregojë se të gjitha kërkesat e Standarteve janë përmbushur për të paktën një minimum kohe siç është përcaktuar në paragrafin 3.2.5. Llogaritja e periudhës së kalimit nuk mund të fillojë përpara datës së fundit të aplikimit të inputit ose praktikës së palejuar.

3.2.5 Periudha e kalimit duhet të jetë të paktën dy vite të plotë kalendarikë.

Produktet bimore nga prodhimi vjetor duhet të konsiderohen si biologjike kur një periudhë kalimi për të paktën 2 vjet ka përfunduar përpara se të fillojë cikli i prodhimit. Të njëjtat kërkesa duhet të zbatohen për kulturat shumëvjeçare (përjashtuar kullotat e livadhet).

3.2.6 Duhet të ketë të paktën 12 muaj periudhë kalimi përpara se kullotat, livadhet dhe produktet e vjela nga to, të konsiderohen si ushqim shtazor biologjik.

3.2.7 Periudha e kalimit mund të zgjatet nga trupa e certifikimi, në varësi të kushteve si

përdorimi i kaluar i tokës, kapaciteti menaxhues të Operatorit dhe faktorëve mjedisorë. Gjithashtu trupa e certifikimit duhet të vendosë për aplikimet mbi shkurtimin e periudhës së kalimit, nëse Operatori siguron prova të kënaqshme se: a) Sipërfaqja prodhuese nuk është trajtuar me substanca të ndaluara nga këto

standarte për të paktë 3 vitet e kaluar; b) Sipërfaqja prodhuese ka qenë në një status natyral (nuk ka qenë

kultivuar/shfrytëzuar) për të paktën 3 vjet; c) Sipërfaqja prodhuese është trajtuar me inpute të palejuara sipas këtyre

standarteve, si pjesë e një mase të detyrueshme për të kontrolluar një sëmundje ose dëmtues, shpallur nga autoritetet publike;

d) Sipërfaqja prodhuese është trajtuar me inpute të palejuara sipas këtyre standarteve, si pjesë e një kërkimi/testimi shkencor të miratuar nga autoritet publike.

Në këtë dy rastet e fundit kohëzgjatja e periudhës së kalimit duhet të vendoset duke pasur parasysh procesin e degradimit të inputeve të palejuara (duhet të garantohet se në fund të periudhës së kalimit të rezultojë një nivel i parëndësishëm i mbetjeve në tokë dhe në bimë – në rastin e bimëve shumëvjeçare), dhe se produkti i vjelë pas trajtimit nuk duhet të tregtohet si produkt me referencë ndaj këtyre standarteve biologjike. 3.2.8. Operatori duhet të përgatisë një plan të qartë se si do veprojë për kalimin. Ky plan duhet

të azhornohet kur është e nevojshme dhe duhet të mbulojë të gjitha aspektet që kanë të bëjnë me këto standarte. Plani i kalimit duhet të tregojë se i gjithë prodhimi bimor e shtazor në njësi do të kalohet nën menaxhim organik.


Faqja 18 nga 54

Konvertimi i pjesshëm lejohet vetëm në rastin e : (a) prodhimit të bimëve shumëvjeçare, që kanë periudhë kultivimi prej të paktën 3 vjet, ku

varietetet nuk mund të diferencohen qartësisht në rast se ai kryen një plan kalimi që tregon qartësisht se si do kryhet kalimi, afatet dhe duhet të jetë I miratuar nga autoriteti I kontrollit.

(b) Në zonat e destinuara për kërkim bujqësore ose studime bujqësore, të miratuara nga

autoritetet kompetente. (c) Në rastin e prodhimit të farave dhe fidanëve (d) Në rastin e kullotave të përdorura ekskluzivisht për kullosje Nëse nuk përdoren të gjitha

njësitë e pronës bujqësore për prodhimin organik, operatori duhet të mbajë tokën, kafshët dhe produktet të veçuara nga njësitë jo-organike, si dhe të mbajë shënime adekuate që tregojnë këtë veçim.

3.2.9. Pjesë të pavarura të njësisë duhet të kalohen në atë mënyrë që të plotësohen të gjitha

kërkesat e këtyre standardeve, në secilën pjesë, përpara se të certifikohen si biologjike.

Standartet përcaktojnë se si prodhimi e produkti biologjik e jo biologjik duhet të ndahen qartësisht e në mënyrë të dallueshme në prodhim dhe dokumentacion, për të parandaluar përzierjen e paqëllimshme të inputeve e produkteve. 3.2.10 Produktet bimore duhet të etiketohen ose reklamohen si “bio në kalim” sipas këtyre

standarteve, nëse: a) Plotësohen të gjitha rregullat që kanë të bëjnë me periudhën e kalimit; b) Është përmbushur një periudhë kalimi prej të paktën 12 muaj përpara vjeljes; c) Të tilla shprehje nuk e çorientojnë konsumatorin/blerësin e produktit, në lidhje me

ndryshimet e tij krahasuar me produktin në statusin biologjik. Për këtë arsyes në etiketë duhet të shënohet specifikisht “produkt nën kalim në bio” dhe etiketa duhet të jetë qartësisht e dallueshme nga ato që përdoren për produktet në status bio të plotë;

d) Produktet përmbajnë vetëm një përbërës me origjinë bujqësore; e) Produkti është prodhuar pa përdorimin e OMGJ-ve dhe/ose derivativëve të tyre.

3.8 Diversiteti në Prodhimin Bimor Përkufizim: Diversiteti në prodhimin bimor ruan pjellojshmërinë e tokës dhe siguron shëndetin e bimëve në një periudhë afat gjatë.


Faqja 19 nga 54

Standartet: 3.3.1 Diversiteti në prodhim bimor duhet të sigurohet nëpërmjet zbatimit të kërkesave

minimale të qarkullimit bimor dhe/ose shumëllojshmërisë së mbjelljeve. Duhet të zbatohet minimumi i praktikave të qarkullimit bimor për kulturat një vjeçare, përveç se në rastet kur Operatori demonstron diversitetin në prodhim bimor nëpërmjet mjeteve të tjera. Operatorëve ju kërkohet të menaxhojnë presionin e shkaktuar nga prania e insekteve, barërave të këqija, sëmundjeve dhe dëmtuesve të tjera, në të njëjtën kohë me zbatimin e ruajtjes ose rritjes së lëndës organike në tokë, pjelloshmërinë, aktivitetin mikrobiologjik dhe shëndetin në përgjithësi të tokës.

3.3.2 Operatori duhet të paraqesë një program të përshtatshëm disa vjeçar për qarkullimin

bimor, i cili duhet të tregojë ruajtjen e diversitetit në aktivitetet e prodhimit bimor. ky program mund të përfshihet në programin vjetor të prodhimit që Operatori duhet t’ia paraqesë trupës së certifikimit, përpara se të fillojnë isnpektimet).

3.3.3 Pjellojshmëria dhe aktiviteti biologjik i tokës duhet të ruhen dhe të shtohen nëpërmjet:

- Kultivimit të perimeve, plehërimit të gjelbër dhe/ose bimëve me sistem rrënjor të thellë;

- Trupëzimit të plehut të kafshëve nga prodhimi shtazor biologjik i realizuar sipas pjesës së Prodhimit Shtazor, pika IV e këtyre standarteve.

- Trupëzimit të lëndëve të tjera organike, të kompostuara ose jo, me prejardhje nga njësitë që prodhojnë sipas këtyre standarteve.

3.3.4 Gjatë qarkullimit bimor, kulturat verore e dimërore duhet të plotësojnë njëra-tjetrën në

efektet e tyre për të parandaluar efektet negative të kultivimit të monokulturave. Një vëmendje e veçantë duhet t’i kushtohet sigurimit të periudhave mjaftueshmërisht të gjata midis kultivimit të të njëjtës lloj kulture. Shumëllojshmëria është në karakteristikë thelbësore e fushave të kultivuara si biologjike.

3.3.5 Shpëlarja e lëndëve ushqyese nga ujërat nëntokësorë dhe sipërfaqësorë duhet të

parandalohet dhe minimizohet nëpërmjet masave të kultivimit të përfshira në programin e qarkullimit bimor.

3.3.6 Për kulturat shumëvjeçare, trupa e certifikimit do të vendosë standarte minimale për

mbulesën e tokës së pemishteve/plantacioneve dhe/ose për diversitetin ose bimët strehuese që gjenden në pemishte. Të paktën, duhet të plotësohen kërkesat e mëposhtme, për të qenë konform këtyre standarteve :

- Duhet të mbahet një mbulesë e përhershme bimore, si masë e rëndësishme për mbajtjen e rritjen e pjelloshmërisë së tokës. Kjo do të sigurojë habitate të ndryshme dhe në veçanti do të bëjë të mundur kolonizimin nga insektet e dobishme.

- Për një strukturë dhe zhvillim më të mirë të tokës, është mjaft e përshtatshme kultivimi i bimëve nëntokësore si perimet, erëzat dhe bari. Një ndërprerje në mbulesën bimore vjetore mund të jetë e mundur vetëm në rastet se është e nevojshme të mirëmbahet toka, të eliminohen humbjet e tokës, prej ri-farëzimit ose prej thatësirave në periudhën e verës. Masat e mirëmbajtjes së tokës duhet të kryhen në formë mekanike ose termike.

- Bimët mbuluese duhet të lihen derisa të lulëzojnë. Nëse është e nevojshme rreshtat me pemë ose zona nën pemë mund të mbahet e pambuluar duke përdorur metoda mekanike e termike.

- Toka nuk duhet të jetë e zhveshur ose pa asnjë lloj mbulese bimore në të gjithë sipërfaqen dhe gjatë gjithë vitit.


Faqja 20 nga 54

3.8 Pjelloshmëria e Tokës dhe Plehërimi 3.4.1 Materialet e biodegradueshme me origjinë mikrobike, bimore ose shtazore prodhuar

nga praktikat e bujqësisë biologjike duhet të formojnë bazën e programit të pjelloshmërisë. Një vëmendje e veçantë duhet t’i kushtohet bazës së pjelloshmërisë së tokës:

- Bilanci i humusit duhet të jetë në të paktën nivelin e ekuilibrit brenda kufirit të qarkullimit bimor. Për bimët shumëvjeçare, kjo duhet të garantohet nga masat e përshtatshme të tilla si: bimët si tërfili, kulturat që rriten shpejt e mund të mbillen midis dy kulturave të tjera (p.sh. sallatat), ose bimë që rrinë si mbulesë e përhershme e sipërfaqes.

- Lëndët e biodegradueshme me origjinë mikrobike, bimore ose shtazore formojnë bazat për plehërimin.

- Duke parë rëndësinë e nivelit të ekuilibruar të gëlqeres për stabilitetin e tokës sipërfaqësore, për strukturën dhe si e tillë edhe për pjelloshmërinë e tokës, për arsye të thithjes së acidit nëpërmjet precipitimit, një vëmendje e veçantë duhet t’i kushtohet sigurimit të një niveli të përshtatshëm gëlqereje për zonën përkatëse.

3.4.2 Të gjithë materialet e përdorura për tokën ose bimët duhet të jetë në përputhje me

Pjesën D, Aneksi I. 3.4.3 Duhet të parandalohet akumulimi i metaleve të rënda dhe ndotësve të tjerë. 3.4.4 Plehrat natyralë mineralë dhe plehrat e sjella në njësi, me origjinë biologjike të lejuara

nën këto standarde duhet të shihen vetëm si një komponent i sistemit ushqyes, dhe si plotësues, por jo zëvendësues për, riciklimin e lëndëve ushqyese.

3.4.5 Plehrat që përmbajnë ekskremente njerëzore (feçe e urinë) janë të ndalura për t’u

përdorur në kultivimin e bimëve për konsum njerëzor. 3.4.6 Plehrat mineralë duhet të përdoren brenda një programi i cili përfshin nevojat afat-gjata

për pjelloshmëri, së bashku me teknika të tjera të tilla si shtimet në lëndën organike, plehërimi i gjelbër, qarkullimi dhe fiksimi i azotit nga bimët.

3.4.7 Plehrat mineralë duhet të aplikohen në të njëjtën formë siç janë të përbërë dhe siç

nxirre në formë natyrale, dhe nuk duhet të bëhen më të tretshëm duke i trajtuar kimikisht, me përjashtim të shtimit të ujit dhe përzierjes me inpute natyrale të lejuara.

3.4.8 Përdorimi i plehrave azotikë të sintetizuara kimikisht, fosfateve lehtësisht të tretshëm,

plehra me përqendrim të lartë që përmbajnë kloride, ose plehra të pastër potasikë, është i ndaluar në bujqësinë biologjike. Plehrat e lejuara janë të listuara në Aneksin I / A.

3.4.9 Plehrat, kompostot dhe toka e sjellë nga jashtë të cilët janë biologjikë, nuk duhet të

përmbajnë asnjë lloj shtuesi që nuk është i lejuar nga këto standarde. Në veçanti, vëmendje duhet t’i kushtohet ndotësve potencialë (metalet e rënda, antibiotikët, mbetjet e pesticideve, etj). Në raste dyshimi duhet të kryhen analizat e nevojshme.

3.4.10 Duhet të mbahen të dhëna të sakta për plehrat e sjella në njësi (burimi, sasia,

përdorimi). Në rast dyshimi, duhet të kryhen analiza dhe ato do të vlerësohen nga trupa e certifikimit.

3.4.11 Intensiteti i përdorimit të plehut, dhe veçanërisht i plehrave me përmbajtje azoti, nuk

duhet të ndikojë në mënyrë negative cilësisë e produktit (përbërësit e vlefshëm të bimës, shijen, aromën, ruajtjen, tretshmërinë).


Faqja 21 nga 54

3.4.12 Në rastin e aktiviteteve të kooperativave të njohura ligjërisht, të kufizuara në hapësirë (p.sh bërja e djathit si kooperativë, shoqatat e fermerëve dhe forma të tjera bashkëpunimi mes fermerëve), të cilët tregtojnë së bashku produktet e tyre të etiketuara sipas këtyre standardeve, shkëmbimi i plehrave dhe ushqimit për kafshët është i lejuar.

3.5 Menaxhimi i Dëmtuesve, Sëmundjeve, Barërave të Këqija dhe i Rritjes

3.5.1 Dëmtuesit, sëmundjet dhe barërat e këqija duhet të menaxhohen nga zbatimi i

mirinformuar i një, ose kombinimi, i masave të mëposhtme: - Zgjedhja e specieve dhe varieteteve të përshtatshme; - Programe të përshtatshme qarkullimi; - Kultivimi mekanik; - Mbrojtja e armiqve natyralë të dëmtuesve nëpërmjet sigurimit të habitateve të

favorshme, të tilla si gardhe, vende për çerdhet dhe zona ekologjike tampon që mbajnë vegjetacionin origjinal për të strehuar predatorët e dëmtuesve;

- Ekosisteme të diversifikuara. Këto do të jenë të ndryshme në varësi të vendndodhjes gjeografike. Për shembull, zona tampon për të kundërvepruar ndaj erozionit, agro-pyllëzimi, kulturat qarkulluese, kulturat e ndërmjetme etj.;

- Heqja e barërave të këqija me metoda termike; - Përgatitja e shtratit të farave; - Armiqtë natyralë duke përfshirë lëshimin e predatorëve dhe parazitëve; - Preparatet e lejueshme biodinamike nga mielli i gurit, plehu i kafshëve nga fermat

ose bimët; - Mulçërimi dhe kositja; - Kullotja e bagëtisë; - Kontrolli mekanik nëpërmjet kurtheve, pengesave, dritës dhe tingullit.

3.5.2 Të gjitha sistemet e prodhimit organik duhet të paraqesin një grup

procesesh/mekanizmash pozitive të aftë të llogariten si masa menaxhuese për dëmtuesit, barërat e këqija dhe sëmundjet, nën kushte e rrethana normale.

3.5.3 Përdorimi i substancave të sintetizuara kimikisht është i ndaluar. Çdo input i përdorur

për menaxhimin e dëmtuesve, sëmundjeve, barërave të këqija ose rritjes duhet të jetë i përfshirë në Aneksin, subjekt i kufizimeve të atij Aneksi.

3.5.4 Çdo input i përbërë dhe i formuluar duhet të ketë vetëm përbërës aktivë që janë të

listuar në Aneksin I / B Të gjithë përbërësit e tjerë nuk duhet të jenë kancerogjenë, mutagjenë, ose neurotoksina.

3.5.5 Produket e menaxhimit të dëmtuesve, sëmundjeve dhe barërave të këqija të cilat janë

të përgatitura në fermë nga bimët, kafshët ose mikro-organizmat lokalë, janë të lejuara vetëm kur masat e 4.4.1 nuk janë të mjaftueshme.

3.5.6 Metodat fizike për menaxhimin e dëmtuesve, sëmundjeve dhe barërave të këqia janë

të lejuara, duke përfshirë edhe përdorimin e nxehtësisë. Sterilizimi termal i tokës për të luftuar sëmundjet e dëmtuesit është i kufizuar. Trupa e certifikimit duhet të vendosë standarte ose kritere për të gjitha metodat e sterilizimit të tokës.


Faqja 22 nga 54

3.5.7 Në sera, një vëmendje e veçantë duhet t’i kushtohet rregullimit optimal të klimës si dhe përdorimit të insekteve të dobishme.

3.5.8 Frenimi i infektimit nga barërat e këqija duhet të kryhet deri në një masë të caktuar të

toleruar nga bimët që janë duke u kultivuar, dhe jo deri në eliminimin e plotë të këtyre barërave. Barërat e këqija, si bimë shoqëruese të kulturave dhe si habitate të faunës, janë një kusht i domosdoshëm për një varietet të komunitetit të specieve.

Në rastet e kërcënimit për humbje prodhimi, Operatori mund të përdorë inpute jo të listuara në Anekset e këtyre standarteve. Produktet që do të rrjedhin nga këto trajtime do të tregtohen/shiten si “produkte konvencionale”. Operatori ka një detyrim të veçantë porsa i përket lajmërimit dhe dokumentimit të këtyre rasteve, si dhe t’i ketë ato të vlefshme gjatë inspektimit.

3.6 Shmangia e Ndotjes 3.6.1 Operatori duhet të përdorë masa që përfshijnë pengesat dhe zonat tampone për të

shmangur ndotjen potenciale dhe të kufizojë ndotësit në produktet biologjike. 3.6.2 Në rast të një dyshimi të arsyeshëm për ndotje, BioAdria do të bëjë të mundur

analizimin e e produkteve dhe burimeve të mundshme të ndotjes (toka, uji, ajri dhe inputet) për të përcaktuar nivelin e ndotjes dhe marrjen e masave të përshtatshme, të tilla si përcaktimi dhe gjetja e burimit të ndotjes, duke konsideruar mjedisin e ndotjes dhe faktorë të tjerë të rëndësishëm.

3.6.3 BioAdria do t’i vërë theksin gjetjes së burimeve të ndotjes, përmirësimit të sistemit të

prodhimit duke pasur parasysh procedurat e zhvilluara nga HACCP, dhe vlerësimin e niveleve të mjedisit të ndotjes.

3.6.4 Për strukturat sintetike mbuluese, mulçëruesit, mbulesat, rrjetat për insektet dhe

mbështjellëset e silazhit, vetëm produktet me bazë polietileni dhe polipropileni ose polikarbonate të tjera janë të lejuara. Ato duhet të hiqen nga toka pas përdorimit dhe nuk duhet të digjen në tokën e fermës.

3.6.5 Të gjitha paisjet që vijnë nga sistemet konvencionale bujqësore duhet të pastrohen me

kujdes për të eliminuar materialet potencialisht ndotëse, përpara se të përdoren në zonat e menaxhuara biologjikisht.

Ndotja që rezulton nga rrethanat përtej kontrollit të operatorit nuk duhet me doemos të rezultojë në ndryshimin e statusit të njësisë. Trupa e certifikimit vendos për vendimin që do të marrë, duke marrë në konsideratë edhe situatën.


Faqja 23 nga 54

3.7 Prodhimi i Ndarë dhe Prodhimit Paralel Standartet: 3.7.1 Nëse e gjithë ferma nuk është kaluar në bio, siç është përcaktuar në pikën 3.2,

(prodhimi i ndarë) pjesët bio dhe konvencionale të fermës duhet të jenë të ndara në mënyrë të qartë e të vazhdueshme.

3.7.2 Operatori duhet të theksojë qartësisht në planin e tij të kalimit kohën dhe masat e

kalimit të të gjithë fermës, në një afat të caktuar kohe. 3.7.3 Prodhimi simuluan (në të njëjtën kohë) i të njëjtës bimë në statusin bio dhe jo-bio ose

kafshë, është i lejuar vetëm në rastet kur ky prodhim realizohet në një mënyrë që lejon ndarjen e qartë dhe të vazhdueshme të të gjitha produkteve të reklamuara si të certifikuara ose të certifikueshme si bio.

3.7.4 Materialet e ndaluara duhet të ruhen në vende të ndara nga vendi ku produkti bio

trajtohet, derisa e gjithë njësia të kalojë në bio.

3.8 Mbajtja e Menaxhimit Bio 3.8.1 Operatori duhet të përfshijë në planin e kalimit në bio, programet dhe strategjitë që do të

bëjnë të mundur që njësia të menaxhohet në mënyrë të qëndrueshme si bio. 3.8.2. Operatori duhet të tregojë se një sistem prodhimi nuk mbështetet në ndërrimin e

vazhdueshëm midis menaxhimit bio dhe konvencional të njësisë.

3.9 Produktet spontane Përkufizim: "Produktet spontane" përkufizohen si bimë/produkte të ngrënshme, ose pjesët e tyre, që janë rritur pa ose me ndikim shumë të ulët të Operatorit që i mbledh ato. Vjelja duhet të planifikohet dhe zhvillohet duke zbatuar një sistem të qëndrueshëm që është miqësor ndaj ambientit dhe shoqërisht i pranueshëm. Më në detaje kjo do të thotë:

a) Bimët nuk duhet të kultivohen, p.sh. nuk duhet të merret asnjë masë që ka të bëjë me forcimin ose mbrojtjen e rritjes, ose duhet të mbahen në një nivel shumë të ulët (riprodhimi, menaxhimi i tokës, prerja, plehërim ekstensiv, etj.).

b) Bimët duhet të gjenden natyralist në vendndodhjen e tyre. Standartet: Këto produkte/bimë do të konsiderohen si bio nëse: 3.9.1. Produktet spontane vijnë nga një mjedis i qëndrueshëm rritjeje. Personat që i vjelin,

mbledhin ose punojnë nuk duhet të marrin asnjë produkt në një masë që të kalojë rendimentin e qëndrueshëm të ekosistemit, ose kërcënojë ekzistencën e bimës, kërpudhës apo species shtazore, duke përfshirë ato që nuk shfrytëzohen direkt.

3.9.2 Operatorët duhet të vjelin produkte vetëm nga një zonë e caktuar qartë. Një përshkrim i

plotës i zonës së mbledhjes, aktiviteteve të mbledhjes, ruajtjes dhe përpunimin, duhet


Faqja 24 nga 54

të sigurohet. Duhet të evidentohet që në zonë nuk janë aplikuar substanca të ndaluara për një periudhë prej tre vjetësh përpara vjeljes/mbledhjes.

3.9.3 Zona e mbledhjes ose vjeljes duhet të jetë në një distancë të përshtatshme nga fermat

konvencionale dhe ndotja. 3.9.4 Operatori i cili menaxhon vjeljen ose mbledhjen e produkteve nga burimet e

përbashkëta , duhet të jetë familjar me zonën e mbledhjes ose vjeljes. IV. Mbarështimi i Kafshëve

4.1 Menaxhimi i kafshëve

Përkufizim Mbarështimi bio i kafshëve bazohet në marrëdhënien harmonioze mes tokës, bimëve dhe kafshëve, respektit për nevojat fiziologjike dhe të sjelljes së kafshëve dhe ushqimit me ushqime për kafshë me cilësi të mirë bio. Standartet: Standardet aktuale të BioAdria-s nuk vendosin më tepër kërkesa sesa anekset udhëzuese të Rregullores së BE-së 834/2007 dhe amendimet përkatëse. 4.1.1 Kërkesat e mbarështimit duhet t’i japin mundësi:

Kafshës për t’u sjellë në mënyrë natyrale me sjelljes e vetë species. Kjo aplikohet përsa i përket zakoneve të sjelljes së lëvizjes, pushimit, ushqimit, shoqërore dhe riprodhuese , si edhe nevojave të tjera të sjelljes për çdo specie të veçantë. Stalla lopësh dhe kotece të hapura plotësojnë kërkesat në një shkallë më të gjerë sesa sistemet e tjera.

Metodat praktike të menaxhimit të kafshëve të cilat ulin stresin, nxisin shëndetin e mirëqenien e kafshëve, parandalojnë sëmundjet e parazitizmin, si dhe shmangin përdorimin e ilaçeve veterinare kimike alopatike.

Sigurim i ushqimit të përshtatshëm të mirë organik. Mbajtje e një shkalle të përshtatshme tufe ose madhësie, si dhe marrëdhëniet që

lejojnë sjelljet natyrale; dhe mbajtja e burimeve natyrale dhe cilësisë së mjedisit. Zbatimi i praktikave të menaxhimit të cilat nxisin përdorimin e qëndrueshëm të ujit e

tokës. 4.1.2 Operatori duhet të sigurojë se mjedisi, ndërtesat, densiteti dhe madhësia e tufës

sigurojnë nevojat e sjelljes së kafshëve si dhe sigurojnë: Lëvizje e mundësi të mjaftueshme për të shprehur modelet normale të sjelljes; Ajër, ujë, ushqim e dritë dielli të mjaftueshme për të plotësuar nevojat e kafshëve; Mundësi hyrjeje për në zonat e pushimit, strehë dhe mbrojtje nga drita e diellit,

temperaturat, shiu, lagështia e era, të përshtatshme për të minimizuar stresin e kafshës;

Mbajtja e strukturës së tokës nëpërmjet sigurimit se kafshët e tufës nuk mbahen në izolim nga kafshë të tjera të të njëjtës specie;

Materialet e ndërtimit dhe paisje e prodhimit të mos dëmtojnë rëndë shëndetin e njeriut ose të kafshës.


Faqja 25 nga 54

4.1.3 Duhet të ketë shtrat të mjaftueshëm për të gjitha kafshët, ku të përdoret kashtë ose

materiale të tjera të krahasueshme me të. Të paktën 50 % e dyshemesë duhet të konsistojë në lëndë solide (jo me çarje ose gjëra të tilla). Strehët duhet të sigurojnë ndriçim të mjaftueshëm dhe klimë të mirë. Kafshët duhet të kenë mundësi hyrëse në zonat jashtë stallës dhe/ose mundësi hyrëse për në kullota.

Operatorët mund t’i izolojnë kafshët meshkuj, kafshët e sëmura dhe ato që janë duke lindur.

4.1.4 Kushtet e strehimit duhet të sigurojnë:

Hyrje të mjaftueshme për ujë të freskët e ushqim sipas nevojave të kafshës; Kafshët duhet të kenë vend të mjaftueshëm për të qëndruar në këmbë natyralist, të

shtrihen lehtësisht, të kthehen si dhe të marrin të gjitha pozicionet natyrale dhe lëvizjet të tilla si shtriqja dhe përplasja e krahëve;

Kur kafshëve u nevojitet shtrat, për të duhet të përdoren materiale të përshtatshme natyrale;

Se ndërtimi siguron mundësi veçimi, ngrohtësie, freskie dhe ventilimi për ndërtesën, që lejon qarkullimin e ajrit, nivelet e pluhurit, temperatura, lagështia relative e ajrit, dhe përqendrimi i gazit brenda niveleve që nuk janë të dëmshme për kafshët;

Se shpendët, lepujt dhe derrat nuk duhet të mbahen në kafaze; Se kafshët janë të mbrojtur nga kafshët e egra dhe predatorët.

4.1.5 Në varësi të kafshëve, nevojat për t’u mbrojtur nga kushtet ekstreme klimaterike gjatë kullotës duhet të plotësohen. Kafshët e fermës duhet të mbrohen nga armiqtë e tyre natyralë që jetojnë në gjendje të egër.

Mbarështimi i kafshëve në ferma pa tokë është i ndaluar. 4.1.6 Të gjitha kafshët duhet të kenë mundësi hyrjeje për në kullotë ose një zone ushtrimesh

të hapur, kurdoherë që kushtet fizike të kafshës, moti dhe gjendja e sipërfaqes e lejojnë. Këto zona duhet të mbulohen në mënyrë të veçantë.

Kafshët mund të mbyllen për një farë kohe për shkak të kushteve ekstreme të motit ose mungesës së kullotave, shkaktuar nga kushtet e përkohshme ose sezonale. Kafshë të tilla, ende duhet të kenë mundësi hyrjeje në zonat jashtë të lëvizjes. 4.1.7 Orët maksimale të ndriçimit artificial që përdoren për të zgjatur ditën natyrale, nuk

duhet të kalojnë një maksimum që respekton sjelljen natyrale, kushtet gjeografike dhe të përgjithshme të shëndetit të kafshës.

4.1.8 Kafshët mund të ushqehen me ushqim të freskët të transportuar ku kjo është një

mënyrë më e përshtatshme për t’u përdorur burimet tokësore sesa kullotja. Mirëqenia e kafshëve nuk duhet të kompromentohet.


Faqja 26 nga 54

4.2 Gjatësia e Periudhës së Kalimit

Përkufizim Themelimi i mbarështimit biologjik të kafshës kërkon një periudhë kohe të përkohshme, periudhën e kalimit. Sistemet e mbarështimit shtazor që ndryshojnë nga prodhimi konvencional në atë bio kërkojnë një periudhë kalimi për të zhvilluar funksionet normale të sjelljes natyrale, imunitetit dhe metabolizmit. Standartet: 4.2.1 Të gjitha kafshët në një fermë duhet të kalohen në prodhimin bio. Kalimi duhet të

realizohet brenda një periudhe të caktuar kohe. 4.2.2 Produktet shtazore mund të tregtohen si “produkte nga bujqësia bio” vetëm pasi toka

dhe kafshët të kenë plotësuar të gjitha kërkesat e përshtatshme për kalimin. 4.2.3 Toka e kafshët mund të kalohen në të njëjtën kohë, sipas kërkesave të këtyre

standardeve për çdo periudhë kalimi të tokave ose kafshëve të tjera. 4.2.4 Kur kafshët ekzistuese të një ferme kalohen në bio, ato duhet të kalojnë një periudhë

minimale kalimi të paktën sipas afatit të mëposhtëm pikat 4.3.

4.3 Origjina / Burimi nga vjen Kafsha Përkufizim Kafshët organike janë lindur e rritur në njësitë bio. Standartet: 4.3.1 Mbarështimi biologjik i kafshëve nuk duhet të varet nga sistemi konvencional i rritjes. 4.3.2 Kafshët e marra nga jashtë fermës duhet të jenë nga ferma biologjike ose nga pjesë të

një programi kooperimi midis disa fermave specifike, për të përmirësuar shëndetin e kafshëve.

4.3.3 Kafshët duhet të rriten bio që nga lindja. Kur një tufë ngrihet për herë të parë dhe kafshët në status bio nuk gjenden, mund të sillen kafshë konvencionale sipas këtyre kufizimeve të moshës:

Pula për prodhim mishi 2 ditëshe; Pula për prodhim vezësh 18 javëshe; 2 javëshe për çfarëdo lloj tjetër shpendi; gica deri në 6 javësh e pasi u është hequr ushqimi me qumësht; Viçat për qumësht deri në 4 javësh, dhe që kanë marrë kulloshtrën e janë ushqyer me

një dietë që ka konsistuar kryesisht në qumësht. Qengjat e kecat në çdo rast duhet të jenë më të vegjël se 60 ditësh.

4.3.4 Shpendët për zëvendësim duhet të sillen në njësi në fillim të ciklit të prodhimit.


Faqja 27 nga 54

4.3.5 Kafshët për riprodhim duhet të sillen në njësi nga ferma konvencionale, në një vit një maksimum prej 10% i numrit të kafshëve të rritura të të njëjtës specie që gjendet në fermë.

Ku standardet lejojnë për përjashtime nga 10% - deri në 40% këto duhet të kufizohen në :

Gjendje të rënda të paparashikuara natyrore ose shkaktuar nga njeriu; Konsideromi i zgjerimit të fermës; Vendosja e një prodhimi të ri shtazor në njësi; Njësitë me më pak se 10 kafshë. Kafshët meshkuj për riprodhim, kuajt për kalërim ose tërheqje; Kafshët e reja femra; Ndërtimi i prodhimit shtazor pas një epidemie.

4.5 Rracat dhe Riprodhimi

Përkufizim Rracat duhet të përshtaten ndaj kushteve lokale. Standartet: 4.4.1 Qëllimet e riprodhimit duhet të inkurajojnë e mbajnë një shëndet e mirëqenie të mirë të

kafshëve, në përputhje me sjelljen e tyre natyrale. 4.4.2 Praktikat e riprodhimit duhet të përfshijnë metoda që nuk varen nga teknologjitë

moderne invazive ndaj sjelljes natyrale metodave kapitale intensive. 4.4.3 Kafshët duhet të riprodhohen nëpërmjet teknikave natyrale të riprodhimit. 4.4.4 Sistemet e riprodhimit duhet të bazohen në rracat që mund të riprodhohen suksesshëm

në kushte natyrale pa përfshirjen e njeriut.

Inseminimi artificial është i lejuar. Teknikat e transferimit të embrionit dhe klonimit janë të ndaluara. Hormonet janë të ndaluara në përdorimin e tyre si nxitës të ovulimit dhe lindjes, përveç

se në rastet kur u jepen kafshëve të veçanta për arsye mjekësore dhe nën supervizimin e veterinerit, si dhe duhet të paralajmërohet trupa e certifikimit.

4.5 Gjymtimet

Përkufizim Bujqësia biologjike respekton karakteristikat dalluese të kafshëve. Standartet: 4.5.1 Operatorët duhet të zgjedhin specie dhe rraca që nuk kërkojnë gjymtime. 4.5.2 Përjashtime për gjymtimet mund të bëhen vetëm kur vuajtja mund të mbahet në

minimum.


Faqja 28 nga 54

4.5.3 Trajtimet kirurgjike mund të përdoren vetëm për arsye sigurie, lehtësim vuajtjesh dhe

shëndetin e mirëqenien e kafshëve. 4.5.4 Gjymtimet janë të ndaluara. Përjashtimet e mëposhtme mund të përdoren vetëm nëse vuajtja e kafshës minimizohet dhe përdoren në mënyrë të përshtatshme anestezikë:

kastrimi; prerja e bishtit të qengjave; heqja e brirëve; vënie e këmborëve; pastrimi/rruajtja/qethja e leshit përreth bishtit te bagëtitë e imta.

4.6 Të ushqyerit e Kafshëve

Përkufizim Kafshët bio i plotësojnë nevojat ushqyese të tyre nëpërmjet foragjereve dhe ushqimeve bio me cilësi të lartë. Standartet: 4.6.1 Operatorët duhet të ofrojnë një dietë të ekuilibruar që siguron të gjitha nevojat

ushqimore të kafshëve në një formë që t’i lejojë ato të shfaqin sjelljen e tyre natyrave në të ushqyer e tretje.

4.6.2 Kafshëve biologjike duhet t’u jepen nënprodukte ushqimore nga industria e përpunimit

të cilat nuk janë të përshtatshme për përdorim njerëzor. 4.6.3 Ruminantët duhet të marrin një dietë të ekuilibruar në bazë të kërkesave të tyre

specifike ushqyese dhe nuk duhet t’u jepet një dietë që konsiston e tëra në silazhe dhe koncentrate.

I gjithë ushqimi duhet të vijë nga vetë ferma ose të jetë prodhuar brenda rajonit. Agjentët ngjyrues që përdoren në ushqime, nuk duhet të përdoren në prodhimin

biologjik të kafshëve. Të gjitha kafshët duhet të kenë akses për ushqimet e papërpunuara. Kafshëve duhet t’u jepet ushqim biologjik.

4.6.4 Të ushqyerit e kafshëve duhet të bazohet në:

Ushqimet në përputhje me Listën e bimëve e mineraleve të lejuara në Rregulloren 834/2007 të BE-së, dhe mendimeve përkatëse;

Nuk duhet të ketë konkurrencë me ushqimin e qenieve njerëzore; Nuk duhet që kafshët të ushqehen me forcë; Nuk duhet t’u jepet ushqim që çon në anemi; Duhet t’u jepet ushqim me prejardhje nga vetë ferma; Duhet t’u lejohet një maksimum daljeje në kullotë.

Operatorët mund t’u japin kafshëve si ushqim një përqindje të kufizuar ushqimi jo-biologjik nën kushtet e mëposhtme, vetëm për një periudhë të caktuar kohe dhe në rastet e mëposhtme:

Ushqimi biologjik gjendet në sasi ose cilësi të papërshtatshme;


Faqja 29 nga 54

Në zonat ku bujqësia biologjike është në fazat e para të zhvillimit.

Në asnjë rast, përqindja e ushqimit jo-biologjik nuk duhet të kalojë 10% lëndë të thatë për kafshët barngrënëse dhe 20% për speciet e tjera.

4.6.5 Për fermat mikse (në kalim edhe bio):

mund të përdoren ushqime me status në kalim të blera nga fermat e huaja, deri në masën 30% të formulës së ushqimit dhe 70% e formulës duhet të sigurohet brenda fermës.

deri 60 % ushqim në kalim duhet të sigurohet nga vetë ferma; nëse e gjithë ferma është në kalim 100 % ushqim në kalim mund të përdoret. Këto

shifra duhet të shprehen në përqindje ndaj lëndës së thatë të ushqimit të kafshëve me origjinë bujqësore.

4.6.6 Në maksimum, 25 % e racionit ditor mund të jetë ushqim jo-biologjik, me përjashtim të

periudhës së vitit kur kafshët janë nën trajtim.

Operatorët mund t’u japin kafshëve një përqindje të kufizuar ushqimi jo-biologjik nën kushte specifike për një periudhë të kufizuar, në rastet e mëposhtme:

Kur ka pasur ngjarje të paparashikuara dhe të vështira natyrale ose të shkaktuara nga njeriu;

Kushte ekstreme klimatike ose moti.

4.6.7 Të paktën 60% e lëndës së thatë në racionin ushqimor duhet të konsistojë në ushqim të papërpunuar, të freskët ose të tharë. Trupa e inspektimit mund të lejojë një reduktim deri në 50% për kafshët në prodhim qumështi për një periudhë maksimale prej tre muajsh.

4.6.8 Pjesa dominuese e ushqimit (të paktën më shume se 50%) duhet të vijë nga vetë njësia e prodhimit ose të jetë prodhuar në bashkëpunim me ferma të tjera biologjike në rajon.

Standardet e Bioadria-s lejojnë përjashtime duke marrë në konsideratë kushtet rajonale e lokale, dhe do të vendosin një kufizim kohor për raste specifike. 4.6.9 Vetëm për llogaritjen e dietave ushqyese, ushqimi për kafshët i prodhuar në njësinë e

fermës gjatë vitit të parë të menaxhimit biologjik, mund të klasifikohet si biologjik. Kjo i referohet vetëm ushqimeve për kafshët që janë prodhuar brenda njësisë së fermës. Një ushqim i tillë nuk mund të shitet ose tregtohet si biologjik.

4.6.10 Substancat e mëposhtme janë të ndaluara në dietë:

Nënproduktet e kafshëve të fermës (p.sh. mbetjet e thertoreve) për të ushqyer ruminantët;

Produktet e therjes së të njëjtës specie; Të gjitha llojet e ekskrementeve duke përfshirë bajgat, plehun ose plehra të tjerë; Ushqime të cilat kanë qenë subjekt i ekstraktimit me solventë (p.sh. hexane) ose me

shtimin e agjentëve të tjerë kimikë; Amino-acidet e izoluara; Urea dhe përbërje të tjera të azotit sintetik; Nxitës ose stimulues sintetikë të rritjes; Hapës oreksi sintetikë; Ruajtës (prezervues), me përjashtim kur përdoren si ndihmës në përpunim; Agjentë ngjyrues artificialë.


Faqja 30 nga 54

4.6.11 Kafshëve mund t’u jepen vitamina, elementë gjurmë dhe suplemente të tjera me prejardhje nga burime natyrale.

Vitaminat, mineralet dhe suplementët sintetikë mund të përdoren vetëm kur ato nga burime natyrale nuk janë të vlefshme në sasi e cilësi. Trupa e inspektimit duhet të miratojë përdorimin e tyre përpara se të përdoren.

OMJG-të në ushqimin e kafshëve janë të ndaluara;

Shtuesit (aditivët) e listuar në Aneksin II / B janë të lejuar;

Mineralet dhe elementët gjurmë mund të përdoren vetëm për të përmbushur nevojat e kafshëve;

Ushqimet e kafshëve të listuara në Aneksin II janë të lejuara.

4.6.12 Të gjithë ruminantët duhet të kenë mundësi përdorimi të ditor të ushqimeve të

papërpunuara. 4.6.13 Ruajtësit (prezervativët) e ushqimit të kafshëve të tilla si më poshtë mund të përdoren:

Bakteriet, kërpudhat dhe enzimat; Nënproduktet e industrisë ushqimore (p.sh. melasa); Produkte me prejardhje bimore.

Ruajtësit (prezervativët) me prejardhje kimike sintetike të ushqimit të kafshëve të tilla si acidi acetik, formim e propionik dhe vitaminat e mineralet me po këtë origjinë janë të lejuara vetëm nën kushte shumë të vështira klimaterike. 4.6.14 Kafshëve të reja të gjitarëve duhet t’u jepet qumësht nga nëna ose qumësht biologjik

nga speciet e tyre dhe duhet t’u ndërpritet qumështi i gjirit vetëm pasi një minimumi kohor që duhet të ketë në konsideratë sjelljen natyrale të species së kafshës.

Operatorët mund të sigurojnë qumësht jo-biologjik kur ai biologjik nuk është i disponueshëm. Operatorët mund të sigurojnë zëvendësues ose ndërrues të tjerë për ushqyerje me qumësht, vetëm në raste emergjente, dhe vetëm në rast se këta zëvendësues nuk përmbajnë antibiotikë, shtues sintetikë ose produkte nga thertoret.

4.7 Mjekimi Veterinar

Përkufizim Praktikat e menaxhimit biologjik promovojnë e ruajnë shëndetin e mirëqenien e kafshëve nëpërmjet një ushqyerjeje të ekuilibruar biologjike, kushteve të jetesës pa stres dhe përzgjedhjes racore për rezistencë ndaj sëmundjeve, parazitëve e infeksioneve. Standartet: 4.7.1 Operatorët duhet të ruajnë shëndetin e kafshëve dhe të praktikojnë praktikat

parandaluese të sëmundjeve nëpërmjet teknikave të mëposhtme: Përzgjedhjen e përshtatshme të rracave e shtameve të kafshëve; Adoptimin e praktikave për mbarështimin e kafshëve më të përshtatshme për kërkesat

e secilës specie, të tilla si ushtrime dhe dalje të rregullta në kullota dhe/ose padore në


Faqja 31 nga 54

ajër të pastër, inkurajimin e mbrojtjes imunologjike të kafshëve për të arritur imunitet natyral dhe tolerancë ndaj sëmundjeve;

Sigurim të një ushqimi me cilësi të lartë dhe biologjik; Dendësi të përshtatshme për tufën; Qarkullimi në kullotë dhe menaxhimi i kullotave.

4.7.2 Operatorët duhet të përdorin trajtime e mjekime natyrale, duke përfshirë hopeopatinë,

mjekësinë Ayurvedic dhe akupunturën, në të gjitha rastet kur është e mundshme. 4.7.3 Kur një sëmundje shfaqet, operatori duhet të përcaktojë shkakun dhe të parandalojë

shpërthime të tjera duke përdorur praktikat e përshtatshme menaxhuese të situatës. 4.7.4 Operatori duhet të marrë të gjitha masat e nevojshme për të siguruar shëndetin dhe

mirëqenien e kafshëve nëpërmjet praktikave parandaluese të menaxhimit të kafshëve. 4.7.5 Nëse një kafshë sëmuret ose vritet pavarësisht nga masat parandaluese atëherë kjo

kafshë duhet të trajtohet menjëherë dhe në mënyrë të përshtatshme, nëse është e nevojshme mund të trajtohet në izolim dhe në kushtet e përshtatshme stallore.

4.7.6 Prodhuesit nuk duhet të refuzojnë mjekimin atje ku ai rezulton në vuajtje të

panevojshme të kafshës, edhe nëse përdorimi i këtij mjekimi do t’i shkaktojë humbjen e statusit bio të asaj kafshe.

Operatori mund të përdorë ilaçe veterinare kimike alopatike ose antibiotikë vetëm nëse:

Praktikat parandaluese ose alternative nuk kanë gjasa të jenë efektive në kurimin e sëmundjes ose dëmtimit;

Ato janë përdoren nën supervizimin e veterinerit, dhe Periudhat e mbajtjes/pritjes nuk duhet të jenë më pak se dyfishi i asaj të kërkuar nga

legjislacioni, ose një minimum prej 48 orësh, cili nga këto dy periudha të jetë më e gjatë.

4.7.7 Substancat me origjinë sintetike të përdorura për të stimuluar prodhimin ose ndërpresin

rritjen natyrale janë të ndaluara. 4.7.8 Vaksinimet janë të lejuara duke ju përmbajtur kufizimeve të mëposhtme:

Kur një sëmundje endemike (tipike për zonën) dihet ose pritet të jetë një problem në rajonin ku ndodhet ferma, dhe kur kjo sëmundje nuk mund të kontrollohet nga teknika të tjera menaxhimit, ose

Kur vaksinimi kërkohet dhe është i detyrueshëm me ligj, dhe Vaksina nuk është e modifikuar gjenetikisht.


Faqja 32 nga 54

4.8 Transporti dhe Therja

Përkufizim Kafshët bio janë subjekt i një stresi minimal gjatë transportit e therjes. Standartet: 4.8.1 Kafshët duhet të transportohen në shpeshtësi dhe distanca sa më minimale të jetë e

mundur. 4.8.2 Kafshët duhet të kontrollohen rregullisht gjatë transportit. 4.8.3 Mjeti i transportit duhet të jetë i përshtatshëm për çdo kafshë. 4.8.4 Kafshëve duhet t’u jepet ujë dhe ushqim gjatë transportit, në varësi të motit dhe

kushteve të tjera të transportit. 4.8.5 Personat përgjegjës për transportin dhe therjen duhet të marrin masa që të zvogëlojnë

stresin, të tilla si: Të lejojnë kohë të mjaftueshme pushimi për të zvogëluar stresin; Të ruajnë grupet ekzistuese dhe lidhjet sociale të kafshëve; Të shmangin kontaktin (shikim, dëgjim ose nuhatje) e çdo kafshe të gjallë me ato që

janë të therura ose në proces therjeje. 4.8.6 Çdo kafshë duhet të trulloset përpara se theret e deri në ngordhje. Paisjet e përdorura

për trullosjen duhet të jenë në gjendje të mirë pune. Përjashtime mund të bëhen sipas praktikave kulturave. Në rastet kur kafshët theren pa u trullosur më parë, kjo duhet të ndodhë në një mjedis të qetë.

4.8.7 Kur është e mundur duhet të përdoren thertore lokale ose të lëvizshme. 4.8.8 Kafshët duhet të trajtohen qetësisht e butësisht gjatë transportit e therjes. 4.8.9 Përdorimi i stimuluesve elektrikë ose instrumenteve të ngjashëm është i ndaluar. 4.8.10 Kafshëve bio duhet t’u sigurohen kushte të tilla gjatë transportit e therjes që t’u

minimizojnë dhe zvogëlojnë efektin e dëmshëm që shkakton: stresi; ngarkimi e shkarkimi; përzierja e grupeve të ndryshme të kafshëve ose të sekseve të ndryshme; cilësia dhe përshtatshmëria e mënyrës së transportit dhe mjeteve që përdoren për

trajtim gjatë tij; temperaturat dhe lagështia relative; uria e etja, dhe nevojat specifike të çdo kafshe.

4.8.11 Kafshët nuk duhet të trajtohet me qetësues ose stimulues sintetikë, si përpara ashtu

edhe gjatë transportit. 4.8.12 Çdo kafshë ose grup kafshësh duhet të jetë i identifikueshëm në çdo hap të procesit të

transportit ose therjes. 4.8.13 Koha e udhëtimit deri në thertore nuk duhet të kalojë 8 orë.


Faqja 33 nga 54

4.9 Bletaria

Përkufizim Bletaria është një aktivitet i rëndësishëm që kontribuon në forcimin e prodhimit bujqësor e pyjor nëpërmjet aktivitetit të polenizimit që kryejnë bletët. Standartet: 4.9.1 Zgjojtë duhet të përbëhen nga materiale natyrale, të cilat nuk paraqesin rrezik ndotjeje

për mjedisin ose produktet e bletarisë. 4.9.2 Ushqimi i kolonive duhet të bëhet me ushqim bio, për të kapërcyer mungesat e

përkohshme në ushqim ose rrethana të tjera të jashtëzakonshme. 4.9.3 Kur bletët janë të vendosura në zona të egra, vëmendje duhet t’i kushtohet sigurisë

dhe integritetit të popullatave indigjene (vendase) të insekteve dhe kërkesave natyrale të bimëve për polenizim.

4.9.4 Trajtimi dhe menaxhimi i zgjojve duhet të respektojë të gjitha parimet e mbarështimit të

kafshëve bio të përmbajtuara në pjesë të tjera të këtyre Standarteve. 4.9.5 Duhet të merren gjithmonë parasysh kapaciteti i bletëve për t’ju përshtatur kushteve

lokale, vitaliteti i tyre si dhe rezistenca ndaj sëmundjeve. 4.9.6 Temperaturat e mjaltit duhet të mbahen sa më të ulëta të mundshme, gjatë nxjerrjes

dhe përpunimit të produkteve që përftohen nga bletaria. 4.9.7 Zonat e mbledhjes duhet të jenë mjaft të gjera dhe sa më të larmishme të jetë e

mundur, për të siguruar ushqim të përshtatshëm e të mjaftueshëm si dhe akses për ujë.

4.9.8 Shëndeti i bletëve duhet të bazohet në parandalimin e sëmundjeve, duke përdorur

teknika të tilla si zgjedhja e rracave të përshtatshme, mjedis i favorshëm, dietë e ekuilibruar dhe praktika të përshtatshme mbarështimi.

4.9.9 Burimet e nektarit dhe polenit natyral, duhet të përbëhen nga bimë të prodhuara

biologjikisht dhe/ose vegjetacion i zhvilluar natyralist (i egër). 4.9.10 Zgjojtë duhet të jenë të vendosura në fusha të menaxhuara biologjikisht dhe/ose në

zona të egra natyrale. Zgjojtë mund të vendosen në zona që sigurojnë akses ndaj burimeve të nektarit dhe polenit që i plotëson kërkesat e prodhimit bimor biologjik, të mjaftueshme për të përmbushur të gjitha nevojat ushqyese të bletëve.

4.9.11 Operatori nuk duhet t’i vendosë zgjojtë brenda distancave ushqyese nga fushat ose

zona të tjera me rrezik të lartë ndotjeje. 4.9.12 Në fund të sezonit të prodhimit, zgjojtë duhet të lihen me rezerva mjalti e poleni të

mjaftueshme për mbijetesën e kolonisë në periudhën e fjetjes.


Faqja 34 nga 54

4.9.13 Çdo ushqyerje suplementare duhet të kryhet vetëm midis vjeljes së fundit të mjaltit dhe fillimit të periudhës së ardhshme të nektarit. Në të tilla raste, duhet të përdoret mjaltë ose sheqer biologjik.

Përjashtimet duhet të miratohen nga BioAdria për një periudhë të kufizuar, nëse sheqeri bio nuk është i vlefshëm. 4.9.14 Kolonitë e bletëve mund të kalojnë në prodhimit biologjik. Bletët e sjella të reja në

koloni duhet të vijnë nga njësi prodhimi biologjik, atje ku është e mundur. 4.9.15 Produktet e bletëve mund të tregtohen si të prodhuara biologjikisht kërkesat e këtyre

Standarteve të jenë përmbushur prej të paktën 1 (një) viti. 4.9.16 Gjatë periudhës së kalimit dylli duhet të zëvendësohet me dyll të prodhuar biologjikisht. 4.9.17 Kur nuk janë përdorur më parë produkte të ndaluara në zgjua, dhe kur nuk ka rrezik

për ndotjen e dyllit, zëvendësimi i dyllit nuk është i nevojshëm. 4.9.18 Në rastet kur jo i gjithë dylli mund të zëvendësohet gjatë periudhës një vjeçare,

periudha e kalimit mund të zgjatet me miratimin e organizatës që vendos standartet. 4.919 Çdo zgjua blete duhet të përbëhet kryesisht nga materiale natyrale. Përdorimi i

materialeve ndërtuese me efekte të mundshme toksike është i ndaluar. 4.9.20 Për kontrollin e dëmtuesve e sëmundjeve janë të lejuara të mëposhtmet:

Acid laktik, formik; Acid oksalik, acetik; Squfur; Vajrat natyralë esencialë (p.sh. mentol, eukalyptol, kamfor); Bacillus thuringiensis; Avull, flakë direkte dhe sodë kaustike për dezinfektimin e zgjoit.

4.9.21 Kur masat parandaluese dështojnë, mund të përdoren produkte veterinare mjekësore

në rast se sigurohet që: U jepet preferencë trajtimeve fito-terapeutike dhe homeopatike, dhe Nëse përdoren produkte mjekësore alopatike kimikisht të sintetizuara, produkti i dalë

nga bletët nuk duhet të tregtohet si bio; Zgjojtë e trajtuar duhet të vendosen në izolim dhe të kalojnë një periudhë kalimi prej një

viti. 4.9.22 Praktika e shkatërrimit të mashkullit lejohet vetëm për të frenuar infektimin nga Varroa

jacobsoni (morrat).

Shëndeti dhe mirëqenia e zgjoit duhet të arrihet kryesisht nga menaxhimi i higjienës dhe zgjoit.

Shkatërrimi i bletëve në hoje si metodë vjeljeje e produkteve të bletëve është e ndaluar.

Gjymtimet, të tilla si shkurtimi i krahëve të mbretëreshës, janë të ndaluara. Inseminimi artificial i mbretëreshës është i lejuar. Përdorimi i repelentëve sintetikë kimikë është i ndaluar gjatë veprimeve për nxjerrjen e

mjaltit. 4.9.23 Përdorimi i tymit duhet të mbahet në minimum. Materialet tymuese të pranueshme

duhet të jenë natyrale ose nga materiale që përmbushin kërkesat e këtyre Standarteve.


Faqja 35 nga 54

V. Përpunimi dhe Trajtimi

5.7 Të përgjithshme

Standartet: 5.1.1 Trajtuesit dhe përpunuesit nuk duhet të përziejnë produktet biologjike me ato jo-bio. 5.1.2 Të gjithë produktet bio duhet të jenë të identifikueshme qartë si të tilla, dhe të

magazinohen e transportohen në mënyrë të tillë që të parandalohen kontaktet dhe ndotjet e mundshme nga produktet konvencionale, gjatë të gjithë procesit.

5.1.3 Trajtuesi e përpunuesi duhet të marrin të gjitha masat e nevojshme për të parandaluar

ndotjen e produkteve bio nga ndotësit dhe papastërtitë, duke përfshirë pastrimin, ndotjen, ose nëse është e nevojshme dezinfektimin e ndërtesave ose paisjeve.

5.7 Përbërësit Standartet: 5.2.1 Të gjithë përbërësit e përdorura në produktet bio të përpunuara duhet të jenë të

prodhuara biologjikisht, me përjashtim të atyre shtuesve (aditivëve) e ndihmësve të përpunimit që janë listuar në Pjesën B dhe përbërësit e prodhuar jo-biologjikisht që përmbushin kërkesat e standarteve mbi etiketimin.

5.2.2 Prioriteti më i lartë i akordohet përdorimit të lëndëve të para dhe përbrërësve të

certifikuar direkt nga trupa e certifikimit njohur nga BioAdria. a) Nëse këto lëndë të para nuk janë të vlefshme, mund të përdoren lëndë të para nën

marrjen e një miratimi me shkrim, lëndë të para këto që të plotësojnë të paktën kërkesat e ligjit për prodhimin bio sipas legjislacionit kombëtar të vlefshëm (p.sh Ligji nr. 9199, Rregullorja e BE-së, etj). Megjithatë, prodhuesi është i detyruar t’i zëvendësojë këto përbërës sa më shpejt të jetë e mundur me përbërës të certifikuar nga trupa e përmendur më sipër.

b) Përbërësit konvencionalë mund të përdoren vetëm nëse është marrë miratimi nga BioAdria, dhe edhe atëherë vetëm për një përqindje maksimale prej 5% (duke mos përfshirë ujin dhe kripën) të produktit final, me kushtin që provohet se këta përbërës nuk gjenden nga burime bio, dhe që nuk janë të modifikuar gjenetikisht.

5.2.3 Lëndët e para të cilat janë rritur spontane (bimësi e egër), mund të përdoren, duke

siguruar që ato janë mbledhur në përputhje me pikën 3.9 të këtyre standarteve. 5.2.4 Uji i pijshëm (vetëm ky) dhe kripa mund të përdoren si përbërës në prodhimin e

produkteve bio dhe nuk përfshihen në llogaritjen e përqindjes së përbërësve organikë të produktit.

5.2.5 Mineralet (duke përfshirë elementët gjurmë), vitaminat dhe përbërës të ngjashëm të

izoluar nuk duhet të përdoren, me përjashtim të rasteve kur përdorimi i tyre kërkohet me ligj ose kur tregohet se ka mungesa të rënda distike ose ushqyese.


Faqja 36 nga 54

5.2.6 Përgatitjet e mikro-organizmave dhe enzimave të përdorura zakonisht në përpunimin e ushqimeve mund të përdoren, me përjashtim të mikro-organizmave të modifikuara gjenetikisht dhe produkteve të tyre. Përpunuesit duhet të përdorin mikro-organizma të rritura në substrate biologjike (që janë të përbërë tërësisht nga përbërës biologjikë) dhe substanca të listuara në Pjesën B, nëse janë të disponueshëm. Kjo përfshin kulturat që janë përgatitur ose shtuar në vetë njësinë.

5.7 Metodat e Përpunimit Standartet: 5.3.1 Produktet bio duhet të përpunohen në një mënyrë të tillë që të ruajnë vlerat ushqyese. 5.3.2 Përpunuesit duhet të zgjedhin metoda që kufizojnë numrin dhe sasinë e shtuesve dhe

ndihmësve të përpunimit jo-biologjikë. 5.3.3 Teknikat e përdorura për të përpunuar produktet bio duhet të jenë me natyrë biologjike,

fizike e mekanike. Çdo shtues, ndihmës përpunimi ose materiale të tjera që veprojnë kimikisht ose modifikojnë ushqimin bio duhet të kufizohen dhe duhet të jenë të listuara në Pjesën D, Aneksi III.

5.3.4 Nxjerrja (ekstraktimi) duhet të zhvillohet vetëm me anë të ujit, metanolit, vajrave bimorë

e shtazorë, uthullës, dyoksidit të karbonit dhe azotit. Të gjitha këto duhet të jenë të një cilësie të përshtatshme për qëllimin e përdorimit.

5.3.5 Rrezatimi është i ndaluar. 5.3.6 Paisjet e filtrimit nuk duhet të përmbajnë asbest, ose nuk duhet të përdoren teknika ose

substanca që mund të ndikojnë negativisht në produkt. 5.3.7 Kushtet e mëposhtme për ruajtjen janë të lejuara (për substancat e lejuara në këto

kushte shih Pjesën D): a. Atmosferë e kontrolluar; b. Kontroll i temperaturës; c. Tharja; d. Rregullimi i lagështisë.

5.3.8 Gazi etilen është i lejuar për të ndihmuar pjekjen e produktit. 5.3.9 Përdorimi i mikrovalëve, rrezeve jonike si dhe organizmave të modifikuara gjenetikisht

(kafshë, bimë, ose të tjera), pjesë ose qeliza të organizmave të modifikuara gjenetikisht (materiali gjenetik ose të tjera), dhe qeliza ose produkte të organizmave të modifikuara gjenetikisht, është i ndaluar.


Faqja 37 nga 54

5.7 Kontrolli i Sëmundjeve e Dëmtuesve Standartet: 5.4.1 Një trajtuesi/përpunuesi i kërkohet të menaxhojë dëmtuesit dhe duhet të përdorë

metodat e mëposhtme sipas këtyre prioriteteve: a. Metodat parandaluese si përçarje, eliminim i habitatet dhe hyrjes në ndërtesa; b. Metodat mekanike, fizike e biologjike; c. Substancat sipas Anekseve të Standarteve të BioAdria-s; d. Substanca (të ndryshme nga pesticidet) që përdoren në kurthe (trape).

5.4.2 Praktikat e ndaluara të kontrollit të sëmundjeve përfshijnë, por nuk janë të kufizuara

vetëm, substancat dhe metodat e mëposhtme: a. Pesticidet që nuk janë të listuara në Pjesën D, Aneksi I; b. Tymosje me oksid etileni, metil bromid, alumin fosfid, heksaklorocikloheksane

(HCH; Lindani) ose substanca të tjera që nuk janë të listuara në Pjesën D, Aneksi I;

c. Rrezatim jonik. 5.4.3 Të gjitha masat parandaluese që duhet të ndërmerren për të ndaluar shfaqjen e

dëmtuesve duhet të dokumentohen duke monitoruar. Nëse infektimi ndodh pavarësisht nga masat e marra, në mjaft raste masa të intensifikuara pastrimi mjaftojnë për të eliminuar origjinën e infektimit nëse ai mund të lokalizohet e mënjanohet në kohë. Nëse masat e mëtejshme janë të pashmangshme, metodat e kontrollit të listuara në pikën 5.4.1 duhet të kenë preferencë përpara përdorimit të substancave kimike.

5.4.4 Përdorimi ose aplikimi direkt i një metode apo materiali të ndaluar bën që ai produkt të

mos jetë më biologjik, dhe si i tillë nuk mund të etiketohet e tregtohet më me logon e BioAdria. Operatori duhet të marrë masat paraprake të nevojshme për të parandaluar ndotjen, duke përfshirë edhe lëvizjen e produktit bio nga ndërtesa ku është magazinuar ose përpunohet, dhe masa për të dezinfektuar pajisjet ose ndërtesat. Aplikimi i substancave të ndaluara mbi paisje ose ndërtesa nuk duhet të ndotë produktin bio të trajtuar ose përpunuar aty. Aplikimi i substancave të ndaluara mbi paisje ose ndërtesa nuk duhet të rrezikojë integritetin biologjik të produktit të trajtuar ose përpunuar aty.

5.4.5 Siguria dhe kontrollet e cilësisë për substanca të dëmshme duhet të përfshihet si një

masa shtesë sigurie, në mënyrë që të shmangen sa më shumë të jetë e mundur metodat dhe substancat që dëmtojnë mjedisin. Punonjësit duhet të udhëzohen e instruktohen në mënyrën e duhur dhe në intervale të rregullta mbi karakteristikat e veçantë të përpunimit biologjik dhe standartet e BioAdria-s.

5.4.6 Të gjithë përpunuesit/trajtuesit duhet të kenë e mbajnë rregullisht dokumentet dhe

shënimet e mëposhtme në versionet aktuale e të mëparshme në çdo kohë, në mënyrë që të përmbushin këto standarte: - Përshkrim të përgjithshëm të produktit së bashku me një deklaratë për të gjithë

përbërësit, duke specifikuar sasitë dhe cilësinë e certifikuar; - Një listë të të gjithë furnizuesve me një deklaratë mbi të gjitha lëndët e para dhe

statusin e certifikimit të tyre; - Përshkrim të përgjithshëm të sistemit të sigurisë së cilësisë duke përfshirë raportin

e inspektimit (së bashku me rezultatet e tij); - Një listë të trajnimeve të zhvilluara në kuadrin e bujqësisë biologjike dhe

standarteve të BioAdria-s; - Një listë të materialeve paketuese të përdorura; - Një listë të agjentëve pastrues, dizinfektantëve dhe pesticideve të përdorura;


Faqja 38 nga 54

- Një listë të ndërtesave kur prodhohet, magazinohet, të makinave e paisjeve dhe funksioneve të tyre;

- Recetat e përgatitjes e përbërjes së produktit të përpunuar.

5.7 Pastrimi, Dezinfektimi dhe Higjienizimi i Ushqimit dhe Ndërtesave Përpunuese të Ushqimit

Standartet: 5.5.1 Operatorët duhet të përfshijnë në planin e menaxhimit të sistemit seksionin për

pastrimin dhe dezinfektimin.

5.5.2 Operatorët duhet të ndërmarrin të gjitha masat paraprake për të mbrojtur ushqimin bio

nga ndotja prej substancave të ndaluara në bujqësinë bio dhe prej trajtimeve, dëmtuesve, organizmave që shkaktojnë sëmundje, si dhe substancave të huaja.

5.5.3 Vetëm uji dhe substancat e listuara në Pjesën D, Aneksi III, si ndihmës të përpunimit

mund të përdoren pas vjeljes si pastrues ose dezinfektantë në kontakt direkt me ushqimin bio.

5.5.4 Njësitë që përdorin pastrues, higjienizues, dhe dezinfektues në sipërfaqet që janë në

kontakt me ushqimin, duhet t’i përdorin ato në një mënyrë që të ruhet integriteti bio i ushqimit.

5.5.5 Operatori duhet të zhvillojë një ndërhyrje midis përdorimit të çdo pastruesi, higjienizuesi, ose dezinfektuesi dhe kontaktit të ushqimit bio me këtë sipërfaqe, ndërhyrje e mjaftueshme kjo për të parandaluar ndotjen e këtij ushqimi nga mbetjet.

5.5.6 Kurthet me avull dhe filtrat duhet të përdoren për të mënjanuar shtuesit jo-të

avullueshëm nga uji i valuar.

5.5.7 Trajtuesit duhet të diferencojnë qartësisht substancat e përdorura për pastrim, dizinfektim dhe higjienizim të paisjeve për trajtimin e ushqimit dhe sipërfaqeve në kontakt me ushqimin nga ato substanca që përdoren direkt në ushqim.

5.5.8 Trajtuesit dhe përpunuesit duhet të përdorin mjete fizike e mekanike të tilla si ajër i thatë, ajër i lagësht, përjashtim, dhe metoda të tjera jo-kimike, furnizim të përshtatshëm me ujë dhe substancat që paraqiten në Aneksin III për të parandaluar ndotjen mikrobiologjike.

5.5.9 Substancat e përfshira në Aneksin III duhet të vlerësohen nga kriteri për përpunimin dhe trajtimin e substancave që përmbahen në Aneksin III / C.

5.5.10 Metodat e pastrimit dhe substancat e përdorura për të, duhet të mbahen shënim në një

mënyrë të kuptueshme për t’u paraqitur gjatë inspektimit. Në raste dyshimi, metodat e pastrimit dhe substancat e përdorura duhet të kontrollohen përpara përdorimit nga BioAdria dhe trupa e certifikimit.


Faqja 39 nga 54

5.6 Paketimi Standartet: 5.6.1 Ushqimi bio duhet të paketohet në materiale paketuese që shkaktojnë impaktin më të

vogël të mundshëm në mjedis. Kur është e mundur ushqimet bio duhet të paketohen në paketim të ripërdorshëm, të ricikluar, të riciklueshëm ose të biodegradueshëm.

5.6.2 Materiali paketues nuk duhet të ndotë ose dëmtojë cilësinë e ushqimit bio (p.sh.

nëpërmjet migrimit të substancave). 5.6.3 Materialet paketuese dhe enët ruajtëse (konteinerët), ose enët e tjera që përmbajnë

fungicidë, ruajtës sintetikë janë të ndaluara. 5.6.4 Produktet bio nuk duhet të paketohen në qese\çanta ose konteinerë të ripërdorur që

kanë qenë në kontakt me çfarëdolloj substance që mund të kompromentojë integritetin bio të produktit ose përbërësit të vendosur në këto konteinerë.

5.6.5 Materialet e mëposhtme të paketimit janë të ndaluara:

- Dru i trajtuar ose që përmban mbetje; - PVC dhe plastika të tjera të klorinuara; - Laminatet alumini plastike dhe kanaçet e pijeve.

5.6.6 Një vëmendje e veçantë, në kontekstin e këtyre standarteve, duhet t’i kushtohet

përdorimit me kursim të lëndëve të para dhe minimizimit të ndikimit në mjedis të prodhimit, përdorimit dhe heqjes së materialeve paketuese.

5.6.7 Roli i paketimit duhet të jetë i kufizuar vetëm në qenien e tij të një mjeti që përmbush

kërkesat higjienike dhe ruan kushtet dhe cilësinë sensoriale të produkteve.

5.7 Ruajta (magazinimi), mbushja e shisheve, futja në thasë dhe transporti

Standartet: 5.7.1 Të gjitha produktet e prodhuara, respektivisht lëndët e para, përbërësit dhe të mirat

bazë të përdorura për t’i prodhuar ato, të cilat janë në përputhje me këto standarte duhet të ruhen e transportohen në një mënyrë të tillë që të minimizohet dëmtimi i cilësisë së tyre dhe dëmtimi ndaj mjedisit. Për këtë arsye distancat e transportimit duhet të mbahen në minimum.

5.7.2 Ruajtja në kushte të veçanta (atmosferë e kontrolluar, kontrolli i temperaturës,

rregullimi i thatësirës dhe lagështisë) është i lejuar. 5.7.3 Është e ndaluar të përdoren mjetet ruajtëse, respektivisht konteinerët ose siloset e

silazhin që përmbajnë mbetje të, p.sh. OMGJ-ve, fungicideve, ruajtësve sintetikë. 5.7.4 Produktet duhet të jenë qartësisht e pagabueshmërisht të etiketuar gjatë ruajtjes e

transportit; kjo pikë zbatohet veçanërisht për bizneset të cilët ruajnë, përpunojnë dhe transportojnë produkte të prodhuara në mënyrë konvencionale së bashku me ato bio. Etiketimi gjatë transportit duhet të jetë eksplicit.


Faqja 40 nga 54

5.7.5 Trupëzimi dhe përzierja me lëndët e para e produktet e papërpunuara të cilët nuk janë prodhuar sipas këtyre standarteve duhet të bëhet e pamundur dhe është rreptësisht e ndaluar.

VI. Etiketimi

Etiketimi i produkteve bën të mundur identifikimin ligjërisht nga tregtari të produktit. Standartet: 6.1.1 Emri dhe adresa e personit ose kompanisë ligjërisht përgjegjëse për prodhimin ose

përpunimin e produktit duhet të jenë të përfshira në etiketë. 6.1.2 Për t’u etiketuar si “produkt i bujqësisë bio” ose termat e tjerë ekuivalentë të mbrojtur,

një produkt duhet të përmbushë të paktën këto standarte. 6.1.3 Etiketimi dhe deklarimi i përbërësve duhet të jetë i vërtetë, i qartë dhe në një formë të

tillë që të bëjë të mundur krahasimin e lehtë me produktet e tjera. Duhet të jetë absolutisht shumë e qartë për konsumatorin se cilët përbërës vijnë nga burime të certifikuara bio.

6.1.4 Produktet e përziera ku jo të gjithë përbërësit, duke përfshirë edhe shtuesit, janë me

origjinë biologjike dhe produktet të cilët janë plotësisht në përputhje me këto standarte, duhet të etiketohen në mënyrën e mëposhtme (përqindjet në këtë seksion i referohen peshës së lëndës së parë): a. Të paktën 95% e përbërësve janë ose rrjedhin nga origjinë e certifikuar bio sipas

këtyre standarteve, produktet mund të etiketohen si “të certifikuar bio” ose me ekuivalenten e këtij termi dhe duhet të mbajnë shenjën e BioAdria-s për produktet bio. Kjo shenjë duhet të tregojë se produkti është i mbuluar nga një trupë certifikimi;

b. Kur më pak se 95% por jo më shumë se 70% e përbërësve janë me origjinë të certifikuar bio, produkti nuk mund të quhet “bio” dhe nuk mund të mbajë shenjën e BioAdria-s. Në këtë etiketë duhet të shkruhet fjalia: “bërë me përbërës bio”, dhe duhet bërë e mundur që në etiketë të përcaktohen qartësisht përqindjet e raportet e përbërësve bio. Një tregues se produkti është i mbuluar nga një trupë certifikimi mund të përdoret, pranë treguesit të përqindjes së përbërësve bio;

c. Kur më pak se 70% e përbërësve janë me origjinë të certifikuar bio, treguesi se një përbërës është bio mund të vihet në listën e përbërësve. Një produkt i tillë nuk mund të mbajë shenjën e BioAdria- dhe as treguesin e trupës së certifikimit.

6.1.5 Të gjithë përbërësit e një produkti me shumë përbërës duhet të listohen në etiketën e

produktit sipas rendit të përqindjes së peshës që ata zënë. Duhet të jetë e dukshme se cilët përbërës janë me origjinë të certifikuar bio dhe cilët jo. Të gjithë shtuesit duhet të listohen me emrin e tyre të plotë.

Nëse erëzat përbëjnë më pak se 2% të peshës totale të produktit, ato mund të listohen nën emërtimin “erëza” pa përcaktuar përqindjen.

6.1.6 Përbërësit ose produktet që vijnë nga mbledhja e bimëve të egra duhet të deklarohen

si të tilla, si edhe si bio. 6.1.6 Uji i pijshëm dhe kripa e shtuar nuk duhet të përfshihen në llogaritjen e përqindjes së

përbërësve bio.


Faqja 41 nga 54

6.1.7 Etiketa për produktet në kalim duhet të jetë qartësisht e dallueshme nga etiketa e produkteve bio.

6.1.8 (shih gjithashtu 2.3) Produktet bio nuk duhet të etiketohen si produkte pa-OMGJ në

kontekstin e këtyre standarteve. Çdo referencë ndaj inxhinierisë gjenetike në etiketën e produkteve duhet të kufizohet te fakti që gjatë metodave të prodhimit e përpunimit nuk janë përdorur OMGJ.


Faqja 42 nga 54

Pjesa D - Anekset ANEKSI I

A. Plehrat dhe pasuruesit e tokës

Emri Përshkrimi, kërkesat për përbërjen, kushtet e përdorimit Produkte të përbëra ose produkte që përmbajnë vetëm materiale të listuara më poshtë

Plehu i fermës Produkt që përmban një përzierje të jashtëqitjeve të kafshëve dhe lëndëve bimore (shtrati i kafshëve) Nevoja e njohjes nga organizmi certifikues. Të dhëna për speciet e kafshëve I ardhur nga një ekonomi e gjerë

Plehu i fermës i tharë dhe plehu i shpendëve i dehidratuar

Nevoja e njohjes nga organizmi certifikues Të dhëna për speciet e kafshëve I ardhur nga një ekonomi e gjerë

Jashtëqitjet e përbëra të kafshëve, duke përfishirë plehun e shpendëve dhe plehun e përbërë të fermës

Nevoja e njohjes nga organizmi certifikues Të dhëna për speciet e kafshëve Të ndaluara në qoftë se vijnë nga rritje industriale

Jashtëqitjet e lëngshme të kafshëve

Përdoret pas fermentimit të kontrolluar dhe /ose hollimit të përshtatshëm Nevoja e njohjes nga organizmi certifikues Të dhëna për speciet e kafshëve Të ndaluara në qoftë se kanë origjinë nga rritje industriale

Mbeturina shtëpiake të përbëra ose të fermentuara

Produkte të fituara nga mbeturinat shtëpiake të ndara sipas origjinës, të cilat i janë nënshtruar përzierjes ose fermentimit anaerobik për prodhimin e biogazit Vetëm mbeturina bimore dhe shtazore Vetëm kur prodhohen nga një sistem grumbullimi të mbyllur dhe të monitoruar, të pranuar nga shteti anëtar Maksimumi i përqendrimeve në mg/kg në lëndë të thatë: kadmium: 0.7; bakër: 70; nikel: 25; plumb: 45; zink: 200; mërkur: 0.4; krom (i përgjithshëm): 70; krom (VI): 0 (*) Nevoja e njohjes nga organizmi certifikues

Turbe Përdorim i kufizuar në ortikulturë (floriculturë, arboriculturë, fidanishte)

Argjilat (p.sh. Përlite, vermiculite etj.)

Mbetjet e kërpudhave Përbërja fillestare e substratit duhet të jetë e kufizuar në produktet e listës aktuale

Jashtëqitjet e krimbave (parazitëve) dhe insekteve

Guano Nevoja e njohjes nga organizmi certifikues Materiale bimore të përziera Produkte të fituara nga perzierja e materialeve bimore, të cilat i janë


Faqja 43 nga 54

ose të fermentuara nënshtruar përzierjes ose fermentimit anaerobik për prodhimin e biogazit Nevoja e njohjes nga organizmi certifikues

Produkte ose nënprodukte me origjinë shtazore si më poshtë: miell gjaku miell thundrash miell brirësh miell kockash miell peshku miell mishi miell puplash, flokësh leshi gëzofi flokë produkte bulmeti

Nevoja e njohjes nga organizmi certifikues Maksimumi i përqendrimit në mg/kg të lëndës së thatë të kromit (VI) Maksimumi i përqendrimit në mg/kg të lëndës së thatë të kromit (VI)

Produkte dhe nënprodukte me origjinë bimore për plehra (p.sh. miell farash vajore, levozhga kakaos, mbështjellja e maltit etj.)

Leshterikët dhe produktet me bazë leshteriku

Të fituara direkt nga: i) përpunime fizike që përfshijnë dehidratimin, ngrirjen dhe copëtimin ii) ekstraktim me tretësire ujore ose acidë dhe/ose tretësirë bazike iii) fermentimi Nevoja e njohjes nga organizmi certifikues

Pluhur sharre dhe tallash druri

Dru i patrajtuar kimikisht pas prerjes

Lëvore druri e përbërë Dru i patrajtuar kimikisht pas prerjes Hi druri Nga dru i patrajtuar kimikisht pas prerjes Shkëmbinj të butë me bazë fosfate

Përmbajtje e kadmiumit më e vogël ose e barabartë me 90 mg/kg P2O5

Fosfat alumin-kalcium Përmbajtje e kadmiumit më e vogël ose e barabartë me 90 mg/kg P2O5 Përdorimi i kufizuar i tokave bazike (pH > 7.5)

Skorjet bazike Nevoja e njohjes nga organizmi certifikues Kripë kaliumi e papërpunuar (p.sh. kainit, silvinit etj.)

Nevoja e njohjes nga organizmi certifikues

Sulfat kaliumi, mundësisht të përmbaj, kripë magnezi

Produkt i fituar nga kripa e kadmiumit e papërpunuar me proces ekstraktimi fizik dhe gjithashtu të përmbajë mundësisht kripëra magnezi Nevoja e njohjes nga organizmi certifikues

Karbonat kalciumi me origjinë natyrale (p.sh. shkumës, gurë gëlqeror, shkumës fosfatik etj)

Karbonat magnezi dhe kalciumi me origjinë natyrale (p.sh. shkumës magnezik, gurë gëlqeror magnezi etj.)

Vetëm me origjinë natyrale Nevoja e njohjes nga organizmi certifikues

Sulfat magnezi (psh kieserite)

Tretësirë klorur kalciumi Trajtues i gjetheve të pemës së mollës, pas identifikimit të mangësisë së kalciumit


Faqja 44 nga 54


Sulfat kalciumi (gips) Vetëm me origjinë natyrale

Gëlqere industriale nga prodhimi i sheqerit


Squfuri elementar Nevoja e njohjes nga organizmi certifikues Elementet gjurmë Nevoja e njohjes nga autoriteti ose organizmi inspektues Klorur kaliumi Vetëm kripë guri

Nevoja e njohjes nga organizmi certifikues Miell guri

B. Pesticidet I. Substancat me origjinë bimore ose shtazore Emri Përshkrimi, kërkesat për përbërjen, kushtet e përdorimit Azadiraktina e ekstraktuar nga Azadirachta indica

Insekticide Nevoja e njohjes nga organizmi certifikues

Dyllë blete Agjent krasitës Xhelatinë Insecticide Proteina te hidrolizuara Atraktues

Vetëm në aplikime të autorizuara e kombinuar me produkte të tjera të përshtatshme të shtojcës II, pjesa B

Lecitina Fungicid Ekstrakte nga Nicotiana tabacum (tretësirë ujore)

Insekticid Vetëm kundër morrave në pemët e frutave subtropikale (p.sh. portokalle, limonë) dhe frutave tropikale (p.sh. banane) Përdoret vetëm në fillim për bimët tropikale Nevoja e njohjes nga organizmi certifikues

Vajra bimore (p.sh. vaj mente, vaj pishe, vaj qimioni)

Insekticid, acaricide, fungicide dhe ngadalsues i mbirjes

Piretrin ekstraktuar nga Chrysanthemum cinerariaefolium

Insekticid Nevoja e njohjes nga organizmi certifikues

Kuasia ekstraktuar nga Quassia amara

Insekticid, neveritës (jo atraktues)

Rotenonë ekstraktuar nga Derris spp. dhe Lonchocarpus spp. dhe Terphrosia spp.

Insekticid Nevoja e njohjes nga organizmi certifikues

1. Mikroorganizmat e përdorura për kontrollin biologjik të dëmtuesve Emri Përshkrimi, kërkesat për përbërjen, kushtet e përdorimit Mikroorganizmat (bakterie, viruse dhe kërpudha) p.sh. Bacillus thuringiensis, Granulose virus etj.

Vetëm produkte të pamodifikuara gjenetikisht

2. Substancat e përdorura në kurthe dhe/ose shpërndarës


Faqja 45 nga 54

Emri Përshkrimi, kërkesat për përbërjen, kushtet e përdorimit Fosfat diamoni Atraktues

Vetëm në kurthë

Metaldehid Moluskicid Vetëm në kurthë që përmbajnë neveritës për speciet e kafshëve të mëdha

Feromonet Atraktues; me sjellje shkatërruese seksuale Vetëm në kurthët dhe shpërndarësit

Piretroidet (vetëm deltametrin ose lambdaksihalotrin)

Insekticid Vetëm në kurthë me atraktues specifik Vetëm kundër Batrocera oleae dhe Ceretitis capitata Nevoja e njohjes nga organizmi certifikues

3. Substanca të tjera të përdorimit tradicional në bujqësinë organike Emri Përshkrimi, kërkesat për përbërjen, kushtet e përdorimit Bakër në formën e hidroksidit të bakrit, oksiklorurit të bakrit, sulfat bakri (tribazik), oksid bakri

Fungicide Nevoja e njohjes nga organizmi certifikues

Etilen Për ruajtjen e ngjyrës së bananes Kripë kaliumi i acideve yndyrore (sapun i butë)

Insekticid

Kalinite Parandalues i pjekjes së bananes Polisulfit kalciumi Fungicid, insekticid, acaricid


Vaj parafine Insekticid, acaricid Vajra minerale Insekticide, fungicide

Vetëm në pemët frutore, vreshta, ullinj dhe bimë tropikale (p.sh. banane) Nevoja e njohjes nga organizmi certifikues

Permanganat kaliumi Fungicide, baktericide Vetëm në pemët frutore, ullinj dhe vreshta

Rërë kuarcore Neveritës Squfur Fungicid, acaricid, neveritës

II. Produkte për kontrollin e dëmtuesve dhe sëmundjeve në stalla dhe impiante: Produkte të listuara më sipër. Rodenticidet.


Faqja 46 nga 54

ANEKSI II

A. Ushqimi i kafshëve I. Materialet ushqyese me origjinë bimore 1.1 Drithërat, produktet dhe nënproduktet e tyre. Në këtë kategori janë përfshirë substancat e

mëposhtme: - Tërshërë si kokërr, tufë, lëvore dhe krunde; - Elbi si kokërr, protein dhe miell mesatar dhe krundë; - orizi si kokërr, oriz i thyer, krundë dhe embrion; meli si kokërr; - Thekër si kokërr, miell mesatar dhe krundë; - Sorghum si kokërr; - gruri si kokërr, miell mesatar, krunde, ushqim glutënoz, gluten dhe embrion; - drithëraTriticale si kokërr; - Misër si kokërr, krundë, miell mesatar, embrion dhe gluten; - Malt ;

1.2 Farat vajore, frutat vajore, produktet dhe nënproduktet e tyre. Në këtë kategori janë përfshirë substancat e mëposhtme: - fara të pjekura, embrioni dhe cipa; - farat e sojës si farë, e pjekur, embrioni dhe cipa; - fara e lulediellit si farë dhe embrion; - pambuku si farë dhe embrion fare; - fara e lirit si farë dhe embrion; - kokrra palmës si embrion; - farat e pjekura të rrepës së bardhë si embrion dhe lëvore; - farat e kungullit e pjekur; - pulpa ullirit (nga ekstraksioni fizik i ullinjve).

1.3 Farat lëguminozë, produktet dhe nënproduktet e tyre. Në këtë kategori janë përfshirë substancat e mëposhtme: - bizele si farë; - buxhak si farë e marrë nga një trajtim i përshtatshëm me nxehtësi; - bizele si farë, miellra mesatare dhe krundë; - batha si farë, miellra mesatare dhe krundë; - lupini si farë. - 1.4 Zhardhokët rrënjorë, produktet dhe nënproduktet e tyre. Në këtë kategori janë përfshirë

substancat e mëposhtme: - pulpa e panxhar sheqerit, - panxhar i tharë, - patate, - patate e ëmbël, - maniok si rrënjë, - pulpa e patates (nënprodukt i ekstraktimit të niseshtesë së patates) - niseshteja e patates, - proteina e patates.

1.5 Fara dhe fruta të tjera, produktet dhe nënproduktet e tyre. Në këtë kategori janë përfshirë substancat e mëposhtme: - pulpa e agrumeve, - pulpa e mollës, - pulpa e domates, - pulpa e rrushit. - 1.6 Foragjeret dhe forazhet e trasha. Në këtë kategori janë përfshirë substancat e mëposhtme: - jonxhë - miell jonxhë, - tërfil, - miell tërfili, - bari (marrë nga bimët foragjere), - miell bari, - sanë, - silazh, - kashtë drithërash, - rrënjë bimësh për foragjerë.


Faqja 47 nga 54

1.7 Bimë të tjera, produktet dhe nënproduktet e tyre. Në këtë kategori janë përfshirë substancat e mëposhtme: - melasa si agjent lidhës në ushqimet e përbëra me miell aglash (marrë nga tharja dhe shtypja e

aglave dhe të lara për të reduktuar përmbajtjen e jodit); - pluhurat dhe ekstraktet e bimëve; - ekstrakti i proteinave bimore (për kafshët e reja); - erëzat dhe aromat.

II. Ushqimi për kafshë me origjinë shtazore 2.1 Qumështi dhe nënproduktet e tij. Në këtë kategori janë përfshirë substancat e mëposhtme: Qumësht i freskët, qumësht pluhur, qumësht i skremuar, qumësht i skremuar pluhur, gjalpë, gjalpë pluhur, hirrë, hirrë pluhur, hirrë pluhur me pak sheqer, proteinat e hirrës pluhur (ekstraktuar me trajtim fizik), kazein pluhur dhe laktozë pluhur. 2.2. Peshk dhe kafshë të tjera deti, produktet dhe nënproduktet e tyre. Në këtë kategori janë përfshirë substancat e mëposhtme: peshk, vaj peshku dhe vaj i parafinuar i mëlçisë së merlucit; peshk moluskan, hidrolizate dhe proteolizate të marra nga veprimi i një enzime, në formë të tretshme ose jo, miell peshku. III. Ushqimi për kafshë me origjinë minerale Në këtë kategori janë përfshirë substancat e mëposhtme:

- Natriumi: kripë deti e parafinuar kripë guri e papërpunuar sulfat natriumi karbonat natriumi bikarbonat natriumi klorur natriumi

- Kalcium: Guackat e kafshëve ujore (përfshirë kockat e sepieve) karbonat kalciumi laktat kalciumi glukonat kalciumi

- Fosfori: precipitati i fosfatit bikalcik i kockave fosfat bikalcik i defluorinuar

- Squfuri: sulfat natriumi

B. Shtesat ushqimore në ushqimin për kafshë, substanca të caktuara të përdorura në ushqyerjen e kafshëve dhe lëndët ndihmëse të përpunimit të

përdorura në ushqimet e kafshëve I. Shtesat ushqimore në ushqimin për kafshë 1.1 Elementet gjurmë. Në këtë kategori janë përfshirë substancat e mëposhtme:

E1

Hekuri: karbonat hekuri (II) sulfat hekuri (II) monohidrat oksid ferric (III)

E2

Jodi: Jodur kalciumi, anhider Jodur kalciumi, hekzahidrat Jodur lakciumi

E3

Kobalt: sulfat kobalti (II), monohidrat dhe/ose heptahidrat


Faqja 48 nga 54

karbonati bazik i kobaltit (II), monohidrat E4

Bakër: oksid bakri (II) karbonati bazik I bakrit (II), monohidrat sulfati bakrit (mono dhe/ose tetrahidrat

E5

Mangani: karbonat mangani (II) oksid mangani dhe oksid manganik sulfat mangani (II), mono dhe/ose tetrahidrat

E6

Zink: karbonat zinku oksid zinku sulfat zinku, mono dhe/ose heptahidrat

E7 Molibden: molibdat amoni, molibdat natriumi

E8

Seleni: selenat natriumi selenit natriumi

1.2 Vitaminat, provitaminat dhe substancat e përcaktuara mirë kimikisht që kanë efekt të ngjashëm. Në këtë kategori janë përfshirë substancat e mëposhtme: - të preferueshme marrë nga lëndë të para që ndodhen në mënyrë natyrale në ushqimin për kafshët, - vitaminat sintetike identike me vitaminat natyrale vetëm për kafshët monogastrite. 1.3 Enzimat. 1.4 Mikroorganizmat. 1.5 Konservantet. Në këtë kategori janë përfshirë substancat e mëposhtme:

E 236 Acidi formik vetëm për silazhe E 260 Acidi acetik vetëm për silazhe E 270 Acidi laktik vetëm për silazhe E 280 Acidi propionik vetëm për silazhe

1.6 Agjentët lidhës, antiglomerantet dhe koaguluesit. Në këtë kategori janë përfshirë substancat e mëposhtme:

E 551b Silice koloidale E 551c Kiselgur E 553 Sepiolit E 558 Bentonit E 559 Argjili kaolinitike E 561 Vermikulite E 599 Perlit

II. Produkte të caktuara të përdorura në ushqyerjen e kafshëve. Në këtë kategori janë përfshirë produktet e mëposhtme: 2.1 Lëndët ndihmëse të përpunimin për silazh. Në këtë kategori janë përfshirë produktet e mëposhtme: - kripa e detit, kripa e gurit e papërpunuar, enzimat, majatë, hirra, sheqeri, pulpa e panxhar sheqerit, mielli i grurit, melasa dhe bakteriet laktike, acetike, formike dhe propionike. Kur kushtet e motit nuk lejojnë fermentimin e duhur, autoriteti ose organizmi inspektues mund të autorizojë përdorimin e acideve laktike, formike, propionike dhe acetike për prodhimin e silazhit.

C. Produktet e autorizuara për pastrimin dhe dezinfektimin e stallave dhe impianteve (p.sh. pajisje dhe enë)

- Sapun kaliumi dhe natriumi - Ujë dhe avull - Qumësht gëlqereje - Gëlqere - Gëlqere e pashuar


Faqja 49 nga 54

- Hipoklorit natriumi (p.sh. si lëng zbardhues) - Soda kaustike - Potas kaustik - Peroksid hidrogjeni - Esenca natyrale të bimëve - Acid citrik, peracetik, formik, laktik, oksalik dhe acetik - Alkool - Acid nitrik (për pajisjet e bulmetit) - Acid fosforik (për pajisjet e bulmetit) - Formaldehid - Produkte për pastrim dhe dezinfektim për pajisjet e qumështit - Karbonat natriumi

ANEKSI III

A. PËRBËRËSIT ME ORIGJINË JOBUJQËSORE

Emri Kushtet specifike E 170 Karbonat kalciumi Autorizohen të gjitha funksionet, përveç

ngjyrimit E 270 Acid laktik E 290 Dyoksid karboni E 296 Acid malik E 300 Acid askorbik E 306 Ekstrakt i pasur i tokoferolit Antioksidant në yndyrna dhe vajra E 322 Lecitina E 330 Acid citrik E 333 Citrat kalciumi E 334 Acid tartrik (L(+)-) E 335 Tartrat natriumi E 336 Tartrat kaliumi E 341 (i) Monofosfat kalciumi Agjent rritës për vetërritjen në miell E 400 Acid algjinik E 401 Alginat natriumi E 402 Alginat kaliumi E 406 Agar E 407 Karagenan E 410 Locust bean gum E 412 Guar gum E 413 Tragacanth gum E 414 Goma arabike E 415 Goma xanthan E 416 Karaga gum E 422 Glicerol Ekstrakt bimor E 440(i) Pektin E 500 Karbonat natriumi E 501 Karbonat kaliumi E 503 Karbonat amoni E 504 Karbonat magnezi E 516 Sulfat kalciumi Mbartës E 524 Hidroksid natriumi Trajtues i sipërfaqës i Laugengebäck E 551 Dioksid silici Agjent kundër pjekjes për erëzat E 938 Argon E 941 Azot


Faqja 50 nga 54

E 948 Oksigjen A.2 Aromatizuesit të etiketuar si substanca aromatizuese natyrale A.3 Uji dhe kripa

Uji i pijshëm Kripa (me komponentë bazë klorurin e natriumit ose klorurin e kaliumit), në përgjithësi të përdorura në përpunimin e ushqimit.

A.4 Preparatet e mikroorganizmave Çdo preparat i mikroorganizmave normalisht i përdorur në përpunimin e ushqimeve, me përjashtim të mikroorganizmave gjenetikisht të modifikuara.

A.5 Mineralet (duke përfshirë edhe elemente gjurme), vitaminat, aminoacidet dhe komponimet e tjera të azotit: Mineralet (duke përfshirë edhe elemente gjurme), vitaminat, aminoacidet dhe komponimet e tjera të azotit janë të lejueshme vetëm në qoftë se përdorimi i tyre është i lejuar me ligj në produktet ushqimore ku ato janë përfshirë.

B. LËNDËT NDIHMËSE TË PËRPUNIMIT DHE PRODUKTE TË TJERA TË CILAT MUND TË PËRDOREN PËR PËRPUNIMIN E PËRBËRËSVE ME

ORIGJINË BUJQËSORE NGA PRODHIMI ORGANIK

Emri Kushtet specifike Ujë Klorur kalciumi Agjent koagulues Karbonat kalciumi Hidroksid kalciumi Sulfat kalciumi Agjent koagulues Klorur magnezi (ose nigar) Agjent koagulues Karbonat kaliumi Tharës i rrushit Karbonat natriumi Prodhim sheqeri Hidroksid natriumi prodhim sheqeri

prodhim vaji nga farat e pjekura (Brassica spp) Acid sulfurik Prodhim sheqeri Izopropanol (propan-2-ol) Në procesin e kristalizimit në prodhimin e sheqerit

Për një [...] periudhë deri me 31.12.2006 Dyoksid karboni Azot Etanol tretës Acid tanik Për qëllime filtrimi Albumina tek e bardha e vezës Kazein Xhelatin Vajra vegjetal Agjent lubrifikues, çlirues ose antishkumues Dyoksid silici Xhel ose tretësirë koloidale Karbon aktiv Pudër Bentonit Kaolin Tokë diatomike Perlite Lëvozhga e lajthisë Miell orizi Dyll blete Agjent çlirues Carnauba ëax Agjent çlirues

Preparatet e mikroorganizmave dhe të enzimave: Çdo preparat i mikroorganizmave dhe i enzimave normalisht të përdorur si lëndë ndihmëse në përpunimin e ushqimeve, me përjashtim të organizmave gjenetikisht të modifikuar.


Faqja 51 nga 54

C. PËRBËRËSIT ME ORIGJINË BUJQËSORE, TË CILET NUK JANË PRODHUAR ORGANIKISHT

C1. Produktet bimore të papërpunuara, si dhe produktet e rrjedhura prej tyre nga përpunimi sipas përkufizimit 2(a) të hyrjes së kësaj shtojce: C1.1. Frutat dhe farat e ngrënshme: Lënde Quercus spp. Arra cola Cola acuminata Rrush frengu Ribes uva-crispa Frut pasioni Passiflora edulis Manaferrë (e tharë) Rubus idaeus Stafidhe e kuqe (e tharë) Ribes rubrum

C1.2. Erëzat dhe barërat e ngrënshme: Arrë hindri Myristica fragrans, deri më 31.12.2000 Piper jeshil Piper nigrum, deri më 30.4.2001 Piper (Peruvian) Schinus mollë L. Fara rrepë Armoracia rusticana Lesser galanga Alpina officinarum Saffloëer floëer Carthamus tinctorius Ëatercress herb Nasturtium officinale

C1.3 Të ndryshme: alga, duke përfshirë leshterikët, të lejuar në përgatitjen e produkteve ushqimore konvencionale. C.2 Produkte bimore, të përpunuara nga procese sipas përkufizimit të pikës 2(b) të hyrjes së kësaj shtojce. C.2.1 Yndyrnat dhe vajrat të ose jo të rafinuara, por jo të modifikuara kimikisht, të marra nga bimë të ndryshme, si: Kakao Theobroma cacao Arrë kokosi Cocos nucifera Ulli Olea europaea Lule dielli Helianthus annuus Palm Elaeis guineensis Rrepë Brassica napus, rapa Saffloëer Carthamus tinctorius Susam Sesames indicum Soja Glycine max

C.2.2 Sheqerërat, niseshteja dhe produkte të tjera të marra nga drithërat dhe bimët zhardhokore:

Sheqer nga panxhar sheqeri Fruktozë Fletë orizi Bukë pa maja Niseshte nga orizi dhe misri, të pamodifikuara kimikisht

C.2.3 Të ndryshme: Coriander, i tymosur Coriandrum sativum deri më 31.12.2000 Protein bizeleje Pisum spp.

- Rum, i marrë vetëm nga lëngu i kallam sheqerit. - Kirsch, i përgatitur në bazë të frutave dhe aromatizuesve sipas seksionit A.2. të kësaj shtojce. Përzjerje e bimëve e lejuar në përgatitjen e produkteve ushqimore konvencionale dhe duke i dhënë cilësitë e ngjyrës dhe shijes së ëmbëlsirave, vetëm në përgatitjen e “Gummi Bärcheu”. - Përzierje të pipereve: piper nigrum, Schinus mollë dhe Schinus terebinthifolium,


Faqja 52 nga 54

C.3 Produkte shtazore: - organizmat ujorë, që nuk rrjedhin nga akuakultura dhe lejohen në përgatitjen e produkteve ushqimore konvencionale; gjalpqumështi pluhur; xhelatinë; mjaltë.

ANEKSI IV

Numri maksimal i kafshëve për ha

Numri maksimal i kafshëve për ha Klasa ose speciet

Numri maksimal i kafshëve për ha Ekuivalent për 170 kg N/ha/vit

Njëthundrak mbi 6 muaj 2 Viça për majmëri 5 Gjedhë të tjerë më të vegjël së një vit 5 Gjedhë meshkuj nga 1 deri në 2 vjeç 3.3 Gjedhë femra nga 1 deri në 2 vjeç 3.3 Gjedhë meshkuj 2 ose mbi 2 vjeç 2 Mëshqerra riprodhuese 2.5 Mëshqerra për majmëri 2.5 Lopë për qumësht 2 Lopë qumështi për reformim 2 Lopë të tjera 2.5 Lepuj riprodhimi 100 Dele 13.3 Dhi 13.3 Derra 74 Dosa riprodhimi 6.5 Derra për majmëri 14 Derra të tjerë 14 Pula për tavolinë 580 Pula për vezë 230


Faqja 53 nga 54

ANEKSI V Sipërfaqet minimale të mbuluara dhe të pambuluara dhe karakteristikat e tjera të vendndodhjes për specie dhe tipe të ndryshme prodhimi.

A. GJEDHËT, DELET DHE DERRAT

Sipërfaqja e mbuluar (sipërfaqja neto e disponueshme për kafshët)

Sipërfaqet e zbuluara (sipërfaqet e lira, duke përfshirë kullotat)

Pesha e gjallë minimale (kg)

M2/kokë

M2/kokë

Gjedhët dhe njëthundrakë për riprodhim dhe majmëri

Deri në 100 Deri në 200 Deri në 350 Deri në 350

1.5 2.5 4.0 5 me një minimum 1 m2/100 kg

1.1 1.9 3 3.7 me një minimum 0.75 m2 /100 kg

Lopë qumështi 6 4.5 Dema për riprodhim 10 30 Dele dhe dhi 1.5 dele/dhi

0.35 qingja/keca 2.5

2.5 0.5 për qingja/keca

Dosa me gica deri në 40 ditë

7.5 dosa 2.5

Derra për majmëri Deri në 50 Deri në 85 Deri në 110

0.8 1.1 1.3

0.6 0.8 1

Derra Mbi 40 ditë dhe mbi 30 kg

0.6 0.4

Gica 2.5 femër 6.0 mashkull

1.9 8.0


Faqja 54 nga 54

B. SHPENDËT

Sipërfaqja e

mbuluar (sipërfaqja neto e disponueshme për kafshët)

Sipërfaqet e zbuluara (sipërfaqet e lira në m2 në qarkullim/kokë No)

Kafshë/m2 cm furrik/kafshë fole Pula për vezë 6 18 8 pula për fole

ose në rastin e foleve të përbashkëta 120 cm2/zog

4, duke siguruar që nuk kalohet kufiri 170 kg të N/ha/vit

Shpendë për majmëri (në strehim fiks)

10 me një maksimum 21 kg peshë e gjallë/m2

20 (vetëm për kafshë shtëpiake)

4 zogj për mish dhe kafshë shtëpiake 4.5 rosa 10 gjela deti 15 pata Për të gjitha speciet e përmendura më sipër nuk duhet të kalohet kufiri 170 kg të N/ha/vit.

Shpendë për majmëri (në strehim të levizshëm)

16 (*) në strehim të lëvizshëm shpendësh me një maksimum 30 kg peshë e gjallë/m2

2.5, duke siguruar që të mos kalohet kufiri i 170 kg të n/ha/vit

(*) Vetëm në rastet e strehimeve të lëvizshme nuk duhet të kalojë 150 m2 sipërfaqe dyshemeje të cilat mbeten hapur natën.

Documents

Standarti i BioAdria-s - Albinspekt · që prej vitit 2001, në baza rajonale. Që prej vitit 2005 ajo u shndërrua në një shoqatë kombëtare, ashtu siç është edhe sot. Gjeografia