T.C. ANKARA ÜNİVERSİTESİ

SOSYAL BİLİMLER ENSTİTÜSÜ MÜZE EĞİTİMİ ANABİLİM DALI

TÜRKİYEDEKİ ARKEOLOJİ MÜZELERİNDE YAPILAN EĞİTSEL FAALİYETLER

DÖNEM PROJESİ

DANIŞMAN

PROF. DR. HAYAT ERKANAL

HAZIRLAYAN

TÜLAY ERDOĞAN

ANKARA 2003

İÇİNDEKİLER ÖNSÖZ..........................................................................................................................I I.BÖLÜM MÜZE NEDİR?........................................................................................................................................1

MÜZECİLİK NEDİR?...............................................................................................................................2

MÜZE EĞİTİMİ NEDİR?..........................................................................................................................3

MÜZE ÇEŞİTLERİ...................................................................................................................................6

II.BÖLÜM TÜRKİYEDEKİ ARKEOLOJİ MÜZELERİ VE BU MÜZELERDE YAPILAN EĞİTSEL FAALİYETLER....7

ADANA ARKEOLOJİ MÜZESİ................................................................................................................8

AFYON ARKEOLOJİ MÜZESİ.................................................................................................................8

ANADOLU MEDENİYETLERİ MÜZESİ...................................................................................................8

ANTALYA ARKEOLOJİ MÜZESİ...........................................................................................................11

BANDIRMA ARKEOLOJİ MÜZESİ........................................................................................................11

BODRUM SU ALTI ARKEOLOJİ MÜZESİ............................................................................................12

BODRUM KALESİ.................................................................................................................................12

BURSA ARKEOLOJİ MÜZESİ...............................................................................................................13

DİYARBAKIR ARKEOLOJİ MÜZESİ.....................................................................................................13

EDİRNE ARKEOLOJİ MÜZESİ.............................................................................................................14

EFES ARKEOLOJİ MÜZESİ................................................................................................................14

ELAZIĞ ARKEOLOJİ MÜZESİ..............................................................................................................15

ERZURUM ARKEOLOJİ MÜZESİ.........................................................................................................15

ESKİŞEHİR ARKEOLOJİ MÜZESİ........................................................................................................15

GAZİANTEP ARKEOLOJİ MÜZESİ.......................................................................................................16

GORDİON ARKEOLOJİ MÜZESİ..........................................................................................................16

İSTANBUL ARKEOLOJİ MÜZESİ.........................................................................................................17

İZMİR ARKEOLOJİ MÜZESİ.................................................................................................................17

KASTAMONU ARKEOLOJİ MÜZESİ....................................................................................................18

KONYA ARKEOLOJİ MÜZESİ..............................................................................................................18

SAMSUN ARKEOLOJİ MÜZESİ............................................................................................................18

URFA ARKEOLOJİ MÜZESİ.................................................................................................................18

UŞAK ARKEOLOJİ MÜZESİ.................................................................................................................19

III.BÖLÜM

ÖNERİLER............................................................................................................................................20

BİBLİYOGRAFYA. ................................................................................................................................21

ÖNSÖZ

Bu araştırmada, Türkiye’de bulunan arkeoloji müzeleri ve bu müzelerde

yapılan eğitsel faaliyetler araştırılmıştır.

Araştırma, üç bölümden oluşmaktadır. I.bölümde müze, müzecilik, müze

eğitimi ve müze çeşitleri kavramlarının tanımlarına yer verilmiştir.

II. bölümde Türkiye’de bulunan arkeoloji müzeleri hakkında kısa tarihsel

bilgiler verilerek , bu müzelerde yapılan eğitim programlarına yer verilmiştir.

III. bölümde ise öneriler yer almıştır.

Bu alanda araştırma sırasında bana yol gösteren hocam Prof.Dr. Hayat

Erkanal’a , araştırma çalışmalarında yardımlarından yararlandığım Prof. Dr. Bekir

Onur’a , Anadolu Medeniyetleri Müzesi Arkeolog Müze Eğitim Uzmanı Halil

Demirdelen’e, maddi ve manevi desteğini benden esirgemeyen aileme teşekkür

ediyorum.

Tülay Erdoğan

Ankara,2003

I

I. BÖLÜM MÜZE NEDİR ?

“Müze” kelimesi eski Yunanca’dan alınmış bir kelime olup bilimler tapınağı

anlamına gelmektedir. Bu anlamda ilk müze Hellenistlik devri kültür merkezlerinden

M.Ö. 300 yılında İskenderiye’de I.Ptolemaios zamanında meydana getirilmiştir. Bu

devirde sanata, bilime önem veren okullar bir araya gelerek müzeleri meydana

getiriyordu. Dolayısıyla bu yerlerde bugün olduğu gibi eski çağlara ait sanat eserleri

bulunmazdı. Bu gün bildiğimiz müzelerse insanların fikren gelişmeleri sanat

eserlerine karşı ilgilerin uyanması sonunda meydana gelmiştir. Bilhassa orta çağın

skolastik zihniyetlerinden kurtulan insanlar, daha hızlı ulaşım imkanı veren taşıtlar

sayesinde daha sık seyahat ederek eski dünyanın kültür varlıklarıyla yakından temas

etme imkanı bulmuşlardır.

İlk medeni müze 1683 yılında İngiltere’de Oxford Üniversitesinde

kurulmuştur. Elias Asyhmole’nin koleksiyonlarından faydalanarak kurulan bu müzeye

“ Ashmolel Müzesi “ adı verilmiştir. Bir üniversite bünyesinde kurulan müzeler

XVII.yüzyılda bütün vatandaşların faydalanabileceği birer müessese haline

getirilmiştir.

Önceden sanat eserlerinin toplanıp muhafaza edildiği bir yer olan müzeler bu

gün genel öğretimin , her yaştaki insanların düzenli olarak bilgi aldıkları bir program

dahilinde bilgi aldıkları birer kültür müessesidir. Bu amaca hizmet etmek için

müzeler her zaman koleksiyonlarını artırmakta ve bunları halkın en iyi bir şekilde

istifadesine sunmaktadır. Bu bakımdan müzeler tek bir ifade ile birer kültür

müesseseleridir.

Müze; “Toplumun bilimsel ve kültürel geçmişini yansıtan ve geleceğini

biçimleyecek öğeleri araştıran, toplayan koruyan , sergileyen , belgeleyen, yaşatan

ve yönlendiren yaygın bir eğitim kurumudur” ( Atagök, 1990 ) .

Müzelerin amaç ve görevleri ülkemizde T.C. Kültür Bakanlığı Anıtlar ve

Müzeler Genel Müdürlüğü’nce hazırlanan, Müzeler İç Hizmetler Yönetmeliğinde şu

şekilde belirlenmiştir:

“Madde 5- Her müzede, kendi alanı ile ilgili ilmi, eğitim, teknik ve yönetim

hizmetlerini başarı ile uygulamak , yürütmek ve yurt kalkınmasına yardımcı olmak

amacıyla;

a) Mevcut eserlerle, mümkün olduğu ölçüde kronolojik bir sistem içinde ilmi

teşhir yapılır.

b) Depolardaki eserler sağlıklı bir şekilde korunur, depolar ilmi çalışmalara imkan

verecek şekilde düzenlenir.

c) Kadrosunda bulunan uzman elemanları ile taşınır ve taşınmaz kültür

varlıkları üzerinde ilmi araştırmalar yapılır, tanıtılması sağlanır.

d) Müzede ve müze dışında eğitsel eğitici kurslar, konferanslar, geziler

düzenlenir. Çevrenin kültür hayatının geliştirilmesine , kültürel ve turistik

değerlerimizin halka tanıtılmasına , eski eser kaçakçılığı, tahrip ve gizli

kazılarla yurdun milli değerlerini yok edici faaliyetlerin önlenmesine çalışır.

e) 2863 sayılı Kanun kapsamına giren korunması gerekli taşınır kültür

varlıklarının müzelere kazandırılması için gerekli tedbirler alınır.

f) 2863 sayılı Kanun kapsamına giren taşınır ve taşınmaz kültür varlıklarının

korunması ve değerlendirilmesi sağlanır.

MÜZECİLİK NEDİR ?

Müzecilik ilk olarak müzelerin batıda , soyluların kişisel zevk için çeşitli sanat

eserlerini ya da kumandanların ganimetlerini bir araya toplamaları sonucunda

ortaya çıkmıştır.

Müzeciliğin ilk ortaya çıktığı tarihlerde biriktirme toplama dışında hiçbir amaca

hizmet etmediği görülmektedir. İnsanların kendi evlerinde, tapınaklarda , kiliselerde

toplanan eserlerin zamanla halka sunulmaya başlanması ile müzeciliğin

amaçlarında çok boyutluluğun ilk adımları atılmıştır.

“ Doğa bilimlerinden güzel sanatlara kadar çok geniş bir alana yayılan

koleksiyonculuk çabaları, bugün artık tasnif etme , kataloglama , yerleştirme, tanıtma

ve eğitici işlevlere açık tutma gibi, yalnız müzeciliği ilgilendiren uzmanlık düzeyindeki

bilgilere dönüşmüştür. Bu bilgiler, genellikle geçen yüzyılda hızlanan endüstri

devriminin ortaya çıkardığı yeni uzmanlık alanlarıyla da yakından ilgilidir. Böylece

müzecilik birtakım eşsiz parçaları toplamaktan ibaret olan geleneksel dar ölçülerin

dışına taşmış , yeni ve çağdaş bir müzecilik kavramı, bu yüzyılın başlarından itibaren

ortaya çıkmıştır ”( Özsezgin,1985 ) .

Geleneksel müzecilik daha çok arama, toplama, koruma, bakımını yapma ve

sergileme anlayışıyla sınırlıydı. Buna karşılık çağdaş müzecilik iletişim kurma ve

eğitme işlevlerini vurgulamaktadır. Böylece edilgin bir müzecilik anlayışından etkin ,

dinamik, etkileşimci ve katılımcı bir müzecilik anlayışına geçilmiştir.Temel amacı

müzenin koleksiyonları ile kitlelerin gereksinmeleri ve ilgileri arasında ilişki kurmaktır.

Vurgu nesnelerin üzerinden insanların üzerine kaymıştır. İnsanlara yaşantı olanağı

sunmak önem kazanmıştır (Onur, 2000) .

Çağdaş Müzecilik anlayışının temelinde ise , her tür müzenin kendi konusu

içinde , olabildiğince çok eseri toplayıp, korunmasını sağlamak ve bunları halkın

yararına sunmak amacı vardır. Böylece günümüzde müzeler, tarih, sanat, ve kültür

yuvaları olma çabası içinde bunun gerektirdiği görevleri en iyi biçimde yerine getirme

amacını gütmektedirler.

“ 20. yy ortalarında müzecilikte asıl amaç kültür ve bilimin toplumun tüm

kesimine aktarılması olarak gelişmiş, bu nedenle eğitim, toplama, koruma, inceleme ,

değerlendirme ve sergilemenin önünde yönlendirici etkinlik olarak biçimlenmiştir.

Günümüzde müzeler birer yaygın eğitim kurumu olarak halkı eğitmeyi, kültür ve bilimi

topluma aktarmayı hedefleyerek iletişim ve halkla ilişkileri başlıca yöntemler olarak

kullanmaya yönelmişlerdir. Müze sadece bir bina ve koleksiyon değildir; müze toplar,

fakat bir depo değildir; müze korur, fakat bir buzluk değildir; müze belgeleri oluşturur,

fakat bir kütüphane değildir; müze eğitir, fakat bir okul değildir. Müzeler üstlendikleri

görevleri nedeniyle, birer açık üniversite, her hangi bir ailenin tüm fertlerinin

eğlenerek öğrenebileceği öğrenmenin bir zevk olabileceği kültür merkezidir ”

(Atagök, 1990) .

İlk ortaya çıktığından bu yana toplumsal hareketlilikten etkilenen müzeciliğin

amaç ve görevlerinde değişiklikler olmuştur. Önemli olan , bu değişikliklere çabuk

uyum sağlamak ve böylece çocuklara yetişkinlere , uzmanlara sunulacak bilgi ve

sergilemede günün amacına uygun hareket edebilmektir.

MÜZE EĞİTİMİ NEDİR ?

Halka sunma ( sergileme ) amacı toplanan eserlerin müze binalarında

sergilenmesi ile birlikte çoğalmış ve beraberinde müzelere çeşitli görevler

yüklemiştir. Toplanan bu eserler çoğaldıkça, depolanması, korunması, belgelenmesi

gibi işlerin doğmasına yol açmıştır. Gitgide eserleri sadece sergileme yetmemiş,

bunları halkın beğenisini kazanacak şekilde sunma yolları aranmış , koruma,

belgeleme, depolama gibi işler birer uzmanlık alanı durumuna gelmiştir. Her geçen

gün yeni bir işlev kazanan müzeler sergileme işini eğitim amacı ile de yapmaya

başlamıştır. Eğitimde gerek alanla ilgili uzmana yönelik , gerekse halka yönelik

olarak planlama ve uygulama yoluna gidilmiştir.

Bir müzenin amacı olarak akla gelen en önemli konu eğitimdir. Müzeler,

kendi kadrolarının sürekli araştırmaları ve kendi koleksiyonları üzerinde çalışmaları

olmadan bu amacı gerçekleştiremezler. Öte yandan eğitim amacı koleksiyon için

tek amaç olamaz. Aynı zamanda teşhir edilen eşyanın bir albenisi olması gerekir.

Bu yalnız sanat müzelerinin değil bütün müzelerin başlıca özelliğidir.

Müzeler sürekli çoğalan ve gelişen amaç ve görevler doğrultusunda

çalışmalar yapmaktadırlar. Bu çalışmaları yürütürken, her yeniliği yakalayacak

düzeyde olmasına dikkat edilmeli , müzelerin geleceğe yol gösterici olduğu

unutulmamalıdır. Çünkü müzeler artık sadece geçmiş dönemlere ait eserleri

depolayan ve sergileyen kurumlar değildir; aynı zamanda birer eğitim kurumlarıdır.

Eğitim de bir süreç olduğuna göre; başlangıcı ve sonu yoktur. Müzeler buna uygun

olarak üzerlerine düşen görevleri en iyi şekilde yerine getirmek zorundadırlar. Ancak

müzelerin eğitim kurumu olduğunu belirtmek tek işlevinin bu olduğu anlamına

gelmemektedir. Müzeler bir çok işlevinin yanında bir de eğitim kurumu olma özelliğini

taşımaktadırlar.

Müzelerde ve galerilerde eğitim yapmak, müzenin koleksiyonları ile müze

ziyaretçisinin gereksinmeleri ve ilgileri arasında ilişki kurmaktır. Her grubun ve her

bireyin gereksinmeleri ve ilgileri farklıdır. (Greenhill, 1999)

Müzeler bir yandan konusu gereği topladığı depoladığı, arşivlediği, koruduğu

eserlerle kültür ortamı olma amacını gerçekleştirirken , diğer yandan sergileme vb.

yolla eğitim amacını da gerçekleştirerek bu anlamda bir bütün olma özelliğine

ulaşmaktadır. Böylece, bu amaçları doğrultusunda , müzelerin kültürel ve eğitsel

görevleri şöyle sıralanabilir:

“ 1- Müze bir şeyler öğretmelidir.

2- Müze kişinin yaratıcı güçlerini geliştirmelidir.

3- Müze kişiyi topluma hazırlamalıdır.

4-Müze aynı zamanda boş zamanlarla ilgili faaliyetlerle birleştirilmelidir ”

(Rebetez, 1969) .

Tüm bunların yanında , amaçlarını gerçekleştirebilmek; görevlerini tam

anlamıyla yerine getirebilmek için müzelerde çeşitli faaliyetler yürütülmektedir:

UNESCO ‘nun 1962’de “Müzelerin Eğitimdeki Rolü” hakkında düzenlediği bölge

seminerinde bu faaliyetler şöyle sıralanmıştır;

1- Rehber eşliğinde ziyaretler: Çeşitli eğitim çalışmaları arasında müzeye en

uygun özellik taşıyanı, rehber eşliğinde yapılan ziyarettir. Basit şekli ile, rehber

eşliğindeki ziyaret sadece müze galerilerinde yapılır, fakat daha gelişmiş şekli

ile müzenin diğer kısımlarında da yapılabilir. Bu durumda ziyaret hazırlıkları ile

sonundaki tartışmalar müze dışında yapılır.

2- Diğer iç faaliyetler: Tamamen müze içinde oluşan eğitim çalışmasıyla

karıştırılmaması gereken başka faaliyetler de vardır. Bunlar ayrı konferanslar

ve kurslar ile yaratıcı sanat faaliyetleridir.

3- Müze dışındaki faaliyetler: Müze veya müzenin eğitim servisleri tarafından

gezi ve seyahatler düzenlenebilir. Müzenin türüne göre değişik şekillerde

olan bu geziler eğlendirici ve aynı zamanda eğitici içerikte olabilir.

4- Okullara ve kültür kuruluşlarına ödünç eser verme: Ödünç verilen eserin

çeşidi ve bu eserin korunması için alınan tedbirler müzenin programına göre

değişir. Genellikle diyapozitifler ve filmler ödünç verilebilir ( Rivier, 1962) .

Çağdaş eğitim anlayışı, ezberciliğe tamamen karşıdır. Bunun yerine çocuklarda

hayal gücünün , yaratıcılığın gelişmesini ön planda ele alır. Bu yeteneklere sahip bir

kimse okul yaşamı boyunca bir takım bilgileri ezberleyen bir başkasından daha

verimli olacaktır. Çünkü hayal gücü güçlü, yaratıcılığı gelişmiş bir birey öğrenmeye

daha açıktır ve ezber her zaman unutulmaya mahkumdur. Bu nedenle yaratıcı gücü

gelişmiş , estetik duyguya sahip bireyler yetiştirmek eğitimin başlıca amacı olmuş ve

bu amacını gerçekleştirmek için yararlandığı çeşitli kurumlar arasına müzeleri de

katmıştır. Müzeler estetik duygunun , yaratıcılığın , hayal gücünün gelişmesini

sağlamada ideal kurumlardır.

“Eğitim ortamı eğitsel etkinliklerin meydana geldiği, öğretme öğrenme

süreçlerindeki iletişim ve etkileşimin oluştuğu , personel , araç gereç ,tesis,

organizasyon gibi oluşturduğu çevredir. Eğitim bilimcilere göre öğrenme fiziksel ,

sosyal ve psikolojik yönlerden uygun ve hoş bir çevrede oluşabilir “ (Alkan ,1979) .

Bu açıdan bakıldığında müzeler; kazandırılması düşünülen bilgilerin somut olarak

görüleceği fiziksel; yaşamda yeri olan bir kurum olması ile sosyal; sınıf ortamı

olmadığından çocukların kendilerini rahat hissedecekleri psikolojik bir çevredir.Fiziksel

, sosyal ve psikolojik niteliklerin hepsini üzerinde toplamış bulunan müzeler, ziyaret ve

alan gezileri şeklinde bir eğitim ortamı olarak da nitelendirilebilir.

Ziyaret ve alan gezileri bilişsel ve özellikle duyusal amaçların

geliştirilmesinde yararlıdırlar. Bu ortamlar aynı zamanda zincirler , kavramlar ve

ilkelerin öğretiminde yararlı biçimde uygulanabilmekte ve özellikle normal

yöntemlerle sunulan materyalin özetlenmesi ve birleştirilmesinde yararlanılmaktadır

( Alkan, 1979) .

Böylece müzelerin, bireydeki bilişsel ve duyusal yönlerin gelişmesine

sağlayacağı katkının dikkate değer bir düzeyde olacağı görülmektedir.

MÜZE ÇEŞİTLERİ

Gerek koleksiyonların içerikleri veya nitelikleri gerekse bağlı oldukları

birimler doğrultusunda müzeler çeşitli gruplara ayrılmıştır. “ Milletlerarası Müzeler

Komitesi (ICOM) tüm müzelerin koleksiyon içeriğine göre , aşağıdaki sıralamayı

yapmıştır:

1- Sanat Tarihi Müzeleri,

2- Modern Sanat Müzeleri,

3- Arkeoloji ve Tarih Müzeleri ,

4- Etnografya ve Folklor Müzeleri,

5- Tabii Tarih Müzeleri,

6- Bölge Müzeleri,

7- İlim ve Fen Müzeleri,

8- İhtisas Müzeleri,

9- Üniversite Müzeleri,

Koleksiyonların içeriğine göre ise müzeleri şöyle sıralayabiliriz:

• Arkeoloji Müzeleri: Arkeolojik zenginlikleri içine alan , binlerce yıllık

tarihin maddi kültür belgelerini sergileyen müzelerdir. Ankara ,

İstanbul, İzmir, Konya, Antalya, Adana, Bursa Arkeoloji Müzelerimiz bu

tür müzelere örnektir.

• Tarih ve Etnografya Müzeleri: Bir ülkenin , yörenin , insan

topluluğunun ya da kurumun gelişimini sistemli olarak inceleme ve

açıklamasını yazılı, görsel ve tarihsel belgelerle kronolojik olarak

koleksiyonlarında toplamış olan müzelerdir.

• Sanat Tarihi, Sanat Müzeleri: 20.yy kadar olan tüm sanat birikimlerini

toplamış olan müzelerdir.

• Bilim ve Endüstri Müzeleri: Doğa ve Fizik bilimlerinin araştırıldığı ve

uygulandığı müzelerdir.

Koleksiyonların dışında müzeler , bulundukları ülkenin yapısı ve bağlı bulundukları

kuruluşlar bakımından da çeşitli gruplara ayrılmaktadırlar: “ Müzeler Amerika’da

olduğu gibi üniversitelere bağlı bulunmakta , Avrupa devletlerinden bazılarında

olduğu gibi Federal şehirlere bağlı olmaktadır. Fakat bunların yanında Belediyelere

bağlı müzeler de vardır ” (Gürçay,1968) .

II. BÖLÜM TÜRKİYEDEKİ ARKEOLOJİ MÜZELERİ VE BU MÜZELERDE YAPILAN EĞİTSEL

FAALİYETLER Ülkemizde Kültür Bakanlığı bünyesinde bünyesinde 99 müze bulunmaktadır.

Bunlar arkeoloji ve etnografya ağırlıklı olan müzelerdir. Arkeoloji müzelerimiz:

• Adana Arkeoloji Müzesi

• Afyon Arkeoloji Müzesi

• Anadolu Medeniyetleri Müzesi

• Antalya Arkeoloji Müzesi

• Bandırma Arkeoloji Müzesi

• Bodrum Sualtı Arkeoloji Müzesi

• Bursa Arkeoloji Müzesi

• Diyarbakır Arkeoloji Müzesi

• Edirne Arkeoloji Müzesi

• Efes Arkeoloji Müzesi

• Elazığ Arkeoloji Müzesi

• Erzurum Arkeoloji Müzesi

• Eskişehir Arkeoloji Müzesi

• Gaziantep Arkeoloji Müzesi

• Gordion Arkeoloji Müzesi

• İstanbul Arkeoloji Müzesi

• İzmir Arkeoloji Müzesi

• Kastamonu Arkeoloji Müzesi

• Konya Arkeoloji Müzesi

• Kütahya Arkeoloji Müzesi

• Muğla Arkeoloji Müzesi

• Samsun Arkeoloji Müzesi

• Urfa Arkeoloji Müzesi

• Uşak Arkeoloji Müzesi’dir “( T.C. Kültür Bakanlığı, 2002)

ADANA ARKEOLOJİ MÜZESİ : Adana’nın ve bütün Çukurova’nın tarihi eserlerinin sergilendiği müze,

Cumhuriyetin ilanından sonra 1924 yılında kurulmuştur. Bu nedenle Türkiye’nin en

eski 10 müzesinden birisidir. Müzenin Taş eserler salonunda yer alan Augusta

antik kentinden getirilen Medusalı Lahit ile Karataş , Magarsus antik kentinden

getirilen insan boyutundaki bronz karataş heykeli bu salonun en çok ilgi gören

eserleridir. Hitit İmparatorluk dönemine ait “ Dağ Kristali Heykelciği “ de çok ilgi

görmektedir.

Müze eğitim programları içinde müze hakkında bilgi veren çeşitli broşürler yer

almaktadır.

AFYON ARKEOLOJİ MÜZESİ: Müzede il ve çevresinde yer alan 40 kadar höyük ve 20 kadar antik şehirden

derlenen eserler sergilenmektedir. Kalkolitik, Eski Tunç , Hitit, Frig, Roma ve Bizans

dönemine ait kazı çalışmaları sonucu çıkarılan eserler bulunmakta. Bölgenin tipik

eserleri arasında olan “ Kapı Tipi Mezar Stelleri” , pişmiş toprak lahitler ve çeşitli

mimari eserler sergilenmektedir.

Müze eğitim programları çerçevesinde sadece müze hakkında bilgi veren

müze broşürleri yer almaktadır.

ANADOLU MEDENİYETLERİ MÜZESİ: 1921 yılında Ankara Kalesi’nin “Akkale” olarak isimlendirilen burcunda

kurulmuş , 1949 yılına kadar burada görevini sürdürmüştür. 1935 yılında Atatürk’ün

isteği doğrultusunda bir Hitit Müzesi kurulması çalışmaları başlatılmış, Osmanlı

Dönemine ait iki yapının onarılarak müze olarak kullanılmasına karar verilmiş ve

daha sonraki yıllarda Anadolu Medeniyetleri Müzesi adını almıştır. Yontma Taş

Döneminden Osmanlı Dönemi sonuna kadar Anadolu’da yaşamış pek çok uygarlığa

ait eserler sergilenmektedir (www.geocities.com)

Müze eğitim programları çerçevesinde, müze eğitiminin genel amaçlarına

yönelik programlar hazırlanmıştır. Anıtlar ve Müzeler Genel Müdürlüğü ve Milli Eğitim

Bakanlığı işbirliği ile hazırlanan hizmet içi eğitim programları çerçevesinde

düzenlenen “ Kültür ve Tabiat Varlıklarımızın Tanıtımı ve Korunması “

seminerlerinde Sosyal Bilgiler Öğretmenlerine yönelik eğitim faaliyetleri

uygulanmaktadır. Ankara’da 1999 yılından itibaren her yıl müzede bu etkinlikler

gerçekleştirilmektedir. 1 Hafta boyunca 60-70 kişilik öğretmen grubuna , müze

uzmanları tarafından çeşitli konularda seminer verilmektedir. Bu seminerler ; Ankara

dışında 2001 yılında Sivas , Gaziantep , Malatya ve Sinop’ta , 2002 yılında ise,

Kayseri ve Nevşehir’de gerçekleştirilmiştir. 2003 yılında ise Çorum’da seminer

düzenlenmiştir. Müze uzmanlarının yanı sıra il müzelerdeki uzmanlarda bu

seminerlerde eğitim görevlisi olarak ders vermektedirler. Seminerlere katılan

öğretmenlere , Kültür ve Tabiat Varlıklarımız, Anadolu Uygarlıkları, Müze Eğitimi,

Kültür Varlıklarının Restorasyonu, Konservasyonu, Sikkeler,Seminer yapılacak ilin

Arkeolojisi ve Müzesi ile Kültür ve Tabiat Varlıklarının korunması ile ilgili mevzuat

konularında bilgi verilmekte ve bu konular ile ilgili tartışmalar açılmaktadır. Ayrıca

çevredeki müzeler ile ören yerlerine de geziler öğretmenlerin yaşadıkları bölgeyi

daha iyi tanımaları ve öğrencilerine yönelik müze-okul işbirliğini kurabilecek

yöntemler üzerinde durmaları sağlanmaktadır.

Müze eğitimi etkinlikleri kapsamında ilk uygulamalar okullardan gelen

konferans taleplerinin gerçekleşmesiyle yapılmıştır. Müze uzmanları tarafından

çeşitli okullarda “ Anadolu Uygarlıkları ile Ankara İlinin Arkeolojisi “ konularında

konferanslar verilmiştir.

Ankara Üniversitesi Geliştirme Vakfı Özel İlköğretim Okulu tarafından

hazırlanan “Anadolu Uygarlıklarına Yolculuk” adındaki projenin Anadolu

Medeniyetleri Müzesi bünyesinde gerçekleştirilmesi sağlanmıştır. 2001 yılının Mart,

Nisan ve Mayıs ayında müzeye gelen 4,5,6 ve 7. sınıflara , her ay değişik bir

uygarlık hakkında uygulamalı dersler müze eğitim uzmanları tarafından verilmiştir.

Müzede ders yapma süresi 1 günde toplam 3 saatlik bir uygulama şeklindedir. Bu

programlar Anadolu Uygarlıklarını öğrenmek , kültürel çeşitliliği anlamak ve

sahiplenmek amacı doğrultusunda Okulun Drama,Resim,Müzik, İş Bilgisi ve Sosyal

Bilimler Öğretmenleri tarafından yapılan işbirliği ile gerçekleştirilmiştir.

Önceden hazırlanan programlar doğrultusunda müzeye her sınıf , her

uygarlık öğrenimi için ayrı ayrı getirilmiştir. Öğrencilerin müze ortamına alışabilmeleri

için müze bahçesinde 10-15 dakika süreli oyunlar oynanmıştır.

Müze içerisine alınan öğrencilere , müzecilik, arkeoloji, kültür gibi terimlerle

ilgili bilgiler verilmiştir. Hemen arkasındanda öğretmenleri tarafından o gün işlenilecek

olan uygarlığa ait bazı eserlerin fotoğrafları dağıtılarak, ilgili vitrinlerde o eserlerin

bulunması ve incelenmesi istenmiştir. Konular anlatılırken o döneme ait kopya eser

kopyalarının kullanılmasına özen gösterilmiştir. Bu anlatımlar 30 dakika sürmüştür.

Daha sora drama öğretmenleri nezaretinde anlatılan uygarlığa ait objelerle ilgili

drama çalışmaları yaptırılmıştır. Drama çalışmaları ile öğrenciler müzedeki objeleri

daha iyi tanıyabilmektedir. Dolayısıyla yaratıcılık boyutları gelişmekte, işbirliği

yapabilme , iletişim becerilerini geliştirme gibi önemli kazanımlar elde etmektedirler.

Öğrenciler çalışmalarına okulda ders saatlerinde devam ederek öyküler yazıp,

resim yaptırılmıştır. Böylece müzede ders yapılması eylemi sistemli ve organize bir

çalışma ile tamamlanmıştır.

2000 yılından itibaren özellikle engelli çocukların eğitim ve öğretimleri

kapsamında sosyal ve kültürel etkinliklere katılımlarını sağlamak amacıyla özel bir

programla, bilgi düzeylerine uygun şekilde müze gezilerini gerçekleştirmeleri

sağlamaktadır. Görme engelli çocuklar için önceden seçilen taklit objelere, müze

bahçesindeki bazı heykel ve kabartmalara dokunmaları sağlanmaktadır.

T.C. Adalet Bakanlığı Ankara Çocuk Islahevi Müdürlüğünde kalan çocukların

kültürel etkinlikleri için genel müze gezintisi düzenlenmektedir. Ayrıca gönüllü

kuruluşlarla yapılan işbirliği ile sokak çocukları ve okuma yazma bilmeyen

kadınlardan oluşan gruplara müzenin genel tarihçesi, arkeoloji ve müzelerin

görevleri konularında bilgi verilmiştir.

Ankara’da çocuk kültürü konusunda çalışmalar yürüten Çatı Çocuk Kültürü

Grubu 2001 yılı Mayıs ayından bu yana Müze Eğitimi konusunda hazırladığı

etkinlikleri müze ile işbirliği yaparak sürdürmektedir. Çatı Çocuk Kültürü Grubu

tarafından Sosyal Hizmetler ve Çocuk Esirgeme Kurumu bünyesindeki çocukların

müzeye getirilmesi ve etkinlik yapmaları sağlanmıştır. Çalışmalarda müzede

sergilenen objeler , arkeolojik dönemler ve uygarlıkların tanıtımı amaçlanmaktadır.

Bu konularda bilgilendirme yapılırken öykülendirme ve yaratıcı drama da

kullanılmıştır. Ayrıca müze salonlarında ve bahçede kil çalışması yapılmakta ,

oyunlar oynanmakta ve öyküler canlandırılmaktadır.

Müze Müzeler Haftası kapsamında geçici sergiler düzenlemektedir. 22 Mayıs

2000 tarihinde müzelerle ilgili şiir yarışmasında derece alan öğrencilere ödüller

verilmiştir.

22 Mayıs 2002 tarihinde TED Ankara Koleji Vakfı Özel İlköğretim Okulu

Arkeoloji Kulübü , Anadolu Medeniyetleri Müzesi işbirliği ile Müzeler Haftası kutlama

programında yer almıştır. “Uygarlıklar Defilesi” adlı gösteri Anadolu Medeniyetleri

Müzesinde sunulmuştur. Ayrıca müzede yaratıcı drama çalışmaları etkinliklerinde

bulunulmuştur.

Anadolu Medeniyetleri Müzesi üniversite öğrencilerine de müze gezilerinde ve

araştırma konularında yardımcı olmaktadır. Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler

Enstitüsü bünyesinde Müze Eğitimi Anabilim Dalı’nda yüksek lisans programı

öğrencilerine 1999-2000 öğretim yılları boyunca. “Arkeoloji Müzeleri “ konulu ders

verilmiştir. 2002 yılında “Çağdaş Müzecilik ve Gelişimi “, 2003 yılında da “

Arkeoloji Müzelerinde Eğitim” konulu dersler verilmektedir.

Halkın müzeden daha çok faydalanabilmesi için de sergileme ortamında bilgi

panoları kullanılmaktadır. Multivizyon , sinevizyon görüntüleri ile bilgi verilmesi de

ilgiyi daha çok artırmaktadır. Öğrenci ve Öğretmenlere yönelik rehber kitapların ve

broşürlerin kullanımı için gerekli hazırlıklar yapılmaktadır. Garaj depoları müze eğitim

atölyeleri haline dönüştürülmüştür.

22. Müzeler Haftası programı dahilinde Müze Haftası Çocuk Şenliği adı

altında etkinlikler düzenlenmiştir. Etkinlik çerçevesinde, kil, origami, drama, müzik,

çalışmaları, öğrencilerin seramik çalışmaları sergisi, ”Müze Evler” fotoğraf sergisi ve

mini konser düzenlenmiştir.

Müzenin eğitsel çalışmaları, rehber , broşür ve takvim gibi basılı eserler ile de

gerçekleştirilmektedir.

ANTALYA ARKEOLOJİ MÜZESİ :

Müze 13 teşhir salonu , çocuk bölümü ve açık hava galerilerinden oluşmaktadır.

Tamamı yöreye ait olan eserler genellikle kronolojik ve yer yer konularına göre teşhir

edilmektedir. Müzenin girişindeki bir salon çocuk müzesi olarak düzenlenmiş olup ,

ülkemizdeki ilk uygulamadır.

Müze eğitim programları dahilinde, müzenin eğitim atölyesi bölümünde çocuklara

müzeleri, eski eserleri sevdirmek, onlarda ilgi uyandırmak, amacıyla basit eser onarımları

ile seramik heykel, resim gibi konularda eğitsel çalışma olanakları sağlanmakta ve

üretilen eserler sergilenmektedir.Müzenin eğitim broşürleri ve afişleri de bulunmaktadır.

BANDIRMA ARKEOLOJİ MÜZESİ:

Kyzikos antik kenti ve Daskyleion ören yeri buluntularının sergilenmesi amacıyla

Bandırma Müze Yaptırma ve Yaşatma Derneği tarafından kurulan ve Kültür Bakanlığı'na

devredilerek yeniden inşa edilen müzede iki teşhir salonu, bir laboratuar, kütüphane ve

konferans salonu bulunmaktadır. Katalogun hazırlandığı tarihte ziyarete açılmamış olan

müzede, Daskyleion'a özgü Anadolu Pers sanatının özelliklerini taşıyan antemionlu ve frig

yazıtlı mezar stelleri, kazılarda çıkarılan Pers etkili pişmiş toprak kaplar ile Kyzikos antik

kendinden ve civardan elde edilen mezar stelleri sergilenmektedir.

Müzede , eğitim çalışmaları kapsamında, laboratuar, kütüphane ve konferans

salonlarında eğitim verilmektedir ( www. discoverturkey.com/bakanlık/b-a-bandırma) .

BODRUM SUALTI ARKEOLOJİ MÜZESİ:

BODRUM KALESİ :

Bodrum Kalesi iki liman arasında , üç tarafı denizlerle çevrili kayalık bir yarımada

üzerinde kurulmuştur. En yüksek yeri Fransız Kulesidir. Bu kuleden başka İngiliz , İtalyan

ve Alman Kuleleri ile Yılanlı Kule olmak üzere 4 kule daha vardır.

Müze eğitim programları çerçevesinde; Müze hakkında bilgi veren çeşitli broşürler

ve bir adet kitapçık çıkarılmıştır. Bunlar:

1- Çocuklara hitabeden , müzeyi onların anlayacağı dilde anlatan ve sonunda

onlara müze ile ilgili resimli sorular soran bir broşür.

2- Müzede yer alan sikke ve mücevherat salonu ile ortaçağ salonun da yer

alan eserlerin tanıtıldığı resimli bir broşür.

3- Serçe Limanı Cam Batığı ile ilgili bilgi veren fotokopi şeklinde bir broşür.

4- Alman Kalesi ve Avlusu hakkında bilgi veren resimli broşür.

5- Müzedeki cam eserlere ilişkin bilgi veren resimli broşür.

6- “Amphora” lara (iki kulplu sivri dipli testi) ilişkin bilgi veren resimli broşür.

7- Türk Hamamı ile ilgili bilgi veren resimli broşür.

8- Bodrum Kalesi Zindanına ait broşür.

9- T.C. Kültür Bakanlığı Anıtlar ve Müzeler Genel Müdürlüğünün çıkarmış olduğu

“Karyalı Prenses” broşürü.

10- Bodrum Turizmi Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Derneği tarafından

bastırılan “Yılanlı Kule” broşürü

11- M.S.VII. yüzyıl Doğu Roma Gemisi , Kaptanın Seyir Defteri broşürü.

Broşürler müzeyi ziyarete gelenler için bir eğitim aracı olarak düşünülebilir.

Ancak müze ziyaretçilerinin düzeyi, amacı, ziyaret süresi gibi faktörleri göz önünde

bulundurduğumuzda her zaman yararlı olabileceği de düşünülemez.

Ayrıca Yılanlı Kule’de yaratıcı drama çalışmaları yapılmakta, Bodrum Festivali

şenlikleri de burada düzenlenmektedir. Müze tiyatro oyunlarının oynandığı bir alan

olarak da değerlendirilmektedir. Top Karuganı halen sanat galerisi olarak

kullanılmaktadır. Bu broşürler dışında müze yetkilisinin müzenin yapısı ve eğitim

çalışmalarına ilişkin kaleme aldığı açıklamalar şöyledir: “ Bodrum Sualtı Arkeoloji

Müzesi, Bodrum Kalesi içinde yer almaktadır. Kalenin kulelerinde ve değişik

mekanlarındaki sergi salonları çağdaş müzecilik anlayışı içinde ve yaşamsal bir

biçimde hazırlanmıştır. Müze ziyaretçisi salonları gezerken eser ve insan ilişkisini

kurabilmekte , müze bahçesinde antik çağa kadar inen ağaç ve çiçekle

karşılaşmakta ve çeşitli hayvanlarla birlikte sevgi dolu bir dünyaya girebilmektedir.

Gerektiği zaman müze ziyaretçilerine ve öğrencilere müze uzmanları tarafından

rehberlik yapılmaktadır. Müze salonları ile ilgili broşürler bulunmaktadır. Türkiye

Müzelerinde ilk defa küçük bir kitapçık çocuklara yönelik hazırlanmış ve onlara

sunulmuştur. Bodrum kalesi ve müzenin tanıtıcı kitapları bulunmaktadır.

BURSA ARKEOLOJİ MÜZESİ: 1904 yılından 1972 yılına kadar Bursa Erkek Lisesi ve Yeşil Medresede

toplanan arkeolojik eserler, Kültür Park içerisinde yaptırılan Arkeoloji müzesine

taşınmış ve modern bir şekilde teşhir tanzimi yapılarak, 1972 yılında ziyarete

açılmıştır. Halen bu binada hizmet vermektedir. Müzede M.Ö.3. binden Bizans

Devri sonralarına kadar olan dönemde Bithynia ve Mysia bölgelerinde bulunmuş

eserler sergilenmektedir.

Müze eğitim programları çerçevesinde müzeyi tanıtıcı müze broşürleri yer

almaktadır.

DİYARBAKIR ARKEOLOJİ MÜZESİ: 1934 yılında Ulu Caminin devamı olan Senceriye Medresesinde ilk müze

açılmıştır. 1985 yılında ise Elazığ caddesi üzerinde bulunan yeni binasına

taşınmıştır. Müzede; Neolitik Çağ’dan itibaren Eski Tunç , Urartu, Asur, Hellenistlik

Roma, Bizans, Selçuklu, Akkoyunlu ve Osmanlı devirlerine ait eserler kronolojik

olarak sergilenmektedir. Çoğunluğu Artuklu döneminden kalma çok sayıda sikke

müzede teşhir edilmektedir.

Müzenin herhangi bir eğitim programı bulunmamaktadır

EDİRNE ARKEOLOJİ MÜZESİ: 1925 yılında Atatürk’ün emriyle Selimiye Camisi avlusu içinde bulunan, 1569-

1575 yılları arasında Selimiye Camisi ile beraber yapılan Mimar Sinan’ın eseri olan

Dar-ül Kurr’a medresesinde açılmıştır.

Müzenin herhangi bir eğitim programı bulunmamaktadır

EFES ARKEOLOJİ MÜZESİ: Efes Müzesi , okullara , halka eski eser bilincini aşılamak , müzeyi tanıtmak

amacıyla çeşitli eğitim –kültür etkinlikleri düzenlemektedir. Bu etkinlikler; konferans,

uygulamalı anlatım ve oyun (ilçe okullarına yönelik), sergi , yayın , takvimdir.

1- Konferans: Ağırlıklı olarak Arkeoloji kazılar ve yöreye ait buluntular

konusunda çoğunluğu Efes kazılarında çalışan Türk yabancı uzmanlar , Efes

Müzesi Müdürü ve uzmanlar tarafından aylık 2-4 konferanslık programlar

halinde düzenlenmektedir. Bu konferanslar konunun uzmanlarına olduğu

kadar ilçe halkına , öğrencilere ve konuya ilgi duyan kişilere de hitap edecek

düzeyde yapılmaktadır.

2- Uygulamalı anlatım ve oyun : İlçenin ilk ve orta dereceli okullarında

Müzecilik , Arkeoloji, eski eser kaçakçılığı konularında belli aralıklarda

konferanslar düzenlenmektedir. Bu etkinlikler müzenin konferans salonlarında

olduğu gibi , okullarda da verilmektedir. Ayrıca ilçenin ilkokullarına kış

aylarında başlayarak oyunlu Arkeoloji anlatım programları hazırlanmaktadır.

Önce tüm ilkokulların son sınıflarının öğrencilerine müzenin konferans

salonunda slaytlı konferanslar verilmekte , sonra katılan okullar arasında bir

yarışma düzenlenmektedir.

Müze ve Efes’te çeşitli yerlerde bilmece şeklinde çeşitli Arkeolojik sorular

hazırlanmakta , öğrencilerin daha önce ellerine verilmiş olan antik bir tiyatro oyunu müzenin

“Artemis” salonunda oynanmaktadır. Böyle uygulamalı yapılan eğitimin oldukça ilginç

olduğu ve çocukların eğlenirken Arkeolojiyi öğrendikleri savunulmaktadır. Yarışma sonunda

en başarılı okul birinci olmakta ve müze derneğinin sağladığı ufak armağanlar tüm

çocuklara dağıtılmaktadır.

3- 1979 yılından bu yana müzenin bünyesinde yer alan “ Hikmet Gürçay” sanat

galerisinde 15 günlük dönemler halinde çağdaş Türk ve yabancı çoğu

tanınmış sanatçıların eserleri sergilenmektedir.

Böylece müzede ziyaretçilere eski eserlerle birlikte çağdaş eserlerde

tanıtılmaktadır.

4- Efes müzesi ayrıca Yıllık çıkarmakta ve her yıl müzenin derneğince tüm bu

etkinlikleri içeren takvim bastırılmaktadır.

Bu takvimler şöyle düzenlenmiştir: İlk sayfasında müzeye ilişkin kısa bir

bilgi verilmiştir. Daha sonra her aya için ayrı bir yaprak düzenlenmiş; bu yapraklar

üzerine müzeden ören yerlerinden görüntülerin yer aldığı fotoğraflar yerleştirilmiştir.

Her yaprağın üzerinde o aya ait etkinliklerin tarihi, saati, yeri, konferans ve panel için

konuşmacıların kimler olduğu , sergilerin kime ait olduğu hakkında bilgi verilmiştir.

ELAZIĞ ARKEOLOJİ MÜZESİ: 1971 1972 yıllarında Elazığ Devlet Mimarlık ve Mühendislik Akademisi

kampüsünde 12.700 metrekarelik bir alan müze binası için tahsis edilmiş ve müze

deposu ile idari binaların yapılmasından sonra ,28 Temmuz 1982 yılında müze

ziyarete açılmıştır. Müzede Paeolitik , Neolitik, Kalkolitik, Tunç, Demir, Hellenistlik,

Roma, Bizans, Selçuklu ,Osmanlı dönemlerine ait çok sayıda ve çeşitli eserler

sergilenmektedir.

Müzenin herhangi bir eğitim programı bulunmamaktadır ERZURUM ARKEOLOJİ MÜZESİ:

1994 yılında Yakutiye Medresesi Türk İslam Eserleri ve Etnografya

müzesinin açılmasıyla Arkeoloji Müzesine dönüştürülmüştür. Müzede kazılar

Salonu, M.Ö.II.bin Trans Kafkas Kültürü Salonu , Tabiat Tarihi Salonu ve Ermeni

Katliamları Salonu bulunmaktadır.

Müzenin herhangi bir eğitim programı bulunmamaktadır.

ESKİŞEHİR ARKEOLOJİ MÜZESİ:

1945 yılında çevreden derlenen eserlerle Alaaddin Camiinde depo-müze

olarak kurulmuştur. 1966 yılında Kurşunlu Camii Külliyesine 1974 yılında Akarbaşı

semtindeki bugünkü binasına taşınmıştır. Eserler kronolojik bir düzen içinde

müzenin 3 teşhir salonunda ve bahçede sergilenmektedir.

Müze eğitim programları içinde küçük kitapçıklar ya da katlamalı yapraklar

biçiminde tasarlanan broşürler kullanılmaktadır.

GAZİANTEP ARKEOLOJİ MÜZESİ: Girişteki ince uzun salonda , genellikle geçici veya periyodik olarak değişen

konuları yansıtan sergileme yapılmaktadır. Resim ve karikatür meraklılarını müzeye

çekmek için “ arkeoloji” konulu bir resim sergisi, tıp, eczacılık, kimya, kozmetik

meraklılarına hitap eden “Antik Dönemde Tıp Aletleri” konulu iki vitrin , arkeoloji ve

müzeler dünyasındaki son gelişmeleri içeren “Diğer Müzeler ve Arkeolojik

Çalışmalardan Haberler” başlıklı bir pano ile çevredeki ören yerlerini tanıtan

resimlerin üç adet blok pano yer almaktadır. Yüzyılımızın başlarına ait ülkemizden

ve dünyanın çeşitli şehirlerinden görüntülerin yer aldığı “Kartpostallarla Eskiden

Günümüze” isimli sergi ile eski radyolar, gramofonlar telefon ve yazı makinesi, eski

saatlerle benzeri eşyalar sergilenmekte, izleyicilerin anılarıyla yakın geçmişi

yaşamları ve böylece müzeye yakınlık duymaları amaçlanmaktadır.

Sergi salonunda , ülkemizde ilk kez 60 panoyla izleyiciye sunulan “Roma

Döneminde Bir Şehirde Kuruluş Öyküsü” isimli çizgi-resimlerden oluşan bir sergi yer

almaktadır. Ayrıca Kültür Bakanlığınca yaptırılıp tanıtım amacıyla bir çok ülkeye

gönderilen “Türk Mimarlık Eserleri” ve “Arkeolojik Kültür Varlıklarımız” ile

“Yağmalanan Anadolu” isimli büyük boy fotoğrafların küçültülmüş boydaki

kopyaları da sergilenmektedir. Öte yanda “Atatürk ve Müzeler” isimli Türkçe-

İngilizce yazı ve resimlerden oluşan sergide ayrı bir köşede müzede eğitim

amacıyla ziyaretçilerin ilgisine sunulmaktadır.

Yepyeni mozaik ve heykel salonlarında ; Gaziantep kültürü adıyla

düzenlenecek dört adet büyük salonda , Barok Kültürü , Gaziantep’te yetişen ünlü

kişiler, sözlü, yazılı ve belgelerle modern müzecilik anlayışıyla ziyaretçiye

sunulmaktadır. Müze afiş ve broşürlerle de eğitim yapmaktadır.

GORDİON MÜZESİ: 1963 yılında, günümüzde yassı höyük olarak tanınan 500 nüfusa sahip küçük

bir köyün yanında kuruldu. Müzede krolonojik bir sergileme sunulmakta, her dönem

karakteristik örneklerle temsil edilmektedir.

Müze eğitimi programları çerçevesinde, 1999 yılında 3000 yıllık Frig uygarlığı

anısına konferans ve konser düzenlenmiştir. Kır tiyatrosu yapılmaktadır. Eğitim

amaçlı müzeyi tanıtıcı eğitim yaprakları verilmektedir. Gordion da 2001 yılından

itibaren her yıl 6-7-8 Haziran tarihlerinde Tarım ve Kültür şenlikleri kapsamında

“Gordion Festivali” düzenlenmektedir. Ayrıca müze afiş ve broşürleri de yer

almaktadır.

İSTANBUL ARKEOLOJİ MÜZESİ:

İstanbul Arkeoloji müzeleri ; Arkeoloji müzesi, Eski şark eserleri müzesi ve

Çinili köşk müzesi olmak üzere üç müzeden oluşmaktadır.

Müzenin eğitim programları çerçevesinde, müzenin iç ve dış mekanlarına ait

fotoğraflarla süslenmiş bir tanıtım kitapçığında müzeye ilişkin tanıtıcı bilgiler yer

almaktadır.

Türk ve İslam Eserleri Müzesi dostları ve gönüllü çalışanları tarafından “

yörükler “ başlığı altında boyama kitabı niteliğinde küçük el kitabı (Türkçe ve

İngilizce) hazırlanmıştır. Müze Kütüphanesindeki, kurucu, kuruluş , örgütlenme v.b.

hakkında yayınlarla , rehber, katalog ve monografi niteliğindeki kitaplar, ilk , orta, lise,

üniversite ve yüksek lisans öğrencilerine sunulmaktadır.

Müzenin kuruluşu ve bugüne kadarki gelişmeleri, Müdürlükçe kütüphanede

düzenlenen çeşitli toplantı, konferans, seminer ve sempozyumlar şeklindeki

etkinliklerle gerçekleştirilmektedir. Diğer yandan , ilk, orta ve lise öğrencilerine

kütüphaneden sözlü anlatımla da bilgiler verilmektedir. Bunlar dışında, yaratıcı

drama ile doğrudan ilgili olmasalar da kütüphanece yürütülen başka bir program

bulunmaktadır.

İZMİR ARKEOLOJİ MÜZESİ :

İlk arkeoloji müzesi üç senelik eser toplama ve derleme çalışmalarından sonra

1927 yılında Tepecik Semtinde bulunan Ayavukla kilisesinde ziyarete açılmıştır. 1957

yılında kültür pakta ikinci bir arkeoloji müzesi daha hizmete girmiştir. Konakta bahri

baba parkı içinde 5000metre karelik bir alanda yeni ve modern bir müze binası inşa

edilerek 11 Şubat 1984 yılında ziyarete açılmıştır.

Müze eğitim programları çerçevesinde müze kitaplığı, labaratuvarları,

fotoğrafhanesi ve konferans salonu ile her türlü ihtiyaçlara cevap verebilmektedir.

Müze afişleri ve eğitim broşürleri de bulunmaktadır.

KASTAMONU ARKEOLOJİ MÜZESİ:

Bina 1952 yılında Müze Müdürlüğü haline getirilmiştir. Müzede Kastamonu ve

civarından bulunan Hellenistik, Roma ve Bizans dönemlerine ait cam, pişmiş toprak

eserler, heykeller, mezar stelleri sergilenmektedir. Ayrıca teşhirin bir bölümü Atatürk

salonu olarak düzenlenmiş olup, Atatürk’ün 1925 yılında Kastamonu gezisinde

kullandığı çeşitli eşyalar ve fotoğraflar sergilenmektedir.

Müze eğitim programları çerçevesinde çalışma yapılmamıştır.

KONYA ARKEOLOJİ MÜZESİ :

Arkeoloji Müzesi ilk defa 1901 yılında Karma ortaokulunun güney batı

köşesindeki yapıda açılmıştır. 1927 yılında eserler sergilenmek üzere buradan

Mevla’na Müzesine 1953 yılında da İplikçi Camiine taşınmıştır. 1962 yılında ise

bugünkü müze kurularak hizmete sunulmuştur.

Müze neolitik çağdan başlamak üzere, Eski Tunç, Orta Tunç (Asur Ticaret

Kolonileri), Demir (Frig, Urartu), Klasik, Hellenistik, Roma ve Bizans devrine ait

eserler sergilenmektedir.

Müze eğitim programları içinde afiş ve müzeyi tanıtıcı broşürler yer

almaktadır.

SAMSUN ARKEOLOJİ MÜZESİ :

Samsun’da Fuar alanı içinde bulunan Arkeoloji müzesinin inşaatına 1976

yılında başlanmış ve 19 Mayıs 1981 günü ziyarete açılmıştır. Müze orta salon ve

simetrik olarak yapılmış iki yan salondan ibarettir. Müze eğitim programları içinde müze-okul işbirliği kapsamında resim dersleri yer almaktadır. Ayrıca müze broşürleri de bulunmaktadır.

URFA ARKEOLOJİ MÜZESİ :

Topkapı sarayından sonra Türkiye’nin ikinci müzesi, Türkiye’nin en büyük

arkeoloji müzesidir.

Millet Hanını Topkapı Sarayı’ndan sonra Türkiye’nin en büyük müzesine

dönüştürme projesini başlatan Şanlıurfa Valisi Muzaffer Dilek’in açıklamalarına göre,

kazılardan çıkartılan ve tüm Orta-Doğu ile Önasya tarihine ışık tutan binlerce eserin

mevcut müzeye sığmayışı ile valilik şehre Arkeoloji Müzesi kazandırma çalışmaları

içersine girmiştir. Yapılan araştırmada, bu amaca en uygun yapının Türkiye’nin en

büyük hanlarından olan Millet Hanı ve buna bağlı Askeri Kışla yapılarından oluşan

külliyenin olabileceği kararlaştırılmıştır. Mülkiyeti Maliye hazinesine ait olan bu

külliyenin Şanlıurfa İl Özel İdaresinin mali imkanları ile aslına uygun restore edilip

müze olarak kullanılması için adı geçen yerel yönetime tahsisi sağlanmıştır. Böylece,

daha önce Turizm Bakanlığı adına tahsisli 17500 metrekarelik alanı kapsayan bu

tarihi mirasın, daha fazla tahrip olması önlenerek İl Özel İdaresi Restorasyon bürosu

vasıtasıyla, Valilik eş güdümünde, ilk etapta rölöve çalışmalarına başlamıştır.

Tamamlanma aşamasında olan rölöve çalışmalarından sonra Kültür

Bakanlığı’nın ve Rölöve ve Anıtlar Bölge Kurulu’nun da görüşleri doğrultusunda

restorasyon projesinin çizilmesine geçilecektir.

Bu müzede; Arkeolojik eser sergi salonları,depolar, konferans salonu, resim

sergi salonları, kütüphane, kafeterya, restorant gibi modern bir müzede bulunması

gereken tüm unsurlar yer alacaktır. GAP Bölgesindeki arkeolojik kazıların arşiv ve

dokümantasyon merkezine de yer vermesi düşünülen bu müzede ayrıca, Dünyanın

en eski tapınakları olan Nevalı Çori ve Göbekli Tepe Tapınakları orijinaline uygun bir

biçimde yapılarak izleyicilere sunulacaktır.

Millet Hanında gerçekleştirilmesi programlanan müze projesinin

gerçekleştirilmesiyle XVI. Yüzyıl başlarına ait olduğu tahmin edilen ve harap bir

durumda olan tarihi Millet Hanı külliyesi harabelikten kurtarılacak, Avrupa Birliğine

giriş sürecinde ülkemiz önemli bir müzeye kavuşacak ve bu müzeyi gezenler M.Ö.

600.000’lerden bu yana insanlık tarihinin ve bilhassa Önasya ve Orta-Doğu tarihinin

geçirmiş olduğu tüm evreleri izleme fırsatını bulacaklardır. Restorasyonun, yaklaşık 5

yıllık bir süre içerisinde tamamlanabileceği umulmaktadır

(www.discoverturkey.com/bakanlik/b-a-urfa ) .

UŞAK ARKEOLOJİ MÜZESİ :

Milli Eğitim Müdürlüğü bünyesinde,1970 yılına kadar Müze Müdürlüğü olarak

hizmet vermiştir. 1966 yılında müze yapma fikri olarak ortaya atılmış aynı yıl müze

sahası kamulaştırılmış, 1967 yılında başlatılan müze inşaatı 1969 yılında bitirilmiş,

1970 yılında teşhir tanzimi tamamlanarak 23 Mayıs 1970 tarihinde Uşak Müze

Müdürlüğü olarak hizmete açılmıştır.

Müze eğitim programları çerçevesinde 1960’lı yılların 2. yarısında Uşak

yakınlarından Amerika’ya kaçırılan ve Kültür Bakanlığının açtığı dava sonucu 1993

yılında ülkemize geri getirilen “ Kamu Hazinesi” olarak adlandırılan Lidya

hazinelerinin bulunduğu müze katalogu yer almaktadır.

III.BÖLÜM ÖNERİLER

İnsanoğlunun tarih öncesi çağlardan günümüze kadar meydana getirdikleri,

kültür değerine sahip eserlerin toplandığı , korunduğu incelendiği bilimsel olarak

değerlendirildiği, halkın sanat zevkinin yükselmesi ve eğitimi için sergilendiği

kurumlar müzelerdir. Her yaşta , her düzeyde , her grupta , her fikirde insanın

ihtiyaçlarına cevap verebilecek sınırsız okullardır .

Eğer müzelerimiz ciddi anlamda bir eğitim çalışması yapmak istiyorsa, önce

idari yapılarına bir eğitim seksiyonu ilave etmelidirler. Bu eğitim seksiyonu Müze

Müdürünün denetiminde, Genel İdari Yapı içerisindeki Arkeoloji Seksiyonu,

Etnografya seksiyonu ve Nümizmatik seksiyonu ile birlikte koordineli çalışmalıdır. Bu

seksiyonda uzman kişiler görev almalıdır.

Ülkemizde bu araştırmada da yer aldığı üzere, müzelerde yapılan eğitsel

faaliyetler belli başlı müzelerin dışına çıkamamış ve hatta bu müzelerde yeterli

şekilde de yapılamamıştır. Bu doğrultuda müzenin öncelikle, kendi personelini, halkı ,

gençleri ve öğrencileri eğitmesi gerekmektedir.

Müzeler, konferans, sergi, rehberli gezi, yarışma gibi faaliyetleri bir araç olarak

kullanmalıdır. Tabi burada müze, hitap edeceği hedef kitlesini çok iyi belirlemelidir.

Müzeler konusunda halkın eğitiminde ülkemizdeki eserlerin tanıtılmasında

rehber kitapların , broşürlerin teksirlerin büyük etkisi olacaktır. Radyo ve televizyon

aracılığı ile yapılacak programların da müze eğitimindeki etkisi oldukça büyüktür.

Bu tür faaliyetlerin uzaman kişilerce, belirli gün ve zamanda değil sık sık

düzenlenmesi eser tahribatı ve eski eser kaçakçılığı bakımından önemlidir.

Günümüzde her işin başı eğitim olarak tanımlanmaktadır. Eğitimli ve

yetenekli personeli bulunmayan, eğitime önem vermeyen, bilimsel ve teknolojik

gelişmelerden yararlanmayan kurumların ayakta kalmaları , işlevini sürdürmeleri

mümkün değildir.

BİBLİYOGRAFYA Alkan, Cevat.” Eğitim Ortamları “. Ankara.A.Ü. EBF yayınları. 1979 .

Atagök, Tomur. “Çağdaş Müzeciliğin Anlamı “ . İstanbul. Lami Sanat Dergisi. Cihan

Matbaacılık. 1990 .

Greenhill,Edward. “ Müze Eğitimi “ . (Çev: M.Ö. Evren , E.G.Kapçı) ( Der:B.Onur)

Ankara Üniversitesi Yayınları, Ankara . 1999

Gürçay , Hikmet. “ Müze Çeşitleri “ . İstanbul. Önasya Dergisi. 1968 .

Müzeler İç Yönetmeliği. Ankara. T.C. K. Ve T. Bak. Anıtlar ve Müzeler Gn.

Md.30.04.1990. sayı: pers. ŞB. 040 / - 1578

Onur, Bekir (1999). “ Anadolu Medeniyetleri Müzesi Konferansları “. Ankara. 2000. Özsezgin, Kaya. “ Çağdaş Müzecilik ve Bazı Öneriler “ . Ankara. T.C. K. Ve T. Bak.

San. Gn. Md. Yay. 1985 .

T.C. Kültür Bakanlığı Anıtlar ve Müzeler Genel Müdürlüğü . “ Türkiye Müzeleri “.

Ankara. 2002 .

Rebetez, Pierre. “ Eğitimde Yaratıcı Melekelerin Geliştirilmesi “ . Ankara . M.E.B.

Talim ve Terbiye Kurulu Araştırma ve Değerlendirme Bürosu . 1967 .

Rivier, G.S. “ Müzelerin Eğitimdeki Rolü “ Hakkında Unesco Bölge Semineri.

İstanbul.1962 .

http:// www.discoverturkey.com/bakanlik/b-a-bandirma.html

http:// www.discoverturkey.com/bakanlik/b-a-urfa .html

http:// www.geocities.com/anadolu-muzesi/muze.html