SVEUILITE JOSIPA JURJA STROSSMAYERA U OSIJEKU

EKONOMSKI FAKULTET U OSIJEKU

DIPLOMSKI STUDIJ

OSIJEK

Anita Iljki

SEMINARSKI RAD IZ KOLEGIJA REVIZIJA FINANCIJSKIH INSTITUCIJA

FORENZINA REVIZIJA

Mentor:

doc.dr.sc. Ivo Mijo

Osijek, 2014.

Sadraj

1. UVOD ................................................................................................................................................. 1

2. POJMOVNO ODREENJE PRIJEVARE ......................................................................................... 3

2.1. Prijevara kao objekt ispitivanja forenzine revizije ..................................................................... 3

2.1.2. Oblici prijevare ...................................................................................................................... 5

2.2. Trokut prijevare ............................................................................................................................ 7

2.2.1. Pritisak ................................................................................................................................... 7

2.2.2. Racionalizacija ...................................................................................................................... 8

2.2.3. Prilika .................................................................................................................................... 9

2.3. Psiholoki profil poinitelja prijevara ........................................................................................ 10

3. ULOGA FORENZINE REVIZIJE U OTKRIVANJU PRIJEVARA ............................................ 14

3.1. Povijesni razvoj forenzine revizije ........................................................................................... 14

3.2. Proces forenzine revizije .......................................................................................................... 15

3.2.1. Pokretanje istrage ................................................................................................................ 16

3.2.2. Definiranje teorije o prijevari .............................................................................................. 16

3.2.3. Sastavljanje plana istrage .................................................................................................... 17

3.2.4. Prikupljanje dokaza ............................................................................................................. 18

3.2.5. Provoenje intervjua ............................................................................................................ 18

3.3. Interne kontrole u funkciji sprjeavanja prijevara ...................................................................... 20

3.3.1. Elementi sustava internih kontrola ...................................................................................... 21

3.3.2. Vrste internih kontrola ......................................................................................................... 22

3.3.3. Uloga interne revizije u sprjeavanju prijevara ................................................................... 23

4. POSTUPAK PROVOENJA FORENZINE REVIZIJE ............................................................... 26

4.1. Prepoznavanje crvenih zastavica i detekcija prijevare ............................................................ 26

4.1.1. Upozoravajui znaci prijevare ............................................................................................. 26

4.1.2. Detekcija prijevare............................................................................................................... 29

4.2. Procjena rizika od prijevare ........................................................................................................ 30

4.3. Metode prikupljanja dokaza u forenzinoj reviziji ..................................................................... 32

4.3.1. Data mining tehnike ............................................................................................................ 32

4.3.2. Digitalna analiza podataka u poduzeu ............................................................................... 33

4.3.3. Analitiki postupci............................................................................................................... 34

4.3.4. Promatranje i inspekcija ...................................................................................................... 36

4.3.5. Ostale metode prikupljanja dokaza u forenzinoj reviziji ................................................... 36

4.4. Izvjetavanje o rezultatima rada forenzine revizije .................................................................. 37

4.4.1. Dijelovi izvjetaja forenzine revizije ................................................................................. 38

4.4.2. Svjedoenje na sudu ............................................................................................................ 40

5. ZAKLJUAK ................................................................................................................................... 41

POPIS LITERATURE .......................................................................................................................... 43

POPIS SLIKA ....................................................................................................................................... 45

POPIS TABLICA .................................................................................................................................. 45

POPIS GRAFIKONA ............................................................................................................................ 45

1

1. UVOD

Prijevara, iako je prisutna stoljeima u poslovnom svijetu danas poprima velike razmjere u

novanim tetama za poduzea, vjerovnike i investitore. Korporativni skandali koji su

uzrokovali propast mnogih poduzea, banaka i investicijskih fondova utjecali su na nagli

razvoj forenzine revizije. Regulatori, poduzea, zaposlenici, vlasnici, vjerovnici nastoje

zatititi vlastite interese te interese drugih kako bi trina konkurencija bila to pravednija i

efikasnija. Kako bi, ukoliko sumnjaju na prijevaru, interesno utjecajne skupine mogle zatiti

svoje interese mogu angairati forenzinog revizora. Forenzina revizija je grana revizijske

profesije kojom se bave forenzini revizori odnosno istraitelji prijevara koji su svoje znanje i

vjetine usmjerili na prouavanje, istraivanje, otkrivanje i sprjeavanje prijevara.

Ovim radom istraiti e se i objasniti uloga i znaaj forenzine revizije, takoer istraiti

prijevara i njezin utjecaj na poduzea, vlasnike i vjerovnike. Istaknut e se vanost forenzine

revizije u suvremenom poslovanju te ispitati razlika izmeu revizora i forenzinih revizora.

Pomou prikupljenih sekundarnih podataka analizirat e se injenice o poiniteljima prijevare

i poinjenim prijevarama pomou kojih e se poblie objasniti zato dolazi do prijevara u

poduzeu, koji su motivi poinitelja te kako otkriti i sprijeiti prijevare. Promatrat e se razvoj

forenzine revizije, njena uloga, procesi te metode i tehnike koje se koriste prilikom rada

forenzine revizije.

Pristupni rad Forenzina revizija poblie e objasniti ulogu i znaaj forenzine revizije te

istaknuti vanost u otkrivanju i sprjeavanju prijevarnog financijskog izvjetavanja i objasniti

naine i alate u prikupljanju dokaza. Odgovoriti e se na pitanja kada je potrebno pozvati

forenzinog revizora, koja je razlika, a koja slinost izmeu rada eksternog revizora i

forenzinog revizora, koji je zadatak forenzine revizije, koje vrste prijevara su najuestalije,

koje prijevare uine najvie financijskih potekoa za poduzee, pomou kojih metoda se

moe otkriti prijevara te kolika je vanost procjene rizika za poduzee. Koristi e se

sekundarni izvori podataka sa naglaskom na knjige, strune asopise i publikacije.

Rad je podijeljen u 5 poglavlja, a zapoinje sa uvodom te analizom prijevara pomou koje se

promatra pojmovno odreenje prijevare, povijest prijevare, oblici prijevare, trokut prijevare te

psiholoki profil poinitelja. U sredinjem djelu rada teoretski e se objasniti uloga forenzine

revizije u sprjeavanju prijevare, analiziranje povijesnog razvoja forenzine revizije, procesa

2

forenzine revizije te znaaj internih kontrola u sprjeavanju i otkrivanju prijevara. U zadnjem

poglavlju rada opisuje se postupak provoenja forenzine revizije u kojem se promatra

prepoznavanje crvenih zastavica odnosno upozoravajuih znakova i detekcija prijevare,

analizira se procjena rizika od prijevare, metode prikupljanja dokaza u forenzinoj revizije te

se analizira izvjetavanje o rezultatima rada forenzinog revizora. U radu se takoer nalaze

zakljuak, popis literature, popis grafikona, tablica i slika.

3

2. POJMOVNO ODREENJE PRIJEVARE

Prijevara se moe definirati kao svaka aktivnost iji je primarni cilj stjecanje financijske

koristi na nezakonit nain, a pritom dolazi do nanoenja tete drugim osobama. Borbu protiv

prijevare poslovni svijet vodi ve stoljeima. Prema definiciji Udruenja ovlatenih

istraivaa prijevara (ACFE) prijevara se definira kao koritenje profesije i iskustva za osobnu

korist kroz promiljeno zloupotrebljavanje ili krau resursa odnosno krau imovine

poduzea.1 Isto tako Udruenje ovlatenih istraivaa prijevara def