TÜRKÇE TELAFFUZ SÖZLÜĞÜ

TÜRKÇETELAFFUZSÖZLÜĞÜ

Dr. Serhat Demirel

Türkçe Telaffuz SözlüğüDr. Serhat Demirel

Kapak/İç DüzenlemeBurhanettin Yenice

ISBN978 605 2083 57 4

İstanbul, 2021

Üniversiteler Mah. 1597. Cad. No: 13 Bilkent 06800 ANKARA+90 312 297 50 [email protected] www.rtuk.gov.tr

Bu yayının 5846 sayılı Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu’na göre her hakkı T.C. Radyo ve Televizyon Üst Kuruluna aittir. Gerçek ve tüzel kişiler tarafından izinsiz çoğaltılamaz ve dağıtılamaz.

Dilimiz Kimliğimizdir

Ülkemizde yaşayan her duyarlı vatandaşımızı sevindiren bir kararla 2017 "Türk Dili Yılı" ilan edilmişti. Başlıktaki cümleyi çokça duyduğumuz etkinliklere Üst Kurulumuz da güçlü destek verdi. Türkçenin doğru kullanımına yönelik farkındalık çalışmalarında önemli mesafeler kat ettik. Yeterli mi? Tabii ki değil. Yüz yüze ve kitle iletişim araçlarındaki iletişimlerimizde eksikliklerimizi azaltmak için daha çok emek ve çaba göstermeliyiz. İşte bu eser, Türkçemizi doğru, güzel ve anlaşılır konuşmak ve kullanmak için gösterilen çabaların bir örneğidir. RTÜK olarak, bu kitabı yayımlamaktan mutluluk ve onur duyuyoruz.

Kaçınılmaz bir gerçeklik olarak Türkçemize zarar veren yabancılaşma ile mücadele etmek sorumluluğumuzdur. Bize özgü düşünmeyi öğrenmemiz, bilimsel çalışmaları artırmamız, kültür, sanat ve edebiyat alanında seçkin eserler üretmemiz açısından doğru ve güzel Türkçe, büyük önem taşımaktadır.

Dünyanın en kadim, en yaygın konuşulan ve en zengin dillerinden biri olan Türkçemiz, bizi millet yapan değerlerin en başında gelmektedir.

Asırlar boyu büyük medeniyetlere ev sahipliği yapmış olan bu topraklarda barışın, hoşgörünün ve sevginin dili olan güzel Türkçemizi yaşatmak, korumak ve geliştirmek için her birimiz azami hassasiyet göstermeliyiz.

Çocuklarımıza ve gençlerimize, Türkçemizin güzelliklerini ve zenginliklerini öğretmeli, günlük hayatlarında da bu büyük dili doğru ve akıcı biçimde kullanmalarını teşvik etmeliyiz.

Sosyal medya mecralarında, radyo ve televizyon yayınlarında, gençlerin kendi aralarındaki konuşmalarında kullandıkları Türkçenin kısırlığını aşmayı temel görevimiz olarak görmeliyiz. Dilimizle birlikte millî ruhumuzu da güçlendirmeliyiz.

Bu minvalde Üst Kurulumuz “Radyo ve Televizyonlarda Doğru, Güzel ve Anlaşılır Türkçe Kullanımının Yaygınlaştırılması Projesi”ni hayata geçirerek, Türkçenin daha özenli kullanılması için gerekli mekanizmaların kurulup işletilmesini ve medya çalışanlarının Türkçeyi doğru kullanmalarını hedefleyen eğitim süreçlerini başlattı. Türkçemize sahip çıkmak hem sorumluluğumuz hem de zorunluluğumuzdur.

RTÜK Başkanı olarak, başta çocuklarımız, gençlerimiz ve yayıncılarımız olmak üzere her bireyin bu eserden olabildiğince faydalanmasını umuyor, kitaba katkısı olan, emeği geçen herkesi bir kez daha kutluyorum.

Ebubekir ŞAHİN RTÜK Başkanı

İçindekiler

Ön Söz ............................................................................................... 7

Sözlük Hakkında ........................................................................... 11

Semboller ...................................................................................... 22

Kısaltmalar .................................................................................... 23

A ................................................................................................................ 25

B ................................................................................................................ 55

C ................................................................................................................ 83

Ç ................................................................................................................ 97

D .............................................................................................................. 105

E .............................................................................................................. 127

F .............................................................................................................. 149

G .............................................................................................................. 171

H .............................................................................................................. 187

I ............................................................................................................... 231

İ ............................................................................................................... 235

J ............................................................................................................... 269

K .............................................................................................................. 273

L .............................................................................................................. 325

M ............................................................................................................. 339

N .............................................................................................................. 431

O .............................................................................................................. 459

Ö .............................................................................................................. 465

P .............................................................................................................. 469

R .............................................................................................................. 489

S .............................................................................................................. 509

Ş .............................................................................................................. 553

T .............................................................................................................. 573

U .............................................................................................................. 631

Ü .............................................................................................................. 637

V .............................................................................................................. 641

Y .............................................................................................................. 657

Z .............................................................................................................. 669

Yararlanılan Kaynaklar ............................................................... 685

Ön Söz

Türkçe, dünyadaki en eski ve gelişmiş dillerden biri olarak aynı zamanda parlak bir medeniyetler zincirinin de en değerli halkası konumundadır. Türk kültür ve medeniyetinin en belirgin sembollerinden biri şüphesiz ki Türk dilidir. Türkçe söyleyiş, geçmişte ve günümüzde olduğu gibi gelecekte de Türk kültür ve hayatının en önemli unsurlarından biri olmayı sürdürecektir.Elbette başka dillerde olduğu gibi, Türkçenin de yüzyıllar içinde yaşadığı olumlu veya olumsuz her türlü değişim dilin doğal seyri içinde değerlendirilmeye alınmalı ve bugün yeryüzünde 250 milyona yakın insanın farklı lehçe ve şiveleriyle Türkçe konuştuğu unutulmamalıdır. Bu, hiç de küçümsenecek bir sayı değildir. Umudumuz bu sayının gün geçtikçe artması, Türk diline gösterilen ilgi ve saygının daha ileri bir seviyeye ulaşmasıdır.Türkçenin doğru söylenişinin toplumda önemsenmesi ve yaygınlaştırılması amacıyla hazırladığımız bu sözlüğün, öncelikle medya ve iletişim alanında çalışanlar olmak üzere kendi ana dilini özenli bir şekilde kullanmak isteyen herkese yönelik olduğunu vurgulamalıyım. Her ne kadar televizyon, radyo vb. medya organlarında kamuya dönük işlerle meşgul olanlar göz önünde yer alsa da aslında toplumun bütün bireyleri konuşmasıyla diğerlerine iyi

veya kötü anlamda örnek oluşturmaktadır. Öğretmen, öğrenci, bankacı, akademisyen, milletvekili veya şarkıcı; hangi mesleği icra edersek edelim, konuştuğumuz dil çevremizin bizimle ilgili kanaatlerini belirlemekle kalmaz, Türkçenin yozlaşmasına veya yücelmesine de zemin hazırlar. Bu sebeple hiçbirimizin bilinçsizlik veya umursamazlıkla Türkçeyi bozmaya hakkı olmadığı gibi, tersine bu yöndeki gayretimizi de en üst seviyeye çıkarmamız gerekmektedir.Doğru ve güzel konuşmak elbette ki ustalık ister. Bunun yolu ise önceki ustalara kulak vermek, onların bilgi ve tecrübelerinden olabildiğince istifade etmektir. Ne şereftir ki benim böyle ustalarım oldu. Sevgi, saygı ve rahmetle andığım, ülkemizin ilk kültür bakanı, yurt içi ve yurt dışında öğretim üyeliği ve dekanlık yapmış şair ve edebiyatçı Prof. Dr. Talat Sait Halman, zarafetinin ayrılmaz bir parçası olan güzel Türkçesiyle benim için daima bir rehber olmuştur. Üniversite yıllarımda derslerine katılarak TRT dil ve seslendirme kültürüne aşina olmamı sağlayan saygıdeğer hocalarım Başak Doğru ve Adnan Advan da ismini anmadan geçemeyeceğim diğer ustalardandır.Türkçe Telaffuz Sözlüğü her ne kadar bir kişinin elinden çıkmış gibi gözükse de aslında özverili ve inançlı bir grubun ortak eseridir. Elinizdeki çalışmanın planlanması ve yazım aşamasındaki her türlü teşvik ve destekleri için değerli yayıncım İsmail Aydın’a, Türkçeyi örnek bir zarafetle konuşan ve bu sözlükteki kelimelerin seslendirme işini de ustalıkla ifa eden iki değerli eğitimci Cihat Zafer ve Zuhal Erol’a minnettarlığımı ifade etmek isterim. Uzun çalışma günlerimin en yakın şahidi ve koşulsuz destekçisi, sevgili eşim Nalan Demirel’e ne kadar teşekkür etsem azdır. Ayrıca ders dışı zamanlarından fedakârlık ederek bana yardıma koşan vefalı öğrencilerim Kübra Çaylı ve Kenan Yanık’a, burada ismini anmayı unuttuğum fakat doğrudan veya dolaylı olarak çalışmaya katkısı olan herkese teşekkürü bir borç bilirim. Umarım ki bu sözlük, Türkçenin kıymetini bilen ve dilimizin doğru konuşulması konusunda hassasiyet gösteren herkes için faydalı bir çalışma olacaktır. “Benim dilim kuş dilidir” diyerek Türkçenin kıymetini bize her daim hatırlatan Yunus Emre’ye ve dilimizi bir kuş gibi şakıyarak konuşan görmüş geçirmiş sanatçılarımıza kulak verip biz de zarif, güzel ve ahenkli Türkçe konuşmak yolunda bütün bahaneleri ortadan kaldırmalıyız. Unutmayalım, dil sadece basit bir kelimeler yığını değil aynı zamanda bizi inşa eden bir olgudur. Türkçe bizim kimliğimizdir!

Serhat Demirel

Dr. Serhat Demirel

Yeditepe Üniversitesi Türk Dili ve Edebiyatı mezunu Serhat Demirel, aynı alanda Bilkent Üniversitesi’nde yüksek lisans, Sakarya Üniversitesi’nde doktora yaptı. TRT’nin de içinde bulunduğu çeşitli medya kuruluşlarında yazarlık, muhabirlik ve spikerlik yapmış olan Demirel, 2008 yılından beri Sakarya Üniversitesi Türk Dili Bölümü'nde öğretim görevlisi olarak çalışmakta olup lisans düzeyinde Türk Dili, Türk Edebiyatı, Diksiyon alanlarında dersler vermektedir. Ayrıca çalışanlara ve topluma dönük seminerlerde de konuşmacı olarak yer almaktadır. Yazarın edebiyat incelemesi türünde Evi Dünyadan Büyük- Ziya Osman Saba’nın Şiirinde Ev İmgesi (Meserret Yayınları, 2014); diksiyon alanında Sözün Sesi-Diksiyon ve Hitabet (Değişim Yayınları, 2019) adıyla yayımlanmış kitapları bulunmaktadır. Demirel, Türk dili ve edebiyatı sahasındaki çalışmalarını akademik düzeyde sürdürmektedir.

Sözlük Hakkında

XI. yüzyılda Kaşgarlı Mahmut’un hazırladığı ve Türkçenin bilinen ilk kapsamlı sözlüğü olma vasfını taşıyan Divanu Lügati’t Türk’ten bu yana Türk dili sahasında pek çok sözlük yazıldı. Son yüz elli yılda Şemsettin Sami’den Ferit Devellioğlu’na, Ali Püsküllüoğlu’ndan İlhan Ayverdi ve D. Mehmet Doğan’a, daha ismini anamadığımız pek çok usta dil bilimci ve Türkçe gönüllüsünün sözlükleri evlerimizde, okullarımızda veya iş yerlerimizde birer başucu kitabı olarak durmaktadır. Türkçenin o muazzam kelime hazinesini tanımamıza imkân sağlayan bunlar gibi başarılı sözlük çalışmaları, anadiline ilgi ve özen gösteren herkes için eşsiz birer başvuru kaynağıdır. Elbette bunların yanına Türk Dil Kurumu’nun muntazaman güncellenen sözlük ve yazım kılavuzunu da eklememiz gerekir.

Ancak Türkçenin nasıl konuşulması gerektiği, her kelime ve ibarenin kendine özgü telaffuzunun ne şekilde olacağı konusu bu sözlüklerin hemen hepsinde tabii olarak ikinci planda kalmıştır. Bu konuda ihtiyaç duyulan kaynak ise elbette telaffuza yönelik sözlükler olacaktır. Türkiye’de hâlihazırda Türk Dil Kurumu (TDK) ve Türkiye Radyo Televizyon Kurumu (TRT) tarafından dijital ortamda kullanıma sunulan sözlükler Türkçe telaffuz konusunda büyük bir ihtiyaca cevap vermektedir. Bazı eksiklerine rağmen bunların ortaya çıkarılmasındaki gayret ve emeği asla göz ardı edemeyeceğimiz gibi yeni çalışmalar için de birer kaynak niteliği taşıdıkları aşikârdır. Elinizdeki sözlüğün hazırlanmasında her iki çalışma da dikkate alınmış ve karşılaştırmalar yapılarak ihtiyaç duyulduğunda onlardan istifade edilmiştir.

Türkçe Telaffuz Sözlüğü, her şeyden önce Türkçe kelimelerin telaffuzuna dair zihinlerde yer alan soru işaretlerini gidermek ve dilimizi kurallarına uygun konuşmak isteyen, genç yaşlı herkese yardımcı olmak düşüncesiyle hazırlanmıştır. Bundan başka, mesleği toplumla iletişim odaklı olan medya çalışanlarının doğrudan yararlanacağı kapsamlı ve aydınlatıcı

bir konuşma sözlüğü ihtiyacı da bu çalışmanın ortaya çıkmasında temel sebepler arasında sayılmalıdır.

Yazı dili ile konuşma dili ayrımı bütün dillerde olduğu gibi Türkçede de söz konusudur. Bu sebeple, doğru bir telaffuz için öncelikle “Türkçenin her zaman yazıldığı gibi konuşulduğu” şeklindeki yaygın fakat yanlış kanaatin ivedilikle terk edilmesi gerekmektedir. Zira dilimizdeki telaffuz hatalarının büyük çoğunluğu buradan kaynaklanmaktadır. Elbette Türkçede yazı dili ile konuşma dili birbiriyle büyük örtüşme göstermektedir. Özellikle lingua franca adı verilen İngilizce, İspanyolca vb. yaygın Batı dilleriyle kıyaslandığında bu durum açıkça fark edilecektir. Ancak bu, Türkçenin her zaman yazıldığı gibi konuşulduğu anlamına gelmez. Bazı kelimeler yazıldığından farklı bir şekilde telaffuz edilebilmektedir. Elinizdeki sözlüğün şöyle bir karıştırılması durumunda dahi sözünü ettiğimiz farklılıklara mutlaka tesadüf edilecektir.

Bir dilde zaman içinde alfabe değişebilir ancak dilin kuralları ve işleyiş sistematiği aynı kalır. Yazı ise hiçbir zaman konuşmayı olduğu gibi yansıtamaz. Bu nedenle, harflerin bir kelimedeki sesleri her zaman bire bir karşılayamaması dilin bir kusuru olarak düşünülmemelidir. Tarih boyunca Türklerin kullandığı ve hâlen de kullanmakta olduğu farklı alfabeler göz önünde bulundurulursa önemli olanın harflerden çok kelimeye hayat veren ses olduğu anlaşılacaktır. Nihad Sami Banarlı’nın vurguladığı gibi, “Hiçbir medeniyet dilinin bütün kelimeleri millî olamaz, fakat ‘sesi’ mutlaka millî olur”1. Bu demektir ki, farklı dillerden devşirilen pek çok kelime bizim onlara kazandırdığımız ses niteliğiyle artık Türkçeleşmiş, bizim millî kelimelerimiz olmuşlardır. Öyleyse dilimizi kendine özgü o ses hüviyetiyle konuşabilme gayret ve hevesi içinde olmalıyız.

Türkçe Telaffuz Sözlüğü on üç binden fazla kelime ve kelime grubu içeriyor. Elbette Türkçenin büyük söz varlığını olduğu gibi bu sözlüğe sığdırmak mümkün değildi. Bu sebeple, çalışmamıza dâhil edeceğimiz kelimeleri seçerken başlıca şu üç ölçütten yola çıktık:

1. Bugün artık Eski Türkçe içinde değerlendirilen ancak günümüzde seyrek de olsa kullanılan; edebî, tarihsel vb. metinlerde ise karşımıza çıkma ihtimali yüksek olan kelimeler (kaide, merdümgiriz, muhayyel, seyrüsefer, sükûnet, tahammülfersa vb.)

1 Nihad Sami Banarlı, Türkçenin Sırları. İstanbul: Kubbealtı Yayınları, 2010. s. 34

2. Son yıllarda özellikle Batı dillerinden gelerek Türkçeye girmiş, günlük hayatta sıkça kullanılan, birçoğu artık Türkçeleşmiş kelime ve ibareler (defile, dijital, kritik, organik, şoke olmak, tripleks, vb.)

3. Kamuoyunda hatalı söylenişine sıkça şahit olduğumuz, ses benzerliği nedeniyle birbirine karıştırılan veya bu ihtimali barındıran, ayrıca başka kelimelerle karıştırılmasa da yanlış söylenebilen, eski-yeni olması ve kökeni fark etmeksizin bütün kelimeler (Ör: dahi-dâhi, kar-kâr, laik-layık, vaka-vakıa; herkes, lisan, meşale, muhatap, rakam, vb.)

Bu ölçütler doğrultusunda, kelimelerin doğru telaffuzunda farklı kaynaklar değerlendirildiği gibi, halk ağzında en yaygın söyleyişin ne olduğu mutlaka göz önünde bulundurulmuş, bu sebeple kimi kelimelerde “galatımeşhur”ların (“yaygın yanlış”ların) doğru olarak kabul edilmesi yoluna gidilmiştir.

Dil, dinamik bir olgudur. Kimi kuralları esneyebilen, izleyeceği yolu onu konuşan kişilerin bizzat belirlediği, farklı dillerle etkileşime açık ve hatta bu etkileşimden beslenen bir yapı olarak dil, zaman içinde mutlaka değişecektir. Bu değişme, kelimelerin anlamlarıyla asla sınırlı kalmamaktadır. Kelimeler semantik açıdan nasıl değişime uğruyorsa kelimelerin telaffuzunda da değişmeler olmaktadır ve bundan sonra da olacaktır. Söz gelimi, geçmişte Türkçede “açık e” ile söylenen “el” (organ anlamında) günümüzde “kapalı e” (é) sesiyle söylenmeye başlamış, “servi” yerine “selvi”, “kangı” yerine “hangi” kelimesi artık yerleşik bir hâl almıştır. “ğ” ve “h” gibi gırtlak ünsüzleri, İstanbul söyleyişine dayalı olarak modern Türkiye Türkçesinde ya tamamen kaybolmuş ya da bunların etkinliği azalmıştır. Keza telaffuzdaki ünlü daralmaları da bugün eski İstanbul Türkçesindeki kadar kuvvetli değildir. Söz gelimi bugün kimse, “gideceğiz” kelimesini “gidici:z” şeklinde söylememektedir. Bu kelimenin “gidice:z” şeklindeki telaffuzu günümüzde doğru ve yeterlidir.

Türkçe telaffuzdaki değişim sadece bu saydığımız durumlardan ibaret değildir. Söz varlığımızdaki Arapça ve Farsça kökenli kelimelerde bulunan asli uzatmaların zamanla dilimizde kaybolduğunu da gözlemlemekteyiz. Söz gelimi, kadın ve erkek ismi olarak da kullanılagelen Murat, Kenan, Hayal, Cenap başta olmak üzere pek çok kelimede, “a” sesindeki uzatma ya tümden kaybolmuş ya da sadece kelime ek aldığında kullanılır olmuştur. Kısacası dildeki değişme hem semantik hem de fonetik düzeyde söz konusu olduğundan Türkçeye hâkimiyetimizi bu değişimleri dikkate alarak sağlayabilmeliyiz.

Yabancı kaynaklı kelimelerin bir toplumun dilinde kendine yer bulması zamana ve şartlara bağlıdır. Resmî yayın kurullarında ve sözlüklerde kabul görmesi ise gayet yavaş gerçekleşir. Türk diline bu şekilde sonradan dâhil olmuş kelimeler için “Türkçeleşmiş” deyimi kullanılmaktadır. Bugün toplumumuzda dolaşımda olan bazı kelimelerin henüz Türkçeleşmiş değilse de yaygın bir söyleyişe sahip olduğunu görmekteyiz: Ötenazi, çekap vb. Bu tür kelimelerin içinden de en sık kullanılanları çalışmamıza dâhil ettik. Bunların TDK sözlüğünde ya verilmediğini veya sadece kaynak dildeki haliyle verildiğini (Ör: check up) görmekteyiz.

Terim anlama sahip kelimelerin hepsine sözlükte yer vermemiz tahmin edileceği gibi gereksiz bir çaba olacaktı. Bu sebeple, çeşitli meslek terimlerinden de yine en yaygın ve gündelik hayatta karşılaştıklarımızı sözlüğe dâhil edip diğerlerini dışarıda tuttuk. Bu sözlüğe girmeyen terimlerin kendi dallarında hazırlanan özel sözlüklerde rahatlıkla bulunabileceği zaten bilinmektedir.

Sözlük düzeni olarak, basit bir şablonla, kelimenin yazılışını solda, anlamını satır ortasında, telaffuzunu ise gerekli sembolleriyle satır sonunda vermeyi uygun gördük. Böylece her bir sütunda sırayla kelime, anlam ve telaffuz yer almaktadır. Madde başları özel isimler hariç olmak üzere küçük harflerle yazıldı. Kelimeler Türk Dil Kurumu'nun belirlediği yazım kurallarına göre yazıldı. Orada bulunmayan, daha ziyade Arap ve Fars kökenli kelimelerde ise Osmanlı Türkçesindeki yazım esas alındı.

Telaffuz sembolleri fonetik alfabede en yaygın ve ortak şekilde kullanılan işaretlerden oluşmaktadır. Uzatma (:) ve inceltme (â, ô, û,) bunlar arasında başı çekmektedir. Vurgu işaretini ise (Aydın, aydın; hayır, hayır...) anlamca karışması muhtemel ve yine kamuoyunda yanlış vurgulandığına sıkça şahit olduğumuz kelimelerde kullanmayı tercih ettik. Semboller cetveli sonraki bölümde örneklerle yer almaktadır. Burada söz konusu fonetik işaretlerin anlamı ve sözlüğün kullanımının yanı sıra, alfabemizdeki harflerin ses karşılıkları hakkında genel bir bilgi vermemiz yerinde olacaktır.

Bugünkü alfabemizde 21 adet ünsüz, 8 adet de ünlü harf yer almaktadır. Yukarıda değindiğimiz üzere, Türkçenin her zaman yazıldığı gibi konuşulmadığının en belirgin örneğini ise ünlülerin sesletiminde görürüz. Kalın ünlülerin (a, ı, o, u) yerine göre inceltilmesi ve “e” ünlüsünün kapalı/açık söylenişleri bu durumu net bir şekilde gözler önüne serer. Sözlüğümüzde kalın ünlülerin ince sesletimini düzeltme veya inceltme işareti olarak bilinen, yaygın fonetik imlerden şapka (^) ile gösterdik (bkz.

Semboller sayfası). Aslında bu seslerin ince çıkmasının nedeni çoğunlukla yanında bulunan ince ünsüzdür. K, L, T gibi ünsüzler bazı kelimelerde yanında yer aldığı kalın ünlüyü inceltir: “hikâye”, “sükût”, “lôkal” vb.

Ünlülerin ses karşılıklarına baktığımızda şunları görürüz. A harfi, kalın ve ince “a” olmak üzere iki şekilde sesletilmektedir (uzun ünlü sesletimini ayrıca ele aldığımız için burada değinmiyoruz). Kalın a, dilin doğal duruşundan geriye doğru biraz yükselmesiyle meydana gelir ve bu esnada ağız açık, dudaklar hareketsiz, yanaklar gevşektir: “tabak”, “kanıt”, “anı”, vb. İnce a ise kalın a’ya göre daha önden söylenir; dil arkaya değil öne doğru hareket eder: “hâl”, “kâtip”, “laik”, “telakki”, ve benzeri. "o" ve "u" harflerinin kalın-ince telaffuzları da ağız, dil, dudak gibi ses organlarının bu hareketlerine göre tıpkı kalın ve ince a sesindeki gibi meydana gelmektedir. Örneğin “Oğuz” kelimesinde o harfi kalın (O∼uz) sesletilirken “ontoloji” kelimesindeki son o harfi incedir (ontolôji). “hukuki” kelimesinde u harflerinin her ikisi de kalın telaffuz edilirken (huku:ki:) “hükûme”t kelimesinde u incedir (hükû:mét). Sözlükte yer alan maddelerde ince ünlülerin hepsi şapka (^) ile gösterilmiştir.

Ünlü harflerin sesletiminde “e” harfi için ayrı bir parantez açmamız gerekmektedir. Türkçe diksiyon çalışmalarında “e” harfinin en yaygın fonetik karşılığı açık ve kapalı “e” sesleridir. Alfabede her ne kadar bir tek “e” harfi mevcut ise de söyleyişte biri, ağız boşluğunun gerisinden ve ağız açılarak, tıpkı “kalın a” gibi çıkartılan “açık e” sesi (tercih, yer, sen, ben) ile önden, ağız kısılarak, “i” sesine yakın çıkartılan “kapalı e” sesi (kedi, gece, pencere, tencere) bulunmaktadır. Bazı öğreticiler bunların dışında bir de orta (normal) “e” sesinden söz etmekteyse de sundukları örneklerde bunun da “kapalı e” (é) sesinden farkı olmadığı anlaşılmaktadır. Bu sebeple diksiyon çalışmalarında en çok tercih edilen öğretim şekli kapalı ve açık olmak üzere iki çeşit “e” sesini temel alır. Sözlükte “açık e” alfabedeki şekliyle, “kapalı e” ise “é” sembolüyle verildi.

E harfinin kapalı mı yoksa açık mı sesletileceği sorusu Türkçe telaffuzda en fazla yanılgıya sebebiyet veren meselelerden biridir. Günlük dilde kimi kapalı kimi ise açık söylenmesi gereken “e” seslerinin bu kurala uyulmadığı için yanlış telaffuzu son derece yaygın bir vaziyettedir. Örnek olarak “Cenk”, “Cengiz”, “Genç”, “Pencere”, “Yenge”, vb. kelimelerde “e” sesleri kapalı olduğu hâlde, yaygın bir şekilde kulağımıza çalındığı üzere, “açık e” şeklinde söylenirse yanlış olacaktır. Bazı kelimelerde bulunan “e” sesinin ise kelime ek aldığında açık veya kapalı “e” sesine dönüştüğünü bilmez ve uygulamazsak yine bir telaffuz hatası yapmış oluruz. Örneğin,

“ben” kelimesinde “e” sesi aslen açık olsa da “–cil” yapım eki getirildiğinde bu ses “kapalı e”ye (é) dönüşür: “Béncil” kelimesinde olduğu gibi. Oysa çok kişinin buradaki “e” sesini hâlâ açık hâlde telaffuz ettiğini duymaktayız. Sözlükteki kelimelerde bütün “kapalı e” seslerini (“é”) göstermeye gayret ettik. Çalışmamızın bu yönüyle bir yenilik taşıdığını belirtmeliyiz.

Uzatma imi (:) ünlü harflerin doğal söylenişinin bir ses uzatılmasını ifade etmektedir. Örneğin “kâtip” kelimesinde “a” sesi ince olduğu gibi bir ses uzundur: kâ:tip. Benzer şekilde “âşık” kelimesinde de a harfinin bir ses uzun okunduğuna şahit oluruz: a:şık. Diğer ünlüler de yerine göre bu şekilde, bir ses uzun söylenebilir: té:min, fuzu:li:, sükû:t, vb. Bazı kelimelerin sonundaki ünlüler normalde kısa telaffuz edilirken bir ek aldığında veya yardımcı eylemle birleştiğinde uzun okunabilir: kabûl – kabû:létmék, telkin-telki:na:t, vb Zaman zaman göz ardı edildiğine şahit olduğumuz bu kuralı da sözlükte mümkün olduğunca hatırlatmaya gayret ettik. Kimi uzmanlar bir yarım ses uzunluğundan söz etmektedir ancak bunun tam ses uzunluğundan farkının net olarak ortaya konulabildiğini söyleyemiyoruz. Dolayısıyla bu konuda henüz kesin bir mutabakat bulunmadığından sözlüğümüzde yarım ses uzatmaya yer vermedik.

Türkçede ünsüz harflerin sesletiminde ise ünlülerde olduğu gibi kalınlık ve incelik farkı bulunmaktadır. Ünsüz harflerdeki bu ses değişimi de çoğunlukla yanındaki ünlüyle alakalıdır. Yukarıda ünlüler bahsinde ünsüz harflerin yanındaki kalın ünlüyü inceltebildiğini söylemiştik. Bu etkileşimin tersi, yani kalın veya ince ünlünün yanındaki ünsüzü belirlemesi de yaygın bir durumdur. Başka bir deyişle, ünsüzler yanındaki kalın ünlüye uyarak kalın söylenebilir ya da tam tersi, ince ünlüye uyarak ince söylenebilir. Örneğin makas, takı, ulak vb. sözcüklerde görüldüğü gibi kalın ünlü ile birlikte kalın sesletilen ünsüzler bulunmaktadır. Kira, metin, lehim vb. sözcüklerde ise ince ünlüye uyum sağlayan ünsüzleri görüyoruz.

Ünsüzlerin kalın ve ince sesletimini sözlüğümüzde şapka (^) işareti ile göstermeyi uygun bulduk ki, yukarıda sıraladığımız sebeplerden ötürü en makul ve tercih edilen de budur. İnce söylenen ünsüzler, yanındaki ünlüde bulunan şapka (^) ile ayırt edilmektedir. Şapka işareti alan ünlü harf, aslında yanındaki ince ünsüz ile ince sese kavuşmuştur. Sözlüğü semboller yığınına boğmamak ve mümkün olduğunca sade tutmak amacıyla "kalın K", "kalın L" ve "kalın T", vd. ünsüzlerin kalın söylenişleri için ayrı bir işarete gerek görmedik. Sözlüğün kullanımında, yanında şapkalı bir ünlü bulunan ünsüzleri ince, diğerlerini ise kalın telaffuz

etmemiz gerektiğini bilirsek en kolay, geçerli ve yaygın kullanımı yerine getirmiş oluruz. Örneğin “hâl”, “kâğıt”, “muğlâk” vb. pek çok sözcükte şapka sadece a sesini değil L ve K sesini de ince söylememiz gerektiğini gösterir. Dikkât, itaât vb. sözcüklerde “a” sesiyle birlikte ince sesletilen “T” sesini duyarız. Özetle, sözlüğün kullanımında sadece bu kuralı unutmamak hem ünlülerin hem de ünsüzlerin ince ve kalın söylenişleri konusunda yanılmamızı önleyecektir.

Öte yandan bazı eski Türkçe kelimelerin sesletiminde ince ünlü yanında olduğu hâlde kalın sesletilebilen ünsüzler de bulunduğu söylenebilir: Hakiki, fevkinde, mevki, vb. Az sayıda olsa da bu tür kelimelerdeki kalın ünlüleri ayrıca nasıl belirtebiliriz? Bu haklı soruya şöyle cevap verebiliriz: Günümüz Türkçesinde bu gibi kelimelerdeki kalın ünsüzler artık kalın değil ince sesletilmektedir. Örneğin, “mevki” sözcüğündeki "K" sesinin mutlaka kalın söylenmesi gerektiğinde diretmek bizce faydasız bir uğraştır. Zira kulağa hoş gelse de bu kullanım artık terk edilmiştir. Dildeki değişimin en önce seslerden başladığını unutmayalım. Bu değişimlere ayak uydurmayıp eski söyleyişte takılı kalmak nafile bir çabadır. Tıpkı artık terk edilse de duyduğumuzda bize sevimli ve kibar gelen ünlü daralmalarında olduğu gibi… Seveceğim sözünü “sévici:m”, “gideceğini” sözünü “gidici:ni” şeklinde duyduğumuz zaman hoşumuza gitse de günümüzde bu düzeyde bir ünlü daralmasının tedavülden kalktığının üzülerek farkına varıyoruz.

Şapka işaretinin Türkçe telaffuzda oynadığı rol ile gerek yazımda gerekse telaffuzdaki kullanım şekli ise uzun zamandır tartışılmakta ve görünen o ki bundan sonra da tartışılacaktır. Biz bu konuyu Sözün Sesi- Diksiyon ve Hitabet adlı kitabımızda daha ayrıntılı olarak inceledik. Dileyenler bu kitabı ve elbette konuyla ilgili yazılmış diğer kitap ve makaleleri okuyarak daha ayrıntılı bilgi sahibi olabilirler (Sözlük sonunda yer alan kaynakçada ilgili kitapları görebilirsiniz). Burada daha fazla üzerinde durmuyoruz.

Alfabemizdeki ünsüzlerden “n” harfinin telaffuzu iki şekildedir. İlki, dil ucunun damağın ön tarafına ve üst dişlere değmesiyle art damağın alçalması ve böylece çıkan sesin burun boşluğunda meydana getirdiği titreşimle oluşan “normal n” sesidir: Anı, nedamet, makine, vb. Diğeri ise “genizsil n” (nazal n) denilen ve bu boğumlamaya geniz yolunun da katılmasıyla ortaya çıkan "n" sesidir. Sözlükte genizsil n sesi “ň” imiyle gösterilmiştir: Aňkara, Béňgü, Éňfés, vb..

Ünsüz harfler içinde Türkçe telaffuzda başlı başına karmaşaya yol açan harf ise “ğ” olmaktadır. Zira bu harfin günümüz Türkiye Türkçesinde ses karşılığı bulunmamaktadır. Bunun yerine kendisinden önce gelen ünlüyü

bir ses uzatma, kendisinden önceki ve sonraki ünlüleri birleştirme veya “y” sesini ikame etme yollarından birini tercih ediyoruz. Bu durum, gündelik dilin doğal akışı içinde kendiliğinden ortaya çıkmış ve bir kural hâline gelmiştir, denebilir. Sebebi de İstanbul Türkçesinin gırtlağa değil ağız, dudaklar, çene gibi yüz kısmına yani maskeye dayalı bir dil olmasıdır. Öyle ki, toplumumuzda “ğ”yi seslettiğini sananların çoğu aslında yukarıda saydığımız üç yoldan birini tercih etmektedir. Sözlükte, içinde “ğ” bulunan, yaygın söylenişe sahip kelimelerin doğru telaffuzunu uygun sesle vermeye çalıştık (Ör: Ba:naz, ça:rı, déynék, ma:rur, yo∼urt…). Bu sayede, “ğ”nin telaffuzda yol açtığı durumların farkına varılacağını ve pek çok kişinin bu artık kaybolmuş sesi söylemeye çalışma külfetinden de kurtulacağını tahmin ediyoruz.

Türkçe diksiyonun ülkemizdeki en eski ve yetkin isimlerinden Nüzhet Şenbay’ın “ğ” konusundaki şu sözlerini buraya aktarmakta yarar görüyoruz2:

Ğ ünsüzü dilimizde varlığını ancak kendinden önce gelen ünlünün süresini uzatmakla hissettirir. Sözcük başında bulunmaz, iki ünlü arasında diftong meydana getirir: Boğaz= Boaz, yoğurt =yourt, doğar=doar gibi…3. Ğ ünsüzü dilimizde ara sıra Y, V ünsüzlerine döner. Örnek: Eğer= eyer, Eğlence=eylence, Eğitsel=eyitsel, Eğilmek=eyilmek, Oğmak=ovmak, Soğan= sovan, koğmak=kovmak, Göğermek=gövermek4

Türkiye’de pek çok uzman, usta öğretici veya spikerin de bu kurala uymakta olduğunu rahatlıkla ifade edebiliriz. Bununla beraber, “ğ” harfinin ses karşılığının bulunduğunu iddia edenler de yok değildir. Onların gerekçeleri ise gırtlağa dayalı bu sesin günümüz Türkçesinde büsbütün kaybolmayıp nadir örneklerle olsa da geçerliliğini koruduğu düşüncesidir. Bu görüşe katılmasak da konunun aslında Türkçenin telaffuzu konusunda bizleri

2 Nüzhet Şenbay, Söz ve Diksiyon Sanatı. İstanbul: YKY, 2003.3 Agy. s. 99. Sözlükte diftong (ikizleşme) bulunan kelimeleri geçiş sesi ( ∼) ile vermeyi uygun gördük. Aksi takdirde ikizleşmede meydana gelen ses birleşiminin göz ardı edilmesi ve iki ünlünün de kendi asli sesiyle, birbirine bitiştirilmeden sesletilmesi söz konusu olabilmektedir ki bu da yanlış ve çirkin bir telaffuza yol açacaktır. Örneğin, “boğaz” sözcüğünün telaffuzunda “ğ” sesletilemediği için “o” ve “a” ünlüleri yumuşakça birbirine bitiştirilerek bir ikizleşme ortaya çıkar. Bunu şöyle gösteriyoruz: bo∼az4 Agy. s. 99. Şenbay’ın bu kısımda verdiği örneklerin pek çoğunda “ğ” harfinin telaffuz karşılığı olan v, y seslerinin artık yazıda da yerleştiğini biliyoruz. Bu durum, “ğ” harfinin yarattığı değişimin konuşma dilini aşarak yazı diline de sirayet edecek denli güçlü olduğunu kanıtlamaktadır. Öte yandan, soğan-sovan örneğinin bugün için geçerli olmadığını, bu sözcüğün bir önceki notta belirttiğimiz türden bir ikizleşme ile (so∼an) telaffuz edildiğini de eklememiz gerekir.

daha derin bir meseleye yönlendirdiğini belirtmeliyiz. Bu konuda Doğan Aksan’ın şu önemli tespitine kulak vermemiz gerekir5:

Türkçenin ve Türkiye Türkçesinin ses düzeni, yeterince aydınlatılmamıştır. Seslerin çıkış yerleri, süreleri, ses bileşmelerindeki özellikler deneysel sesbilim verilerine göre kesinlikle saptanmış değildir. Muzaffer Tansu, Özcan Başkan, Hikmet Sebüktekin, Nevin Selen gibi araştırıcılar bu yolda önemli adımlar atmış olmakla birlikte, daha yapılacak çok şey vardır. Sesçizimlerinden (sonagramlardan) yararlanılarak söyleyişte hangi seslerin çıkarıldığının, ses dizgemizle ilgili niteliklerin kesinlikle belirlenmesi gereklidir. Bir örnek verecek olursak, yumuşak g adıyla anılan sesin Türkiye Türkçesinde hangi sözcüklerde çıkarıldığı, sözcüklerin nerelerinde ve hangi koşullarda belli olduğu bu açıdan ortaya konmalıdır. İkizünlü (diphtongue) konusu da böyledir; görevsel sesbilimle ilgili çeşitli sorunlar da aydınlatılmayı beklemektedir. Sesbilim alanında, özellikle Batı dilleri üzerinde yapılan araştırmaların Türkçeye uygulanması zamanı gelmiş, geçmektedir.

Aksan’ın bu gibi tespit ve çağrılarını farklı yazılarında yinelediğini görmekteyiz. Örneğin yine yumuşak g konusu başta olmak üzere konuşma dilimizdeki seslerin ancak ses laboratuvarlarında yapılacak incelemeler sonucunda aydınlatılabileceği fikri, alanla ilgili herkes için dikkate alınması gereken bir öneridir.

Son kertede, Türkologlar, dil bilimciler, spiker ve sunucular, ses eğitmenleri ve Türkçe sevdalılarının da ortak çalışması ile gerek yumuşak g (ğ) gerekse alfabemizdeki diğer ünlü-ünsüz harflerin ses karşılıklarının kesin olarak tespiti mümkün olabilir. Bu uğurda, ileride belki alan uzmanlarının içinde yer aldığı, Türk Dil Kurumu, TRT ve RTÜK’ün birlikte yürütebileceği bir çalışma, bu kurumlarda hâlen mevcut olan telaffuz sözlükleri arasındaki farklılıkların da ortadan kalkmasına imkân sağlayacaktır. Temennimiz, bu alana emek vermiş, vermekte olan eğitmen ve bilim insanlarının söz konusu çalışma için birlikte ve güçlü bir adım atmasıdır.

Bu sözlüğün öne çıkan özelliklerinden biri de ulamadır. Ulama, bir kelimenin sonunda yer alan ünsüz harfin, ardından gelen kelimenin başındaki ünlü harfle birleştirilerek, onunla beraber söylenmesidir. Böylece

5 Doğan Aksan, Dilbilim ve Türkçe Yazıları. İstanbul: Multilingual Yayınları, 2004. s. 253

konuşmaya bir akıcılık sağlanmış olur. Semboller cetvelinde görüleceği gibi, ulamayı şu işaretle gösterdik: témyi:zétmék, kâ:m almak, vb

Ulama, doğru ve etkili konuşmanın en önemli unsurlarından biri olsa da son zamanlarda konuşmacılar tarafından göz ardı edilmeye başlanmıştır. Oysa Ülkü Giray’ın da dikkat çektiği gibi, “Özellikle bileşik sözcüklerde, bileşik özel adlarda, tamlama ve deyimlerde ulama yapılması şarttır. Ulama, dinleyenin de anlamasını kolaylaştırır”.6 Bu sebeple, biz de kimi birleşik kelimelerde ve tamlamalarda ulamaya yer vererek bu söyleyiş özelliğinin unutulmasını engellemeye, gereken yerlerde ulama yapmanın akıcı, doğru ve güzel bir konuşmaya katkısını ortaya koymaya çalıştık.

Türkçe Telaffuz Sözlüğü’nde kelimelerin anlam karşılıkları verilirken üç farklı sözlükten yararlanma yoluna gidildi. Bunlar sırasıyla Türk Dil Kurumu Sözlüğü (en güncel hâliyle), Ferit Devellioğlu’nun Osmanlıca-Türkçe Lügati ve İlhan Ayverdi’nin Büyük Misalli Türkçe Sözlük’üdür. Ayrıca bazı maddelerin tanımlarında TRT'nin Telaffuz Sözlüğü ile Diyanet İslam Ansiklopedisi’nin www. islamansiklopedisi. org internet erişiminden de yararlanıldı.

Yazılışta da yine TDK güncel yazım kılavuzu esas alındı fakat orada bulunmayan kelime ve tamlamalar için diğer sözlüklere müracaat edildi. Birden fazla telaffuza sahip kelimeler, karışıklığa meydan vermemek için ayrı ayrı başlıklarla sunuldu. Bu sebeple, bazı kelimeler mükerrer yazılmış gibi gözükse de hem anlamca hem de telaffuz açısından mutlaka farklılık taşıdıklarını hatırlatmalıyız.

Sözlükte öncelikli maksadımız kelimelerin telaffuzu olduğu için anlam karşılıklarında fazlaca ayrıntıya girmedik. Mümkün olan en kısa yoldan kelimenin anlamını veya anlamlarını vererek okuru telaffuza yönlendirdik. Sözlük kullanıcısı, her bir kelimenin doğru telaffuzunu burada bulduktan sonra anlamlarını derinlemesine inceleyebilmek için diğer sözlüklere bakabilir.

Bu çalışmadaki öncelikli amacımızın, eğitim seviyesi ayırt edilmeksizin isteyen herkesin Türkçeyi sözlü olarak doğru ve estetik şekilde kullanabilmesine imkân sağlamak olduğunu vurgulamak gerekir. Bu sebeple bilimselliği şüphe götürür semboller bolluğundan ziyade mümkün olan en kısa, sade fakat açıklayıcı bir yöntemle okurun karşısına çıkmayı uygun gördük.

6 Ülkü Giray, Türkçeyi Güzel Konuşma ve Okuma Kılavuzu. Ankara: Bilgi Yayınevi, 2007. s. 41

Sözlüğün kimi maddelerinde Türk edebiyatının geçmişten günümüze en seçkin şair ve yazarlarının eserlerinden alıntılar vererek hem ilgili kelimenin cümle içinde kullanımına dikkat çekmeyi hem de kullanıcının okuma zevkini artırmayı hedefledik. Başta Yunus Emre olmak üzere, Türkçeyi en güzel ve aslına uygun şekilde kullanan Fuzuli, Şeyh Galip, Yahya Kemal Beyatlı, Ahmet Haşim, Mehmet Akif Ersoy, Necip Fazıl Kısakürek, Nâzım Hikmet, Orhan Veli, Sait Faik Abasıyanık vb. isimlerin şiir ve yazılarından örnekler sunduk. Ancak bunda da her maddede bu yola başvurarak sözlüğün eksenini değiştirmemek adına, sadece bazı kelimelerde örnek cümleler sunmanın yararlı olacağını düşündük.

Okurdan dileğimiz, eleştiri ve önerilerini esirgememeleri ve sözlüğün bundan sonraki baskılarına dâhil edilecek kelimelerin tayin edilmesinde de her daim katkı sunmalarıdır. Türkçe elbette kimsenin tekelinde olmadığı gibi, onu yanlış söyleyişlerle kirletenlerin insafına terk edilmeyecek kadar da değerlidir. Yanlışlara karşı doğruyu ve güzeli savunmak, Türkçenin konuşulmasında doğru örnek teşkil etmek yolunda çabalamak boynumuzun borcu olmalıdır.

Bugün Türkçe diksiyon ve hitabet derslerinde mutlaka gözetilen İstanbul Türkçesi, sesleri asırlar içinde kendince biçimlendirmiş, ona yeni bir ses hüviyeti kazandırmıştır. Zarif, ahenkli ve yumuşak tınısıyla bu dil, doğru ve bütün estetik özellikleri dikkate alınarak, başka bir deyişle, hak ettiği şekilde konuşulmalıdır. Umuyoruz, mütevazı ve iyi niyetli çalışmamız bu amacın gerçekleşmesinde pay sahibi olur.

Semboller

^ :İnceltme(Ör:dâlyan,lâik,Hulû:si:)

: :Birsesuzatma(Ör:ya:mur,müñzévi:)

___ :Vurgu(Ör:Aydın,aydın)

:Ulama(Ör:hélâ:kolmak,kabû:l étmék)

~ :Geçişsesi(Ör:a:~ilé,zé~a:mét)

É/é :Kapalıe(Ör:Éngin,çéşmé)

’ :Kesme(Ör:tél’in,şer’an)

n� :Genizsil(nazal)n(Ör:Añkara,céñgâ:ver)

Kısaltmalar

Ar. :Argo

Bot. :Botanik

Coğ. :Coğrafya

Dilb. :Dilbilim

Dilbil. :Dilbilgisi

Edb. :Edebiyat

H. :Halkağzında

Huk. :Hukuk

Mec. :Mecaz

Mit. :Mitoloji

TDK :TürkDilKurumu

vb. :Vebenzerleri

Türkçe Telaffuz Sözlüğü │ 25

Aa Alfabeninilkharfi aaa Şaşkınlık,sevinç,hayret,

üzüntüvbgibiduygudurumunuyansıtansöz

aa:

ab 1.Su2.Parlaklık

a:b

aba 1.Yündenimaledilenkalınvekabakumaş2.Dervişhırkası Hepsi, sırtında aba, günlerce / Gittiler, içleri hicranla dolu (“MehlikaSultan”,YahyaKemalBeyatlı)

aba:

abad İmaredilmiş,bayındır a:ba:dabajur Üzerisiperlimasalambası

veyaayaklılambaabajur

abandone Çaresizdüşmek,yenilmek abandonéabani Beyazrenktebirkumaşçeşidi aba:ni:

abanoz (Bot.)Sıcakiklimlerdeyetişenvekerestesindenyararlanılangenişbirağaçtürüilebuağaçtaneldeedilenürün

abanoz

Abaza KuzeybatıKafkasya’dayaşayanhalk,Abhaz

Abaza

Abbas Erkekismi AbbasAbbasi Emeviler’densonrakurulan,

IrakveMısırmerkezliİslamDevleti

Abba:si:

abdal Derviş abdal

│Türkçe Telaffuz Sözlüğü26

abdest Müslümanlarınibadetedebilmekiçinvücudunbazıorganlarınıyıkamakveyameshetmekyoluylayaptıklarıtemizlenme

abdést

abdesthane Tuvalet abdéstha:néabdestlik 1.Abdestalınanyer

2.Abdestalırkengiyilenkolsuzgiysi

abdéstlik

Abdülkadir Allah’ınkuluanlamındaerkekismi

Abdülka:dir

abes Saçma abésabıhayat Ölümsüzlüksuyu a:bıhayat

(a:bıhaya:t-ı)abıkevser Cennetırmağı a:bıkévserabi (H.)Ağabey a:biabid İbadeteden,kul a:bidabide Anıt,yazıt a:bidéabidevi Anıtsal a:bidévi:Abidin Erkekismi A:bidi:nabiye Gecekıyafeti abiyéabla Büyükkızkardeş ablaablak Yayvanvedolgunyüz ablakabonman Satıcıveyakurumilekişiler

arasındakianlaşmaabonman

Aborjin Avustralyayerlisi Aborjinabrakadabra Sihirbazlarınçokça

kullandığı,kökenieskiçağlaradayananbüyüsözü

abrakadabra

absorbe Soğurma absorbéabsürt Saçma absürtabuk sabuk Düşüncesizcesöylenmiş,akıl

vemantıkdışı,Saçmasapansöz

abuk sabuk


abus Çatıkkaşlıveyasomurtkankişi

abus

acaba Şüphe,merakuyandıransöz acaba:acar Atılgan,girişken acar Acar GüneybatıKafkasya'nın

Türkiyesınırınayakınbölgesindeyaşayanbirhalk

Acar

acayip Garip,tuhaf aca:yipacele Çabuk,tez acéléAcem 1.İranülkesi

2.İranlıAcém

acemaşiran KlasikTürkmüziğimakamı acémaşi:ranacembuselik Türkmüziğimakamı acémbu:sélikacemi Birişeyenibaşlayan,amatör,

eliyatkınolmayanacémi:

acemkürdi Türkmüziğimakamı acémkürdi:acente Birkuruluşunişlerinionun

adınayürüten,aracıkurumveyakişi

acénté

acep Acaba acépaceze Zayıf,kimsesiz,düşkün

kimseleracézé

acibe Şaşkınlıkuyandıran,görülmemişşey

aci:bé

acil Hemenyapılmasıgerekliolan,ivedi

a:cil

acilen Çabucak a:cilenaciz Güçsüz a:cizacizane Tevazubelirtensöz a:ciza:néacul Aceleci,tezcanlı acû:lacuze Yaşlı,huysuzkadın acu:zéacz Beceriksizlik aczaçelya (Bot.)Kokusuolmayan,güzel

renklibirçiçekaçélya


açık oturum Kamuyaaçıkdüzenlenentoplantı

açıkoturum

açık öğretim Derslerinkitleiletişimaraçlarındantakipedildiği,herkeseaçıkeğitim

açıkö:rétim

ad İsim adadabımuaşeret Görgükuralları a:da:bımu~a:şérét

adale Kas adalé

adalet Kanunlarınherkeseeşituygulanması,hakkauygunluk

ada:lét

adamcağız Kendisinesevgiveyaacımaduyulanerkek

adamca:z

adap Töre,yol,yordam,usul a:dap (a:da:bı)adaptasyon Uyarlama adaptasyon adaptör Aygıtlararasıgeçişive

uyumusağlayanalet,uyarlayıcı,bağlayıcı

adaptör

addetme Sayma âddétméadem Yokluk,hiçlik adémademimerkeziyet (Huk.)Yerindenyönetim adémimerkéziyét

Âdem İlkinsan A:dém

adese Mercek adésé

adet Tane adétâdet Gelenek,görenek,alışkanlık a:détadeta Hemenhemen,sanki a:déta:adi Değersiz,sıradan a:di:adil Adaletli a:diladilane Doğrulukveadaletleyapılan a:dilâ:néAdilcevaz Bitlis’inbirilçesi A:dilcévazAdile Kadınismi A:diléadli Adaletleilgili adli:aerobik Sportürü,jimnastik a~érobik


aerodinamik Harekethâlindekibircisimüzerindehavanınyarattığıetkiyiinceleyenbilimdalı

a~érodinamik

afak UfuklarGarbın afakını sarmışsa çelik zırhlı duvar/ Benim iman dolu göğsüm gibi serhaddim var ("İstiklalMarşı"MehmetAkifErsoy)

a:fa:k

afakan (hafakan) Sıkıntı,çarpıntı afakanafaki 1.Gereksiz,önemsiz

2.Hayalîolana:fa:ki:

afat Afetler a:fatafazi Sözyitimi afazi aferin Övgü,takdir,beğenme

belirtensöza:férin

afet 1.Yıkımayolaçandoğaolayı2.Güzelkadınlarasöylenenbeğenisözü

a:fét

afetidevran Kendidönemindeençokbeğenilenkadın

a:fétidévra:n

afetzede Afeteuğramışkişi a:fétzédéaffetmek Bağışlamak affétmékafif İffetli,namuslu afi:fafife İffetlikadın afi:féafili Gösterişli afiliafişe (etmek/olmak)

Reklametme,diledüşürme afişé

afitab Güneş a:fita:bafiyet Sağlık,esenlik a:fiyétaforizma Özdeyiş aforizmaaforoz Hristiyanlıktakiliseninbir

kişiyidindençıkarmasıaforoz

afrodizyak Cinselisteğiartıranmadde afrodizyakagâh 1.Bilgili,haberli a:gâ:h


agnostik Bilinemezci agnostikagora Antikdönemlerdetoplanma

alanı,çarşıagora

agorafobi Alankorkusu agorafobiagresif Saldırgan agrésif ağ 1.İpveyatelörgüsü

2.Örümcektürühayvanlarınsalgıladıklarıörgü3.Ulaşımveyailetişimşebekesi4.Tuzak

a:

ağa 1.Topraksahibi,varlıklıkimse2.Sözügeçen,muteber

a:

ağabey Büyükerkekkardeş a:béyağaç Meyveverebilen,gövdesi

odunveyakeresteolmayaelverişlibulunanveuzunyıllaryaşayabilenbitki

a:ç

ağda 1.Kaynatılarakçokkoyuveyapışkanbirmacundurumunagetirilenpekmezveyalimonluşekereriyiği2.Şekerleyapılanürünlerinhazırlanmasıveyabeklemesisırasındaşekerinulaştığıkoyuluk

a:da

ağıl Küçükbaşhayvanlarınbarındığıçitveyaduvarlaçevriliyer

a~ıl

ağır 1.Tartıdaçokçeken,hafifinzıttı.2.Yavaş

a:r

ağırlamak Misafiretmek a:rlamak ağıt Öleninarkasındansöylenen

acıklıezgia:t


ağız 1.Yüzde,avurtlarlaikiçenearasındabulunan,sesçıkarmaya,solukalıpvermeyeyarayanvebesinlerinsindirilmeyebaşlandığıorgan.2.Birakarsuyundenizeveyagöledöküldüğüyer3.Aynıdiliçindeses,şekil,sözdizimiveanlamcafarklılıklargösterebilen,belliyerleşimbölgelerineveyasınıflaraözgüolankonuşmadili

a:z

ağlamak Üzüntü,sevinçvbnedenlerlegözyaşıdökmek

a:lamak

ağrı Vücudunherhangibirbölgesindeduyulansancı

a:rı

Ağrı Türkiye'debirşehir A:rıağustos Yılınsekizinciayı a~ustosağyar Başkaları,yabancılar

Sanma şahım herkesi sen sadıkâne yâr olur /Herkesi sen dost mu sandın belki ol ağyar olur /Sadıkâne belki ol bu âlemde dildar olur /Yâr olur ağyâr olur dildâr olur serdâr olur(YavuzSultanSelim)

a:ya:r

ah Hayıflanmabelirtenünlem ahahali Halk aha:li:ahbap Yakın,dost,arkadaş ahbap (ahba:bı)ahdetmek Birşeyiçinkendikendine

edilenyeminahdétmék

Ahd-i Atik Tevrat Ahdi Ati:kahenk Uyum a:hénk


ahenktar Uyumlu a:hénktaraheste Yavaşyavaş,usulusul a:héstéah etmek 1.İlenmek

2.Acıileiçiniçekmeka:hétmék

Ahi 1.Cömert2.Ahilikocağınabağlıkimse

Ahi:

Ahilik Anadolu’daXIII.yüzyıldanitibarenoluşantasavvufadayalıbirmeslekibirlik

Ahi:lik

ahir Son,sonuncu a:hirahiret Canlılarınöldüktensonra

tekrardirileceğiyer,ötedünya

a:hirét

ahit Kendikendineverilensöz ahitahize Telefondasesiniletildiği

kısıma:hizé

ahkâm Hükümler ahkâ:mahlak 1.Toplumsaldavranış

kurallarıbütünü2.Huy

ahlâk (ahlâ:k-ı)

ahlaken Ahlakbakımından ahlâ:kenahlak-ı umumiye Genelahlakkuralları ahlâ:kı umu:miyéahlaki Ahlakauygun,ahlaklailgili ahlâ:ki:Ahmed Yesevi Türktasavvufhareketinin

öncüsü,mutasavvıfşairAhméd Yésévi:

ahraz Sağırvedilsizyadasadecedilsizkimse

ahraz

ahu 1.Ceylan2.Güzel,zarifkadın

a:hu:

ahududu (Bot.)Böğürtleniandıran,çalıgörünümünde,dikenlibirbitki

a:hududu


ahval Durumlar,haller ahvâl (ahvâ:l-i)aidat Birkurumveyaderneğe

düzenliödenenparaa:~idat (a:~ida:t-ı)

aidiyet Bağlılık,birşeyeveyabiryereaitolma

a:~idiyét

aile 1.Aralarındakanbağıbulunan,toplumunenküçükbirimi2.Birlikteoturanhısımveyakınlar3.Aynıamaçiçinçalışanlar

a:~ilé

ailevi Aileileilgiliolan a:~ilévi:ait İlişkin,bağlı a:~itajanda Takvimlinotdefteri ajandaajans Habertoplayanvedağıtan

kuruluşajans

ajitasyon Duygusömürüsü ajitasyonAkabe 1.Tehlikeli,sarpgeçit

2.Ürdün'üngüneyindebirşehir

Akabé

akabinde Ardından,hemensonrasında akabindéakademisyen Akademidedersverenve

araştırmayapankimseakadémisyen

akamet Kısırlık,verimsizlik aka:métAkaretler İstanbul’unBeşiktaşilçesinde

birsemtAka:rétler

akıbet Son,sonuç a:kıbétakide 1.İnanç

2.Renklibirşekeraki:dé

akik Kırmızırenkte,mücevherlerdekullanılandeğerlibirtaş

akik

akil AkıllıNe akilem ne divane / Gel gör beni aşk neyledi (YunusEmre)

a:kil


akilane Akıllıca a:kilâ:néakil baliğ Aklıyeten,ergen a:kilba:li:Akile Kadınismi A:ki:léakim Verimsizlik,sonuçelde

edememeaki:m

akis Yansıma Gelip geçen her yüzden gizli bir akis kalmış,/ Küflü aynalarında, küflü aynalarında. ("OtelOdaları",NecipFazılKısakürek)

akis

akit Sözleşme akitaklıselim Sağduyu,sağduyusahibikişi aklısélimakli Akıllailgiliolan akli:akordeon Çalgıaleti,akordeon akordé~onakort Müzikaletlerineyapılanses

ayarıakort

akort etmek Sesayarıyapmak akordétmékakraba Kanbağıileyadaevlilikle

bağlıolankişilerakraba:

akran Yaşıt,aynıkuşaktan,benzer akran (akra:n-ı)akreditasyon Denklik akréditasyon akrobasi Cambazlık akrobasi aksam Kısımlar,parçalar aksam (aksa:mı)aksan (Dilb.)Birbölgeyeveya

yöreyeözgüsöyleyişşekilleri,ağız

aksan (aksa:nı)

aksesuar Kıyafetibütünleyentakı,çanta,eldivenvb.şeyler

aksésu~ar

aksi 1.Ters,zıt,2.Geçimsizkimse

aksi

aksiseda Yankı,cevap aksiséda:aksi tesir Geritepkime aksité:siraksiyoner Hissesahibi,hissedar aksiyoner


aksülamel Tepki,reaksiyon aksülâmelaktif Etkin,hareketli,faal aktif aktivite Etkinlik,hareketlilik aktivité aktüalite Güncellik,güncelolan aktü~alitéaktüel Güncellik,gününkonusu aktü~elakupunktur Vücudaiğnebatırma

yöntemiyletedavietmeakupunktur

akustik Yankılanım akustik akvaryum Çeşitlisuhayvanlarınınve

bitkilerininyetiştirildiğiYapayortam,sukabı

akvaryum

ala Karışıkrenkli alaâlâ İyi,çokiyi,harika a:lâ:alabora 1.Geminindalgalarakapılıp

yanyatması2.İşlerinbozulması

alabora

alabros Fırçagibikısakesilenerkeksaçı

alabros

alafranga Batıyaşayışınauygunolan,Batılıtarzda

alafranga

alaimisema Gökkuşağı alâ:~imiséma:alaka İlgi alâ:kaalakadar İlgili alâ:kadaralakart Seçmeliyemek alâkart alâ-külli şey’in kadir

"Herşeyegücüyeten"anlamındakisöz

alâ:küllişéy’in kadir

alamet İz,işaret Çok alametler belirdi, vakit tamamdır/ Haram helal oldu helal haramdır ("KıyametSureleri",NâzımHikmet)

alâ:mét

alametifarika Ayırıcınitelik alâ:métifa:rikaalaminüt Acele,çabuk alâminütalarga Açıkdeniz alarga


alaturka Türkgelenekvegöreneklereuygun,Doğulu

alaturka

alayiş Gösteriş,gözkamaştırma a:lâ:yişalazlamak Alevetutmak,ateşten

geçirmekalazlamak

albatros Atlantikokyanusundayaşayanfırtınakuşutürü

albatros

alegori (Edb.)Simgesel,temsilîanlatım

alégori

alelacele Çarçabuk alélacéléalelade Sıradan alélâ:déalelekser Sıksık alélékseralelıtlak Genelolarak alélıtlakalelusul 1.Yolyordamnasıl

gerektiriyorsa 2.Adetyerinibulsundiyeyapılan

alélusûl

âlem 1.Evren,kâinat 2.Dünya3.Herkestenfarklıdavranan

a:lém

alem 1.Sancak,bayrak2.MinarelerintepesindebulunanAyyıldız

além

alemdar Bayraktaşıyan,önder alémdarAlemdar İstanbul’dabirsemt Alémdarâlem-i ervah Ruhlarâlemi â:lémi erva:hâlemşümul Evrensel,kâinatıkapsayan â:lémşümûlalenen Açıkça alénenaleni Açıkça,ortadaolan aléni:aleniyet Açıklık,şeffaflık aléniyétalerji Bazıyiyecek,içecek,toz

vb.maddelerekarşıhastalıkderecesindegelişenaşırıtepki

alerji

alessabah Sabahleyin,erkenden aléssaba:halesta Hareketehazırşekilde alésta


alet Elişiveyamekanikbirgerecinyapımıvetamirindekullanılanaraç

a:lét

alet edevat Araçgereç,takım a:lét édévatAlevi Hz.Ali'ye(ra)bağlılıkta

birleşendinîvesiyasiinancamensup

Alévi:

Alevilik Hz.Ali'ye(ra)bağlıolduklarınısöyleyenlerininançvemezhebi

Alévi:lik

aleyhinde Birineveyabirşeyekarşıt,olumsuz

aléyhindé

aleyhisselam Peygamberlerinismianıldığındaonlarıselamlamakiçinkullanılanhitap

aléyhissélâ:m

aleyhtar Karşıolan aléyhtaraleykümselam Selamakarşılıkvermekiçin

kullanılansözaléykümsélâ:m

aleyna “Bizimüzerimize”anlamındaArapçatakı

aléyna:

alfabe Birdildekiseslerigösterenharfler,abece

âlfabé

ali Yüksek,yüce a:li:Ali Erkekismi Alialicenap 1.Cömert

2.Onurluâ:li:cénap

alil Hastalıklı ali:lâlim İlimsahibi,bilgin a:limalimallah “EniyisiniAllahbilir”

anlamındakisözalimallah

âlimane Birâlimeyakışırşekilde a:lima:néAliye Kadınismi AliyéAliye Kadınismi A:liyéaliyyülâlâ Mükemmel,eniyi,engüzel aliyyüla:lâ:alkol İspirto,etanol âlkôl


Allah Tanrı,Rab,Yaradan Allah (Alla:h-ı)

Allahualem 1.Allah(cc)herşeyineniyisinibilir2.Herhâlde

Alla:hu a:lém

Allahuekber Allah(cc)enyücedir Alla:huékberAllahutaala YüceTanrı,UluAllah(cc) Alla:hutaa:lâ:allame Çokbilen,bilgisahibi allâ:méallameicihan Çokbilgili allâ:me~iciha:nAlp 1.Kahraman,yiğitkişi

2.ErkekismiAlp

Alparslan BüyükSelçukludevletininsultanı

Alparslan

alperen 1.Derviş2.Mücahit

alpéren

alternatif Seçenek âlternatif altmış Ellidokuzdansonragelen

sayıaltmış

alude Karışık a:lû:déalüminyum Gündelikeşyayapımında

kullanılanbirelementalüminyum

alüvyon Akarsularıntaşıdığıtaş,toprakvb.birikimi

alüvyon

alyans Nişanyüzüğü âlyans ama Fakat,lakin amaâmâ Görmeengelli a:ma: amade Yapmayahazırolmak a:ma:déamal İşler a:mâ:lamatör Yenibaşlayan,acemi amatör ambalaj Eşyasarmayayarayan

malzemeambalâj

ambale Tükenmek,çalışamazhâlegelmek

ambalé

ambargo Engelleyim ambargo


amber Güzelkoku amberambulans Cankurtaran ambulâns amcazade Amcanınoğlu amcaza:déamel 1.İş,eylem

2.İshalamel

amele İşçi,ırgat améléameli Uygulamalı améli:ameliyat Cerrahimüdahale,operasyon améliyat

(améliya:t-ı)ameliyathane Ameliyatyapılanyer améliyatha:néamenna Kabuletme,inanma

anlamındakullanılansöza:ménna:

amentü 1.Arapçada“İnandım”demekolansöz2.Birdüşünceveyaideolojinintemeli

a:mentü

Amerika Dünyanınkuzeyvegüneyyarımkürelerinikapsayanbirkıta

Amérika

amfora İkikulplu,dibisivri,darboyunlu,karnıgeniştesti

amfora

amigo Sporyarışmalarındaveyaetkinliklerdeseyircilericoşturankimse

ami:go

amil Etken,sebep a:milamin Amonyaktakibirunsur aminâmin Duanınkabulolmasıiçin

söylenensöza:min

Amine Hz.Muhammed’in(sav)annesi

A:miné

amir Emreden,buyuran a:miramiral Denizsubayı,general amirâl amirane Buyurganca a:mira:néamiyane Bayağı,sıradan a:miya:néamma Ama amma:


amma velakin Bununlaberaber amma vélâ:kinamme Kamu amméamorti 1.Birdenödenerekfaizinin

işlemesinesonverilentahvil2.Piyangodabiletdeğerikadarkazanılanikramiye

amorti

amortisman Yıpranmapayı amortisman amortisör Motorluaraçlardasarsıntı,

sallantıvb.hareketlerienazaindirendüzenek

amortisör

ampirik 1.Görgül2.Deneysel

ampirik

ampul Elektrikakımıileışıkverebilencamşişe

ampûl

amudi Dikey amu:di:amudufıkari Belkemiği amudufıka:rian Zamanınenkısaparçası,

lahzaa:n

anafor Girdap anafor anagram Birkelimedekiharflerin

yerlerideğiştirilerekeldeedilenkelime

anagram

anahtar Kilidiaçıpkapamayayarayanaraç

anahtar

anakronik 1.Çağauymayan,eskimiş2.Tarihlendirmedeyanılgıyadüşen

anakronik

anakronizm Tarihyanılgısı anakronizm analitik Çözümlemeli analitik analjezik Ağrıkesici anâljézik analoji Benzeşme,örnekseme analôji anamalcılık Kapitalizm anamalcılık anane Gelenek,görenek an’anéananevi Gelenekselolan an’anévi:anarşist Kargaşacı anarşist


anarşizm Kargaşacılık anarşizm anasır Unsurlar ana:sıranâsır-ı erbaa Dörtunsur(Ateş,su,hava,

toprak)ana:sırı erbaa

anatomi 1.İnsan,hayvanvebitkilerinyapısınıveorganlarınınbirbiriyleolanilgileriniinceleyenbilim,teşrih2.Bedenyapısı

anatomi

anbean Heran an�béananemi Kansızlık anémi angaje Bağlı,bağlanmış añgajé angajman Bağlanım añgajman angarya Görevdışıverileniş,yüklenti añgarya Anglosakson 1.V.veVI.yüzyıldaBüyük

Britanya'yıelegeçirenCermenırkındanolanlar2.Anadiliİngilizceolankimse

Añglosakson

Ani Karsilinintarihîveturistikbirbölgesi

Ani

ani Ansızın,birdenbire a:ni:animasyon Canlandırma animasyon animatör Canlandırıcı animatör anjiyo Damargörüntüleme an�jiyo Anka (Mit.)Masallardave

efsanelerdesözüedilentılsımlıbirkuş

An�ka:

Ankara Türkiye’ninbaşkenti An�kara ankastre Biroyuğa,yuvaya

yerleştirilmiş(tesisat)an�kastré

ankebut Örümcek an�kébu:tanketör Anketçi ankétör anofel Sıtmamikrobutaşıyan

sivrisinektürüanofel


anomali Sapaklık anomali anten Elektromanyetikdalgaları

toplayarakbudalgalarıntransmisyonhatlarıiçerisindeyayılmasınısağlayancihaz,duyarga

anten

antet Başlık antét antifriz Dondurmaz antifriz antikite Eskilik antikité antilop Sıcakülkelerdeyaşayan,çok

hızlıkoşan,boynuzlubirhayvan

antilôp

antioksidan Canlıorganizmalardakitoksinleriatmayayarayanmadde

antioksidan

antipati Sevimsizlik,soğukluk,itici antipati antipatik Sevimsiz,itici antipatik antisemitizm Yahudikarşıtlığı antisémitizmantiseptik Antisepsiyapmakiçin

kullanılanmaddeantiséptik

antitez Karşıiddia antitéz antoloji Seçki antolôji antrenman Egzersiz,alıştırma antrénmanantrikot Sığırpirzolalıketi antrikotantropoloji İnsanınkökenini,evrimini,

biyolojiközelliklerini,toplumsalvekültürelyönleriniinceleyenbilim

antropolôji

antrparantez Sözarasında,sırasıgelmişken,ayrıca

antrparantéz

apandis Körbağırsağınincebirparmakgibiolansonbölümü

apandis

apandisit Apandisiniltihaplanması apandisit aparat Araçgereç aparat


aparkat Bokstabükükkollaaşağıdanyukarıyadoğruçeneyeatılanyumruk

aparkat

apartman Birkaçkatlıveherkatındabirveyabirkaçdairebulunanyapı

apartman

aperitif 1.Çerezgibiatıştırmalıklar2.Öniçki

apéritif

aplikasyon Uygulama aplikasyon apolitik Siyasettenuzakolankimse apolitik apostrof (Dilbil.)Kesmeişareti apostrof apse Çıban apsé aptal Zekâyoksunu,alık aptal ar Utanma,namus a:rarabesk 1.Arapesintisitaşıyanmüzik

2.Girişikbezemearabésk

Arabi 1.Arapça2.Araplarlailgili

Arabi:

Arabistan Arapyarımadasındakienbüyükülke

Arabistan

araf Cennetilecehennemarasındakiyer

a:ra:f

Arafat Mekke’deKurbanBayramıarifesindehacılarıntoplandığıtepeninadı

Arafat

Aral gölü (Coğ.)Kazakistansınırlarıiçindeyeralanbirgöl

Aral gölü

Aramice EskiSamidillerindenbiri A:ra:mi:céaranjman Düzenleme aran�jman aranjör Düzenleyici aran�jör Aras (Coğ.)DoğuAnadolu

bölgesindebirnehirAras

Arasat İslamiinancagörekıyametgünütoplanılacakyer

Arasat


arasta Çarşılardaaynıişiyapanesnafınyeraldığıbölüm

arasta

araz Belirti(Tıpdilindedahaçokkullanılır)

araz

âraz Belirtiler a:ra:zarazi Yeryüzüparçası,toprak ara:zi:arbede Çatışma,dövüşme,patırtı arbédéarboretum Ağaçparkı arborétumarda İşaretçubuğu ardaardışık Arkaarkayagelen ardışıkardiye Eşyasaklananyer,depo ardiyéarız Sonradanortayaçıkan a:rızarıza Hasar,aksaklık a:rızaarızi 1.(H.)Sonradanolan,dıştan

gelen2.Geçici

a:rızi:

Ari 1.(H.)Birırk2.Arınmış,kurtulmuş

A:ri:

Arif 1.(H.)Bilgili,bilen,irfansahibi2.Erkekismi

A:rif

arifane Bilgece a:rifa:néarife Öncekigün(Bayramöncesi

gün)arifé

Aristo Aristoteles,AntikYunanfilozofu

Aristo

aristokrat Soylu aristokrat aritmetik Matematik,matematiksel aritmétik aritmi Kalpatışlarındakidüzensizlik

veeşitsizlikaritmi

ariyet Ödünçalma a:riyétariza Dilekçe ari:zaarkaik Sanatlardaeskiyeaitveya

kullanımdandüşmüşolanarka~ik


arkeoloji Kazıbilimi arké~olôji arketip Kökörnek arkétip arktik (Coğ.)Kuzeykutbuylailgili,

kutupsalarktik

armoni Seslerinuyumu,harmoni armoni arş Gökyüzününenüstkatı arşarşıâlâ Gökyüzünündokuzuncukatı arşıâ:lâ:arter 1.Atardamar

2.Anayolarter

artezyen Burguiledelinerekaçılanvesuyuyükseğefışkırtankuyu

artézyen

artırmak Çoğaltmak,yükseltmek artırmakartist Sanatçı,sanatkâr artistar u namus Utanma

Ben melâmet hırkasını kendim giydim eğnime/ Ar u namus şişesini taşa çaldım kime ne (Nesimî)

a:runa:mus

arûs Gelin aru:saruz (Edb.)Şiirdebirölçü aruzarz 1.(H.)Yeryüzü

2.Sunmaarz

arz etmek Saygıilesunmak,göstermek arz~étmékarzıendam Boygöstermek,ortaya

çıkmakarzıénda:m

arzıhürmet Saygısunmak arzıhürmétarziyat (Coğ.)Yerbilimi arziya:tarzu 1.(H.)İstekheves

2.Kadınismiarzu

arzuhâl Dilekçe,istida arzuhâ:lasa Değnek,baston,sopa asa:asa Gibi a:sa:asabi Sinirsel,sinirli asabi:asabiye Sinirleilgili asabiyé


asabiyet Sinirlilik asabiyétAsaf Erkekismi A:safasakir Askerler asa:kir

Asakir-i Mansure-i Muhammediye

II.MahmutzamanındakurulanOsmanlıordusu

Asa:kiri Mansu:ré~i Muhammédiyé

asalak Parazit asalak

asalet Soyluluk asa:lét

asaleten 1.Asılolarakbirgöreviyürütme2.Kendiadınahareketederek

asa:léten

asan Kolay a:sa:n

asansör Apartmanlardainsanveyüktaşımayayarayan,Aşağıyukarıhareketedebilmeözelliğinesahipmakaralıaraç

asan�sör

asap Sinirler a:sap

asar Eserler a:sar

asarıatika Eskieserler a:sa:rıati:ka

asayiş Huzurvegüvenlik a:sa:yiş

asayiş berkemal Güvenlikyerinde,rahatvehuzurlu

a:sa:yiş berkémâl

ases Osmanlı’dagüvenlikgörevlisi,gecebekçisi

asés

asesbaşı Güvenlikgörevlilerininbaşı,yeniçeriaskeri

asésbaşı

asfalt Yollarınkaplanmasındakullanılankatrananamaddesindenyapılmışmalzeme

asfalt

asgari Enaz,endüşük,enalt asgari:


asgari müşterek Herkesinuzlaştığı,ortakpayda

asgari: müştérék

asgari ücret Çalışanlaraödenmesigerekendüşükücret

asgari: ücrét

Ashab-ı Kehf BirmağaradayıllarcauyuduktansonratekraruyandıklarıKur’ân-ıKerîm’dehaberverilenarkadaşgrubu.Yediuyurlar

Asha:bı Kéhf

Ashab-ı Kiram Hz.Muhammed’in(sav)sahabeleri

Asha:bı Kira:m

ashap Sahabeler asha:pasım Asmaişi asımAsım Erkekismi

Asım’ın nesli diyordum ya nesilmiş gerçek,/ İşte çiğnetmedi namusunu çiğnetmeyecek! ("Asım",MehmetAkifErsoy)

A:sım

asır Çağ,yüzyıl asırasi İsyaneden a:si:Asi Lübnan'dadoğupTürkiye'den

Akdeniz'edökülenbirnehirA:si:

asil Soylu asilasilane Soylubirşekilde asilâ:néasilzade Soylubiraileyemensup asilza:déasilzadegân Asilzadeler asilza:dégâ:nasimilasyon 1.Özümleme

2.Azınlıklarıngeldikleriülkelerinkültürünübenimsemeleri

asimilâsyon

asitan Eşik,dergâh,tekke a:sita:nAsitane 1.Eşik

2.Payitaht3.İstanbul'uneskiisimlerindenbiri

A:sita:né


asker Ordudahizmetedenerveyadahayüksekrütbelikişi

asker

askerî Askerlikleilgili askéri:askeriye Askerlik askériyéasla Hiçbirzaman asla:aslan Kedigillerden,enyırtıcıve

güçlümemeliaslan

aslanağzı (Bot.)Sıracagilailesindençeşitlirenktegüzelçiçek

aslana:zı

Aslanapa Kütahya’nınbirilçesi Aslanapaaslanhane Saraylardaaslanvb

hayvanlarıntutulduğuyeraslanha:né

asla ve kat’a Hiçbirzaman,hiçbirsurette asla: ve kât’a:aslen Kökenolarak aslenasli Birincil,asıl asli:

asliye Temel,esas asliyéasonans (Dilb.)Sesuyumu asonans asosyal Sosyalolmayan,toplumla

uyumsuzasosyâl

asparagas Şişirmehaber asparagas aspiratör Havadakiduman,is,kokuvb.

yabancımaddeleriemerekdışarıatanaygıt

aspiratör

Asr Kur’an-ıKerim’degeçenbirsure

Asr

Asrısaadet Hz.Muhammed’in(sav)yaşadığıdevir

Asrısaa:dét

asri Çağdaş asri:astigmat Netgörmeyen astigmat astroloji Yıldızfalcılığı astrolôji astronomik 1.Gökbilimsel

2.Aşırıyüksekfiyatastronomik

astronot Uzayadamı astronot


asude Rahat,huzurlu,sakin Ölüm asude bahar ülkesidir her rinde ("RindlerinÖlümü",YahyaKemalBeyatlı)

a:su:dé

Asuman 1.Sema,gökyüzü2.Kadınismi

A:suman

Asur Mezopotamya’daeskidenhükümsürmüşbirdevlet

A:sur

Asurca (Dilb.)Asurlularınkullandığı,bugünölübirdil

A:surca

Asuri Asurahalisindenolanlar A:su:ri:aşar Osmanlı’dadevletinaldığıbir

vergia:şa:r

aşçı Yemekpişirenkişi aşçıaşermek Hamileliktekadınlarınbazı

yiyecekveyaiçecekleriçokfazlaistemesiyadaonlardantiksinmesi

aşermék

aşhane Aşevi aşha:néaşık Aşıkkemiği aşıkâşık Biriniveyabirşeyiçok

seven,tutkuylabağlıolana:şık

âşıkane Âşığayaraşırşekilde a:şıka:néaşık atmak Yarışmak,çekişmek aşıkatmakaşikâr Apaçık,besbelli a:şikâ:raşikâre Açıkça,gizlemeden a:şikâ:réaşil tendonu Baldırlatopukarasında

hareketsağlayankirişaşil tendonu

aşina Tanıdık,bildik a:şina:aşiran KlasikTürkmusikisindebir

makamaşi:ran

aşiret Kabile,boy aşi:rét


Aşiyan 1.Kuşyuvası2.TevfikFikret’inevineverdiğiisim.İstanbul'unbirsemti

A:şiya:n

aşk Çokşiddetlisevgi,tutku,bağlılık

aşk

aşkın Yüce aşkınaşure Muharremayındapişirilip

dağıtılantatlıaşu:ré

aşüfte Oynak,hafifmeşrep a:şüftéata 1.(H.)Cet

2.Babaata

ata Bağışlama,bahşiş ata:atalet Tembellik,işsizlik ata:létataş Tutturgaç ataşataşe Elçiliğebağlıçalışanuzman ataşéateist Tanrıtanımaz atéist ateş Cisminyanmasıylaoluşanısı

vekızgınlıkatéş

ateşbaz Ateşleoynayan,sihirbaz atéşba:zateşgede Ateşetapanlarınmabedi a:téşgédéateş-i aşk Aşkateşi,sevda a:téşi aşkateşin 1.Ateşli,coşkun

2.Ateşrengindea:téşi:n

ateş-i suzan Yakıcıaşkateşi a:téşi su:za:nateşpare Ateşparçası atéşpa:réateşperest Ateşetapan atéşpéréstatfen Birineveyabirşeyeatıf

yaparakatfen

atfı nazar Gözatmak,bakmak atfınaza:ratıf Bağlanma,referans,gösterme atıfAtıf Erkekismi A:tıf


Atıfet 1.İyilik,bağış,karşılıksızsevgi2.Kadınismi

A:tıfét

atıl Faydasız,işeyaramaz a:tılati Gelecek a:ti:atik Çevik atikatik Eskizamanlailgili ati:katika Eski ati:kaatletizm Koşu,atlamavb.beden

çevikliğinedayanansportürleriningeneladı

atlétizm

atmosfer Yeriveyaherhangibirgökcisminisarangaztabakası

atmosfer

atölye Zanaatçılarınveyaresim,heykelsanatlarıylauğraşanlarınçalıştığıyer

atölyé

atraksiyon Eğlendiri atraksiyon attar Aktar atta:ravadanlık İşvetamiratgereçleri avadanlıkaval (Ar.)Sersemkimse avalavam Ayaktakımı,altsınıftan

kişileravam

avamil Sebepler,etkenler ava:milavane Yardımcı,yardakçı ava:néavantacı Çıkarcı,bencil avantacı avare Serseri,aylak a:va:réavaz Yüksekses,nara avazavaz avaz Yükseksesle avaz avazavaze Yüksekseslesöylemek

Avazeyi bu âleme Davut gibi sal / Baki kalan bu kubbede bir hoş sada imiş (“Gazel”,Baki)

a:va:zé

avdet Dönmek,gerigelmek avdét


avize Tavanaasılansüslüaydınlatmaaracı

avi:zé

Avni Erkekismi Avniavrat (H.)Kadın,eş avratavret Edepyeri avrétavurt Yanağınağızboşluğuhizasına

gelenbölümüavurt

aya Avuçiçi ayaayakkabı Genelliklesokaktagiyilen

vealtıkösele,lastikvb.dayanıklımaddelerdenyapılangiyecek,pabuç

ayakkabı

ayal Kadın,eş ayâl (ayâ:li)ayan Açık,belli a:yan

âyan 1.İlerigelenler2.Senatoüyeleri

a:ya:n

ayan beyan Açıkseçik,belliolan ayan beyan

ayar 1.Madenlerinsaflıkdercesi2.Saatindoğrulanması

ayar (aya:rı)

aydın 1.Işıklı,aydınlık2.Münevver,entelektüel

aydın

Aydın EgeBölgesi’ndeyeralanbirşehir

Aydın

ayet Kur’an-ıKerim’insurelerinioluşturanherbirkısım

a:yét

Ayet-el Kürsi Kur’an-ıKerim’dekiBakarasuresindebirayet

A:yétel Kürsi:

ayet-i kerime Kur’an-ıKerim’dekiayetler a:yéti kéri:mé

ayin Tören,ibadet a:yin

ayine Ayna a:yiné

ayinicem Cemayini a:yinicém


ayin-i şerif Sematöreniesnasındasöylenenilahiler

a:yini şérif

aynel yakin 1.Gözlegörülen2.Tasavvufimertebelerdenbiri

aynel yaki:n

aynen Olduğugibi,aynıyla aynen

aynı Tıpkı aynı

ayni 1.Gözleilgili2.Parayerinemalileyapılanbağış

ayni:

ayniyat Değerlişeyler,özdek ayniyat

ayniyet Aynılık,özdeşlik ayniyét

ayrım 1.Ayırmaişi2.Başkalarındanayırıcıözellik

ayrım

aysberg Buzdağı aysberg

ayyar Dolandırıcı,hilekâr ayya:r

ayyaş İçkici,alkolik ayyaş

ayyuk 1.Göğünenyüksekyeri2.Kuzeyyarımküredebiryıldız

ayyu:k

ayyuka çıkmak: Herkesçebilinmek ayyu:ka çıkmak

aza 1.Üye2.Vücudunherbirorganı

a:za:

azab-ı cehennem Cehennemazabı aza:bı céhennem

Azab-ı Mukaddes KutsalAzap.NeyzenTevfik’inbireseri

Aza:bı Mukaddés


azade Başıboş,serbestÇocuk gönlüm kaygılardan azade; / Yüzlerde nur, ekinlerde bereket("Masal",CahitSıtkıTarancı)

a:za:dé

azamet Büyüklük,yücelik azamét

azami Ençok a:zami:

azap Acı,ıstırap,sıkıntı azap (aza:b-ı)

azar Paylama azar

azat Serbestbırakma a:za:t

Azer Erkekismi A:zer

Azerbaycan OrtaAsya’dakuruluTürkdevletlerindenbiri

A:zerbaycan

Azeri AzerbaycanTürk’ü A:zéri:

azil Görevdenalma azil

azim Kararlılık,sebat azim

Azime Kadınismi Azi:mé

azimet Gidiş azi:mét

azimkâr Gayretli,kararlı azimkâ:r

aziz Yüce,değerli azi:z

azize Ermişkadın azi:zé

azletmek Görevdenalmak,uzaklaştırmak

azlétmék

Azrail Ölümmeleği Azra:il

Azze ve Celle AzizveCelilolanAllah Azzé ve Cellé


Bbab Kapı ba:bbaba Ata babababaçko (Ar.)Güçlü,gösterişli,iriyarı babaçko Babai Babailiktarikatinemensup

olanBaba:i:

babayani Süsevegösterişeönemvermeyen

babaya:ni:

babayiğit Yüreklivegüvenilirkimse babayi:t babet Tür,çeşit ba:bétbabet Ayakkabıçeşidi babétBabıali 1.İstanbul’daOsmanlı

Devleti’ninbürokratikmerkezi 2.Osmanlı’daveCumhuriyet’tedeİstanbulkültürvematbuathayatınınmerkezi

Ba:bıa:li:

bab-ı cennet Cennetkapısı ba:bı cénnétBab-ı Hümayun TopkapıSarayı’nınilkkapısı Ba:bı Hüma:yunbab-ı saadet Saadetkapısı,sultanınsarayı ba:bı saa:détBab-ı Şerif Hz.Mevlanatürbesininkapısı Ba:bı ŞérifBabil Mezopotamya’daasma

bahçeleriyleünlübirmedeniyet

Ba:bil

Babür EskibirTürkdevletiveonunhükümdarı

Ba:bür

Babüsselam TopkapıSarayı’nınikincikapısı

Ba:büssélâ:m

baç (Huk.)OsmanlıDevleti’ndegümrükvergisi

ba:ç

baççı Baçalankişi baççıbad Rüzgâr bâ:d


bade İçki,şarap ba:débade harab ül basra

"İşiştengeçtiktensonra"anlamındakullanılansöz

ba:dé hara:bül basra

badehu Ondansonra ba:déhu:bad-el mevt Ölümdensonrası ba:del mévtbadem (Bot.)Bademağacıveonun

yemişiba:dem

badema Bundansonra,artık,böylelikle

ba:déma:

badısaba SabahrüzgârıNe yanar kimse bana âteş-i dilden özge / Ne açar kimse kapım bad-ı sabadan gayrı ("Kaside",Fuzûli)

ba:dısaba:

badire Birdenkarşılaşılantehlike,sıkıntı

ba:diré

baget 1.Bateriçalmayayarayanince,kısaçubuk2.Düşükgramajlıince,uzunekmek3.Tavuk,piliçvb.kanatlılardabutilepaçaarasındakalanetlibölüm

bagét

bağ 1.İp,sicim 2.Üzümkütüklerininbulunduğuarazi3.Meyvebahçesi

ba:

bağa 1.Kaplumbağa 2.Hastalık,ur

ba:a

bağban Bağdaçalışankişi ba:ba:nbağcık Şeritbiçimindeinceip ba:cıkBağdadi 1.Bağdatlı

2.Ağaçdireklerüzerineçatılmışçıtalarasıvavurularakyapılanduvarveyatavan

Ba:da:di:


bağdaş Sağayağısoluyluğun,solayağısağuyluğunaltınaalarakoturmabiçimi

ba:daş

bağdaşık Birbirlerinebenzerkarakterlereveyayapıyasahipparçaveyabirimlerdenoluşan

ba:daşık

bağ evi Bağarazisindeyapılmışev ba: évibağıl nem Birmetreküphavaiçinde

bulunansubuharıağırlığının,aynışartlardakihavanındoymuşsubuharınınağırlığınaoranı

ba~ıl ném

bağımlı Birşeyeaşırıderecedebağlı,düşkünolan,tiryaki

ba:mlı

bağımsızlık Bağımsızolmadurumu ba:msızlıkbağıntı İlinek,korelasyon ba~ın�tıbağırmak Yüksekvegürsesçıkarmak,

haykırmakba:rmak

bağırsak Sindirimorganınınmidedenanüsekadarolan,incebağırsakvekalınbağırsaktanoluşanbölümü

ba:rsak

bağış Yardım,hibe ba:şbağışlamak 1.Affetmek

2.Vermek,sunmakSeçkin bir kimse değilim / İsmimin baş harfleri acz tutuyor / Bağışlamanı dilerim (“Sultan”,CahitZarifoğlu)

ba:şlamak

bağlaç (Dilbil.)Eşgörevlikelimeleriveyaönermeleribirbirinebağlayankelimetürü

ba:laç


bağlam 1.Deste2.Herhangibirolgudaolaylar,durumlar,ilişkilerörgüsüveyabağlantısı,kontekst

ba:lam

bağlama Birtelliçalgıtürü ba:lama bağlantı İlişki,bağlıolmak ba:lantıbağnaz Tutucu ba:nazbaha 1.Güzellik,değer

2.Erkekismibaha:

Bahadır 1.Yiğit,kahraman2.Erkekismi

Baha:dır

Bahai Bahailiktarikatınabağlıolan Baha:~i:bahane Sözdesebep,gerekçe baha:nébahar 1.Kışileyazarasındaki

mevsim2.Baharat3.Kadınismi

bahar

baharat Yiyecekveiçeceklerekonulduğundatat,kokusağlayanhertürbahar

baharat

bahariye (Edb.)Divanşiirindebahartasviriyapılankasidetürü

baha:riyé

Bahariye İstanbul’dabirsemt Baha:riyébahçe Sebze,meyve,çiçekveya

ağaçyetiştirilenyerbahçé

bahçıvan Bahçebakımişlerindensorumlukimse

bahçıvan

bahir Deniz bahirbahis 1.İddia

2.Konuşulankonu3.Kitapbölümü

bahis

bahname (Edb.)Cinselkonulardansözedeneser

bahna:mé

Bahreyn Arapcoğrafyasındayeralanbirdevlet

Bahréyn


Bahri 1.Denizvedenizcilikleilgili2.Erkekismi

Bahri:

Bahriye 1.Denizkuvvetleri2.Kadınismi

Bahriyé

bahşetmek Bağışlamak,vermek bahşétmekbahşiş Hizmetsektöründeçalışanlara

maaşıdışındaverilenfazladanpara

bahşiş

baht Talih,kader,şans bahtbahtı kara Talihsiz,kadersizkimse

Vatanın bağrına düşman dayamış hançerini;/ yoğimiş kurtaracak bahtı kara mâderini? (“VatanMersiyesi”,NamıkKemal)

bahtı kara

bahtiyar Mutlu bahtiya:rbahusus Özellikle ba:hususbakaç Dürbün bakaçbakalorya Üniversiteleregirebilmek

içinliseöğrenimindensonraverilenolgunluksınavı

bakalôrya

Bakara Kur’an-ıKerim’debirsure Bakarabakara İskambiloyunu bakarabakaya 1.Askerlikçağınagirdiği

hâldeaskeregitmeyenler2.Ertesiyıladevredenvergi3.Kalıntı

baka:ya:

baki 1.Daimi,ölümsüz2.Artan

ba:ki:

bakir 1.İşlenmemiş,kullanılmamışolan2.Hiçcinselilişkidebulunmamışerkek

ba:kir

bakire Cinselilişkidebulunmamışkız

ba:kiré


bakiye Gerikalan,artan bakiyébakkaliye Büyükçebakkaldükkânı bakka:liyébakla Üstükabuklu,içitanelisebze baklabaklava Çokinceyufkadanyapılarak

arasınakaymak,fıstık,ceviz,bademvb.konuluppişirilenveüzerineşekerşerbetidökülenbirtatlı

baklava

bakteri Toprakta,suda,canlılardabulunan,bölünerekçoğalan,klorofilsiz,tekhücrelicanlı

baktéri

bakteriyel Bakterilerleilgili baktériyel Bakü Azerbaycan’ınbaşkenti Bakübal Arılarınürettiğitatlıyiyecek balbâl Kanat

Yetmez mi sana bister ü bâlin kucağım / Serd oldu hava çıkma koyundan kuzucağım ("Şarkı",Nedim)

bâ:l:

bala Yavru,çocuk balaBalâ Ankara’nınbirilçesi Ba:lâ:balaban 1.Büyük,iri

2.Yırtıcıkuş3.Nazik

balaban

balans Denge balânsbalata Motorluaraçlardafren

yapmayısağlayan,tekerlekmiliüzerineyerleştirilmişyarımaybiçimindekialet

balata

balayı Evlilikhayatınınilkgünleri balayı baldıran (Bot.)Maydanozgillerden,

nemliyerlerdeyetişenzehirlibitkilerinortakadı

baldıran

baldo İritanelipirinç baldo balerin Balesanatçısı balérin


balet Baleyapanerkeksanatçı balét balgam Ağızdandışarıatılansümüksü

maddebalgam

baliğ 1.Toplam2.Buluğaermek

ba:li:

balistik Ateşlisilahlardabarutgazınınbasıncıilefırlayıphedefevarıncayakadarmermininhavadakihareketiniinceleyenbilim

balistik

Balkanlar Hırvatistan,Sırbistan,Karadağ,Kosova,Slovenya,Arnavutluk,Makedonya,Bosna-Hersek,Bulgaristan,Romanya,YunanistanveTrakya'yıiçinealanbölge

Balkanlar

balo Özelgeceeğlencesi balo balon Havaveyagazladoldurulan

kauçuktaneğlenceveyageziaracı

balon

balya Denk balya balyoz İriveağırçekiç bâlyoz banal Sıradan,bayağı banâlbandrol Denetimpulu bandrôlBangladeşli Bangladeşhalkındanolan Banglâdéşli bani Yapıcı,kurucu ba:ni:banknot Kâğıtpara banknot banliyö Yörekent banliyö Banu Kadınismi Ba:nu:bar Yük ba:rbaran Yağmur ba:ra:nBaran Erkekismi Baranbarbekü Açıkalandaveyaözelbir

ocaktaızgaraetpişirmegereci

barbékü


barbut Zarlaoynanankumaroyunu barbut Barekallah Allahmübareketsin,hayırlı

olsunBarékalla:h

barem Çizelge barémbarfiks Kendivücudunuyukarıya

çekerekyapılanbirsporbarfiks

bargâh İzinlegirilebilenmeclis,divan

ba:rgâ:h

bari Hiçdeğilse ba:ribarikat Engel barikat bariyer Engel bariyer bariz Açıkça,ortada ba:rizbarmen Bardaiçkihazırlayanve

sunankimsebarmen

barok 1600-1750yıllarıarasındakiklasiksanatıizleyenresimvemimarlıküslubu

barok

barometre Basınçölçer barométré baron Batı’dabirsoylulukunvanı baron barones Soylukadın,Baron’unkarısı baronés barut Ateşlisilahlardakullanılan

patlayıcımaddebarut

baruthane Barutyapılanyadasaklananyer

barutha:né

basar Göz basarbasbayağı Bilindiği,alışıldığıgibi basbaya:basiret Sağduyu,kalpgözüyle

görmekbasi:rét

basit Kolay,sade basitbasketbol Beşerkişilikikitakım

arasındatopu3metreyüksekliktekikarşılıklıduranağgeçirilmişikisepettenbirinesokupsayıkazanmakesasınadayananbiroyun

baskétbol


basmahane Basmaişiyapılanyer basmaha:nébastıbacak Yaramaz,haylaz bastıbacakbasur Anüstetoplardamarın

genişlemesi,hemoroitba:sur

basübadelmevt Ölümdensoradiriliş ba:süba:delmévtbaşbuğ EskiTürklerdebaşkomutan,

başbaşbu:

başmuharrir Başyazar başmuharrir başmüfettiş Müfettişleringeneldenetçisi başmüféttiş başörtü Kadınlarınbaşlarınıkapatmak

içinkullandığıhertürkumaştanörtü

başörtü

başrol Biroyundaenönplandarolalankişi

başrôl

bataet İyibitmeyecekiş bata:~étbatakhane Gidenlerinkötüdurumda

kaldığı,dolandırıldığıyerbatakha:né

batarya 1.Enküçüktopçubirliği2.Savaşgemilerindebordatoplarıvebunlarınbulunduğugüverteparçası3.Pil

batarya

bateri Vurmalıçalgıtakımı batéri batıl Yalan,boş ba:tılbatın Karın batınbâtın İç,görünmeyen,hakikat ba:tınBatıni Birtarikatkolu Ba:tıni:battal Çokbüyük,geniş battalbattaniye Yündenyapılmışörtü batta:niyébayağı Sıradan,adi,aşağılık baya:~ıbayan 1.Kadınlariçinsöylenen

saygıifadesi2.Kadın

bayan

bayati Türkmüziğimakamlarındanbiri

baya:ti:


Bayezid OsmanlısultanıBeyazıtHan Ba:yézi:dbayi İzinlisatıcı ba:yibayii Satıcısı ba:yiibayraktar Bayraktaşıyan bayraktarBayrami Bayramiyetarikatınamensup

olanBayra:mi:

Bayramiye HacıBayram-ıVeli’ninkurucusuolduğutarikat

Bayra:miyé

bazen Arasıra,kimizaman ba:zenbazı Birtakım,kimi ba:zıbaziçe Oyuncak

Kalbim seninçün sevgilim, nazik bir baziçedir ("Terane",AhmetHaşim)

ba:zi:çé

bazilika Büyükkilise bazilika becayiş Karşılıklıyerdeğiştirme béca:yişbecelleşme Cedelleşme bécelléşmébedahet Doğaçlamakonuşabilme

yeteneğibéda:hét

bedaheten Hazırlıksız,düşünmeksizin béda:hétenbedava Karşılıksız,parasız

Bedava yaşıyoruz bedava / Hava bedava, bulut bedava ("Bedava",OrhanVeli)

béda:va

bedbaht Talihsiz,mutsuz bédbahtbedbin Kötümser,karamsar bédbinbeddua Kötüdua,ilenç,kargış béddu~a:bedel Karşılık bédelbeden Gövde,vücut bédenbedenen Vücuduyla bédénenbedenî Vücutlailgili bédéni:bedesten Kapalıçarşı bédéstenbedevi Çöldeyaşayangöçebe bédévi:bedhah Kötükalpli bédhah


Bedia 1.Beğenilenşey2.Kadınismi

Bédi~a:

bedihi Besbelli,apaçık bédi:hi:bedii Estetik bédi:ibedir Dolunay bédirBedir MekkeileMedinearasında

bulunan,Hz.Muhammed'in(sav)müşriklerlesavaştığıyer

Bédir

Bedri Erkekismi BédriBedriye Kadınismi Bédriyébehemehâl Herhâlde,mutlaka

Beni görmek behemehâl yüzümü görmek değildir.Benim fikirlerimi, benim duygularımı anlıyorsanız ve hissediyorsanız bu kâfidir. (M.KemalAtatürk)

béhéméhâl

beher Herbiri béherBehice 1.Güzelyüzlü

2.KadınismiBéhi:cé

behimi Hayvanca béhi:mi:behişt Cennet béhiştBehiye 1.Güzel

2.KadınismiBéhiyé

Behlül 1.Çokgülen2.Hayırsahibi3.Erkekismi

Béhlül

Behram 1.Merihyıldızı2.Erkekismi

Béhra:m

behre Hisse,pay béhréBehzat Erkekismi Béhzatbeis Engel,zarar bé~isbek 1.Sert,sağlam

2.Savunmaoyuncusubék

beka Sürekli,kalıcı béka:


bekar Müziktenotaişareti békarbekâr Evlenmemişkimse békârbekâret Kızlık békâ:rétbekri İçkici,ayyaş békri:Bektaşi HacıBektaş-ıVeli’nin

kurduğutarikatınmensubuBékta:şi:

bel İşaret bel bel 1.Vücuttasırtilekalçalar

arasındakibölüm2.Toprağıişlemeyeyarayanalet

bél

bela Musibet,keder bélâ:beladet Akılsızlık,sersemlik bélâ:détbelagat Güzel,etkileyicikonuşma bélâ:gâtbelahet Alıklık,sersemlik bélâ:hétbelde İlçedenküçükyerleşimyeri

(Eskidenşehir)beldé

beledi Şehirleilgili bélédi:belediye İl,ilçe,kasabagibiyerleşim

yerlerininyönetildiğibirimbélédiyé

beleş (Ar.)Karşılığıolmayan,parasız,emeksiz

béléş

belgesel 1.Belgeniteliğitaşıyan,dokümanter2.Belgeniteliğitaşıyanfilmveyatelevizyonprogramı.

belgésel

Belgin Belirgin,belirlenmişanlamındakadınismi

Belgin

beli Evet béli:beliğ Düzgünkonuşma,belagat béli:belki İhtimal,olabilirlik bélkibelletmen Eğitimkurumlarındaetütleri

denetleyenkimse,belleticibéllétmen

ben 1.Birincitekilkişi2.Ciltlekesi

ben


bencil Yalnızcakendinidüşünen,egoist

béncil

bencileyin BenimgibiAcep şu yerde var m’ola şöyle garip bencileyin (YunusEmre)

bénciléyin

bende Köle,kul bendébendegân Kullar,köleler bendégâ:nbendeniz Tevazugöstermekiçin

kullanılansözbendéniz

benefşe Menekşe bénéfşébenek Biryüzeydekinokta,leke bénékbengi su Ölümsüzlüksuyu,abıhayat béngi suBengü 1.Ebedî

2.Kadınismi3.(Edb.)Şiirdeyeralandörtlüklerdenherbiri

Bén�gü

beniâdem Âdemoğlu,insanoğlu béni:a:démBeniahmer Eskidenİspanya’dakurulubir

İslamdevletiBéni:ahmer

benibeşer İnsan beni:béşerBeni İsrail İsrailoğulları Béni: İsra:~ilbenildemek (H.)Belinlemek,irkilmek bénildémékbenimsemek Sahiplenmek,kabuletmek bénimsémék beniz Yüz bén�izbenmerkezci Bencil,beniçinci benmerkézci bent 1.Suyunönünekonulanengel

2.(Huk.)Kanunmaddesibent

benzemek Ortakniteliklerbarındırmak,andırmak

bénzémék

benzeşik Benzeşmeözelliğitaşıyan bénzéşik benzin Petroldeneldeedilenrenksiz

uçucusıvıbénzin

beraat Aklanma,temizeçıkma béra:ât


beraber 1.Birlikte2.Rağmen

béra:ber

berat İzinveyabirhaktanyararlanmabelgesi

bérat

Berat Kandili Beratgecesikutlanankandil Bérat Kandiliberbat Çokkötü,rezil,perişan berbatberbat etmek Kötüdurumagetirmek berba:détmékberbat olmak Kötüdurumadüşmek berba:dolmakberber Tıraşedenkimse berberBerberi KuzeyAfrika’dayaşayanbir

halkBerbéri:

Berberice (Dilb.)Berberilerinkonuştuğudil

Berbéri:cé

berceste 1.Güzel,latif2.Sanatdeğeriyüksekşiirdizesi

bercésté

berdel Aileninkızveerkekçocuğunundiğeraileninkızveerkekçocuğuylakarşılıklıolarakaynızamandaevlendirilmesi

berdel

berdevam Devameden berdéva:mberduş 1.Serseri

2.Dağınıkberduş

bereket Bolluk bérékétbergamot (Bot.)Turunçgillerdenbir

ağaçbergamot

Bergüzar 1.Armağan,yadigâr2.Kadınismi

Bergüza:r

berhava 1.Havayasavrulmuş2.Yararsız,boş

berhava:

berhayat Hayatta,diri berhaya:tberhudar Mutlu berhuda:rberi 1.Yakındaolan

2.–denbuyanabéri


beri Salim,kurtulmuş,temiz béri:beriberi Bvitaminieksikliğinden

kaynaklananbirhastalıkbéribéri

berjer Arkasıkabarıkveyüksek,oturacakyerigenişkoltuk

berjer

Berk 1.Şimşek2.Yaprak3.Erkekismi

Berk

berkemal Mükemmel,çokiyi berkémâ:lbermurat İstediğinekavuşan

Bermurad olmayıcak ben yere geçsin âlem ("AdemKasidesi",AkifPaşa)

bermura:t

bermutat Herzamankigibi,alışıldığıüzere

bermu:ta:t

Berna 1.Yiğit,genç2.Kadınismi

Berna:

berrak 1.Aydınlık,açık2.Temiz

berrak

bertafsil Ayrıntılışekilde bertafsi:lbertaraf Kaldırılmış,giderilmiş bertara:fberzah 1.Geçit

2.Öldüktensonraruhlarınkıyametekadarbeklediğiyer

berzah

besaret Uyanıklık,gözüaçıklık bésa:rétBesim 1.Güleryüzlü

2.ErkekismiBésim

besmele “RahmanverahimolanAllah’ınadıyla…”

bésmélé

beste Birşarkıdamakamvenağme

bésté

bestekâr Besteci béstékârbeşamel Yemeklerdekullanılanbirsos

çeşidibeşamel

beşaret Muştu,iyihaber béşa:rét


beşer İnsanoğlu béşerbeşerî İnsanlailgili béşéri:beşeriyet İnsanlık béşériyétBeşir 1.Müjdeci

2.ErkekismiBéşir

beşuş Güleryüzlü,şen béşu:şbeter Dahakötü béterbetonarme Yapıdagücü,esnekliği

artırmakiçinmetalveçimentodanyararlanmayöntemi,

bétonarmé

bevliye İdraryollarıileilgilihastalıklar

bévliyé

bey 1.Erkekleriçinkullanılansaygısözü2.Eş,koca3.Erkeközeladıyerinekullanılansöz4.Küçükbirdevletinbaşı

béy

beyaban Çöl béya:ba:nbeyan Bildirme,söz béyanbeyanat Demeç,bildiri béya:na:t beyanname Bildirge,belge béyanna:mébeyati KlasikTürkmüziği

makamlarındanbiribéya:ti:

beyaz Ak béyazBeyazıt 1.OsmanlıSultanı

2.İstanbul’datarihîmeydanBéyazıt

Beyhan 1.İçindekinisöyleyen2.Kadınismi

Béyhan

beyhude Boşuna béyhu:débeyit (Edb.)Şiirdeanlamca

birbirinebağlıikidizebéyit

beynamaz (binamaz)

Namazkılmayankimse béynamaz


beynelmilel Milletlerarası,uluslararası béynelmilelbeyninde Arasında béynindéBeytullah Kâbe,Allah’ın(cc)evi Béytullahbeytutet etmek Gecelemek béytu:tététmékBeytülharam Kâbe Béytülhara:mbeytülmal Devlethazinesi beytülmâ:lBeytül Mukaddes Mescid-iAksacamii(kutsal

ev)Béytül Mukaddés

Beyza 1.Enbeyaz2.Kadınismi

Béyza:

beyzade Beyoğlu béyza:débeyzbol Dokuzarkişilikikitakım

arasındabirtopvesopaylaoynananbiroyuntürü

béyzbol

bezemek Süslemek bézémék bezginlik Yılgınlık,takatikalmamak,

usançbézginlik

bezik Biriskambiloyunu bézikbezirgân Tüccar bézirgâ:nbezm İçkimeclisi,dosttoplantısı bézmbezm-i cem İçkiâlemi bézmi cémbezm-i elest Allah’ın(cc)ruhları

yarattıktansonraonlarahitaben“BensizinRabbinizdeğilmiyim?”diyesorduğuan

bézmi élést

bezm-i safa Mutlulukmeclisi bézmi safa:bıçak Birsapveçelikbölümden

oluşankesiciaraçbıçak

bıçkı Tahtaveyaağaçbiçmektekullanılan,karşılıklıikisapıolanveikikişitarafındankullanılanbüyüktestere

bıçkı

biaman Amansız bi:~aman


biat Egemenliğinitanıma,üstünlüğünükabuletme

bi~a:t

bibaht Bahtsız,kadersiz bi:bahtbibehre Hissealmamış,nasipsiz bi:béhrébibliyografya Kaynakça bibliyografya bibliyoman Kitapdüşkünü bibliyomanbibliyomani Kitapdüşkünlüğü bibliyomani bibliyotek Kitaplık bibliyoték biblo Küçüksüseşyası biblô bican Cansız bi:can biçare Çaresiz bi:ça:rébidat Sonradantüreyenşey bid’âtbidayet Başlangıç bida:yétbiedep Edepsiz bi:édépbienal Yılaşırı biénâlbigâh Vakitsiz bi:gâhbigâne 1.İlgisiz

2.YabancıÂşinâya âşinâ bigâneye bîgâneyiz ("Gazel",Fehim-iKadim)

bi:gâ:né

bigünah Günahsız bi:güna:hbihaber Habersiz bi:haberbihakkın Hakkıyla bihakkınbihaya Hayâsız,utanmasız bi:haya:bihesap Hesapsız bi:hésapBihter 1.Eniyi

2.KadınismiBihter

bihuş Şaşkın,sersem bi:hu:şbiilaç Çaresiz,umutsuz bi:ilâçbiiznillah Allah’ın(cc)izniyle bi:iznillahbijuteri Pahalıveyaucuzelyapımı

süseşyası,takıbijutéri

bikarar Kararsız bi:karar


bikes Kimsesiz bi:késbilahare Sonradan,dahasonra bilâ:harébilaistisna İstisnasız bilâ:istisna:bilakayduşart Kayıtsızşartsız bilâ:kayduşartbilakis Tamtersine,aksine bilâkisBilal Erkekismi Bilâlbilanço Durumbelgesi,çizelge bilânçobilardo Çuhakaplıbirmasaüzerinde,

fildişitoplarlaveistekaileoynananbiroyun

bilârdo

bilasebep Sebepsiz bilâ:sébépbilavasıta Vasıtasız bilâ:va:sıtabilbord Duyurumluk,ilanpanosu bilbordbilcümle Tamamıyla,hepsi bilcümlébileşke Birarayagelme,kaynaşma biléşké bileyici Kesicialetbileyenkimse biléyici bilfarz Diyelimki,farzedelimki bilfarzbilfiil İşedinerek,eylemliolarak bilfi:ilbilge Filozof bilgébilhassa Özellikle bilhassabilihtimam Özenle bilihtimambililtizam Bilebile,isteyerek bililtizambilistifade Yararlanarak bilistifa:débilişim Enformatik bilişim biliştirak Ortaklaşa biliştirâkbillah Allah(cc)için billâ:hbillahi Yeminle,Allah(cc)için billâ:hi:billur 1.Kristal

2.KoçYumurtasıbillûr

billuri Billurgibi billû:ri:billuriye Camürünler billû:riyébilmukabele Karşılıkolarak bilmuka:bélébilumum Bütün,hep,kamu bilumum


bilvasıta Birininaracılığıile,dolaylıyoldan

bilva:sıta

bilvesile Yerigelmişken bilvési:lébimana Anlamsız

Kimseler fehmetmedi manasını davamızın / Biz dahi hayranıyız dava-yı bimanamızın (YenişehirliAvni)

bi:ma:nâ:

bimar Hasta bi:ma:rbimekân Mekânsız bi:mékâ:nbimisal Benzersiz bi:misâ:lbina Yapı bina:binaen Dayanarak,istinaden bina:enbinaenaleyh Dolayısıyla,bununiçin bina:enaléyhbinamaz (beynamaz)

Namazkılmayan bi:namaz

binbaşı Askerlikteyüzbaşıileyarbayarasındakirütbe

bin�başı

binefsihi Kendineait bi:néfsihibineva Ümitsiz bi:néva:biperva Pervasız bi:perva:birader Erkekkardeş bira:derbiraderane Kardeşçe,dostça bira:déra:nébirahane Biraiçilenveyiyecek

atıştırılanyer,lokantabiraha:né

Biruni X.veXI.yüzyıldayaşamışbirİslamâlimi

Biru:ni:

bisebep Sebepsiz bi:sébépbiseksüel Hemkendicinsinihemde

karşıcinseilgiduyanbiséksüel

bisiklet Pedallahareketettirilenikitekerlibinekaracı

bisiklét

bisküvi Un,sütveşekerleyapılanbirtürkurupasta

bisküvi


Bismillah Besmele,Allah’ın(cc)adıylabaşlarımanlamınagelensöz

Bismillâ:h

Bismillahir-rahmanirrahim

RahmanverahimolanAllah’ın(cc)adıylabaşlarım,anlamınagelensöz

Bismillâ:hir-rahma:nirrahim

bistro İçkiiçilen,genelliklemüziklikahve

bistro

bisturi Neşter bisturibitamam Tamamlanmamış bi:tamambitap Yorgun bi:ta:pbitaraf Tarafsız bi:tarafbittabi Tabii,elbette bittabi:bittamam Tamamıyla bittama:mbitter Acıçikolataveyabira bitter bittesadüf Tesadüfen bittésa:düfbittesir Etkisiz bitté:sirbivefa Vefasız bi:véfa:biyoenerji Biyokütleninkimyasal

dönüşümüyleeldeedilenenerji

biyoénerji

biyografi (Edb.)Özyaşamöyküsü biyografi

biyoloji Bitkivehayvanlarınköken,dağılım,yapı,gelişim,büyümeveüremeleriniinceleyenbilimdalı

biyolôji

biyomedikal Tıptatanıvetedaviamacıylaaraçvegereçlerinüretimi,tasarımıveiletişimiileilgilenenmühendislikdalı

biyomédikâl

biyonik Dirimkurgusal biyonikbizar Bezmiş,usanmış bi:za:rbizatihi Kendiliğinden,kendisi biza:tihibizzat Öz,kendisi bizzat


blok 1.Büyükveağırkitle2.Çokbölümdenoluşanbirbütün

blôk

blokaj Blokeetme,hareketiengelleme

blôkaj

bloke etme Engelleme blôké étmébloknot Notdefteri blôknot blöf Yanıltmayadönüksöylenen

asılsızsöz,kurusıkıblöf

blucin Kot blûcin bluz Vücudunüstbölümüne

giyilen,genellikleincekumaştanyapılanveyaipliktenörülenkadıngiysisi

blûz

bodoslama 1.Gemiomurgasınınbaştarafındanyukarıyauzananağaçveyademirdireklerdenherbiri2.Pervasızcayapılaniş

bodoslama

bodrum Biryapınınyoldüzeyindenaşağıdakalanbölümü

bodrum

Bodrum Muğla’nınturistikilçesi Bodrumbodur Boyueninegörekısaolan

kimsebodur

boğa Damızlıkerkeksığır bo~a boğaz Boynunönbölümüvebu

bölümüoluşturanorganlar,imik,kursak

bo~az

boğazkesen Birboğazısavunmakiçindenizkıyısındayapılanhisar

bo~azkésen

boğum Boğulmuş,sıkılmışyer bo~um bohem Yarınınıdüşünmedengünü

gününetasasız,derbederbiryaşayışıolan

bohem

boksör Bokssporcusu boksör Bolşevik Bolşevizmyanlısıolan Bôlşévik


bombe Kabarıklık,şişkinlik bombé bonbon Şerbetiçindekaynatılarak

üzerişekerlekaplanmışmeyve

bon�bon

bonfile kasaplıkhayvanlardabelkemiğininikiyanındabulunan,etinyumuşakkısmı

bon�filé

bonkör Cömert bon�kör bonmarşe İçindehertürlügiyim,süs

eşyasıoyuncakvb.satılanbüyükmağaza

bon�marşé

bonservis Çalıştığıyerdenayrılırkengöreviniiyiyaptığınıbelirtmekamacıylabirineverilenbelge

bon�servis

borazan Üflemelibirçalgı borazanbordro Hesapçizelgesi bordro bordür Kaldırımtaşı bordür bornoz Kurulanmakiçinkullanılan

havludanyapılmagiysibornoz

bostan Sebzeveyameyvebahçesi bostanBostancı İstanbul’dabirsemt Bostancıbotanik Bitkibilimi botanik boykot Birişi,birdavranışıyapmama

kararıalmaboykot

boykotaj Boykotetmek boykotaj boyuna 1.Uzunlamasına

2.Sürekliboyuna

boza Arpa,darı,mısır,buğdayvb.tahıllarınhamurununekşitilmesiyleyapılankoyuca,tatlıveyamayhoşiçecek

boza

böbürlenmek Gururlanmak,kibrekapılmak böbürlenmék böğürmek Öküz,mandavbhayvanların

bağırmasıbö~ürmék


börek İçidoldurularakyapılanhamurişiyiyecek

börék

branş Kol brañşbriç Dörtkişilikbiriskambil

oyunubriç

brifing Bilgilendirme brifing briket Linyitvekömürtozundan

basınçlaeldeedilenyakacakveyapımalzemesi

brikét

briyantin Saçşekillendiricimalzeme briyantin brokoli Küçük,yeşilyumrular

hâlindeolan,haşlanarakyemeğihazırlananbirtürsebze

brokoli

bronşit Bronşuniltihaplanmasıylaoluşanhastalık

bron�şit

bronzlaşmak Güneşteyanarakbronzrenginialmak

bron�zlaşmak

broş Kadınlarıntaktığısüsiğnesi broş broşür Kitapçık broşür bröve Uçakkullanabilecekveya

paraşütleatlayabilecekdurumagelmişkimselereverilenyeterlikbelgesi

brövé

brüt 1.Kesintiyapılmamışpara2.Darasıçıkarılmadantartılanağırlık

brüt

budala Ahmak,akılsız budalabuğday Buğdaygillerbitkisi bu:dayBuğra 1.Erkekdeve

2.ErkekismiBu:ra:

buğu Subuharı bu:buğzetmek Kinbeslemek,nefretetmek bu:zétmékbuhar Gazhalinedönüşesıvı buharBuhara Özbekistan’dabirşehir Buha:ra


Buhari IX.yüzyıldayaşamışbirİslamâlimi

Buha:ri:

buharlaşma Yüksekısıylasıvılarıngazhalinedönüşmesi

buharlaşma

buhran Bunalım,kriz buhranbuhur Tütsü buhurbuhurdan Buhuryakılankap,tütsülük buhurdanbuhurumeryem (Bot.)Tavşankulağı buhu:rumeryembukağı Ağırcezalılarınayaklarına

takılıpucunaprangabağlanandemirhalka

buka~ı

bukalemun Renkdeğiştirebilensürüngentürü

bukalémun

bulaşık 1.Yiyecekveyaiçeceklekirletilmişmutfakeşyasıveyakapkacak2.İz,etki,kalıntı

bulaşık

Bulgar Slavırkınamensupolanbirhalk

Bulgar

Bulgaristan BirBalkandevleti Bulgaristanbumbar Hayvanbağırsağından

yapılanbiryemekbumbar

bumerang Fırlatıldığındageridönenavaracı

buméran�g

bungalov Tahtadanyapılmışküçük,tekkatlıev

bun�galov

Burak 1.Hz.Muhammed'in(sav)miracaçıkarkenbindiğiat2.Erkekismi

Burak

burç 1.Kaleduvarlarındakiyuvarlakveyaköşeliçıkıntı2.Onikitakımyıldızınadı

burç

Burhan 1.İspat,kanıt2.Erkekismi

Burhan

Burhaniye Balıkesir’inilçesi Burha:niyé


burjuva 1.Şehirdeyaşayanözelimtiyazlarasahipolan2.Kentsoylu

burjuva

burjuvazi Kentsoyluluk burjuvazi

Buse 1.Öpücük,öpüş2.Kadınismi

Bu:sé

buselik Türkmüziğindebirmakam bu:sélik

butik Giyimvesüseşyasısatılanyer

butik

buton Aletleriçalıştırandüğme buton

buy Koku bu:y

buzağı Sığıryavrusu buza:

buzhane Soğukhavadeposu buzha:né

bühtan Yalan,iftira bühtan

bülbül Güzelötüşlübirkuş bülbül

bülbül-ü şeyda (Edb.)Çokötenbülbül bülbülü şéyda:

Bülent 1.Ulu,yüce2.Erkekismi

Bülent

büluğ Ergenlik bülu:

bünyad Temel,asıl bün�ya:d

bünyan Yapı bün�ya:n

Bünyan Kayseri’ninbirilçesi Bün�yan

bünye Vücutyapısı bün�yé

büro Çalışmaodası,yazıhane büro


bürokrasi Devletkurumlarındaçalışanüstdüzeyyöneticilertopluluğu

bürokrasi

bürokrat Devletkurumlarındaçalışanüstdüzeyyönetici

bürokrat

bürudet Soğukluk büru:dét

büryan Tandırdapişirilenbirkebapçeşidi

büryan

büstiyer Bayanlarınceketvb.kıyafetlerininiçindekullanılançarpıcı,gözalıcı,işlemelikumaştanyapılmışaskılıveyaaskısızüstlük

büstiyer

Büşra 1.Müjde2.Kadınismi

Büşra:



Ccadde Anayol caddécadde-i kebir Büyükcadde caddéyi kébi:rcadı Geceleridolaşarakinsanlara

kötülükettiğineinanılanhortlak

cadı

caf caf Gösteriş cafcafCafer Erkekismi Ca:ferCaferi Şiiliğinbirkoluvebukoldan

olankimseCa:féri:

Cafer-i Sadık 12Şiiimamındanbiri Ca:féri Sa:dıkCaferiye Caferitarikati Ca:fériyécağ kebabı Oltukebabı ca: kébabıcahim Şiddetlivekatkatbirbiri

üzerineyananateşcahi:m

cahil Öğrenimgörmemiş,okumamış

ca:hil

cahilane Cahilce ca:hilâ:nécahil-i cühela Cahillerincahili,enbilgisiz ca:hili cühélâ:Cahiliye AraplardaMüslümanlıktan

öncekiçağCa:hiliyé

cahiliyet Bilgisizlik ca:hiliyétCahit Erkekismi Ca:hitcaiz Uygun,yerindesayılan,

yakışıkalanca:~iz

caize Şairlerinkasidelerleövdükleribüyüklertarafındankendilerineverilenbahşiş

ca:~izé

caka Çalım cakacalib-i dikkat Dikkatçeken ca:libi dikkâtcalip Celpeden,çeken,çekici ca:lip


Câlût (Mit.)Hz.Davud(as)tarafındanöldürülenbirsavaşçıdev

Ca:lû:t

cam Silislikumunateşteeritilmesiyleyapılansert,saydamçabukkırılırcisim

cam

cambaz Canınıtehlikeyeatarakheyecanvericigösteriyapanakrobat

cambaz

cambazane Cambazlıkla cambaza:nécambazhane Cambazlarınoyunlarını

sergiledikleriyercambazha:né

came Elbise ca:mécâmedar Selçukluhükümdarlarının

elbisemuhafızıca:méda:r

camekân Göstermelik,vitrin camékâncâm-ı cem Sihirlikadeh ca:mı cémcamız Manda camızcami Müslümanlarınibadetetmek

içintoplandıklarıyerca:mi

Cami XV.yüzyıldayaşamışiranlıbirİslamâlimiveşairi

Ca:mi:

camia Topluluk,zümre ca:mi~a:cami-i kebir Büyükcami ca:mii kébi:rcamit Cansız,donuk ca:mitcan Yaşama,hayat cancana Sevgili ca:nâ:canan Gönüldensevilen ca:nancanavar Çokbüyükyırtıcı canavarcanciğer Çokyakın,sıkıfıkı,pekiçten canci~ercandan İçten candancanfeda Canınıfedaeden can�féda:canfes İpekli,parlakveincebir

kumaştürücan�fés


canfeza Türkmüziğindeazkullanılmışbirmakam

can�féza:

canhıraş Yürekparalayan,içtırmalayan

canhıraş

cani Cinayetişlemişolankimse ca:ni:Canik Samsunilinebağlıbirilçe Canikcanip Yan,taraf ca:nipcansiparane Canınıverircesine,özveriyle can�sipara:nécar car Yükseksesle car carcari Geçerliolan,yürürlükteolan ca:ri:cariye Hizmetçikız,halayık ca:riyécasus Birdevletveyakuruluşun

gizliamaçlarıiçinçalışankimse

ca:sus

Cavidan Kadınismi Ca:vidanCavit Erkekismi Ca:vitcazbant Cazorkestrası cazbant cazibe Çekicilik ca:zibécazibe-i arz Yerçekimi ca:zibéyi arzcazip Alımlı ca:zipcebbar Zorba,zorba cébba:rcebeci Osmanlıordusundazırhlı

askercébéci

Cebeci Ankara’dabirsemt Cébécicebel Dağ cébelcebeli Dağlailgili cébéli:cebelistan Dağlıkyer cébélista:nCebeli Tarık (Coğ.)İspanya’nıngüneyinde

yarımada,şehirveboğazadıCébéli Ta:rık

cebellezi (Ar.)Çalma,aşırma cébellézi:ceberut Kibirli,zorba cébérutcebin Korkak cébi:ncebir Zor,zorlayış cébir


Cebrail Vahiymeleği Cébra:~ilcebren Zorla,zoraki cébrencebrî Cebirleilgili cébri:ceddine rahmet Birineteşekküriçinsöylenen

sözcéddiné rahmét

cedide Yeni cédi:décedit Yeni,kullanılmamış céditcefa Eziyet,eza céfa:cefakâr Eziyeteden céfa:kârcefakârane Cefaçekercesine céfa:kâra:nécefakeş Eziyetekatlanan céfa:kéşcefaperver Cefayıkabuledenkişi céfa:perverceffelkalem Aniden,hiçdüşünmeden,bir

çırpıda céffelkalém

cehalet Bilgisizlik céha:létcehennem Semavidinleregöre,dünyada

günahişleyenlerinöldüktensonracezagöreceğiyer

céhennem

cehennemî Cehennemlik,cehennemleilgili

céhennémi:

ceht Çalışma,çabalama céhtceket Önüdüğmeli,kalçayakadar

uzanan,kadın-erkekgiysisicékét

celadet Kahramanlık,yiğitlik célâ:détcelal Büyüklük,ululuk célâ:lCelaleddin Harzemşah

Harzemşahİmparatorluğu’nunsonhükümdarı

Célâ:léddin Harzemşah

Celâli İlkolarakYavuzSultandönemindeortayaçıkıpdevlete isyanedenBozoklu DervişCelâl’inadamalarınavesonralarıdaortayaçıkantümeşkıyalaraverilenisim

Célâ:li:

celalli Çabukkızan célâlli


Celayir Moğolırkınınönemlikollarındanbiri

Célâ:yir

celep Koyun,keçi,sığırvb.kesilecekhayvanlarınticaretiniyapankimse

célép

celi Kalınveiriyazılmışbirtürsülüsyazısı

céli:

celil Büyük,yüce céli:lcellat Ölümmahkûmlarını

öldürmeklegörevlikişicéllât

celp (Huk.)Askerlikvehukuktakişiyegönderilençağrıbelgesi

celp (celb-i)

celpname Çağrıbelgesi celpna:mécelse Oturum celséCelveti Celvetiyetarikatinemensup

olanCelvéti:

Celvetiye AzizMahmutHüdai’ninilkpostnişiniolduğutarikat

Celvéti:yé

Cem 1.Toplanma2.Erkekismi

Cém

cemaat 1.Topluluk2.Birimamınarkasındanamazkılanlar

céma:ât

cemaatimüslimin Müslümantopluluğu cémaâ:timüslimi:n

cemad Cansız céma:dCemal 1.Yüzgüzelliği

2.ErkekismiCémâl

Cemalettin 1.Güzelliktaşıyan2.Erkekismi

Céma:léttin

Cemalullah Allah’ın(cc)güzelliği Cémâ:lulla:hcemaziyelahir Aytakviminegörealtıncıay céma:ziyéla:hircemaziyelevvel Aytakviminegörebeşinciay,

tövbeayıcéma:ziyelévvel


cemel 1.Erkekdeve2.İslamtarihindeilkiçsavaş

cémel

cemian Topluca cémi:~anCemil 1.Güzel

2.Allah’ın(cc)sıfatlarındanbiri3.Erkekismi

Cémi:l

Cemile 1.Güzelkadın2.Gönülalıcı3.Kadınismi

Cémilé

cemiyet Topluluk,dernek cémiyétCemiyet-i Akvam BirinciDünyaSavaşı’nın

bitimindekurulanilkbirleşmişmilletler

Cémiyéti Akva:m

cemre Şubatayınıngelmesiylehava,suvetoprağınısınması

cémré

cenabet 1.Cünüp2.Pis,kötü

céna:bét

Cenabıhak Allah(cc) Céna:bıhakcenah Kanat,kol,taraf céna:hcenan Kalp,yürek céna:ncenap Saygı,onurvbanlamında

kullanılansözcénap

cenaze 1.Ölü,ölmüşkimse2.Ölenbiriiçinyapılantören

céna:zé

cendere Baskımakinesi,pres céndéréCeneviz Cenovadevletinindiğerismi Cénévizcengâver Kahraman,yiğit cén�gâ:verCengiz Erkekismi Cén�gizcenin Dölüt céninceninisakıt Düşük céni:nisa:kıtcenk Kavga,çekişme,savaş cénk


cennet Semavidinlerdesevaplarıağırgelenlerinöldüktensonra gideceklerisonsuzmutlulukmekânı

cénnét

cennetmekân Cennetlik cénnétmékâ:ncentilmen Saygılı,nazikerkek céntilmen cenubi Güneyli,güneyeait cénu:bi:cenup (Coğ.)Güney cénu:pcep Elbiselerdebirşeykoymaya

yarayanaçıklıkcép

cephane Ateşlisilahlardakullanılanpatlayıcılar

cépha:né

cephe 1.Biryeryadayapınınönbölümü2.Savaşbölgesi3. Yön

céphé

cer Çekme,sürükleme cercerahat İrin,yara céra:hâ:tcerbeze 1.Güzel,etkilikonuşma

2.Beceriklilikcerbézé

cereme Kendisebepolmadığıbircezayıödeme

cérémé

Ceren 1.Ceylan2.Kadınismi

Céren

cereyan 1.Akış2.Elektrikakımı

céréyan

cerh etmek Yaralamak cerhétmékceride Gazete céri:déCeride-i Havadis Osmanlı’dailközelgazete Céri:dé~i

Ha:va:disceriha Yara céri:ha:cerrah Ameliyatyapandoktor,

operatörcérrah

cerrahi Cerrahlıklailgili cérra:hi:cesamet Büyüklük,irilik césa:mét


cesaret Yüreklilik césa:rétceset Ölü césétcesim İri,büyük cési:mcesur Yiğit,yürekli césurcesurane Cesurca,yüreklice,yiğitçe césu:ra:nécet Ata cét cetvel 1.Doğruşekildeçizmeye

yarayanaraç2.Çizelge

cétvel

cevaben Karşılıkolarak céva:bencevabi Cevapniteliğindeolan céva:bi:cevahir Değerlitaşlar,mücevherler céva:hircevap Soruyaverilenkarşılık,yanıt cévapcevapname Cevapmetni cévapna:mécevaz İzin,müsaade cévazCevdet 1.İyilik,güzellik,olgunluk

2.ErkekismiCévdét

cevelan Dolaşma,gezinti cévélâ:ncevher 1.Birşeyinözü,maya

2.Değerlitaş,mücevhercévher

cevr ü cefa Eziyet,üzüntü cévrü céfa:cevval Hareketli,çabukvekeskin

davranancévvâl

Ceyhan Adana’nınbirilçesi Céyhanceylan Boynuzlugillerden,

çiftparmaklı,incevezarifbacakları, güzelgözleriiletanınan,dahaçokçöldeyaşayanmemeli

céylân

ceza (Huk.)Uygunsuzdavranışlardabulunanlarauygulananyaptırım

céza:

cezai (Huk.)Cezayailişkin céza:~i:


cezai ehliyet (Huk.)Birkişininişlediğisuçtansorumluolabilmesiiçingerekennitelikleritaşıması

céza:~i: éhliyét

cezai müeyyide (Huk.)Cezayaptırımı céza:~i: müéyyidécezbe Kendindengeçme,coşma,

coşkulubirheyecanakapılmacézbé

cezbetmek Kendineçekmek,bağlamak cézbétmékCezeri: Birİslamâlimi Cézéri:cezir Kök cézircezire Ada cézi:réCezmi Erkekismi Cézmicezri Köklü cézri:cezve Kahvepişirmeyeyarayan

gereçcézvé

check up Tambakım çékap cıvata Ağaçveyademirparçalarını

birbirinebağlamaktakullanılan,üzerinesomungeçirilenvida

cıvata

cızbız Izgaradapişirilmişet cızbız Cibali İstanbul’dabirsemt Ciba:licibilli Tabiiolan cibilli:cibilliyet Yaradılış cibilliyétcibilliyetsiz Soysuz,sütübozuk cibilliyétsizcibinlik Sivrisinektenvebaşka

böceklerdenkorunmakiçinyatağınüstüneveyanlarınagerilençadırbiçimindetül

cibinlik

Cibril Cebrail Cibrilcidal Savaş,kavga,çekişme cidâ:lcidar Çeper,kenar,duvar cida:rCidde SuudiArabistan’ınbirliman

şehriCiddé

cidden Gerçekten cidden


ciddi: 1.Gerçek,şakaolmayan2.Ağırbaşlı

ciddi:

ciddiyet Ağırbaşlılık,önemlilik ciddiyétcife: 1.Leş

2.İğrençci:fé

ciğer 1.Akciğervekaraciğer2.Yürek,iç

ci~er

ciğerpare Ciğerköşesi,çoksevilenkişi ci~erpa:récihad-ı ekber Büyüksavaş ciha:dı ékbercihan Dünya,âlem ciha:ncihangir Dünyanınpekçokyeriniele

geçirenkişicihangi:r

cihangirane Cihangirgibi cihangira:nécihannüma 1.Heryerigörebilenkule

2.(Coğ.)Dünyaharitasıcihannüma:

cihanşümul Evrensel cihanşümûlcihar Tavladadörtsayısı ciha:rciharıdü Tavladadörtveikisayısı ciha:rıdüciharıse Tavladadörtveüçsayısı ciha:rıséciharıyek Tavladadörtvebir ciha:rıyékcihat 1.Diniçinyapılansavaş

2.Yönlercihat

cihaz Aygıt,takım cihazcihet Yön,taraf cihétciklet Sakız ciklét cila Parlaklık cilâ:cildiye Derihastalıklarıileilgilitıp

kolu,dermatalojicildiyé

cilve Naz cilvécilvekâr Çokcilveli cilvékâ:rcim (Dilbil.)Arapalfabesinde

beşinciharfcim

cima Cinselilişki cima:


cimcime Küçük,sevimliçocukveyakadın

cimcimé

cimdallı Biroyuntürü cimdallıcimri Pinti,elisıkı cimricinai Cinayetleilgili cina:i:cinas (Edb.)Çokanlamlıbir

kelimeye,herdefasındabaşkabiranlamyükleyerekbirbirineyakınbirkaçyerdekullanma

cinas

cinayet Katletme,adamöldürme cina:yétcinnet (geçirmek / getirmek)

Delirmek,aklınıkaçırmak cinnét

cinni Cinlerleilgilenen cinni:cins Tür cinscinsî Cinsel cin�si:cinsilatif Güzel,alımlı cin�silâti:fcinsî münasebet Cinselilişki cin�si: müna:sébétcinsiyet Erkekvedişininfarklı

yaradılışı,sekscin�siyét

cirim Hacim cirim cirmi kadar Hacmikadar cirmi kadarciro İşhacmi ciro cisim 1.Kütlesiveağırlığıolan,

element2.Vücut

cisim

cismani Cisimle,bedenleilgili cisma:ni:civan Genç,güzel/yakışıklıerkek

veyakadınciva:n

civanmert Yücegönüllü,yiğit civanmertcivanperçemi (Bot.)Birleşikgillerdenbirkır

bitkisicivanperçémi

civar Etraf,çevre civarCizre Şırnak’ınbirilçesi Cizré


Cizvit BirHristiyanderneğiveonunüyelerineverilenisim

Cizvit

cizye İslamülkelerindeMüslümanolmayanlardanalınanbirvergitürü

cizyé

coğrafi Coğrafyaileilgili co:ra:fi:

coğrafya 1.Yeryüzününherhangibiryeri2.(Coğ.)Yeryüzünü inceleyenbilim

co:rafya

conta Geçirmezliğisağlamakiçinsıkıştırılmışikiyüzeyarasınayerleştirilen,genelliklekauçukvekurşundanyapılaninceparça

conta

cop Güvenlikgörevlilerininkullandığılastiksopa

cop

cömert Eliaçık,bonkör cömert

cukka (H.)Hayvanveinsanmemesi cukka

cuma Perşembedensonrakigün cuma:

cumhur Halk cumhur

cumhuriyet Halkegemenliğinedayalıyönetimsistemi

cumhu:riyét

cunta Birülkedeyönetimelkoyangrup

cunta

cura 1.Mızraplaçalınanbirhalksazı2.Kuştürü

cura

cuşiş Coşmak,coşkunluk cu:şiş

cuşuhuruş Coşkunluk cu:şuhuru:ş


cübbe Genellikledinadamlarının,hukukçularınveyaöğretimüyeleriningiydiğibolkesimli,düğmesizgiysi

cübbé

cüce Boyunormaldenkısaolan,gelişmemiş

cücé

cüda AyrıdüşmüşCanı, cananı, bütün varımı alsın da Hüda,/ Etmesin tek vatanımdan beni dünyada cüda ("İstiklalMarşı",MehmetAkifErsoy)

cüda:

cühelâ Cahiller cühelâ:

cülus Padişahıntahtaçıkması cülû:s

cümbür cemaat Topluolarak,hepbirlikte cümbür cémaât

cümbüş 1.Eğlence,coşku2.Madendenyapılmabirçalgı

cümbüş

cümleten Birlikte,hepberaber cümléten

cümle âlem Herkes cümlé a:lém

cünun Delilik cünu:n

cünüp Boyabdestialmamış,cenabet cünüp

cüret 1.Cesaret,yüreklilik2.Küstahlık,saygısızlık

cür’ét

cüretkâr 1.Yürekli2.Saygısız

cür’étkâ:r

cüretkârane Yüreklice,cesurca cür’étkâra:né

cürmümeşhut (Huk.)Suçüstü cürmüméşhu:t


cüruf Demirvbmadenlerinyandıktansonraçıkardığımadde

cüruf

cürüm (Huk.)Suç cürüm

cüsse Gövde,kalıp cüssé

cüst ü cu Dolaşma,inceleme cüstü cu:

cüz Birbütününparçalarındanherbiri

cüz

cüzdan Para,kâğıtvbkoymayayarayanküçükçanta

cüzdan

cüzi Az,pekaz cüz’i:

cüzzam Ençoksinirsistemivederiyietkileyenbirhastalık

cüzzam


Ççabuk Hızlı,hemen çabukçaçaron Geveze çaçaron çağ 1.Zamandilimi

2.Dönem,devirça:

Çağatayca (Dilb.)TürkçeninXV.yüzyıladayananbirlehçesi

Ça:tayca

çağdaş Yaşanandönemeuygun,asri,muasır

ça:daş

çağıldamak Gürsuyunakarkençıkardığıses

ça:ldamak

çağla Badem,kayısı,erikvb.tekçekirdekliyemişlerinkörpeykenyenilebilenhamşekli

ça:la

çağlayan Küçükşelale ça:layan Çağlayan İstanbul'dabirmahalle Ça:layançağrışım Birdüşünce,görüntüvb.nin

birbaşkasınıhatırlatmasıça:rışım

çak Yırtılmış,yırtmaç ça:kÇakabey OğuzlardaeskibirTürkbeyi Çakabéyçakaloz Mermiolarakçakıltaşının

kullanıldığıbirtopveotopukullanankimse

çakaloz

çak etmek Yırtmak ça:kétmékçakşır Paçabölümüdizüstünde

veyadizaltındakalanbirtürerkekşalvarı

çakşır

çalak Çevik,atak çâ:lâkçapaçul Kılıkkıyafetineözen

göstermeyen,paspalçapaçul

çapari Çokiğnelibirtürbalıkoltası çapari


çapulcu Düzenbozankimse çapulcu

çar RusveBulgarhükümdarlarınaverilenisim

çar

çardak Asmaağaçlarıylayapılangölgelik

çardak

çare Yardım,çözümyolu ça:ré

çaresaz Çözümbulan ça:résaz

çarık Deridenyapılanbasitbirayakkabı

çarık

çark 1.Tekerlek2.Talih,devir

çark

çarkçıbaşı Vapurlardabirinciçarkçıyaverilenisim

çarkçıbaşı

çarkıfelek 1.Kıvılcımsaçarakdönendonanmafişeği2.Kader

çarkıfélék

çarmıh Suçlularınçivilendiğihaçşeklindedarağacı

çarmıh

çarnaçar Çaresizce,isteristemez çarna:ça:rçarşaf 1.Yataklarınüzerineserilen

inceörtü2.Kadınlarınörtünmekamacıylagiydiğikapalıgiysi

çarşaf

çaryek Dörttebir ça:ryékçayhane Çayiçilenyer çayha:néçehar Dört çéha:rçehre Yüz,sima çéhréçekimser Herhangibirtarafa

yönelmeyen,kararsızçékimser

çekingen Ürkek,tutuk çékingen


çekül Ucunaküçükbirağırlıkbağlanmışipleoluşturulan,yerçekiminindoğrultusunubelirtmekiçinsarkıtılarakkullanılanbiraraç,şakul

çékül

çelebi Bektaşi,Mevleviveyabaşkatarikatliderlerininenbüyüklerineverilenunvan

çélébi

çelenk 1.Çiçek,dalveyapraklardanyapılanhalka2.Kadınlarınbaşlarınatakılanmücevherlesüslüsorguç

çélén�k

çello Viyolonsel çéllô çelme Birinidüşürmekiçinayağını

uzatmak,çelmekçelmé

çeltik Pirinç çeltik Çeltik Konya’nınilçesi Çeltik çember Halka çemberçemen 1.(Bot.)Kimyontürevibir

bitki2.Pastırmanınüzerinesürülenmacun3.ÇimenÇemen çocukları mahmûr / câaan / seni çağırıyorlar (“Sema-ıMevlana”,AsafHaletÇelebi)

çémen

çemenzar Çimenlik,bahçe çémenza:rçene Yüzünaltkısmında,altveüst

dişleritaşıyanveağzınaçılıpkapanmasınısağlayankas

çéné

çengel Biryeretakılmayayarayaneğrivesivriuçludemir

çen�gel

çengi Çalgıeşliğindeoynayankadın çén�giçerağ Mum,kandil,ışık çéra:


çerçeve Resim,yazıvbşeyleriduvaraasmakiçinyapılankenarlık

çerçévé

çerçi Kasabaveköylerdedolaşarakhediyelikeşyasatankimse

çerçi

çerez Atıştırmalık çéréz Çerkez Kafkasya’dayaşayanbirboy

veyabuboydanolankimseÇerkéz

çermik Kaplıca çermikçeşm Göz çéşmçeşman Gözler çéşma:nçeşme Musluk,suyapısı çéşméÇeşme İzmir’inbirilçesi Çéşméçeşmibülbül Camsüsleme çéşmibülbülçeşmigiryan Ağlayangöz çéşmigirya:nçeşmisiyah Siyahgöz çéşmisiya:hçeşni 1.Tat

2.Farklılıkçéşni

çetele Çizilerekveyaoyularakaçılankertik

çétélé

çevgen 1.Değnek2.Polo

çévgén

çevirmen Dildendileçevirmeişiniyapan,tercüman

çévirmen

çığırtkan Yükseksesleduyuran,bağırıcı

çı:rtkan

çırağ Çerağ,ışık çıra:çırılçıplak Anadandoğma,tamamen

soyunmuşçırılçıplak

çiçek (Bot.)Birbitkinin,üremeorganlarınıtaşıyançoğugüzelkokulu,renklibölümü

çiçék

çiftlik Tarımyapılan,hayvanyetiştirilen,çalışanlarınındaoturmasıiçinevlerbulunantoprakparçası

çiftlik


Çiftlik Niğde’ninilçesi Çiftlikçiğ Pişmemişveyaazpişmiş çiy çiğ börek BirtüretliTatarböreği çiybörék çiğdem (Bot.)Zambakgillerden,türlü

renklerdeçiçekaçan,çokyıllık,yumrulubirkırbitkisi

çiydem

çiğnemek 1.Ağzaalınanbirşeyidişlerarasındaezmek,öğütmek2.Ayağıveyatekerleğialtınaalarakezmek3.Hiçesaymak,itibaretmemek

çiynémék

çikolata Kakaonuniçerisineşeker,süt,fıstık,fındıkvb.katılarakyapılanbirtürtatlıyiyecek

çikolata

çile 1.Zahmet,sıkıntı2.Yünveyapamuktanyapılaniplikdemeti3.Dervişlerinkırkgünsüreilekendilerinidışarıyakapaması

çilé

çilehane Çileçekilenyer,çileodası çiléha:néçilekeş Çileçeken çilékéşçilingir Anahtarcı çilingirçimen Kendisiyetişmişçim çimen çimento İnşaatlardaharçmalzemesi

olarakkullanılanbeyazveyakülrengitoz

çimento

çimmek Suyagirmek,yıkanmak çimmék çinekop Lüfer’inküçüğü çinékopÇingen Romanırkından,çingene Çin�gen Çingene Romanırkından,çingen Çin�géné


çini 1.Duvarlarıkaplayıpsüslemekiçinkullanılan,biryüzüsırlıvegenellikleçiçekresimleriylebezeli,pişmiş,balçıklevha,fayans2.Sırlıvesüslü,pişmişbalçıktanyapılansüseşyası

çini

çipura KaragöztüründenbeyazetlibirAkdenizbalığı

çipura

çirkef İğrençbirkişi,olay,durumveyanesne

çirkéf

çiroz Kurutulmuşbalık çiroz çiselemek Yağmuruninceinceyağması çisélémék çisenti İnceinceyağan çisenti çitilemek Kiriniçıkarmakiçin

çamaşırınikiyanınıbirbirinesürtmek

çitilémék

çitlembik (Bot.)Kerestesisertvedayanıklıbirağaç,çıtlık,menengiç

çitlembik

çiy Geceninserinliğiyleyerdeveyabitkilerdetoplananküçüksudamlaları,şebnem

çiy

çocukcağız Şefkatveacımaduyulançocuk

çocukca:z

çoğalmak Artmak,fazlalaşmak ço~almak çoğulculuk Farklıeğilimlereyönetimde

fırsatsunanyöntem,plüralizm

ço~ulculuk

çolak Eliveyakolusakatolan çolak Çolpan Çobanyıldızı Çolpan çorba Sebze,tahıl,etvb.ile

hazırlanansıcak,suluiçecekçorba

çotanak Fındıkdalı çotanak çömelmek Dizlerinibükerektopukları

üzerineoturmakçömelmék


çömez Acemi,çaylak çöméz çömmek (H.)Çömelmek çömmék çöplenmek 1.(Ar.)Çeşitliyiyeceklerden

azarazaryemek2.Kendineaçıktanufaktefekçıkarsağlamak

çöplenmék

çörek otu Çiçeklerisapınınucundabulunanotsubirbitkiveondaneldeedilenbaharat,çöreotu

çörékotu

çuha İncevesıkdokunmuşyünkumaş

çuha

çuhadar Osmanlı’dabirsaraymemuru çuhada:rçulha Eltezgâhındabezdokuyan

kimseçulha

Çumra Konya’nınbirilçesi Çumraçuval Pamuk,kenevirveyasentetik

ipliktendokunmuşbüyüktorba

çuval

çünkü Şusebeple,şundanötürü çün�kü



Ddabbe Yemeyeveiçmeyemuhtaç

yaratık dabbé

Dabbetülarz Kıyametalametlerindenolmaküzereortayaçıkacağısöylenenhayvan

Dabbétülarz

dağ (Coğ.)Yeryüzüyükseltisi da:dağarcık 1.Meşintorba

2.Bellek,hafızada:rcık

dağdağalı Gürültülüpatırtılı da:da:alıdağılmak 1.Birbirindenuzaklaşmak

2.Bölünmekda:lmak

dağıstan Dağlıkyer da:stanDağıstan (Coğ.)Kafkasya’dabir

yerleşimyeriDa:stan

dağlamak Kızgındemirleinsanveyahayvanvücudununbiryeriniyakmak

da:lamak

dahi (Dilbil.)de,da,bileanlamındakisözcük

dahi

dâhi Dehasahibi,üstünyetenekli da:hi:dâhil İç,içerik,içinealarak da:hildâhilen İçeriye,içindeolarak da:hilendâhilî İçleilgili da:hili:dahiyane Dâhice da:hiya:nédahli olmak Birişekarışmış,müdahalede

bulunmuşolmakdahli olmak

dahme Kabir,türbe dahmédai Sebepolan da:~i:daim Sürekli da:~imdaima Sürekli,herzaman da~ima: daimi Sürekli da:~imi:dair İlgili,hakkında da:~ir


daire 1.Çember 2.Apartmanbölümü,konut

da:~iré

daire-i arz Paralel da:~iréyi arzdairesel 1.Daireileilgili

2.Dairebiçimindeda:~irésel

dairevi Daireşeklinde da:irévi:dakayık Dakikalar daka:yıkDakayık-ül Hakayık

KemalpaşazadeŞemsettinEfendi’nineseri

Daka:yıkül Haka:yık

dakik Sözleşilenzamanauyan,planlı

dakik

dakika Altmışsaniyelikzamanbirimi daki:kadaktilo Yazımakinesi daktilôdalalet Sapkınlık dalâ:létdalavere Yalanlaüstüörtülenkötüiş dalavéré dalya Birşeysayılırkenbirim

olarakalınansayıyagelindiğindesöylenenuyarmasözü

dâlya

dalyan Denizdeveyatatlısudaağvekazıklarlayapılanbalıkavlamabölgesi

dâlyan

Dalyan Muğla'nınturistikbirbeldesi Dâlyandam Evlerinüzerineyapılan

korunmamaksatlıbölümdam

dam Tuzak da:mdamadı Kayınpederveya

kayınvalideninkızınıneşida:ma:dı

damat Güveyi da:matdamen Etek

Erişir menzil-i maksuduna aheste giden / Tiz-i reftar olanın payine damen dolaşır (“Kaside”,ZiyaPaşa)

da:men

damping Büyükindirim damping


dana İneğinbiryaşınıdoldurmamışyavrusu

dana

dânâ Bilge,bilgiç dâ:nâ:dane Tane,tohum da:nédaniska Âlâ,çokiyi daniskaDaniş 1.Bilgi

2.ErkekismiDa:niş

danişment Osmanlı’dakadılarıyetiştirenhoca

da:nişment

dansöz Kadındansçı dansöz dantel İnceveağgörünümlüörgü,

tentenedantel

dar Genişvebolkarşıtı dardar Yurt,ev da:rdara Birmalınkabıylabirlikte

ölçülenağırlığıdara

dara Hükümdar da:ra:daraban Kalpatışı daraba:ndarağacı İdammahkûmlarının

infazındakullanılandirekdara:cı

darbe Vuruş,dövme darbédarbımesel Atasözü darbıméselDarende Malatya’nınbirilçesi Da:rendédarıbeka Ahiret da:rıbéka:darıdünya Yeryüzü,dünya da:rıdün�ya:darıfena Dünyaevi da:rıféna:darülaceze Düşkünlerevi da:rülacézéDarülbedayi Osmanlı’dagüzelsanatlar

okuluDa:rülbéda:yi:

Darülelhan Nağmelerevi Da:rülélha:ndarüleytam Yetimhane da:rüléyta:mDarülfünun Üniversite Da:rülfünu:nDarülhadis Hadisöğretilenokul Da:rülhadi:s


darülharp Müslümanlarınyönetmediğiyerler

da:rülharp

darülhilafe Hilafetinmerkezi da:rülhilâ:fédarülislam İslamülkeleri da:rülislâmDarülmuallimin Öğretmenokulu Da:rülmuâllimi:ndarülmülk Başkent,yönetimmerkezi da:rülmülkDarüssaade Osmanlıdevletsarayı Da:rüssaa:déDarüsselam 1.Cennettenbirköşe

2.BağdatDa:rüsselâm

Darüşşafaka Gençlikevi(İstanbul’dabirvakıfveokulu)

Da:rüşşafaka

darüşşifa Hastane da:rüşşifa:Datça Muğla’nınbirilçesi Datçadaüssıla Memlekethasreti da:üssıladava 1.(Huk.)Korunmayıhükme

bağlamakiçinmahkemeyebaşvurmak 2.İddia,sav 3.Ülkü,ideal

da:va:

davacı (Huk.)Davaaçantaraf da:va:cıdavalı (Huk.)Davaedilentaraf da:va:lıdavar Küçükbaşhayvanlar davardava vekili (Huk.)Davayıbaşkasıadına

takipedenkişida:va: véki:li

Daver 1.İnsaflıyetkili 2.Erkekismi

Da:ver

davetiye Birtoplantıveyatöreneçağırmakiçingönderilenkâğıt

da:vétiyé

davetkâr Çekici,cazibeli da:vétkâ:rdavudi Gürvetokses da:vu:di:davul Büyükveenlicebirkasnağın

ikiyanınaderigeçirilerekyapılan,tokmakvedeğnekleçalınançalgı

davul


Davut KendisineZeburisimlikitapindirilenpeygamber

Da:vut

daye Dadı da:yédebbağ Sepici,deriişleyen débba:debdebe Görkem,gösteriş débdébédebdebeli Görkemli,ihtişamlı débdébélidebriyaj Çekicimilüzerindenaracın

hareketinisağlayandüzenekdébriyaj

Deccal KıyametyaklaştığındaortayaçıkacakolanyalancıMesih

Décca:l

dedikodu Başkalarınıçekiştirmek,gıybet

dédikodu

def Savma défdefa Kez,kere défa:defaat Birçokkere defa:âtdefaatle Kerelerce défa:âtlédefakto Uygulamadaolan défaktodefans Savunma défansdefaten 1.Ansızın

2.Birkerededéfa:ten

defatir Defterler défa:tirdefibela Belayısavma défibélâ:defibela kabîlinden

Birbelayısavarcasına défibélâ: kabi:linden

defihacet Tuvaletihtiyacınıgidermek défiha:cétdefile Mankenleringiysitanıtımı

içinyaptığıgösteridéfilé

defin Ölüyügömme défindefine Hazine,gömü défi:nédefne (Bot.)Yazkışyeşilisolmayan

güzelkokulubirağaçdéfné

defnetmek Gömmek défnétmékdeformasyon Biçimselbozulma déformasyon


defter Kâğıtveyabenzermaddelerdenyapılan,üzerineyazıyazılanaraç

défter

defterdar Birildeparaişleriniyönetenyetkili

défterda:r

defterhane Tapudairesi défterha:nédefter-i amal Ameldefteri déftéri a:mâ:ldefterikebir Büyükdefter déftérikébi:rdef ü ref Yoketme,ortadankaldırma déf ü réfdeğdirmek Dokunmak déydirmék değerli Değertaşıyan,kıymetli déyerli değil Cümleyeolumsuzlukanlamı

verensözcükdiyil

değinmek Birkonuyadokunmak,temasetmek

déyin�mek

değirmen Öğütücü déyirmen değirmi Yuvarlak déyirmi değişik Farklı,alışılmışındışında déyişikdeğişim Zamanlameydanagelen

değişikliklerdéyişim

değnek Asa,sopa déynék deha Çokyüksekzekâseviyesi déha:dehalet Sığınma,korunma déha:létdehen Ağız déhendehliz Üzerikapalıolandarveuzun

geçitdéhliz

dehşet Ürküntü,ürküntüveren déhşétdehşetengiz Dehşetuyandıran déhşéténgizdeist Deizmyanlısı dé~ist dejenere Bozulmuş,soysuzlaşmış déjénéré deklanşör Fotoğrafmakinesininfotoğraf

çekilirkenbasılandüğmesidéklânşör

dekoder Çözücü dékoder dekolte Açıkgiyim dékôlté


dekorasyon 1.Dekoryapmaişi2.Biryerisüsleme

dékorasyon

dekoratif Süsleyici,dekor dékoratif dekovil Elyordamıylayürütülen

küçükdemiryoluaracıdékovil

delalet 1.Kılavuzluk 2.İz,işaret

délâ:lét

delil (Huk.)Kanıt,ispat,belge délil (déli:l-i)dellal Tellal,aracı dellâ:ldellaliye Tellalaverilenpara dellâ:liyédelta 1.(Dilbil.)Yunanalfabesinin

dördüncüharfi2.(Coğ.)Birırmağınçatallanarakdenizeveyagölekavuştuğuyerdeoluşanüçgenbiçimliova

delta

dem 1.Çayınrenkvekokuolarakhazırhalegelmesi2.An3.İçki

dem (dém-i)

demadem Sürekli,sıksık déma:demdemagog Lafcambazlığıyapankişi démagogdemagoji Lafcambazlığı démagojidembedem Zamanzaman dembédemdemdeme (Edb.)Kavga,atışma démdémédemeç Yetkiliağızdanyapılan

açıklamadéméç

demevi Kanıçokolan démévi:demin Azönce démindemirhindi (Bot.)Baklagillerdenbirağaç

veonunmeyvesiilesuyudémirhindi

demografik Nüfusbilimsel démografik demokrasi (Huk.)Halkınegemenliğine

dayalıyönetimbiçimidémokrasi

denaet Alçaklık déna:~ét


deni Alçakkimse déni:denklem İçindeyeralanbazı

niceliklereancakuygunbirdeğerverildiğizamansağlanabileneşitlik

dénklem

densiz Yakışıksızcadavranan densiz deodorant Vücuttakiterkokusunuörten

maddedé~odorant

depar Çıkış dépar departman Bölüm départman deplasman Dışsaha déplâsman depozito Güvenlikakçesi dépozito depremzede Depremdenzarargörenkimse dépremzédé depresyon Bunalım,çöküntü déprésyon derakap Hemenarkasından,çabuk derakapderbeder Dağınık,düzensizkişi derbéderderbent Geçit derbentDerbent Konya’nınbirilçesi Derbentderbi Aynışehrinikitakımı

arasındaoynananmaçderbi

dercetmek Almak,toplamak dercétmékderdest etmek Yakalamak derdéstétmékderdmend Dertsahibi derdmendderecat Dereceler déréca:tderece 1.Basamak,aşama

2.Isıölçüsüdérécé

derece-i arz (Coğ.)Enlemçizgisi dérécéyi arzdereke Aşağıderece dérékédergâh Tekke dergâhdergi Süreliyayın,mecmua dergi derhal Hemen,şimdi derhâlderişik Yoğunlaştırılmış dérişik derk Anlama,kavrama derk


derkenar (Edb.)Sayfakenarınayazılannot

derkéna:r

derlem Koleksiyon derlem derman 1.Çare,ilaç

2.Takat,güçderman

dermanı kesilmek Gücükalmamak derma:nı késilmék

dermatolog Derihastalıklarıuzmanı dermatologdermek Toplamak dermékdermeyan Ortayakonmuş,ortada derméya:nderpiş Öngörme,aklındangeçirme derpi:şders 1.Öğretmeninöğrenciye

verdiğibilgi2.İz,ibret

ders

Dersaadet İstanbul’unisimlerindenbiri Dersaa:détdershane Dersişlenenyer dersha:nédersiam Osmanlı’dacamilerdeders

verenmüderrisdersi~a:m

deruhte Üstünealma,üstlenme déru:htéderun İç,öz déru:nderuni (Edb.)İçten,içleilgili déru:ni:deruni ahenk İçahenk déru:ni: a:hénkdervaze Kalekapısı derva:zéderviş Tarikatehli dervişdervişan Dervişler dervişa:ndervişane Dervişgibi dervişa:néderya Deniz derya:deryab Anlayışlı derya:bderyadil Gönlügenişolan,kalender

Deryadilin ufuklarında artar / Hırka daraldıkça yoğunluk (“Deryadil”,YılmazDaşcıoğlu)

derya:dil

deryakeş İçkimüptelası derya:kéş


desen Kalemveyafırçagibigereçlerleyapılançizim,tasvir

désen

desibel Sesşiddeti désibeldesinatör Endüstrivemimarlıkgibiiş

kollarındadesenyapankişidésinatör

desise Hile,aldatma dési:sédesisebaz Hilekâr,aldatıcı dési:séba:zdeskriptif Tasvirî déskriptif despot Zorba,mütehakkim déspot dessas Hileci dessa:sdest El déstdestan (Edb.)Halkşiirindeayrıbir

türekonuolanvegenelliklekahramanlıkiçerenhikâye

déstan

destani Destanca désta:ni:destar Sarık déstardeste Demet,onlukküme désté destek Dayanak,yardımcıkuvvet déstékdestgir Yardımcıolan,elindentutan déstgi:rdestgüzar Yardımcı déstgüza:rdesti Topraktanyapılansukabı,

testidésti

destinasyon Varılacakyer déstinasyondest-i niyaz Duaedenel désti niya:zdestur İzin,müsaade désturdestursuz İzinsizce,hadsizce déstursuzdest ü pa Elveayak déstü pa:deşarj Boşalma,rahatlama déşarj deterjan Çamaşırveyabulaşıkları

temizlemekiçinkullanılanözelyapımmadde

déterjan

detone Kusurlu détoné deva Çare,ilaç déva:


devaimisk Güzelkokulubirtatlı déva:imiskdevalüasyon Değerdüşümü dévalüasyondevam 1.Sürüpgitme

2.Ekdévam

devam etmek Sürdürmek déva:métmékdevasa Devgibi,çokbüyük déva:sa:devasaz Hastalığaçarebulan déva:sa:zdeveran etmek Devretmek,dolaşmak dévéra:nétmékdevlet 1.Toprakbütünlüğünebağlı

olaraksiyasalbakımdanörgütlenmişmilletveyamilletlertopluluğununoluşturduğutüzelvarlık 2.Mutluluk

dévlét

devlethane Önemlikişilerinkaldığıev dévlétha:néDevlet-i Âliye Osmanlıdevletineverilen

isimDévléti A:li:yé

devletli 1.Mutlu,huzurlukişi 2.OsmanlıDevleti’ndepaşa,vezirvb.devletadamlarınaverilenunvan

dévlétli

devran 1.Dünya 2.Kader 3.Çağ,zaman

dévra:n

devre 1.Dönem,zamandilimi2.Çevrim

dévré

Devrek Zonguldak’ınbirilçesi Dévrékdevretmek 1.Dönmek,dolaşmak

2.Aktarmak 3.Birmalınmülkiyethakkınıbaşkasınageçirmek

dévrétmék

devrialem Dünyayıdolaşma dévria:lémdevridaim Tamvesüreklidolaşım dévrida:~imdevrihindi Türkmüziğindebirusul dévrihindi:devrikameri Biraylıkzamandilimi dévrikaméri:


devrikebir Türkmüziğindebüyükbirusul

dévrikébi:r

devrim İnkılâp dévrim devrisaadet Asrısaadet dévrisaa:détdevrisabık Öncekiyönetimindönemi dévrisa:bıkdevri saltanat Birpadişahınhükümsürdüğü

zamandévri saltanat

devrisi Birsonraki,ertesi dévrisidevriterakki İlerlemedönemi dévritérakki:devriye 1.Karakol

2.Osmanlı’dailmiyesınıfındakilereaitbirderece

dévriyé

devrüteslim İşibaşkasınavermek,devretmek

dévrütésli:m

devşirme Toplama dévşirmédeyr Manastır déyrdeyrani Manastırlailgili déyra:ni:dezavantaj Avantajlıolmamadurumu dézavantaj dezenfeksiyon Yüzeylerdekibakterive

virüslerinyokedilmesiişlemi,temizleme

dézénféksiyon

dezenfektan Temizleyici dézenféktan dezenformasyon Yanlışbilgiverme,çarpıtma dézénformasyon dımışki Birtürüzüm dımışki:diaspora Anavatanıdışındayaşayan,

azınlıkolandi~aspora

diba Altınvegümüşişlemeliipekkumaş

di:ba:

dibace Önsöz di:ba:cédibek Taştanveyaağaçtanyapılan

büyükçehavandibék

didaktik Öğretici didaktikdidar Yüz,çehre di:da:rdidar-ı cemal Güzelyüz di:da:rı cémâ:l


didar-ı hürriyet ÖzgürlüğüngüzelyüzüNe efsunkâr imişsin ah ey didar-ı hürriyet. / Esîr-i aşkın olduk gerçi kurtulduk esaretten. ("HürriyetKasidesi",NamıkKemal)

di:da:rı hürriyét

didar-ı pak Temizyüz di:da:rı pâ:kdidar-ı yar Sevgilininyüzü di:da:rı ya:rdide Göz di:dédideban Gözcü,gümrüknöbetçisi di:déba:ndidegân Görmüşler di:dégâ:ndideigiryan Ağlayangöz di:dé~igirya:ndiftong (Dilbil.)Ünlüikizleşmesi difton�gdiğer Başka,öteki diyer diğerkâm Özgeci,başkasınayararlı

olmayaçalışandiyerkâ:m

dijital 1.Sayısal2.Elektronikveri

dijitâl

dikkat Duygularladüşünceyibirşeyüzerindetoplama,uyanıklık

dikkât

dikkati calip olmak

Dikkatçekmek dikkâti ca:lipolmak

dikkatinazar Bakışıcelbetmek dikkâtinazardiksiyon (Dilb.)Dilin,fonetik,vurgu

vetonlamagibikurallarauygunşekildekonuşulması

diksiyon

diktatör Siyasiyetkeyiyalnızkendisiüzerindetoplayan,zorba

diktatör

dil 1.Konuşmayavetatalmayayarayanorgan2.Lisan

dil

dil Gönül,kalp di:lDilara 1.Gönülalan

2.KadınismiDilâ:ra:


Dilaver 1.Yiğit,delikanlı2.Erkekismi

Dilâ:ver

dilbasar Doktorlarınmuayenedekullandığıbirgereç

dilbasar

dilbaz İknaedicivegüzelkonuşankişi

dilbaz

dilber Alımlı,güzelkadın dilberdilberdudağı Birhamurtatlısı dilberduda:dilbeste Âşık dilbéstédildar Sevgili dilda:rdilekçe Biristek,şikâyetveyadurum

arzetmekiçinkurumlara verilenresmîyazı

dilékçé

dilfirib Gönülaldatan,cazibeli dilfiri:bdilharab Gönlükırık dilhara:bdilhun İçikanağlayan dilhu:n dilinazikter Kolaycaincinengönül dilina:zikterdilmaç Çevirmen dilmaç dilpesend Gönlehoşgelen dilpésenddilruba 1.Gönülalıcı

2.Kadınismidilrûba:

dilsaz Gönülyapan dilsa:zdilsuz Gönülyakıcı dilsu:zdilşikâr Gönülavlayan dilşikâ:rdimağ Bilinç,zihin dima:Dimişk (Coğ.)Şam Dimişkdimne Çakal dimnédimyat Birüzümçeşidi dimyatDimyat (Coğ.)KuzeyMısır’daeski

biryerleşimyeriDimyat

din Yaradanavekutsalvarlıklarainanmayısistemlibirşekildeortayakoyankurum

din

dinamik Hareketli,etkin dinamik


dinar Parabirimi dinarDinar Afyon’unilçesi Dinardindar Dinîinancıkuvvetli,

mütedeyyindindar

dindaş Aynıdinemensupolan dindaşdinen Dinegöre di:nendinî Dinlealakalı di:ni:dinozor Boyu20metrekadar

olabilen,ilkçağlardayaşamış,günümüzefosillerikalmışbirsürüngen

dinozor

dipfriz Derindondurucu dipfriz diploma Herhangibirokulveya

meslekkursubitirildiğindeverilenyeterlikbelgesi,icazetname

diplôma

dirayet İnceşeylerikavramak,beceri dira:yétdirayetli Kavrayışlı,becerili dira:yétlidireksiyon Taşıtınyönünüayarlamayı

sağlayanaletdiréksiyon

direkt Doğrudan,aracısız dirékt direktif Yönerge diréktif dirhem 1.Okkanındörtyüzdebirine

denkgelenağırlıkölçüsü 2.Gümüşpara

dirhem

diriğ Esirgeme diri:diskalifiye Yarışdışıkalmış diskalifiyé dispanser Sağlıkocağı dispanser distribütör Dağıtıcı distribütör diva Sahnesanatlarındanbirinde

başarılıvetanınmışkadındiva

divan Rahatsedirveyakoltuk divandivan Meclis di:va:ndivane Deli,aklınıkaçırmış di:va:né


divan edebiyatı (Edb.)Osmanlı’daedebiyatgeleneği

di:va:nédébiya:tı

divan-ı âli (Huk.)Yücedivan di:va:nı a:li:divanıharp (Huk.)Askerîmahkeme di:va:nıhârpdivanıhümayun Padişahdivanı di:va:nıhüma:yun

divan-ı ilahi Allah’ın(cc)divanı di:va:nı ilâ:hi:Divan-ı Kebir (Edb.)Hz.Mevlana’nınbir

eseriDi:va:nı Kébi:r

divani Divanlailgiliolan di:va:ni:Divanu Lügati’t Türk

(Dilbil.)XII.yüzyıldaKaşgarlıMahmut’unyazdığıilkTürkçesözlük

Di:va:nu Lüga:ti’t Türk

divit Mürekkebebatırılarakkullanılankalemçeşidi

divit

diyabet Şekerhastalığı diyabétdiyafon İşyerlerinde,apartmanlarda,

taksiduraklarındakısasürelikarşılıklıkonuşmayısağlayanaraç

diyafon

diyafram Vücuttagöğüsvekarınboşluğunubirbirindenayıranincebirkas

diyafram

diyagram Herhangibirolayındeğişiminigösterengrafik

diyagram

diyalektik Akılyürütmeyöntemi diyaléktik diyaliz Vücuttakizararlımaddeleri

atmayayarayanbirarıtmayöntemi

diyaliz

diyalog Karşılıklıkonuşma diyalôg diyanet Dinkurallarınatamolarak

bağlılıkdiya:nét

diyar Ülke,yer diya:rDiyarbakır GüneydoğuAnadolu

bölgesindeyeralanşehirDiyarbakır


diyar-ı gurbet Göçedilmişyabancımemleket

diya:rı gurbét

Diyar-ı Rum Osmanlıülkesininbirismi Diya:rı Ru:mdiyet 1.Bedel,kefaret

2.Perhiz,rejimdiyét

diyetisyen Diyetuzmanı diyétisyendizayn Tasarım dizayndizdar Kalemuhafızı dizda:rdizin İndeks,fihrist,liste dizindogma Nas dogma doğal Tabii do~al doğru 1.Yönüdeğişmeyen

2.Gerçekdo:ru

doğulu Doğuyaait do~ulu doğumhane Doğumyapanhastaların

olduğuyerdo~umha:né

doğurgan 1.Çokdoğuran2.Verimli

do~urgan

doküman Belge dokümandokümantasyon Belgeleme dokümantasyon dolap 1.İçineeşyakoymaya

yarayankapaklımobilya 2.Hile,düzen

dolap

dolar ABDveKanadadevletlerininparabirimi

dolar

domates (Bot.)Patlıcangillerden,yapraklarıtüylüvitamincezenginbirbitki

domatés

dominant Baskın dominant doping Sporyarışmasısırasında

vücudaekenerjisağlamakiçinkullanılanuyarıcıilaç

doping


dost 1.Yakınarkadaş,gönüldaş 2.Evlilikdışıilişkiiçinegirilenkadınveyaerkek

dost

dostane Dostça dosta:nédozaj Doz,belirlimiktar dozaj dönel Kendiekseniçevresinde

dönerekoluşmuşdönel

dönem Çağ,belirliözellikleriolanbirzamanaralığı

döném

dönence (Coğ.)Dünyanın23ve27derecelikkuzeyvegüneyenlemleri

dönencé

draje 1.Üstüşekerlirenkliveparlakbirmaddeilekaplanmışhap2.Genellikleçikolatailekaplanmışkuruyemiş

drajé

dramatik 1.Sahneoyununaözgüolan2.Gerilim,çatışmavebenzeriolaylarbulunan,insanilişkileriilegelişen(eser,olay)

dramatik

dramaturg Tiyatrooyunununhazırlanmasındadanışmanlıkyapankimse

dramaturg

drenaj Topraktabitkilerinyetişmesinezararlıolanfazlasularınakıtılması

drénaj

dua Yalvarma,yakarma du~a:duahan Duaokuyucu du~aha:nduayen Biriştekıdemliolan du~ayenduba 1.Yüktaşımakveyaköprü

kurmakiçinkullanılanaltıdüzbirtürdenizaracı. 2.İçiboş,heryanıkapalı,suyunüstündeyüzenbirtürbüyükşamandıra

duba


dubara 1.Oyundaherikizarındaikigelmesi 2.Aldatmaca

duba:ra:

dublaj Seslendirme dublâjduble İkimisli,ikikatı dubléduhani Dumanlı duha:ni:duhul Giriş duhûlduhuliye Girişücreti duhû:liyédumura uğramak Körelmek dumu:ra u:ramakdun Alçak,aşağılık dû:nduradur Çokuzak du:ra:du:rduvak Gelininbaşınıörtendantel

veyatül duvak

duyarga Hayvanlardavemekanikcihazlardahareketialgılayanaygıt

duyarga

dü İki dü:düalizm İkicilik dü~alizm dübbüasgar (Coğ.)Küçükayıtakımyıldızı dübbüasgardübbüekber (Coğ.)Büyükayıtakımyıldızı dübbüékberdübel Vidanınsağlamyerleşmesi

içinaçılanyuvadübel

dübeş Oyundaherikizarındabeşgelmesi

dübéş

dübür Birşeyinarkası,sonu dübürdüçar olmak Uğramak,yakalanmak dü:ça:rolmakdüello İkikişiarasında,tanıklar

önündeyapılansilahlıvuruşmaveyasözlüatışma

dü~éllô

düet İkikişisöylenenşarkı dü~ét dügâh Türkmüziğindebirleşik

makamlardanbiridügâ:h

düğme Giysileriniliklemeyerlerinetutturulanplastikveyakemikufaktutturmaaracı

düymé


dük Avrupaülkelerindeprenstensonragelenenyükseksoylulukunvanı

dük

dükkân Esnafınperakendesatışyaptığıyer,işyeri

dükkân

Düldül Hz.Muhammed’in(sav)Hz.Ali’ye(ra)hediyeettiğiat

Düldül

dülger Ağaçişleriyapanusta dülgerdümbelek Darbukayıandıran,çanak

biçimindebirçalgıdümbélék

dün Bugündenbiröncekigün dündün Gece dü:ndünya Yeryüzü,yer dün�ya:dünyevi Dünyayaait,dünyaylailgili

olandün�yévi:

dür İnci dürDürdane 1.İncitanesi

2.KadınismiDürda:né

dürriyekta Eşibenzeriolmayaninci dürriyékta:dürriyetim Çokiritaneliinci dürriyéti:mdürüst Doğrusözlü,güvenilir,

düzgündürüst

dürüşt Sert,kırıcı dürüştDürzi SuriyeveLübnan’ınbazı

bölgelerindeyaşayanvekendilerineözgümezhepleriolanbirtopluluk

Dürzi:

dürzü Hakaretanlamındakullanılanbirsöz

dürzü

düse Oyundazarlarınherikisinindeüçgelmesi

düsé

düstur İlke,genelkural düsturdüşes Dükünkarısınaverilenisim düşésdüşeş Oyundazarlarınherikisinin

dealtıgelmesidüşéş


düşman Hasım,birininkötülüğünüisteyen

düşman

düve Gençdişisığır düvédüvel Devletler düveldüvel-i muazzama

Büyükdevletler düvéli muazzama

düven Harmandaekinlerinsapıvetaneleriniayırmakiçinkullanılanönünekoşulanhayvanlarlaçekilen,altyüzündekeskinçakmaktaşlarıdikineçakılıbulunan,kızakbiçimindearaç

düven

düver Yapılardakullanılankalınağaç

düver

düyek Türkmüziğindebirusul düyékdüyun Borçlar düyu:nDüyun-u Umumiye

(Huk.)Osmanlıdevletininsonyıllarındadışarıyaolanborçlarıdüzenleyenkuruluş

Düyu:nu Umu:miyé

düzeban (Dilbil.)İkidilli,yerinegörefarklıkonuşankişi

dü:zéba:n

düzeltmen Musahhih,redaktör düzeltmen düzenbaz Hilekâr,dolandırıcı düzeñbaz



EEbabil Kur'an-ıKerim'deismigeçen

vedağkırlangıcıolarakdabilinenbirkuştürü

Éba:bil

ebat Boyut ébat (éba:d-ı)ebcet hesabı (Dilbil.)Arapalfabesininher

birharfininsayıkarşılığınagöreyapılanhesapçeşidi

ébcét hésa:bı

ebeden Asla,hiçbirzaman ébédenebedî Sonsuz ébédi:ebediyen Sonsuzakadar ébédi:yenebediyet Sonsuzluk ébédiyétebet Sonsuzluk ébétebeveyn Annevebaba ébévéynebkem Dilsiz,konuşamayan ébkemebleh Budala,alık ébléhebrar Hayırsahipleri ébra:rEbrehe FilvakasındaKâbe'yi

yıkmayagelenordununkomutanı

Ébréhé

ebru Kâğıtsüslemeciliğindeyoğunlaştırılmışsuüzerine,neftyağıilesulandırılmışyağlıboyadamlatılarakyapılanvekâğıdageçirilensüs

ébru:

ebruli Üzerindedeğişikrenklerbulunan

ébru:li

ebrulu Üzerineebruyapılmışolanşey

ébru:lu

Ebubekir İlkİslamhalifesi Ébu:békirEbucehil Asrısaadetteİslam

düşmanlarındanbiriÉbu:céhil


Ebu Hanife Hanefimezhebininkurucusu Ébu: Hani:féEbulbeşer İlkinsan,ÂdemAleyhisselam Ébû:lbéşerEbussuut Efendi Osmanlı’daXVI.yüzyılda

yaşamışbirşeyhülislamÉbussuu:t Éfendi

ebuzzehep Zengin,varlıklıkişi ébuzzéhépEbuzziya Tevfik Osmanlı’daII.Meşrutiyet

dönemindebirgazeteciÉbuzziya: Tévfik

ebyat (Edb.)Beyitler ébya:tecdat Büyükler,atalar éjda:tece Kraliçe écéEceabat Çanakkale’ninbirilçesi Écéabatecel Hayatınsonu,ölümzamanı écelechel Çokcahilkişi échelechel-i cühela Cahillercahili,encahil échéli cühélâ:ecinni Cinli écinniecir 1.Sevap

2.Yevmiye,ücretécir

ecir Yevmiyeliçalışankişi éci:reciş bücüş Düzgünolmayan,çarpık

çurpukéciş bücüş

ecmain Hepsi,cümlesi,topu écma’i:necnas Cinsler,türler écna:secnebi Yabancı,başkabiruyruktan

olanécnébi:

ecram Yıldızlar écra:mecza 1.Parçalar

2.Hastalıklarıntedavisindeveyaönlenmesinde kullanılankimyasalvedoğalilaçlar

écza:

eczane İlaçhazırlananvesatılanyer écza:néeda 1.Hâl,tavır

2.Naz,işve 3.(Edb.)Üslup,anlatımşekli

éda:


edalı Nazlı,işveli Edalım, senin yüzünden bu halım ("İstanbulTürküsü",OrhanVeli)

éda:lı

edani Aşağılıkkimseler éda:ni:edat (Dilbil.)Tekbaşınabiranlam

taşımayıpcümleiçindegörevüstlenensözcük,ilgeç

édat

edebî (Edb.)Edebiyatlailgili,yazınsal

édébi:

edebiyat 1.(Edb.)Olay,duyguvedüşüncelerinsanatlıbirşekildeyazıyadöküldüğütür,yazın2.Literatür

édébiyat

Edebiyat-ı Cedide (Edb.)TevfikFikretveHalitZiyagibişairveyazarlarınbaşınıçektiği,Tanzimat’tansonraortayaçıkanbiredebiyatekolü

Édébiya:tı Cédi:dé

edep 1.Toplumkurallarınauygunhareketetme 2.İncelik,nezaket

édép

edep erkân Yol,usul édép erkâ:nedevat Birişiçingerekenaraçgereç édévat

(édéva:t-ı)edibane 1.Terbiyeli,nazik

2.Edebiyatçıyayakışırşekilde

édi:ba:né

edibe (Edb.)Edebiyatlauğraşankadın

édi:bé

edim Yapılaniş,amel édimedimsel Edimniteliğindeolan,gerçek

olanédimsel

edip (Edb.)Edebiyatlailgilenenkişi,yazar

édip


edisyon Bası,baskı édisyon editör Yazılarıdüzenleyipyayına

hazırlayankişiéditör

edvar Çağlar,dönemler édva:refal İşler,ameller éf’â:lefdal 1.Erdemlifaziletli

2.Tercihedilen,yeğtutulanéfdâl

efe 1.Yiğit,zeybek 2.Kabadayı

éfé

efekt Tiyatrooyunlarındaveyafilmseslendirmelerinde,hareketleriizlemesigerekenseslerindoğalkaynaklarındışında,optik,mekanik,kimyasalyöntemlerlegerçekleştirilmesi

éfékt

efektif Bankacılıktanakitparaveyayabancıülkeyeaitpara

éféktif

efemine Kadınsı éféminéefendi 1.Özelisimlerdensonra

kullanılanbirunvan 2.Sözügeçenkimse 3.Kibar,nazikkişi 4.Seslenmesözü

éfendi

efkâr 1.Düşünceler,fikirler2.Üzüntü,kaygı

éfkâ:r

efkârıumumiye Kamuoyu éfkâ:rıumu:miyéeflak Gökler éflâ:k Eflak Osmanlıdevletininbireyaleti ÉflakEflaki(Ahmed Eflaki)

XIV.yüzyıldaAnadolu’dayaşamış,Menakib’ülArifinadlıeseriyletanınandinveastronomiâlimi

Éflâ:ki:

Eflatun 1.EskiYunanfilozofuPlaton2.Birrenk

Éflâ:tun

eflatuni Eflatunrengindeolan éflâ:tu:ni:


efrad-ı beşer İnsanlıkfertleri éfra:dı béşerefradını cami, ağyarını mani

Neeksiknefazlaanlamındakisöz

éfra:dını ca:mi:, a:ya:rını ma:ni:

efrat Bireyler,fertler éfra:tefruz Parıltı éfru:zefsane Asırlarboyuanlatılagelen

olağanüstühikâyeler,söylence

éfsa:né

efsanevi Efsaneyiandırırnitelikteki éfsa:névi:efsun Büyü éfsunefsuncu Büyücü éfsuncuefsunkâr Büyülü éfsunkârefsus Yazık,eyvah éfsu:segale etmek Birrekoruyenilemek égalé étmékegzama Mayasıl égzama egzersiz Alıştırma égzersiz egzotik Yabancıl egzotik egzoz İçtenyanmalımotorlarda

yananakaryakıtıngazıégzoz

eğe 1.Kaburgakemikleri2.Maden,tahtavb.ninpürüzlerinidüzeltmekiçinkullanılan,üzeripürtüklü,sert,ensiz,çelikaraç

éyé

eğer İse,şayet éyereğik Düzolmayan,eğilmiş éyikeğim Meyil éyimeğin 1.Arka,sırt

2.Vücutéyin

eğitim Eğitmeişi éyitim eğlence Eğlenmeişi,sefahat éylencé eğrelti (Bot.)Çokyıllıkbirbitki,

eğreltiotuéyrelti


eğreti Geçici,iyiyerleşmemiş iyréti

eğri Doğruvedüzolmayan,çarpık éyri ehem Çokönemli éhemehemmiyet Önem éhémmiyétehibba Dostlar,tanıdıklar éhibba:ehlî Evcil éhli:ehlibeyit Hz.Muhammed'in(sav)kızı,

damadıvetorunlarındanoluşanailesi

éhlibéyit

ehlidil Gönüleri,rint éhlidilehlidünya Dünyadakiler éhlidüñya:ehliislam Müslümanlar éhliislâmehlikeyif Rahatınadüşkünkimse,keyif

sahibiéhlikéyif

ehlikitap Kendisinekitapverilen,kitapehli

éhlikitap

ehlikubur Kabirehli,kabirdekiler éhlikubu:rehlîleşmek Evcilleşmek éhli:léşmékehlisalip Müslümanlarakarşıyürütülen

Haçlıseferlerinekatılanlaraverilenisim

éhlisa:li:p

ehlisünnet Sünnetehli éhlisünnétehliyet 1.Sürücübelgesi

2.Ustalıkéhliyét

ehliyetli Yeterliolan éhliyétliehliyetname Ehliyetbelgesi,sürücü

belgesiéhliyétna:mé

ehram Piramit éhra:mehven Zararıdahaazolan éhvenehvenişer Kötüolanlarıniçindeeniyisi éhvénişerejderha Korkunçsurettebirmasal

canavarıéjderha:

ekabir İlerigelenler,büyükler éka:bir


ekalliyet Azınlık ékâlliyétekarte Safdışıetmek ékartéekber Büyük,yüce ékbereklektik Seçmeci ékléktik ekmel Enmükemmel ékmeleko Yankı ékoekol Yöntem,akım ékôlekoloji Canlılarıiçindebulundukları

çevreilebirlikteinceleyenbilimdalı

ékolôji

ekonomik Ekonomiileilgili,iktisadi ékonomik ekose Karelikumaşveyayüzey ékoséEkrem 1.Şerefli,cömert

2.ErkekismiÉkrem

ekru Kremrengineyakınbeyaz ékrueksantrik 1.Dışmerkezli

2.Ayrıksıéksantrik

ekselans Yüksekmakamsahibiyabancılaraverilenunvan

ékselâns

ekseri Genellikle ékséri:ekseriya Genellikle,hemenherzaman éksériya:ekseriyet Çoğunluk,çokluk éksériyétekspertiz Bilirkişiincelemesi ékspertizekspres 1.Yalnızbelirliduraklarda

durantren,otobüsveyagemi2.Çabukolan

éksprés

ekstra 1.Eniyi,üstünnitelikli2.Fazladan

ékstra

ekstre Hesapözeti ékstré ekstrem Aşırı,uç ékstremekşi Sirkeveyalimontadındaolan ékşieküri Ahırdaş éküri


ekvator (Coğ.)Dünyanıntamortasındanenlemesinegeçtiğivarsayılançizgi

ékvator

ela SarıyaçalankestanerengiElâ gözlerini sevdiğim dilber / Göster cemalini, görmeğe geldim(Karacaoğlan)

élâ:

el âlem Başkaları,yabancılar él a:lémelaman Bezginlikvesızlanmaanlamı

taşıyansözélaman

elan Şuanda,henüz,daha él’anelastik Esnek élâstikelastiki Esnek élâstiki:elbette Hiçşüphesiz élbéttéelbise Giysi élbiséElbistan Kahramanmaraş’ınbirilçesi ÉlbistanEl Cezire: (Coğ.)DicleveFırat

nehirlerininarasındakiyerleşimyeri

Él Cézi:ré

elçi 1.Dışarıdaülkeyitemsiledendiplomat,sefir 2.Aracı

élçi

eldiven Elegeçirilengiysi éldiveneleğimsağma Gökkuşağı éléyimsa:maelek Ungibimaddeleriyabancı

unsurlardanarındırmakiçinyapılmış,tahtabirkasnağabezgeçirilerekeldeedilenürün

élék

elektrik Maddeniniçindekiparçacıklarınhareketiyleoluşanenerji

éléktirik

elektronik Serbestelektronlarınetkisiyleoluşanolaylarıinceleyenbilimdalı

éléktronik

elem Acı,ıstırap,keder élem


eleman 1.Öge2.Biryerdeçalışanlarınherbiri

éléman

element Kimyasalyöntemlerleayrıştırılamayanveyabileşimyoluylaeldeedilemeyenmadde

élément

eleştirel Eleştiriyedayalı éléştirel eleştirmen Eleştiriyapankimse éléştirmenel fatiha Fatihasuresiniokumakiçin

davetél fa:tiha:

elfaz Laflar élfa:zelhak Doğrusu,hiçşüphesiz élhakelhamdülillah Allah’a(cc)şükürlerolsun élhamdülillahElhamra Müslümanlarınİspanya’da

hükümsürdüğüzamankibaşkentveoradayapılansarayınadı

Élhamra

elhasıl Kısacası élha:sılElif 1.(Dilbil.)Arapalfabesinde

ilkharf2.Kadınismi

Élif

elifba (Dilbil.)Arapalfabesi élifba:elik Dağkeçisi élikelim Acıklı,acıtan éli:meliminasyon Eleme éliminasyonelimine Elemeişi éliminéel insaf İnsafetanlamındakisöz él insa:fElmadağ Ankara’nınbirilçesi Élmada:elti Kadınagörekocasınınerkek

kardeşlerinineşlerindenherbiri

élti

elvan Renkler élvan


elveda Birdahagörüşmeimkânıolmamaküzereayrılırkensöylenenvedasözü

élvéda:

elyaf İplikdurumunagetirilebilenliflimadde

élyaf

elyevm Hâlâ,şimdi élyévmelzem Vazgeçilmez,çoklüzumlu élzememanet Birisinegeçicisüreyle

bırakılanşeyéma:nét

emaneten Emanetolarak,geçici éma:nétenemare İz,belirti éma:réemaye Üzeriemaylakaplanmış

maddeéma:yé

emektar 1.Birişteuzunsüreçalışan 2.Çokkullanılmışeşya

éméktar

emel Gerçekleşmesizamanabağlıolanistek

émel

Emet Kütahya’nınbirilçesi ÉmétEmevi İlkİslamdevleti Émévi:emin 1.Güvenli,emniyetli

2.Şüphesiolmayanémi:n

Emine Kadınismi ÉminéEminönü İstanbul’dailçe Éminönüemir Buyruk,talimat émiremir AraplardavebazıMüslüman

ülkelerdebirkavim,şehirveyaülkeninbaşı

émi:r

emirname Yazılıbuyruk,emirmektubu émirna:méemir-ül müminin Hz.Muhammed’in(sav)

halifesi,padişahémi:rül mü’mini:n

emlak Taşınmazmülk,gayrimenkul émlâk (émlâ:k-i)emmi Amca émmiemniyet Güvence émniyétemperyalizm Sömürgecilik,yayılmacılık émperyalizm


empoze etmek Dayatmak émpozé étmékemraz Hastalıklar émra:zemretmek Emirvermek,buyurmak émrétmékemr-i bi’l maruf, nehy-i ani’l münker

İyiliğiemredipkötülüğümenetmeanlamındakisöz

émri bi’l ma:ruf, néhyi ani’l münker

emrihak Ölüm émrihakemrimuhal Yapılmasızoriş émri muhâ:lemrivaki Oldubitti émriva:ki:emsal Benzer,eş émsâ:lemtia Mal émti~aemval Mallar,parailealınanşeyler émvâ:lenam Yaratılmışbütüncanlılar éna:mEn’am İçindeKur’an’danbazıayet

vesurelerinbulunduğuduakitabı

Én’a:m

enaniyet Benlikduygusu éna:niyétenayi Budala,bön éna:yienbiya Kendisinekitapindirilmiş

peygamberlerénbiya:

encam Birişin,durumunveyakişininsonu

énca:m

encümen Komisyon,meclis éncümenendam Vücut,boybos énda:mendaze Eskiuzunlukölçüsübirimi énda:zéendeks Dizin éndéksendemik Yalnızbirbölgedeyaşayan

bitkiveyahayvanlaréndémik

ender Azbulunur,nadir énderenderun 1.Saraylardaharemve

hazinedairelerininbulunduğubölümler 2.Osmanlı’dadevletgörevlilerinyetiştirildiğiokul

éndéru:n


endirekt Dolaylı éndiréktendişe 1.Tasa,kaygı

2.Kuşkuéndi:şé

endoskopi İnsanvücudununiçiniincelemeişi,içmuayene

éndoskopi

endüstri Sanayi éndüstri ene-l hak “BenHakk’ım”anlamına

gelen,Hallac-ıMansur’unmeşhursözü

énel hak

enerji Maddedevarolan,ısıveışıkşeklindeaçığaçıkabilengüç

énerji

Enfal Kur’an-ıKerim’deyeralanbirsure

Én�fâ:l

enfarktüs Atardamartıkanmasıylameydanagelenölüm

én�farktüs

enfeksiyon Mikropveyavirüslerinvücuttayayılarakhastalığayolaçması

én�féksiyon

enfes Çoklezzetli,nefis én�fésenfiye Burnaçekilentütünmamulü én�fiyéenflasyon Paraşişkinliği,ekonomide

pahalılıkén�flâsyon

enformasyon Haberalma,danışma énformasyon enfüsi Öznel én�füsi:engebe (Coğ.)Yeryüzüzamanla

oluşandağ,çukurvbarızaén�gébé

engel 1.Birşeyingerçekleşmesiniönleyensebep,mani2.Yolukapamakiçinkonulannesne,bariyer

én�gel

Engin 1.Çokgeniş,uçsuzbucaksız 2.Erkekismi

Én�gin

enhar Nehirler énha:renik Köpekyavrusu énikenikonu İyideniyiye,oldukça énikonu


enin İnilti éni:neninde sonunda Nihayetinde,önündesonunda énindé sonundaenis Dost,arkadaş

Bâkî o, enîs–i dilden eyvâh! / Beyrût'ta bir mezâr kaldı ("Makber",AbdülhakHamitTarhan)

éni:s

enjeksiyon Vücuttadamar,doku,kanalveyaboşlukiçineenjektöraracılığıylasıvıveyailaçverme

énjéksiyon

enkaz Yıkıntı én�kaz (éñka:z-ı)enlem (Coğ.)Yerküreüzerinden

geçtiğivarsayılanparalelçizgisi

én�lem

ensar Mekke’denMedine’yegöçedenHz.Muhammed(sav)veyanındakilereyardımcıolanMedineliler

én�sa:r

ensest Aileiçiyasakilişki én�sést enstantane Hızlıçekim én�stantanéenstitü Akademiyebağlıveya

bağımsızaraştırmakurumuén�stitü

enstrüman Çalgı én�strümanenstrümantal Sözsüzmüzik én�strümantâlentari Genellikletekparçalıkkadın

giysisiénta:ri

entegrasyon Bütünleşme éntégrasyonentel Entelektüel,aydıngibi

gözükmeyeçabalayankişiéntel

entelektüel Münevver,aydın éntéléktüelenteresan İlgiçekici éntérésan enternasyonal Uluslararası énternasyonâlentipüften Değersiz éntipüften entrika Hile,düzen,dolapçevirme éntrika


enva Türler,çeşitler én�va:envaiçeşit Çokçeşitli,envaitürlü én�va:içéşitenvanter Gelirgidertablosu,çizelge,

dökümén�vanter

Enver 1.Nurlu,parlak 2.Erkekismi

Én�ver

er 1.Erkek 2.Yiğit,kahraman 3.Rütbesizasker

er

Erbaa Tokat’tabirilçe Erba:erbab-ı dil Gönüladamları erba:bı di:lerbain Rumitakvimde22Aralık'tan

31Ocakgününekadarsürenkırkgünlükkışdönemi

erba~i:n

erbap Biriştençokiyianlayan,onuiyiyapankişi

erba:p

Erciş Van’ınbirilçesi ErcişErcüment 1.İtibarlı,seçkin

2.ErkekismiErcüment

Erdek Balıkesir’inbirilçesi Erdékerdem Fazilet,ruholgunluğu erdemerek Amaç,gaye érékeren Ermiş,ulu érenErfelek Sinop’unbirilçesi ErfélékErgani Diyarbakır’ınbirilçesi Erganierganun Orgadıdaverilenmüzikaleti erganunergen Çocukilegençyaşarası ergenergene Madenyeri ergénéErgene Tekirdağ’ınilçesi Ergéné ergenlik Çocukluktangençliğegeçiş

çağıergenlik

ergimek Isıtılanbirmadeninkatıhaldensıvahaledönüşmesi

ergimék

ergonomi İşbilimi érgonomi


Ergun Erkekismi Ergunerguvan (Bot.)Baklagillerden,eflatun

ilekırmızıarasırenkteçiçekaçanbirbitki

erguvan

erguvani Erguvanrengindeolan erguva:ni:erk Güç,iktidar erkerkam Yıldızlar erka:merkân 1.İlerigelenler

2.Yol,yöntemerkâ:n

erkânıharbiyeiumumiye

Genelkurmay erkâ:nıharbiyé~i umu:mi:yé

erkânıharp Askeriyedekurmay erkânıhârperkân u edep Yol,yöntem,adabımuaşeret erkâ:nu édéperken Geçkarşıtı,önceden erkenerkete Gözetleme erkété Ermenek Karaman’ınbirilçesi Erménékerozyon (Coğ.)Yerkabuğunu

oluşturankayaçlarınerimesiyleoluşantoprakkayması

érozyon

Ersen 1.Kurultay 2.Erkekismi

Ersen

ervah Ruhlar erva:herzak Uzunsüresaklanabilen

yiyeceklererzak

esafil Aşağılıkkişiler ésa:filesame Adlar ésa:méesaret Esirlik,kölelik ésa:rétesas 1.Asıl,kök

2.Doğruésas

esasat Esaslar ésa:sa:tesasen Aslında,doğrusu ésa:senesasi Asal ésa:si:


Esat 1.Mutlu,hayırlı 2.Erkekismi

Ésat

esatir (Mit.)Tarihöncesinedayalıhikâyeler,mitoloji

ésa:tir

esatirî (Mit.)Esatireait,mitolojik ésa:tiri:esbabımucibe Gerekçe ésba:bımu:cibéesbab-ı mücbire Zorunlusebepler ésba:bı mücbi:réesbak Geçmiş,önceki ésbakesbap Sebepler ésba:pesed Arslan ésédesef Üzüntü,kaygı éséfeser 1.Yapıt

2.İz,işaretéser

esericedit Resmîyazışmalardakullanılan,büyükboyyazıkâğıdı

éséricédi:t

eser-i hayat Canlılıkbelirtisi,yaşambelirtisi

éserihaya:t

esham Pay,hisse,senet ésha:mesir 1.Köle,tutsak

2.Havaésir

esirî Esirlik,kölelik ési:ri:esir-i aşk Aşkınkölesi ési:ri aşkeslaf Selefler,geçmişler éslâ:fesma İsimler ésma:Esmayıhüsna Allah’ın(cc)güzelisimleri Ésma:yıhüsna:Esmayışerife Esmayıhüsna Ésma:yışéri:féesmer Siyahaçalanbuğdayrengiten ésmeresna Birşeyyapılırkenkian,

zamanésna:

esnaf Sermayesahibiküçükzanaatkâr

ésnaf


Esperanto XIX.yüzyıldabirbiliminsanıtarafındanhazırlananyapmadil

Éspéranto

espritüel Esprili,şakacı éspritüel Esra 1.(H)Hızlı

2.KadınismiÉsra:

esrar Hintkenevirindenüretilenuyuşturucumadde

ésrar

esrar Gizler,sırlar ésra:resrarengiz Gizemli,sırlı ésra:réngizesrarkeş Uyuşturucumüptelası ésrarkéşesrik Sarhoş ésrikesrime Sarhoşolma,kendinden

geçmeésrimé

essah (H.)Doğru,gerçek éssahesselam Selamlar,selamverme éssélâ:messelamu aleyküm Allah’ın(cc)selamıüzerinize

olsunanlamındaéssélâ:mu aléyküm

estağfurullah Övgüyekarşısöylenentevazusözü

ésta:furullah

estamp Oymabaskı éstamp esvap Giyecekler ésvapesved Siyah ésvédeşantiyon Tanıtımamacıylagönderilen

maléşantiyon

eş’ar Şiirler éş’a:rEşarilik İmamEşari’ninmezhebi Éşa:ri:likeşarp Başörtüsü éşarpeşbah Benzerler éşba:h


eşcar AğaçlarEşcar-ı bâğ hırka-i tecrîde girdiler. / Bâd-ı hazan çemende el aldı çenârdan. ("Gazel",Baki)

éşca:r

eşek AtgillerdenuzunkulaklıyükvebinekamaçlıkullanılanbirhayvanBir eşek var idi zaif ü nîzar. / Yük elinden katı şikeste vü zâr ("Harname",Şeyhî)

éşék

eşgal İşgüç éşgâ:leşhas Şahıslar,kişiler éşha:seşk Gözyaşı éşkeşkâl Dışgörünüş,biçim éşkâ:leşkıya Haydut,dağdaveyakırdayol

kesenéşkıya:

eşkin Atındörtnaliletırısarasındakihızlıyürüyüşü

éşkin

eşofman Sporçalışmalarındagiyilen,pamukluveyasentetikkumaştan,altlıüstlügiysi

éşofman

eşraf İlerigelenler,itibarlıkişiler éşra:feşref Çokonurlu,şerefli éşréfeşref-i mahlukat Yaratılmışlarınenşereflisi,

insanéşréfi mahlû:kat

eşya Şeyler(Geneldeeşyavenesneiçinkullanılır)

éşya:

etajer Raflı,küçükdolap étajer etfal Çocuklar étfâ:lEti Hitit Étietibba Doktorlar étibba:etik 1.Törebilimi

2.Ahlaklailgiliétik

etimoloji Kökenbilimi étimolôji


etnografya Irkvebudunbilimi,kavimbilimi

étnografya

etraf Yanlar,taraflar,çevre étra:fetüt İnceleme,araştırma étütevamir Emirler éva:mirevani Kapkacak éva:ni:evcil Ehlileştirilmiş,yabani

olmayan(hayvan)évcil

evç Enyüceyer évçevelallah 1.Kesinlikle

2.Allah’a(cc)güvenerekévélallah

evham Kuruntu,vesveve évhamevin Buğdaytanesininiçi,özü évinevkaf Vakıflar évka:fevkaf-ı hümayun Padişahvakıfları évka:fı hüma:yunevkat Vakitler évka:tevkat-ı salat Namazvakitleri évka:tı salâ:tevla Dahaiyi,dahaüstün évlâ:evlad-ı fatihan Anadolu’dakiRumelifatihleri évlâ:dı fa:tiha:nevladiyelik Uzunyıllareskimeden

kalacakkadardayanıklı(eşya)

évlâ:diyélik

evladüiyal Çolukçocuk,evhalkı évlâ:düiyâ:levlat Kızveyaerkekçocuk,

çocuklarévlât

evliya Veliler,ermişler évliya:evrak Kâğıtlar,resmîbelgeler évrak evrak-ı metruke Biryerdenveyabirinden

kalaneskikâğıtlarévra:kı métru:ké

evre Aşama,safha évréevrek Ağacaasılarakyapılanipli

salıncakévrék

evren (Coğ.)Âlem,kozmos évren evrensel Âlemşümul,evrenikapsayan évrensel


evsaf Vasıflar,nitelikler évsa:fevşen Dalkavuk évşenevvel Önce,geçmiş évvelevvela İlkönce évvélâ:evvel bahar İlkbahar évvel baha:revvelce Önceden,eskiden évvelcéevvelemirde Herşeydenönce évvelémirdéevveli Eskiden évvélievveliyat Birişinöncesi,önceleri évvéliya:tevveliyet Öncelik évvéliyétevvelki Önceki,eski évvelkievvel ve ahir İlkveson évvel ve a:hirevzan (Edb.)Vezinler évza:ney Seslenmesözü éyeyalet Çoğunluklavalilerce

yönetilenveyönetimbakımındanbirtürbağımsızlığıolanyönetimbölgesi

éya:lét

eyer Binekhayvanlarınaoturmayayarayanaraç,semer

éyer

Eymen 1.Enhayırlıolan 2.Erkekismi

Éymen

eytam Yetimler éyta:meytişim (Dilb.)Diyalektik éytişimeytişimsel (Dilb.)Diyalektiğedayalı éytişimseleyvah Yazıklanma,hayıflanma,

üzülmeanlamındakinidaéyva:h

eyvallah 1.Allah’a(cc)ısmarladık 2.Teşekkürederim 3.Kabul

éyvallah

eyvallahı olmamak

Kimseyegönülborcuolmamak

éyvalla:hı olmamak

eyvan Teras,sundurma,ayvan éyvan


Eyüp Erkekismi ÉyüpEyüpsultan İstanbul’dabirilçe Éyüpsultaneyyam Günler éyya:meyyamcı Zamanagöredavranan,

kaypakéyyamcı

eyyam-ı bahar Bahargünleri éyya:mı baha:reyyam-ı bahur Yazınensıcakgünleri éyya:mı bahu:reyyam-ı hayat Ömrüngünleri,yaşam éyya:mı haya:teyyam-ı maziye Geçmişgünler,eskiler éyya:mı ma:zi:yéEyyub el Ensar Hz.Muhammed’in(sav)

sahabelerindenbirzat.90yaşındaykenİstanbulkuşatmasındaşehitdüşmüşvekabrininbulunduğuyeretürbevecamiyapılmıştır.

Éyyu:bel Én�sa:r

eza Sıkıntı,keder éza:eza cefa Baskı,zulüm éza: céfa:ezan Müslümanlıktanamazvaktini

bildirmekiçinmüezzininyükseksesleyaptığıçağrı

ézan

Ezan-ı Muhammedi

Hz.Muhammed’in(sav)tebliğettiğiİslamiyetdinininçağrısı,ezan

Éza:nı Muhammédi:

ezani Ezanlailgili éza:ni:ezber Anlatılanlarıveyabirmetni

olduğuşekliyleakıldatutmakézber

ezbere Biryerebakmadan,ezberden ézbéréezcümle Kısaca,özetle ézcümléezel Başlangıcıolmayan,öncesiz ézelezeli Öncesiz,eski ézéli:ezhan Zihinler ézha:nezhar 1.Arkalar,sırtlar

2.Çiçeklerézha:r

ezher Güzel,parlak ézhereziyet Zulüm,cefa,sıkıntı éziyét


ezkaza Kazara,yanlışlıkla ézkaza:ezra Düzgünvegüzelkonuşan ézra:ezvak Zevkler ézva:kezyaf Davetliler ézya:f


Ffaal Çokçalışan,çalışkan,canlı,

hareketli,aktiffa’âl

faaliyet Canlılık,hareket fa’a:liyétfabrikatör Fabrikacı,fabrikalarsahibi fabrikatörfacia Acıklıolay,afet fa:ci~a:facir Kötühuylu,günahkâr,rezil fa:cirfadıl Bilgili fa:dılfağfur 1.Çinimparatoru

2.Çinyapımıporseleneşyafa:fur

fahir Onurlu,şerefli,itibarlı fa:hirFahire Kadınismi Fa:hiréfahiş Aşırı,abartılmış,ölçüyüaşan fa:hişfahrenhayt Kaynarsuyunbuhar

sıcaklığını212°C'degösterebilecekbiçimdederecelenmişbulunanbirtermometretürü

fahrénhayt

fahri Karşılıksız,ücretsizişyapan,onursal

fahri:

Fahri Erkekismi FahriFahr-i Âlem Hz.Muhammed(sav) Fahri A:lémFahr-i Kâinat Hz.Muhammed(sav) Fahri Kâ:~inatfahriye (Edb.)Divanedebiyatında

şairlerinkendiözelliklerindenövünereksözettiklerimanzumeveyamanzumeninbirbölümü

fahriyé

fahur Çokövünen,böbürlenen fahu:rfahurane Övünerek fahura:néfaide Fayda fa:~idéFaik Üstün,yüksekanlamında

erkekismiFa:ik


faikiyet Üstünlük,yükseklik fa:ikiyétfail (Huk.)Yapan,işleyen fa:ilfaili meçhul (Huk.)Kimtarafından

yapıldığıbilinmeyenfa:ili méçhû:l

failimuhtar Yaptıklarındansorumluolan fa:ilimuhtarfaili müşterek (Huk.)Suçortağı fa:ili müştérékfaiz İşletmekiçinbiryereödünç

verilenparayakarşılıkalınankâr,getiri,nema

fa:iz

fak Tuzak,kapan fakfaka basmak Tuzağadüşmek faka basmakfakat Ama,lakin,yalnız fakâtfakih Fıkıhbilgini faki:hfakir Geçiminigüçlüklesağlayan,

yoksul fakir

fakirane Fakirgibi,fakireuygundüşen faki:ra:néfaktör Etmen faktörfakülte Birüniversitenin,öğrenim

alanıveyauzmanlıkkonusubakımındanayrılmışkollarındanherbiri

fakülté

fal Sözdegeleceğiöğrenmekiçinkâğıt,taşvbnesnelerleyapılaniş

fal

falaka (Huk.)Cezaolarakayaktabanlarınavurmaktakullanılan,ayaklarıuygunbirdurumdasıkıştırıptutan,kalıncabirsopailebununikiucunabağlıbiripiolancezalandırmaaracı

falaka

falan Tekrarlanmakistenmeyenşeylerinyerinitutansöz

falan

Falih 1.Muvaffakvemesutolankimse2.Erkekismi

Fa:lih


falname Falkitabı,falıninceliklerinianlatankitap

falna:me

falso Yanlış,hata falsofanatik Bağnaz,tutucu fanatikfanatizm Bağnazlık fanatizmfani Ölümlü,gelipgeçici fa:ni:fantastik 1.Hayalî

2.(Edb.)XVIII.yüzyıldanbaşlayarakFransa'dagelişenbiredebîtür

fantastik

fantezi 1.Sonsuz,sınırsızhayal,fantazya2.Değişikbeğeniveyadüşünüş

fantézi

fanus 1.Süslü,ayaklıfener2.Yarıküreşeklindecamkapak Bir şulesi var ki şem-i cânın / Fânusuna sığmaz âsumânın ("Tardiye",ŞeyhGalip)

fa:nus

Farabi X.yüzyıldayaşamışbüyükbirTürkİslamfilozofu

Fara:bi:

faraş Süprüntüatmaktakullanılansaplıkap

faraş

faraza Farzedelimki...,diyelimki...,sayalımki...

faraza:

farazi Taktirvetahminedayalı farazi:faraziye Varsayım farazi:yéfare Kemirgengillerdenmemeli

hayvan,sıçan fa:ré

farfara Gürültücü,ağzıkalabalık farfarafarımak Güçsüzdüşmek,yıpranmak

Farı, kalbim, farı da. / Kapına yığılacak karları. / Kürüyeme! ("KarKar",BehçetNecatigil)

farımak


fariğ Vazgeçmiş,çekilmiş fa:ri:farika Ayırtedilen,ayırmaç fa:rikaFarisi (Dilb.)Farsça Fa:risi:Farisiye (Dilb.)Farsça Fa:risi:yéfariza 1.Tanrıbuyruğu

2.Yapılmasıgerekliolanfari:za

fark Ayrılık,başkalık,ayrım farkfark-ı cüz’i Küçükfark farkı cüz’i:farmakoloji İlaçbilimi farmakolôjifarmason Mason farmasonFars 1.İran

2.(Edb.)Güldürü Fars

Faruk 1.Haklıyıhaksızdanayırananlamında,Hz.Ömer'in(ra)lakabı2.Erkekismi

Fa:ruk

farz Müslümanlıkta,özürolmadıkçayapılmasızorunlu,yapılmamasıgünahsayılanibadet

farz

farzen Diyelimki farzenfarz etmek Şöyleveyaböylesaymak,

kabuletmek farzétmék

farz-ı ayn HerMüslüman’ınyapmasıgerekenişler

farzı ayn

farz-ı kifaye BirkısımMüslüman’ınyapmışolmasıyladiğerlerininyükümlülüktenkurtulduğuemirler

farzı kifa:yé

farzımuhal Olmayacakşeyiolacakmışgibidüşünereksöylemek

farzımuhâ:l

Fas KuzeyAfrika’dabirülke Fasfasarya Boş,anlamsızsöz fasaryafasık Allah’ın(cc)emirlerini

tanımayan,sapkın fa:sık


fasıl 1.Bölüm,kısım,devre2.Peşrev,nakış,şarkı,sazsemaisivb.parçalarınbellibirsırayagöreçalınıpsöylenmesi

fasıl

fasıla Ara,aralık,kesinti fa:sılafasılalı Aralıklı fa:sılalıfasih Fesheden,bölen,bozan fa:sihfasih Açıkvedüzgün fasi:hfasihane Düzgünşekilde fasi:ha:néfasikül Bireserinbölümleri,cüz fasikülfasit Kötü,yanlış,bozuk fa:sitfasit daire Kısırdöngü fa:sit da~iréfasl-ı bahar Baharmevsimi faslı baha:rfasl-ı gül Gülmevsimi,ilkbahar faslı gülfasl-ı hazan Sonbahar faslı haza:nfasl-ı müşterek Arakesit faslı müştérékfasulye (Bot.)Barbunya,çalı,

ayşekadın,horozvb.türleribulunanbitki

fasûlyé

faş Açığaçıkma,duyulma fa:şfaşist Faşizmyanlısıolan faşistfaşizan Faşisteğilimlergösteren faşizanfaşizm İtalyaçıkışlı,yetkileritek

partidetoplamayıilkeedinen,demokrasikarşıtıtutum

faşizm

fatalite Alınyazısı,kader fatalitéfatanet Zihinaçıklığı,çabuk

kavramakfata:nét

Fatıma Hz.Muhammed’in(sav)kızlarındanenküçüğü

Fa:tıma:

Fatımiler MısırveArapyarımadasındaonuncuyüzyıldahükümsürmüşbirkavim

Fa:tımi:ler

Fatır 1.Yaradan2.Kur’an-ıKerim’debirsure

Fa:tır


Fatih 1.Fetheden2.Erkekismi

Fa:tih

Fatih İstanbul’dabirsemt Fa:tihFatiha Kur’an-ıKerim’inilksuresi Fa:tiha:fatihane Fatihçesine,fatihgibi fa:tiha:néFatih Sultan Mehmet

1453yılındaİstanbul’ufethederekOrtaçağıkapatanOsmanlıpadişahı

Fa:tih Sultan Méhmét

fatin Uyanık,zeki fati:nfatin Fitneçıkaran fa:tinFatsa Ordu’dabirilçe Fatsafaul Karşılaşmalardarakip

oyuncuyayapılankuraldışıhareket

fa~ûl

fava Baklaezmesi favafavori 1.Gözde

2.Yüzünherikiyanındasaçındevamıolansakalbiçimi

favori

fayans Duvarlarıkaplayıpsüslemekiçinkullanılan,biryüzüsırlıvetürlüdesenlerlebezenmiş,pişmişbalçıktanlevha

fayans

fayrap 1.Biristimkazanının,istimoluşturacakbiçimdekiyanardurumu2.Birişihızlandırmak

fayrap

Faysal 1.Keskinkılıç2.Kesinhüküm3.Erkekismi

Faysal

fayton Atlı,körüklübinekarabası faytonfazıl Faziletli,erdemli fa:zılfazilet Erdem fazi:létfaziletkâr Erdemli fazi:létkâ:rfaziletperver Faziletsahibi fazi:létperver


fazla 1.Gerektiğindençok2.Artık

fazla

fecaat Çokacıklı,yürekleracısıdurum

féca:ât (-âti)

feci Acıklı,korkunç féci:fecir 1.Tan

2.Kur’an-ıKerim’debirsurefécir

Fecriati (Edb.)Osmanlı’dabiredebiyattopluluğu

Fécria:ti:

fecrikâzip Yalancıaydınlık,geçicitan fécrikâ:zipfecrisadık Gündoğuncayakadarsüren

aydınlıkfécrisa:dık

feda Uğrunavermek,vazgeçmek féda:fedai Kendinifedaetmeyehazır,

serdengeçtiféda:~i

fedakâr Özverili féda:kâ:rfedakârane Kendinifedaedercesine,

özveriyleféda:kâra:né

federal Federasyonaltındabirleşikolan

fédérâl

fehamet 1.Büyüklük,ululuk2.Değer

féha:mét

fehim Anlama,kavrama féhimFehmi 1.Anlayan,kavrayan

2.ErkekismiFéhmi

fehva Anlam,kavram féhva:fehvasınca Uyarınca,sözügereğince féhva:sıncafelah Kurtuluş,esenlik félâ:hFelahiye Kayseri’debirilçe Félâ:hiyéfelaket Üzüntüvesıkıntıyasebep

olanbüyükyıkım,zararfélâ:két

felaketzede Felaketeuğramış,zarargörmüş

félâ:kétzédé


felek 1.Gökler2.Dünya3.Şans,talih

félék

Felemenk Hollanda,BelçikavekuzeydoğuFransa’yaverilenisim

Félémén�k

Felemenkçe (Dilb.)Felemenkdili Félémén�kçéFellah 1.Çiftçi

2.ArapFéllâh

fellik fellik Telaşla,heyecaniçindekoşturmak

féllik féllik

felsefe 1.Varlığınvebilgininbilimselolarakaraştırılması2.Dünyagörüşü

felséfé

felsefi Felsefeyedayalı,felsefeyedair

felséfi:

felsefiyat Felsefeileilgilibilgiler felséfiya:tfem Dudak,ağız femfeminen Kadınsı féminenfeminist Feminizmyanlısıkişiveya

görüşféminist

feminizm Toplumdakadınlarlaerkeklerinhaklarınıneşitlenmesitaraftarıolankadınhareketi

féminizm

fen 1.Fizik,kimya,matematikvebiyolojiyeverilenortakad 2.Bilim,bilgi

fen

fena 1.Kötü,üzücü2.Yokluk,ölümlülük

féna:

fenafillah Allah’ın(cc)varlığıiçindeerime,yokolma

féna:fillâ:h

fena hâlde Sonderece,fazlaca,pekçok féna: hâldéfend Hile,yalan fendfener İçindebirışıkkaynağıolan

aydınlatmaaracıféner


fener alayı Topluluklarınşehirdeellerindemeşaleveyafenerlerleyaptıklarıyürüyüş

féneralayı

Fenerbahçe İstanbul’unKadıköyilçesindebirsemt

Fénerbahçé

fennî 1.Fenleilgili2.Bilimselyöntemlereveyatekniğeuygun

fenni:

fenomen 1.Olay2.Görüngü

fénomen

feodalite Derebeylik féodalitéfer 1.Aydınlık,parlaklık

2.Güç,canlılıkfer

ferace Kadınlarınsokaktagiydikleri,mantoyabenzer,arkasıbol,yakasız,çoğukezeteklerekadaruzayanüstgiysisi

féra:cé

feradis 1.Bahçeler2.Cennetler

féra:dis

feradis-i cennet Cennetbahçeleri féra:disi cénnétferagat Hakkındanvazgeçme féra:gâtferağ Vazgeçme,elçekme,bırakma féra:ferah 1.Sıkıntısız,dertsiz

2.Bol,geniş,havadarférah

ferahi 1.Bolluk,genişlik2. II.Mahmutdevrindefeslerintepesinepüskülütutturmakiçintakılanmetaltepelik

féra:hi:

ferahnak 1.Sevinçli,mutlu2.Türkmüziğindebirmakam

férahna:k

ferahnüma Türkmüziğindebirmakam férahnüma:féramuş Unutma,unutuş féra:mu:şferaset Kavrayış,sezgi féra:sétferasetli Anlayışlı féra:sétli


ferç Dişicanlılardaüremeorganınındışbölümü

ferç

ferda Yarın,gelecekzaman ferda:ferdane Eşsizcesine ferda:néFerdi Erkekismi Ferdiferdi Fertlealakalı,kişisel,bireysel ferdi:ferdiyet Bireysellik ferdiyétferdiyetçi Bireyci ferdiyétçiFerhan 1.Sevinçli,mutlu

2.ErkekismiFerhan

Ferhat 1.Güçlükleriyenen2.Erkekismi

Ferhat

Ferhunde 1.Mutlu,uğurlu2.Kadınismi

Ferhundé

feribot Arabalıvapur féribotFeride 1.Gururlu

2.KadınismiFéridé

Feridun 1.Göklerinsekizincikatı2.Erkekismi

Féridu:n

ferik 1.Birelmaçeşidi2.Piliç

férik

feriştah Eniyi,enüstün fériştahferişte Melek fériştéFerit 1.Eşiolmayan,benzersiz

2.ErkekismiFérit

Ferizli Sakarya’nınbirilçesi Férizliferman Emir,buyruk fermanferman-ı ilahi Allah’ın(cc)emri ferma:nı ilâ:hi:ferman-ı padişahi Padişahbuyruğu ferma:nı

pa:dişa:hi:fermantasyon Mayalanma fermantasyonfermend Mevkivemakamsahibi fermendferment Maya ferment


Ferruh 1.Uğurlu2.Erkekismi

Férruh

fersah Genellikledenizciliktekullanılanvebeşkilometreyedenkgelenuzunlukölçüsü

fersah

fersah fersah Katkat,pekçok fersah fersahfersiz Cansız,donuk fersizfersude Eskimiş,yıpranmış fersu:défert Birey fertferyat Çığlık,haykırış feryatferyat etmek Haykırmak,bağırmak ferya:détmékferyat figan Haykırarak,ağlayarak ferya:t figa:nferzan İlimvehikmet ferza:nferzane İlimsahibi,filozof ferza:néfes Şapkayerinekullanılan,

kırmızı,kalınçuhadanyapılmış,tepesindepüskülüolan,silindirbiçimindebaşlık

fés

fesahat (Dilb.)Düzgünveetkileyicianlatım

fésa:hât

fesat 1.Bozukluk2.Arabozuculuk3.Arabozucu, ortalıkkarıştırankimse

fésat

fesatçı Arabozucu fésatçıfeshetmek (Huk.)Verilmişkararı

bozmak feshétmék

fesih Bozma,kaldırma,dağıtma fésihfesüphanallah Şaşma,şaşkınlık

(Süphanallah)fésüpha:nallah

fethetmek Biryeri,birülkeyisavaşyoluylaelegeçirmek

féthétmék

Fethi Erkekismi Féthifeth-i mübin Zafer féthi mübi:nFethiye Muğla’nınbirilçesi Féthiyé


fetih Biryerisavaşyoluylaeldeetmek

fétih

fetihname Biryerinalındığınımüjdelemekiçinhükümdarlarınyabancıdevletadamları,şehzadeler,valilervb.neyazdıklarıresmîmektup

fétihna:mé

fetiş 1.Put2.Uğurlukabuledilennesne3.Tapınırcasına sevilenşey

fétiş

fetişist Fetişizmeuygundavranankişi

fétişist

fetişizm 1. İlkeltoplumlardadoğaüstübirgüçveetkisiolduğunainanılancanlıveyacansıznesneleretapınma,tapıncakçılık,putperestlik2.Karşıcinsingiysivb.şeyleriylecinselcoşkuvedoygunluksağlama

fétişizm

fetret 1.İkipeygamberarasındapeygambersizgeçensüre.2.İkipadişaharasındapadişahsızgeçensüre3.İkiolayarasındakisüre4.Hükûmetgücününgevşediğibiryerdedüzeninyenidenkurulmasınakadargeçensüre5.Hz.İsa(as)ileHz.Muhammed(sav)arasındageçensüre

fétrét

Fettah 1.Fetheden2.Erkekismi

Féttah

fettan 1.Fitneci,karıştırıcı2.Cilveli

féttan

fettane Cilveli,gönülalıcıkadın fétta:né


fetüs Dölüt fétüsfetva (Huk.)İslamhukukuile

ilgilibirsorunundinîhukukkurallarınagöreçözümünüaçıklayan,şeyhülislamveyamüftütarafındanverilebilenbelge

fétva:

fetvahane Müftülükmakamı fétva:ha:néfevç İnsankalabalığı,topluluk févçfevç fevç Akınakın févç févçfeveran 1.Fışkırma,kaynama

2.Birdenöfkelenme,köpürme

févéra:n

feveran etmek Birdenbireöfkelenmek,parlamak

févéra:nétmék

fevk Üst,yukarı févkfevkalade Olağanüstü,beklenmeyen,

görülmemişfévkalâ:dé

fevkalbeşer 1.İnsanüstü2.Üstünniteliklikişi

févkâlbéşer

fevri Birdenbire,düşünmedenyapankişiyadayapılanhareket

févri:

fevt Eldenkaçırma,kaybetme févtfevt olmak Kaybolmak,ölmek févtolmakFevzi Erkekismi FévziFevziye Kadınismi Févziyéfeyiz Verimlilik,bereket,artma,

çoğalmaféyiz

feyizlenmek Feyzalmak,aydınlanmak féyizlenmékfeyizli Verimli,bereketli féyizlifeylesof Filozof féylésoffeyyaz Çokverimli,gür féyya:zfeyzalmak Yararlanmak,dersalmak féyzalmakfeyzyab olmak Feyizbulmak,bereketlenmek féyzya:bolmak


feza Gök féza:fezleke 1.Özet

2.(Huk.)Mahkemelerdetutulankısatutanak

fézléké

fıkara Fukara,yoksul fıkara:fıkdan Yokluk fıkda:nfıkıh 1.Birşeyigereğinceanlayıp

bilme2.(Huk.)İslamhukuku

fıkıh

fıkra 1.(Edb.)Nükteli,güldürücükısahikâye2.Köşeyazısı3.(Huk.)Kanunmaddesininherbirbölümü

fıkra

fırdöndü Biridöndüğündeötekinindedönmesiniengellemekiçinuçucagetirilerekserbestbireksenlebağlanmışçifthalka

fırdöndü

fırka 1.İnsantopluluğu2.Parti3.Tümen

fırka

fırkata Hızıylabilineneskiküreklisavaşgemilerindenbiri

fırkata

fırkateyn Üçdirekli,yelkenlisavaşgemisi

fırkatéyn

fırsat Birşeyiçinenuygunzaman,durum

fırsat

fısk Allah’a(cc)isyanetmek fıskfıskiye Suyuyukarıyadoğrufırlatan

araçfıskiyé

fıstıki FıstıkrengiGaripsemiş fenerler uyandı tenhalarda /fıstıkî makam üzre malûm akşam oluyor (“ÜmittenÜmitKesilmez”,Attilaİlhan)

fıstıki:


fışkı Atgillerindışkısı fışkıfışkın Birağacındibindensüren

incedal fışkın

fıtır sadakası Fitre fıtır sadakasıfıtrat Yaradılış,huy fıtratfıtraten Yaradılıştan fıtratenfıtri Doğuştan fıtri:fi Geçmişzaman fi:fide Dikimehazırlanansebzeveya

çiçekfidé

fidye (Huk.)Birtutsağıkurtarmakiçinistenenpara

fidyé

figan Bağırarakağlama,inleme figa:nFigen 1.Yakıcı

2.KadınismiFigen

figüran Sinema,tiyatrogibisanatlardaönemsizroldeolan

figüran

figüratif Betili figüratiffihrist 1.İçindekiler

2.Adresdefterifihrist

Fihi Ma Fih (Edb.)MevlanaCelaleddinRumi’ninsohbetlerinden oluşaneser

Fi:hi Ma: Fih

fiil İş,davranış,eylem fiilfiili Eylemli,gerçektenyapılaniş fiili:fiilen Gerçekten fii:lenfiilimsi (Dilbil.)Fiildentüretilen,

olumsuzuyapılabilenmastar,sıfat-fiil,zarf-fiilvb.türleribulunanad,eylemsi

fiilimsi

fiil-i şer KötühareketNe dedim tövbeler olsun bu da fiil-i şerdir. / Benim özrüm günehimden iki kat bed-terdir (“Münacaat”,Şinasi)

fiili şer


fiiliyat Yapılanişler,görevler fiiliya:tfikir Düşünce fikirfikren Düşünceileilgili fikrenFikret 1.Düşünceli

2.ErkekismiFikrét

Fikri Erkekismi Fikrifikri Düşünsel fikri:fikrisabit Saplantı fikrisa:bitfikriyat Düşünceler,fikirler fikriya:tFikriye Kadınismi Fikriyéfikstür Yarışmaveyakarşılaşmaların

zamanınıvesırasınıbelirleyençizelge

fikstür

fiktif İtibari fiktiffil AfrikaveAsya’dayaşayan,

enbüyükkarahayvanıfil

filan falan Falanfilan,…gibişeyler filân falanfilarmoni 1.Güçlümüziksevgisi

2.Müzikkonserleriderneği

filârmoni

filcümle Sonunda,nihayetinde filcümléfileto Kasaplıkhayvanlarınsırtında,

dikensiçıkıntıboyuncaikiyandakiet.

filéto

filhakika Aslında,gerçekten,doğrusu filhaki:kafilhal Şuanda,şimdi filhâ:lfilika Cankurtaransandalı filikafilinta 1.Kısanamluluküçükbir

tüfek2.Güzel,yakışıklı

filinta

filiz Tomurcuktanhenüzçıkmışdal,sürgün,fışkın

filiz

filizî Filizrengindeki fili:zi:


film 1.Fotoğrafçılıkta,radyografidevesinemacılıktaresimçekmekiçinkullanılan,selülozdan,saydam,bükülebilirşerit2.Sinemalardagösterileneser

film

filoloji (Dilb.)Dilbilimi filôlôjifilozof Düşünür,felsefeci filôzoffiltre Süzgeç filtréfilvaki Hernekadar,gerçi filva:ki:finansman Birgirişimeişleyebilmesi,

gelişebilmesiiçingerekenparavekrediyisağlamaişi

finansman

finansör Finansmansağlayankişiveyakurum

finansör

firak Ayrılık fira:kfirar Kaçış fira:rfirari Kaçankişi fira:ri:firavun EskiMısırhükümdarlarına

verilenunvanfiravun

firaz Yokuş,çıkışFirâz-ı zirve-i Sînâ-yı kahra yükselerek / Oradan, oradan düşmek ölmek istiyorum (“Ölmek”,AhmetHaşim)

fira:z

Firdevs 1.Cennet2.Kadınismi

Firdévs

Firdevsî Şehname’ninyazarı,İran'lımeşhurşair

Firdévsi:

firkat Ayrılık firkâtfiruz Uğurlu fi:ruzfiruze Mavirenkte,süslemede

kullanılanbirdeğerlitaş firu:zé

fisebilillah Karşılıkbeklemeksizin fi:sébi:lillâh


fitil Lamba,kandilgibiaydınlatmaaraçlarındayağın,çakmaktaisebenzininyanmasınısağlayanpamuktanyapılmamadde

fitil

fitne Kargaşa,arabozma,yoldançıkarma

fitné

fitne fücur Fitneçıkaran fitné fücurfiyat Ücret,eder,değer fiyatfiyonk Kurdeleveşeridinkelebek

şeklindebağlanışıfiyonk

fizibilite Yapılabilirlik fizibilitéfiziki Fiziksel fizi:ki:fizyoterapi Fiziktedavi fizyotérapiflama İşaretveyabaşkaamaçlariçin

kullanılanküçükbayrakflâma

Flaman Flandraülkesihalkındanveyabuhalkınsoyundanolankimse

Flâman

flamingo Leyleksilerden,tüyleribeyaz,pembe,kanatlarınınucukara,etiyenirbirkuş

flâmingo

flaşör Dörtlü flâşörfloresan lamba İçicıvabuharıiledolucam

tüptenoluşanlambaflôrésan lâmba

flört Karşıcinslerarasındakiduygusalilişki

flört

flüt Yantutularakçalınan,orkestradayeralanüflemelibirçalgı

flüt

Foça İzmir’inbirilçesi Foçafolklor Halkbilimi folklôrfonksiyonel İşlevsel fonksiyonel


formalite 1.Yasalzorunluluğuolan2.Önemvermedenzorunlulukgereğiyapılaniş

formalité

formasyon Biçimlenme formasyonforvet İleriuçoyuncusu forvétfosil Geçmişhayvanvebitki

kalıntılarıfosil

fotoğraf Çeşitliaraçvemalzemekullanarakgörüntüyüözelbiryüzeyüzerindesabitleme

foto:raf

fotojenik 1.Işığınbazıcisimlerüzerineyaptığıkimyasaletkiileilgiliveyabuetkileriyaratmaözelliğitaşıyan2.Fotoğraftaveyasinemafilmindegüzelbiretkibırakan

fotojénik

fragman Tanıtımfilmi fragmanfraksiyon Birsiyasigörüşünkendi

içindeayrılankollarıfraksiyon

frambuaz Ahududu frambu~azfrancala Nitelikliundanyapılanince

uzunekmekfrancala

frapan Gözalıcı,alımlı frapanfrekans Sıklık frékansfren Birmakinenin,herhangibir

taşıtınhızınıkesmeyeveyaonudurdurmayayarayanmekanizma

fren

frengi Dahaçokcinselilişkiylebulaşan,körlük,sakatlıkgibiağırsonuçlardoğurabilenhastalık

frén�gi


Frenk Osmanlı’daAvrupalılaraverilenisimGitmeğe alışmışken ben herkesin dikine / Enayi gibi geldim Frenk memâlikine (“Daüssıla”,SabahattinAli)

Frén�k

fritöz Baştapatatesolmaküzereyiyeceklerikızartmayayarayanözelkap

fritöz

fuar Bellizamanlarda,belliyerlerdeticarimalsergilemekamacıylaaçılanbüyüksergi.

fu~ar

Fuat 1.Kalp2.Erkekismi

Fu~at

fuaye Dinlenmelik fu~ayéfuhşiyat Haddiaşanfiiller fuhşiya:tfuhuş 1.Parakarşılığıcinselilişkide

bulunma2.Taşkınlık

fuhuş

fuhuşhane Genelev fuhuşha:néfukara 1.Fakir

2.Derviş3.Zavallı

fukara:

fular Boyunbağı fulârfundamentalist Köktendinci fundaméntalistfurgon Yolcukatarlarınaeklenenyük

vagonufurgon

Furkan 1.Doğruileyanlışarasındakifarkıbelirten2.Kur’an-ıKerim’debirsure

Furkan

futbol Topu,kafaveyaayakvuruşlarıilekarşıkaleyesokmakuralınadayananveonbirerkişilikikitakımarasındaoynanantopoyunu,ayaktopu

futbol


fuzul Lüzumsuzşey fuzûlFuzuli 1.Yersiz,gereksiz

2.XVI.yüzyıldayaşamışünlübirOsmanlıDivanşairi

Fuzu:li:

fücceten Ansızın,birdenbire füccétenfücur Türlügünahlar fücurfüg Çokseslimüziktebirbeste

türüfüg

füniküler Çekmelivagon fünikülerfünun Fenler fünu:nfüru Dallar,ayrıntılar füru:fürumaye Mayasıbozuk füru:ma:yéFüruzan 1.Parıldayan

2.KadınismiFüru:zan

füsun Büyü füsunfüsunkâr Büyüleyen,büyüleyici füsunkâ:rfütuhat Fetihler,zaferler fütu:ha:tfütur Bezginlik,usanç füturfütursuzca Önemsemeyerek,

aldırmayarakfütursuzca

fütürist Gelecekçi fütüristfütürizm Gelecekçilik fütürizmfütüvvet Dinîvemeslekibirlik,esnaf

teşkilatıfütüvvét

füzyon Birleşme füzyon



Ggabardin Sıkdokunmuşinceyünveya

pamuklukumaşgabardin

gabari 1.Bazıeşyayaverilmesigerekenboyutları,yangörüşüçizmeye,hazırlamayaveyadenetlemeyeyarayanörnek2.Motorluveyamotorsuztaşıtlarınköprüvb.altındanrahatçageçebilmeleriiçinenyüksekboyutlarıbelirtenölçüler

gabari

gabi Anlayışveizanyoksunu,andavallı,bön

gabi:

gaddar İnsafsız,zalim,acımasız gaddargadir Haksızlıketme,zararverme gadirgadre uğramak Haksızlığauğramak gadré u:ramakgaf Yerivezamanıdüşünmeden

söylenensöz,potkırmakgaf

Gaffar KullarınıngünahlarınıbağışlayanAllah(cc)

Gaffa:r

gafil Aymaz,bilgisiz ga:filgafilane Dikkatsizcevedalgınlıkla,

gafletlega:filâ:né

gaflet Aymazlık,dalgınlık,ihmal gaflétGafur Çokbağışlayıcı,merhamet

edenAllah(cc)Gafu:r

Gafur-ur Rahim EsirgeyenvebağışlayanAllah(cc)

Gafu:rur Rahi:m

Gagavuz EskibirOrtodoksTürktopluluğu

Gagavuz

gâh Arasıra,bazen gâh


gâhice ZamanzamanGâhîce uyandıkça şebistân-i safâda / Şol gece olan sohbet-i hemvârı unutma ("Gazel",EsrarDede)

gâ:hi:cé

gaile 1.Sıkıntı,dert,keder2.Çekilmesizoryük,iş

ga:~ilé

gaip 1.Görünmezâlem2.Neredeolduğubilinmeyen,kayıp

ga:~ip

gaita İnsandışkısı ga~itagalaksi Gökada galâksigalatımeşhur Yaygınlaştığıiçin

yanlışlığınaönemverilmedenkullanılagelensöz,deyim,terim,yaygınyanlış.

galatıméşhur

galat-ı rüyet Gözyanılması galatı rü:yétgalebe Yengi,üstünlük galébégalebe çalmak Galipgelmek,üstünlük

kurmakgalébé çalmak

galeri 1.Biryapınınbirçokbölümünüaynıkattabirbirinebağlayaniçtenveyadıştanyapılmışgenişgeçit2.Sanatsergilerininyapıldığısalon3.Madenocaklarındakiyeraltıgeçidi4.Otomobilalınıpsatılanyer

galéri

galeta Fırındapişirilerekkurutulmuşyuvarlakveuzunpeksimet

galéta

galeyan Kaynama,coşma,coşku galéya:ngaleyana gelmek Coşmak,hiddetlenmek galéya:na gelmékgaliba Görünüşegöre,herhalde,

anlaşılanga:liba:

galibane Galipolanayakışırşekilde ga:liba:né


galib-i mutlak Kesingalipgelen ga:libi mutlakgalibiyet Yengi,zafer ga:libiyétgalip Üstüngelen ga:lipgaliz Kabaveçirkinolan gali:zgaloş Temizlikamacıyla

ayakkabıyageçirilenşeffaf,naylonkılıf

galoş

gam 1.Keder,tasa2. Sekiznotanınkalınsesteninceyeveyaincedenkalınagitmeküzeresıralanmışdizisi

gam

gama (Dilbil.)Yunanalfabesininüçüncüharfi

gama

gammaz Çekiştiren,ispiyoncu gammazgamsız Kaygı,tasaduymayan,

umursamazgamsız

gamze 1.Çeneveyayanaktabulunanküçükçukurluk2.Gözsüzme

gamzé

gangster Yasadışıişlerleuğraşançetemensubu

gañgster

Gani 1.Zengin2.Bol,çok3.Erkekismi

Gani:

gani gani Bolbol,çokçok gani: gani:ganimet 1.Savaştadüşmandanzorla

elegeçirilenmal2.Rastlantıylaeldeedilenkazanç,mal3.Yağmaileelegeçenmallar

gani:mét

Ganalı Ganahalkındanveyasoyundanolan

Ganalı

gar Büyüktrenistasyonu gargarabet Gariplik,tuhaflık gara:bétgaraip Görülmemiş,duyulmamış

şeylergara:~ip


garami Düşüncedençokduyguyaveaşkadayalısanateseri

gara:mi:

garanti Teminat garanti garantör Teminatveren,güvenceci garantör garaz 1.Kin

2.İstek,amaçgaraz

garazkâr Garazlı,kindar garazkâ:rgarazsız Kinbeslemeyen,garaz

duymayangarazsız

garbi Batıileilgili,Batı’yaözgü garbi:gardenya (Bot.)Sıcakbölgelerde

yetişenbirağaçveonungüzelkokuluçiçeği

gardénya

gardırop Giysidolabı gardırop gargara Boğazdasuveyailacın

çalkalanmasıgargara

gariban Kimsesiz,garip garibangaribane Gariplergibi gariba:négaribe Görülmemiş,şaşılacak,

yadırganacakşeygari:bé

garip 1.Kimsesiz,zavallı2.Yabancı,gurbetteyaşayan 3.Acayip,tuhaf

garip

gark olmak Boğulmak,batmak,fazlasıylasahipolmak

garkolmak

garnitür Etveyabalıkgibiasılyemeğinyanınaeklenensebze,patatesvb.yiyecekler

garnitür

garp 1.Batı2.Avrupa

garp

Garpçılık Batıcılık Garpçılıkgarplı Batılı garplıgarsoniyer Gayrimeşruilişkiiçintutulan

yergarsoniyer

gaseyan İçbulantısı,kusma gaséya:n


gasil Cenazeyıkamaişi gasilgasilhane Cenazeyıkananyer gasilha:négasp Zorlaalmak,çalmak gaspgassal Cenazeyıkayıcı gassâlgastronomi Yemekzevkivemerakı gastronomi gaşyolmak Kendindengeçmek gaşyolmakgâvur (Ar.)Dinsiz,Müslüman

olmayangâvur

gaybubet Gözönündebulunmama gaybu:bétgaybi Bilinmezliğeait gaybi:gayda İskoçmillîçalgısı gaydagaye Maksat,amaç ga:yégayet Çok,pekçok ga:yétgayret Çaba gayrétgayretkeş Gayreteden,çabalayan gayrétkéşgayrı Başka,diğer gayrıgayri Artık gayrigayriahlaki Ahlakaaykırıolan gayriahlâ:ki:gayriciddi Ciddiyetsiz,ciddiolmayan gayriciddi:gayriihtiyari Elindeolmadan,düşünmeden gayriihtiya:ri:gayriinsani İnsanlıkdışı gayriinsa:ni:gayriiradi İradedışı,istençsiz gayriira:di:gayrikabil Mümkünolmayan gayrika:bilgayrimahdut Sınırsız gayrimahdu:tgayrimenkul Taşınmaz(mülk) gayriménkûlgayrimeskûn Boş,ıssızalan gayrimeskû:ngayrimeşru 1.(Huk.)Yasavetöreye

aykırı2.Evlilikdışı

gayriméşru:

gayrimüslim Müslümanolmayan gayrimüslimgayrisafi Karışık,katışıkolan gayrisa:fi:gayrisıhhi Sağlıksız gayrisıhhi:gayrişahsi Kişilikdışı gayrişahsi:


gayritabii Sıradışı,acayip gayritabi:igayur Gayretli,çalışkan gayu:rgayya Cehennemkuyusu gayya:gayya kuyusu Çokkarışıkişlerindöndüğü

yergayya: kuyusu

gayz Öfke,hınç gayzgaza İslamdininikorumakveya

yaymakamacıylaMüslümanolmayanlarakarşıyapılankutsalsavaş

gaza:

gazaba uğramak GüçlübirkimseninyadaAllah’ın(cc)hışmınauğramak,öfkesinikazanmak

gazaba u:ramak

gazal Ceylan gazâlGazali XI.yüzyıldayaşamışbüyük

İslamâlimiGaza:li:

Gazanfer 1.Büyükaslan2.Erkekisimi

Gazanfer

gazap Hiddet,öfke gazapgazel 1.Sonbahardaağaçların

kuruyupdökülenyaprakları2.(Edb.)Divanşiirindebirnazımbiçimi3.KlasikTürkmusikisindebiresertürü

gazel

gazelhan Gazelokuyankişi gazelhangazelî (Edb.)Gazelleilgili gazéli:gazeliyat (Edb.)Birşairindivanındaki

gazellerbölümügazéliya:t

gazete Politika,ekonomi,kültürvedahabaşkakonulardahabervebilgivermekiçinyorumluveyayorumsuz,hergünveyabelirlizamanaralıklarıylaçıkarılanyayın

gazété


gazi 1.Müslümanlıktadüşmanlasavaşanveyasavaşyapmışkimse2.Olağanüstüyararlıklargöstererekdüşmanıyenenkomutanlaradevlettarafındanverilenonurunvanı.3.Savaştansağolarakdönenkimse

ga:zi:

Gaziantep Türkiye’ningüneydoğusundakuruluşehir

Ga:ziantép

gazino Yemekyenipmüzikdinleneneğlenceyeri

gazino

Gazneliler AlpTigin’inkurduğu,X.ileXII.yüzyıllararasıhükümsürenbirİslamdevleti

Gaznéliler

gazup Hiddetli,öfkeli gazu:pgazve Arapaşiretlerininarasındaki

savaşlargazvé

geda 1.Dilenci2.Yoksul

géda:

geğirmek Midegazınıağızdançıkarmak géyirmék gen 1.Geniş

2. Kuşaktankuşağavehücredenhücreyegeçenkalıtımsalöge.

gen

genc Hazine géncgencelmek Gençleşmek géncelmékGenç 1.Yaşıilerlememiş,ihtiyar

olmayan2.Bingöl’ünilçesi

Génç

geniz Ağızveburunboşluğununarkabölümü

géniz


gensoru Meclistemilletvekilleritarafındanaçılanteklifsonundasoruşturmayapılmasıistenebilensoru,istizah

gensoru

geometri Matematikdalı,hendese gé~ométri gerçi Hernekadar,isede gerçigerdan 1.Vücudunomuzlarlabaş

arasındakalanönbölümü2.Kesimhayvanlarındaboyun.

gerdan

gerdaniye KlasikTürkmusikisindebirmakam

gerda:niyé

gerdek Gelinvedamadındüğüngecesibaşbaşakalmalarıveilkkezbirlikteolmaları

gerdék

gerilla Düzenliorduyakarşısavaşanküçüksilahlıbirlikler

gérillâ

Gesi Kayseri’debirilçe GésiGestapo Almanya’daHitler

dönemindekurulangizli,siyasipolisörgütü

Géstapo

getto AvrupaülkelerindeYahudiyerleşimcilerinoturduklarışehirkenarı

gétto

gevher Cevher,değerlimaden gévherGevheri 1.XVII.yüzyıldayaşamış

ünlüTürkhalkozanı2.Kuyumcu

Gévhéri:

gey Eşcinselerkek géygeyik Erkeklerininbaşındauzun

veçatallıboynuzlarıolanmemelihayvan

géyik


geyşa 1.Japondansçıveşarkıcıkadın2.KonukağırlamakiçinyetiştirilmişJaponkadını

géyşa

gez 1.Okun,kirişegeçenucundakikertik2.Tüfektenişanalmayeri

géz

gezegen Güneşçevresindedolanan,ondanaldıklarıışığıyansıtangökcisimlerininortakadı

gézégen

gezi Yolculuk,seyahat gézigıda Besin gıda:gıllıgışlı Gizliamaçlı,karışık gıllıgışlıgılman 1.Delikanlı

2.Cennettekigençveyakışıklıoğlanlar

gılman

gına 1.Zenginlik,bolluk2.Bıkma,usanç

gına:

gıpta İmrenme gıptagıyaben 1.Kendisiolmadan,yokken

2.Adınıbaşkasındanduyarakgıya:ben

gıyabında Kendisiyokken,arkasından gıya:bındagıyabi Kendisibulunmadığısırada,

uzaktangıya:bi:

Gıyasettin 1.Dininyayılmasınayardımcı2.Erkekismi

Gıya:séttin

gıybet Dedikodu gıybétgideğen (Coğ.)Gölayağı gidé~engidişat 1.İşlerin,olaylarındurumu

2.Vaziyet,tavırgidişat

giranbaha Pahalı,değerli giranbaha:girdap Anafor,sudaveyahavada

oluşançukurluk,çevrigirdap

girift Karışık,çapraşık girift


giriftar Yakalanmış,tutulmuş girifta:rgirizgâh Başlangıçsözü,giriş girizgâ:hgiryan Ağlayan girya:ngiyotin 1.Fransa'daölümcezasına

çarptırılanlarınbaşınıkesmekiçinkullanılanaraç2.Kâğıtkesici

giyotin

gizem Sır gizem glikoz Üzümşekeriyapısındakibasit

şekerglikoz

global Küresel glôbâlglüten Katıcisimlerinparçalarını

birbirineyapıştıranbirtürmadde

glüten

goblen Renkliipekliözelbirtürişlenmişkumaş

goblen

gocuk Tekparçahayvanpostundanyapılanceket

gocuk

gonca Henüzaçılmamışveyaaçılmaktaolançiçek,tomurcuk

gonca

gonca dehen (Mec.)Küçükağızlı gonca déhengonca fem (Mec.)Güzelveküçükağızlı gonca femgondol 10metreuzunluğunda,yassı

veikibaşıyukarıyakıvrıkkayık

gondol

goygoycu 1.Muharremayındakapıkapıdolaşarakveilahilerokuyarakdilenenkimse2.Gereksiz,boşkonuşan

goygoycu

göçmen Ülkesindenayrılarakbaşkabirülkeyegiden,muhacir

göçmen

göğüslemek Karşıdurmak,engellemek,direnmek

gö~üslémék

gömüt Hazine gömüt


gönderi Biryerdenbaşkabiryeregönderilenposta,paketvb.

göndéri

gönenç Gönenmek,rahatlıkiçindeyaşamak

gönenç

göreceli Kişidenkişiyedeğişebilen,izafi

görecéli

görkem Gözalıcılık,haşmet,parlaklık,ihtişam

görkem

görklü Güzel,gösterişliMevlâna Hüdavendigâr bize nazar kılalı / Onun görklü nazarı gönlümüz aynasıdır (YunusEmre)

görklü

görsel Görmeyedayalı görsel görüngü Fenomen görüngü gövermek Yeşermek gövermék göynük 1.Yanık,yanmış

2.İyiceolgunlaşmışgöynük

Göynük Bolu’nunbirilçesi Göynükgöz 1.Görmeorganı

2.Suyunkaynadığıyergöz

grafiker Grafikişiyleuğraşan grafiker gramer (Dilbil.)Dilbilgisi gramer gramofon Özelbirmaddeüzerine

kaydedilmişsesleri,istenildiğindedinletenalet,fonograf

gramofon

gravür 1.Ağaç,taşveyametalbirlevhanınoyularakişlenmesivebununbiryüzeyebasılmasıtekniği2.Buteknikleyapılmışresim.

gravür

Grek Helen,eskiYunan Grék grekoromen Birgüreştürü grékoromen grev İşbırakımı grév


greyfurt Ekşitadasahipbirturunçgilmeyvesi

gréyfurt

grosmarket Büyükmağaza grosmarkét grotesk 1.EskiRoma’datuhafve

gülünçsüslemeüslubu2.Kabagülünçlüklervezıtlıklardanyararlanangüldürübiçimi

grotésk

grup Küme,ortaközellikleresahiptopluluk

grup

gû Söyleyen gû:gudubet Yüzünebakılmayacakkadar

sevimsizveçirkingudu:bét

gufran Bağışlama gufra:ngulam Tüyü,bıyığıçıkmamış

delikanlıgulâ:m

gulampare Oğlancı,kulampara gulâ:mpa:régulaş EtlivesalçalıbirMacar

yemeğigulâş

gulden Florin gûldengulgule Şamata,gürültüpatırtı gûlgulégulyabani Karanlıkveizbeyerlerde

görüldüğüsanılanhayaletgûlyaba:ni:

gurbet Memleketindenuzakyer gurbétgurbetçi Gurbetteyaşayan gurbétçigurbetzede Gurbetedüşmüşkimse gurbétzédégureba Garipler,düşkünler guréba:gurme Tatbilir,yemekzevkive

bilgisiolangurmé

guru Brahmacıeğitimdeenyüksekunvanlıkişi,pir

guru

gurup (gurub) Güneşinbatması guru:p (guru:b)gurur Benlik,kibir,övünme gururgururu incinmek Rencideolmak guru:ru incinmékgusletmek Gusülabdestialmak gusl étmék


gussa Kaygı,keder gussagusto Beğeni gustogusül Boyabdesti gusülgusülhane Eskievlerdebulunan

yıkanmayaayrılmışbölmegusülha:né

gûş Kulak gû:şguşa Guatr guşagûşe Köşe gû:şégûş etmek Dinlemek gû:şétmékGuyana BirGüneyAmerikaülkesi Guyanagüfte Musikieserlerininyazılı

sözlerigüfté

güfteci Sözyazarı güftécigüher İnci gühergüherçile Potasyumnitrat güherçilégül-ab Gülsuyu gülâ:bgülabdan Gülsuyuşişesi gülâ:bda:ngülbahar 1.Kırmızıboyaeldeetmede

kullanılaniyicinsbirtoprak.2.Birtavlaoyunu

gülbaha:r

gülbank Hepbirağızdanvemakamlayapılanduaveyaant

gülban�k

gülbeste Güldemeti gülbéstégülbeşeker Güldenyapılanmacunveya

reçelgülbéşéker

gülcemal (Mec.)Gülyüzlü gülcémâ:lGülçin 1.Gülderen

2.KadınismiGülçin

güldeste Seçki güldéstégüleç Herzamangüleryüzlü,

mütebessimgüléç

gülefşan (Mec.)Gülsaçan güléfşa:n


Gülendam 1.(Mec.)Nazik,kibar2.Kadınismi

Gülénda:m

Gülfem 1.(Mec.)Gülrenkli2.Kadınismi

Gülfem

gülgûn Gülrenkli gülgû:n

gülgüli Gülrengindeolan gülgüli:

gülibrişim İpekağacı gülibrişim

gül-i rana Güzel,zarifgül güli ra:nâ:

gülistan Gülbahçesi gülista:n

gül-i ter Tazeaçmışgül güli ter

Gülizar 1.(Mec.)Gülyanaklı2.Kadınismi

Güli:za:r

güllabi Akılhastanelerindehademe güllâ:bi:

güllabici Güllabilikyapankişi güllâ:bi:ci

güllaç Çokincevekuruyufkadanyapılansütlütatlı

güllâç

gülle 1.Topmermisi2.Madendenyapılanküre

güllé

gülnar Narçiçeği gülnar

Gülnar Mersin’inbirilçesi Gülnar

Gülnihal 1.Gülfidanı2.(Mec.)Kadınismi

Gülnihâ:l

gülriz (Mec.)Gülsaçan gülri:z

Gülru 1.(Mec.)Gülyanaklı2.Kadınismi

Gülrû:

Gülşah 1.Masalkahramanı2.Kadınismi

Gülşah


Gülşehir Nevşehir’inbirilçesi Gülşéhir

Gülşehrî XIV.yüzyıldayaşamışbirTürkşairi

Gülşéhri:

gülşen Gülbahçesi gülşen

Gülşenîye Halvetitarikatininbirkolu Gülşéni:yé

Gülten 1.(Mec.)Gülvücutlu2.Kadınismi

Gülten

gülzar Gülbahçesi gülza:r

güman Zan,şüphe,sezme güma:n

gümrah 1.Aşırıbüyümüş2.Sık,bol

gümra:h

Gümüşhane DoğuKaradeniz’debirşehir Gümüşha:né

gümüşi Gümüşrengi gümü:şi:

günah 1.Dinîbakımdansuçolan2.Yazık3.Vebal

günah

günaha girmek Günahsayılacakbirişyapmak

güna:ha girmék

günahkâr Günahişleyen günahkâr

günahkârane Günahkârgibi günahkâra:né

günbegün Gündengüne günbégün

gürbüz Gelişmiş,güçlü gürbüz

güreş Güçkullanarakikikişinintürlüoyunlarlabirbirininsırtınıyeregetirmeyeçalışması.

güréş

güruh Kalabalık,topluluk,yığın güruh


gürz Silaholarakkullanılanağırtopuz

gürz

güvercin Kısavücutluvesıktüylü,hızlıuçabilen,evcilleştirilebilenbirkuştürü

güvercin

güverte Gemininambarvekamarabölümününüstkısmı

güverté

güveyi Damat güvéyi

güya Sözde,sanki gü:ya:

güzaf Asılsızsöz güza:f

güzeran etmek Geçmek,olmak güzéra:nétmék

güzergâh Geçilenyer,yolüstü güzergâ:h

güzey Kuzeyyamaç,gölgedekalanyer

güzéy

Güzide 1.Seçkin2.Kadınismi

Güzi:dé

Güzin 1.Seçkin,seçilmiş2.Kadınismi

Güzi:n

güzün Sonbaharda güzün


Hhab Uyku ha:bhabbe 1.Tahıltanesi

2.Sukabarcığıhabbé

haber Birolay,birolguüzerineedinilen,verilenbilgi

haber

haberdar Bilgisiolan,haberli haberdarHabeş Habeşistanhalkındanve

soyundanolankişiHabéş

Habeşî Habeşistanlı(Etiyopyalı) Habéşi:Habeşistan Afrika’nındoğusundabir

ülke(Etiyopya)Habéşistan

Habibe 1.Sevgili2.Kadınismi

Habi:bé

Habibullah Allah’ın(cc)sevgilikulu,Hz.Muhammed(sav)

Habi:bulla:h

habide Uyumuş ha:bi:déHabil Hz.Adem’inoğullarındanbiri Ha:bilhabip Sevgili habi:phabis 1.Kötü,alçak

2.Kötücülurhabis

habitat 1.Yerleşme,oturma2. Bitkinindoğalolarakyetiştiğiyer

habitat

hab ü hayal Hayaluykusu ha:bühayâ:lhac 1. İslam’ınbeşşartındanbiri

olan,MüslümanlarcazilhicceayındaMekke’deyapılanKâbe’yiziyaret,tavafvekurbankesmegibişartlarıolanibadet2.Tektanrılıdinlerdekutsalyerlerinbellizamandaziyaretedilmesi

hac


hacalet Utanmak haca:léthacamat Vücudunbiryeriniçizerek

kanalmayoluylayapılantedavi

hacamat

hacca gitmek Müslümanlığınhacibadetiniyerinegetirmek

hacca gitmék

haccetmek Haccagitmek haccétmékhace Hoca,öğretmen,bilenkişi ha:céhacegân Hocalar,öğreticiler ha:cégâ:nHacer 1.Taş

2.KadınismiHa:cer

Hacer ül Esved Kâbe’ninduvarındabulunansiyahtaş

Ha:cérül Ésvéd

hacet İhtiyaç,dilek ha:céthacettepe Dilektepesi ha:céttépéhacı Haccagidenkişi hacıhacim Bircisminuzaydadoldurduğu

boşlukhacim

hacim Hücumeden,saldıran ha:cimhacir Kısıt hacirHacivat Karagözoyunundakendini

halktanüstüngörme,bilgiçliktaslama,kitapdilikullanmavb.özentileriolankimse

Haci:vat

haciyan Haccagitmişolanlar ha:ciya:nhaciz (Huk.)Borçlarakarşılıkpara

veyataşınırtaşınmazmallaraelkoyma

haciz

hacizname (Huk.)Resmîhacizbelgesi

hacizna:mé

hacle Gerdekodası hacléhaclegâh Gerdekodası haclégâ:hhaczetmek Hacizyoluylaelkoymak haczétmék


haç Hristiyanlığınsembolüsayılanvebirbirinidikeyolarakkesenikiçizgidenoluşanbiçim,istavroz

haç

had 1.Sınır,derece2.Yetki

hâd

hadde MadenleriteldurumunagetirmekiçinkullanılanvetürlüçaptadelikleriolançelikaraçHaddeden geçmiş nezâket yâl ü bâl olmuş sana. / Mey süzülmüş şîşeden ruhsar-ı âl olmuş sana. (“Gazel”,Nedim)

hâddé

haddehane Büyükyassılevhalarıneritildiği,merdanelerdengeçirildiğiyer.

hâddéha:né

haddikifaye Yeterlikderecesi hâddikifa:yéhaddini bilmek Yerini,sınırınıbilmekveona

göredavranmakhâddini bilmék

haddizatında Aslında hâddiza:tında hadeka Gözbebeği hadéka:hademe Odacı hadéméhades 1.İnsanpisliği

2.Abdestigerektirendurumhadés

hadım Kısırlaştırılmışerkek hadımhadım ağası Haremağası hadıma:sıhadım etmek Kısırlaştırmak hadımétmékhadi “Haydi”ünleminin

kısaltılmışıhadi

hadika Meyvebahçesi hadi:kahadim Hizmeteden,hizmetçi ha:dimhadis Hz.Muhammed'in(sav)söz

vedavranışlarıhadis

hadisat Olaylar ha:disa:t


hadise Olay ha:diséhadisene Haydisene,çabukol hadisénéhadis-i kutsi Allah(cc)tarafındanvahiy,

ilham,rüyagibideğişikbilgiedinmeyollarıileanlamıHz.Peygamber’e(sav)bildirilen,onuntarafındankendiifadeveüslûbuileAllah’a(cc)nisbetedilerekrivayetedilenhadis

hadi:si kutsi:

hadiye 1.Asa,değnek2.Kadınismi

ha:diyé

hadra Yeşillik hadra:Hadramut (Coğ)Arabistan’ıngüneyinde

yeralanbirbölgeHadramut

hafakan (Afakan)Sıkıntı,çarpıntı

hafakan

hafazanallah Allah(cc)korusunanlamındasöylenensöz

hafazanallah

hafız 1.Kur’an-ıKerim’iezberebilenkişi2.Koruyan,saklayan

ha:fız

hafıza Bellek ha:fızahafıza-i beşer İnsanbelleği ha:fızayı béşerhafız-ı kütüb Kütüphanegörevlisi ha:fızı kütübHafız-ı Şirazi İranlımeşhurbirşair Ha:fızı Şira:zi:hafi Gizli hafi:hafi Çokikrameden,güleryüzlü

kişiha:fi:

hafif 1.Ağırlığıaz,ağırkarşıtı2.Kolay3.Hoppa

hafif

hafifmeşrep Davranışları,içindebulunduğutoplumunahlakanlayışınauymayan

hafifméşrép

hafiye Dedektif hafiyé


hafriyat Toprağıkazma,kazı,kazıartığı

hafriyat (hafriya:t-ı)

Hafsa Hz.Muhammed'in(sav)eşlerindenbiriveHz.Ömer'in (ra)kızı

Hafsa

hafta Yedigünlükdönem haftahaftalıkçı Ücretinihaftalıkalankişi haftalıkçıhaham Yahudidinadamı hahamhahambaşı Yahuditopluluğunundinî

önderihahambaşı

hahamhane Hahamlarınçalıştığıyer hahamha:néhail Engel

Sıdk ile terkedelim her emeli her hevesi, / Kıralım hâil ise azmimize ten kafesi("Murabba",NamıkKemal)

ha:~il

haile Çokacıklıolay ha:~iléhain Hıyaneteden,nankör ha:~inHaiti Atlasokyanusundayeralan

biradadevletiHa~iti

haiz Birşeyielindebulunduran,taşıyan

ha:~iz

Hak 1.Allah(cc)2.Adalet3.Doğru4.Pay,ücret5.Taş,maden veyaağaçüzerineoyma,kazı

Hak

hâk Toprak hâ:kHakan 1.TürkveMoğol

hükümdarlarınınunvanı2.Erkekismi

Ha:kan

Hakaniye (Dilb.)Türkdilininbirlehçesi Ha:ka:niyéhakaret Onurkırıcıdavranışveyasöz haka:réthakaretamiz Hakaretiçeren haka:réta:miz


Hakas Rusya’dayeralanbirTürktopluluğu

Hakas

Hakasça (Dilb.)HakaslarınkullandığıTürkçe,HakasTürkçesi

Hakasça

hakayık Gerçekler haka:yıkhakem 1. (Huk.)Tarafların

aralarındakianlaşmazlığıçözmekiçinyetkili olarakseçtikleriveüzerindeanlaştıklarıkişi,yargıcı2.Seçmevekararvermeyetkisibulunankimse3.Karşılaşmaları,yarışmalarıkurallarauygunveyansızolarakyönetenkimse

hakém

hakeza Bunungibi,böyle ha:kéza:hâkî Yeşileçalantoprakrengi ha:ki:hakikat Gerçek,gerçeklik haki:kâthakikaten Gerçekten,sahiden haki:kâtenhakikatli Vefalı haki:kâtlihakikatperest Doğruyuseven haki:kâtpérésthakikatşinas Gerçeğibilen,gerçeğedeğer

verenhaki:kâtşinas

hakiki Gerçek,aslınauygun haki:ki:hakim Bilge haki:mhâkim 1.(Huk.)Egemenolan

2.Yargıçha:kim

hakimane Bilgece haki:ma:néhâkime (Huk.)Kadınyargıç ha:kiméhâkim-i mutlak Allah(cc) ha:kimi mutla:khâkimiyet Egemenlik ha:kimiyéthâkimiyetimilliye Ulusalegemenlik ha:kimiyéti

milli:yéhak-i pay Ayağınbastığıtoprak ha:ki pa:yhakir Aşağıgörülen,değersiz haki:r


hakkâk Oymacı hakkâ:khakkaniyet Adaleteuygunluk,doğruluk hakka:niyétHakkâri Türkiye’nindoğusundabir

şehirHakkâ:ri

hakk-el yakin Tasavvufimertebelerdenbiri hakkél yaki:nhakketmek Ağaç,maden,taşvbüzerine

oymak,yazmakhakkétmék

hakkımüktesep Kazanılmışhak hakkımüktéséphakkında Dair,ilgili hakkındahakkısükût Suspayı hakkısükû:thakkıyla Tamolarak,hakederek hakkıylahaklamak Yenmek,bozmak,perişan

etmekhaklamak

haklı Hakkauygun,yerinde,doğru haklıhakperest Haksever hakpérésthaksar Perişanhâlde ha:ksa:rhaksever Haktanyana hakséverhakşinas Haktanır hakşinashal Tahttanindirme halhâl 1.Durum,vaziyet

2.Tavır3.Güç,takat4.Çözme,eritme 5.Sebzevemeyvesatılanyer

hâl

hala Babanınkızkardeşi halahâlâ Henüz,halen hâ:lâ:Halaçça (Dilb.)TürkçeninHalaç

lehçesiHalaçça

halas Kurtuluş halâ:shalaskâr Kurtarıcı halâskâ:rhalavet Şirinlik,tatlılık halâ:véthalayık Kadınköle,cariye halayıkhalazade Halanınoğlu halaza:déhâlbuki Oysa hâlbuki


hâldeş Aynıhâldeolan hâldéşhale 1.Ayvegüneşetrafındaki

aydınlık,ayla 2. Hristiyanlıktaazizsayılanlarınresimlerindebaşlarıçevresindeçizilendaire

ha:lé

halebi Kumaşölçümündekullanılanbirölçübirimi

halébi:

halef Birininyerinegelen,ardıl haléfhalef selef Birbirininyerinialanlar haléf séléfhalel Bozma,bozukluk halélhâlen Şuanda,şimdi ha:lénHalep Suriye’ninkuzeyindekişehir Haléphâlet Durum hâ:léthâletiruhiye Ruhsaldurum ha:létiru:hiyéhalhal Kadınlarınayakbileklerine

taktığıbilezikhalhal

hali Boş,tenha ha:li:haliç Koy,körfez haliçHaliç İstanbulBoğazı'nınMarmara

Deniziağzınayakınkesimindekaralariçinesokulandenizgirintisi

Haliç

Halid Bin Velid İlksahabelerdenveilkİslamkumandanlarından

Ha:lid Bin Véli:d

Halide Kadınismi Ha:lidéhalife 1.Birininyerinegeçen

2.Hz.Muhammed'den(sav)sonraonunvekiliolarakMüslümanlarınimamlığınıvekoruyuculuğunuyapankimse

hali:fé

hâli harap olmak Perişanolmak hâ:li hara:bolmak

hâlihazır Şimdikidurum hâ:lihazır


hal-i intizar Beklemedurumu hâ:li intiza:rHalik Allah(cc) Hâ:likHalil 1.Dost

2.ErkekismiHali:l

Halilür Rahman 1.Halis,sadıkdost2.İbrahimaleyhisselam3.Filistin'debirşehir(Hebron)

Hali:lür Rahma:n

halim Yumuşakhuylu hali:mhalim selim Yumuşakhuyluvedoğru

kimsehali:m sélim

halis Katışıksız,saf ha:lishalisane İçtenlikle ha:lisa:néhalisen Hilesiz,safiyane ha:lisénhalis muhlis Katışıksız,tam ha:lis muhlishalisüddem Katışıksız,safkan ha:lisüddemHalit 1.Arazininhaksahiplerinden

biri,şerik2.Sürekli,sonsuz3.Geçyaşlanan4.Erkekismi

Ha:lit

halita 1.Alaşım2.Birdençoköğedenoluşan,karmaşık

hali:ta

haliyle Mecburen,isteristemez ha:liyléhalk Aynıülkedeyaşayan,aynı

kültürözelliklerinesahipolan,aynıuyruktakiinsantopluluğu,folk

halk

halk Yaratma hâlkhalka Daire,çember halkahalk etmek Yaratmak hâlkétmékhalkiyat Folklor,halkbilimi halkiya:t


hallaç Yünü,pamuğuyayveyatokmakgibibiraraçlakabartandidenkimse

hallaç

Hallak Yaratıcı,Allah(cc) Hallâ:khalletmek Birişi,sorunuçözmek hâllétmékhallihamur Birbirinekarışma hâllihamur halojen Madenlerlebirleştiğindetuz

verebilenflor,klor,bromveiyotelementleri

halôjen

hâlsiz Bitkin,güçsüz hâlsizhalt (Ar.)Birşeyibaşkabirşeyle

karıştırma.Uygunsuzsözsöyleme,uygunsuzişyapma

halt

halter BirbirinemetalsaplabağlanmışikigülleveyadisklerdenyapılmışaraçBuaracıikiellekaldırmayıamaçlayanspordalı

hâlter

Haluk 1.İyihuyluolan2.Erkekismiİnan Haluk, ezeli bir şifadır aldanmak (“Hayat”,TevfikFikret)

Halûk

halüsinasyon Sanrı halüsinasyon halvet Issızbiryerdeyalnızkalmak hâlvéthalvethane 1.Saraylardagirilmesiyasak

olanoda2.Tekkelerdeçileodası

hâlvetha:né

Halveti Halvetitarikatinemensupolan

Hâlvéti:

ham Olgunlaşmamış hamhamakat Ahmaklık hama:kâthamal Taşıyıcı hamalhamaliye Taşımaücreti hama:liyé hamallık Taşıyıcılık hamallık


hamam Yıkanılanyer,banyo hamamhamamcı 1.Hamamişletenkişi

2.Boyabdestialmasıgerekenkişi

hamamcı

hamaset Yiğitlik,kahramanlıkvebuyoldayazılıpsöylenenşiirler,sözler

hama:sét

hamasi Kahramanlıksözlerivebusözleriabartılışekildeanlatankimse

hama:si:

hamburger ÖzelekmekarasınaköftevesoskonularakyapılanAmerikanmenşelibiryemek

hamburger

hamd Allah’a(cc)şükür hamdhamdetmek Allah’a(cc)şükretmek hamdétmék hamdolsun Allah’a(cc)şükürlerolsun

anlamındasöylenensözhamdolsun

hamdüsena Allah’a(cc)şükrünübildirme hamdüséna: hame Kalem ha:méhami Koruyucu ha:mi:Hamide Kadınismi Ha:midéhamide Eğik hami:déhamidun Şükredenler ha:midu:nhamil Birşeyiüzerindetaşıyan ha:milhamile Gebe ha:milé hamilen Üzerindetaşıyarak ha:milen hamilikart Üzerindetavsiyeedildiği

yazılıolankartı,pusulayıtaşıyankimse

ha:milikart

haminne Yaşlıvekendisinesaygıgösterilenkadın

haminné

hamiş Yazıaltınadüşülenekbilgi,not

ha:miş

Hamit 1.Hamdeden2.Erkekismi

Ha:mit


Hamit Allah’ın(cc)isimlerindenbiri,“övülmeyedeğer”anlamında

Hamit

Hamiyet 1.Kişininkendisini,ailesiniveyurdunukorumaçabası2.Kadınismi

Hami:yét

hamiyetperver Hamiyetlikimse hami:yétperverhamiyetsiz Hamiyetiolmayan hami:yétsiz hamlamak Uzunsürehareketsizveya

idmansızkalmaktandoğantutukluk

hamlamak

hamle Hareketegeçmek,atakyapmak

hamlé

hamletmek Birşeyeyormak hamlétmék ham madde İşlenmemişmalzeme,ürün ham mâddéhammal Hamal,taşıyıcı hammal hammami Hamamcı hamma:mi:hamse (Edb.)Divanedebiyatında

beşmesnevininbirarayagelmesindenoluşaneser.

hamsé

hamsin 31Ocak’tabaşlayanelligünlükkışdönemi

hamsin

hamule Yük hamu:lé hamur Ununsuveyabaşkasıvılarla

yoğrulmuşdurumu.hamur

Hamur Ağrı’nınbirilçesi Hamurhamurkâr Hamuryoğurankişi,hamurcu hamurkâ:rHamza 1.Hz.Muhammed'in(sav)

amcası2.Erkekismi

Hamza

han Eskidenyolüzerindebulunankonaklama,dinlenmeyeri

han

han Hükümdarlarınunvanı ha:nHanbeli İslamiyet’tebirmezhepvebu

mezhebebağlıkişiHanbéli:


hançer Ucueğrivesivri,kamayabenzer,silaholarakkullanılanbirbıçaktürü

hançer

hançere Gırtlak hançéréHandan Sevinçli,neşelianlamına

gelenkadınismiHanda:n

hande Gülüş handé handikap Engel handikap handiyse Hemenhemen,neredeyse handiysé hane 1.Ev

2.Evhalkıha:né

Hanefi İslamiyet’temezheplerdenbirivebumezhebebağlıkimse

Hanéfi:

hanende Şarkıcı hanéndé hangi (Dilbil.)Sorusıfatı hangihanımefendi Kadınlarınisimlerindensonra

saygıbelirtmekiçingetirilenunvan

hanıméfendi

Han-ı Yağma TevfikFikret’ineserlerindenbirininismi

Ha:nı Ya:ma

hani Nerede,neoldu,barivb.anlamlarındakullanılansöz

hani

hanif DininesıkıbirşekildebağlıolanMüslüman

hani:f

hanuman Evbark ha:numa:n hanut Komisyon,aracılıkpayı hanut hapşırık Aksırık hapşırık har 1.Kızgın,yakıcı

2.Eşekhar

hara Atçiftliği harahara Katıtaşmermer ha:ra:harabat Yıkıntılar hara:bat


harabati GiyimkuşamınavemaddişeylereönemvermeyenNe harabi ne harabatiyim / Kökü mazide olan atiyim (YahyaKemalBeyatlı)

hara:ba:ti:

harabe Yıkıkdökükyer,kalıntı hara:bé harabi Âlemci hara:bi:haraç Birindenzorlaalınanpara haraç haraçgüzar Haraçverenkimse haraçgüzarharakiri Japonlarda,bıçaklaveya

kılıçlakarnınıdeşerekkendiniöldürmek

harakiri

haram Dinenyasakolan haram haram etmek Birkişininbeklediğirahatve

huzuruonatattırmamakhara:métmék

harami Hırsız,eşkıya hara:mi:haram olmak Birşeydenistediğince

yararlanamamakhara:molmak

haramzade Gayrimeşruçocuk,piç haramza:déhararet Sıcaklık hara:rétharaşo Biryünörgüsü haraşo harbe Kısamızrak harbé harbi Ateşlisilahlarıniçini

temizlemektekullanılançubuk,mert,dürüst

harbi

harbî Savaşlailgili harbi: harbiden Gerçekten harbidenHarb-i Umumi BirinciDünyaSavaşı Harbi Umu:mi:Harbiye 1.Savaşişleri

2.HarpokuluHarbiyé

Harbiyeli Harpokuluöğrencisi Harbiyéli Harbiye Nezareti SavunmaBakanlığı(Eskiden) Harbiyé Néza:rétiharcıâlem 1.Herkeseuygunolan

2.Sıradanharcıa:lém

harcırah Yolluk harcırah


harç 1.Para,masraf2.Katkıpayı3.Yemekmalzemesi

harç

harçlık Ufakihtiyaçlariçinayrılanpara

harçlık

hardal Hekimliktedekullanılan,turpgillerdenacıbirbitki,baharat

hardal

harddisk Bilgisayarınverisaklamadeposu

harddisk

hare Meneviş,dalgır ha:réharekât 1.Davranışlar,işler

2.Askerîmanevraharékâ:t

hareke (Dilbil.)Arapalfabesiyleyazılmışmetinlerdeüstünevealtınakonulduğuünsüzlerinbirerünlüileokunmasınısağlayanişaret

haréké

hareket Devinim,davranış harékétharem 1.Sarayvekonaklarda

kadınlaraayrılanbölüm2.Kadıneş

harém

Haremeyn KutsalsayılanMekkeveMedineşehirleri

Haréméyn

Harem-i Şerif Kâbeveonunçevresi Harémi Şérifharem selamlık Kadınveerkeğinayrı

yerlerdeoturmasıharém sélâmlık

Harezmî VIII.yüzyıldayaşamışFarisibilimadamı

Harézmi:

Harezmşah EskidenİranveAfganistan’dakuruluTürkdevleti

Harézmşah

harf (Dilbil.)Dildekibirsesigösterenvealfabeyioluşturanişaretlerdenherbiri

hârf

harfendaz Onurkırıcıkonuşan hârfénda:zharfitarif Tanımlık hârfita:rif


harfiyen Harfiharfine hârfiyen harılanmak Hayvanınhuysuzlanması harılanmak haricen Dışarıdan ha:ricen haricî Dışlailgili,dıştan ha:rici:hariciye 1.Devletindışişleriyönetimi

2.Tıpterimiha:riciyé

hariciyeci Dışişleriyleilgilenendevletyöneticisiveyahariciyedoktoru

har:iciyéci

hariciye nazırı Eskidendışişleribakanı ha:riciyé na:zırıhariç Dış,dışarı ha:riçharika Hayranlıkuyandıracak

derecedegüzel,iyiha:rika

harikulade Eşigörülmemiş,olağanüstü ha:rikulâ:déharim Yabancılarıngirmesininyasak

olduğukutsalyerhari:m

harimiismet Korunan,kutsalyer hari:miismétharir İpek hari:rhariri İpektenmamuleşya hari:ri:haris Açgözlü hari:sharisane Açgözlüce hari:sa:néharistan Dikenlikyer ha:rista:nharita (Coğ.)Yeryüzününbir

bölümünüveyatamamınıgösterençizim

harita

harman Tahıldemetlerinintanelerindenayrıştırılmasıişivebuişinyapıldığıyer

harman

harmani Vücudusaran,uzun,kolsuzbirgiysi

harma:ni:

Harname (Edb.)Şeyhî’ninmeşhureseri Harna:méharnup Keçiboynuzu harnuphars Kültür hars


Harun 1.Peygamberlerdenbiri2.Erkekismi

Ha:run

Harut ve Marut Kur’an-ıKerim’devemitolojideadıgeçenikimelek

Ha:rut ve Ma:rut

has Saf hashasar Kırılma,bozulma,zarar

görmehasar

hasara uğramak Zarargörmek,bozulmak hasa:ra u:ramakhasat Ürünkaldırma,ekinbiçme hasat hasbelkader Tesadüfen hasbelkader hasbetenlillah Allah(cc)rızasıiçin hasbétenlillâ:h hasbi Karşılıksız,gönüllüyapılan hasbi: hasbihâl Söyleşmek,sohbetetmek hasbihâ:lhasbinallah “Allah’ımbanayeter”

veya“Yarabbisenbilirsin”anlamındakullanılansöz

hasbinalla:h

hasebi nesebi Soyusopu hasébi nésébihasebiyle Nedeniyle hasébiylé haseki Osmanlı’dakıdemliolan

görevlilerveyapadişahıngözdeleri

haséki

Haseki İstanbul’dabirsemt Haséki hasenat Güzel,faydalıişler haséna:thasene Yararlıiş hasénéhasep Nitelik haséphasep nesep Soyvehısımlarınhepsi hasép néséphaset 1.Kıskançlık,çekememezlik

2.Kıskançkişihasét

hasıl Ortayaçıkan ha:sılhasıla Sonuç,eldeolan ha:sılahasılat Gelir,kazanç ha:sıla:t hasılı Kısacası ha:sılıhasılıkelam Kısacası,sonuçolarak ha:sılıkélâ:m


hasıl olmak Ortayaçıkmak ha:sıl olmakhasım Düşman hasımhasis Cimri hasi:shasiyet Özellik ha:siyéthasiyetli Yararlı ha:siyétlihaslet Yaradılıştangelen,huy hasléthasmane Düşmanca hasma:néhasredebilmek Hasretmeimkânveyaihtimali

olmakhasrédébilmék

hasret Özlem hasréthasretlik Hasretçekmedurumu hasrétlikhasretmek Birşeyinbütününübirine

ayırmakhasrétmék

hassa Özellik hassaHassa Hatay’dabirilçe Hassahassas Duyarlı,çabuketkilenen hassashassasiyet Duyarlık hassa:siyéthassaten Özellikle hassaténhass ü am Herkes hassü a:mhass ül has Endeğerli,entemiz hassül hashastane Hastalarıntedaviedildiğiyer hasta:néhasut Kıskanç hasu:thaşa Dineaykırıbirdurumdansöz

edildiğindeveyabirsözvedavranışkabuledilmediğindesöylenensöz

ha:şa:

haşadı çıkmak Çokyorulmak,bitkindüşmek haşadı çıkmakhaşat Bozuk,yorgun,bitkin haşathaşerat Böcekler haşéra:thaşere Böcek haşéréhaşhaş (Bot.)Yağıçıkarılan,

yiyeceklerdekullanılanveafyoneldeedilenbitki

haşhaş

haşhaşhane Haşhaşişlenenyer haşhaşha:né


Haşhaşilik HasanSabbah’ınXI.yüzyıldakurduğutarikat

Haşha:şi:lik

haşhaşiye Haşhaşnevindenolan haşha:şiyéhaşır neşir Birarada,samimi,kaynaşmış haşır néşirHaşim 1.Ezen,parçalayan

2.ErkekismiHa:şim

Haşimi Hz.Muhammed’in(sav)kabilesi

Ha:şimi:

Haşimiye TasavvuftaCelvetitarikatinebağlıbiryol

Ha:şimi:yé

haşin Kaba,kırıcı haşinhaşiş Hintkeneviriyaprağıve

ondaneldeedilenesrarhaşi:ş

haşiv (Edb.)Eskidenyazıyıgereksizşekildeuzatma

haşiv

haşiye (Edb.)Dipnot ha:şiyéhaşmet Görkem haşméthaşmetli Dahaçokhükümdarlara

söylenen,görkemlianlamındasöz

haşmétli

haşmetmeab Padişahıyüceltmekiçinsöylenensöz

haşmétmé~a:b

haşrolmak Toplanmak haşrolmakhaşr ü neşr (olmak)

Toplanıpdağılmak haşrü néşr

haşviyat Konuşmaveyayazıdagereksiz,doldurmasözler

haşviya:t

haşyet Korkmak,ürpermek haşyéthata Yanlış,yanılgı,kusur hata:hataen Yanlışlıkla hata:~enhatayi Süslemesanatlarındabir

motifhata:yi:

hatem 1.Mühür2.Sonuncu

ha:tem

hatemi Mühüryapankişi ha:témi:


Hatem ül Enbiya Peygamberlerinsonuncusu,Hz.Muhammed(sav)

Ha:témül Énbiya:

hatır 1.Hafıza,zihin2.Gönül

hatır

hatıra Anı ha:tırahatırat Günlük,anılarıntoplandığı

defterha:tıra:t

hatırşinas Saygılı,hatırsayan hatırşina:sHatice 1.Hz.Muhammed'in(sav)

ilkeşi2.Kadınismi

Hati:cé

hatif Görülmediğihâldesesiduyulan

hati:f

hatim Kur’an-ıKerim’itamamenokumak

hatim

hatime Son,sonuç ha:timéhatmetmek Kur’an-ıKerim’intamamını

okumakhatmétmék

hatmi (Bot.)İlaçyapımındadakullanılanbirsüsbitkisi

hatmi

hatta Bile,üstelik hâttâ: hattat Hatsanatçısı,güzelyazıcı hattat hatt-ı celi Çokbüyükyazılmışyazı hattı céli:hatt-ı divani Resmîyazışmalarda

kullanılanyazıtürühattı di:va:ni:

hatt-ı hümayun Padişahınyazdığıyazı,ferman

hattı hüma:yu:n

hatt-ı müdafaa Savunmahattı hattı müda:fa:Hattuşaş Hititlerinbaşkenti Hattuşaşhatun Kadın ha:tunhavadar Havaalmayamüsaityer havadarhavadis Haber hava:dishavai 1.Havaileilgili

2.Açıkmavirenkteolan3.Ciddiyetsiz,hoppa

hava:~i


havale 1.Birişibaşkasınaısmarlamak2.Gönderi

hava:lé

havali Yöre,yer hava:li:havan 1.Herhangibirmaddeyi

öğütmeyeyarayanalet2.Havantopu

havan

havari 1.Yardımcı2.Hz.İsa’nın(as)onikiyardımcısı

hava:ri:

havas 1.Özellikler2.İlerigelenler,üstdüzeykişiler

havas

havi İçindebulunduran ha:vi:havlıcan (Bot.)Zencefilgillerdenhoş

kokulu,baharatolarakdakullanılanbirbitki

havlıcan

Havsa Edirne’ninbirilçesi Havsahavsala 1.Kuşunkursağı

2.Anlama,kavramayetisihavsala

havsalası almamak

Aklıkabuletmemek havsalası almamak

Havva Yeryüzündekiilkkadın,Hz.Âdem’in(as)eşi

Havva:

havyar Balıkyumurtası havyar havza 1.(Coğ.)Bölge,mıntıka

2.Nehiryatağıhavza

Havza Samsun’unbirilçesi Havzahay Şaşkınlık,sevinçvb

durumlardakullanılanünlemhay

haya Erbezi,husya hayahayâ Edep,utanma haya:hayal Zihindetasarlananşey,imge,

hülyahayâl

hayalat Hayaller haya:lâ:t


hayalen Hayalîolarak haya:lénhayalet Gerçekolmadığıhâlde

görüldüğüzannedilenşey,hortlak

haya:lét

hayalhane 1.Hayaldünyası2.Karagözoynatılanyer

hayâlha:né

hayalî 1.Gerçekteolmayan,hayaledayalı2.Karagözoynatıcısı

haya:li:

hayal meyal BellibelirsizHayal meyal şeylerden ilk aşkımız / Hatırası bile yabancı gelir ("OtuzBeşYaş",CahitSıtkıTarancı)

hayâl méyâl

hayalperest Hayalci,süreklihayalkuran hayâlpérésthayalperver Hayalci hayâlperverhayat Yaşam,canlılık hayathayat-ı hususiye Özelyaşam haya:tı husu:siyéhayati Hayatlailgili,çokönemli haya:ti:hayatiyet Canlılık haya:tiyéthaybe (Ar.)İşeyaramaz,boş haybé haybeden Bedavadan,zahmetsiz haybéden Hayber Medine-Suriyeyoluüzerinde

bulunaneskibirticaretveziraatmerkezi

Hayber

hayda Şaşkınlıkbelirtensöz hayda: Haydar Hz.Ali'nin(ra)lakabı Haydarhaydari 1.Dervişhırkası

2.Yoğurtvesarımsaklahazırlananbirmeze

hayda:ri:

haydut Eşkıya,hırsız haydut hayfa Yazık,tühanlamındakisöz hayfa:Hayfa İsrail’inkuzeyindekiliman

şehriHayfa


hayhuy Boşaçaba hay huyhayıflanmak Yerinmek,üzülmek hayıflanmak hayır Olumsuzlukveya

onaylamamayıifadeedensözHayır başka türlü olmayacak / Ben sana mecburum bilemezsin ("BenSanaMecburum",Attilaİlhan)

hayır

hayır Karşılıkbeklemeksizinyapılanfaydalı,güzeliş

hayır

hayırhah Hayırsever hayırha:hhayırperver Hayırsever hayırperverhayırsız Vefasız hayırsız hayız Kadınlarınaybaşıhali hayız haylaz Aylaklıkedenkimse,hayta haylaz hayli Epeyce,oldukça hayli hayme Çadır haymé hayran Çokbeğenen hayranhayran olmak Çokbeğenmek hayra:nolmakhayrat Sevapkazandıraniyilikveya

cami,çeşmegibiyapıhayrat

Hayrat Trabzon’unbirilçesi Hayrat hayret Şaşkınlık,etkilenme hayrét hayretengiz Hayretleresebebiyetveren hayréténgizHayretî Osmanlı’daXVI.yüzyıl

DivanşairlerindenbiriHayréti:

Hayrettin Erkekismi HayréttinHayri İyiliğeyatkınanlamında

erkekismiHayri

Hayriye Kadınismi Hayriyé hayrulhalef Hayırlıevlat hayrûlhaléf Hayrullah Allah’ın(cc)hayırlıkıldığı

kişianlamındabirerkekismiHayrullah


Hayrülbeşer İnsanlarınenhayırlısı,Hz.Muhammed(sav)

Hayrülbéşer

Hayrünnisa Kadınlarınhayırlısıanlamındakadınismi

Hayrünnisa:

haysiyet İtibar,saygınlık,şeref haysiyéthayta 1.Osmanlı’dasınırgörevlisi

2.Başıboş,serserihayta

hayvan Aklimelekesiolmayıpiçgüdüleriylehareketedencanlı

hayvan

hayvanat Hayvanlar hayvanathayvani Hayvanca hayva:ni:hayvaniyet Hayvanlık hayva:niyéthayy Diri,canlı hayyHayyam İranlırubaişairi Hayya:m haz Zevk,hoşlanma haz haza Tamanlamıyla ha:za: hazan Güzmevsimi,sonbahar haza:n hazar Barış hazar Hazar Hazardenizicivarında

yaşamışTürkboyuHazar

hazari Barışlailgili haza:ri:Hazer (Coğ.)Hazardenizi Hazer hazhaza Cinseltatmin hazhaza hazım Sindirim hazım hazım Hazmeden,sindiren ha:zımhazır Amade,bekleyen hazır hazırcevap Çabucakuyguncevapları

verenkimsehazırcévap

hazırlop Emeksarfetmeksizineldeedilenkazanç,menfaat

hazırlôp

hazırun Birtoplantıveyameclistebulunanlar

ha:zıru:n


hazır ve nazır DahaziyadeAllah(cc)içinkullanılan,heryerdebulunananlamındakisöz

ha:zır ve na:zır

hazin Üzüntüveren hazi:nhazine 1.Devletkasası

2.Değerlimücevherlerinbulunduğuyerveyagömü

hazi:né

hazinedar Hazineyibekleyenkimse hazi:néda:rhaziran Yazmevsimininilkayı hazi:ran hazire Çoğunluklaulularınkabrinin

bulunduğuetrafıçevriliyerhazi:ré

hazmetmek Sindirmek hazmétmék hazne Hazine,depo hazné hazret Yücekabuledilenkimselerin

adlarınınbaşınasaygı,övme,yüceltmeamacıylagetirilenunvan

hazrét

heba Boşagitme,hiçbirişeyaramama

héba:

hebenneka Kendisiniakıllıveyabeceriklisanankimse

hebénnéka:

heccav Hicveden,yergici hécca:v hece (Dilb.)Ağızdanbirçırpıda

çıkansestopluluğuhécé

hecin Tekhörgüçlü,hızlıyürüyebilmekabiliyetinesahipbirdevetürü

hécin

hedef 1.Nişanalınanyer2.Amaç,maksat3.Varılacakyer

hédéf

heder Boşagitme,ziyanolma héderheder etmek Ziyanetmek héderétmékhediye 1.Armağan

2.Fiyathédiyé


hediyeten Armağanolarak hédiyétenhedonist Hazcı hédonist hegemonya Birdevletinbaşkabirdevlet

veyabirininbaşkasıüzerindekurduğubaskı

hégémonya

hekim Doktor,tabip hékimhekimbaşı Baştabip hékimbaşıHekimhan Malatya’nınbirilçesi Hékimhanhektar Ölçübirimi héktarhela (Ar.)Tuvalet hélâ: helak Ölmek,yokolmak,çokbitkin

durumagelmekhélâ:k

helak olmak Yokolmak hélâ:kolmakhelal Dinenyasaklıolmayan,

haramkarşıtıhélâl

helalî İpekvepamukkarışımındaneldeedilenbirkumaş

hélâ:li:

helalleşmek Birbirinehakkınıbağışlamak,helaletmek

hélâlléşmék

helallik dilemek Birindenhakkınıbağışlamasınıdilemek

hélâllik dilémék

helecan Kalpçarpıntısı héléca:nHelen Grek HélenHelenistik Grekkültürüileilgiliolan Hélénistikhelezon Kıvrımlı,dairebiçiminde,

sarmalhélézon

helezoni Sarmalbiçiminde hélézoni:helikopter Motorlu,pervaneli,dar

yerleregiripçıkabilen,manevrakabiliyetiyüksekbirhavaaracı

hélikopter

helva Şeker,yağ,unveyairmikleyapılantatlı

hélva


helvahane Helvakazanıveyahelvapişirilenyer

hélvaha:né

hem Özellikle,şurasıvarki,ayrıcagibianlamlarındakullanılanbiredat

hém

hematoloji Kanbilimi hématolôji hemayar Denk,eşit hémayar hemcins Aynıcinstenolan hémcins hemdem Çokiyidost hémdémhemdert Dertortağı hémdert Hemedan İran'dabirşehir Hémédanhemen 1.Çabucak

2.Yalnız,sadecehémen

hemencecik Çabucak hémencécik hemfikir Aynıdüşüncedeolan hémfikir hemhâl Aynıdurumdaolan hémhâ:lhempa Omuzdaş hémpa:hemraz Sırdaş hémra:zhemsaz Arkadaş hémsa:zhemşehri Memleketli hémşéhri hemşeri Hemşehri,memleketli hémşériHemşin Rize’ninilçesi Hémşinhemşire 1.Hastanelerdegörevli,

doktoralarayardımcıolanvehastabakımıylailgilenenkişi2.Kızkardeş

hémşi:ré

hemze (Dilbil.)Gırtlakta,sestellerininbirbirineyapışmasısonucuhavanınakışınıbirdenbireengellemesiyleoluşanvebirkesintiizlenimiverenünsüz

hémzé

hemzemin Aynıdüzeydeolan hémzémin hendek Geçişeengelolanderin

kazılmışçukurhéndék


Hendek Sakarya’dabirilçe Héndékhendese Geometri héndéséhendesi Geometrik héndési:hengâm Zaman,dönem

Gül devri ayş eyyâmıdır zevk u safâ hengâmıdır / Âşıkların bayramıdır bu mevsim-i ferhunde dem ("BaharKasidesi",Nef’i)

hén�gâ:m

hengâme Kavga,gürültüpatırtı hén�gâ:méhenüz Şimdi,azönce,hâlâvbgibi

birbirineyakınanlamlardakullanılır

hénüz

hepatit Sarılık hépatit hepyek Zarlarınherikisininde1

gelmesihépyék

her Önünegeldiğiisimleribireribirer,tamamıvbgibianlamlardatamamlayanedat

her

Herat Afganistan’dabirşehir Herat hercai Kararsız,gelgeç,maymun

iştahlıkimseherca:i:

hercümerç Karmakarışık,dağınık,altüst hercümerç her daim Daima,herzaman her da:~imher dem Herzaman her demhergele 1.Binmeyeveyayük

taşımayaalıştırılmamışatveyaeşek2.Terbiyesiz,görgüsüz(kimse)

hergélé

herhâlde BüyükbirihtimalleBelki herhâldé herif 1.Güvenvermeyen,bayağı

erkek2.Adam

hérif

herkes Bütüninsanlar,cümleâlem herkés


hermetik Yalıtımlı,ezoterik hermétik herze Saçmasöz herzé herze gû Saçmalayan herzé gû:herzevekil Saçmasapanveyakendisini

ilgilendirmeyenkonulardakonuşankimse

herzévékil

hesabına Yönünden,için,adına,yararına

hésa:bına

hesabını görmek İşinihalletmek,alacağınıalmak,cezalandırmak

hésa:bını görmék

hesap 1.Matematikselişlem2.Adisyon3.Tutum,davranış

hésap

hesapçı Planlışekildekendinikollayan

hésapçı

hesti Varolma hésti: heterodoks Dininsabitkurallarınaaykırı hétérodoks heterojen Ayrışık hétérojen heteroseksüel Karşıcinsealakaduyan hétéroséksüel heva 1.İstek,arzu

2.Havahéva:

hevenk Biripe,birçubuğageçirilmiş,dizilmişveyabirbirinebağlanmışyaşmeyvevesebzebağı

hévén�k

heves Gelipgeçiciistek hévés heveskâr Hevesli hévéskâr heyamola Denizcilikte“Hagayret”

anlamındakullanılanbirtabirhéyamola

heybe Yolculuktaiçineeşyakonulan,ikigözlütorba

héybé

heybetli Korkuylakarışıksaygıuyandıran,gösterişli,azametli

héybétli

heyecan Aniolaraksevinç,keder,vbcoşkuncayaşanması

héyécan


heyelan Toprakkayması héyélân heyet Kurul héyét heyet-i mahsusa Özelkurul héyéti mahsu:saheyet-i umumiye Genelkurul héyéti umu:mi:yéheyhat Neyazık,yazıkanlamında

kullanılansözhéyha:t

heyheylenmek Büyüklenmek héyhéylenmék heykel Taş,toprakveyamadenin

yoğrulmasıylaeldeedilensanateseri,yontu

héykel

heykeltıraş Heykelyapankimse héykeltıraş heyula Korkunçhayal héyû:lâ: hezar 1.Bülbül

2.Pekçokhéza:r

hezaren 1.(Bot.)Sarayçiçeği2.(Bot.)Bambu

héza:ren

hezarfen 1.Elindenherişgelenkimse2.Minareustası

hézarfen

hezel Şaka,mizah hézel hezeyan 1.Saçmasapan,tutarsız

konuşmak2.Korku

hézéya:n

hezimet Yenilgi hézi:méthezliyat (Edb.)Mizahyolluyazılan

şiirlerhézliya:t

Hıdırellez Hızırveİlyaspeygamberlerinheryılbuluştuklarınainanılan6Mayısgünüvebugündeyapılanşenlik

Hıdırélléz

hıfzetmek Saklamak,ezberlemek hıfzétmék hıfzıssıhha Sağlıkbilgisi hıfzıssıhha:hımbıl Tembel,uyuşuk hımbıl hıncahınç Ağzınakadardolu hıncahınç hınzır 1.Domuz

2.Yaramaz,haylazhın�zır


hıraman Salınarakyürüyen hıra:ma:nhırbo 1.(Ar.)İriyarıkimse

2.Sersem,kabasabahırbo

hırdavat Ufaktefekeşyalar,metal,tel,çivivb

hırdavat

hırdavatçı Hırdavatsatanyer hırdavatçı Hırka-i Saadet Hz.Muhammed’in(sav)son

hırkasıHırkayi Saa:dét

Hırka-i Şerif Hz.Muhammed'in(sav)VeyselKarani’yeverdiğihırka

Hırkayi Şéri:f

hırpani Derbeder,perişan hırpa:ni:hırs Aşırıistek,tutkuveyaöfke hırshırsız Başkasınınmalınıveya

parasınıçalankimsehırsız

hısım Evlilikyoluylabağlıolankimseler

hısım

hışım Öfke hışımhıyaban İkitarafındaağaçlarbulunan

yolhıya:ba:n

hıyanet Hainlik,aldatma hıya:néthıyar (Ar.)Salatalık hıyar hıyar Birşeyiyapıpyapmama,

seçmeözgürlüğühıya:r

hızar Tahtavekerestebiçmeyeyarayan,elektrikvesugücüyleçalışanbüyükbıçkı

hızar

Hızır 1.“Birininensıkışıkzamanında,beklemediğibiri,yardımınayetişmek”anlamındakiHızırgibiyetişmekdeyimindegeçenbirsöz2.Hızıraleyhisselam3.Erkekismi

Hızır

hibe Bağış hibé


hibrit Melez hibrit hicap Utanma hicap hicaz KlasikTürkmusikisindebir

makamhicaz

Hicaz (Coğ.)MekkeveMedineşehirlerininbulunduğuArapyarımadası

Hicaz

hicazkâr Türkmusikisindebirmakam hicazkâ:r hiciv (Edb.)Yergi hiciv hicran Ayrılık,ayrılıkacısı hicra:nHicret 1.Göç

2.Hz.Muhammed'in(sav)ashabıylabirlikteMekke’denMedine’yegöçü

Hicrét

hicri takvim Başlangıçolarakhicretikabuledentakvim

hicri: takvim

hicviye (Edb.)Yergi hicviyéhiççililik Nihilizm hiççilik hidayet Doğruyol,Hakyolu hida:yét hiddet Kızgınlık hiddét hidroelektrik Sugücüyleelektrikelde

edilmesihidroéléktirik

hidrofor Subasar hidrofor hijyen Sağlıkbilgisi,sağlıkkoruma hijyen hijyenik Sağlıklı,temiz hijyénik hikâye 1.Birolayınsözlüveyayazılı

olarakanlatılması2.(Edb.)Gerçekveyatasarlanmışolaylarıanlatandüzyazıtürü

hikâ:yé

hikâyeci (Edb.)Hikâyeyazankişi hikâ:yéci hikemî Felsefi hikémi:


hikemiyat Felsefisözler hikémiya:thikmet 1.Bilgelik

2.Allah’ın(cc)kullarıtarafındananlaşılamayanamaçları3.İbretliksözveyadurum

hikmét

hikmetamiz Hikmetli hikméta:mizhikmet-i ilahi Allah’ın(cc)hikmeti hikméti ilâ:hi: hilaf Aykırı,zıt hilâ:fhilafet Halifelik hilâ:fét hilafetname Tarikatşeyhininmürşitolan

mürideverdiğibelgehilâ:fétna:mé

hilafına Aleyhine,tersine hilâ:fınahilal Yeniay hilâlhilalî Hilalbiçimindeolan hilâ:li:Hilal-i Ahmer Kızılay’ınilkadı Hilâ:li Ahmerhilat Eskidenpadişahveyavezir

tarafındanhakedenkişiyegiydirilensüslükaftan

hil’at

hile Aldatma,entrika hi:léhilebaz Hileci hi:léba:zhileişeriye Çözümügüçbirhukuki

sorunuhukukkurallarınızedelemedençözümleme

hi:léişéri:yé

hilekâr Hileci hi:lékâ:r hilesaz Hileci hi:lésa:zhilkat Yaradılış,fıtrat hilkâthilkaten Yaradılışolarak hilkâten hilkat garibesi Doğuştanitibarenacaip,

görülmemişgariplikteinsanhilkât gari:bési

Hilmi Yumuşakhuylu,nazikanlamlarınagelenerkekismi

Hilmi


Hilvan Şanlıurfa’nınilçesi HilvanHilye Hz.Muhammed’in(sav)dış

görünüşünüveniteliklerinianlatanmanzumvemensureser

Hilyé

Hilye-i şerif Hz.Muhammed’in(sav)yazılıportresi

Hilyéyi şéri:f

himaye Koruma,gözetme hima:yéhimmet 1.Yardım

2.Gayrethimmét

Hind Hindistan Hindhindi İrikümeshayvanı hindihindiba (Bot.)Baharatıdayapılan

bitkitürühindiba:

Hindoloji (Dilb.)Hintdilivekültürünüinceleyenbilim

Hindolôji

Hindu 1.Hindistanlı2.Hintçe

Hindu:

hiperaktif Aşırıetkinveyahareketlikişi hiperaktif hiperbol Birdüzlemüzerindeodakadı

verilenikidurağannoktadanuzaklıklarınınfarkıdurağannoktalarınbirleştirilmesiyleeldeedileneğri

hiperbôl

hipermarket Büyükmarket hipermarkét hipermetrop Yakınıiyigöremeyen hipermétrop hipertansiyon Normallerdendahayüksek

kanbasıncıhipertansiyon

hipnoz Sözveyabakışlauyutmatekniği

hipnoz

hipopotam Suaygırı hipopotam hipotez Varsayım hipotéz


hippi Toplumsaldüzene,tüketimeveşiddetekarşıçıkan,derbederceyaşayan,örgütlenmemişgençlertopluluğu

hippi

his Duygu,seziş hishisar 1.Küçükkale

2.Türkmusikisindebirmakam

hisar

hisarbuselik Türkmusikisindebirleşikbirmakam

hisarbu:sélik

hisse Pay hissé hissedar Paydaş hisséda:rhisseişayia Ortakmülkiyetteayrılmamış

payhisse~işa:yi~a

hissi Duygusal,sezgiyedayalı hissi: hissikablelvuku Önsezi hissikablelvuku: hissiyat Duygular,sezişler hissiya:t hit Listebaşı hit hitabe Söylev hita:béhitaben Birinimuhatapalarak hita:benhitabet Etkilisözsöyleyebilmesanatı hita:béthitam Son,bitiş hita:mhitama ermek Sonbulmak hita:ma ermékhiyerarşi Aşamasırası hiyérarşi hiyerarşik Hiyerarşiyeözgü hiyérarşik hiyeroglif Resimyazı hiyéroglif hiza Doğruçizgiüzerinde

bulunmakhiza:

hizip 1.Bölüm,kısım2.Farklıgrup,klik

hizip

hizmet Birineyardımetme,işiniyapma

hizmét


hizmetkâr Ücretleçalışanişçi,uşak hizmétkâ:rhizmetli Odacı hizmétli hoca 1.Müslümandingörevlisi

2.Bilgilikişi,öğretmenhoca

hodan (Bot.)Çiçeğiilaçyapılan,köklerigenelliklekavrularakyenebilenbirbitki

hodan

hodbin Bencil hodbin hodkâm Bencil hodkâ:mhodpesent Benci hodpésent hodri meydan Kendinegüvenenortaya

çıksınanlamındakisözhodri méydan

hokey Buzüzerindetoplaoynananoyun

hokéy

hokka Mürekkepkabı hokka hokkabaz Elhüneriyleşaşırtıcışeyler

yapankimse,sihirbazhokkabaz

hol Sofa hôlholding Anaortaklık,şirketler

topluluğuhôlding

holigan Aşırıdavranışlardabulunantaraftar

hôligan

Hollanda KuzeybatıAvrupa’dabulunanülke

Hollânda

homojen Bağdaşık homojen homoseksüel Eşcinsel homoséksüel Hopa Artvin’inilçesi Hopa hoparlör Sesiyüksekşekildeyayan

mekanikveyaelektronikalethoparlör

hoppa Yaşınauymayanserbestliktedavranan

hoppa

Horasan Erzurum’dailçe Horasan horasani Hocakavuğu horasa:ni:hor görmek Değersizcedavranmak hor görmék


hormon Vücutiçsalgıbezlerindensalgılananmadde

hormon

hormonal Hormonlailgili hormonâlhoron Karadenizbölgesininyöresel

halkoyunuhoron

hostes Toplutaşımacılıktayolcularlailgilenenkadın

hostés

hoş avaz Güzelsesli hoş a:va:zhoşbeş Sohbet,halhatırsormak hoşbéşhoşnutluk Memnuniyet hoşnutluk hoş nüma Güzelgörünüm hoş nüma: hoş sohbet Güzelvetatlıkonuşan hoş sohbéthotoz Kadınlarınsüsiçintaktığı

başlıkhotoz

hovarda 1.Savurgan2.Çapkınerkek

hovarda

hoyrat 1.Kaba,kırıcı2.Gündeydoğubölgesindesöylenenyaygınbirezgi

hoyrat

hörgüç Develerinsırtındakiçıkıntı hörgüç höşmerim PeynirleyapılanbirAnadolu

tatlısıhöşmérim

Hristiyan Hz.İsa’nın(as)dininemensupolan,İsevi

Hıristiyan

Hristiyani Hristiyanlıklailgili Hıristiya:ni:Hu 1.Allah(cc)

2.DervişhitabıHu:

hub Güzel hu:b huban Güzeller huba:n hubb-ül vatan Vatansevgisi hubbül vatanhububat Tahıl hubu:batHucurat Kur’an-ıKerim’degeçenbir

sureHucu:ra:t

hudayinabit Kendiliğindenyetişen huda:yina:bit


hudut Sınır huduthukuk (Huk.)Toplumudüzenleyen

yasalarbütünühukuk

hukuken (Huk.)Hukuksalolarak huku:ken hukuki (Huk.)Tüzel huku:ki:hukuk-u amme (Huk.)Kamuhukuku hu:ku:ku amméhukuk-u medeniye

(Huk.)Medenihukuk huku:ku médéni:yé

hulefa Halifeler huléfa:Hulefa-i Raşidin Dörthalife Huléfa:yi

Ra:şidi:n Hulki 1.Huy

2.ErkekismiHûlki

hulul 1.Geçişme,geçişim2.Tanrıruhununherhangibirbedenegirdiğineinanma.

hulû:l

hulus Kalptemizliği hulû:sHulusi "Kalbitemiz"anlamında

erkekismiHulû:si:

hulus-i kalp Kalptemizliği hulû:si kâlphumar İçkiyadauykununverdiği

sersemlikhuma:r

humbara Demirveyatunçtandökülmüş,yuvarlakveboşolaniçinepatlayıcımaddelerdolduruluphavantopuveyaelileatılan,yuvarlakbirbombatürü

humbara

humbaracıbaşı Humbarakullananaskerlerinbaşı,yöneticisi

humbaracıbaşı

humbarahane Humbaraimaledilenfabrikaveyahumbarayetiştirenokul

humbaraha:né

humma Ateşlihastalık,sıtma humma:humor İncealay,gülmece humor humret Kırmızılık humrét


humus 1.Bitkilerinçürümesiyleoluşankoyurenkteorganiktoprak2.İyiceezilmişnohut,tahinvebaharatlahazırlananbiryemek

humus

hun Kan hun hunhar Kanasusamış,kandökücü hunhar hunriz Kandökücü hunri:zhurafe Sonradanuydurulanyanlış

inançhura:fé

hurç Genelliklebattaniye,yorganvbkonulanözelbezçanta,heybe

hurç

hurda Eski,değersizveyayıpranmışeşya

hurda

hurdahaş Tamirimümkünolmayacakderecedeeski,yıpranmışolaneşya

hurdahaş

hurdebin Mikroskop hurdébi:nhuri Cennettebulunandişivarlık hu:riHuriye Kadınismi Hu:riyéhurma Hurmaağacıvebuağacın

meyvesihurma

hurra Batılıuluslarda“yaşa”anlamındakullanılannara

hurra:

hurşit Güneş hurşit huruç 1.Çıkma,çıkış

2.Göçhuru:ç

huruf Harfler huru:fhurufat Matbaadadizilenharf

kalıplarıhuru:fa:t

Hurufi Hurufilikmezhebinemensupolankimse

Huru:fi:


Hurufilik Kur’an’ınharflerindenbirtakımanlamveyargılarçıkaranbirmezhep

Huru:fi:lik

husuf Aytutulması husu:f husule gelmek Olmak,meydanagelmek husu:lé gelmékhusumet Hasımlık,düşmanlık husu:mét husumetkâr Düşmanlıkbesleyen husu:métkâ:r husus Konu husus hususat Konular husu:sa:thususen Özelolarak husu:senhususi Özel husu:si hususiyet Özellik husu:siyét husye Erbezi,testis husyé huş (Bot.)Gürgengillerdenbir

ağaçcinsihuş

huşu 1.Alçakgönüllülük2.GönlükorkuvesaygıyladoluolarakAllah’a(cc)yönelmek

huşu:

huşunet Sertlik,kabalık huşu:nét hutbe Cumavebayram

namazlarındaminberdenokunanduaveöğüt

hutbé

hutbehan Hutbeveren hutbéha:nhutut Çizgiler hutu:t huy Mizaç,tabiat huy huzu Alçakgönüllülük huzu:huzur 1.Gönülrahatlığı,erinç

2.Padişahkatı3.Makam

huzur

huzur-u kalp Gönülrahatlığı huzu:ru kâlphuzuz Hazlar huzu:zhüccac Hacılar hücca:c


hüccet Belge,kanıt hüccéthücre 1.Birorganizmanınyapı

vegörevbakımlarındanenküçükbirimi,göze2.(Huk.)Tutuklularınveyahükümlülerinyalnızolarakkapatıldıklarıküçükoda

hücré

hücum Saldırı hücu:mhücumbot Küçük,hızlıveişlevselsavaş

gemisihücumbot

Hüda Allah(cc),Tanrı Hüda: Hüdavendigâr OsmanlısultanıI.Murat’ın

lakabıHüda:vendigâ:r

Hüdaverdi "Allahverdi"anlamındaerkekismi

Hüda:verdi

hükmen Varılankarargereği hükmen hükmi Tüzel hükmi:hükmolunmak Hükümverilmek hükmolunmak hükûmet 1.BakanlarKurulu

2.Devletyönetimihükû:mét

hüküm (Huk.)Yargı hüküm hükümdar Padişah,kral,şah hükümda:rhükümferma Hükümsüren hükümferma: hükümran Egemen hükümra:n Hülagü İlhanlılardevletininkurucusu Hülâ:gühülasa Kısacası,özetle hülâ:sa hülasaten Kısaca hülâ:satén hülle (Huk.)MedeniKanun'un

kabulündenönce,kocasındanüçkezboşanankadının,yineeskikocasıylaevlenebilmesiiçinyabancıbirerkeğebirgünlüğünenikâhedilmesi

hüllé


hülleci (Huk.)Hülleyoluylaevlenmeyigerçekleştirenkimse

hülléci

hülya Tatlıhayal hülya:hüma Talihkuşu hüma: hümanist İnsancıl hümanist hümayun 1.Kutlu,mutlu

2.Padişahlailgilihüma:yun

Hümeyra Kadınismi Hüméyra: hüner Ustalık,beceri hüner hünkâr Osmanlıpadişahı hünkâr

hünkârbeğendi Közlenmişpatlıcanınüzerinesalçalıetkonularakyapılanbiryemektürü

hünkârbéyendi

hünkâri Padişahlailgili hünkâ:ri:

hünsa Kendisindehemerkeklikhemdedişiliközellikleritaşıyan

hünsa:

hür Özgür hür

hürmet Saygı hürmét

hürmeten Saygıgöstermekamacıyla hürméten

hürmetkâr Saygılı hürmétkâ:r

hürmetkârane Saygılıbirbiçimde hürmétkâ:ra:né

Hürmüz 1.Zerdüşttanrısı2.Kadınismi

Hürmüz

Hürmüz (Coğ.)HintOkyanusu’ndabulunanbirboğaz

Hürmüz

Hürrem 1.Sevinçli,neşeli2.KanuniSultanSüleyman’ıneşi

Hürrem

hürriyet Özgürlük hürriyét


hürriyetperver Hürriyettenyana,hürriyetçi hürriyétperver

Hüsamettin Dininkeskinkılıcıanlamınagelenerkekismi

Hüsa:mettin

Hüseyin Hz.Muhammed’in(sav)Kerbelaolayındaşehitolantorunu

Hüséyin

hüseyni KlasikTürkmusikisimakamlarındanbiri

hüséyni:

hüsna Engüzel,çokçokgüzel hüsna:

Hüsniye Kadınismi Hüsniyé

Hüsnü Güzellikleilgilianlamındabirerkekismi

Hüsnü

hüsnü an Güzellik hüsnü a:n

Hüsn ü Aşk (Edb.)ŞeyhGalip’inmeşhurtasavvufieseri

Hüsnü Aşk

hüsnühâl İyihâl hüsnühâ:l

hüsnühat Güzelyazısanatı hüsnühat

hüsnükabul İyi,güleryüzlekarşılama hüsnükabû:l

hüsnükuruntu Safçaiyiyeyorma hüsnükuruntu

hüsnüniyet İyiniyet hüsnüniyét

hüsnütalil (Edb.)Güzelsebebedayandırmaolarakbilinensözsanatı

hüsnüta:lil

hüsnütelakki İyiyeyormak hüsnütélâkki:

hüsnüteveccüh Sevgivesaygıileyakınlıkgöstermek

hüsnütévéccüh

hüsnüyusuf (Bot.)Karanfilgillerdenbirbitki,süsbitkisi

hüsnüyusuf

hüsnüzan İyiniyet,iyidüşüncebeslemek

hüsnüzan


hüsran Beklentininboşaçıkması,hayalkırıklığı

hüsran

hüsrana uğramak Hayalkırıklığıyaşamak hüsra:na u:ramak

hüsrev Padişah,sultan hüsrév

hüthüt Çavuşkuşu hüthüt

hüvelbaki Genelliklemezartaşlarınakazınanve“BakiolanAllah’tır”anlamınagelensöz

hüvelba:ki:

hüveyda Besbelli,aşikâr hüvéyda:

hüviyet Kimlik hüviyét

hüzme Işıkdemeti hüzmé

hüzn-ü umumi Genelüzüntü hüznü umu:mi:

hüzün Keder,sıkıntı,melankoliHüzün ki en çok yakışandır bize / Belki de en çok anladığımız ("NâzımHikmet",HilmiYavuz)

hüzün

hüzünefza Kederartıranşey hüzünéfza:

hüzzam KlasikTürkmusikisindebirmakam

hüzza:m


Iıdlal Dalaletedüşürme ıdlâ:lığrıp Balıkağı,ırıp

İçinde bir iş görmenin saadeti, gideceksin / Gideceksin ırıpların çalkantısında ("HürriyeteDoğru",OrhanVeli)

ı:rıp

ıhlamak Ihlargibisesçıkarmak,inlemek

ıhlamak

ıhlamur (Bot.)Güzelkokulu,şifavericibirçiçekveonunyetiştiğiağaç

ıhlamur

ılgın (Bot.)Akdenizbölgesindeyetişenbirağaçveyaağaççıkcinsi

ılgın

Ilgın Konya’nınilçesi Ilgın ıra Karakter ıra ırak Uzak ırak Irak Türkiye’ningüneyindekiülke Irak ıraksamak Birşeyingerçekleşeceğine

ihtimalvermemekıraksamak

ırk Soy ırk ırki Irklailgili,ırksal ırki: ırkiyat Irkbilimi,etnoloji ırkiya:t ırz İffet,namus ırz ısfahan KlasikTürkmusikisi

makamlarındanbiriısfahan

Isfahan İran’ınşehirlerindenbiri Isfahan ıska (Ar.)Hedefitutturamamak ıska


ıskarmoz 1.Gemilerinkaburgalarınıoluşturaneğriağaçlarınadı.2.Vücuduyuvarlak,uzunca,pullu,burnusivri,küçükpalamutboyundabirbalık

ıskarmoz

ıskarta 1.İskambildekullanılmayankâğıtlar2.Değeriniyitirmişolan

ıskarta

ıskat 1.Düşürme,düşürülme2.Ölenlerinedaetmediğinamazveoruçlarıiçinverilensadaka

ıskat

ıskat-ı cenin Çocukdüşürmek ıska:tı céni:n

ıskat-ı tenkit (Edb.)Tenkitdüşürme,gelecekeleştirileriöncedenengelleme

ıska:tı ténkit

ıslah İyileştirme,düzeltme ısla:h

ıslahat Düzeltme ısla:hat

ıslahevi Suçişleyençocuklarııslahetmek,eğitmekvetoplumakazandırmakamacıylaaçılmışkurum,ıslahhane.

ıslahévi

ıslahhane Islahevi ıslahha:né

ıslah-ı hâl Hâlinidüzeltmek ısla:hı hâ:l

ısrar Direnmek,üstelemek ısrar

ısrar etmek Birkonudadiretmek,üstelemek

ısrarétmék

ıssız Kimseninbulunmadığı,tenha ıssız

ıstakoz Kıskaçlarıbulunan,beyazetlibirdenizböceği

ıstakoz

ıstılah Terim ıstılâh


ışın Birışıkkaynağındançıkarakheryöneyayılıpgidenışıkdemeti,şua

ışın

ıtır (Bot.)Güzelkoku,ıtırçiçeği ıtır

ıtırlı Güzelkokulu ıtırlı

ıtlak Salıvermek,koyvermek ıtlak

ıtrah Dışarıçıkarmak ıtra:h

Itri 1.Itırlı,kokulu2.ÜnlübirTürkbestecisi

Itri:

ıtriyat Güzelkokular ıtriya:t

ıttıla Bilgiedinme ıttıla:

ıyal Bakmaklayükümlüolunanaileefradı

ıyâ:l

ızdırap Keder,acı,sıkıntı ızdırap

ızgara Aralıklımetalveyatahtaçubuklardanoluşanaraç

ızgara

ıztırar Zorunluluk ıztıra:r

ıztırari Zorunlu ıztıra:ri:



İiade Karşılık,gerivermek i~a:déiadeiitibar Saygınlığınıgerikazanma i~a:déii:tiba:r iadeiziyaret Ziyaretekarşılıkvermek i~a:déiziya:rét iane Yardımiçintoplananpara i~a:néianet Yardım i~a:nétianeten Yardımsuretiyle i~a:néteniaşe Beslemevebakma i~a:şé ibadet Dininemirleriniyerine

getirmekiba:dét

ibadetgâh Tapınak iba:détgâ:h ibadethane İbadetedilenyer iba:détha:né ibadullah Allah’ın(cc)kulları iba:dullahibarat Cümleler,satırlar iba:ra:tibare Birdüşünceyianlatansözya

dacümleleriba:ré

ibaret Meydanagelen,olan iba:rétibda Yaratmak,yoktanvaretmek ibda:ibdai Yaratıcı,özgün ibda:i: İber (Coğ.)Avrupa’nıngüneyinde,

İspanyavePortekiz’inbulunduğuyarımada

İber

ibham (Edb.)Kapalılık,bellietmemek

ibha:m

ibibik Çavuşkuşu ibibik ibik Hindi,horozgibikümes

hayvanlarınıntepesindekikırmızıderiuzantısı

ibik

ibka Devamlı,süreklikılma ibka: iblis Şeytan,hilekârkimse iblis iblisane Şeytanca iblisa:né


İbn-i Haldun XIV.yüzyıldayaşamışdevletadamı,moderntarihçiliğinkurucuisimlerindenbiri

İbni Hâldun

İbn-i Sina XI.yüzyıldayaşamışünlüİslamâlimi,tıpveastronomifilozofu

İbni Si:na:

ibra Aklamak,temizeçıkarmak ibra:İbrahim Kur’an-ıKerim’deismigeçen

birpeygamberİbra:him

ibram Aşırıderecedeısraretmek,üstelemek

ibra:m

ibraname (Huk.)Aklamabelgesi ibra:na:méİbrani Yahudikavmindenolan

kimseİbra:ni:

İbranice Yahudilerinkullandığıdil İbra:nicéibrar Biryeminindoğruluğunun

tasdikiibra:r

ibraz (Huk.)Meydanaçıkarma,gösterme

ibraz

ibraz etmek (Huk.)Ortayakoymak,göstermek

ibra:zétmék

ibre Saatveölçüaletlerindekullanılanhareketliiğne

ibré

ibret Genelliklebaşagelenkötüolaylardandersçıkarma

ibrét

ibretamiz İbretverici,ibretdolu ibréta:miz ibretiâlem Başkalarınaibret,örnekolma ibrétiâ:lém ibretlik Dersalınacaknitelikteolan ibrétlik ibrik Suveyasıvılariçinyapılan

ucuemziklikapibrik

ibrişim Kalıncabükülmüşipekiplik ibrişim ibtisam Tebessümetmek ibtisa:mibzal Esirgemedenbolbolvermek,

harcamakibzâ:l

icaben İsteristemez,gerekliolarak i:ca:ben


icabet Biremirveyaçağrıyauymak ica:béticab-ı hâl Durumgereği i:ca:bı hâ:licabına bakmak Gereğiniyapmak i:ca:bına bakmakicabında Gerekirse i:ca:bında icap etmek Gerekmek i:ca:bétmékicat Buluş i:ca:ticat etmek Buluşortayakoymak i:cadétmékicaz (Edb.)Azsözleçokşey

anlatmaki:ca:z

icaz Acizbırakmak ica:zicazet İzin,onay ica:zét icazetname İzinbelgesi ica:zétna:mé icbar Zorlamak,zorundabırakmak icba:r İclal Saygıgösterme,ikrametme

gibianlamlarasahipkadınismi

İjlâ:l

icma Birarayagetirme,toplama icma: icmaen İcma-iümmetyoluyla icma:enicmal Kısaltma,özetleme icmâ:licmalen Özetleyerek,kısaca icma:lenicra 1.Musikieserindenotaları

seseçevirmek2.(Huk.)Yerinegetirme,yürütme

icra:

icraat İşler,çalışmalar icraâ:ticrai İcraileilgili icra:~i:içbükey Yüzeyidüzgünvepürüzsüz

çukurbiçimindeolan,obrukiçbükéy

içerik Birşeyiniçindebulunanherşey

içérik

içerlemek İçiniçinkızmakveyaalınmak içerlémék içkin Birşeyiniçindeolan,

mündemiçiçkin

içlenmek Hüzünlenmek içlenmék


içsel İçleilişkili,içeait içsel içselleştirmek Özümsemek içselléştirmék içten Samimi içten içtepi Tepi içtépi içtihadi İçtihatlailgili içtiha:di:içtihat (Huk.)Dinîveyahukuki

konulardaâlimveyauzmanlarınvardığıkanaat

içtihat

içtima Toplanma,birarayagelme içtima: içtimai Toplumsal içtima:~iiçtimaiyat Toplumbilimi içtima:~iya:t içtinap Sakınmak,çekinmek içtina:p idadi (Eskiden)lise ida:di: idam Ölümcezası i:da:midame Devamettirme ida:méidare 1.Yönetme,çekipçevirme

2.Yönetimyeri3.Yetinmek4.Gözyummak

ida:ré

idarehane 1.Birşirketinyönetimyeri2.Matbuattayazıişleriodası

ida:réha:né

idareimaslahat Birişimevcutşartlaragöreyapmak

ida:ré~imaslahat

idareten Geçiciolarak ida:réten idari Yönetimsel ida:ri: iddet (Huk.)Kocasındanayrılan

kadınınyenidenevlenmesiiçinaradangeçmesigerekensüre

iddét

iddia Sav iddi~a:iddianame (Huk.)Savcınınmahkemede

sunduğukanıtlarıiçerenbelgeiddi~ana:mé

ideal Ülkü idé~âl idealist Ülküsününpeşindengiden,

ülkücüidé~âlist


ideoloji Hertürlüdüşüncebiçimi,öğreti

idé~olôji

idil (Edb.)Tabiatveaşkkonularınıişleyenkısaşiirtürü

idil

İdil Şırnak’ınilçesi İdil idman Alıştırma,egzersiz idman idol Örnekalınankimse,rehber idôl idrak Anlayış,sezgi,kavrayış idrâk (idrâ:k-i)idrar Küçükabdest,sidik idrar İdris Kur’an-ıKerim’deismigeçen

birpeygamberİdris

ifa Yerinegetirmek,yapmak i:fa: ifadat İfadeler ifa:da:tifade Anlatım,söyleyiş ifa:déifade-i meram Meramınıanlatmak ifa:de~i méra:mifakat Hastalıktankurtulmak,

iyileşmekanlamındabirkadınismi

ifa:kât

iffet Namus iffétiflah Zordurumdankurtulmak,

rahataermekiflâ:h

iflahı kesilmek Çaresizdüşmek iflâ:hı késilmék iflas 1.(Huk.)Borcunu

ödeyememek,batmak2.Değeriniyitirmek

iflâs

ifna Yoketmek ifna: ifrağ 1.Birşeyibaşkaşeye

çevirme2.Boşaltım

ifra:

ifrat Ölçüyüaşmak,aşırıyagitmek ifrat ifrata kaçmak Çokilerigitmek ifra:ta kaçmakifrat tefrit Olumluileolumsuzbakımdan

enuçnoktalarifrat téfrit


ifraz 1.Birarazininbölünmesi2.Salgı

ifra:z

ifrazat Vücutsalgıları ifra:za:tifrit Masallardageçenkorkunçcin ifrit ifrit etmek Çokkızdırmak ifritétmék ifsat Düzenbozmak,kargaşa ifsa:tifşa Gizlibirşeyiortayadökmek ifşa:ifşaat Gizlişeylerimeydana

çıkarmakmaksadıylayapılanlar

ifşaa:t

ifşa etmek Gizlişeyiyaymak,ortayadökmek,reklametmek

ifşa: étmék

ifta Fetvavermek ifta: iftar Oruçbozmak,ramazan

akşamıyenenyemekiftar

iftariye (iftariyelik)

İftariçinhazırlananyiyecekler

ifta:riyé

iftihar Övünmek iftiha:r iftira Birineasılsızsuçisnatetmek,

karaçalmakiftira:

iftirak Ayrılmak,dağılmak iftira:kiğ Kirmen iyiğbirar Güceniklik,kırgınlık i:bira:riğci İğkullananveyayapankimse iyciiğde (Bot.)Çalıbiçiminde,hoş

kokulu,meyvesişifalıbirağaç

i:dé

iğdiş Burmak,hadımetmek i:dişiğfal etmek 1.(Huk.)Ayartmak

2.Irzageçmeki:fâ:l étmék

iğne 1.Dikişdikmeyeyarayan,ince,ucusivri,birucundaiplikgeçecekdeliğibulunançelikaraç2.Enjektör

iyné


iğrenmek Tiksinmek,nefretetmek i:renmékiğva Azdırma,baştançıkarma i:va:ihale İş,malvb.nibirçokistekli

arasındanenuygunşartlarlakabuledeneverme

iha:lé

ihaleten İhaleyoluyla iha:léteniham 1.Kuruntuyadüşürmek

2.(Edb.)İkianlamagelenbirsözüazkullanılananlamıylakullanmak

i:ha:m

ihanet Hainlik,sadakatsizlik iha:nétihata Kuşatma iha:taihbar Bildirme,haberverme ihba:rihbarat Haberler ihba:ra:tihbari Haberleilgili ihba:ri:ihbarname (Huk.)Habervermekâğıdı,

bildirimihbarna:mé

ihdas Ortayaçıkarma,meydanagetirme

ihda:s

ihkakıhak Birhakkıkurallarınauygunbiçimdeteslimetme

ihka:kıhak

ihlal Bozma,zararverme ihlâlihlal etmek Bozmak,zararvermek ihlâ:l étmékİhlas 1.Saf,içten,samimi

2.Kur’an-ıKerim’degeçenbirsure

İhlâs

ihmal Önemvermeme,savsaklama ihmâlihmalkâr İşlerisavsaklayan,önem

vermeyenihmâlkâr

ihmirar Kızarmak ihmira:rihracat Dışsatım ihra:cat

(ihra:ca:t-ı)ihraç Çıkarma,dışarıyaverme ihra:ç


ihram Hacılarınörtündükleridikişsiz,beyazgiysi

ihram

ihrama girmek Hacveumreibadetiesnasındaihramgiymek

ihra:ma girmék

ihraz Kazanmak,eldeetmek ihra:zihsan İyiliketmek,bağışlamak ihsanihsanen Bağışlayarak ihsa:nenihsanıhümayun Padişahtarafındanyeteneği

veyabaşarısıdolayısıylabirineverilengörev,rütbe,ödül.

ihsa:nıhüma:yun

İhsaniye Afyon’dabirilçe İhsa:niyéihsas 1.Sezdirme,ima

2.Duyumihsa:s

ihsasat Duygular ihsa:sa:tihtar Uyarı,hatırlatma ihta:rihtarname (Huk.)Resmîihtaryazısı ihtarna:méihtida Başkabirdinden

Müslümanlığageçmekihtida:

ihtifal Anmatöreni ihtifâ:l ihtikâr Vurgunculuk ihtikâ:rihtikar Hakirgörmek ihtika:rihtikâren Vurgunculukyoluyla ihtikâ:renihtilaç Çırpınma ihtilâ:çihtilaf Anlaşmazlık,uyuşmazlık ihtilâfihtilal 1.Devrim

2.Karışıklık,düzensizlikihtilâl

ihtilam Uykusırasındarüyagörerekcünüpolmak

ihtilâm

ihtilas Çalma,aşırma ihtilâsihtilat Karışmak ihtilâtihtimal Olasılık,mümkünat ihtimâlihtimalî Olabilirli,belkili ihtima:li:ihtimam Özen ihtimam


ihtiram Saygı ihtiramihtiras Çokgüçlüistek,arzu,tutku ihtirasihtiraz Çekinmek ihtira:zihtisar Sözükısaltma,kısakesme ihtisa:rihtisas 1.Hissetme,duygu

2.Uzmanlıkihtisas

ihtişam Görkem ihtişamihtiva İçinealma,kapsama ihtiva: ihtiyaç Lüzum,gereklilikiçerme ihtiyaç ihtiyar Yaşlı ihtiyarihtiyar Seçme ihtiya:rihtiyari Seçimlik,isteğebağlı ihtiya:ri:ihtiyat 1.Tedbirlidavranma,

sakınma2.Yedek

ihtiyat

ihtiyaten Tedbiren,ileriyidüşünerek ihtiya:tenihtiyati İleriyidüşünerekyapılan ihtiya:ti:ihtiyatkâr İhtiyatlı ihtiyatkâ:rihtizaz Titreşim ihtiza:z ihvan Yakındostlar ihva:nihya Canlandırmak,güçvermek ihya:ihzar Hazırlamak ihza:rihzari Hazırlayıcı ihza:ri:ikab Eziyet ika:bikame Yerinekoyma ika:méikamet Biryerdeoturma ika:métikametgâh Konut ika:métgâ:hikaz Uyarı i:ka:zikbal Bahtaçıklığı,mutluluk ikbâlikbal-i beşer İnsanınmutluluğu ikbâ:li béşerikdam Gayretederekçalışmak ikdamikincil Önembakımındanikinci

derecedegelen,taliikincil


ikircikli 1.İşkilli2.Kararsız

ikircikli

iklim Biryerinuzunyıllarortalamasınadayalıhavadurumu

iklim

ikmal Tamamlama,bütünleme ikmâ:likna İnandırma,razıetme ikna: ikon Bilgisayardakullanılacak

herhangibirprogramısimgeleyenküçükresim

ikon

ikona Hristiyanlarınkiliseveevlerindebulunanİsa,Meryemvemelekfigürleri

ikona

ikra Kur’an-ıKerim’deilkayetinbaşlangıcı,"Allah'ın(cc)adıylaoku"

ikra:

ikrah Tiksinme,iğrenme ikrah ikram 1.Ağırlama

2.Armağanikram

ikramiye 1.Piyangodançıkanparayadahediye2.Çalışanlaramaaşdışındaverilenfazlapara

ikra:miyé

ikrar 1.Söyleme,açıkçabildirme2.Onaylama

ikra:r

ikraz Borçyadaödünçverme ikra:ziksa Giydirme iksa: iksir Mucizevietkileriolansıvı iksir iktibas Ödünçalmak iktibasiktibasen Ödünçalarak iktiba:seniktidar 1.İşyapabilmegücü,erk

2.Yönetimdebulunan,yetkisahibi

iktidar

iktidari İktidarabağlı iktida:ri:iktifa Yetinmek iktifa:


iktisaden Ekonomikolarak iktisa:deniktisadi Ekonomik iktisa:di:iktisadiyat Devletinekonomikdurumu iktisa:diya:tiktisap Kazanma,edinim iktisap iktisap etmek Kazanmak iktisa:bétmékiktisat Ekonomi iktisat iktiza Gereklilik iktiza: iktiza etmek Gerekmek iktiza: étmékilaç Hastalıklarıtedavietmeye

yarayanmaddeilâç

İlah Tanrı,Allah(cc) İlâ:hilahe (Mit.)Tanrıça ilâ:héilahi 1.Tanrıileilgili

2.Makamlıezgiliokunanduailâ:hi:

ilahi Şaşmaveyasitembildirensöz ilâ:hi:ilahiyat Tanrıbilimi ilâ:hiyatilam 1.(Huk.)Davasonucunu

bildirenresmîbelge2.Bildirme

i:lâ:m

ilan Duyuru,duyurma i:lâ:nilanat İlanlar i:lâ:na:tilanen Duyuruyoluyla i:lâ:nenilanıaşk Muhatabınaaşkınıbildirmek i:lâ:nıaşkilan-ı harp Savaşilanı i:lânı hârpilanihaye Sonsuzakadar ilâ:niha:yéilave Ek,katmak ilâ:véilaveten Ekolarak ilâ:vétenilca Zorlama ilca: ilelebet Sonsuzakadar ilélébét ilenç Beddua ilenç ilenmek Bedduaetmek ilenmék


iletişim Duygu,düşünceveyabilgilerinaklagelebilecekhertürlüyollabaşkalarınaaktarılması,bildirişim,haberleşme,komünikasyon

ilétişim

ilga Birşeyinvarlığınıortadankaldırma

ilga:

ilginç İlgiçekiciolan ilginç ilhak Bağlama,ekleme,kendine

katmailhak

ilhak etmek Bağlamak,birşeyikendinekatmak

ilha:kétmék

ilham Esin ilhamilham etmek Esinvermek ilha:métmékİlhan İranMoğollarındahükümdar

anlamınagelenerkekismiİlhan

İlhanlılar EskibirTürkdevleti İlhanlılarilim Bilme,bilim ilim ilinek Birşeyderastlantısalolan

nitelik,arazilinék

ilintili İlişkisi,bağıolan ilintili ilişkin İlgili,bağlı ilişkin ilke Temeldüşünce,prensip ilkéilkel Eskiyeait,iptidai,primitif ilkel ilkten İlkönce ilkten illa Herhâlde,mutlaka illâ: illâki İlla illâ:kiillallah Usanç,bıkkınlıkifadeeden

sözillâllah

ille İlla illé illegal (Huk.)Yasadışı illégâlillet 1.Hastalık

2.Sebepillét

illiyet (Huk.)Nedensellik illiyét


illüstrasyon Resimleme,çizim illüstrasyon illüzyon Gözbağı,gözyanılması illüzyon illüzyonist Gözbağcı,sihirbaz illüzyonist ilm-el yakin Bilimselyollardanbilgi

sahibiolmailmel yaki:n

ilmî Bilimsel ilmi:ilmiahlak Törebilimi ilmiahlâkilmihâl İslamdinininkurallarını

öğretmekiçinyazılmışkitapilmihâ:l

ilmik İlmek ilmik ilm-i kelam Kur’an-ıKerim’in

hükümleriniaçıklayanveyorumlayanbilim

ilmi kélâ:m

ilm-i mana Güzelsözsöylemebilgisi ilmi ma:nâ:ilm-i nücum Astrolojibilimi ilmi nücu:milm-i tabii Doğabilimi ilmi tabii:ilmiye Dinişleriyleilgiliçalışanların

mensupolduğusınıfilmiyé

ilmühaber 1.(Huk.)Birininyer,hâl,medenidurumvb.gösterenresmîbelge.2.Birşeyinteslimalındığınıgösterenbelge,alındıkâğıdı.

ilmühaber

iltibas Andırışma,benzetmedenkaynaklanankarıştırma

iltiba:s

iltica Sığınma iltica:iltifat 1.Birinegüleryüzgösterme,

hatırınısorma,tatlıdavranma2.İlgigösterme,rağbetetme3.Yüzünüçevirerekbakma

iltifat

iltifatkâr Güleryüzlüdavranan,hatırsoran

iltifatkâ:r

iltihabi Yangılı,iltihaplı iltiha:bi:iltihak Katılmak iltiha:k


iltihap Yangı,şişkinlik,kızarıklık iltihapiltimas (Huk.)Yasavekurallara

aykırışekildebirinearkaçıkma,kayırma

iltimas

iltimas etmek (veya geçmek)

Birinikayırmak iltima:sétmék (geçmek)

iltisak Kavuşma,birleşme iltisakiltisaki Bitişken iltisa:ki:iltizam 1.Kayırma,birtarafıtutma

2.Gereklibulma3.Kesenek

iltizam

İlyas Kur’an-ıKerim’deismigeçenbirpeygamber

İlyas

ilzam etmek Susturmak ilza:métmékim İşaret,iz im

ima etmek Dolaylıyoldansöylemek,anıştırmak

i:ma: étmék

imaj (Edb.)İmge imaj

imajinasyon (Edb.)İmgelem imajinasyonimal Hammaddeyiişleyereküretim

yapmak,yapımi:mâ:l

imalat Üretilenhertürlüşey i:ma:lâ:timalathane Üretimyapılanyer,fabrika,

işyerii:ma:lâtha:né

imale 1.(Edb.)Aruzveznindekısaokunmasıgerekenheceyiölçüyeuydurmakiçinuzunokuma2.Birtarafayatırma,eğme

ima:lé


imam 1.Cemaatenamazkıldırankimse2.Müslümanlıktamezhepkurankimse3.Enöndebulunankimse,önder

imam

imambayıldı Patlıcanveçeşitlisebzelerleyapılanbiryemek

imambayıldı

imame Tespihlerinbaştarafınageçirilenuzuncaparça

ima:mé

imamet İmamlık ima:métİmam-ı Azam 1.Büyükimam

2.EbuHanifeİma:mı A:za:m

iman İnanç,içtengelengüçlüinanç i:ma:nimar Bayındırlık i:ma:rimaret İmarethane ima:rétimarethane Yoksullaraveöğrencilere

yiyecekdağıtmakiçinkurulmuşhayırkurumu,imaret

ima:rétha:né

imbat Yazındenizdenkarayadoğruesenrüzgâr,denizmeltemi

imbat

imbik Damıtıcı imbik imdat Yardımçağrısı,yetişin,

kurtarın…imda:t

imdi Şuhalde,şimdivbanlamlarınagelensöz

imdi

imece Topluca,elbirliğiyleyapılaniş

imécé

imge Zihindetasarlananşey,hayal,imaj

imgé

imgelem Hayalgücü imgélem imha Ortadankaldırmak,yok

etmekimha:

imitasyon Taklit imitasyon


imkân Uygunşart,olanak imkânimkânı yok Kesinlikleolmazanlamındaki

sözimkâ:nı yok

imkânsız Olanaksız imkânsız imla (Dilbil.)Yazım imlâ: immünoloji Bağışıklıkbilimi immünolôjiimparator Birimparatorluğunbaşındaki

kimse,sultanimparator

imparatoriçe İmparatoruneşiveyaimparatorluğunbaşındakikadın

imparatoriçé

implant Dokuekimi implant imrahor Padişahahırlarınaveonlarla

ilgiligereçlerebakmaklagörevlikimse

imrahor

İmrahor İstanbulFatih'tebirmahalle İmrahorİmran Hz.Meryem’inbabası İmra:nimrenmek Gıptaetmek,beğendiği

birşeyinveyadurumunkendisindedeolmasınıistemek

imrenmék

imsak Orucabaşlamazamanı imsak imsakiye Ramazandaimsakvaktinive

namazvakitlerinigösterençizelge

imsa:kiyé

imtidat Uzama,uzanma imtida:t imtihan Sınav imtihanimtina Sakınma,çekinme imtina: imtisal Birörneğegörehareketetme,

uymaimtisâ:l

imtisalen Uyarak imtisâ:lénimtiyaz Ayrıcalık,farklıolma imtiyaz imtizaç Karışabilmek,kaynaşmak,

uyuşmakimtiza:ç


imza Kişiyeözel,elleyapılanvedahaçokresmîbelgelerdekullanılanişaret

imza:

inak Dogma inak inak Boynunasarılma ina:kinal Kendisineinanılankimse inal inam Emanet,vedia inam inan İnanmaişi inan inan İdareetme,yürütme ina:ninanç 1.Birdüşünceyegönülden

bağlıbulunma2.Birineduyulangüven,inanmaduygusu

inanç

inat Ayakdireme inat inayet İyilik,ihsan,lütuf ina:yétinayeten Yardımveiyilikolarak ina:yéteninci İstiridyedeneldeedilen

değerlimadde,takıvesüsobjesi

inci

İncil Hz.İsa’ya(as)indirilenkutsalkitap

İncil

incila 1.Parlama,cilalama2.Meydandaolma,görünme

incilâ:

incizap Çekme,çekilme,kapılma inciza:pindeks Dizin indéks indi Birkimseninkendigörüşüne

dayananindi:

indikatör Gösterge indikatör indinde Birkimseyegöre indindéindirgemek Birşeyikolayveyalın

durumagetirmekindirgémék

indiyat İnsanınkendigörüşveinançlarınadayalısözleri

indiya:t

infak Nafakavererekbaşkasınıgeçindirmek

infak


infaz Birkararıyerinegetirmek,uygulamak

infaz

infial 1.Birineiçerleme,gücenme,kızgınlıkduyma2.Herhangibirşeydenetkilenme.

in�fi~â:l

infilak Güçlübirşekildepatlamak in�filâ:kinfirak Ayrılık in�fira:kinfirat Topluluktanayrıdurmak in�fira:tinfisah Bozulma,dağılma in�fisa:h inhilal Dağılma,parçalanma,

ayrışmainhilâ:l

inhina Eğrilme,bükülme inhina:inhiraf Sapma,başkatarafayönelme inhira:finhisar Tekel,tekbaşınasahipolma inhisa:rİnhisar Bilecik’tebirilçe İnhisarinhitat Çökme,yıkılma,dağılma,

düşmeinhita:t

inidam Yokolma in’ida:minikâs Yansıma,yankı in’ikâ:sinisiyatif 1.Öncecilik,üstünlük

2.Kararvermeyetkisiinisiyatif

inkâr Yadsıma,reddetme,kabuletmeme

inkâ:r

inkılâp Devrim,reform inkılâp (inkılâ:bı)inkıraz Batma,çökme,yokolma inkıra:zinkısam Bölünme,parçalanma inkısa:minkıta Kesinti,kesilme inkıta:inkıyaden Uyarak,boyuneğerek inkıya:deninkıyat(inkıyad)

Boyuneğme,uymaBeş on gün oldu ki, mutâda inkıyâd ile ben / Sabahleyin çıkıvermiştim evden erkenden. ("Küfe",MehmetAkifErsoy)

inkıya:t


inkisar Kırılma,gönülkırgınlığı inkisa:rinkişaf Açılma,meydanaçıkma inkişa:finorganik Cansızvarlık inorganik inovasyon Yenileşim inovasyon insaf Vicdanavemantığadayanan

adaletiñsaf

insafa gelmek Kötü,acımasıztutumdanvazgeçmek

iñsa:fa gelmék

insafsızca Acımadan,vicdansızşekilde iñsafsızca insan Düşünmevekonuşma

yeteneğiolupevrenikavrayıpeşyayabiçimverebilencanlı,Ademoğlu

in�san

insancıl İnsanlailgili,insanseven in�sancıl insan-ı kâmil Güzelhuyvetabiatsahibi,

olguninsanin�sa:nı kâ:mil

insani İnsanca,insanaözgü in�sa:ni:insaniyet İnsanlık in�sa:niyétinsical Dökülme in�sicâ:linsicam Düzgünsözsöylemek in�sica:m insiyak İçgüdü in�siyak insiyaki İçgüdüsel in�siya:ki:inşa 1.Yapma,kurma

2.Düzyazıin�şa:

inşaat Binaveyabaşkabirşeyinyapımı

in�şaat

inşai İnşaatlailgili inşa:~iinşallah “Allah(cc)izinverirse”

anlamındakisözin�şallah

inşat (etmek) (Edb.)Biredebiyateserinigenellikledeşiirisesliokuma

in�şa:détmék

inşirah Gönülaçılması,ferahlık in�şira:h


intak (Edb.)Canlıveyacansızvarlıklarıkişileştirerekkonuşturmasanatı

intak

intan Mikrop,mikrobikhastalık intan intaniye Mikroplabulaşanhastalıklar inta:niyéintegral 1.Parçalardanoluşmuşbütün

2.Türevibilinenfonksiyonintégrâl

intelijans Aydın,seçkin intélijañs interaktif Etkileşimli intéraktif intermezzo Serbestbirbiçimdeyazılmış

olanvekendikendinebirbütünoluşturanmüzikeseri

intermézzo

intern Önhekim intern internet Genelağ internétintiba İzlenim intiba:intibah Uyanış intiba:h intibak Uyum intibak intibak etmek Uymak,alışmak intiba:k étmékintifa Yararlanma intifa:intifada Filistin’dekihalkayaklanması intifa:daintiha Son,sonaermek intiha: intihabat Seçimler intiha:ba:tintihal Aşırma,çalma intihâ:lintihap Seçme intihap intihar Kişininkendihayatınason

vermesiintihar

intikal 1.Biryerdenbaşkabiryeregeçme2.Anlama,kavrayış

intikâl

intikalen İntikalyoluyla intika:lenintikam Öç intikam intisap (etmek) Bağlanma,girme intisap


intişar 1.Yayılma2.Gazetevedergiyayımlama

intişar

intizam Tertip,düzen intizamintizar 1.Beklemek,gözlemek

2.İlençintizar

inzal İnme,indirilme inzâ:linzibat 1.Sıkıdüzen

2.Gözaltındatutma3.Silahlıkuvvetlerdedüzenisağlamaklagörevlier

inzibat

inzimam Katılma,eklenme inzima:m inziva Toplumdanuzaklaşarakkendi

köşesineçekilmekinziva:

inzivaya çekilmek Toplumdankaçıphiçbirşeyleilgilenmeyerektekbaşınayaşamak

inziva:ya çékilmék

ipham (Edb.)Belirsizlik,kapalılık ipham ipotek (Huk.)Tutu ipoték iptal etmek Kaldırma,bozma,geçersiz

kılmaiptâ:létmék

iptida 1.Başlangıç2.Önce,ilk

iptida:

iptidai 1.İlkel2.İlkokul

iptida:~i:

iptila Düşkünlük,tutkunluk iptilâ:iptizal Ayağadüşme,bayağılaşma iptizâ:lirade 1.İstenç

2.Buyrukira:dé

iradi İstençle ira:di:İran Türkiye’nindoğusundabir

ülkeİ:ran

irat Gelirveyagelirgetirenmülk ira:tirca etmek Eskihâlinedöndürmek,geri

çevirmekirca: étmék

irca-i kelam Sözüasılamacagetirmek irca:~i kélâ:m


irdelemek Tetkik,araştırma,inceleme irdélémék İrem Cennettebirköşe İrem irfan Bilme,sezme,kavrama irfanirkilmek Dışsaletkilerlevücudun

anidentepkivermesi,anişaşkınlıkveürperti

irkilmék

irmik Sertbuğdaydaneldeedilen,taneleriiri,glütencezenginun

irmik

irrasyonel Akıldışı,akılcıolmayan irrasyonelirs Kalıtım irs irsal Gönderme irsâ:lirsaliye (Huk.)Gönderibelgesi,

makbuzirsa:liyé

irsî Kalıtımsal irsi:irsiyet Kalıtım irsiyét irşat Doğruyolugösterme irşat irşat etmek Doğruyolugöstermek irşa:détmékirtibat Bağlantı irtibat irtica Gericilik irtica:irticai Gericitutumvedavranış irtica:~i:irtical Doğaç irticâ:lirticalen Doğaçlama irtica:len irtidat Müslümanlıktançıkarak

başkabirdinegeçmeirtida:t

irtifa Yükseklik,yükselti irtifa:irtifaen Yükseklikaçısından irtifa:enirtifak Dayanma irtifakirtihal etmek Ölüm,ölmek irtihâ:l étmékirtikap Gözlemek irtikap irtikâp Kötüişyapmak,yiyicilik irtikâ:pirtisam Resmiçıkması,izdüşüm irtisa:mirtişa (Huk.)Rüşvetalma irtişa:


İsa (as) Kendisineİncil'inindirildiği,Hristiyanlıkdinininpeygamberi

İ:sa:

isabet Hedefitutturmak isa:bétisal Ulaştırma i:sâ:lisale Akıtma isa:léİsevi Hristiyan İ:sévi: İsfendiyar KastamonuveSivasyöreleri İsfendiya:rİshak (as) Kur’an-ıKerim’degeçenbir

peygamberİshak

ishal Suludışkılamak,amel ishâl isilik Sıcaktanmeydanagelen

vücuttakikabarıklıkisilik

isim Ad isim iskalarya Çarmıhlardakihalat

basamaklariskalarya

iskambil Biryüzündesayıveresimlerolanoyunkâğıdı

iskambil

iskân Yurtlandırma,yerleştirme iskâ:n iskandil Suyunderinliğiniölçmekiçin

kullanılanaraçiskandil

iskarpin Ökçelivekonçsuzayakkabı iskarpin iskele Deniztaşıtlarınınkaraya

yanaşmasınaimkânsağlayantahtaveyabetondanyapılmışplatform

iskélé

iskele alabanda Dümenitamamensoltarafaçevirmekomutu

iskélé alabanda

İskender MilattanöncedördüncüyüzyıldayaşamışünlüMakedonyaKralı

İskender

İskendername Ahmedi’ninBüyükİskender’ianlattığıeserininismi

İskenderna:mé

iskonto İndirim iskonto


iskorbüt Cvitaminieksikliğindenkaynaklananbirhastalık

iskorbüt

iskorpit Yakıcıdikenleriolanbirbalıktürü

iskorpit

İslam Hz.Muhammed’in(sav)peygamberiolduğusemavidin

İslâm

İslami İslamdiniyleilgili,onauygunolan

İslâ:mi:

İslamiyet Müslümanlık İslâ:miyétİsmailiye İmamCafer’inbüyükoğlu

İsmail’inkurduğufırkavebufırkayamensupolankimse

İsma:ili:yé

ismen Adıyla,adınısöyleyerek ismen İsmet Dürüstlük,temizlik

anlamlarınagelenisimİsmét

ismetli İsmetsahibi,dürüst ismétli ismetpenah İsmetli ismétpéna:hİsm-i Azam Enbüyükisim,Allah’ın(cc)

99ismindenenbüyükolanıİsmi A:za:m

ism-i fail (Dilbil.)Kendisindenfiil,işçıkankimseninsıfatı

ismi fa:il

ism-i meful (Dilbil.)Failinfiili,kendiüzerinegeçenkelime

ismi méf’û:l

isna Övme,şükretme isna:isnaden Dayanarak isna:denisnat etmek Dayandırmak isna:détmékispari İzmaritgillerdenbirbalık ispari ispat etmek Kanıt,kanıtlama ispa:tétmékispenç Bodurcinstavukvehoroz ispénç ispermeçet Balinalardaneldeedilen

kozmetikmaddesiisperméçét

ispinoz Kısagagalı,renkli,güzelrenklibirkuştürü

ispinoz

ispir Atveyaarabauşağı ispir


İspir Erzurum’unilçesi İspirispirto Alkol ispirto ispiyon Birininyapıpettiğibir

şeyiilgilileresöylemek,gammazlamak

ispiyon

ispritizma Ruhbilim ispritizma İsra 1.Geceleyinyürütme,

gönderme2.Kur’an-ıKerim’degeçenbirsure

İsra:

israf Gereksizpara,mal,zamanvbharcamak,savurganlık

israf

İsrafil Sur'uüfürerekkıyametinkoptuğunubildirecekolanmelek

İsra:fil

İsrail 1.Hz.Yakup’un(as)lakabı2.OrtaDoğu’dakuruluYahudidevleti

İsra:il

israr Sırtutma,gizleme isra:risrar-i esrar Sırlarıngizlenmesi isra:ri ésrarİstanbul DoğuRomaveOsmanlı

İmparatorluğu’nabaşkentliketmiş,tarihineneskişehirlerindenbiri

İstan�bul

İstanbulin Tanzimat’tanMeşrutiyet’ekadarOsmanlı'dakullanılan,yakasıkapalıbirtürerkekceketi.

İstan�bulin

istatistiki İstatistiğedayalı istatistiki:istatistiksel İstatistiğedayalı istatistiksel istavrit Uskumrugillerdenpulsuzve

azkılçıklıbirbalıkistavrit

istavroz Haç istavroz


isteka Bilardooyunundatoplaravurmakiçinkullanılansopa

istéka

İstemi Göktürkdevletininkağanlarından

İstémi:

istemsiz İstemedenyapılan istemsiz istenç İrade istenç istiane Yardımisteme isti~a:né istiap İçinealma,sığdırma isti~â:p

istiap haddi Deniz,karavehavataşıtlarınınyükveyolcumiktarlarınıbelirleyensınır

istiâ:p hâddi

istiare 1.Ödünç,borçveyaeğretialma,ödünçleme2.(Edb.)Birşeyianlatmakiçinonabenzetilenbaşkabirşeyinadınıeğretiolarakkullanma,eğretileme

isti~a:ré

istibdat Hakveözgürlüğüsınırlayan,baskırejimi

istibda:t

istical İvedilik,aceleetme isticâ:l isticvap Sorgulamak isticva:pistida Dilekçe istida:istidaname (Huk.)Resmîbirmakama

yazılandilekçeyazısıistida:na:mé

istidat Yetenek istida:t istidatsız Yeteneksiz istidatsız istidlal Delilleredayanarakçıkarım

yapmakistidlâ:l

istifa Kendiisteğiyleiştenayrılma istifa:istifade etmek Yararlanmak istifadé étmék istifaname (Huk.)İstifadilekçesi istifa:na:méistifçi İstifeden,stokçu istifçi istifham Soru,şüphe istifham istifra Kusma istifra:


istiğfar Tövbeetmek isti:fa:ristiğna 1.Tokgözlülük

2.Nazlanmakisti:na:

istiğrak Dalma,içinegömülme isti:ra:kistihale Biçimdeğiştirme,başkalaşma istiha:léistihare Girişilecekbirişinhayırlı

olupolmadığınırüyadananlamakiçinabdestalıpduaokuyarakuyuma

istiha:ré

istihbar Haber,bilgialma istihba:ristihbarat Yeniöğrenilenbilgiler,

haberler,duyumlaristihba:ra:t

istihdam Birgörevdeveyaiştekullanma

istihdam

istihfaf Küçümseme,horgörme istihfaf istihkak Hakkazanma,hakediş istihkak istihkâm Düşmanakarşısavunma

yapmakamacıyladüzenlenmişyer

istihkâm

istihkar Horgörme,aşağılama istihka:r istihlak Tüketim istihlâkistihraç Çıkarsama istihra:ç istihsal 1.Eldeetme

2.Üretimistihsâ:l

istihza Kinayelibiçimdeyapılanalay istihza: istihzar Hazırlama istihza:r istikamet Doğrultu istika:métistikbal Gelecek istikbâl istikbalen Gelecektekibirzamanda istikba:lenistiklal Bağımsızlık istiklâlistikra Tümevarım istikra:istikrah Tiksinme,iğrenme istikra:h istikrar Kararlılık,dengeliyürütme istikraristikraz Borçlanma istikra:z


istikşafi Keşfetmeye,araştırmayayönelik

istikşa:fi:

istila 1.Birülkeyisilahzoruylaelegeçirme2.Yayılma,sarma

istilâ:

istim İslim,buhargücü istim istimal Kullanma istimâ:l istimbot Çatana istimbot istimdat Yardımisteme istimda:t istimlak (Huk.)Kamulaştırma istimlâkistimrar Süreklilik istimra:ristimzaç Birkişihakkındaaraştırma

yapmakistimza:ç

istinaden Birgörüşveyadurumadayanarak

istina:den

istinaf (Huk.)Davayıbirüstmahkemeyetaşıma

isti:naf

istinat Dayanma,yaslanma istinat istinatgâh Dayanılacak,sığınılacakyer istinatgâ:histinkâf Geridurmak,sakınmak istinkâ:fistinsah Yazmabireserielyazısıyla

kopyalamaistinsa:h

istintaç Sonuççıkarma istinta:ç istintak (Huk.)Sorguyaçekmek istinta:kistirahat Dinlenme istirahât istirdat Gerialma,kurtarma istirdat istirham Merhametdileme,yalvarma istirham istiridye Yassısolungaçlılarsınıfından

denizcanlısı,yumuşakçaistiridyé

istiskal Soğukdavranarakhoşnutsuzluğunubelirtmek

istiskâ:l

istismar İyiniyetikötüyekullanma,sömürme

istismar


istisna Ayrıtutulan,kuraldışı istisna: istisnai Ayrık,benzerlerindenayrılan istisna:~iistişare Danışma istişa:réistitrat Ekolarak,sırasıgelmişken

söylenensözistitra:t

istiva Birdençokşeyinbirbirineeşitvedenkolması

istiva:

isyan Başkaldırı isya:nisyankâr İsyaneden,başkaldırıcı isyankâ:rişar Yazıilebildirme işa:r işaret İz,gösterge işa:rét işari oy Herkesingöreceğişekilde,

açıkoyişa:ri: oy

işbu Özelliklebu işbu işgal Elegeçirme,alıkoyma işgâ:lişgaliye İşgaledilenyereödenenücret

veyavergiişga:liyé

işgüder Maslahatgüzar işgüder

işgüzar Gereksizkenkendinigöstermekamacıylaişekarışankişi

işgüzar

işkâl Zorlaştırma işkâ:lişkembe Gevişgetirenlerinilkveen

büyükmidebölümüişkembé

işkence Maddimanevieziyet işkencéişkillenmek İşkillidurumagelmek,

pirelenmekişkillenmék

işlevsel İşlevgören,fonksiyonel işlévsel işmar El,gözveyabaşileyapılan

işaretişmar

işporta Açıktaçalışan,seyyarsatıcı işporta işret İçkimeclisi işrét işteş Birlikte,ortaklaşayapılan iştéş


iştigal Birişleilgilenme,meşgulolma

iştigâ:l

iştiha İştah iştiha:iştihar Şöhret,namsalma iştiha:riştikak 1.Yarılmışbirşeyinbir

bölümünüalma2.(Edb.)Aynıköktengelenkelimeleribiraradakullanmasanatı

iştikak

iştirak Ortaklık iştirâk (iştira:k-i) iştiyak Aşırıistek,özleyiş iştiyak işve Naz,eda,cilve işvé işvebaz Edalı,cilveli işvébazita Verme,ödeme i:ta:itaat Boyuneğme ita:ât itaatkâr İtaateden ita:âtkâ:ritalik Eğikyazı italik itfaiye Yangınsöndürmekuruluşuve

aracıitfa:~iyé

ithaf Birininadınasunma,onaarmağanetme

ithaf

ithafen İthafyoluyla itha:fenithafname İthafyazısı ithafna:méithal 1.İçinealma

2.Başkaülkedenalınanmalithâl

ithalat Dışalım itha:lâ:titham Suçlama itham itibar Saygınlık i:tiba:r itibaren -denbaşlayarak i:tiba:renitibarıyla Bakımından,-densayılarak i:tiba:rıylaitibari Öylefarzedilen,varsayılan,

fiktifi:tiba:ri:

itidal Ölçülü,ılımlıolmak i:tidâ:l itikadi İnançlailgiliolan i:tika:di:


itikâf Dışarıdankendinisoyutlayarak,ibadetlemeşgulolmak

i:tikâ:f

itikat İnanma,inanç i:tika:titila Yücelme,yükselme i:tilâ:itilaf Anlaşma,uyuşma i:tilâf itimat Güven,emniyet i:timat itina Özen i:tina: itiraf etmek Gerçeğisaklamaktan

vazgeçipsöylemeki:tira:fétmék

itiraz Birşeyekarşıçıkma i:tira:z itiyat Alışkanlık i:tiya:titizar Özürdilemek i:tiza:r

itlaf Öldürme,yoketme(Hayvanlariçin)

itlâ:f

itmam Tamamlamak itma:m

itminan Güvenme,inanma itmina:n

ittifak Anlaşma,bağlaşma ittifak

ittihat Birleşme ittihat

ittihat-ı İslam İslambirliği ittiha:dı İslâ:m

ittihat-ı umumi Toplumunbirliği ittiha:dı umu:mi:

İttihat ve Terakki Osmanlı’nın2.Meşrutiyetdönemindekurulanparti

İttihat ve Térakki:

ittihaz Sayma,tutma ittiha:z

ittisal Bitişme ittisâ:l

ittiza Alçakgönüllülük ittiza:

ivaz Karşılık,ödün iva:z


ivecen Aceleci ivécen

ivedi Acele ivédi

iyelik Sahiplik iyélik

iyon Biratomveyabiratomgrubundanoluşmuşelektrikyüklüparçacık

iyon

iyot Doğadaençokdenizlerdebulunankatıbirelement

iyot

izabe Madenlerineritilmesindekullanılanfırın

iza:bé

izaç Rahatsızetme,bunaltma iza:ç

izafe Birşeyeveyabirinebağlama,yakıştırma

iza:fé

izafet Görelik iza:fét

izafeten İlişkikurularak,maledilerek iza:féten

izafi Göreceli iza:fi:

izafiyet Görelilik iza:fiyét

izah Açıklama i:za:h

izahat Açıklamalar i:za:hat

izahname Açıklamametni i:za:hna:mé

izale Yoketme,giderme iza:lé

izam 1.Birinigönderme,yollama2.Büyütme,abartma

i:za:m

izan Anlayışyeteneği iza:n

izbandut Korkusaçaniriyarıadam izbandut

izbe Loş,basıkvekaranlıkyer izbé


izdiham Kalabalık,yığılma izdiham

izdivaç Evlenme izdivaç

izhar Açığavurma,gösterme izha:r

izmarit 1.Pulluvekılçıklıbirtürbalık2.İçilmişsigaraartığı

izmarit

izmihlal Yıkılma,çökmeEbediyen sana yok, ırkıma yok izmihlal ("İstiklalMarşı",MehmetAkifErsoy)

izmihlâ:l

izninizle "Müsaadeederseniz"anlamındakisöz

izninizlé

izolasyon Yalıtım izolâsyon

izole Yalıtılmış izolé

izzet Yücelik,büyüklükgibianlamlaragelenisim

izzét

izzetinefis Kişininkendineverdiğideğer,özsaygı

izzétinéfis

izzetüikbal Saygınlık izzétüikbâl

izzetüikram Ağırlama izzétüikram



Jjaguar Kedigillerden,iribeneklibir

türyırtıcıhayvanjagu~ar

jakar Herçözgüipliğininbaşlıbaşınahareketettiğimekanikdokumatezgâhıvebutezgâhtadokunmuşkarmaşıkdesenlikumaş

jakar

jakarlı Jakarlayapılan jakarlı jakoben 1.Fransa’daAzizDominicus

tarikatınabağlırahipverahibeler2.Tepedeninmeci.

jakoben

jakuzi Sağlıkhavuzu jakuzi Jale 1.Çiy

2.KadınismiJa:lé

jaledar Çiğdüşmüş ja:léda:rjaluzi Şeritperde jalûzi jambon Tuzlanıpisetutularak

hazırlanmışdomuzbuduveyakolu.

jambon

jandarma Devletinyurtiçindenizamısağlamaklagörevlisilahlıaskerîkuvvetleri

jandarma

janjanlı Yanardöner janjanlı janr Tür,tarz janr Japon Japonyahalkındanveyabu

halkınsoyundanolankimseJapon

jargon Birmesleğeveyagrubaözeldil,sözdağarcığı

jargon

jarse Esnekdokunmuşipekliveyayünlübirkumaş

jarsé


jartiyer Çoraplarıdizinaltındaveyaüstündetutmayayarayanlastiklibağ

jartiyer

jel Jölekıvamındakrem jel jelatin 1.Hayvanlarınkemik,

kıkırdakvb.dokularındanveyabitkiselyosunlardaneldeedilensaydam,renksiz,kokusuzbirmadde2.Ambalajiçinkullanılanince,parlakbirmadde

jélâtin

jenerasyon Nesil,kuşak jénérasyon

jeneratör Üreteç jénératörjenerik Tanıtmayazısıyadafilmi jénérik jeolog Yerbilimci jé~olôg

jeoloji Yerbilimi je~olôji

jeotermal Yeraltındankaynayansıcaksu

jé~otermâl

jest 1.Bedendiliileyapılanistemliveyaistemsizhareket2.Birinekarşıiyidavranmak

jést

jeton Gişelerde,telefonvetürlüoyunlardaparayerinekullanılanküçük,metalveyaplastiknesne

jéton

jikle Motorlutaşıtlarınyüksekdevirdeçalışmasıiçinfazlabenzinakışınısağlayanalet

jiklé

jilet İnceçeliktenyapılmış,ikiyanıkeskintıraşbıçağı

jilét

jimnastik Vücutegzersizi,idman jimnastik jinekolog Kadınhastalıklarıdoktoru jinékolôg


joker 1.Bazıkâğıtveyataşoyunlarındaistenenkartınveyataşınyerinekonabilenkart2.Herişeyarayan(kimse)

joker

jokey Yarışatlarınabinen,yetenekleribuamacagöregeliştirilmişkimse

jokéy

jonglör Hokkabaz jon�glörjöle 1.Meyvesuyundanelde

edilmişşekerleme2.Etsuyununsoğuduktansonrakikıvamalmışşekli3.Saçabiçimvermektekullanılanyapışkanmadde

jölé

Jöntürk Osmanlıİmparatorluğu’nunsonzamanlarındakurulan“YeniOsmanlılar”derneğininüyeleri

Jöntürk

jurnal 1.İhbaretmek2.Günlük

jurnâl

jübile 1.Evliliğinellinciyılındadüzenlenenkutlamaşenliği2.Birsanatveyaspordalındauzunsüreçalışanlarınonurunadüzenlenenkutlamatöreni

jübilé

Jülide "Dağınıksaçlar"anlamınagelenbirkadınismi

Jüli:dé

Jüpiter Enbüyükgezegen,Erendiz Jüpiter jüri Seçicilerkurulu jüri



Kkaba 1.Özensiz,sakil,incekarşıtı

2.Terbiyesiz,görgüsüzkimsekaba

kabâ Cübbe,kaftan kaba:kabahat Çirkinhareket,kusur kabahât Kâbe Mekke’deMüslümanların

kıblesi,HacveUmre’detavafedilenkutsalmekân,Beytullah

Kâ:bé

Kâbe-i Muazzama

Kâbe’yeverilenbirisim Kâ:bé~i Muazzama

kabız Zorveağrılıdışkılama,ishalkarşıtı

kabız

kabil Mümkün ka:bilKabil Afganistan’ınbaşkenti Kâ:bilkabil Tür,çeşit kabi:lkabile Boy kabi:lékabiliyet Yetenek ka:biliyétkabine Bakanlarkurulu kabiné kabir Mezar kabir kabir azabı İslaminancınagöreöldükten

sonrakabirdeçekilenazap,sıkıntı

kabir aza:bı

kablelmilat Milattanönce kablélmi:lâ:tkablel vuku Olmadanönce kablélvuku:kablet tarih Tarihöncesi kablét ta:rihkablo Elektrikiletenveüzeri

yalıtımlıtelkablo

kabotaj Birülkeniniskeleveyalimanlarıarasındagemiişletmeişi

kabotaj

kabristan Mezarlık kabristan kabul Razıolma,onaylama kabû:l


kâbus Karabasan kâ:buskabz Tutmak,saklamak kabz kabza Silah,kılıçvb.şeylerde

tutulacakyer,tutak,sapkabza

kabzımal Sebzemeyvetoptancısı,komisyoncusu

kabzımal

kadastro Birülkedekiherçeşitarazivemülkyerinin,alanının,sınırlarınınvedeğerlerinindevleteliylebelirlenipplanabağlanmasıişi

kadastro

kadavra Tıpçılarınüzerindeçalıştığıölüinsanbedeni

kadavra

kadeh İçkibardağı kadéh kadem Ayak

Kadem kadem gece teşrifi naili o mehin / cihan cihan elem-i intizara değmez mi (“Gazel”,Naili)

kadém

kademe Basamak,aşama kadémé kademgâh Tuvalet,ayakyolu kadémgâ:hkademhane Tuvalet kadémha:né kader Alınyazısı,yazgı kader kaderiye Kaderanlayışınıinkârederek

insanlarıniradevehareketözgürlüklerininbulunduğunuilerisürenİslamfelsefesi

kadériyé

kadife Yüzeyibelirliuzunluktabırakılmışhammaddelifleriylekaplı,parlak,yumuşakkumaş

kadifé

kadim Eski,ezeli kadi:mkadir Değer,itibar kadir kadir Kudretli ka:dir Kadiri Kadiriliktarikatinemensup Ka:diri:


Kadirilik AbdülkadirGeylaniHz.'ninkurucusuolduğutarikat

Ka:diri:lik

Kadiriye Kadirilik Ka:diriyé Kadirli Osmaniye’ninilçesi Kadirli kadirşinas Değerbilir kadirşinas kadit 1.Çokzayıf

2.İskelet3.Güneştekurutulmuşet

kadit

kadük Eskimiş,öneminiyitirmiş kadük kafadar Aynıveyabenzergörüşe

sahip,kafadengikafadar

kafe Yiyecekiçeceksatılan,oturmayamüsaityer,dükkân

kafé

kafein Sinirleriuyarıcıvemetabolizmayıhızlandırıcıetkiyesahipmadde

kafé~in

kafes 1.Hayvanlariçinaralıklıtel,metalveyaağaççubuklardanyapılmıştaşınabilirbölme2.Çaprazçubuklarlavearalıklıolarakyapılmış,pencereleretakılansiper

kafés

kafeterya Çay,kahveağırlıklıolmaküzereyiyecekveiçeceksatılanyer

kaféterya

kâffesi Tamam,bütün,hepsi kâffési kâfi Yeterli kâ:fi:kafile Birliktehareketedentopluluk ka:filékâfir Tanrı'nınvarlığınıvebirliğini

inkâredenkimse,küfürehlikâ:fir

kâfiristan Kâfirlerinyaşadığıyer kâ:firistan kâfirun 1.Tanrıtanımazlar,kâfirler

2.Kur’an-ıKerim’deyeralanbirsure

kâ:firu:n

kafiye (Edb.)Uyak ka:fiyé


kaftan Genellikleipektenyapılma,uzunvesüslügiysi

kaftan

kâfur Hastalıklardadakullanılangüzelkokulubirbitki

kâ:fur

kâfuri Kâfurdanyapılma kâ:furi:kâgir Taşveyatuğladanyapılanev kâ:girkağan Türkdevletlerindehakan,

hükümdarka:n

kâğıt Ağaçveyaçeşitlimaddelerdenyapılan,üzerineyazıyazılannesne

kâ:t

Kâğıthane İstanbul’unbirilçesi Kâ:tha:néKağızman Kars’ınilçesi Ka~ızman kağnı İkiveyadörttekerlekli,

dingilitekerleklebirliktedönenöküzarabası

ka:nı

kağşamak Eskimek,dağılmak ka:şamakkâh Arasıra kâhkahhar Kahreden kahha:rkahır 1.Derindenduyulanüzüntü,

pişmanlık2.Yoketme,mahvetme

kahır

kâhin Geleceğibildiğiniiddiaedenkimse

kâ:hin

kâhine Falcıkadın kâ:hinéKahire Mısır’ınbaşkenti Ka:hirékahir ekseriyet Eziciçoğunluk ka:hir éksériyétkahkaha Yüksekseslegülmek kahkaha kahraman Önemlikişi,yiğit,cesur kahramankahrolmak Çoküzülmek kahrolmak Kâhta Adıyaman’dabirilçe Kâhtakahvehane Kahveiçilenyer,kahve kahvéha:nékâhya 1.Çiftliktegörevlikimse

2.Değnekçikâhya:


kaide 1.Kural2.Ayaklık

ka:~idé

kaideten Kuralolarak ka:~idétenkaidevi Kurallailgili ka:~idévi:kail 1.Söyleyen

2.Aklıyatmışka:~il

kaim 1.Birşeyinyerinegeçen2.Ayaktaduran,varolan

ka:~im

kaime 1.Buyruk,ferman2.Kâğıtpara,kayme

ka:~imé

kâin Bulunan kâ:inkâinat Evren kâ:inat kak Meyvelerinkurutulmuşhâli kak kakao (Bot.)Amerika'nınsıcak

bölgelerindeyetişenbirağaçvebuağacınmeyvesininçekirdeğindeneldeedilentoz

kaka~o

kakınç (H.)Öfke,kızgınlık kakın�ç kaknem 1.Çirkin,huysuz

2.Sıskakaknem

kakule (Bot.)Zencefilgillerden,sıcakiklimlerdeyetişengüzelkokulubirbitki

ka:kulé

kâkül Alnadüşensaç,perçem kâ:külkal Madenlerineritilerek

birbirindenayrıştırılmasıkal

kal Söz,laf kâ:lkalantor Gösterişedüşkünzengin

kimsekalantor

kalben Gönüldengelerek kâlben kalbî Yürekten,içten kâlbi:kalbiselim Temizkalpli kâlbisélim


kale Düşmansaldırılarınakarşıgüvenliğisağlamakvesavunmamaksadıylayapılankalınduvarlarasahip,burçlu,mazgallıyapı

kalé

kale almamak Muhatapkabuletmemek kâ:lé almamakkalebent Kaledışınaçıkmamaya

hükümgiyensuçlukalébent

Kalecik Ankara’nınilçesi Kalécik kalem 1.Yazma,çizmevb.işlerde

kullanılançeşitlibiçimlerdearaç2.Resmîkuruluşlardayazıişleriningörüldüğüyer3.Çeşit,tür

kalém

kalem-i mahsus Özelkalem kalémi mahsuskalem-i sülüs Sülüssanatıiçinyapılmış

kalemkalémi sülüs

kalemkâr Tavanveduvarlarakabartmatürüresimleryapansanatçı

kalémkâ:r

kalemkâri Kalemkârınelindençıkmaiş,şekiller

kalémkâ:ri:

kalemkeş Yazar kalémkéş kalemşor Kalemsavaşçısı kalémşor kalemtıraş Kalemaçacağı kalémtıraş kalender 1.Gösterişsizşekilde

yaşayan,alçakgönüllü,ehlidil2.Düzgünkâğıtüretimindekullanılanbirmakine

kalénder

kalenderî (Edb.)Birhalkşiiritürü kaléndéri:Kalenderiye Kalenderliğişiaredinenbir

tarikatKaléndériyé

kaleydoskop Çiçekdürbünü kaléydoskop kalıtım Soyaçekim,irsiyet kalıtım kalıtımsal Soyaçekimyoluylasüren,irsi kalıtımsal


kalibre Ateşlisilahlardaçap kalibrékalifiye Nitelikli kalifiyé kaligrafi Güzelyazısanatı kaligrafi kalite Nitelik kalité kalker Kireçtaşı kalker kallavi 1.Vezirvesadrazamların

giydikleribirtürkavuk2.Çokiri,kocaman.

kallâ:vi:

kalleş Sözündedurmayan kâlléş kalori 1.Isıbirimi

2.Besinlerin,dokulariçindeyanarakvücudunsıcaklıkveenerjisinisağlamadeğerlerinigösterenölçü

kalôri

kalorifer Sıcakhavayı,suveyabuharı,borularladolaştırmakyoluylabiryapınınheryanınıısıtanaraçveyatesisat,radyatör

kalôrifer

kalp Sahte,düzmece kalp kalp Kanpompalamayayarayan,

vücudunenhayatiorganı,yürek

kâlp

kalp akçe Sahtepara kalpakçékalpazan Sahteparabasanveyayan kalpazan kalp etmek Başkabirduruma

dönüştürmekkâlbétmék

kalsiyum Kireçvealçınınbirleşiminegiren,sarımtırakbeyazbirelement

kâlsiyum

kaltaban Yalancı,namussuz,hileci kaltaban


kalubela 1.RuhlaryaratıldığındaAllah’ın(cc)“BensizinRabbinizdeğilmiyim?”sorusunaruhlarınverdikleri“evet”cevabı2.Çokeskizaman

ka:lû:bélâ:

kam Şaman kam kâm Zevk,mutluluk,tat kâ:mkama İkiağzıdakeskin,sivriuçlu

bıçakkama

kâm almak Çokçazevkalmak,keyfiniçıkarmakGülelim oynayalım kâm alalım dünyâdan / Mâ'-i tesnîm içelim çeşme-i nev-peydâdan (“Gazel”,Nedim)

kâ:malmak

kamarot Gemigörevlisi kamarot kamber Sadıkköle kamber kambiyo Ülkeparalarınındeğiştokuşu kambiyo kamelya (Bot.)Büyük,beyaz,pembe

veyakırmızırenkteçiçekleraçan,dayanıklıyapraklıbirbitki,Japongülü

kamélya

kamer Ay kamer kamera Görüntülerinkayda

alınmasınısağlayanaletkaméra

kamerî Aylailgili kaméri:kameriye Çardak kamériyé Kamerun Afrikakıtasındabulunanbir

ülkeKamérun

kamet 1.Boy,endam2.Farznamazdanönceokunaniçezan

ka:mét

kâmil Olgun,ağırbaşlı kâ:mil


Kâmile Kadınismi Kâ:milé kâmilen Tamamıyla,büsbütün kâ:milen kampana Çan kampana kampanya 1.Kültür,politikavb.

alanlardakietkinlikdönemi2.Tüketiciyicezpetmekiçinyapılanindirim

kampañya

kampüs Yerleşke kampüs kamu Birülkeninhalkıveyadevlet

organlarıkamu

kamuflaj Gizleme kamuflâj kamufle Gizlenmiş kamuflékamus (Dilb.)Büyüksözlük ka:muskamusal Kamuileilgili kamusal Kamus-i Türki (Dilb.)ŞemsettinSami’nin

1900’deyayımladığıbüyükTürkçesözlük

Ka:musi Türki:

kamutay TürkiyeBüyükMilletMeclisigenelkurulu

kamutay

kanaat 1.Yetinme,razıolma2.Görüş,düşünce

kanaât

kanaatkâr Azlayetinen,gönlütok kanaâtkâ:rkanalet Küçükkanal kanalét kanalizasyon Lağımsistemi kanalizasyon kanaviçe Elişleriiçinkullanılanseyrek

dokunmuşketenbezivebubezüzerineyapılanişleme

kanaviçé

kandil 1.İçindesıvıbiryağvefitilbulunankaptanoluşmuşaydınlatmaaracı2.Mübarekgece

kandil


kanepe 1.Birkaçkişininoturabileceğigenişliktekoltuk,çekyat2.Genellikleçayvekokteylleriçinhazırlanan,peynir,sucuk,salamvb.şeylerlesüslenençokküçükekmek

kanépé

Kani 1.İnanmış,inanan2.Erkekismi

Ka:ni:

kaniş Uzun,kıvırcıktüylübircinsköpek

kaniş

kanka Kardeşlikderecesindeyakınolan

kanka

kanon 1.Müzikteartardaduyulanikiveyadahaçoksesinbirbirinisüreklitaklitetmesiyleoluşanbütün2.(Edb.)Bellibirkültürveyazihniyetedayalıeserlerbütünü

kanon

kanser Birorgandakihücrelerinkontrolsüzçoğalmasıvedokularasıçrayarakfelçetmesi,amansızhastalık

kanser

kanserojen Kanseryapıcışey kansérojen kantar Tartı kantar kantariye Çarşıpazarürünleri

satanlardanalınantartıvergikanta:riyé

kantitatif Nicel kantitatif kantite Nicelik kantitékanun 1.(Huk.)Yasa

2.ÇalgıaletiKanun diye, kanun diye, kanun tepelendi / Bihude figanlar yine, bihude eninler! (“DoksanBeşeDoğru”,TevfikFikret)

ka:nun


kanunen Yasagereği,yasalolarak ka:nu:nenkanuni 1.(Huk.)Yasal

2.Kanuncuka:nu:ni:

kanuniyet (Huk.)Yasaolmagücükazanma

ka:nu:niyét

kanunname (Huk.)Yasakitabı ka:nunna:mékanunuesasi (Huk.)Anayasa ka:nu:nuésa:si:kânunuevvel Aralıkayı kâ:nu:nuévvelkânunusani Ocakayı kâ:nu:nusa:nikaos Büyükkargaşave

uyumsuzlukka~os

kapasite Kapsamagücü kapasité kapitalizm Anamalcılık kapitalizm kapitone Pamukveyayündenmamul

birkumaşçeşidivebukumaştanyapılanürün

kapitoné

kapitülasyon Yabancılaratanınanimtiyaz kapitülâsyon kaplumbağa Sertkemiksibirkabuğun

içindeyaşayan,sondereceağırhareketedenbirsürüngen

kaplumba:

kapora Güvenmelik kapora kaporta Otomobilkaputu kaporta kapris Değişenistek,huysuzluk kapris kapsül 1.İlaçların,kolayyutulmak

üzereiçinekonulduğu,ilacınyapısınıetkilemeyenjelatindenkap2.Laboratuvarlardakullanılanyarımkürebiçimindekikap

kapsül

kaptanıderya Osmanlı’dadenizkuvvetlerikomutanı

kapta:nıderya:

kapuçino Kremalıvesütlüİtalyankahvesi

kapuçino

kapuska Lahanayemeği kapuska


kaput 1.Askerpaltosu2.Otomobil,kamyonvb.motorlutaşıtlardamotoruörtenaçılırkapanırbiçimdekikapak

kaput

kapüşon Başlık kapüşon kar (Coğ.)Atmosferdekisu

buharınınyoğunlaşmasıylaoluşanveyeryüzünebeyazvehafifbillurlarbiçimindedonarakdüşensubuharı

kar

kâr 1.Parakazancı2.Fayda

kâr

kara Siyah kara karabet Yakınlık kara:bétkarabiber (Bot.)Zeytinsi,meyvelerinin

taneleriyuvarlak,yapraklarıkalpbiçiminde,tırmanıcıbirbitki

karabiber

karaciğer Karınboşluğununsağüstbölgesindebulunan,ödsalgılayan,şekerdepolayan,iri,açıkkahverengiorgan

karaci~er

karafa Uzunvekulpsuzküçükrakısürahisi

karafa

karafaki Uzunvekulpsuzküçükrakısürahisi,karafa

karafaki

Karagöz 1.İzmaritgillerdenbirbalıkçeşidi2.GelenekselTürkgölgeoyunu

Karagöz

karahindiba (Bot.)Uzunvedişliyapraklı,çiçeklerisarıvekömeçbiçimindebirbitki

karahindiba:

karahumma Tifo karahumma:karakter 1.Ayırtediciözellik

2.Seciyekarakter


karalahana Koyuyeşilyapraklılahana karalâhana karambol Karışıklık,kargaşa karambôl karamela Karamel karamélâ Karamürsel Kocaeli’ninilçesi Karamürselkarantina Hastalıkyaymaihtimali

olanlarınözelbiryerdetecritedilmesi

karantina

karargâh Birbirlikveyakurumun,kumandanileyardımcışubevebölümlerindenoluşankuruluş

karargâh

kararname (Huk.)Bakanlarkurulununcumhurbaşkanınınonayınasunduğukararbelgesi

kararna:mé

karate Japondövüşsanatı karaté karbondioksit Renksiz,kokusuzgazlardan karbondioksit karbüratör Patlamalımotorlarda

akaryakıtıbuharlaştırıphavailekarışmasınısağlayancihaz

karbüratör

kardinal Başpapaz kardinâl kardiyoloji Kalphastalıklarıylailgilitıp

dalıkardiyolôji

karekök Karesiverilenbirsayıyaeşitolansayı

karékök

kargı 1.Kamış,saz2.Mızrak

kargı

kargış Beddua,ilenme kargışkârgir Kâgir kârgir kargo 1.Biryerdenbiryereyük

veyapostataşıyanşirket2.Buşirketintaşıdığıyükveyaposta.

kargo

kâr-ı kadim Modasıgeçmişolaniş kâ:rı kadi:m


kari OkurKari, bu kitabın gecesinde / Mehtabı seninçün yere serdim. (“Karie”,AhmetHaşim)

ka:ri:

karides Denizlerdevatatlısudayaşayan,etiyenen,kabuklubirhayvan

karidés

kariha Düşüncegücü kari:hakarikatürist Karikatürçizen karikatüristkarin Yakın kari:nkarine Karışıkdurumuçözmeye

yarayanipucu,izkari:né

Kariye İstanbulEdirnekapı'da,aynıadlaeskidenmüzeolanbircamininbulunduğumahalle

Ka:riyé

kariyer Meslekiuzmanlaşma,başarı kariyerkarnabahar (Bot.)Turpgillerden,çiçekleri

etlivetaneciklibirgörünüşteolan,yapraklarılahanayaprağınabenzeyenbitki

karnabahar

karnaval Şenlik karnaval karoser Otomobilde,mekanizmayı

oluşturanmotor,makine,tekerlek,şasivb.bölümlerindışındakalan,görünendışbölüm

karoser

kartel Sermayesahiplerininaralarındakidayanışmabirliği

kartel

kartezyen Dekartçı kartézyen Karun Kur’an-ıKerim'de

kendisindençokzenginolaraksözedilenvebütünmalvarlığıbirandayokolankişi

Ka:run

kâr ü bar İşgüç,kazanç kâ:rü ba:r


karye Köy karyé karyola Üzerineyatakkonanev

eşyasıkaryola

kasaba Kırsalözellikleriniyitirmemişolanyerleşimmerkezi,belde

kasaba

kasaphane Kesimevi,mezbaha kasapha:nékasatura Süngügibitüfeğinnamlusu

ucunatakılanveyabelkayışınaasılıolaraktaşınanbirbıçaktürü

kasatura

kasavet Üzüntü,kaygı kasa:vétkasda makrun Bellibiramaçlayapılan,

kasıtlıkasda makru:n

kâse Derinçanak kâ:sékâseifağfur Çinporselenindenyapılan

çanakkâ:se~ifa:fu:r

kasem Yemin,ant kasém kasım Onbirinciay kasım Kasım Bölen,paylaştırananlamında

erkekismiKa:sım

kasımpatı (Bot.)Sonbahardankışadeğinaçanbirsüsbitkisi,krizantem

kasımpatı

kasır Köşk kasır kaside (Edb.)Büyükleriövmek

maksadıylayazılandivanşiiritürü

kasi:dé

kasidehan Kasideokuyankimse kasi:déha:nkasir Kısa kasi:rkasis Engelleyici kasis kasiyer Mağazadakasayabakan

görevlikasiyer

kasket Dahaçokerkekleringiydiğisiperlibaşlık

kaskét


kasko Taşınırtaşınmazmallarınuğrayacağızararıkarşılamayayöneliksigorta

kasko

kasr-i cennet Cennetköşkü kasri cénnét kast Ayrıcalıklarbakımından

yukarıdanaşağıyadoğrukesinölçülerlesınırlanmışbulunantoplumsalsınıflarınherbiri

kast

Kastamonu Türkiye’ninKaradenizbölgesindebirşehir

Kastamonu

kasten (Huk.)Taammüden,bileisteye

kasten

kastetmek Amaçlamak,demekistemek kastétmék kasti Bileisteye,özellikle kasti:kasvet Sıkıntı,içsıkıntısı kasvét kaşağı Hayvanlarıtımaretmekiçin

kullanılanaletkaşa~ı

kâşane Büyükvesüslüköşk,saray kâ:şa:nékâşif Keşfeden,bulucu kâ:şifkat 1.Tabaka

2.Apartmandairesikat

kat’a Asla kât’akatafalk Önündengeçilerekkendisine

saygıgösterilmekistenenölününtabutununkonulmasıiçinyapılmışyüksekyer

katafalk

katakulli (Ar.)Hile,düzen katakullikatalitik 1.Katalizniteliğindeolan

2.Katalitiksobakatalitik

katalizör Katalitiketkiyesebepolanmadde

katalizör

katalog Kitapveyayınlistesi,fihrist katalog katar Ençoktrenleriçinkullanılan

dizihalindekitaşıtlarkatar


Katar Arapyarımadasındayeralanbirülke

Katar

katarakt Gözrahatsızlığı,perde katarakt katastrof Yıkım,felaket,son katastrofkatedral Başkilise katédrâlkategori Aralarındaherhangibir

bakımdanilgiveyabenzerlikbulunanşeylerintamamı,grup

katégori

katetmek 1.Kesmek,bölmek2.Geçmek,yolalmak

kâtétmék

katışık Karışık katışık kati Kesin kat’i: kâtibe Kadınyazman,sekreter kâ:tibékâtibiadil (Huk.)Noter kâ:tibia:dilkâtib-i umumi Genelsekreter kâ:tibi umu:mi:katil Katletme,cinaieylem katil katil Katleden,cani ka:tilkâtip Yazıcı,yazman kâ:tipkatiyen Kesinlikle,hiçbirzaman kati:yen katiyet Kesinlik kati:yétkatletmek Öldürmek katlétmékkatliam Topluöldürme,kıyım katli~a:m katmer 1.Herbirkat

2.Birbörektürükatmer

katre Damla katré katrilyon Trilyonunbinkatıolansayı katrilyon kauçuk (Bot.)Lastikağacıveondan

eldeedilenürünka~uçuk

kavaf Ucuzayakkabı,cüzdanvbyapankimse

kavaf

kavafiye Kavafürünleri kava:fiyékavait Kurallar kava:~itkavanin (Huk.)Kanunlar kava:nin


kavanoz Plastik,camvb.maddelerdenyapılmışağzıgeniş,çeşitliboylardakap

kavanoz

kavas Elçilikveyakonsolosluklardagörevyapanhizmetli

kavas

kavi Dayanıklı,sağlam kavi:kavil Söz kavil kavilleşmek Sözleşmek kavilléşmékkavim Dil,din,kültürortaklığı

bulunaninsantopluluğukavim

kavis Eğmeç kavis kavlak Kabuğudökülmüş kavlak kavlen Sözle kavlen kavlince Sözünebakarak kavlincé kavmî Etnik kavmi: kavmiyat Etnografya kavmiya:tkavmiyet 1.Birkavminkendineözgü

özellikleri2.Kavmebağlılık

kavmiyét

kavseyn İkiyay kavséyn kavsî Yayşeklindeolan kavsi: kavs-i kuzah Ebemkuşağı kavsi kuzahkavşak Yollarınbirleşmenoktası kavşak kaydolmak Yazılmak kaydolmak kayd ü şart (Huk.)Sözleşmeşartları kaydü şartKayı OğuzTürklerininyirmidört

boyundanbiriKayı

kayıkhane Kayıklarınçekildiğiyer kayıkha:néKays (Edb.)LeylaveMecnun

hikâyesindekierkekkahraman

Kays

kayser RomaveBizansimparatorlarınaverilenisim

kayser


Kayseri Türkiye’ninOrtaAnadolubölgesindebirşehir

Kayséri

kaytaban Sürü kaytaban kayyum 1.(Huk.)Bellibirmalın

yönetilmesiveyabellibirişinyapılmasıiçingörevlendirilenkimse2.Camihademesi

kayyum

Kayyum Allah’ın(cc)sıfatlarındanbiri,bakiolananlamında

Kayyu:m

kaza 1.Beklenmedikşekildezararauğratanhadise2.Kader3.İlçe

kaza:

Kazablanka Fas’ınmeşhurbirşehri Kazablânkakazaen Kazayla kaza:~enkazai (Huk.)Hükümvermeye

ilişkinolankaza:~i

kazara Kazaile,yanlışlıkla kaza:rakazaz Hamipeğiiplikveibrişim

durumunagetirenkimsekazaz

kazazede Kazageçirmişolan kaza:zédé kazım Kazıişi kazım Kâzım Öfkesinehâkimolan

anlamındakierkekismiKâ:zım

kâzip Yalancı kâ:zipkaziye Önerme,teklif kazi:yé kazulet Kocaman kazulét kazurat Dışkı ka:zu:ra:tkebap Susuzşekildeateştepişirilen

etkébap

kebir Büyük,ulu kébi:r kebire Büyükgünahlar kébi:rékebuter Güvercin kébu:ter


keçe Kabakumaşvebukumaştanyapılanürün

kéçé

keder Dert,tasa,ıstırap kéderkederefza Kederveren kéderéfza: kedi Kedigillerden,genellikle

evcil,küçükhayvankédi

kefal Pullarıçokça,gümüşrenkli,beyazetlibirbalık

kéfâl

kefalet (Huk.)Birininborcunakefilolmak

kéfa:lét

kefaleten (Huk.)Kefaletyoluyla kéfa:léténkefaletname (Huk.)Kefillikbelgesi kefa:létna:mékefaret BirgünahıAllah'a(cc)

bağışlatmakumuduylaverilensadakaveyatutulanoruç

kéfa:rét

kefe Terazininherikigözü kéfé kefen Cenazenindefnedilmesinden

öncesarıldığıbezkéfen

kefere Müslümanolmayanlar kéféré kefil (Huk.)Borçlunun

sorumluluğunuüstlenenkimse

kéfil

kefiye Araplarıngiydiğipüsküllüerkekbaşlığı

kéfiyé

kehanet Gelecektekiolaylarıöncedenbilme,öndeyi

kéha:nét

kehkeşan Samanyolu kéhkéşa:nkehle Bit kéhlé kehribar Süseşyasıyapımında

kullanılan,açıksarıdankızılakadartürlürenklerde,yarısaydam,kolaykırılanvebiryerehızlıcasürtüldüğündehafifcisimlerikendineçekentaş

kéhribar


kekre Tadıacımtırak,ekşimsiveburukolanKekre bir şey var bu havada. / Geçmişle gelecek arasında. / Acıyla sevinç arasında. / Öfkeyle bağış arasında. (“Yarımada”,CemalSüreya)

kékre

kekremsi Tadıbirazkekreolan kékremsi kelalaka (Ar.)“İlgisiyok”anlamında

kullanılansözkelalâ:ka

kelam Söz kélâmKelam-ı Kadim Kur’an-ıKerim Kélâ:mı Kadi:mkelamıkibar Özdeyiş kélâ:mıkiba:rKelamullah Allah’ın(cc)sözü Kélâ:mulla:hkelaynak Birkuştürü kelaynak kelebek Vücudu,kanatlarıince

pullarlavetürlürenklerleörtülü,dörtkanatlı,çoksayıdatürleriolanböcekleringeneladı

kélébék

kelepçe 1.Tutuklularınkaçmasınıönlemekiçinbileklerinetakılan,birzincirletutturulmuşdemirhalka2.Kablo,boruvb.şeyleribiryerebağlıtutmakiçinkullanılanhalkaveyakelebek

kélépçé

kelile Çakal kéli:léKelile ve Dimne (Edb.)Beydeba’nınyazdığı,

meşhurSanskritçemasalkitabı

Kéli:lé ve Dimné

kelimat Kelimeler kélima:tkelime (Dilbil.)Anlamtaşıyanses

birliği,sözcükkélimé


Kelimeişehadet İslam’ınbeşşartındanbiriolansöz:“ŞahitlikederimkiAllah’tan(cc)başkailahyokturveMuhammed(sav)onunkuluveResulüdür”anlamındakutsalibare

Kéliméyişéha:dét

Kelime-i Tevhid LailaheillallahMuhammedünResulullah(Allah’tan(cc)başkailahyoktur,Muhammed(sav)onunResulüdür)

Kéliméyi Tévhi:d

kelimetullah Allah’ın(cc)sözü kélimétulla:hkelle 1.Koyun,kuzuvbküçükbaş

hayvanlarınpişirilmişbaşı2.Baş

kellé

kelli felli Olgun,gösterişlikişi,kerliferli

kelli felli

kem Kötü kem

Kemah Erzincan’ınilçesi Kémah kemakân Eskidenolduğugibi kéma:kâ:n

kemal Olgunluk,yetkinlik kémâ:lkemalat İnsanınolgunluğu kéma:lâ:t

kemaliafiyet Ağıztadı,iştah kémâ:lia:fiyétkemal-i ciddiyet Ciddiyetinsonderecesi kémâ:li ciddiyétKemalist Atatürkçü KémâlistKemaliye Erzincan’dailçe Kémâ:liyékemal-i zevk Zevkinmükemmelhâli kémâ:li zévkKemalizm Atatürkçülük Kémâlizmkeman Dörttelli,yaylıbirçalgı kéman kemane 1.Kemanyayı

2.Birhalkçalgısıkéma:né


kemani Kemançalankimse kéma:ni:kemankeş 1.Kemançalankimse

2.Okçukémankéş

kemençe Üçtelliküçükbirçalgı kémençé kement 1.Hayvanlarıyakalamak

içinkullanılan,ucuilmikli,kayganuzunip2.İdamiçinkullanılanyağlıkayış

kément

kemer 1.Beledolayaraktokailetutturulan,kumaş,deriveyametaldenyapılanbelbağı: 2.Etek,pantolonvb.giysilerinbelegelenbölümü.3.Emniyetkemeri.4.TümsekliKemerburun5.Kemiklerdenoluşanyaybiçimindekiyapı

kémer

Kemer Antalya’nınilçesi Kémer kemha İpeklibirkumaştürü kémha:kemiyet Nicelik kémiyét kem küm Verecekcevap

bulunamadığındasöylenenanlamsızsözler

kem küm

kemlik Kötülük kemlik kemoterapi Kimyasaltedavi kémotérapi kemre 1.Gübre

2.Deridekikirtabakasıkemré

kemter İtibarsız,eksik kemter Kenan Hz.Yakup’unmemleketi,

FilistinbölgesininismiKéna:n

kenar Kıyı,yan kénarkendi Öz,bizzat kén�dikendince Kendinegöre kén�dincé


kene Hayvanlarınderisineyapışanzararlıböcek

kéné

kenef (H.)Tuvalet kénéf kenetlenmek Birbirinebitişmek,biraray

gelmek,destekolmakkénétlenmék

kenevir (Bot.)Sapındakiliflerdenhalat,çuvalvb.kabaörgüleryapılan,ikievciklibirbitki,kendir

kénévir

kent Şehir kent kenz Hazine ken�z kenz-i mahfi Gizlihazine ken�zi mahfi: kepaze Rezil,değersiz képa:zé kepçe Uzunsaplı,yuvarlakve

derincekaşıkképçé

kepenek Çobanlarıngiydiğiuzun,keçedenyapılmışgiysiKim görecek kepenek altında eksiğini / Kapılanırsın boğaz tokluğuna (“Alişim”,RıfatIlgaz)

képénék

kepenk İşyeri,pencere,kapıvb.yerlerikapamakiçinkullanılan,türlübiçimlerdesaclevha,demirveyatahtakanat

képén�k

ker Kuvvet ker kerahet İğrenme,tiksinme kéra:hétkerahet vakti Namazkılmanınmekruh

olduğuvakit,vaktikerahetkéra:hét vakti

keramet Ermişlerinolağanüstüdavranışvedurumları

kéra:mét


kerata 1.Ayakkabıçekeceği2.Çocuklarasöylenensitemsözü

kérata

Kerbela Hz.Hüseyin’inşehitedildiğiyer

Kerbélâ:

Kerem 1.Asalet,büyüklük2.Erkekismi

Kérem

keremkâr Keremsahibi,lütfeden kéremkâ:rkereste Tomruklarınboyuna

biçilmesiyleeldeedilenvemarangozluklainşaattakullanılannitelikliağaç

kérésté

kerevet Üzerineşilteserilerekyatmayaveyaoturmayayarayan,duvarabitişik,ayaklarıolan,tahtadansedir

kérévét

kerevit Tatlısuıstakozu kérévit kerhen Tiksinerek,istemeden kerhen kerih Tiksindirici,iğrenç kéri:h Kerim 1.Allah’ın(cc)isimlerinden

2.Soylu,cömertKérim

Kerime 1.Kızevlat2.Kadınismi

Kéri:mé

keriz 1.Çirkef,pislik2.(Ar.)Kumar3.(Ar.)Kolaykandırılankimse,aptal

kériz

kerkenez Leşlebeslenenkızıltüylübirkuştürü

kerkénéz

kermes Kasabaveşehirlerdeçeşitligruplarınyaptığısergivesatış

kermés

kerrake İncesoftanhafifvedarbirüstlük

kerra:ké

kerrat cetveli Çarpımtablosu kerrat cétvéli


kerre Defa,kez,kereBaktım: Konuşurken daha bir kerre güzeldin, / İstanbul'u duydum daha bir kerre sesinde. (“BirTepeden”,YahyaKemalBeyatlı)

kérré

kertenkele Uzunvücutlu,sivrikuyruklu,çevik,böcekçil,küçüksürüngen

kertenkélé

kerteriz Pusulayardımıylabulunduğuyeriölçme

kertériz

kertmek Kenarındançentmek,kertikaçmak

kertmék

kervan Yolcuveticareteşyasıtaşıyanyükhayvanıkatarı

kervan

Kervankıran Çobanyıldızı Kervankırankervansaray Kervanlarınkonakladığıhan kervansaray kesafet Yoğunluk,sıkılık késa:fét kesat Piyasadurgunluğu,işazlığı késat kesbî Sonradankazanılmış késbi: kese kâğıdı İçineeşyakoymayayarayan

kâğıttanyapılmıştorbakésé kâ:dı

kesif Yoğun késif kesir Birbiriminbölündüğüeşit

parçalardanbiriniveyabirkaçınıanlatansayı

késir

kesit Birşeyenlemesineveyaboylamasınakesildiğindeortayaçıkanyüzey

késit

kesre (Dilbil.)Hareke,esre késrékesret Çokluk késrét


kestane 1.(Bot.)Kayıngillerden,ılımaniklimlerdeyetişen,25-30metrekadarboylanabilen,kerestesidoğramacılıktakullanılanbirormanağacı(Castaneasativa)2.Buağacınyenebilenkabuklumeyvesi

késta:né

keş 1.Yağıalınmışsüttenveyayoğurttanyapılanpeynir2.(Ar.)Ayyaş

kéş

Keşan Edirne’ninilçesi Kéşankeşfetmek Varlığıbilinmeyenbirşeyi

bulmakkéşfétmék

keşfî Keşifleilgili kéşfi: Keşfuzzunun KâtipÇelebi’ninünlüeseri Kéşfuzzunu:n keşide 1.Çekiliş

2.Arapçagüzelyazıyazmaşekli

kéşi:dé

keşif Ortayaçıkarma,bulma kéşif keşik Sıra,nöbet kéşik keşiş Rahip kéşiş keşişhane Manastır kéşişha:nékeşişleme Güneydoğuyönündenesen

rüzgârkéşişlémé

keşke Hayıflanmaveyadilekbelirtensöz

kéşké

keşkek İyicedövülmüşbuğdayınetlebirlikteuzunsürekaynatılmasıylayapılanbiryemek

kéşkék

keşki Keşke kéşki keşkül 1.Dervişlerinvedilencilerin

çanağı2.Birçeşitsütlütatlı

kéşkül

keşkülüfukara Keşkül kéşkülüfukara:


keşmekeş Karmaşa,çekişme kéşmékéş Keşmir Hindistan’ınkuzeyindeyer

alanbölgeKéşmir

keşşaf Keşfeden kéşşa:f ketçap Baharatlıdomatessosu kétçap ketebe Kâtipler,yazıcılar kétébé ketebe kaydı Elyazmasıkitaplardayazarın

adınıverdiğiyerkétébé kaydı

ketenpere (Ar.)Dolandırıcılık kétenpéré kethüda Zenginkimselerinvedevlet

büyüklerininbuyruğundaçalışan,onlarınbirtakımişlerinigörenkimse

kéthüda:

ketmetmek Saklamak,gizlitutmak kétmétmék ketum Gizlitutan,ağzısıkı kétum ketumiyet Ağzısıkılık kétu:miyétkevgir Yiyeceklerinsıvılarını

süzmektekullanılanmutfakkabı,süzgeç

kévgir

kevkeb Yıldız kévkéb kevn ü mékân Varlık,kâinat kévnü mékâ:nKevser 1.Maddimaneviçokluk

2.Kur’an-ıKerim’degeçenbirsure3.Cennethavuzu

Kévser

keyfekeder Önemverilmeyen,üzerindedurulmayan

kéyfékéder

keyfî Keyfebağlı,isteğegöre kéyfi:keyfiyet Durum,nitelik kéyfiyét Keyhüsrev Keykavus’untorunuve

meşhurSelçukluhükümdarıKéyhüsrév

keyif Esenlik,rahatlık,afiyet kéyif keyif ehli Keyfine,rahatınadüşkün

kimsekéyif éhli


Keykavus Keykubat’ıntorunuolanmeşhurSelçukluhükümdarı

Kéyka:vus

keza Böylece,böyle kéza: kezalik Keza,budaöyle… kéza:likkezup Yalancı kézu:pkezzap Nitrikasit kézzap kıble Namazdayönelinenyer,

Kâbe'ninbulunduğuyönkıblé

kıblegâh Namazdadikkatealınan,kıbleninbulunduğuyer

kıblégâh

kıblenüma Kıbleyiişaretedenpusula kıblénüma:kıbleteyn İkikıble.Beyt-iMuazzamve

Beyt-iMakdiskıblétéyn

Kıbrısçık Bolu’nunilçesi Kıbrısçık kıdem 1.Birgörevdegeçirilensüre

2.Rütbeceeskilikkıdém

kılıbık Karısınınbaskısıaltındakalanerkek,hanımköylü

kılıbık

kılıç Uzun,düzveyaeğri,ucusivri,birveyaherikiyüzükeskin,kıniçindebeletakılan,çeliktensilah

kılıç

kılık kıyafet Dışgörünüş,kisve kılık kıya:fétkılükal Dedikodu,boşsöz

Aşk imiş ne var ise âlemde, / ilim bir kılükal imiş ancak. ("Kıta",Fuzuli)

kıylüka:l

kımız KısraksütündenyapılanTürkiçkisi

kımız

kınnap İncesicimveyakalıniplik kınnap Kıpçak HazarkıyılarındaXI.-XIII.

asırlardahükümsürenTürkboyu

Kıpçak

Kıpçakça (Dilb.)KıpçakTürkçesi KıpçakçaKıpti Mısırhalkındanolankimse Kıpti:


kıraat Okuma,devamlıvedüzgünokuma

kıraât

kıraathane Kitap,dergi,gazetevbokunankahvehane

kıraâtha:né

kıraç Verimsiz,susuztoprak kıraç kırağı Subuharınınzeminde

donmasıylaoluşanbeyaztabaka

kıra:

kıran 1.Kırmaişiniyapan2.İnsanveyahayvanpopülasyonunubüyükkaybauğratanhastalıkveyaafet3.Dağsırtı,tepe

kıran

kıranta 1.Saçlarıağarmayabaşlamış(erkek)2.İlerlemişyaşınarağmenkendineözengösterenerkek

kıranta

kırat 1.Mücevheratındeğerölçüsü2.Nitelik

kırat

kırba Sukabı,matara kırba kırçıllanmak Ağarmak kırçıllanmak kırım Topluölüm kırım Kırım (Coğ.)AzakDeniziile

KaradenizarasındakibölgeKırım

kırmızı Al kırmızı kırtasiye Defter,kâğıt,kalem,

mürekkepvb.yazıaraçvegereçlerininbütünü

kırta:siyé

kırtıpil Değersiz,yarımyamalak kırtıpil kısas 1.(Huk.)Suçlunun

işlediğisuçunaynısıylacezalandırılması2.Hikâyeler

kısas

kısasa kısas Yapılankötülüğeaynışekildekarşılıkverme,misilleme

kısasa kısas

kısım Bölük,kesim kısım


kıskaç Birşeyitutupsıkıştırmayayarayankerpeten

kıskaç

kısmen Birkısmı kısmen kısmet Nasip,talih kısmét kısm-ı azam Büyükkısmı kısmı a:zamkısmi Yalnızcabirkısmınıiçine

alan,tikelkısmi:

kısrak Dişiat kısrak kıssa İbretlikhikâye kıssa kıssadan hisse Anlatılanolaydanveya

hikâyedenalınacakderskıssadan hissé

kıssahan Hikâyeanlatıcı kıssahan kıstas Ölçüt kıstaskışkırtmak Hareketeyöneltmek,tahrik

etmekkışkırtmak

kışlamak Biryerdekışıgeçirmek kışlamak kıta 1.Anakara

2.Askerîbirlik3.(Edb.)Şiirdedörtlük

kıta

kıta-i arz (Coğ.)Yeryüzü kıtayi arz kıtal Birbiriniöldürme,vuruşma kıtâ:lKıtmir Ashab-ıKehf’inyanındaki

köpeğinismiKıtmir

kıtipiyoz (Ar.)Değersiz,kötü kıtipiyoz kıvam 1.Sıvılarınkoyuluğu

2.Enuygunzamanvedurumkıva:m

kıvanç Övünme,gönenme kıvanç kıyafet Dışgörünüşveonusağlayan

giysikıya:fét


kıyafetname 1.Birülkeninveyabirdönemingiysilerinianlatankitap2.Yüzeveyadışgörünüşebakılarakruhsaldurumuanlamabilgisindensözedenkitap

kıya:fétna:mé

kıyam 1.Ayağakalkma,ayaktadurma2.Ayaklanma3.Ölümdensonradirilipayağakalkma

kıya:m

kıyamet Dünyanınsonu,öldüktensonrabütüninsanlarınmahşerdetoplanıphesabaçekileceğizaman

kıya:mét

kıyas 1.Birtutma2.Karşılaştırma,mukayese3.Örnekseme

kıyas

kıyasen Karşılaştırarak kıya:sen kıyasımukassem İkilem kıya:sımukassem kıyasıya Çokşiddetli,korkunç kıyasıya kıyasi 1.Uygulamavebenzetmeile

eldeedilen2.Kuralagöreyapılmış

kıya:si:

kıymet Değer kıymét kıymetiharbiye Değer,geçerlilik

... Çünkü bu tür eleştirilerin hiç mi hiç “kıymeti harbiyesi” yoktur. (ÇetinAltan)

kıymétiharbiyé

kıymettar Değerli kıymetta:rkıytırık (Ar.)Değersiz,bayağı kıytırık kızcağız Acınılacakveyaşefkat

duyulacakkızkızca:z

kızıl Kırmızı kızıl


Kızılbaş Şiimezhebininbirkolundanolan

Kızılbaş

kibar 1.İnce,nazik2.Soylu

kibar

kibir Gurur,büyüklenme kibir kibrit Birucusürtüldüğündeateş

yakmayayarayantahtaçöpkibrit

kibriya Ululuk,büyüklük kibriya: kifaf Yaşamayayetecekkadarolan

rızıkkifa:f

kifafınefis Yaşamayayetecek,nefsitatminedecekkadar

kifa:fınéfis

kifaflanmak Azşeyleyetinmek kifaflanmak kifayet Yeterliolma,kâfiolma kifa:yétkiler Erzakodası kiler kilise Hristiyanlarınibadetyeri kilisé kilit Anahtar,düğmegibitakılıp

çıkarılabilenbirparçayardımıylaçalışankapatmaaleti

kilit

kilk Kamışkalem kilk kilogram Bingramlıkağırlıkbirimi kilôgram kilometre Binmetrelikuzaklıkbirimi kilômétré kimono Japonlarıngenişkollu,uzun,

millîgiysisikimono

kimya 1.Maddelerintemelbileşenleriniinceleyenbilimdalı2.Üstünözelliklertaşıyan,değerlişeySen kalabalıkta bulup bulup kaybettiğim kimya. / Yokluğun gayri şurdan şuraya geldi ("Ülke",CemalSüreya)

kimya:

kimyager Kimyaileilgilenen,kimyacı kimya:ger


kimyasal Kimyaileilgili kimya:salkimyevi Kimyasal kimyévi: kimyon Kokulubirbaharattürü kimyon kinaye Üstükapalı,dolaylısöz kina:yé kindar Kintutan kindar kinin Kınakınadaneldeedilen

vesıtmanıntedavisindekullanılanbeyazalkaloit

kinin

kira Kullanılanbiraraçyadamülkiçinödenenücret

kira:

kiracı Birşeyikirailetutankimse kira:cıKiril alfabesi (Dilb.)SlavlariçinIX.

yüzyıldaYunanharflerinedayalıolarakdüzenlenmişalfabe

Kiril âlfabési

kirmen Tahtayüneğirmearacı kirmen kirpik Gözkapağınınkenarındaki

kıllarveyabukıllardanherbiri

kirpik

kirve Sünnetçocuğunahamilikyapankişi

kirvé

kispet Yağlıgüreşpehlivanlarınıngiydiğidarpantolon

kispét

kisra Eskidenİranhükümdarlarınaverilenisim

kisra:

kisve Kılıkkıyafet,görünüş kisvé kişioğlu İnsanoğlu,insan kişio:lukişizade Soylu kişiza:dé kişniş (Bot.)Güzelkokulubir

tohum,baharkişniş

Kişver-i Rum Anadolu Kişvéri Ru:mkitabe (Edb.)Yazıt kita:békitabe-i mezar Mezaryazısı kita:béyi mézarkitabe-i seng-i mezar

Mezartaşıyazısı kita:béyi séngi mézar


kitabet 1.(Edb.)Yazmanlık2.Kompozisyon

kita:bét

kitabevi Kitapsatılanyer kitabévi Kitab-ı Bahriye PiriReis’inünlüdenizcilik

kitabıKita:bı Bahriyé

Kitab-ı Mukaddes

Tevrat,Zebur,İncil’inortakismi

Kita:bı Mukaddés

kitabi Kitabadayalı,teorik kita:bi:kitabiyat Bibliyografya kita:biya:tKitabullah Kur’an-ıKerim Kita:bulla:hkitap 1.Ciltliveyaciltsizolarak

birarayagetirilmiş,basılıveyayazılıkâğıtyapraklarınbütünü2.Basılıeser

kitap

kitle 1.İnsantopluluğu,kütle2.Kist

kitlé

kitlesel Kitleyeyönelik kitlésel klaket Çekimtahtası klâkét klakson Korna klâkson klarnet Metalperdeliüflemelibir

çalgıklârnét

klâs 1.Sınıf2.Üstünnitelikli

klâs

klâsik 1.Üzerindençokzamangeçtiğihâldedeğeriniyitirmeyen,türündeörnekolarakgörüleneser2.Alışılmış3.Kökleşik

klâsik

Klasisizm EskiYunan,Romasanatından,edebiyatındankaynaklanan,XVII.yüzyıldaFransa’danyayılansanatveedebiyatçığırı

Klâsisizm

klasman Bölümleme,sınıf,küme klâsman


klasör Kağıtdosyalığı klâsör

kleptomani Sebepsizyerebirşeylerçalmahastalığı

kléptomani

klik Hizip klik klima İklimlendirme klima

klinik Sağlıkmerkezi klinik klişe 1.Metaldenyazıbaskılevhası

2.Basmakalıpsözklişé

klonlamak Kopyalamak klonlamak

klostrofobi Kapalıyerkorkusu klôstrofobi klozet Alafrangatuvalet klôzét koalisyon Farklıgörüştengruplarınbir

arayagelmesiko~alisyon

koçak Yüreklierkek koçak kodes (Ar.)Cezaevi kodés koğuş Hastane,askeriyevb

yerlerdekibüyükyatakhaneko~uş

kokainman Kokainbağımlısı kokainman kokoreç Kuzubağırsağındanyapılan

yemekkokoréç

kokorozlanmak Gözkorkutmak kokorozlanmakkokot Aşüfte kokot kokpit Pilotkabini kokpit kokteyl İçkilerinkarıştırılmasıylaelde

edileniçecekkoktéyl

koleksiyon 1.Özelliklerinegöresınıflandırılmışnesneler,derlem2.Defilelerdesunulanmodellerinbütünü

koléksiyon

kolektif Topluca,ortaklaşa koléktif


kolesterol Kandavebüyükölçüdeöddebulunan,besinlerlealınansterol

koléstérôl

koloni Sömürge kolôni kolonya Çeşitliesanslareklenenhafif

kokulualkollübirmaddekolon�ya

kolonyalizm Sömürgecilik kolôn�yalizm kolye Boyunatakılansüseşyası,

takıkôlyé

kolyoz Uskumrugillerdenbirtürbalık

kôlyoz

kombi Doğalgazlaçalışanısıtmacihazı

kombi

kombinezon Kısavekolsuzkadıniççamaşırı

kombinézon

komedyen Komediicraedensanatçı komédyen komi Garsonyardımcısı,hizmetli komikomiser Üniformalıveyasivilpolis

memurukomiser

komisyon 1.Kurul2.Aracılıkücreti

komisyon

komitacı Siyasibiramacaulaşmakiçinsilahlımücadeleedengizlitoplulukveyaörgütebağlıkimse

komitacı

komite Altkurul komité komodin Karyolanınyanıbaşına

konulanüstümasabiçimindekiküçükdolap

komodin

kompartıman Yolcutrenlerindevagonlarınbölmelerleayrılmışbölümlerindenherbiri

kompartıman

kompetan Uzman kompétan


kompleks 1.Karmaşık,karmaşa2.Benzerişgörenkuruluşveyaticarethanelerinbiraradaolduğuyer

kompléks

kompliman Gönülokşayıcısözvetavır komplimankomposto Bütünveyadilimlerhâlindeki

yaşmeyveninşekerlisuylakaynatılmasıylayapılanbirtatlıtürü

komposto

komprador İşbirlikçi kompradorkomünikasyon İletişim komünikasyonkomünist Kömünizmyanlısı komünistkomünizm Mülkiyeteşitliğinedayalı

yönetimbiçimikomünizm

konçerto Orkestraeşliğindeseslendirilen,sonatformundakimüzikeseri

konçerto

kondisyon Şart,durum kondisyon kondüktör Trenlerdekibiletgörevlisi kondüktör Konevi Konyalı Konévi:konfeksiyon Hazırgiyim konféksiyonkonfeti Maçveyaetkinliklerde

serpilenküçükyuvarlakpulbiçimindekesilmişrenklikâğıtparçaları

konféti

konformist Uymacı konformistkonik Konişeklindeolan konik konjonktür Geçerlidurum konjonktür konsantrasyon Odaklanma koñsantrasyonkonsantre Yoğun koñsantré konsensüs Uzlaşma koñsensüs konsept 1.Kavram

2.Görüş,tarzkoñsépt

konservatuvar Sanatokulu koñsérvatuvar


konsomatris Eğlenceyerlerindemüşteriileilgilenipişyerineparakazandırankadın

koñsomatris

konsorsiyum Şirketlerbirliği koñsorsiyumkonstrüksiyon Yapı koñstrüksiyon konsültasyon Birhastalığatanıkoymak

veyahastalığıtedavietmekamacıylabirdenfazlahekimingörüşalışverişindebulunması

koñsültasyon

kontenjan Birkuruluşunveyabirkimseninseçipalmaktayararlanabileceğisayımiktarı

konténjan

konteyner Taşımalık kontéyner kontör Telefondatoplamkonuşma

süresininkaçbirimolduğunusayısalolarakgösterenaraç

kontör

kontrbas Kemantüründen,enkalınsesliyaylısaz

kontrbas

kontrfile Kesimhayvanlarında,belkemiğindekidikensiçıkıntınınikiyanındabulunanetdilimi

kontrfilé

kontrgerilla Gerillagüçlerinekarşıoluşturulmuşgüç

kontrgérilla

kontrol Denetleme,yoklama kontrôl kontrpiye Sporcununyanılmahareketi kontrpiyékonvansiyonel Anlaşmaileilgili koñvansiyonelKonya İçAnadolu’dabulunanil Kon�ya kooperatif Ortaklarınıngereksinimlerini

uygunşartlardaeldeetmelerinisağlamakamacıylakurulanbirlik

koopératif

koordinasyon Eşgüdüm koordinasyon


kopça Birgiysininikiyanınıbitiştirmeyeyarayanvemetalbirhalkailebirçengeldenoluşanaraç

kopça

kopuz ÜçtelliveozanlarınsıkkullandığıTürksazıEy kopuz ile şeşte / Aslun nedür bu işte (YunusEmre)

kopuz

koreografi 1.Dansadımlarınınkâğıdageçirilmesi2.Defile,müzikligösterivb.gösterilerdekiprogramıngenelhatları

koréografi

koridor Yapılarıniçindebulunanuzun,dargeçit,geçenek

koridor

korner Futboldaköşeatışı korner kornişon Turşuluksalatalık kornişon korse Esnekiçgiysisi korsékortej Alay kortéj kosinüs Tümleraçınınsinüsü kosinüskostak 1.Kibar,yakışıklı

2.Yüreklikostak

kostik Hayvanvebitkidokularınıyakan

kostik

kostüm Sahnedeveyasahnesanatlarındagiyilenkıyafet

kostüm

koşum Arabahayvanınınkayıştakımı

koşum

koton Pamuktanyapılanşey koton kovboy 1.Amerika’dasığırçobanı

2.Gansgsterliğeözenenkişikovboy

kovuşturmak Suçisnatedilenbiriiçinaraştırmavetakibatagirişmek

kovuşturmak

koyak Vadi koyak


kozalak Çamtürüağaçlarınodunsumeyvesi

kozalak

kozmopolit Çokuluslu kozmopolit köftehor Şakaylakarışıkazarlamasözü köftéhor köhne Eski,yıpranmış,bakımsız,

modasıgeçmişköhné

kölemen Eskidenaskersınıfı kölémen körelmek Keskinliğiniyitirmek körelmék Köroğlu Bolu’dayaşamışbirTürk

halkozanıKöro:lu

körük 1.Ateşicanlandırmayayarayanaraç2.Bazıaraçlarınaçılıpkapanabilirüstüstekatlanmışbölümü

körük

köse Sakalıbıyığıçıkmayanerkek kösé Köse Gümüşhane’deilçe Kösé kösele Ayakkabıtabanı,bavul,

çantayapımındakullanılan,büyükbaşhayvanlarınişlenmişderisi

kösélé

kösem Kösemen kösem kösemen 1.Sürününönündengiderek

onakılavuzlukedenkoçveyateke2.Dövüşkenirikoçveyateke

kösémen

kös kös Üzgün,düşüncelibirdurumda

kös kös

kösnü (H.)Şehvet kösnü köşebent 1.Biryerefotoğraf

yapıştırmayayarayan,üçgenbiçimindearkasızamklıküçükkâğıt2.Ldemiri

köşébent


kötek Sopaylaatılandayak köték kraça Küçükistavritbalığı kraça kraker Birtürgevrekvetuzlu

bisküvikraker

kral Kalıtımveyasoylularcaseçilmeyoluyladevletbaşkanı,imparator

kral

kraliçe Kralıneşi,krallığıyönetenkadın,ece

kraliçé

kraliyet Krallık kra:liyétkrampon Özelfutbolayakkabısı krampon krater Yanardağağzı krater kravat Boyunbağı kravat kreatif Yaratıcı kriyatif krema Yumurtalısüttatlısı kréma krematoryum Yakmalık krimatoryum kripto 1.Siyasigörüşünügizleyen

kimse2.Saklıyazı

kripto

kristal Billur kristâl kriter Ölçüt kriter kritik 1.Ciddi

2.Eleştirikritik

kriz 1.Birorgandabirdenbireortayaçıkanfizyolojikbozukluk2.Bunalım,çöküntü

kriz

kronik 1.Süreğen2.Vakayiname

kronik

kronoloji Zamanbilimivezamandizini kronolôji kruvasan Ayçöreği kruvasan kruvazör Çokyönlüvehızlısavaş

gemisikruvazör

kuaför Kadınveyaerkekberberi ku~aför


kubbe Yarımkürebiçimindeolanveyapıyıörtendam,kümbet

kubbé

kubbealtı OsmanlıvezirlerinindevletişlerinigörüşmekiçintoplandıklarıTopkapıSarayı’ndakialan

kubbéaltı

Kubbe-i Hadra 1.Mescid-iNebevi’deHz.Peygamber’in(sav)kabrininbulunduğuyerinüzerindekiyeşilkubbe2.Hz.Mevlanatürbesininkubbesi,yeşilkubbe

Kubbéyi Hadra:

kubbetül arz Üçkıtanınmerkezi kubbétül arz Kubbetül İslam Basraşehri Kubbétül İslâ:mkubur Çukur,mezar kubur Kudas HristiyanlarınHz.İsa’nın(as)

sonakşamyemeğinianmakiçinkilisedeyaptıklarıtören

Kuda:s

kuddusi Kuddus-iİlahiisminintecellisinemazharolankimse

kuddu:si:

kudema Eskiinsanlar,eskininilerigelenleri

kudéma:

kudret Güç,yetenek,zenginlik kudrét kudüm Vurmalıbirçalgı kudüm Kudüs Filistin’dekişehir Kudüs Kûfe GüneyIrak’taHz.Ömer’in

(ra)emriyleSa’db.EbûVakkas(ra)tarafındankurulanşehir

Kû:fé

kûfi Arapyazısınındüzveköşelişekildekieskibirbiçimi

kû:fi:

kuğu Uzunboyunlu,perdeayaklı,genişkanatlarıolanzarifbirsukuşu

ku:


kukuleta Giysibaşlığı kukulétakukumav kuşu Kahverengivebeyaz

tüylü,kafasını180derecedöndürebilenbaykuşçeşidi

kukumav kuşu

kul İnsan kul kulûb Kalpler kulû:bkulunç Omuzdavesırttagörülen

şiddetliağrıkulunç

kulübe Küçük,tekgöz,basitev kulübé kulvar Yüzmeveatletizm

yarışmalarındaheryarışçıyaayrılanşerit

kulvar

Kuman Kıpçak Kuman kumanya Yolculukazığı kumañya kumar Parakarşılığındaoynanan

oyunkumar

kumarbaz Kumaroynayankimse kumarbaz kumarhane Kumaroynananyer kumarha:nékumkuma Yuvarlaktesti kumkuma kumla Kumlukyer kumla kumpanya 1.Ticariortaklık

2.Tiyatrotopluluğukumpan�ya

kumpas 1.Hile,düzen2.Sanayidekullanılanbirölçümaleti

kumpas

kumpir İçinemalzemedoldurularakservisedilenbütünpatatesközlemesi

kumpir

kumral 1.Koyusarıveyaaçıkkestanerengi2.Tenivesaçlarısarıyaçalanaçıkbuğdayrengiolan(kimse)

kumral


kumru Güvercinfamilyasındanküçük,grirenktekuş

kumru

Kumru Ordu’dailçe Kumru kundura Bağsızayakkabı

Kundurası vurmadığı zamanlarda anmazdı ama Allah’ın adını / Günahkâr da sayılmazdı (“Kitabe-iSeng-iMezar”,OrhanVeli)

kundura

kunduz Sukıyısındayaşayan,büyükkuyruklu,postudeğerlibirhayvan

kunduz

kunut Yatsınamazınınsonundakivitirnamazındaokunandua

kunut

kupür Kesik kupürkura İsimçekme kura: kurabiye Küçüktatlıçörek kura:biyéKur’an-ı Kerim Hz.Muhammed'e(sav)

gönderilen,sonsemavidinİslamiyet’inkutsalkitabı

Kur’a:nı Kéri:m

kurbağa Karadavesudayaşayabilen,sıçrayarakyürüyenhayvan

kurba:

kurban 1.Dininbuyruğunuveyabiradağıyerinegetirmekiçinkesilenhayvan2.Birülküuğrundafedaedilenveyakendinifedaedenkimse3.Birkazadaveyafelaketteölenkimse

kurban

kurbet Yakınlık kurbét kurbiyet Yakınlık kurbiyét kurdele Genişipektenşerit kurdélé kurdeşen Cilttemeydanagelenkaşıntı

vedöküntülerkurdéşen


Kureyş Hz.Muhammed'in(sav)mensupolduğuArapkabilesi

Kuréyş

Kureyşi Kureyşliolankimse Kuréyşi:kurna Hamamlardaçeşmeninaltında

bulunansubiriktirmeyeyarayanmermertekne

kurna

kursiyer Kursöğrencisi kursiyer kurt 1.Köpekgillerden,etobur,

yırtıcımemelihayvan2.Omurgasızvebacaksız,yumuşakdokuluküçükhayvan

kurt

kurun Zamanlar,çağlar kuru:nKurûn-u Vustâ OrtaÇağ Kuru:nu Vusta:kurye 1.Genellikleelçilikpostasını

yerineulaştırmaklagörevlikimse2.Posta,kargo,mektupvb.gönderilerialıcıyaulaştırankimse

kuryé

kuskun Hayvanınkuyruğualtındangeçirilerekeyerebağlanankayış

kuskun

kusur 1.Eksiklik2.Özür

kusur

kuşbaz Kuşmeraklısıveyayetiştiricisi

kuşbaz

Kuşcağız Ankara’dabirsemt Kuşca:zkuşçubaşı Kuşlardansorumluolan

görevlikuşçubaşı

kûşe Köşe kû:şékuşet Gemideveyatrendeyatak kuşétkuşhane Süskuşlarınınbakımve

üretimininyapıldığıyerkuşha:né

kuşlokumu Birkurabiyetürü kuşlôkumu


kuşpalazı Difteriadıyladabilinenbulaşıcıhastalık

kuşpalazı

kut 1.Mutluluk2.Allah’ın(cc)bahşettiğibereket

kut

Kutadgu Bilig (Edb.)YusufHasHacib’inXI.yüzyıldakalemealdığıve“MutlulukBilgisi”anlamınagelenmanzumeseri

Kutadgu Bilig

kutan Sakakuşu kutan kutbi (Coğ.)Kutuplailgili kutbi: Kutbuddin (Kutbettin)

“Dininkutbu”anlamındaerkekismi

Kutbuddi:n (Kutbettin)

kutbu’l arifin Ariflerinenilerigeleni kutbûl a:rifi:nkutlu Mutlu,uğurlu,bereketli kutlu kutsi Kutsal kutsi: kutsiyet Kutsallık kutsiyét kutup 1.(Coğ.)Yeryuvarlağının,

Ekvator'danenuzakolanyerekseniningeçtiğivarsayılanikinoktasındanherbiri2.Elektrikakımınıoluşturangerilimayrılığınınenyüksekdereceyibulduğuikinoktadanherbiri

kutup

kuvâ Kuvvetler kuva: kuvars Billurlaşmışsilis kuvars Kuvayımilliye BirinciDünyaSavaşı'ndan

sonraYunanişgaliyleAnadolu’dakurulanmillîteşkilat,ulusalkuvvetler

Kuva:yımilliyé

kuvertür Örtü kuvertür Kuveyt BasraKörfezikıyısındabir

ülkeKuvéyt

Kuveytli Kuveythalkındanolankimse Kuvéytli


kuvöz Yenidoğanbebekleringeçicisüreylekonulduğuyer,yaşanak

kuvöz

kuvve 1.Güç2.Niyet,düşünce

kuvvé

kuvveden fiile çıkarmak

Tasarıyıgerçekleştirmek kuvvéden fiilé çıkarmak

kuvvet Güç,sağlamlık kuvvét kûy Köy,mahalle,sokak kû:ykuyut Kayıtlar kuyu:t kuzat (Huk.)Kadılar kuza:tkûze Testi

Dest-bûsi ârzûsuyla ger ölsem dostlar / Kûze eylen toprağum sunun anunla yâre su ("SuKasidesi”,Fuzuli)

kû:zé

kuzen Erkekyeğen kuzen kuzey Güneyyönününkarşıtı kuzéy kuzin Kızyeğen kuzin kuzine Yemekpişirmekveısıtmak

maksadıylakullanılansobakuziné

Kübist Kübizmakımınauyguneserverensanatçı

Kübist

Kübizm Geometrikşekilleredayalısanatakımı

Kübizm

kübra Daha(en,pek,çok)büyükolan

kübra:

küçümen Başkalarınagörepekküçükolan

küçümen

küçürek Birazküçük küçürék küfe İnceağaçdallarından

örülmüş,yüktaşımayayarayansepet

küfé


küffar Kâfirler,Müslümanolmayanlar

küffa:r

küfran Nankörlük küfra:n küfran-ı nimet Kendisinesunulanlarakarşı

nankörlüketmekküfra:nı ni:mét

küfretmek Kötü,kabasözsöylemek küfrétmék küfür 1.Allah’a(cc)veyadine

inanmama2.Nankörlük3.Sövme,kötüsöz

küfür

küfürbaz Çokküfreden,ağzıbozuk küfürbaz küheylan SoyluArapatı kühéylâ:nkülah 1.İçinebazışeylerkoymak

içinhunibiçimindebükülmüşkâğıtkap2.Genelliklekeçeden,ucusivriveyayüksekbaşlık

külâh

külbastı Közdeveyaızgaradapişirilenet

külbastı

külfet Zorluk,sıkıntı külfétkülhan Hamamlarıısıtangenişocak külhankülhanbeyi Argokullanan,serseri,hayta,

külhanikülhanbéyi

külhani Serseri,kabadayı,külhanbeyi külha:ni:küll Bütün,hepsi küll külli Tüme,bütüneilişkin külli:külliyat (Edb.)Biryazarıneserlerinin

tümükülliya:t

külliye Bircamininçevresindecamiilebirliktekurulmuşmedrese,imaret,sebil,kitaplık,hastanevb.yapılarınbütünü

külliyé

külliyen Bütünüyle,tamamen külliyen külliyet 1.Bütünlük,tamlık

2.Çoklukkülliyét


külliyetli Birhayli,pekçok külliyétli külot Kısaiççamaşırı,don külôt kültür Birtoplumunmaddive

manevibütünsahipoldukları,hars,ekin

kültür

külünk Sivrikazma külünk külüstür Çokeski,bakımsız külüstür kümbet Kubbe,yuvarlakveyaköşeli,

damıkonikyapıkümbét

künde 1.Güreşçinin,hasmınıaltınaalıpbireliniönden,ötekiniarkadangeçirerekellerinikilitlemesi2.(Bot.)Kalınveiriağaç

kündé

kündekâri Sedefçilik,kakmacılık kündékâ:ri: kün feyekûn Allah’ın(cc)biremirle

varlıklarıyaratmaeylemineişaretedensözOl kadir-i kün feyekûn, lütfedici Subhan benim (YunusEmre)

kün féyékû:n

künh İçyüzü,özü künh Künhü’l Ahbar GeliboluluÂli’nin1591’de

kalemealdığıtarihkitabı,haberlerinesasıanlamında

Künhü’l Ahba:r

künhüne varmak Birşeyinaslını,özünüanlamak

künhüné varmak

künk Büyükbetonsuborusu künk künye Birkişininad-soyad,

memleketvbgibitemelbilgilerininyazılıolduğumetalkolye

kün�yé

küratör Müze,sergi,kütüphanevekültürsanatetkinlikleriniyönetenvedüzenleyenkimse

küratör


Kürdi KlasikTürkmüziğindebirmakam

Kürdi:

kürdilihicazkâr KlasikTürkmüziğindebirmakam

kürdi:lihicazkâ:r

küre 1.Bütünnoktalarımerkezdenaynıuzaklıktabulunanbiryüzeylesınırlıcisim2.Yeryüzü,dünya

küré

Küre Kastamonu’nunilçesi Küréküre-i arz Yeryuvarlağı küréyi arzküre-i şems Güneş küréyi şémsküresel Bütündünyayaait kürésel kürevi Küresel kürévi:kürsü Kalabalığahitapeden

konuşmacınınbulunduğuyüksekçeyer

kürsü

kürtaj Dölyatağınıniçinikazıyıpceninialmaişi

kürtaj

Kürtçe (Dilb.)Kürtdili Kürtçé kürtün Hayvanlaravurulansemer kürtün Kürtün Gümüşhane’ninilçesi Kürtün küseğen Çabukküsenkimse küsé~en küskü Taşveyaduvardadelik

açmayayarayanağırveuzundemir

küskü

küsküt (Bot.)Sarmaşıkgillerdenbirbitki

küsküt

küskütük Çoksarhoşolmak küskütük küspe Tohumveyabitkiartığından

oluşanhayvanyemiküspé

küstah Saygısız,terbiyesiz küstah küstahane Küstahça küstaha:néküsuf Güneştutulması küsu:f küsur Geriyekalanbölüm,artan küsur küsurat Artanlar,geriyekalanlar küsu:ra:t


küşade Açık,açılmış küşa:déküşayiş Ferahlık,açıklık küşa:yişküşende Öldürücü,öldüren küşendé kütle Katımaddelerinbüyük

parçası,kitlekütlé

küttab Yazıcılar kütta:bkütüb Kitaplar kütüb Kütüb-i Sitte Hanefifıkhınadairyazılmış

altıkitapKütübi Sitté

kütüb-i tevarih Tarihkitapları kütübi téva:rihkütüphane Kitapokunanveyaalınıp

verilenyerkütüpha:né


Llâ 1.Birnota

2.Lantan’ınsimgesi3.(Dilbil.)Olumsuzlukverenönek

lâ:

laakal Enazından,hiçolmazsa lâ:akâllabirent Çıkışyerinibulmasızorolan

karışıkkoridorlardanoluşmuşyerveyayapı

lâbirent

laboratuvar Biliminsanlarınındeneyyaptığıyer

lâboratuvar

labrador 1.(Coğ.)Labradorkıyılarındaparlakbirtürünerastlananalüminyum,kalsiyumvesodyumsilikatı2.Pasifikokyanusundakisoğuksuakıntısı3.Birköpekırkı

lâbrador

laciverdî LacivertrenkteolanBir akşamüstü / oturup / hapisane kapısında /rubailer okuduk Gazalî'den :“Gece : / büyük lâciverdî bahçe. / Altın pırıltılarla devranı rakkaselerin. / Ve tahta kutularda upuzun yatan ölüler. (“ÇankırıHapishanesindenMektuplar”,NâzımHikmet)

lâ:civerdi:

lacivert Koyumavirenk lâ:civertlaçın Beyazrenklibircinsşahin laçınLâçin Çorum’unilçesi Lâçinladen (Bot.)Akdenizbölgesinde

yetişen,çiçeklivereçineli,hekimliktekullanılanağaç

lâden


lades 1.Kümeshayvanlarınınbirkemiği2.Tavuğunlâdeskemiğininikikişitarafındankırılmasıvebiridiğeriniyanılttığıtakdirdeonubirşeyvermeyezorladığıoyun

lâ:dés

Lâdik Samsun’unilçesi Lâdikladin (Bot.)Birçamağacıtürü lâdin lâdini Dindışı,laik lâ:di:nilaedri Anonimolan,sahibi

bilinemeyenlâ:édri:

laedriye Bilinemezcilik lâ:édriyélaf Söz,lâkırdı lâflâfazan Geveze lâfazanlafız Söz,kelime lâfızlaforizma Bilinenatasözlerini

değiştirereksöylemelâforizma

lafügüzaf Boşsözler lâ:fügüza:flafzen Kelimelerinsöylenişinegöre,

yazılıolmayaraklâfzen

lafzi Birsözünsöylenişveyapılışınaait

lâfzi:

lafziye Ezbercilik lâfzi:yélagar Çelimsiz,zayıf lâ:garlagari Zayıflık,cılızlık lâ:gari:lagos EgeveAkdeniz’deyaşayan,

hanigillerdenlezzetlibirbalık,kayahanisi

lagos

lagün (Coğ.)Denizkulağı lâgün lağım Pissukanalı lâ:mlağvetmek Birkuruluşukaldırmak,

işleyişinesonvermeklâ:vétmék

lahavle Sabrıntükendiğinibelirtmekiçinkullanılansöz

lâ:havlé


lâhika Ek lâ:hikalahit Üstükapaklı,örtülümezar lâhitlahmacun İnceaçılmışhamurunüzerine

soğanvekıymaağırlıklıharçkonuluppişirilerekeldeedilenpidetürüyiyecek

lâhma:cun

lahuri Lahor’dayapılanbirşalkumaşı

la:hu:ri:

lahuti İlahi lâ:hu:ti:lâhza Bölünemeyecekkadarkısa

olananlâhza

laik (Huk.)Dinvedevletişlerinibirbirindenayrıtutan

lâik

lâin Kovulmuş,lanetlenmiş lâi:nlaisizm Dinvedevletişlerininayrı

tutulmasınadayalıyönetimsistemi

lâisizm

lakap Takmaad lâkaplakaydi İlgisizlik lâ:kaydi:lakayıt(lakayt)

İlgisiz,aldırmaz lâ:kayıt

lakayt (lakayıt) İlgisiz,lakayıt lâ:kayt lake Lakilecilalanmışolan lâké lakerda Palamutveyatoriksalamurası lâkerdalakin Ama,ancak lâ:kinlaklak 1.Gevezelik

2.Leyleğingagasıylaçıkardığıses

lâklâk

laklaka Gereksiz,boşsöz lâklâkalaklakiyat Değersizsöyler,boşlakırdılar lâklâkiya:tlal 1.Kırmızırenktedeğerlibir

taş2.Dilitutulmuş,konuşamayan

lâ:l


lala 1.Birçocuğugezdiren,oyalayanuşak2.Şehzadeeğitmeni

lâla

lalanga Birçeşithamurtatlısı lâlângaLalapaşa Edirne’debirilçe Lâlâpaşalâle (Bot.)Zambakgillerden,

yapraklarıuzunvesivri,çiçeklerikadehbiçiminde,türlürenktebirsüsbitkisi

lâ:lé

laleli Laleyetiştirilenyerveyaüzerindelaledesenibulunankumaş,zemin

lâ:léli

Laleli İstanbul’dabirsemt Lâ:léli lalettayin Gelişigüzel,sıradan lâ:lêtta:yinlalezar Lâlebahçesi lâ:léza:rlalüebkem Dilsiz,dilitutulmuş lâ:lüébkem lâm (Dilbil.)Arapalfabesinde

yirmiüçüncüharflâm

lam Mikroskopcamı lamlama 1.GüneyAmerikakökenli,

uzunboyunlu,uzunboylu,sıktüylübirgevişgetirenhayvan2.Budarahibi

lâma

lamba Elektrikakımıylaçalışan,aydınlatmayayarayanalet

lâmba

lambada GüneyAmerika’yaözgübirdans

lâmbada

lamekân Mekânsız,yeribelliolmayanHak Teâlâ azamet âleminin pâdişehi / Lâmekândır olamaz devletinin taht-gehi ("Münacaat",Şinasi)

lâ:mékâ:n


lamelif 1.(Dilbil.)Osmanlıalfabesindelamileelifharflerininbiraradayazılanşekli2.Dolambaçlı

lâ:mélif

lâmı cimi yok Başkatürlüsüolmaz,kesinliklevbanlamlarınagelensözkalıbı

lâmı cimi yok

lâmi Parıldayan,ışıldayan lâ:miLâmia Parıldayanşeyanlamında

kadınismiLâ:mi~a

laminant Zeminkaplamamalzemesi lâminant lane Yuva lâ:né lanet Beddua,Tanrı'nın

merhametindenyoksunolmalâ:nét

langırt Dikdörtgenbirmasaüzerindemaketlerleoynananfutboloyunu

langırt

lapa Nişastalıtanelerin,suilekaynatılarakbulamaçkıvamınagetirilmişdurumu

lâpa

lapa lapa Karınçokiritanelerhâlindeyağması

lâpa lâpa

lapina Sığsulardayaşayan25-35santimetreuzunluğunda,kırmızıbenekli,maviveyayeşilbalık

lâpina

lareybi Şüphesiz lâ:réybi: larva Kurtçuk lârva lasteks Kauçuk,ipek,pamukveya

yünkarışımıbirtüryapmakumaş

lâstéks


lastik 1.Ayakkabıüzerinegiyilenkauçuktanpabuç2.Taşıtlarınjantlarınayerleştirilenelastikitekerlekbandajı3.Korse

lâstik

laşe Leş lâ:şélât İslamiyet’tenönceArapların

Kâbe’detaptıklarıputlardanbiri

lât

laterna Koluçevrilerekçalınan,sandıkbiçimindebirorgtürü

lâterna

laternacı Laternayapanveyasatankimse

lâternacı

lâtif Yumuşak,hoş,incelikli,güzelanlamlarınagelipAllah’ın(cc)isimlerindendir

lâti:f

latife Şaka lâti:féLatifi XVI.yüzyıldayaşamışbir

OsmanlıtezkireyazarıLâti:fi:

Latince (Dilb.)Latindili Lâtincé laubali Teklifsiz,ciddiyetsiz,senli

benlilâ~uba:li

lavabo Elyüzveyabulaşıkyıkamayayarayan,musluklusuçukuru

lâvabo

lavta Mızraplaçalınanküçükbirçalgı

lâvta

layemut Ölümsüz,ölmez lâ:yému:tlayenkati Kesintisiz,aralıksız lâ:yénkati:layetenahi Sonsuz,sonubulunmaz lâ:yéténa:hi:layık Birkimseyeyakışan,yaraşan,

uygunolanlâ:yık

layiha Tasarı lâ:yiha


laytmotif (Edb.)Bireserde,anaduyguyu,düşünceyiveyakişiliğigöstermekiçintekrarederekkullanılanmotif,anamotif

lâytmotif

layüsel Sorulmaz,mesuliyetsiz lâ:yüselLaz GüneyKafkasyalıbirhalk

veyabuhalktanolankimseLâz

lazanya İtalyanmakarnalarındanbiri lazan�ya lazım Gerekli,şart lâ:zımlazıme Yapılmasıgerekliolanşey lâ:zımélazımlık Oturak,ördek lâ:zımlıkleamet Alçaklık,bayağılık léa:métleb Dudak léb lebalep Silme,tıklımtıklımdolu léba:léplebbeyk Kâbe'yitavaftasöylenen

“Emirsizindir,buyurunefendim!”anlamınagelensöz

lébbéyk

lebdeğmez (Edb.)Halkşiirindedudakünsüzlerikullanılmadansöylenenkoşma

lébdéymez

lebiderya Denizkenarı lébiderya:lebip Akıllı lébi:pleblebi Kabuğuçıkarıldıktansonra

fırındakavrulupçerezolarakyenilennohut

léblébi

ledün Allah(cc)katı lédünledünni Allah(cc)bilgisineve

sırlarınaaitlédünni:

lef İliştirme,içinesokma léfleffetmek İliştirmek,içinesokmak léffétmékleffüneşir (Edb.)Birkaçadıbirsözün

başındasöylediktensonrabunlarınsıfatveyafiillerinidahaaşağıdasıralama

léffünéşir


legal Yasal,yasalarauygun légâl leğen Yıkamaamaçlıkullanılan

metalveyaplastik,yayvankap

léyen

Leh 1.Birindenyanaolma2.Polonyalı

Léh

lehçe (Dilb.)Bölgeseldil,diyalekt léhçélehim Kalayvekurşunalaşımı

vebunlarıbirbirinetutumaişlemi

léhim

lehinde Birininçıkarınauygunolmak léhindélehtar Taraftar,yandaş léhta:rlejyoner 1.Lejyonasker,paralıasker

2.Yabancıuyruklusporculéjyoner

lem’a Parıltı lem’alemean Parlama léméa:nlenfatik Lenfileilgili lenfatiklenfoma Lenfkanseri lenfoma lenger 1.Yayvan,büyükbakırkap

2.Gemidemirilen�ger

lengüistik (Dilb.)Dilbilimi lengüistik leopar Kedigillerdenpars lé~opar lepiska 1.Leipzigipeği

2.Uzun,sarıveyumuşaksaçlépiska

lerzan Titreyen,titrek lerzanlerze Titreyiş

Bir beyaz lerze, bir dumanlı uçuş, / Eşini gaib eyleyen bir kuş / gibi kar / Geçen eyyâm-ı nevbaharı arar (“Elhan-ıŞita”,CenapŞahabettin)

lerzé

leşker Asker léşkerleşkeran Askerler léşkéra:nletafet Güzellik,hoşluk,incelik léta:fét


letaif Güldüreceksözler;lâtifeler léta:~ifLetaif-i Rivayat AhmetMithatEfendi’nin

hikâyekitaplarıLéta:~ifi Riva:ya:t

levanten 1.Büyüklimankentlerindeyaşayan,ticaretleuğraşanHristiyanlaraverilenisim,tatlısuFrengi2.Avrupalıgibigörünmeyeözenen

lévanten

levazım Gerekliolanhertürşey léva:zımlevendan Leventler lévenda:nlevendane Levendeyakışırbiçimde,

gösterişlilévenda:né

levent Denizaskeri léventLevent İstanbul’dabirsemt Lévent levha 1.Asılmaküzere

çerçevelenmişresim,tabloveyayazı2.Tabela

lévha

levh-i mahfuz Allah’ın(cc)takdirettiği,olmuşveolacakşeylerinyazılıolduğukabuledilenmanevilevha

lévhimahfu:z

levn Renk,boya,çeşit lévnLevni 1.Rengeait

2.XVIII.yüzyılTürknakkaşıLévni:

levs Pislik,mundarlık lévsLeyla (Edb.)LeylaileMecnun

hikâyesininkadınkahramanıLéylâ:

leylak (Bot.)Güzelkokuluçiçekaçan,zeytingillerdenbirağaççık

léylâk

leylâki Leylak(Mor)rengindeolan léylâ:ki:Leyla ve Mecnun (Edb.)EngüzeliniFuzuli’nin

kalemealdığıİslamitasavvufihikâye

Léylâ: ve Mécnu:n


leyle Gece,tekbirgece léyléLeyle-i Kadr Kadirgecesi Léyléyi Kadrleyle-i yelda Uzungece léyléyi yelda:leyli 1.Geceyeözgü

2.Yatılıléyli:

leyli meccani Parasızyatılı léyli: mécca:ni:leyli mektep Yatılıokul léyli: méktépleyl ü nehar Gecevegündüz léylü néha:rlezaiz Zevkalınacaktatlışeyler léza:~izleziz Lezzetli,hoş,güzel lézi:zlezyon Dokubozukluğu lézyon lezzet Ağızdanalınantat,zevk lézzétlezzetşinas Tadınavaran,tatalan lézzétşinaslibaçe Elbise liba:çélibade Kısahırka liba:délibas Elbise,giysi libasliberal Hürriyetveserbestliktenyana libérâl liberalizm Serbestlik libéralizmLice Diyarbakır’ınilçesi Licélider Önder lider lif Hertürlümaddeyioluşturan

çokinceveuzunparçalif

lika Mürekkephokkalarınakonulanhamipek

li:ka

lika Yüz,çehre lika:likidite Akışkanlık likidité likit Sıvı likit lila rengi Açıkeflatun lilâ réngilillah Allah’a(cc)mahsus lillâ:hlillahi teâlâ Allah(cc)için,Allah(cc)

aşkınalillâ:hi tea:lâ:

lime Küçükveuzundilim li:mélime lime Parçaparça li:mé li:mé


limonata Limonsuyuylayapılanşekerliiçecek

limonata

lineer 1.Çizgilerleilgiliolan2.Doğrusal

linéer

linet Yumuşaklık,ishal li:nétlir (Mit.)Mitolojikdevirlerde

çalınantellivekirişlibirçalgılir

lirizm (Edb.)Kişiselduygularınilhamyoluilecoşkuluveetkilianlatımı

lirizm

lisan Dil lisanlisanen Dille,konuşmayla lisa:nenlisan-ı avam (Dilb.)Halkdili lisa:nı ava:mlisanıhâl Hâldili lisa:nıhâ:llisan-ı kal Konuşmadili lisa:nı kâllisanımünasip Muhatabınanlayabileceği

uygunbirdilleanlatmaklisa:nımüna:sip

lisani Dilleilgili lisa:ni:lisaniyat (Dilb.)Dilbilimi lisa:niya:tlisans 1.Dörtyılsürenakademik

öğrenim2.Birürünüyabancıfirmaadınaüretmeizni3.Sporcukimlikkartı

lisañs

lise Yükseköğretimdenöncekisonortaöğretimkurumu

lisé

literatür 1.(Edb.)Edebiyat2.Kaynak

litératür

litografya Taşbasması litografya liva Sancak livaLiva-i Şerif Hz.Muhammed’in(sav)

sancağıLiva:yi Şéri:f

livata Cinsisapıklık,oğlancılık liva:taliyakat Değerlilik,uygunluk,layık

olmak,yaraşırlıkliya:kât


lobi Biryapınınkapısındaniçerigirildiğindegörülenilkboşluk

lôbi

lobut Kısa,kalınvedüzgünsopa lobut

loca Tiyatro,sinemavb.eğlenceyerlerindeveyaparlamentosalonlarındaözelbölme

lôca

lodos Güneyyöndenesenvearkasındanyağışgetirenrüzgâr

lôdos

logaritma Birüsseleşitliktetabanvesonuçbelirliykenüssünbulunmasıyolu

lôgaritma

logo İmlek,amblem lôgo

logos Akıllakavrama,deyi lôgos

lohusa Yenidoğumyapmışkadın lôhusa

lokal 1.Müziklieğlencemekânı2.Yerel

lôkâl

lokanta Restoran,aşevi lôkanta

lokavt İşbıraktırma lôkavt

lokma 1.Birdefadaağızaalınıpyenenyiyecekparçası2.Tatlıçeşidi

lôkma

Lokman Hekim Kur’an-ıKerim’dekiLokmansuresindesözügeçenhikmetlikişi

Lôkman Hékim

lokomotif Treninvagonlarınıçekenmakine

lôkomotif

lokum Şeker,nişastavesuylayapılanbirgelenekselTürktatlısı

lôkum


lomboz Kamaralarlaaltgüverteleriaydınlatmakiçinbordalardanvegüvertelerdenaçılanyuvarlakpencere

lômboz

lonca Gelenekselesnafteşkilatı lônca

longoz (Coğ.)Denizveyaırmağınanidenderinleştiğiyer

lôngoz

lor Taze,yumuşakvetuzsuzbeyazpeynir

lôr

lostra Ayakkabıboyama lostra

lostromo Gemicitayfalarınınbaşı lôstromo

lotarya Adveyanumaraçekilerekoynananşansoyunları

lotarya

lotus (Bot.)Nilüfercinsibitkileringenelismi

lôtus

lösemi Kankanseri lösémi

lumbago Soğuğunetkisiyleortayaçıkanbelhastalığı

lûmbago

lunapark Eğlenceparkı,oyunparkı lûnapark

Lut 1.Hz.İbrahim’in(as)yeğeniolanbirpeygamber2.(Coğ.)İsrailileÜrdünarasındagöl

Lût

lüfer Etivekarnıbeyaz,sırtıkoyu,hafifpullubirbalık

lüfer

lügat 1.(Dilb.)Kelime2.Sözlük

lügât

lügatçe (Dilb.)Küçüksözlük lügâtçé

lüknet Pelteklik lüknét


lüks 1.Gösteriş,şatafat2.İhtiyaçdışıolan3.Petrollambası

lüks

lümpen Ayaktakımı lümpen

lütfen “Zahmetolmazsa”,“Ricaederim”gibianlamlardakullanılansöz

lütfen

lütfetmek İhsanetmek,bağışlamak,vermek

lütfétmék

lütuf Önemverilenbirindengeleniyilik,yardımvb

lütuf

lütufkâr İyiliksever,kibarkimse lütufkâ:r

lüzuci Yapışkan lüzu:ci:

lüzum Gereklilik,icap lüzum (lüzu:m-u)

lüzumundan fazla Gereğindençok lüzu:mundan fazla


Mma Su ma:maada ...denbaşka,gayrı ma:da:maaile Ailece ma:a:~ilémaalesef Neyazıkki… maâ:léséfmaalmemnuniye Seveseve,memnuniyetle maâ:lmémnu:ni:yé

maarif 1.Bilgi,kültür2.Eğitimveöğretim

ma:rif

maarifmend Bilgili ma:rifmendMaarifname SinanPaşa’nınünlübireseri Maa:rifna:mé maaş 1.Çalışanlaraverilenaylık

2.Geçimparasıma:ş

maatteessüf Yazıkki,maalesef ma:ttééssüfmaazallah Allah(cc)korusun,esirgesin ma:zallah mabadı 1.Sonu,arkası

2.(Edb.)Yazınındevamıma:ba:dı

mabet İbadethane ma:bétmabeyn 1.Ara

2.Konaklardaharemileselamlıkarasındakidaireveyaoda3.Padişahsarayı

ma:béyn

mabude Tanrıça,ilahe ma:bu:démabut Kendisinetapınılanvarlık ma:bu:tmacera Serüven,sergüzeşt ma:céra:maceraperest Maceraseven,serüvenci ma:céra:péréstMacide 1.Şan,şerefsahibi

2.KadınismiMa:cidé


Macit 1.Şan,şerefsahibi 2.Erkekismi

Ma:cit

macun 1.Hamurkıvamınagetirilmişmadde 2.Sokaklardasatılanbaharatlışekerleme 3.Camveçerçeveyitutmayayarayanmadde

ma:cun

Maçin GüneyÇinbölgesi Ma:çinmaço Kabasabaerkek maço madam 1.Fransa’daevlikadın

2.Türkiye’deevligayrimüslimkadın

madam

madama Madam madama madde 1.Duyularlaalgılanabilen

nesne2.Bircismioluşturanöz3.(Huk.)Yasa,sözleşmevb.bölümlerininherbiri

maddé

maddeten Maddibakımdan maddétenmaddi 1.Maddeileilgili

2.Paraveyavarlıklailgilimaddi:

maddiyat 1.Maddeileilgilişeyler2.Paravemallailgilişeyler

maddiya:t

maddiyet Maddilik maddiyétma’delet Adalet,eşitolma ma:délétmadem -dendolayı,değilmiki… ma:demmaden 1.Cevher,mineral

2.Isıveelektriğiiletencisimma:den

Maden Elazığ’dailçe Ma:den madenî Madenleilgili,madensel,

metalikma:déni:

mader Anne ma:dermaderane Anneyeyakışırşekilde ma:déra:némaderî Annelik ma:déri:


maderşahi Anaerkil ma:derşa:hi:maderzat Anadandoğma ma:derzat madik atmak (Ar.)Dolapçevirmek,hile

yapmakmadikatmak

madun Alt,aşağıderecede ma:du:nmadut Sayılabilen ma:du:tmaestro Orkestraşefi ma~éstro mafevk Üst,yukarı ma:févkmafiş (Ar.)“Yok.Kalmadı!”

anlamındakisözma:fiş

mafsal 1.Eklem 2.Bağlantıöğesi

mafsal

maganda (Ar.)Görgüsüz,kaba,terbiyesizkimse

maganda

magazin Popülerkişilerveyakonularlaalakalıyapılangörselveyaişitselhertüryayın

magazin

mağdur (Huk.)Gadreuğrayan,Haksızlıkedilen

ma:dur

mağdure (Huk.)Haksızlığauğramışolankadın

ma:du:ré

mağduriyet Haksızlığauğramak ma:du:riyétmağfiret Allah’ın(cc)kullarının

günahlarınıaffetmesima:firét

mağfur Bağışlanmış ma:furmağlubiyet Yenilgi ma:lû:biyétmağlup Yenilmiş,yenilen ma:lûpmağmum Gamlı,sıkıntılı,üzgün ma:mu:mMağribî Batılı,Mağriphalkındanolan Ma:ribi:Mağrip 1.Batı

2.Afrika’nınkuzeyinde,Mısırdışındakiülkeler

Ma:rip

mağrurane Gururla,mağrurca ma:ru:ra:némağruriyet Kibirlenme,gururlanma ma:ru:riyét


mah Ay ma:hmahal Yöre mahâlmahalle Birşehiryadakasabanın

muhtarlıklaidareedilenbölümlerineverilenisim

mahâllé

mahalli Yerel,yöresel. mahâlli:maharet Elustalığı maha:rétmahbube Sevilenkadın mahbu:bémahbup Sevilenkişi(erkek) mahbu:pmahcubane Utanarak,sıkılganlıkla mahcu:ba:némahcubiyet Utangaçlık,sıkılganlık mahcu:biyétmahcup Utangaç,sıkılgan mahcup mahdum Erkekevlat,oğul mahdummahdume Kızevlat mahdu:mémahdut Sınırlı,sınırlanmış,çevrilmiş mahdutmahfaza Saklamakabı,saklananyer mahfaza mahfi Gizli,saklı mahfi:mahfil 1.Toplantıyeri

2.Toplanmışkimseler3.Camilerdeparmaklıklaayrılmışözelbölüm

mahfil

mahfuz Saklı,korunmuş,gizlenmiş mahfuzmahfuzen Gözaltındaolarak mahfu:zenmahi Balık

Ol mâhîler ki deryâ içredir deryâyı bilmezler (HayaliBey)

ma:hi

mahi Mahveden ma:hi:Mahir Hünerli,becerikli,usta

anlamındabirerkekismiMa:hir

mahirane Maharetle,ustaca ma:hira:némahiye Aylık ma:hiyémahiyet Öz,esas,asıl ma:hiyét


mahkeme (Huk.)Yargıgörevininyerinegetirildiğiyer

mahkémé

Mahkeme-i Kübra

Enbüyükmahkeme,kıyametgünü

Mahkéméyi Kübra:

Mahkeme-i Şeriye

Eskidennikâhvedinişlerinebakanmahkeme

Mahkéméyi Şéri:yé

mahkûk Kazılmış,hakkedilmiş mahkû:kmahkûkat Kazılmış,hakkedilmişresim

veyayazılarmahkû:ka:t

mahkûm (Huk.)Hükümgiymiş,hükümlü,zorunlu

mahkûm

mahkûme (Huk.)Kadınmahkûm mahkû:mémahkûmiyet (Huk.)Hükümlülük mahkû:miyétmahlas (Edb.)Şairlerinkullandıkları

takmaadmahlâs

mahlep (Bot.)Kokulubirağaçvebuağacınnohutbüyüklüğündeolupbaharatolarakkullanılanmeyvesi

mahlép

mahlûk Yaratık,yaratılmış mahlûkmahlûkat Yaratıklar,yaratılmışlar mahlû:ka:tmahlut Karışık,katışık mahlûtmahmude Hekimliktekullanılan

reçineyebenzerbirmaddemahmu:dé

mahmul Yüklü,dolu mahmûlmahmur 1.Uykuveyasarhoşluğun

verdiğisersemlik2.Süzgünbakışlı

mahmur

Mahmure Kadınismi Mahmu:ré


Mahmut 1.Övülmeyedeğer 2.Hz.Muhammed’in(sav)isimlerindenbiriSen Ahmed-i Mahmud-u Muhammed’sin Efendim, Haktan bize Sultan-ı müeyyedsin Efendim (“Naat”,ŞeyhGalip)

Mahmut

mahmuz Çizmenin,potininarkasınatakılanvebinekhayvanlarınıdürtüphızlandırmayayarayandemirveyaçelikparça

mahmuz

mahpus Hapsedilmiş,kapatılmış mahpusmahpushane Cezaevi,hapishane mahpusha:némahreç 1.Çıkışyeri,çıkak

2.Sesinboğumlanmayerimahréç

mahrek Yörünge mahrékmahrem 1.Yakınakrabadanolduğu

içinnikâhdüşmeyenkimse2.Gizli3.Sırdaş

mahrem

mahremiyet Gizlilik mahrémiyétmahrukat Yakacakşeyler mahru:ka:tmahrum Yoksun mahrummahrumiyet Yoksunluk mahru:miyétmahrut Koni mahrutmahruti Konik mahru:ti:mahsuben Alacağakarşılıkolarak mahsu:benmahsul 1.Ürün

2.Verimmahsûl

mahsulat Ürünler mahsu:lâ:tmahsuldar Bereketli,verimli mahsûlda:rmahsup Hesaptandüşme,hesabadâhil

etmemahsup

mahsur Kuşatılmış,sarılmış mahsur


mahsus 1.Özgü2.Özel3.Bilerek,isteyerek4.Şakaolarak

mahsus

mahsusa Özel,hususi mahsu:samahsusat Gözlegörülürşeyler mahsu:sa:tmahsusen Özellikle mahsu:senmahsusiyet Özelolmadurumu,hususi

olmamahsu:siyét

mahşer 1.Kıyametgünüölülerindirilip toplanacaklarınainanılanyer 2.Büyükkalabalık

mahşer

mahşeri Mahşeriandıracakderecedekalabalık

mahşéri:

mahtut Çizilmiş,yazılmış mahtu:tmahtutat Yazmakitaplar mahtu:ta:tmahur KlasikTürkmusikisindebir

makamYalnız kederli yalnızlığımızda sıralı sırasız / O mahur beste çalar Müjgân'la ben ağlaşırız (“MahurBeste”,Attilaİlhan)

ma:hur

mahut Adıgeçen,konuşulan ma:hutmahviyet Alçakgönüllülük mahviyétmahviyetkâr Alçakgönüllüce mahviyétkâ:rmahya Ramazanayındacamileriniki

minaresininarasınakonulupışıklandırılanyazı

mahya

mahzar Yüksekmakamlıbirkimseninhuzuru

mahzar

mahzen Yeraltıdeposu mahzenmahzun Hüzünlü,kederli mahzu:nmahzunane Mahzunca mahzu:na:némahzur Sakınca,engel mahzur


mahzurat Şer’enyasaklananşeyler,engeller

mahzu:ra:t

mahzure 1.Korku,çekinme2.Yasaklanmışşey

mahzu:ré

mahzuz Hoşlanmış,hazalmış mahzu:z

mahzuzat Hoşlanılacakşeyler mahzu:za:tmai Mavi ma:~i:Maide 1.Sofra

2.Kur’an-ıKerim’debirsureMa:~idé

mail İstekli,hevesli,eğilimiolan ma:~ilmaile Aklan,dağyamacınınyönü ma:~ilé main Eşkenardörtgen ma:~i:nmaişet Geçinme,geçim ma~i:şétmaiyet 1.Birbüyükmemurun

emrindeolanlar2.Arkadaşlık,beraberlik

mai:yét

majeste Devletbaşkanlarınasöylenensaygısözü

majésté

majör 1.Büyük,önemli2.Müziktebirakort

majör

majüskül Büyükharf majüskül makalat 1.Gazetevedergilerdeçıkan

fikiryazıları2.Sözler

maka:lâ:t

makale Bilim,fenkonularıylasiyasal,ekonomikvetoplumsalkonularıaçıklayıcıveyayorumlayıcıniteliğiolangazeteveyadergiyazısı

maka:lé

makam 1.Mevki,rütbe2.KlasikTürkmüziğindebirmüzikparçasıveyaşarkınınişlenişbiçimi.

makam


makamat Makamlar,topluluklar,kalabalıklar

maka:ma:t

makam-ı hilafet Halifelik,halifelikmakamı maka:mı hilâ:fét

makar Karargâh,merkez,durulanyer,ocak

makar

makaskâr Kâğıtoymacılığıyahutkesmeveoymaişleriylemeşgulkişi

makaskâ:r

makastar Elbisekumaşıbiçen,kesen,provasınıyapanusta

makastar

makat Oturmayeri,kıç,geri makatMakber 1.Kabir,mezar

2.(Edb.)AbdülhakHamidTarhan’ıneşininölümüüzerineyazdığıeseri

Makber

makbul 1.Beğenilen,hoşkarşılanan2.Kabulolunmuş,kabuledilen

makbûl

Makbule Kadınismi Makbû:lémakbule geçmek İşeyaramak,hoşkarşılanmak makbû:le géçmékmakbuliyet Beğenilmişlik makbû:liyétmakbuz Alındı,ödendibelgesi makbuz makdem Gelme,dönüpgelme makdem

Makedonya Balkanyarımadasındabulunanülke

Makédon�ya

ma’kes Aksedenyer,yankıyeri ma:késmakine Bellibirgüçtenyararlanarak

birişiyapmakveyaetkioluşturmakiçinçarklar,dişlilerveçeşitliparçalardanoluşandüzeneklerbütünü

makiné

makosen Kısaökçeli,bağsızayakkabı makosen


makreme Elbezi,havlu,sofrahavlusu makrémémakrome Kalıniplikleörülmüşiş makromé makrun Yakınlaştırılmış,yakın makru:nmaksat Amaç,gaye,kasıt maksatmaksim Suyunkollaraayrıldığıyer maksimmaksimum Azami,enfazla maksimum Maksude Kadınismi Maksu:démaksure 1.Camilerdeparmaklıklarla

ayrılmışyüksekyer 2.Evin,yabancılarıngirmesineizinverilmeyenbölümü

maksu:ré

maksut Kastolunan,amaçlanan maksutmakta 1.(Edb.)Gazelveya

kasideninsonbeyti 2.Kesit3.Kaleminucunudüzeltmeyeyarayanalet

makta

maktel Cinayetişlenenyer maktel maktu 1.Kesik

2.Kesinolarakdeğeribiçilmişolan

maktu:

maktul (Huk.)Katledilmiş,öldürülmüş

maktûl

maktulen Öldürülerek maktu:lenmakul Aklauygun,anlayışlı,

mantıklı,akıllıcama:kûl

makulat 1.Türler,çeşitler2.Aklauygunşeyler

ma:ku:lâ:t

makule Kategori,çeşit maku:lémakuliyet Aklauygunluk,anlayışlılık ma:ku:liyétmakûs İyigitmeyen,ters,şanssız,

uğursuzma:kûs


mal Kişininsahipolduğutaşınırtaşınmazvarlıklarıntümü

mal

malayani Saçma,boşveyararsız ma:lâ:ya:ni:Malazgirt TürklereAnadolu’nun

kapısınıaçansavaşıngerçekleştiğiyer,Muş’unilçesi

Malazgirt

mali Maliyeyleilgili,parasal ma:li: Mali BatıAfrika’dabirdevlet Malimalihülya Karasevda,melankoli,

kuruntuma:lihülya:

malik Birşeyesahipolan, ma:lik

malikâne Büyükalanakurulmuş,gösterişlivegenişev

ma:likâ:né

Maliki İslamiyet’tekidörtsünnimezheptenbirivebumezheptenolan

Ma:liki:

malikiyet Sahipolma ma:likiyétMalik ül Mülk HerşeyinsahibiolanAllah

(cc)Ma:likül Mülk

maliye Kamunungelirvegiderkalemlerinidüzenleyenkurallarvebununlailgilenenkurum

ma:liyé

maliyet Üretimingerçekleşmesiiçinyapılanharcamalarıntoplamı

ma:liyét

maltız Ayaklıvetaşınırocak maltız malul Sakatkimse ma:lûlmalulen Sakatbirbiçimdeyada

hastalıksebebiylema:lû:len

maluliyet Sakatlık ma:lû:liyétmalum Bilinen,belli ma:lûmmalumat Bilgi ma:lû:ma:tmalumatfuruş Bilgiçliktaslayan ma:lû:matfuruş


malumiyet Belliolma,bilinme ma:lû:miyétmalumun ilamı Bilinenbirşeyinaçıklanması ma:lûmun i:lâ:mımalzeme Araçgereç,materyal mâlzémémamafih Bununlabirlikte ma:ma:fihmamelek Malvarlığı ma:mélékmamul Üretilmiş,yapılmış,işlenmiş

şeyma:mûl

mamulat Yapılmışşeyler ma:mulâ:tmamur Bayındır ma:murmamure Bakımlıyer,bayındırlık ma:mu:réMamuret-ül-aziz Elazığşehri Ma:mu:rétül

azi:zmamuriyet Bayındırolmadurumu,

mamurlukma:mu:riyét

mamut Tarihöncesiçağlardayaşamışfilgillerden,irivekıllıhayvan

mamut

mana AnlamMana şairin karnındadır (Arapatasözü)

ma:nâ:

manalı Anlamlıolan ma:nâ:lımandalina Tatlıvesulubirnarenciye

türümandalina

mandolin Birçalgıtürü mandolin manen Ruhça,manevibakımdan ma:nenmanend (menent) Eş,benzer ma:nendmanevi Duyularlasezilen,ruhsal ma:névi:maneviyat Maddiolmayan,ruhsalşeyler ma:néviya:tmanevra Biraletinişleyişini

düzenleme,yönetmeişiveyabiçimi

manévra

manganez Çoksertvekırılganbirelement

mañganéz

mani Ruhsalhastalık mani mani Engel ma:ni:


mani (Edb.)Halkedebiyatındauyaklıdörtlük

ma:ni

manidar Anlamlı,manalı ma:nidarmanifatura Fabrikayapımıdokuma

ürünlerimanifatura

manifesto 1.Gemikaptanınıngümrükidaresineverdiğimaldökümlistesi2.Bildiri

manifésto

manikür Elvetırnakbakımı manikür manipülasyon Yönlendirme,başkatarafa

çekmeveyabilgilerideğiştirme

manipülâsyon

manipüle etmek Bilgilerideğiştirmek,yönlendirmek

manipülé étmék

mansıp Makam man�sıpmansiyon Yarışmadaanılmayadeğer

görülenlereverilenödülman�siyon

mansur Allah’ın(cc)yardımıylaüstüngelmiş

man�su:r

mansuriyet Allah’ın(cc)yardımıylabaşarma,galipgelme

man�su:riyét

mantalite Anlayış mantalité mantık Doğrudüşünmeyöntemive

yolumantık

mantıken Mantığagöre mantıkenmantıki Mantıklı,tutarlı mantıki:manuel Elleçalıştırılan manu~el manzara 1.Görünüş

2.Dikkatçekenseyirmekânıman�zara

manzum (Edb.)1.Vezinli,kafiyelisöz,şiir2.Düzenli,muntazam

man�zum


manzume (Edb.)Vezinli,kafiyelisözveyayazı

man�zu:mé

maraba Ortakçı maraba Marakeş Fas’tabirşehir Marakéşmaral Dişigeyik maralmaraz Hastalık,dayanmasızor

durummaraz

maraza 1.Hastalık2.Anlaşmazlık,kavga

maraza

maraz-ı asabi Nevroz marazı asabi:marazi Hastalıklı marazi:marifet 1.Ustalık,hüner

2.Hoşgitmeyenhareketma:rifét

marifet iltifata tabidir

Desteklenen,övülenkişilerindahaiyiişleryapabileceğinianlatansözMarifet iltifata tabidir, müşterisiz meta zayidir ("Hamiyyet",MuallimNaci)

ma:rifét iltifa:ta ta:bi:dir

Marifetname ErzurumluİbrahimHakkı'nınünlüeseri

Ma:rifétna:mé

marifetperver Marifetli ma:rifétpervermarifetullah Allah’ı(cc)tanıma,anlama ma:rifétulla:hmariz Hasta,hastalıklı mari:zmariz (Ar.)Dayakatma,dövme mariz maroken Yumuşakbirkeçiderisivebu

deridenyapılaneşyamaroken

marpuç Nargileyetakılanhortumbiçimindeuzunboru

marpuç

marşandiz Yüktreni marşandiz maruf Tanınan,bilinen,ünlü,

meşhur,bellima:ruf

marul (Bot.)Yazbaşındayetişenveyapraklarısalataolaraktüketilenbirbitki

marul


Marut Arkadaşı“Harut”ilebirliktemeşhurolarakbilinen;kıyametekadarBabil’debirkuyuyahapsedilmişmelek

Ma:rut

maruz Birolayyadadurumunetkisindeveyakarşısındabulunma

ma:ruz

maruzat Küçükten,büyüğesunulanveyabildirilenkonular,bilgiler

ma:ru:za:t

masad Yüksekdağyamacıvesarpkıyı

masa:d

masaj Elleveyaelektrikli,elektiriksizaletlerlevücudunçeşitlibölgeleriniovarakrahatlatmaveiyileştirme

masaj

masal (Edb.)Kurmacayadayalı,sözlügelenekteyaşayan,çoğunluklainsanlar,hayvanlarilecadı,cin,dev,perivb.varlıklarınbaşındangeçenolağanüstüolaylarıanlatanedebîtür

masal

masarif Harcamalar,giderler,masraflar

masa:rif

masat Bıçakbilemeyeyarar,çelikten,çubukşeklindealet

masat

masiva Allah’ın(cc)dışındakitümvarlıklar,herşey

ma:siva:

maskara 1.Soytarı,güldürücü2.Rimel

maskara

maskot Eldetaşınabilensüseşyası,uğurluk

maskot

maslahat Keyfiyet,iş maslahat


maslahatgüzar Büyükelçiadınaişleritakipeden,onavekâletedendiplomat

maslahatgüza:r

maslak Süreklisuakanboru maslak Maslak İstanbul’unbirsemti Maslak maslup Asılmış maslupmasnu Sanateseri masnu:masör Erkekmasajcı masör masöz Kadınmasajcı masöz masraf Harcananpara,gider masrafmasruf Sarfedilmiş,harcanmışolan masru:fmassetmek İçineçekmek,emmek massétmék mastar (Dilbil.)Fiilin-mak/-mek

veya-ma/-meeklerialanveadgibikullanılanbiçimi

mastar

mastika Sakızrakısı mastika masturi Gemininengenişyeri masturi mastürbasyon Kendikendinecinseltatmin mastürbasyonmasum 1.Suçsuz,günahsız

2.Küçükçocukma:sum

masumane Günahsızca,temizbirbiçimde

ma:suma:né

masume Suçsuz,günahsızkadın ma:sumémasumiyet Suçsuzluk,günahsızlık,

masumlukma:sumiyét

masun Korunan,korunmuş masunmasuniyet (Huk.)Dokunulmazlık,

korunmuşolmamasu:niyét

masuniyet karinesi

(Huk.)Suçkesinleşmediğisürecekimseninhükümlüsıfatıyladeğerlendirilemeyeceğiniifadeeden,temelhukukdoktrini

masu:niyét kari:nési


masura İpliksarılansilindirveyakonibiçimindealet

masura

maşallah "Allah(cc)nazardanesirgesin"anlamındaveyaövgümaksadıylasöylenensöz

ma:şallah

maşer İnsantopluluğu,toplum ma:şermaşeri Toplumaait,toplumsal ma:şéri:maşlah Kadınlarınelbiseüstüne

giydikleritekparçadanoluşankolsuzüstlük

maşlah

maşrapa Metal,toprak,plastikvb.ndenyapılmış,ağzıaçık,kulplu,bardağabenzeyen,küçükkap

maşrapa

maşrık Doğu,Şark maşrıkmaşrıki Şarkaait;doğuileilgili maşrı:ki:maşuk Âşıkolunanerkek ma:şukmaşuka Âşıkolunankadın ma:şu:kamatador Boğagüreşçisi matador mataf Tavafyeri mata:fmatah Küçümsemeduygusuile

söylenensözmatah

matara Genelliklemetaldenyapılmasukabı

matara

matbaa Basımevi matba:matbah Mutfak matbah matbu Basılmış,basılı matbu:matbuat Basın matbua:t matekaddem Geçmişzaman ma:tékaddemmatem Yas,keder ma:témmatematik Sayıveölçüyedayalıbilim,

riyaziyematématik

matemengiz Matemgerektiren,yaslı ma:téméngizmatine Gündüzgösterimi matiné


matkap Delici,delgi matkapmatla 1.(Coğ.)Gökcisimlerinin

doğuşyeri2.(Edb.)Kasideveyagazelinkafiyeliilkbeyti

matla:

matlup İstenilen,aranılan matlû:pmatrah Birvergininmiktarını

belirtmekiçintemelolarakalınandeğer

matrah

matrak 1.Kalınsopa,değnek2.Gülünç,eğlenceli

matrak

matriarkal Anaerkil matriarkâl matris 1.Matbaacılıktakullanılan,

girintiliçıkıntılımetalveyamukavvakalıp,baskıkalıbı2.Dizey

matris

matruk Gevşekadam matrukmatruş Tıraşolmuş matruşmatrut Tardedilmiş,kovulmuş matrutmatuf Biryanaçevrilmiş,yönelmiş ma:tufmatuh Bunamış,bunak ma:tuhmaun Yararlanılacakşey ma:u:nmaun 1.Yardım,imdat

2.Tespihağacıgillerden,HindistanveHonduras'tayetişenbüyükbirormanağacıvebuağacınparlakkırmızımtırakrenkte,sertveiyicilalanankerestesi

maun

maval Yalan,uydurmasöz mavalmavera Arkasındaolan,ötesi,

görünmeyenâlemma:véra:


Mavera-ün Nehir (Coğ.)OrtaAsya’daCeyhunNehriileSeyhunnehriarasındakalantarihîbölge

Ma:véra:ünnéhir

mavi Yeşililemenekşearasında,gökrengi,mai

ma:vi

maviş Beyaztenlivemavigözlükimseleresöylenensöz

ma:viş

mavna Büyükyükgemisi mavnamaya 1.Bazıbesinlerinyapımında

mayalanmayısağlamakiçinkullanılanmadde,ferment2.Yaradılış,öznitelik

maya

Maya Amerikakıtasındaeskidenyaşamışbirmedeniyet

Maya

maydanoz (Bot.)Yenmekiçinyetiştirilen,yeşilyapraklı,hoşkokulu,otsubirbitki

maydanoz

mayhoş Tadıekşimsiveazşekerliolan

mayhoş

mayi Sıvı ma:yi:mayna Yelkenindirme mayna mayo Denizkıyafeti mayo mayonez Yumurtasarısı,zeytinyağıve

limonlayapılanbirtürkoyu,soğukyiyecek

mayonéz

maytap Şenlikgecelerindeyakılan,renkliveparlakışıklarverenfişek,havaifişek

maytap

mazarrat Zarar,zararauğrama mazarratmazbata (Huk.)Tutanak mazbata


mazbut 1.Elegeçirilmiş,zaptedilmiş2.Biryereyazılmış,defteregeçirilmiş3.Unutulmamış,hatırdakalmış.4.Düzenli,düzgün,beğenilen

mazbut

mazeret Gerekçe,özürbahane ma:zérétmazgal Kaleduvarlarında,içyanı

geniş,dışıdardelikAzap kuleleri, cüceleşmiş devlerin; / Kör mazgallarında raksı var alevlerin (“Bacalar”,NecipFazılKısakürek)

mazgal

mazhar 1.Birşeyinortayaçıktığıveyagöründüğüyer 2.Şereflenme,biriyiliğeerişme

mazhar

mazhariyet Nailolma,iyibirşeyeerişme mazhariyétmazı (Bot.)Servigillerdendüz

gövdelibirsüsbitkisiveonunkozalağı

mazı

mazi Geçmiş,geçmişzaman ma:zi:mazlum Eziyetedilen,zulmeuğramış,

boynubükükmazlum

mazlumane Mazlumayakışacakşekilde mazluma:némazlumiyet Zulümgörmüşlük,

mazlumlukmazlu:miyét

mazmaza Ağzısuileçalkalama mazmazamazmun 1.(Edb.)Anlam

2.Divanşiirindekullanılannükteli,sanatlısöz

mazmun

maznun (Huk.)Zanaltındaolan maznu:nmazoşist Özezer,kendineeziyet

etmektenhazduyanmazoşist


mazrub Dövülmüş,vurulmuş mazru:bmazruf 1.Zarfakonulmuş,zarflı

2.İçerikmazru:f

mazrufat Zarflışeyler,içerikler mazru:fa:tmazrufen Zarflanarak,zarflı mazru:fenmazrur Zarargörmüş mazru:rmazur Geçerlisebebiolan,mazeretli ma:zurmeahiz Kaynaklar méa:hizmeal Anlam,kavram,netice mé~â:lmealen Anlambakımından,anlamca mé~â:lenmebahis Bahisler,tartışmakonuları méba:hismebani Binalar,yapılar,temeller méba:ni:mebani-i kelam Sözünesasınıoluşturanşeyler méba:ni:~i

kélâ:mmebde Başlangıç,ilk,baş,evvel mébdémeblağ Paramiktarı,tutar méblâ:mebni 1.Binaolunmuş,kurulmuş

2.Dayanarak,dendolayımébni:

mebruk Kutlu,tebriketmeyedeğerolan

mébru:k

Mebruke Kadınismi Mébru:kémebrur Hayırlı,makbul mebru:rMebrure Kadınismi Mébru:rémebus Milletvekili mébusmebusan Milletvekilleri mébu:sanmebzul Bol,çok mébzûlmebzulen Çokça,esirgenmeden,bolbol mébzu:lenmebzuliyet Bolluk,çokluk mébzu:liyétmecal Güç,kuvvet,takat mécâlmecali kalmamak Gücütükenmek méca:li

kalmamakmecalis Toplantıyerleri,meclisler méca:lis


Mecalis-i Seb’a Hz.Mevlana’nınbilinenbireseriolup"YediMeclis"anlamındadır

Méca:lisi Séb’a:

Mecalis-ün Nefais AliŞirNevai’ninünlübireseriolup"Güzelliklerintoplanmayeri"anlamınagelir

Méca:lisün Néfa:is

mecaz (Edb.)Birsözübenzetmeyoluylagerçekanlamındanbaşkabirmanadakullanmak

mécaz

mecazen (Edb.)Mecazyoluyla,mecazolarak

méca:zen

mecazımürsel (Edb.)Benzetmeilgisibulunmaksızın,nedensonuçgibitürlüilişkilerlebirsözcüğünbaşkabirsözcükyerindekullanılmasısanatı,adaktarması

méca:zımürsel

mecazi Mecazlailgili,mecazniteliğindeolan

méca:zi:

mecbur Yapmakzorundaolan,yükümlüolan

mécbur

mecburen Kaçınılmazolarak,zorla,isteğidışında

mécbu:ren

mecburi İsteristemez,zorunluolarak mécbu:ri:mecburiyet Zorunluluk,yüküm mecbu:riyétmeccanen Bedava,parasız mécca:nenmeccani Parasız,bedava mécca:ni:mecellat Dergiler,kitaplar mécéllâ:tMecelle 1.Kitap

2.(Huk.)OsmanlıKanunlarınıiçereneser

Mécéllé

mecenne Delilikdivanelik,cinlikyer mécénnémecidiye SultanAbdülmecitdevrinde

Osmanlı’dapiyasayasürülenaltınvegümüşpara

méci:diyé


Mecit Şanveşerefsahibi,uluanlamlarınagelen,Allah’ın(cc)sıfatlarından

Mécit

meclis Toplanmayeri,şura méjlismeclisiara Hoşsohbet,meclislerin

aranankişisiméjlisia:ra:

Meclis-i Mebusan Osmanlıİmparatorluğuzamanındakimilletmeclisi

Méjlisi Mébu:sa:n

Meclis-i Vükelâ Osmanlı’daBakanlarKurulu Méjlisi Vükélâ:meclup Tutkun méclû:pmecmu Bütün,hepsi,toplanmışolan mécmu:mecmua Dergi mécmu~a mecmuan Topluolarak mécmu: ~anmecnun 1.Sevdadankendini

kaybetmiş2.Çılgın,deli

mécnu:n

mecnunane Delice,çılgınca mécnu:na:némecra 1.Yatak

2.Birişingidişi,doğrusumécra:

mecruf Süpürülmüş,atılmış mécru:fmecruh Yaralı mécru:hmecrur Çekilmiş,sürüklenmiş mécru:rMecus Ateşetapanlarındini,

zerdüştlükMécu:s

Mecusi Ateşetapan,Zerdüşt Mécu:si:Mecusiyet Ateşetapmak Mécu:si:yétmeczubiyet Birineveyabirşeyedoğru

gönülakmasıméczu:biyét

meczup 1.Allah(cc)aşkıylakendindengeçmiş,aklınıyitirmişkimse2.Deli

méczup

meçhul Bilinmeyen,gizli,anlaşılmayan

méçhûl


meçhulat Bilinmeyenler,anlaşılmayanlar

méçhu:lât

meçhuliyet Bilinmezlik méçhu:liyétmed 1.Sularınkabarması,gelgit

2.(Dilbil.)Arapharflerininuzatılarakokunması

méd

medar 1.Dönence2.Dayanak,yardımcı

méda:r

medarıiftihar Övünçnedeni,iftiharedilen méda:rı iftiha:rmedarımaişet Geçimsağlayaniş méda:rıma~i:şétmedari Tropikal méda:ri:meddah 1.Taklityapıp,hoşhikâyeler

anlatarakhalkıeğlendirensanatçı2.Övücü,metheden

méddah

medeni Uygar,kentli médéni:medeniyet Uygarlık

Ulusun, korkma! Nasıl böyle bir imanı boğar / Medeniyet dediğin tek dişi kalmış canavar? (“İstiklalMarşı”,MehmetAkifErsoy)

médéniyét

medet Yardım,imdat médétmedfun Gömülmüş,defnolmuş médfu:nmedih Övme,övgü médihmedikal Sağlıklailgili,tıbbi médikâl Medine SuudiArabistan’daeski

adıYesribolan,Hz.Muhammed’in(sav)kabrininbulunduğuşehir

Médi:né

Medine-i Münevvere

Medineşehri Médi:néyiMünévvéré

meditasyon Dalınç,varlığıhissetmek,zihneodaklanmak,tedaviyöntemi

méditasyon


medlul Anlam medlû:lmedrese Genellikleİslambilimlerive

diğerderslerokutulduğuyer,fakülte

médrésé

medya İletişimortamıvearaçlarınıngeneladı

médya

medyatik Medyadagörünürolanlarabiçilensıfat

médyatik

medyum Ruhlarlailetişimhalindeolduğunuiddiaedenkişi,falcı

médyum

medyun Borçlu médyu:nmedyunuşükran Teşekkürborcuolan médyu:nuşükra:n

mefahir Övünülecekşeyler méfa:hirmefail İşler méfa:~ilMefharet İftiharetme,kıvanç,övünme

anlamlarınagelenkadınismiMéfharét

mefhum Kavram,olgu méfhummefkûre Ülkü,ideal mefkû:rémefluç Felçolmuş,felçli,inmeinmiş

olanméflû:ç

mefruş Döşenmiş,döşeli méfruşmefruşat Perde,koltukgibieşya,

döşememéfru:şa:t

mefruz Varsayılan,farzedilen méfru:zmeftun Hayranolmuş,gönülvermiş,

tutkun,büyülenmişméftu:n

meftunane Büyülenmişçesine,tutulmuşça

méftu:na:né

meftuniyet Tutkunluk,hayranlık méftu:niyétmeful İşlenmiş,yapılmış mef’û:lmegafon Sesiuzağailetmeyeyarayan

konikcihazmégafon

megalomani Büyüklükhastalığı mégalômani megapol Çokbüyükşehir mégapôl


meğer Farkındaolunmayanbirdurumuifadeetmekiçinkullanılansöz;halbuki,oysaki…

méyer

meh Ay méhmehabet 1.Büyüklerekarşıduyulan

saygı2.Büyüklük,yücelikArtarak gönlümün aydınlığı her saniyede / Bir mehabetli sabah oldu Süleymaniye’de ("Süleymaniye'deBayramSabahı",YahyaKemalBeyatlı)

méha:bét

mehari Hecindeveleri méha:ri:mehaz Bireseryazılırkenbaşvurulan

kaynakmé:haz

Mehdi 1.Hidayeteeren2.Şiimezhebinceyaşamaktaolanvekıyametgünüortayaçıkacağınainanılanermiş

Méhdi:

mehil Birişintamamlanmasıiçintanınansüre

méhil

mehir Erkeğinevlenirkenkadınaverdiğinikâhparası,mihir

méhir

Mehlika Ayyüzlügüzelanlamınagelenbirkadınismi

Méhlika:

Mehpare Ayparçasıgibiçokgüzelkimseanlamındabirkadınismi

Méhpa:re

Mehpeyker Nuryüzlügüzelanlamınagelenkadınismi

Méhpéyker

mehtaba çıkmak Ayışığındagezintiyeçıkmak méhta:ba çıkmakmehtap Ayışığı méhtapmehter Mehtertakımıveorada

görevlikimseméhter


mehteran Mehterler méhtéra:nmehter takımı Osmanlı’dakös,nakkare,zil,

zurnaveborulardankurulanaskerîmızıkatakımı

méhter takımı

Mehveş "Aygibigüzel"anlamınagelenkadınismi

Méhvéş

mekabir Mezarlar méka:birmekân Yer,mahal,ev,yurt mékânmekânen Yerbakımından mé:kâ:nenmekâsip Kazançlar mékâ:sipmekâtib-i âliye Yüksekokullar mékâ:tibi a:li:yémekâtip Okullar mékâ:tipmekâtip Mektuplar mékâ:ti:pmekin Vakarlı,temkinlivb

anlamlarınagelenbirerkekismi

méki:n

mekkâre Taşımaiçinkiralanmışyükhayvanı

mékkâ:ré

mekkâri Hilekârlık,hile mékkâ:ri:Mekke Arabistan’dakiHicaz

bölgesindeHz.Muhammed’in(sav)doğduğuveKâbe’ninbulunduğuşehir

Mékké

Mekke-i Mükerreme

Mekkeşehri Mékkéyi Mükérrémé

Mekki Mekke’yeait,Mekkeileilgili Mékki:

meknun 1.Dizilmiş,diziliinci2.Gizli,saklı,örtülü

méknu:n

meknuz Gömülü,saklı méknu:zmekruh 1.İslamdinindeyasakolmasa

dayapılmasıhoşgörülmeyenşey2.Tiksindirici

mekruh

mekteb-i âli Yüksekokul méktébi a:li:


mekteb-i hususi Özelokul méktébi husu:si:mekteb-i leyli Yatılıokul méktébi léyli:Mekteb-i Mülkiye SiyasalBilgilerokulu Méktébi MülkiyéMekteb-i Osmanî Askerîeğitimamacıyla

Avrupa’yagönderilenöğrencileriçinParis’teaçılanokul

Méktébi Osma:ni:

mekteb-i sıbyan İlkokul méktébi sıbyanMekteb-i Sultani GalatasarayLisesi Méktébi Sulta:ni:Mekteb-i Tıbbiye-i Şahane

AskeriTıpFakültesi Méktébi Tıbbiyéyi Şa:ha:né

mektep Okul méktépmektubat Mektuplar méktu:ba:tmektup Birşeyhabervermek,

sormak,istemekveyaduygularıbildirmekiçinbirineçoğunluklapostayoluylagönderilen,zarfakonulmuşyazılıkâğıt

méktup

Melahat Yüzgüzelliğianlamınagelenbirkadınismi

Mélâ:hât

melâike Melekler mélâ:~ikémelâl Cansıkıntısı,elemler,dert

Melali anlamayan nesle aşina değiliz ("OBelde",AhmetHaşim)

mélâ:l

melamet Azarlamak,kınamak melâ:métMelami Melamiliktarikatinemensup

olanMélâ:mi:

Melamilik HertürlügösterişvedünyakaygılarındanuzakkalmayıöğütleyenSünnitarikati

Mélâ:mi:lik


melamin Mutfakeşyasıyapımında,kâğıtvedokumasanayisindekullanılanyapayreçinelerinüretimindeyeralankimyasalbirmaddevebundanyapılaneşya

mélâmin

melanet Büyükkötülükvelânetesebepolaniş

mélâ:nét

melankoli 1.Karasevda2.Hüzün,içsıkıntısı

mélânkoli

melce Sığınılacakyer,barınak melcéMelda Genç,körpe,nazikvücut

anlamındabirkadınismiMelda:

melek Nurdanyaratılmışmanevivarlıklar

mélék

meleke 1.Tecrübeylekazanılanalışkanlık,yatkınlık2.Yeti

méléké

meleki 1.Melekleilgili2.Temizlik

méléki:

melekût Meleklerveruhlarâlemi mélékû:tmelekzat Melekgibigüzel mélékza:tmelhuz Düşünülen,aklagelen,

beklenilenmelhu:z

melih Güzel,şirin,sevimli mélihMeliha Güzel,şirinanlamındakadın

ismiMéli:ha

melik Hakan,hükümdar mélik

Melike Kadınhükümdarveyahükümdareşianlamınagelenkadınismi

Méli:ké

Melikşah BüyükSelçukluHükümdarı Mélikşa:hmellah Gemici,denizci,kaptan méllâ:h


melodi Ezgi mélôdi melodram Yunantrajedilerindekorobaşı

ilebiroyuncuarasındageçenşarkılıdiyalog

mélôdram

melon Şapkatürü mélôn meltem Yazınkaradandenizeesen

rüzgârmeltem

melul Mahzun,üzgün,boynubükük mélû:lmel’un Allah’ın(cc)lanetlediği,

lanetlenmiş,nefretedilenmél’u:n

memalik Ülkeler,memleketler méma:likMemalik-i Osmaniye

Osmanlıülkesi Méma:liki Osma:niyé

Memalik-i Rum Bizansülkesi Méma:liki Ru:mMemalik-i Şahane

Osmanlıülkesi Méma:liki Şa:ha:né

memat Ölüm mématmemba Kaynak,pınar mémba:Memduh 1.Övülecek,övülmüşolan

2.ErkekismiMémduh

Memduha Kadınismi Mémdu:hamemleket 1.Birdevletin

egemenliğindekitopraklarınıntümü2.İnsanındoğupbüyüdüğüyerDört nala gelip uzak Asya'dan./Akdeniz'e bir kısrak başı gibi uzanan/ Bu memleket bizim ("Davet",NâzımHikmet)

mémlékét

Memluk EskidenMısır’dahükümsürenİslamdevleti

Mémlûk

memluk Köle mémlûkmemnu Yasaklanmış,yasak mémnu:memnun Razı,hoşnut mémnun


Memnune Kadınismi Mémnu:némemnuniyet Sevinçduyma;memnunluk,

kıvançmémnu:niyét

me’mul Umulan,düşünülen mé:mû:lMe’mun AbbasiHükümdarıolan

HarunReşit’inoğluMé'mun

memur 1.Devlethizmetindebellibirücretkarşılığıçalışangörevli2.Yükümlü

mé:mur

memure Kadınmemur mé:murémemuren Memurolarak mé:mu:renmemurin Memurlar mé:muri:nmemuriyet Memurluk,vazife me:muriyétmen (Huk.)Yasaklama,önleme menmenabi Kaynaklar ména:bi:menafi Menfaatler,faydalar,yararlar ména:fi:menafi-i amme (Huk.)Kamuyararı ména:fii ammémenafi-i umumiye

Genelmenfaatler,kamuyararı

ména:fii umu:miyé

menajer 1.Yönetici2.Birsporcununveyasanatçınınmeslekiişlerinidüzenleyenveyönetenkimse

ménajer

menakıp Menkıbeler ména:kıpmenakıpname Menkıbeanlataneserlerin

ortakismiména:kıpna:mé

menasik İbadetyerleri ména:sikmenat Kâbe’deeskidenbulunanbir

putménat

mendebur Sünepe,pis,iğrenç méndéburmenderes (Coğ.)Birakarsuyatağınınaz

eğimlikoyaktabanlarındaveovadüzlüklerindeçizdiğiSharfinebenzeyenkıvrım

méndérés


Menderes İzmir’inilçesi Méndérés mendil Ceptetaşınacakboyutta

temizlikbeziméndil

mendirek Kıyılardadalgakıranlayapılmışliman

méndirék

menekşe (Bot.)Morrenkli,güzel,kokuluçiçeğiolanbitki

ménékşe

menemen Yumurta,yeşilbibervedomatesleyapılanbiryemek

ménémen

Menemen İzmir’inilçesi Ménémen menengiç (Bot.)Çitlembik ménengiç menenjit Ateş,şiddetlibaşağrısı,

kusma,sayıklamavb.belirtilerleortayaçıkan,beyinzarlarınıniltihaplanmasıylaoluşanbirhastalık

ménenjit

menent Benzer,eş ménentmeneviş Hare ménévişmenfa Sürgünyeri mén�fa:menfaat Çıkar,kâr,yarar mén�faâtmenfaat-i umumiye

Kamuyararı mén�faâti umu:miyé

menfaatperest Çıkarcı,egoist mén�faâtpéréstmenfaatperver Çıkarcı mén�faâtperver menfez Delik,yarık,geçecekyer men�fézmenfi Olumsuz mén�fi:menfur Nefretuyandırıcı,iğrenç,

tiksindiricimen�fur

Mengen Bolu’nunbirilçesi Mén�genmengene Atölyedesıkıştırmaaleti men�géné menhus Uğursuz ménhu:smeni Sperma,belsuyu ménimenisküs Dizeklemlerindekemik

arasındakikıkırdakyapıdaoluşanyaralanma

ménisküs


menkıbe Dinbüyüklerininveyatarihegeçmişünlükimselerinyaşamlarıveolağanüstüdavranışlarıylailgilihikâye

mén�kı:bé

menkıbevi Efsanevi,menkıbeyiandıran mén�kı:bévi:

menkul Taşınabilenmal mén�kûlmennan İhsaneden ménna:nmenopoz Kadınlardadoğurganlığın

veadetgörmehalininsonaermesi

ménopoz

mensubiyet Biryereveyakişiyebağlıolmak

mén�su:biyét

mensucat Dokumalar mén�su:ca:tmensup Biryereveyakimseyebağlı

bulunan,onunlailgisiolanmén�sup

mensur (Edb.)Nesirhâlindeolan mén�sur menşe Kök,kaynak,başlangıç mén�şé:menşur Neşredilmiş,yayılmış mén�şu:rmental Akıl,zekâ mentâl menteşe Kapı,pencerevbyerlerde

milletutturulmuş,birisabitdiğerihareketli,ikiparçalımetal

méntéşé

Menteşe Muğla'nınilçesi Méntéşémentol Nanekokusu méntôl mentor Yönder méntor menü Yemeklistesi ménü menzil 1.Yolculuktakonaklamayeri

2.İkikonakarasıuzaklıkmén�zil

menzile Aşama,yükseklikderecesi mén�zi:lémera Çayırlık,otlak méramerak Birşeyianlamaveya

öğrenmedüşkünlüğümérak


meraki Kuruntuvevesveseiçindebulunankişi

méra:ki:

meram İstek,arzu,amaç méramMeram Konya’nınilçesi Méram merasim 1.Tören

2.Yol,yordamméra:sim

meratip Rütbeler,mertebeler méra:tipmerbut 1.Bağlı,bağlanmış

2.İlişik,ilişkinmerbut

merbutiyet İlgi,bağlılık merbu:tiyétmercan 1.Sıcakdenizlerdeyaşayan

vesüseşyasıyapılankalkeriskeletlihayvan2.İzmaritgillerdenbirbalık

mercan

merci Müracaatedilecekkişiveyamakam

merci:

Mercidabık HalepyakınlarındaYavuzSultanSelim’inbaşındabulunduğuOsmanlıdevletininMemlûklerekarşısavaştığıyer

Mercida:bık

mercimek Birbakliyattürü mercimék merdane 1.Erkekçe,yiğitçe,mertçe

2.Kalınoklavamerda:né

Merdikıpti Kıptihalkındanolankimse Merdikıpti:merdiven Üstüstekonulmuş

basamaklardanoluşan,çıkıpinmeyeyarayanaraç

mérdiven

merdümgiriz İnsanlardankaçan,mizantrop merdümgiriz

meret Beğenilmeyenyadasıkıntıverenşeyler,durumlariçinkullanılansöz

mérét

mergup Beğenilen,istenen mergu:pmerhaba Selamlaşmasözü,esenlik

dilememerhaba:


merhale 1.Aşama,evre2.Konakarası;varılanyol,menzil

merhalé

merhamet Acıma,üzüntüyleesirgemeMerhametin ta kendisiydi gözlerin / Merhamet saçlarını ıslatan sessiz bir yağmurdu (“Köşe”,SezaiKarakoç)

merhamét

merhameten Acıyarak merhamétenmerhem Deriüzerinesürülerek

yaralarıiyileştirenözelkıvamlımadde

merhem

merhum ÖlmüşMüslümanerkek,rahmetli

merhum

merhume ÖlmüşMüslümankadın,rahmetli

merhu:mé

mer’i 1.(Huk.)Yürürlükteolan2.Saygıgösterilen

mer’i:

meridyen (Coğ.)Dünyayıboylamasınakesençizgiler

méridyen

Merih Birgezegen,Mars Mérihmerkantilizm Madenciliğeveihracat

girdisinebağlıekonomiyisavunanbiriktisatöğretisi

merkantilizm

merkat Kabir,mezar merkat merkep Eşek merképmerkez 1.Birdaireninher

noktasındanaynıuzaklıktaolaniçnoktası2.Birşehrinveyabölgeninenişlekyeri,ortası3.Biryönetimörgütününidareyeri

merkéz

merkeziyet Tekbirmerkezebağlıolma,merkeziyetçilik

merkéziyét


merkeziyetçilik Otoriteninveişintekbirmerkezdetoplanmasınıamaçlayangörüşveyayönetimbiçimi

merkéziyétçilik

merkezkaç Merkezdenuzaklaşan,santrifüj

merkézkaç

mermer Yeraltındançıkarılanbillurlaşmış,beyazveyadamarlı,cilalanabilenbirtaş

mermer

mermi Ateşlisilahlaatılandelicimadde,kurşun

mermi

merre Defa,kere merré merserize Parlatılmışpamukipliğivebu

iplikleeldeedilenürünmersérizé

mersin (Bot.)EnçokgüneyveBatıAnadolu’dayetişen,hoşkokusunedeniyleesansüretimindekullanılanbirağaçtürü

mersin

Mersin Türkiye’ningüneyşehirlerindenbiri

Mersin

mersiye (Edb.)Ağıt mersiyémert Yiğit,dürüst,sözününeri,

güvenilirolanmert

mertebe 1.Derece,basamak,aşama2.Rütbe

mertébé

Merv Türkmenistan’dabulunanbirşehir

Merv

Merve 1.Mekke’de,Kâbeyakınındahacılarınsayibadetiniyaptığıtepe2.Kadınismi

Mervé

Meryem 1.Hz.İsa’nın(as)annesi2.Kadınismi

Meryem


mesabe Rütbe,derece,değer mésa:bémesacid Mescitler mésa:cidmesafe Ara,uzaklık mésa:fémesai Çalışma,emek mésa:~i:mesaj Bildiri,ileti mésaj mesane İdrarkesesi mésa:néMescid-i Aksa Kudüs’tekimeşhurbüyük

camiMéscidi Aksa:

Mescid-i Nebevi Medine’deHz.Muhammed(sav)tarafındanyaptırılanmescit

Méscidi Nébévi:

Mescid-ül Haram Mekke’deKâbe’nindeiçindebulunduğumabet

Méscidül Hara:m

mescit Genellikleminaresizküçükcami

méscit

mesel İbretalınacaksözyadahikâye,atasözü

mésel

mesela Sözgelişi,örneğin mésélâ:mesele 1.Sorun,problem

2.Güçbirişmésélé

meserret Sevinç,şenolmaKadın, hamala, — Meserret Oteli’ne, dedi.Hamal, — Meserret Oteli’ne mi? diye sordu.(“MeserretOteli”,SaitFaikAbasıyanık)

mésérrét

mesh 1.Ellesıvazlama2.Abdestalırkenellebaşınııslatma

mésh

mesh etmek Abdestalırkenellebaşınııslatmak

méshétmék

meshur Büyülenmiş meshu:r


Mesih Hz.İsa’ya(as),hastalarıeliylemeshederekiyileştirmesindenkaynaklanarakverilenisim

Mésih

mesire Gezintiyeri,gezilecekyer mési:rémesken Oturulanev,konut méskenmeskenet 1.Miskinlik

2.Fakirlikméskénét

meskûkât Madeniparalar,sikkeler méskû:kâ:tmeskûn İçindeinsanbulunan,iskân

edilmişyerméskûn

meskût Söylenmemiş méskûtmeslek 1.Geçimiçimyapılansürekli

iş2.Sanat,uğraşı,ilgialanı

méslék

mesleki Meslekleilgiliolan,herhangibirmesleğeait

mésléki:

mesmu İşitilmiş,duyulmuş mésmu:mesnet Destek,dayanak mésnétMesnevi 1.Hz.Mevlâna’nın6ciltten

oluşanmeşhureseri2.İkişermısralıveherbeytikafiyeliolanşiirtürüEsrârını mesneviden aldım / Çaldımsa da mîrî malı çaldım ("HüsnüAşk",ŞeyhGalip)

Mésnévi:

mesrur Sevinçli,memnun,neşeli,süruriçinde

mésru:r

mest 1.Kendindengeçmiş;sarhoş2.Üzerinemeshedilebilenhafifveyumuşaklastiktenayakkabı

mést

mestan Sarhoşlar mésta:n


mestane Sarhoşgibi,sarhoşçaMestâne nukûş-ı suver-i âleme baktık /Her birini bir özge temâşâ ile geçtik ("Gazel",Nailî)

mésta:né

mest-i harap Yıkılasıyasarhoşolankimse mésti hara:pmestur Örtülü,gizli méstu:rmesture Örtülü,gizli méstu:réMesude Kadınismi Mésu:démesul Sorumluolan mesûlmesuliyet Sorumluluk mésu:liyétMesut 1.Bahtiyar,mutlu,sevinçli

2.ErkekismiMésut

meşakkat Güçlük,zahmet,zorluk méşakkâtmeşale Ucundaalevçıkartması

içinyanıcımaddebulunan,aydınlatmayayarayansopa

méş’alé

meşayih Şeyhler méşa:yihmeşbu Doymuş,dolu méşbu:meşgale Uğraşı,iş méşgalémeşgul 1.Birişleuğraşmaktaolan,iş

gören2.Dolu

méşgûl

meşguliyet Uğraş,meşgulolmadurumu méşgû:liyétmeşhet Birşehidingömüldüğüyer méşhét meşhur Şöhretli,ünkazanmışkimse

veyaşeyméşhur

Meşhure Kadınismi Méşhu:rémeşihat Şeyhülislâmlıkmakamı méşi:hâtmeşin İşlenmişkoyunderisive

ondanyapılanürünméşin

meşkûk Şüpheli méşkû:kmeşkûr Teşekküredeğer,beğenilen,

övülmüşméşkû:r


meşrep Huy,mizaç,yaradılış,karakter

méşrép

meşru Yasalaravevicdanauygunolan

méşru:

meşrubat İçecekler méşru:ba:tmeşruhat Birkonuyadairyazılı

açıklamalarméşru:ha:t

meşruiyet (Huk.)Meşruluk,yasayauygunolma

méşru:~i:yét

meşru müdafaa (Huk.)Kişininbirtehditkarşısındakendisinikoruması

méşru: müda:fa:

meşrut Şartlı méşru:t meşruten Şartlıolarak,şartabağlı méşru:tenmeşruti Meşrutiyetleilgili méşru:ti:meşrutiyet 1.Birhükümdarın

başkanlığındakiparlamenteryönetiminadı2.Osmanlı’da1876-1918arasınıkapsayan1.ve2.Meşrutiyetdönemi

méşru:tiyét

meşrutiyetçilik Meşrutiyetyanlısıgörüş méşru:tiyétçilik meşum Uğursuz,kötü méş’u:mmeşveret Birkonuhakkındadanışma,

fikiralışverişindebulunmaméşvérét

meta 1.Mal,ticarimal2.Sermaye

méta:

metabolizma Canlıorganizmadaveyacanlıhücrelerdehareketi,enerjiyisağlamakiçinoluşan,biyolojikvekimyasaldeğişimlerinbütünü

métabolizma

metafizik Doğaötesi métafizik metafor (Edb.)Tektaraflıbenzetme,

simgesellik,mecazmétafor

metaforik (Edb.)Metaforlailgili métaforik


metal Çokyüksekelektrikveısıiletkenliği,kendineözgüparlaklığavedayanklılığasahipmadde

métâl

metalik 1.Madenî2.Metalparlaklığında

métalik

metalürji Metalbilimi métalürji metamorfoz Başkalaşma métamorfoz metanet Metinolma,sağlamdurma méta:nétmetastaz Yayılma métastaz metazori Zorla métazori metcezir (Coğ.)Gelgit,suların

kabarmasımétcézir

meteoroloji Havatahminiveiklimbilgisi météorolôjimethal Giriş méthâlmethini işitmek Ünündenhaberdarolmak méthini işitmékmethiye (Edb.)Övgü,övgüşiiri méthiyémetin Yazı,tekst métin metin Metanetli,sağlam,dayanıklı méti:nmetodoloji Yöntembilim métodolôji metot Yöntem métot metraj Metreileolanuzunluk métraj metre 100cm’likölçübirimi métré metres Evlierkeklenikâhsızyaşayan

kadınmétrés

metropol Anakent métropôl metruk Terkedilmiş,kullanılmayan métrû:k metrukât Ölendenkalankâğıtlar métru:kâ:tmetruke Bırakılan,geriyakalmışolan métru:ké mevaid Verilensözler,vaatler méva:idmevc Dalga mévc mevc a mevc Dalgaile mévca: mévcmevce Dalga mévcé


mevcudat Varlıklar,yaratıklar mévcu:da:tmevcuden Mevcutolarak mévcu:denmevcudiyet Mevcutolmadurumu,var

oluşEy Türk gençliği! Birinci vazifen Türk istiklalini, Türk cumhuriyetini, ilelebet muhafaza ve müdafaa etmektir. Mevcudiyetinin ve istikbalinin yegâne temeli budur. (Atatürk'ünGençliğeHitabesi)

mévcu:diyét

mevcut 1.Mevcutolan,bulunan2.Toplumuoluşturanbireylerintümü

mévcut

mevduat Bankayafaizleyatırılanpara,yatırım

mévdu~a:t

meveddet Sevgi,dostluk mévéddét Mevhibe 1.İhsan,bağış

2.KadınismiMévhi:bé

mevhibeiilahiye Allah(cc)vergisi mévhi:béi ilâ:hiyé mevhum Vehmedilen,aslıolmadığı

hâldevarsayılanmévhu:m

mevki 1.Yer,mahal2.Makam3.Ulaşımaraçlarındasınıffarkınagöreoluşturulanyer

mévki:

mevkidaş Aynımevkideolan mévki:daş mevkuf 1.Vakfedilen

2.(Huk.)Tutuklumévku:f

mevkufen (Huk.)Tutukluolarak mévku:fenmevkufiyet (Huk.)Alıkonulma,

tutuklulukmévku:fiyét

mevkut Süreli,periyodik mévku:t


mevkute Süreliyayın mévku:téMevla 1.Allah(cc)

2.Efendi,sahipMévlâ:

Mevlana “Hazret”“Efendimiz”anlamındaveayrıcailimadamlarıveşeyhlerehitapederkenkullanılansöz

Mévlâ:na:

Mevlana Celaleddin-i Rumi

XIII.yüzyılda,Konya’dayaşamışünlümutasavvıfveMevleviliktarikatininkurucusu

Mévlâ:na: Célâ:léddi:ni Ru:mi:

Mevlevi Mevleviliktarikatinemensupolan

Mévlévi:

Mevlevihane Mevlevitekkesi Mévlévi:h:anéMevlevilik MevlânaCelaleddin-i

Rumi’ninpiriolduğutarikatMévlévi:lik

Mevlit 1.Hz.Muhammed’in(sav)doğumunuvehayatınıanlatanmesnevi2.Doğma,doğulanzaman

Mévlit

mevlithan Mevlitokuyankişi mévlitha:n Mevlüt “Yenidoğmuş”anlamında

erkekismiMévlüt

mevsim Yılıniklimşartlarıbakımındanfarklıdörtbölümündenherbiri

mévsim

mevt Ölüm mévt mevta Ölenkişi mévta:mevut Sözverilmiş,vaatolunmuş mévutmevvac Çokdalgalı mévva:cmevzi 1.Yer,mahal

2.Biraskerîbirliğinyeriveyabubirliktarafındanelegeçirilenbölge

mévzi:

mevzii Yerel,yöresel,biryereait mévzii:mevzu Konu mévzu:


mevzuat (Huk.)Ülkedeyürürlükteolankanun,tüzükveyönetmeliklerintümü

mévzua:t

mevzubahis SözkonusuMevzubahis vatansa gerisi teferruattır (MustafaKemalAtatürk)

mévzu:bahis

mevzun 1.(Edb.)Vezinleyazılmışolaneser2.Düzgün,uygun,biçimli

mévzu:n

mey Şarap,içki méy meyan 1.Meyankökü

2.Ara,ortaméyan

meyane Yemeklerelezzetkatmakiçinunveyağlayapılansos

méya:né

meydan 1.Alan2.Karşılaşmayeri

méydan

meydana gelmek Olmak,ortayaçıkmak méydana gelmékmeydan-ı harp Savaşalanı meyda:nı harpmeyhane İçkisatılanveiçilenyer méyha:némeyhoş (mayhoş) Tadıbirazekşiolan,mayhoş méyhoşmeyil 1.Eğiklik,eğim,akıntı

2.Eğilim3.Sevme,gönülverme

méyil

meyletmek 1.Eğilmek2.Gönülvermek

méylétmék

meymenet Uğur,bereket méyménét meymenetsiz Uğursuz méyménétsiz meymun Uğurlu,bereketli méymu:nmeyus Ümitsiz,karamsar mé:yu:smeyusane Ümitsizlikle me:yu:sa:némeyusiyet Üzüntü,karamsarlık mé:yu:siyét


meyve 1.Ağaçlarınyenilebilenürünü,yemiş2.Sonuç,kâr

méyvé

meyyal Eğimli,eğilimli méyyâ:lmeyyit Ölmüşkimse méyyit mezalim Zulümler,haksızlıklar méza:lim mezamir 1.Düdükler

2.EzgiylesöylenenZebursureleri

méza:mir

mezar Kabir,ölüleringömüldüğüyer

mézar

mezat Açıkartırmaileyapılansatış mézat mezatçı Açıkartırmayöntemiile

yapılansatışıyönetenkimsemézatçı

mezbaha Hayvankesimyeri mezbaha mezbele Çöplük,pisvedöküntülüyer mézbélé mezbelelik Çöplük mézbélélikmezcetmek Birbirinekatmak,katıştırmak mézcétmék meze İçkiiçerkenyenilençeşitli

yiyecekler,çerezmézé

mezellet Alçalma,bayağılaşma,itibarsızlık

mézéllét

mezhebi geniş Namuskonusundaaşırıhoşgörülüdavranankimse

mézhébi géniş

mezhep 1.Birdininfarklıyorumlanankollarındanherbiri2.Tutulanyol,öğreti

mézhép

mezhepçi Mezhepyanlısıolan,tutucu mézhépçi meziyet Benzerlerindenüstüntutan

nitelik,üstünlükméziyét

mezkûr Adıgeçen,anılan,zikredilen mézkû:rmezmur Zebur’unmakamlaokunan

bölümlerindenherbirimézmur


Mezopotamya (Coğ.)OrtaDoğu’da,FıratveDiclenehirleriarasındakalanbölge

Mézopotamya

mezra 1.Ekilecekyer,ekenek2.Köydendahaküçükolankırsalyerleşimyeri

mézra:

mezun 1.Birokuldandiplomaalmış2.İzinli3.Yetkili

mé:zun

mezuniyet 1.Okulbitirme2.İzinliolma3.Yetki

mé:zu:niyét

mezura Biçkidikişişlerindekullanılanşeritmetre

mézura

mıknatıs Demirveçeşitlimadenleriçekmeözelliğinesahipdemirmadde

mıknatıs

mıknatisi Mıknatıslailgili,manyetik mıknatısi:mıntıka Yer,bölge mıntıka mıntıkavi Bölgesel mıntıkavi:mısbah Çıra,kandil mısba:hmısır (Bot.)Buğdaygillerden,

gövdesiboğumluvekalın,yapraklarışeritbiçiminde,boyuyaklaşık2metreolabilen,koçanbiçimindeolanbirkültürbitkisi

mısır

Mısır Afrika’nınkuzeyindeyeralanülke

Mısır

mıskal Düdük mıskal mısra (Edb.)Şiirtürüyazılardadize mısra:Mısri Mısırlı Mısri:mızıka Bando,armonika mızıka mızrak Ucusaplıveyademirtakılmış

sivriuçlusilah,kargımızrak


mızrap Telliçalgılarıçalmayayarayanalet,tezene

mızrap

miadı dolmak Kullanımsüresibitmek mi~a:dı dolmakmiat Kullanımsüresi,

kararlaştırılanzaman,tanınansüre

mi~a:t

mide Vücuttabesinlerisindirimehazırdurumagetiren,karınbölgesindekiorgan

mi:dé

midevi Mideyeiyigelen,mideyleilgiliolan

mi:dévi:

midibüs Küçükotobüs midibüs Midilli 1.Küçükboylubircinsat

2.EgedenizindebiradaMidilli

midye Kabuklubirtürdenizhayvanı midyé miftah Anahtar miftahmiğfer Savaştabaşageçirilen,

koruyucudemirveyaçelikbaşlık,tolga

mi:fer

mihaniki Alışkanlığınverdiğikolaylıklayadayalnızkaslarınhareketiyleyapılaniş

miha:niki:

mihenk Altın,gümüşgibideğerlieşyanınayarınıanlamayayarayantaş

mihén�k

mihman Konuk,misafirDilde gam var şimdilik lûtfeyle gelme ey sürûr/Olamaz bir hanede mihman mihman üstüne ("Gazel",Rasih)

mihman

mihmandar Misafirağırlayankişi,rehber mihmandarmihnet Eziyet,gam,keder,sıkıntı mihnétmihnetkeş Eziyetçeken mihnétkéş


mihnetkeşan Eziyetçekenler mihnétkéşa:n mihr 1.Güneş

2.Müslümanbirerkeğinnikâhesnasındaeşinevermeyikabullendiğimalveyapara

mihr

mihrace Hindistan'dahükümdarlaraverilenunvan

mihra:cé

mihrak Odak mihrakmihrap 1.Camideimamınnamaz

kıldırdığıvekıbleyebakanduvardakioyukvegirintilibölüm.2.Umutbağlanılanyer

mihrap (mihra:b-ı)

Mihriban 1.Muhabbetli,şefkatli,güleryüzlü2.Kadınismi

Mihriba:n

Mihrümah 1.Güneşveay2.Kadınismi

Mihrüma:h

mihver 1.Eksen2.Önemli

mihver

mikado 1.Japonİmparatoru2.Tahtaufakçubuklarlaoynananbiroyun

mikado

Mikâil İnsanlarınrızkınıdağıtmakvetabiatolaylarınıyönetmeklegörevlimelek

Mikâ:~il

mikrofon Elektrikakımıetkisiylesesiuzaktabulunanalıcıyaulaştıranaraç

mikrofon

mikroskop Birmercekdüzeneğiyardımıylaküçüknesneleriveyaçıplakgözlegörülmeyenlerigöstermeyeyarayanalet

mikroskop

miktar Nicelik,azlıkçoklukdurumu miktar miktar-ı kâfi Yeterderecedeolan mikta:rı kâ:fi:


mikyas Ölçü,ölçek mikya:smiladi Miladadayanan,Hz.İsa’nın

(as)doğumyılıileilgilimi:lâ:di:

milat 1.Hz.İsa’nın(as)doğduğugün2.Herhangibirolayınbaşlangıcı

mi:lât

milel Uluslar,milletler milel milenyum Binyıl milenyum millet 1.Tarih,il,ırk,coğrafibirlik

gibiunsurlarasahiptopluluk,ulus2.Herkes,biryerdebulunanlarıntümü

millét

millet-i hâkime Hükmeden,sözsahibiolanmillet

milléti ha:kimé

milletvekili Mebus millétvéki:limilli Miliçeren milli millî Milleteait,ulusal milli:milliye Milletleilgili milliyé milliyet 1.Ulusallık,millîolma

durumu2.Tabiiyet

milliyét

milliyetçi Milletinevemillîdeğerlerebağlıkimse

milliyétçi

milliyetperver Ulussever milliyétpervermilyarder Milyarlarıolanzenginkimse milyarder mimar Yapılarınplanınıhazırlayıp

gerçekleşmesinisağlayankişimi:mar

mimaran Mimarlar mi:ma:ra:nmimari Mimarlıklailgili,yapıyadair mi:ma:ri:Mimar Sinan XVI.yüzyıldayaşamışolan,

büyükTürkmimarıMi:mar Sinan

mimesis Sanattayansıtma,taklidedayalıtemsil

mimésis


mimik Duyguvedüşünceleriyüz,elkolhareketleriyleanlatma

mimik

mina Şişe,cam,billur mi:na:Mina Mekke’dehacılarınşeytan

taşladıklarıyerMina:

minakop Birbalıktürü minakop minare Camilerdemüezzininezan

okuduğu,biryadabirkaçşerefeli,taştan,inceveuzunyapı

mina:ré

minber Camilerdehutbeokunanyüksekçeyer,kürsü

min�ber

minder Oturmayaveyayaslanmayayarayaniçiyumuşakşilte

minder

mine 1.Metaleşyayayapıştırılanrenklicamkatmanı2.Saatkadranı3.İnceveparlaknakış

miné

minel aşk Aşkyüzünden minel aşk mineral Doğadakendiliğinden

bulunanveyakimyasallaeldeedileninorganikmadde

minérâl

minibüs Otobüstenküçükşehiriçitaşımaaracı

minibüs

minimal Asgari minimâl minimize Eksiltmek,enazaindirmek minimizé minimum Enküçük minimum minkar Yırtıcıkuşgagası

Kalbinde her dakika şu ulvi tahassürün / minkar-ı âteşinini duy, dâima düşün (“Promete”,TevfikFikret)

min�ka:r

minkari Gagabiçimindeolan minka:ri:minnet Yapılaniyiliğekarşıduyulan

his,gönülborcuminnét


minnettar Gördüğüiyiliğekarşıkendiniborçluhisseden

minnétta:r

minnettarane Minnethissederek,minnettarca

minnéttara:né

mintan Yakasız,uzunkolluerkekgömleği

mintan

minval Yol,tarz,biçim min�vâlminyatür 1.Işık,gölgevehacim

duygusuyansıtılmayanküçük,renkliresimsanatı2.Birşeyinküçükölçektekopyasıveyabenzeri

min�yatür

mir Bey,amir,başkumandan mi:rMiraç Göğeçıkmahadisesi,Hz.

Muhammed’in(sav)Allah’la(cc)görüştüğükataulaşması

Mi:raç

miralay EskidenAlbayrütbesi miralay miras Ölenkişidengeride

kalanlarınadevredenhertürkalıt,malveyapara;tereke

mi:ras

mirat Ayna mir’a:t mirî Devletehazinesineait,beylik mi:ri:mir-i kelam Güzelkonuşan mi:rkélâ:mmirsat Rasatyeri,gözlemevi mirsat mirza BazıTürktopluluklarında

soylulukunvanımirza

misafir Konuk misa:firmisafirhane Konukevi misa:firha:némisafirperver Konuksever misa:firpervermisak Antlaşma,sözleşme mi:sa:k


Misakımillî ErzurumveSivaskongrelerindetespitedilipOsmanlıMebusanMeclisi'nde28Ocak1920'dekabuledilenvemilletçesonunakadaruygulanmasınakararverilenaltımaddelikmillîsözleşme

Mi:sa:kımilli:

misal Örnek,benzer misâlmisil 1.Eş,benzer,örnek

2.Miktarmisil

misilleme Kısasakısas misillémé misina Genelliklebalıkçılarınolta

yapımındakullandıklarıfarklıkalınlıktadayanıklıiplik

misina

misk Ceylanınmidesindençıkarılangüzelkokulubirmadde

misk

miskal Eskidenağırlıkölçüsübirimi miskâlmiskin 1.Uyuşuk,tepkisiz

2.Zavallımiskin

miskinane Miskince,tembelce miskina:némisli Katı misli mistisizm Gizemcilik mistisizm misvak (Bot.)KuzeyAfrika,İranve

Hindistan’dayetişen“Erak”adlıağaçvebuağaçtankesilerekdişfırçalamakamacıylakullanılanincedal

misvak

misyoner Birdini,özellikleHristiyanlığıyaymaklagörevlikimse

misyoner

mitoloji Mitleri,doğuşlarını,anlamlarınıyorumlayan,inceleyenbilim

mitolôji


miyar Madenlerinsaflığınıvedeğerinigösterenölçü

miya:r

mizaç Huy,tabiat,yaradılış miza:çmizah Gülmece,şaka miza:hmizahi Eğlenceli,gülmeceyedayalı miza:hi:mizan Terazi,tartı mi:za:nmizanpaj Sayfalama,sayfadüzenleme mizan�paj mizansen Birtiyatroeserinin

sahnelenmesi,düzentimizan�sen

mizantrop İnsanlardanuzakduran,merdümgiriz

mizantrop

modem Çevirge modem modern 1.Çağdaş

2.Çağcılmodern

modernist Modernizmyanlısıkimse modernist modüler Parçalı modüler molekül Elementveyabileşikleri

oluşturanveonlarınözgülniteliklerinigösterenenküçükbirim,birbütününenküçükparçası

molékül

molla 1.Büyükâlim2.Büyükkadı3.Medreseöğrencisi

molla

Molla Gürani OsmanlıpadişahıFatihSultanMehmet'inhocası

Molla Güra:ni:

monolog Tektaraflıkonuşma monolôg monoton Tekdüze monoton moratoryum Erteletim moratoryum morina Kuzeydenizlerindeyaşayan

mezgitgillerdenbirbalıkmorina

Moskof Rus Moskof mostra Örnek,model mostra motivasyon Güdülenme,isteklenme motivasyon motorin Mazot motorin


motosiklet İkitekerleklimotorlutaşıt,motor

motosiklet

mozaik Türlürenklerde,küçükküpbiçimindemermer,taşveyapişmiştoprakparçalarınınyanyanagetirilmesiyleyapılanresimvebezemeişi

moza~ik

mozole Anıtmezar mozolé möbleli Mobilyalı möbléli mönü (menü) Yemeklistesi mönü muaccel 1.(Huk.)Peşinödenmesi

gereken2.Aceleolunmuş

muaccel

muaccelen 1.(Huk.)Acilyapılarak,ivedilikle2.Peşinen

muaccélen

muacceliyet İvedilik muaccéliyét muadele 1.Denklem,problem,sorun

2.Eşitlikmu~a:délé

muadelet Denklik,eşitlik mu~a:délétmuadil Denk,eşit,eşdeğer mu~a:dilmuaf 1.Ayrıtutulmuş,serbest

2.Affolunmuş,bağışlanmışmu~a:f

muafiyet Ayrıtutulma,kendisineuygulanmama

mu~a:fiyét

muahede Antlaşma mua:hédémuaheze Kınama,sorguyaçekme,

eleştirimua:hézé

muahhar Sonraki,ertelenmiş mu~ahha:rmuahharen Sonradan muahharen muakkip 1.Takipçi,izleyen

2.İşyürütenmuakkip

Mualla 1.Yüce,yüksek2.Kadınismi

Mu~allâ


muallak 1.Sürüncemedekalmış,sonuçsuz2.Asılı,asılmış

mu~allâk

muallakat İslâmiyet’tenönceKâbe'ninduvarınaasılanşiirler

mu~allâkat

muallim Öğretmen,hoca mu~âllimmuallime Kadınöğretmen mu~âllimé muallimhane Öğretmenokulu mu~âllimha:némuallimin Öğretmenler mu~âllimi:nmuamelat İşlemler,davranışlar mu~a:melâ:tmuamele 1.Davranış,davranma

2.İşlemmu~a:mélé

muamma Anlaşılmayan,bilinmeyenşey;bilmece

mu~amma:

Muammer 1.Yaşamış2.Erkekismi

Muammer

muannit İnatçı muannit muarefe Tanışma,tanışıklık,karşılık

tanımamua:réfé

muarız Birşeyekarşıkoyan,karşıçıkan

mu~a:rız

muasır 1.Çağdaş2.Aynıasırdaolan

mu~a:sır

muaşaka Karşılıklısevgi,sevişme mu~a:şakamuaşeret Birliktetoplumsalilişkilerde

bulunmamu~a:şérét

muattal İşlemez,kullanılmazhâlde muattal muattar Güzelkokulu,ıtırlı muattar muavenat Yardımlar mua:véna:tmuavenet Yardım,yardımcılık mua:vénétmuavenet-i nakdiye

Parayardımı mua:vénéti nakdi:yé


muavin 1.Yardımcı,yardımeden2.Birmemuryadaamirbulunmadığızamanlardayerinebakankimse

mu~a:vin

Muaviye EmeviDevleti'ninkurucusu Mu~a:viyémuayede Bayramlaşma mua:yédémuayene Kontrol,yoklama mu~a:yénémuayenehane Hekimlerinhastakabulve

muayeneettikleriyermu~a:yénéha:né

muayyen Belli,belirli,belirtilmiş mu~ayyen muazzam 1.Çokbüyük,ulu,koskoca

2.Önemli,güçlümuazzam

muazzep Azapçeken muazzép Muazzez 1.Şerefli,saygıduyulan,aziz

2.KadınismiMu~azzéz

mucibince Gereğince mu:cibincémucip 1.Gerektiren,icapeden

2.Sebep,vesilemu:cip

mucit İcateden mu:citmuciz Acizbırakan,olağanüstü mu:cizmucize 1.Peygamberlerinkendilerine

inanmayaninsanlarapeygamberlikleriniispatetmekamacıylaAllah'ın(cc)izninebağlıolarakgösterdikleriolağanüstüolaylar2.Olağanüstü,şaşırtıcışey

mu:cizé

mudi 1.Emanetbırakankişi2.Bankalardahesapsahibikişi

mu:di:

mufasala Ayrılma mufa:salamufassal Tafsilatlı,uzunuzadıya

anlatılan.Ayrıntılımufassal

mufassalan Sözüuzatarak,etraflıca mufassalan


mufassıl Uzunuzunanlatankişi mufassıl mugalata 1.Yanıltacaktarzdasöz

söyleme2.Ağızkalabalığı

muga:lâta

muganni Şarkıcı,şarkısöyleyen muganni:muganniye Şarkıcıkadın muganniyé mugayir Aykırı,uymayan muga:yirmuğbeçe Meyhaneciçırağı mu:béçémuğber 1.Tozlu

2.Gücenmiş,küskünmu:ber

muğfil İğfaleden,aldatan mu:filmuğlak 1.Kapalı

2.Anlaşılmasıgüç,çapraşık,karışık

mu:lâk

muhabbet 1.Sevgi2.Sohbet,dostçakonuşma,yarenlik

muhabbét

muhabbetname Aşkmektubu,dostmektubu muhabbétna:mémuhaberat Haberleşmeler muha:béra:tmuhabere Haberleşme,yazışma muha:bérémuhabir Haberci,haberverenve

hazırlayanmuha:bir

muhaceret Göçetmeişi muha:cérétmuhaceze Fısıldamak muha:cézémuhacir Göçmen muha:cirmuhacirin Göçmenler muha:ciri:nmuhaddis Hadisilmiylemeşgulolan muhaddis muhaddisin Hz.Muhammed’in(sav)

sözlerinitoplamışkişiler,hadisbilimcileri

muhaddisi:n

muhafaza Saklama,koruma muha:fazamuhafazakâr Tutucu,gelenekleresıkı

sıkıyabağlımuha:fazakâ:r

muhafız Koruyucu,bekçi,korumagörevlisi

muha:fız


muhakemat Muhakemeler muha:kéma:tmuhakeme (Huk.)1.Mahkemedeiki

tarafıdadinleyipkararvermeişi2.Zihindeinceleme3.Yargılama

muha:kémé

Muhakemetü’l- Lügâteyn

(Edb.)XV.yüzyılda,AliŞirNevai'nin,TürkçeninFarsçayaüstünlüğünükanıtlamakiçinyazdığıeser

Muha:kémétül Lügatéyn

muhakkak Mutlaka,neolursaolsun,kesinlikle

muhakkak

muhakkik Soruşturan,gerçeğiaraştıran muhakkik muhal Olmayacak,gerçekleşmesi

olanaksızmuhâ:l

muhalefet 1.Karşıolma,aykırılık2.İktidardaolmayanpartiler

muha:léfét

muhalif Birgörüşe,ideolojiyeveyatutumakarşıçıkan

muha:lif

muhallebi Süt,şekervepirinçunundanyapılanbirtatlıAllah isterse bir kulun işini, mermere geçirir dişini; istemezse işini, muhallebi yerken kırar dişini. (Türkatasözü)

muhâllébi

Muhammed 1.İslamPeygamberiHz.Muhammed(sav)2.Defalarcaövülmüşolan

Muhamméd (Muhammét)

Muhammedî 1.Hz.Muhammed'e(sav)aitolan2.Müslüman

Muhammédi:

Muhammediye Hz.Muhammed'e(sav)veonunhayatınadairyazılmışmanzumeserlerinortakadı

Muhammédi:yé

muhammen Tahminedilen,oranlanan muhammen


muhammes 1.(Edb.)Herbendibeşmısradanoluşanşiir2.Beşgen

muhammés

muhammin Tahmineden muhammin muhannes Alçak,kalleş,namert muhannés muhannet Tahnitolunmuş,

mumyalanmışmuhannét

muharebat Savaşlar muha:réba:tmuharebe Harp,savaş muha:rébémuharip Savaşçı,savaşan muha:ripMuharrem Aytakvimininbirinci

ayı,AşureayıMuharrém

muharrer Yazılı,yazılmışolan muharrer muharrik Kışkırtan,ayartan,

hareketegeçirenmuharrik

muharrir Yazar muharrir muharririn Yazarlar muharriri:nmuharris Hırslandıran muharris muhasara Kuşatma,çevirme muha:saramuhasebat Hesapişleri muha:séba:tmuhasebe 1.Hesapişi,hesaplaşma,

karşılıklıhesapgörme2.Hesapişlerininyürütüldüğübirim

muha:sébé

muhasım Hasım,birbirinedüşmantaraflardanherbiri

muha:sım

muhasır Kuşatan,saran muha:sırmuhasip Hesapişleriniyapan,

deftertutan,muhasebecimuha:sip

muhassala 1.Eldeedilensonuç2.Bileşke

muhassala

muhassenat Faydalı,güzelişler muhasséna:tmuhassıl Birşeyimeydanagetiren muhassıl muhat Kuşatılmış,çevrelenmiş muha:t


muhatap Kendisinesözsöylenen,konuşulankimse

muha:tap

muhatara Tehlike,korkuvericidurum muha:taramuhavere İkikişininkarşılıklı

konuşmasımuha:véré

muhavvil Dönüştüren,tahvileden muhavvil muhayyel Hayaledilen,hayalî muhayyel muhayyer 1.Beğenilmediğinde

değiştirilebilmesikoşuluylasatılanşey2.Türkmüziğindebirmakam

muhayyer

muhayyerbuselik Türkmüziğindebirleşikbirmakam

muhayyerbu:sélik

muhayyerkürdi KlasikTürkmüziğindebirmakam

muhayyerkürdi:

muhayyer-sümbüle

Türkmüziğindebirmakam muhayyersümbülé

muhayyile Hayalgücü muhayyilé muhayyir Hayretveren muhayyir muhbir İhbareden,haberveren muhbir muhik Haklı,doğru muhik muhip Seven,sevgibesleyen,dost muhip muhit Çevre,yöre,etraf muhit muhkem Sağlam muhkem muhlis Dostluktaveinançtasaf,

samimiolanmuhlis

muhlisane İçtengelerek,samimi muhlisa:néMuhlise Kadınismi Muhli:sémuhrik 1.Yakıcı

2.Yanık,dokunaklısesmuhrik

muhrip Küçük,donanımlıvesüratlibirsavaşgemisi

muhrip

Muhsin 1.İyilikyapan,bağıştabulunan2.Erkekismi

Muhsin


muhtaç İhtiyaçiçindeolan,yoksul muhtaçmuhtar 1.Köyveyamahallenin

işleriniyürütenseçilmişkimse2.Özerk

muhtar

muhtariyet Özerklik muhta:riyétmuhtasar Kısaltılmışolan muhtasar muhtasaran Kısaca,özetle muhtasaran muhtazar Ölmeyehazır muhtazar muhtazır Cançekişen muhtazır muhtekir Vurguncu,istifçi muhtékir muhtekirane Vurgunculukyaparak muhtékira:némuhtelif Türlü,çeşitli muhtélif muhtelit Karışık,karma muhtélit muhtemel Olası,umulan,mümkün muhtémel muhtemelen Görünüşebakılırsa,ihtimal

ki…muhtémélen

muhterem Sayın,saygın,saygıdeğer muhtérem muhteris İhtiraslı,hırslı muhtéris muhteşem Heybetli,görkemli,

gösterişlimuhtéşem

muhteva İçerik muhtéva:muhtevi Kapsayan,içinealan muhtévi:muhteviyat İçindekiler muhtéviya:tmuhtıra 1.Hatırlatmaveuyarıyazısı

2.Andıç,günlükmuhtıra

muin Yardımcı,yardımeden mu~i:nmukabele 1.Karşılıkverme,karşılık

2.Karşıgelme3.CamilerdeyükseksesleKur’an-ıKerimokunurkengözletakipetmevedinleme4.Karşılıklıokuma

muka:bélé

mukabil Karşılık olarak,karşın muka:bil


mukaddem Öncegelen,öncül mukaddem mukaddemat Öncegelenler mukaddéma:tmukaddeme 1.Önsöz

2.Başlangıçmukaddémé

mukadder Yazılıolan,kaderdeolan,kaderleilgili

mukadder

mukadderat Alınyazısı,Allah’ın(cc)takdiri,kader

mukaddéra:t

mukaddes Mübarek,kutsal,temiz mukaddésmukaddesat Kutsalsayılaninançve

davranışlarmukaddésa:t

mukaddim Takdimeden,sunan mukaddim mukaddime Sunuş,önsöz, mukaddimé mukaffa (Edb.)Kafiyeli mukaffa:mukallit Taklityapan,taklitçi mukallit mukarenet Yakınlık muka:rénétmukarrer Kararlaştırılmış mukarrer mukarrerat Kararlaştırılanşeyler mukarréra:tmukarri Azarlayan,paylayan mukarri mukarrip Yaklaştıran mukarrip mukaseme Paylaşma,bölüşme muka:sémémukasım Paylaşan,bölüşen muka:sımmukassem Ayrılmış,bölünmüş mukassem mukassi Kasvetli,sıkıntılıbunaltıcı mukassi:mukataa Kesim muka:taa:mukavelat (Huk.)Sözleşmeler muka:vélâ:tmukavele (Huk.)Sözleşme muka:vélémukavemet Karşıkoyma,dayanma,

dayanıklılıkmuka:vémét

mukavim Dayanıklı muka:vimmukavimin Karşıkoyanlar muka:vimi:nmukavva Kalınvesertkarton mukavva:mukavves Eğri,kavisli mukavvés


mukavvi Kuvvetlendirici mukavvi: mukayesat Karşılaştırmalar muka:yésa:tmukayese Karşılaştırma muka:yésémukayyet 1.Bağlıolan,bağlanmış

2.Yazılı,kayıtlımukayyét

mukayyet olmak Korumak,gözetmek mukayyétolmak

mukayyit Kaydedici,evrakkayıtmemuruyadakayıtmakinesi

mukayyit

mukim İkameteden,oturan muki:m mukoza Sümükdoku mukoza muktebes Yararlanmakamacıyla

alınmış,alıntımuktébés

muktedir Kadirolan,birşeyegücüyeten

muktédir

mukteza Gerekli muktéza: muktezi İcapeden,gereken,gerekli

olanmuktézi:

multimedya Çokluortam multimédya mumaileyh Adıgeçen,bahsedilen mu:ma:iléyhmumya Bozulmamasıiçinözel

olarakilaçlanmışcesetmumya

munazzaf Temizlenmiş munazzaf mundar (murdar) (H.)Murdar mundar munfasıl Aralıklı,fasılalı,ayrışmış mun�fasıl munis Canayakın,sevimli,alışılan,

uysalmu:nis

munise Canyoldaşı mu:nisémuntazam Düzgün,düzenli,derlitoplu,

tertiplimuntazam

muntazaman Düzenliolarak muntazaman


muntazır Bekleyen,hazırolanBu sofracık, efendiler - ki iltikaama muntazır. / Huzurunuzda titriyor - bu milletin hayatıdır (“Han-ıYağma”,TevfikFikret)

muntazır

muntazıran Bekleyerek muntazıran murabba 1.Dörtlü,dörtköşeli

2.(Edb.)Divanedebiyatındadörtlülerdenoluşanmanzume

murabba:

murada ermek İstediğigerçekleşmek,amacınaulaşmak

mura:da ermék

Murad-ı Sani Osmanlıpadişahlarından2.Murat

Mura:dı Sa:ni:

Muradiye Van’dabirilçe Mura:diyémurahhas Delege murahhas murahhas aza Murahhasüye murahhas a:za:murai Uyan,saygıgösteren mura:i:murakabe 1.Kontrol,denetleme

2.Tasavvuftayalnızbaşınaçiledoldurmak

mura:kabé

murakıp 1.Denetçi,kontrolör2.Allah’a(cc)bağlanıpçiledoldurankimse,derviş

mura:kıp

murassa Kıymetlitaşlarlabezenmiş,süslenmiş

murassa:

Murat 1.İstek,dilek2.Maksat,amaç3.Erkekismi

Murat

murdar (mundar)

1.Kirli,pis2.İslamişartlaragörekesilmemişhayvan3. Cinselbirleşmedensonrayıkanmamışkimse

murdar


Murtaza Beğenilmiş,seçilmişanlamındaerkekismi

Murtaza:

Musa İsrailoğullarınagönderilenvekendisineTevrat’ınindirildiğipeygamber

Mu:sa:

musab Felakete,musibeteuğramış musa:bmusaddak Onaylanmış musaddak musaddık Tasdikeden,onaylayan musaddık musafaa Birbirininboyununasarılma musa:faamusafaha Elsıkışma,tokalaşma musa:fahamusahhih Düzeltmen,düzeltici musahhih musahip 1. Sohbetveyolarkadaşı

2.Osmanlı’dapadişahveyaüstdüzeykişilereyarenlikeden

musa:hip

musakka Ufakparçalarbiçimindedoğranmışsebzelerin,kuşbaşıetveyakıymavesoğanlapişirilmesiyleyapılanbiryemek

musakka

musalla Camidecenazenamazıkılınanyer,namazgâhN'eylersin ölüm herkesin başında. / Uyudun uyanamadın olacak / Kim bilir nerde, nasıl, kaç yaşında? / Bir namazlık saltanatın olacak. / Taht misali o musalla taşında. (“OtuzBeşYaş”,CahitSıtkıTarancı)

musalla:

musallat Birkişiyibıktıracakderecederahatsızeden

musallat

musalli Beşvakitnamazınısüreklikılankimse

musalli:


musammat (Edb.)Divanedebiyatındakıtabiçimindeyazılanşiirleringeneladı

musammat

musanna 1.Sanatlı2.Uydurma,düzme

musanna:

musannif Tasnifeden,sıralayanSınıflandıran

musannif

musavver 1.Resimli,resimkonulmuş2.Tasarlanmış,Düşünülmüş

musavver

Musevi Yahudi Mu:sévi:Musevilik Yahudilik Mu:sévi:likMushaf Kur’an-ıKerim Mushaf Mushaf-ı Şerif Kur’an-ıKerim Musha:fı Şérifmusibet 1.Ansızıngelenfelaket,

sıkıntıverenşey2.Uğursuz

musi:bét

musiki 1.Müzik2.Kulağahoşgelensesler

mu:sıki:

musikişinas Musikiileuğraşan mu:sıki:şina:smuslin Sıkdokunmuş,parlak,

yumuşakveincebirkumaştürü

muslin

Mustafa 1.Seçilmiş,güzide2.Hz.Muhammed’in(sav)isimlerindenbiri

Mustafa

mustarip (muzdarip)

Istırapçeken mustarip

mustatil Dikdörtgen mustatil muşta Karşısındakinevurmakiçin

özelolarakaçılmışdeliklerineparmaklarıngeçirilmesiilekullanılandemirparçası

muşta

muştu Sevindiricihaber,müjde muştu muştuluk Müjdekarşılığıalınanşey muştuluk


mutaassıp Bağnaz mutaassıp mutabakat Uzlaşma,anlaşma muta:bakatmutabık Uygun,uyumlu muta:bıkmutahhar Temiz,mübarek mutahhar mutallaka (Huk.)Boşanmışkadın mutallâka muta nikâhı Geçicinikâh muta nikâhımutantan Tantanalı,görkemli mutantan mutasarrıf 1.Elindebulunduran,

kullanımhakkıolan2.Sancakbeyi

mutasarrıf

mutasavver Düşünülmüş,tasarlanmış mutasavver mutasavvıf Tasavvufehli,sufi mutasavvıf mutasyon Değişinim mutasyon mutat Alışılmış,alışılan mu:tat mutavassıl Ulaşan,kavuşan,eren mutavassıl mutavassıt 1.Aracı

2.Ortalama,ortahâlliolanmutavassıt

mutavassıtin Aracılar mutavassıti:n mutavazzıh Açıklanan,açıkolan mutavazzıh muteber İtibarlı,güvenilir,saygın,

değerli,geçerlimu:téber

muteberan İtibarlı,sözünegüvenilir,saygınkimseler

mu:tébéra:n

mutedil Mülayim,ılımlı,ılıman mu:tédilmutekit İnanan,itikatsahibi,inançlı mu:tékitmutemet 1.Paraişlerinebakangörevli,

sayman2.İnanılan,güvenilen,itimatedilenkimse

mu:témét

mutena 1.Özenilmiş,özenlibiçimde2.Seçkin

mu:téna:

muteriz Karşıgelen,itirazeden mu:téri:zmuti Boyuneğen,itaateden,

yumuşakbaşlımuti:


mutlak 1.Kayıtsızşartsız,kesin2.Salt

mutlak

mutlaka Kesinlikle,illaki mutlaka:mutlakiyet Birhükümdarın

kayıtsızşartsıziradesinedayalıyönetim,saltçılık

mutlakiyét

mutmain Tatminolmuş,inanmış,gönlükanmış

mutmain

mutrib Çalgıcı mutrib muttali Bilgili,haberalmış,

öğrenmişmuttali:

muttasıf Vasıflanan muttasıf muttasıl Aralıksız,biteviyebitişik,

sürekliEğilmiş arza, kanar, muttasıl kanar güller / Durur alev gibi dallarda kanlı bülbüller ("Merdiven",AhmetHaşim)

muttasıl

muvacehe 1.Yüzleşme,yüzyüzegelme2.Karşı,ön

muva:céhé

muvafakat 1.Uygunluk2.Uzlaşma,razıgelme,uygungörme

muva:fakât

muvafakatname İzinverildiğineilişkinüzerindebilgibulunanyazılıbelge

muva:fakâtna:mé

muvaffak Başaran,beceren muvaffak muvaffakiyet Başarı muvaffakiyétmuvafık Uygun muva:fıkmuvahhit Allah’ın(cc)birliğineinanan muvahhit muvakkat Sürekliolmayan,geçici muvakkât muvakkaten Geçiciolarak,şimdilik muvakkaten


muvakkit GüneşebakaraknamazvakitlerinibildirenkimseŞeb-i yeldayı müneccimle muvakkit ne bilir / mübtela-yı gama sor kim geceler kaç saat (“Gazel”,Sabit)

muvakkit

muvakkithane Muvakkitinçalıştığıyer muvakkitha:né muvasala Varma,ulaşma,ulaşım muva:salamuvasalat Varış,varma,gelme;biryere

ulaşmamuva:salat

muvazaa Danışıklık,danışık muva:za:muvazaalı Danışıklı muvaza:lı muvazaat Paralellik muva:za:tmuvazene Denge muva:zénémuvazi Paralel muva:zi:muvazzaf 1.Birgörevleyükümlü,

vazifeli2.Askerlikgöreviniyapaner

muvazzaf

muzaffer Zaferkazanmış,yenmiş,üstünolan

muzaffer

muzafferane Zaferkazanmışçasına,üstünolarak

muzafféra:né

muzafferiyet Galibiyet,üstünlük,zafer muzafféri:yétmuzır 1.Zararlı

2.Yaramaz3.Sağlığıbozan

muzır

muzip Şakayapan,takılgan mu:zipmuzlim 1.Karanlık

2.Belirsiz,gizlimuzlim

mübadele Değiş-tokuş,değişim müba:délémübadil Yerdeğiştiren,başkasının

yerinegetirilmişmüba:dil

mübah Dinîbakımdanyapılmasındasakıncaolmayan,yapılmasıgünahveyasevapolmayan

mübah


mübahase Bahsetmek,karşılıklıkonuşmak

müba:hasé

mübalağa Abartma müba:lâ:mübarek 1.Kutlu,uğurlu

2.Verimli,bereketli3.Saygıduyulan

müba:rék

mübareke Kutlama,tebrik müba:rékémübaşeret Birişegirişme,başlama müba:şérétmübaşir (Huk.)Mahkemelerdegörev

yapanevrakveçağrımemurumüba:şir

mübayaa Satınalma müba:yaamübayenet Başkalık,karşıtlık müba:yénétMübeccel 1.Saygıgösterilmiş,yüce,

ulu2.Kadınismi

Mübéccel

mübeddel Değiştirilmiş,değişmiş mübéddelMüberra 1.Temizeçıkmış,aklanmış.

2.KadınismiMüberra:

mübeşşer Müjdeverilmiş mübéşşer mübeşşir Müjdeci,müjdegetiren mübéşşir mübeşşirin Müjdeciler mübéşşiri:nmübeyyin Beyaneden,açıklayan mübéyyinmübeyyiz Yazılarıtemizeçekenkişi mübéyyiz mübin İyivekötüyüayıran mübi:nmücadele İkitarafarasındakisavaş,

çekişmemüca:délé

Mücadele-i Milliye

KurtuluşSavaşı Müca:déléyiMilli:yé

mücahede 1.Çalışma,gayret2.Kutsalidealleruğrunasavaşvermek

müca:hédé

mücahit Kutsalidealleruğrunasavaşan

müca:hit

mücaveret Komşuluk müca:vérétmücavir Yakınkomşuolan müca:vir


mücbir Zorunlu,zorlayıcı,mecbureden

mücbir

mücehhez Donatılmış,donanmış mücéhhéz Mücella 1.Parlak,parlatılmış

2.KadınismiMücéllâ:

mücellit Ciltçi,kitapciltleyenkişi mücéllit mücerret 1.Soyut

2.Katışıkolmayan3.Bekâr

mücérrét

mücerrit Tecritedilmiş,ayrılmış mücérrit mücessem Cisimhâlindeolan,

cisimleşmiş,somutlaşmışmücéssem

mücevher Kıymetlisüseşyası mücévher mücevherat Hertürziyneteşyası,çeşitli

takılarmücévhéra:t

mücevvez Caizolan,izinverilmiş mücévvéz mücevveze Başagiyilenüstübombelibir

türkavukmücévvézé

mücmel Özetlenmiş,kısaolarakanlatılmış

mücmel

mücrim Suçlu mücrim müçtehit (Huk.)Ayetvehadislere

dayanarakşer’ihükümlerçıkaran,içtihatçı

müçtéhit

müçtemi Toplu,toplanmışolan müçtémi:müdafaa Savunma,koruma müda:fa:Müdafaa-i Hukuk KurtuluşSavaşıöncesinde

MustafaKemalPaşa'nınkurduğudernek

Müda:fa:yi Hukuk

Müdafaa-i Milliye Millîsavunma Müda:fa:yi Milli:yé

müdafaaname Savunmabelgesi müdafa:na:mémüdafi Savunan,savunucu müda:fi:


müdahil 1.Karışan2.(Huk.)Davayamüdahaleeden

müda:hil

müdam Devamlı,sürekli müda:m

müdana Yaranma,iyigörünmeçabası müda:na:müdana etmemek Borçlugörünmemek,

yaranmayaçalışmamakmüda:na: étmémék

müdara Dostgibigörünme,yüzegülme

müda:ra:

müdavemet Biryeresürekligelipgitmek müda:vémétmüdavi Hastayabakankimse müda:vi:müdavim Biryeredevamlıgidenkişi müda:vimmüddea (Huk.)İddiaedilenşey müddé~a:müddei (Huk.)Davacı,iddiaeden müddé~i:müddeialeyh (Huk.)Davalı müddé~ialéyhmüddeiumumi (Huk.)Savcı müddé~i umu:mi:müddet Süre,zaman müddét müdebbir Tedbirli,işinönünüarkasını

düşünenmüdébbir

müdekkik İnceleyen müdékkik müderris 1.Dersveren

2.Medresededersverenhocamüdérris

müdevver Yuvarlak,dairesel müdévver müdire Kadınyönetici müdi:rémüdrik Anlayan,idrakeden müdrik müdür İdareeden,yönetici müdür müdüriyet Müdürlük müdü:riyétmüebbeden Sonsuzakadar müébbéden müebbet Sonsuz,ömürboyu müébbét müeccel İleriyeatılmış,ertelenmiş müéccel müeddep Terbiyeli müéddép müellefat Yazılıeserler müélléfa:tmüellif Esersahibi,yazar müéllif


müemmen Emniyetli müémmen müennes Dişil müénnés müesses Tesisedilmiş,kurulu,

kurulmuşmüéssés

müessese Kurum,kuruluş müéssésé müessif Üzüntüveren,üzücü müéssif müessir Etkili müéssir müessirane Etkilibirşekilde müéssira:némüessiriyet Etkiliolma,etkililik müéssiriyétmüessis Kurucu müéssis müeyyet Kuvvetlendirilmiş,

sağlamlaştırılmışmüéyyét

müeyyide Yaptırım müéyyidé müezzin Ezanokuyan müézzin müfahir Övünen müfa:hirmüferrih Ferahlıkverici,içaçıcı müférrih müfessir 1.Birmetniaçıklayan,

yorumlayankişi2.Kur’an-ıKerim’iyorumlayankişi

müféssir

müfessiran Müfessirler müféssira:nmüfettiş Teftişeden,işleridenetleyen

kimsemüféttiş

Müfide Kadınismi Müfi:démüfit 1.Faydalı

2.Erkekismimüfit

müfliç Felçli müfliçmüflis (Huk.)İflasetmiş,batmış

kimsemüflis

müfredat 1.Birbütününçeşitliayrıntıları2.Okullardadersprogramları

müfrédat

müfret Tek,yalnız müfrét


müfrez Bölünmüş,birbütündenayrılmışolan

müfréz

müfreze BirâskeribirliktenherhangibiramaçlageçiciolarakayrılankolSensiz nasıl da boş iskele /sensiz nasıl da tenha şehir/ Müfreze nöbetçilerinin gözü önünde/ koydan yıldızları çalmışlar bir bir ("Marya",BekirSıtkıErdoğan)

müfrézé

müfsit Fesatlıkyapan,arabozucu müfsit müftehir Övünen müftéhir müfteri İftiracı müftéri:müftü 1.İlveilçelerde

Müslümanlarındinişlerinebakankimse2.(Huk.)Dinîkonulardafetvaveren

müftü

mühendis Bayındırlık,gıda,fen,uçak,otomobil,motor,işmakinelerivb.alanlardauzmanlaşmış,eğitimgörmüşkimse

mühéndis

mühendishane Mühendislikokulu mühéndisha:némühendisin Mühendisler mühéndisi:nmüheyya Hazır mühéyya:müheyyiç Coşturucu,heyecanverici mühéyyiçmühim Önemli mühim mühimmat Savaşmalzemeleri,cephane mühimmat mühimsemek Önemsemek,üzerinde

durmakmühimsémék

mühlet Birişinbitirilmesiyadaborcunödenmesiiçinverilensüre,vade

mühlét

mühmel İlgisizbırakılmış,bakılmamış mühmel


Mührüsüleyman 1.Hz.Süleyman’ınbirbirinegeçmişikiüçgendenoluşanmührü2.(Bot.)KuzeyAnadoluormanlarındayetişentüysüzbirbitki

Mührüsüléyma:n

mühtedi DindeğiştiripMüslümanolankişi

mühtédi:

mühür İsimveyaunvanyazılıdamga,kaşe

mühür

mühürdar Eskidenresmîbirmührütaşımakvekullanmaklagörevlikimse

mühürdar

Mühürdar İstanbul’dabirsemt Mühürdar müjde Sevindiricihaber,muştu müjdé müjgân Kirpik müjgâ:nmükâfat Başarıhediyesi,ödül mükâ:fa:tmükalemat Konuşmalar mükâ:léma:tmükâleme Karşılıklıkonuşma mükâ:lémémükedder Kederli,üzgün mükédder mükellef 1.Birşeyiyapmakveya

ödemekleyükümlüolan2.Eksiksizşekildehazırlanmışolan3.(Huk.)Vergidairesinekayıtlıkişi

mükélléf

mükellefiyet Mecburiyet,yükümlülük mükélléfiyét mükemmel Eksiksiz,kusursuz,tam mükemmel mükemmelen Mükemmelolarak,eksiksiz mükemmélen mükemmeliyet Kusursuzluk,mükemmel

olmamükemméliyét

mükerrem Saygıdeğer,hürmetedilen mükérrem mükerrer Tekrarlanmış,yinelenmiş mükérrer mükerreren Tekrarederek,yinelenerek mükérréren mükerrir Tekrareden mükérrir


mükesser Kırık,kırılmış mükésser mükessir Kıran mükéssir mükevvenat Kâinattakiherşey,bütün

yaratılanlarmükévvéna:t

mükezzip Tekzipeden,yalanlayan mükézzip Mükremin 1.İkramedilen

2.ErkekismiMükrémin

mükrim İkrameden,ağırlayan mükrim müktesebat Edinilen,kazanılanbilgiler müktéséba:tmüktesep Kazanılmış,edinilmiş müktésép müktesip Kazanan müktésip mülahaza Düşünce mülâ:hazamülahazat Düşünceler mülâ:haza:tmülakat 1.Görüşme,buluşma

2.Yüzyüzeyapılansınav3.Röportaj

mülâ:kat

mülaki Buluşan,görüşen,kavuşan mülâ:ki:mülayemet Yumuşaklık mülâ:yémétmülayim 1.Uygun,hoşgörülebilir

2.Yumuşakhuylu3.Ilımanhava

mülâ:yim

mülazım 1.Teğmen2.Birişegirmedenönceoiştedenenmekiçinücretsizçalışankişi

mülâ:zım

mülemma 1.Renkrenk2.Bulaşmış,sıvanmış3.(Edb.)Herbirdizesibaşkadilleyazılmışşiir

mülémma:

mülevves Kirli,pis mülévvés mülga Lağvedilmiş,varlığı

kaldırılmışmülga:

mülhem İçinedoğmuş,esinlenmiş mülhem mülhit Dinsiz,doğruyoldançıkmış mülhit


mülk 1.Ev,arazigibitaşınmazmal2.Birdevletinegemenliğialtındabulunantopraklar

mülk

mülki 1.(Huk.)Ülkeyeveülkeyönetimineilişkin2.Askersınıfıdışındakalan

mülki:

mülki idare İlveilçeyönetimi mülki: ida:rémülkiye Devletyönetimindekisivil

görevlilersınıfımülkiyé

mülkiyet (Huk.)Mülksahipliği,iyelik mülkiyét mülteci İlticaeden,sığınmacı mültéci:mültefit İltifateden,hoşdavranan mültéfit mültefitane İltifatlışekilde,güzel

davranarakmültéfita:né

mültezim Biraraziyigötürüolarakişleten,kesenekçi

mültézim

mümarese Elalışkanlığı,yatkınlık müma:résémümasil Benzeyen,andıran müma:silmümbit Verimli mümbit mümessil Temsileden,temsilci müméssil mümeyyiz 1.İyiyikötüyü,doğruyu

yanlışıayıran,seçen2.Sınavgözcüsü

müméyyiz

mümeyyize Kadıngözcü müméyyizé mümin 1.İnanan,inançlı

2.Müslümanmü:min

mümine Müslümankadın mü:miné müminin Müslümanlar,inanmışlar mü:mini:nmümkün Olabilir,muhtemel,olası mümkün mümkünat Olabilirşeyler mümküna:tmümkün mertebe Olabildiğikadar mümkün mertébéMümtaz 1.İmtiyazlı,özel

2.ErkekismiMümtaz

mümteni Birşeyiyapmaktançekinen mümténi:


mümteziç Uyuşan,uyan mümtéziç münacat 1.Yakarış

2.(Edb.)DivanedebiyatındaAllah'ı(cc)övenkoşuktürü

müna:ca:t

münadi Tellal,haberduyuran müna:di:münafık 1.Arabozucu

2.Dindargözüküpaslındainanmayan

müna:fık

münakaşa Tartışma,çekişme müna:kaşamünasebat İlişkiler,ilgiler müna:séba:tmünasebet 1.İlgi,yakınlık,bağ,ilişik

2.Sebep3.Uygunluk

müna:sébét

münasip 1.Uygun,yerinde2.Beğenilenhoşagiden

müna:sip

münavebe Nöbet,sıra müna:vébémünavebeten Nöbetsistemiyle,

nöbetleşerek,sıraylamüna:vébéten

münazara Birkonudakuralveyöntemlereuygunolarakkarşılıklıkonuşma

müna:zara

münazır Tartışan müna:zırmüncer Biryeredoğrusürüklenen,

çekilenmüncer

Münci “Kurtaran”anlamındaerkekismi

Münci:

mündemiç İçinesokulmuş,içindebulunan,içkin

mündémiç

münderecat İçindekiler mündéréca:tmüneccim Yıldızfalcısı,astrolog münéccim münekkit Eleştirmen münékkit münevver Aydın,bilgili münévver münezzeh 1.Temiz,arı,

2.Uzak,ayrıtutulmuşmünézzéh

münfail Gücenmiş,kırılmış mün�fa’il


münferiden Yalnızolarak,tekbaşına,ayrıayrı

mün�féridén

münferit Tek,kendibaşınaolan,ayrı mün�férit münfesih Bozulmuş,hükmü

kaldırılmış,geçersizmün�fésih

münhal Açıkbulunan,memuruolmayan,boş

münhâl

münhasır 1.Sadecebirkişiyeyadabirşeyemahsus2.Sınırlanmış,sınırlı,çevrili

münhasır

münhasıran Özelolarak,sadece,yalnız münhasıran Münibe Kadınismi Müni:béMünif Ulu,büyükanlamlarınagelen

erkekismiMünif

Münip 1.Allah’a(cc)yönelen 2.Verimlivetazebahar3.Erkekismi

Münip

Münir Nurlu,parlakgibianlamlaragelenerkekismi

Müni:r

Münire Kadınismi Müni:réMünker 1.Reddedilen,inkâredilen

2.Şeriatçacaizolmayan3.Kabirdesorgumeleklerindenbiri(diğeriNekir)

Mün�ker

münkesir Kırık,kırılmış mün�késir münkesiren Kırgınlıkla,güceniklikle mün�késiren münkir 1.İnkâreden

2.Allah'ı(cc)inkâreden,varlığınainanmayan

mün�kir

münşeat 1.(Edb.)Edebîyazıvemektuplarıntoplandığıdergi2.Kalemealınmışyazılar

mün�şéa:t

münşi (Edb.)İnşaeden,güzelyazan mün�şi:müntakil İntikaleden müntakil


münteha Son,uç,sonaermiş müntéha:müntehabat Seçmeyazıveeserler müntéhaba:tmüntehap Seçkin,seçilmiş müntéhap müntehir İntihareden müntéhirmüntesip İntisapeden,bağlanan müntésip münteşir Basılmış,yayımlanmış,

yaygınmüntéşir

münzevi İnzivayaçekilen,kimseilegörüşmeyen

mün�zévi:

müphem Belirsiz müphem müphemiyet Belirsizlik müphémiyétmüptedi Başlayıcı müptédi:müptela 1.Bağımlı

2.Tutkun,vurgunmüptelâ:

müptela-i aşk Aşktutkunu müptelâ:yı aşkmüptezel Saygınlığınıyitirmiş,değersiz müptézel müracaat Danışma müra:ca:tmürai İkiyüzlü müra:~i: mürebbiye Çocukterbiyecisikadın mürébbiyé müreccah Tercihedilen,yeğtutulan mürécca:hmüreffeh Refahiçinde müréfféh

müreffehen Sıkıntısız,rahatbirbiçimde müréfféhen mürekkep 1.Yazıdaveçizimde

kullanılansıvıboya2.Birleşik3...denoluşmuş

mürékkép

mürettebat Gemiveuçakpersonelinintümü

müréttéba:t

mürettep Dizilmiş,tertiplenmiş,dizili müréttép mürettip Tertipeden,düzenleyen müréttip mürettiphane Dizgiodası müréttipha:némürevviç Birfikirintaraftarı mürévviç


mürit Birtarikatşeyhinebağlanaraktasavvufyolunuöğrenen,buyoldailerleyen

müri:t

mürsel 1.Gönderilmiş,yollanmış2.Peygamber

mürsel

mürselin Peygamberler mürséli:nMürşid-i Azam Mürşitlerinenbüyüğü,Hz.

Muhammed(sav)Mürşidi A:za:m

mürşid-i kâmil Hakkaulaşmış“Fenafillah”mertebesindeolankişi,mükemmelenirşadedebilecekermiş

mürşidi kâ:mil

mürşidin Mürşitler mürşidi:nmürşit 1.İrşateden,doğruyolu

gösteren,kılavuz2.Tarikatşeyhi

mürşit

mürteci Gerici,yenidüzenekarşıolan mürtécimürteci Uman,ümiteden mürtéci:mürtefi Yükselen,yüce mürtéfi: mürtekip Rüşvetalan mürtékip mürtet İslam’dandönen mürtét mürur 1.Geçme,geçipgitme

2.Sonaermemüru:r

müruriye Geçişücreti müru:riyémüruruzaman Zamanaşımı,süreaşımı müru:ruzamanmürüvvet 1.Birailedeçocukların

doğumu,sünneti,evliliği,iyibirgörevegeçmelerivb.olaylardanduyulanmutluluk,sevinç2.Cömertlik3.Mertlik

mürüvvét

müsaade İzin,icazet müsa:démüsabaka Karşılaşma,yarışma müsa:bakamüsabık Yarışan,yarışmacı müsa:bık


müsademe 1.İkigruparasındakısasürensilahlıçatışma2.UğraşmaBarika-i hakikat, müsademe-i efkârdan doğar.(NamıkKemal)

müsa:démé

müsadere Suçlununmalınınbirbölümüneveyatümüneelkonulması,zoralım

müsa:déré

müsadif Tesadüfeden,rastlayan müsa:difmüsait Uygun,elverişli müsa:~itmüsamaha Hoşgörme,gözyumma müsa:mahamüsamahakâr Hoşgören,hoşgörülü müsa:mahakârmüsamere Okullardaöğrencilerin

sunduğusahneoyunumüsa:méré

müsavat Eşitlik,denklik müsa:va:tmüsavi Eşit,denk müsa:vi:müsebbih Tespiheden,Allah’ı(cc)

şanınalayıkifadelerlezikreden

müsébbih

müsebbip Sebepolan müsébbip müseccel Tesciledilmiş,tescilli müséccel müseddes (Edb.)Herbendialtıdizeli

divanşiiritürümüséddés

müsekkin Yatıştırıcı,teskinedici,sakinleştirici

müsékkin

müsellem Doğruluğuherkesçekabuledilen,yadsınamaz

müséllem

müselles Üçlü,üçgen müséllés müselsel Sürekli,devamlı,artarda,

zincirlememüselsel

müselselen Zincirlemeolarak,artarda müselsélen müsemma Adlanmış,adverilmişolan müsémma:müshil Bağırsaklarıçalıştıran,

temizleyiciilaçmüshil


müskat KüçükHindistancevizi müskat müskirat Sarhoşlukverenşeyler,

alkollüiçeceklermüskira:t

Müslim Müslüman Müslim Müslime İslamdinindenolankadın Müsli:mé Müslimin Müslümanlar Müslimi:nMüslüman İslamdinindenolankimse,

MuhammedîMüslüman

müspet Olumlu,iyi müspét müsrif İsrafeden,savurgan müsrif müsrifane Savurganca müsrifa:némüstacel Aceleyapılmasıgereken,

ivedimüsta:cel

müstacelen Acele,ivedilikle müsta:célenmüstafi İstifaetmiş,kendiisteğiyle

işindenayrılmışmüstafi:

müstağni Gözüvegönlütok,kanaatkâr müsta:ni:müstağrak Kanmış,doymuş müsta:rak müstahak 1.Haketmiş,layık

2.Hakedilmişödül,cezamüstahak

müstahdem Odacı,hizmetli müstahdem müstahkem Tahkimedilmiş,

sağlamlaştırılmışmüstahkem

müstahkim İstihkâmeden,sağlamlaştıran müstahkim müstahsil Üretici,istihsaleden müstahsil müstahzar Kullanımahazırlanmış,hazır

edilmişmüstahzar

müstahzır Hazırlayan,hazırlayıcı müstahzır müstakbel Gelecek,gelecekteki müstakbel müstakil 1.Bağımsız,ayrı

2.Kişiyeözelayrılmışolanmüstakil

müstakim Doğru,düz,dürüst,doğruluktanşaşmayan

müstaki:m

müstamel Kullanılmışolan,eski müsta:mel


müstantik (Huk.)Sorguhâkimi müstantik müstear Takmaisim müsté~a:r müstebit Despot,zorba müstébit müstecap Kabulolunmuş müstéca:pmüstefit Faydalanan,istifadeeden müstéfi:t müstehap 1.Sevilen,hoşlanılan

2.Dinenemredilmesedesevapkazanmakiçinyapılanişler

müstéhap

müstehcen Açıksaçık,edepsizce müstéhcen müstehzi Alayeden,alaycı müstéhzi:müstehziyane Alaycıbirşekilde müstéhziya:némüstemleke Sömürge müstémléké müsteniden Dayanarak müsténiden müstenit Dayanan,yaslanan müsténitmüsterih Rahatakavuşan,kaygısız müstéri:hmüstesna 1.Ayrık,ayrı

2.İstisnaedilen,kuraldışıtutulan3.Benzeriazbulunan,üstün

müstésna:

müsteşar 1.Kendisinedanışılankişi2.Bakanyadabüyükelçidensonragelenyetkili

müstéşar

müsteşrik Şarkiyatçı,Doğubilimcisi müstéşrik müstevi Düz müstévi:müstevli İşgalci,istilaeden müstévli:müstezat (Edb.)Herdizesinebir

artıkdizecikeklenendivanedebiyatınazımşekli

müstézat

müsvedde Yazıtaslağı,karalama müsvéddé müşabehet Benzerlik,andırma müşa:béhétmüşabih Aralarındabenzerlikolan,

benzeşmüşa:bih

müşahede 1.Görme 2.Gözaltı,gözlem

müşa:hédé


müşahhas Somut müşahhas müşahit Bakan,birşeyigören,

gözlemcimüşa:hit

müşarünileyh Adıgeçen,anılan müşa:rüniléyhmüşavere Danışma müşa:vérémüşavir Danışman müşa:virmüşerref Şerefli,şereflendirilmiş,

onurlandırılmış,yüceltilmişmüşérréf

müşevveş Karışık,düzensiz müşévvéş müşevvik Teşvikeden,çoğaltan müşévvik Müşfik 1.Merhametli,şefkatli,

sevecen 2.Erkekismi

Müşfik

müşir Mareşal müşi:rmüşir 1.Gösteren,gösterici

2.Haberverenmüş’ir

müşkül 1.Zor,güç,çetin2.Engel

müşkül

müşkülat Zorluklar,güçlükler müşkülâ:t müşkülpesent Zorbeğenen,seçici müşkülpésent müşrik Allah’a(cc)ortakkoşankişi müşrik müştak Özleyen,göresigelen müşta:kmüştak (Dilb.)Başkabirsözcükveya

köktentüremişsözcük,türevmüştak

müşteki Şikâyetçi müştéki: müştemilat Eklentiler müştemilâ:tmüşterek Ortaklaşa,ortak,birlikte müştérék müştereken Ortaklaşa,birlikte,el

birliğiylemüştéréken

Müşteri 1.Hizmetveyamalalıpkarşılığınıödeyenkişi,alıcı2.Jüpiter

Müştéri

mütalaa 1.Okuma,dersçalışma,etüt2.Tetkik,ayrıntılışekildedüşünme

müta:lâ:


mütareke Ateşkes,silahbırakmak müta:rékémüteaddit Defalarca,birçok mütéadditmüteahhit Yüklenici mütéahhit müteakiben Takipederek,arkasısıra,ardı

sıra,peşinden,sonramüté~a:kiben

müteakip 1.Ardındangelen,takipeden2.-densonra

müté~a:kip

müteallik İlgili,ilişkili müté~âllik müteammim Yaygındurumagelmiş,

genelleşmişmütéammim

mütebariz Aşikâr,ortada mütéba:rizmütebessim Gülümseyen,güleç,tebessüm

edenmütébéssim

mütebessimane Gülümseyerek mütébéssima:némütecanis Homojen,aynıcins,bağdaşık mütéca:nismütecavip Cevapveren mütéca:vipmütecavir Komşu mütéca:virmütecaviz 1.Tecavüzeden

2.Saldıran,saldırganmütéca:viz

mütecazip Cezbeden,çeken,çekici mütéca:zipmütecehhiz Donanmış,teçhizatlı mütécéhhiz mütecessim Gözlegörünen,cisimhâlinde mütécéssim mütecessis 1.Meraklı

2.Gizliyiarayan,gözetleyenmütécéssis

mütedavil Tedavüldebulunan,geçerli,çevrimdeki

mütéda:vil

mütedebbir Tedbirlidavranan,ilerisinigören

mütédébbir

mütedeyyin Dindar mütédéyyin müteenni Aceleetmeyen,ihtiyatlı mütéénni:müteessif Üzülen,yerinen,esefeden mütééssif

müteessir 1.Üzüntülü,kederli,üzülmüş2.Etkilenmiş

mütééssir


mütefekkir Düşünür mütéfékkir

mütefekkirane Tefekkürederek,ölçüptartarak,düşünerek

mütéfékkira:né

müteferrik Ayrıayrı,ayrılmış,dağınık mütéférrik müteferrika 1.Küçükgiderleriçinayrılan

para2.Güvenlikkuruluşlarındaşüphelikimselerinilgiliyerleregönderilmekiçingeçiciolarakbarındırıldıklarıbölüm3.Padişah,vezirvedahabaşkadevletbüyüklerininyanında,türlühizmetlerdeçalışankimse

mütéférrika

mütegafil Gafilgibigörünen,gafilce mütéga:filmütegalip Üstüngelen,galipolan mütéga:lipmütegallibe Zorba,zorbatakımı,zorbalar mütégallibé müteganni Tegannieden,şarkısöyleyen mütéganni:mütegayir Zıt,tersdüşen mütéga:yirmütegayyir Değişen mütégayyir mütehakkim 1.Hükmeden,hâkimolan

2.Tahakkümeden,zorbamütéhakkim

mütehammil Tahammüleden,dayanabilen,dayanıklı

mütéhammil

müteharrik Hareketli,devingen,işleyen mütéharrik mütehassıs Uzman,ustalıklı mütéhassıs mütehassis Duygulanma,duygulanmış mütéhassis mütehavvil Değişken,kararsız mütéhavvil mütehayyil Hayalkuran,hayaledalmış

Bir taze bahar âlemi seyretti felekte / Mevsim mütehayyil vakit akşamdı Bebek’te (“Ses”,YahyaKemalBeyatlı)

mütéhayyil


mütehayyir Hayretedüşmüş,şaşırmış,şaşkınlığauğramış

mütéhayyir

mütekabil Karşılıklı mütéka:bilmütekabilen Karşılıkolarak mütéka:bilenmütekabiliyet Karşılıklılık mütéka:biliyétmütekaddim Öndebulunan,baştaki mütékaddim mütekait Emekli mütéka:~itmütekâmil Olgun,gelişmiş mütekâ:milmütekarrip Yakınolan mütekarrip

mütekâsif Yoğunlaşmış,koyu mütékâ:sif mütekebbir Kibirli,büyüklenen mütékébbir mütekellim 1.Konuşan,sözsöyleyen

2.Tekilbirincikişimütékéllim

mütekerrir Tekrarlanan mütékérrir mütekevvin Varolan,mevcudat mütékévvin mütemadi Aralıksız,devamlı,sürekli mütéma:di:mütemadiyen Devamlıolarak,ara

vermeden,süreklibiçimdemütéma:diyen

mütemayil Eğilimiolan,istekli mütéma:yilmütemayiz Kendinigösteren,sivrilen mütéma:yizmütemekkin Yerleşik mütémékkin mütemeyyiz Seçkin,seçilen mütéméyyiz mütemmim Tamamlayan,bütünleyen mütémmim mütemmim cüz Bütünüoluşturanparça mütémmim cüzmütenahi Sonaeren,biten müténa:hi:mütenakıs Eksilen,azalan müténa:kısmütenakız Çelişkili,çelişik müténa:kızmütenasiben Orantılıolarak müténa:sibenmütenasip Uygun,denk,orantılı müténa:sipmütenazır Simetrik,karşılıklı müténa:zırmütenekkir Kılıkdeğiştiren,kendini

gizleyenmüténékkir


mütenekkiren Kılıkdeğiştirerek,takmaadkullanarak,kendinitanıtmadan

müténékkiren

mütenevvi Türlü,çeşitli müténévvi müteradif (Dilb.)Eşanlamlı mütéra:dif müterakki İlerleyen,gelişmiş,ilerlemiş mütérakki:mütercim Tercümeeden,çevirmen mütercim mütereddit Tereddüteden,kararsız,

çekinenmütéréddit

müterennim Terennümeden,alçakseslesöyleyen

mütérénnim

müteselli Avunan,teselliolan mütésélli müteselsil Zincirleme,birbiriniaralıksız

izleyenmütéselsil

müteselsilen Sırayla,zincirlemeolarak mütéselsilen mütesettir Gizlenen,örtünen mütéséttir müteşair Şairliktaslayankimse mütéşa:irmüteşebbih Benzeyen mütéşébbih müteşebbis Girişimci mütéşébbis müteşekki Şikâyetçi mütéşékki:müteşekkil Oluşmuş,meydanagelmiş mütéşékkil müteşekkir Teşekküreden,şükranborcu

olanmütéşékkir

mütevafık Uygunolan mütéva:fıkmütevakkıf Birşeyebağlıolarak

gerçekleşebilenmütévakkıf

mütevassıl 1.Kavuşan,vasılolan2.Yakınlıkkuran

mütévassıl

mütevatir Ağızdanağzadolaşan,halkarasındasöylenen

mütéva:tir

mütevazı 1.Alçakgönüllü2.Gösterişsiz,iddiasız

mütéva:zı

mütevazi Paralel mütéva:zi:


müteveccih 1.Birşeyyapmayaveyabiryeregitmeyekararveren2.Yönelik

mütévéccih

müteveccihen Birtarafayönelerek,biryeregitmeküzere

mütévéccihen

müteveffa Ölmüş,vefatetmişkimse mütévéffa:mütevehhim Kuruntulu mütévéhhim mütevekkil Tevekküleden,kadereboyun

eğen,işiolurunabırakmışmütévékkil

mütevekkilane İşiolurunabırakarak,tevekküliçinde

mütévékkilâ:ne

mütevekkilen Kadereboyuneğerek mütévékkilenmütevelli Birvakfınyönetiminde

bulunankişimütévélli:

mütevelli heyeti Birvakfınveyabirkuruluşunyönetimişlerinindoğrudanbağlıbulunduğukurul

mütévélli: héyéti

mütevellit 1.–denolmuş,ilerigelmiş2.Doğmuş,dünyayagelmiş

mütévéllit

müteyakkız Tetikte,uyanık mütéyakkız müthiş Ürkütücü,korkunç,aşırı,

dehşetli,çokdeğişikmüthiş

müttaki 1.Çekinen,sakınan2.Allah’tan(cc)korkan

müttaki:

müttefik Birleşmiş,bağlaşık müttéfik müvekkil (Huk.)Vekâletveren,birini

vekiltayinedenkişimüvékkil

müvekkile (Huk.)Birinikendinevekiltayinedenkadın

müvékkilé

müverrih Tarihyazan,tarihçi müvérrih müvezzi Dağıtan,dağıtıcı müvézzi:Müyesser 1.Kolaylıklaortayaçıkan

2.KadınismiMüyésser

müzakerat Müzakereler,danışmalar müza:kéra:t


müzakere 1.Danışma,birkonuhakkındagörüşme 2.Yatılıokullardaöğrencilerindersçalışmasaatleri,etüt 3.Sözlüsınav

müza:kéré

müzayaka Parasızlık,darlık,sıkıntı müza:yakamüzayede Açıkartırma müza:yédéMüzdelife Mekke’deArafatileMina

arasındabulunankutsalyerMüzdélifé

müze Sanatvebilimeserlerininsaklandığı,halkagösterilmekiçinsergilendiğiyer

müzé

müzehhep 1.Altınsuyunabatırılmış 2.Yaldızlanmış

müzéhhép

Müzehher 1.Çiçeklenmiş 2.Kadınismi

Müzéhher

müzehhip Altınsuyunabatırankişi,tezhipçi

müzéhhip

müzekker Eril müzékker müzevir Sözgetiripgötüren,arabozan,

arabozucumüzévir

Müzeyyen 1.Süslenmiş,bezenmiş2.Kadınismi

Müzéyyen

müziç Usandıran,tedirgineden,bunaltıcı

müziç

müzikal 1.Müzikleilgili2.Müziklitiyatroveyasinemaeseri

müzikâl

müzikalite Müziğeuygunözelliklertaşıma

müzikâlité

müzikhol Eğlenceli,müziklisalon müzikhôl müzmin Süregelen,süreğen,kronik müzmin



Nna 1.İşte!Orada!

2.Başınageldiğikelimeyeolumsuzanlamkatanedat3.Sodyumunsimgesi

na:

naaş Ölmüşinsanvücudu,ceset na:şnaat 1.Hz.Peygamber’i(sav)

övmekamacıylayazılankaside2.Birşeyinnitelikleriniövme

naât

nabız 1.Atardamaraparmaklabastırıldığındaduyulankalpvuruşu2.Eğilim,niyet

nabız

nabi Kaynayan,fışkıran na:biNabi XVII.yüzyıldayaşamışünlü

DivanşairiNa:bi:

nabit Yerdenbitenşey,nebat na:bitnabzı durmak Ölmek nabzı durmak nacak Odunkesmekiçinkısasaplı

baltanacak

Naci 1.Selametekavuşan2.Erkekismi

Na:ci

Naciye Kadınismi Na:ciyénaçar Çaresiz,zavallı na:ça:rnaçiz Önemsiz,değersiz

Benim naçiz vücudum elbet bir gün toprak olacaktır fakat Türkiye Cumhuriyeti ilelebet payidar kalacaktır. (Atatürk)

na:çiz

naçizane 1.Haddiolmayarak2.Önemsizşeyolarak

na:çiza:né


nadan 1.Cahil,bilgisiz2.Kaba,kötü,nobran

na:dan

Nadi 1.Çağıran,haykıran2.Erkekismi

Na:di:

Nadide 1.Çokkıymetli,azbulunur,görülür2.Kadınismi

Na:di:dé

nadim Pişmanlıkduyan,pişmanolan na:dimnadir Azbulunan,seyrek na:dirnadirat Azbulunanşeyler na:dira:tnadiren Çokaralıklı,seyrekolarak na:dirennafaka 1.Geçinmekiçingerekliolan

şeylerintümü2.(Huk.)Yasalolarakgeçindirmekleyükümlüolunankişileremahkemecebağlanangeçimparası

nafaka

nafi Faydalı na:fi:nafia Bayındırlıkişleri na:fi~anafile 1.Boşuna,faydasız,yararsız

2.Farzlarındışındakılınannamazvetutulanoruç

na:filé

nafiz 1.Sözügeçen,tesireden2.İçeişleyen3.Delipgeçen

na:fiz

Nafize Kadınismi Na:fizénaftalin Madenkömürükatranından

eldeedilenbeyaz,koruyucumadde

naftalin

nagâh Ansızın na:gâ:hNagehan 1.Birdenbire,ansızın

2.KadınismiNa:géha:n

nağme Ahenk,güzelses,ezgi na:ménağmehan Şarkısöyleyen na:méhan nağmesaz Şarkısöyleyen na:mesaz


nahak Haksız,gereksiz na:haknahır (H.)Sığırsürüsü nahır Nahid Erkekismi Na:hid Nahide "Turunçmemelikız"

anlamındakadınismiNa:hidé

nahif 1.Hassas,duygulu2.Zayıf,narin,cılız

nahif

nahiv (Dilb.)Sözdizimi nahiv nahiye Bucak,belde na:hiyénahoş Hoşolmayan,kötü na:hoşnaif 1.Saf,deneyimsiz

2.Acemicenaif

Nail 1.Muradınaermiş,elegeçirmiş,başarmış2.Erkekismi

Na:~il

Naile Kadınismi Na:~ilénail olmak Erişmek,ulaşmak na:~il olmakNaim 1.Bolluktayaşayan

2.Cennetinbirbölgesi3.Erkekismi

Na~i:m

naim Uyuyan,uykudaolan na:~imNaima ÜnlüOsmanlıtarihçilerinden

biriNa:~ima:

Naime Nazlıkızanlamındakadınismi

Na:~imé

naip (Huk.)Vekil,birininyerinegeçen

na:ip

Nairobi Kenya’nınbaşkenti Nayrobinakabil Mümkündeğil na:ka:bilnakarat 1.Şarkıdagüftenin

değişmedentekraredilenbölümü,kavuştak2.Çoksıktekrarlandığındanbıkkınlıkyaratansöz

nakarat


nakavt Boksmaçındayumruketkisiyleyeredüşenveonsaniyeiçindekalkıpdevamedemeyenoyuncununyenilmesidurumu

nakavt

nakden Peşinolarak,paraolarak nakden nakdî Parasal nakdi:nakıs 1.Eksik,bitmemiş

2.Kusurluna:kıs

nakış 1.Kumaş,kâğıtvbüzerineelleveyamakineyleyapılanişleme2.Duvar,tavanvbsüslemesi

nakış

naki Temiz,pakanlamındaerkekismi

naki:

nakil 1.İletme,aktarma,taşıma2.Anlatma,söyleme

nakil

nâkil Taşıyan,ileten,aktaran,nakleden

na:kil

nakip 1.Tekkedeşeyhinyardımcısıkonumundakieneskiderviş2.Kabileveyakavminreisi,reisvekili

naki:p

nakisa Eksiklik,kusur naki:sa nakit 1.Para

2.Peşinparanakit

nakkare Birdavultürü nakka:ré nakkaş Duvarvetavannakışları

yapansüslemesanatçısı,bezekçi

nakkaş

naklen Aktarmayoluyla naklen nakletmek Taşımak,aktarmak,iletmek naklétmék naklî Anlatma,aktarmaveya

taşımayoluylanakli:

nakliyat Taşımacılık nakliyatnakliye Taşımaişi nakliyé


nakşetmek Süslemek,bezemek,kazımak,işlemek

nakşétmék

Nakşi Nakşibenditarikatindenolan Nakşi:Nakşibendi MuhammedBahaüddin

Nakşibendihazretlerininkurduğutarikatvebutarikatemensupkimse

Nakşi:bendi:

Nalan İnleyen,inleyicianlamındakadınismi

Nâ:lâ:n

nalbant Hayvanlarınayağınanaltakankimse

nalbant

nalbur 1.Atnalıyapandemirci2.Çivi,nal,kilit,menteşegibişeylersatan,hırdavatçı

nalbur

nalça 1.Ayakkabıaltınaçakılanuşeklindedemir2.Hayvanlarıntırnaklarıaltınaçakılandemir,nal

nalça

nale İnilti,inleme na:lénalın Takunya nalın nam Ad,ün na:mnamağlup Yenilmemiş,yenilgisiz na:ma:lûpnamahdut Sınırsız na:mahdutnamahrem 1.(Huk.)Evlenmelerinde

yasabakımındansakıncaolmayan(kadınveerkek)2.Yabancı,el

na:mahrém

namaz Müslümanlarıngünde5vakitkılmaklayükümlüolduklarıibadet,İslam’ınbeşşartındanbiri

namaz

namazgâh Namazkılmakiçinhazırlanmışüstüaçıkyer

namazgâ:h

namazlık Namazkılınanörtü,seccade namazlık namdar Ünlü namdar name Mektup na:mé


namerde muhtaç olmak

Güvenilmeyecekkimselerdenyardımistemekzorundakalmak

na:merdé muhta:colmak

nameri 1.Görünmez2.ModasıgeçmişGeceler içinde yanan bir ateş gibi, tepede durana belli olan mananın, uçurumdakine nameri olması kadar zaruri ne olabilir? (“ŞiirHakkındaBazıMülahazalar”,AhmetHaşim)

na:méri:

namert Alçak,korkak na:mert namevcut Bulunmayan,yok na:mévcutnamıdiğer Ötekiadıile na:mıdiyernamı hesabına Birininadınavehesabına na:mı hésa:bınaNamık 1.Kâtip

2.ErkekismiNa:mık

namına Adına na:mına nam-ı şerif Şerefliisim na:mı şérifNami Şöhretlianlamındaerkekismi Na:mi:Namia Kadınismi Na:mi~anamlı Ünlü namlı namlu Ateşlisilahlarınucundaki

uzunborubiçimindekidemirbölüm

namlu

namurad Muradınaermemiş na:mura:dnamus 1.Ahlakitoplumkurallarına

bağlılık,iffet2.Dürüstlük,doğruluk

na:mus

namuskâr Namuslu na:muskâ:rnamuskârane Namusluolarak na:muskâra:nénamünasip Uygunolmayan na:müna:sip


namüsait Birişizorlaştıran,uygunolmayan

na:müsa:~it

namütenahi Sonsuz,uçsuzbucaksız na:müténa:hinamzet Aday namzét nan Ekmek na:nnane (Bot.)Ballıbabagillerden,

sapsız,yapraklarıküçük,beyazçiçekli,güzelkokulubitki,bahar

na:né

nankör Kendisineyapılaniyiliğibilmeyen,unutan

nankör

nar Nargillerdenbirağaçveonunsonbahardayetişenkırmızırenkli,sulutanelimeyvesi

nar

nar Ateş na:r nara 1.Bağırma

2.Külhanbeyceveyasarhoşçabağırma

na:ra

narçiçeği Parlakkırmızırenkveburenkteolan

narçiçéyi

narenciye Turunçgiller na:rènciyénargile Tömbekidenilenbircins

tütünündumanınınsudangeçirilerekiçilmesinisağlayanaraç

nargilé

narh Tüketiciyikorumakamacıyla,resmîmakamlarcabelirlenenveheryerdegeçerliolanfiyat

narh

nârıbeyza Akkor na:rı béyza:narin İnceyapılı,nazik na:rinnarkotik Uyuşturucu narkotik narkoz Anesteziyoluylauyuşturma narkoz narsisizm Özseverlik narsisizmnarsist Özsever narsist nas Kesinyargı,dogma nas


Nas 1.Halk,insanlar2.Kur’an-ıKerim’deyeralanbirsure

Na:s

Nasara Hristiyanlar Nasa:ra: naseza Yakışmayan na:séza: nasır Elveyaayaktaüstderinin

kalınlaşıpsertleşmesiyleoluşanderi

nasır

nasır Yardımeden,yardımcı na:sırnasihat Öğüt nasi:hâtnasihatamiz Dersalınacakniteliktesöz nasi:hâta:miznasihatname Dinîkonulardaöğütleriçeren

kitapnasi:hâtna:mé

nasip 1.Kısmet,talih2.Eldeedilebilenşey3.İnsanınpayınadüşenhisse

nasip

nasip almak Bektaşiliktetarikategirme nasi:balmaknasiplenmek Payınadüşenialmak nasiplenméknasir (Edb.)Nesiryazan na:sir Nasr 1.Yardım,üstünlük

2.Kur'an-ıKerim’debirsureNasr

Nasrani Hristiyan Nasra:ni:Nasraniyet Hristiyanlık Nasra:niyét Nasrettin (Nasreddin)

1.Dineyardımeden2.Akşehir’deyaşamışvenükteleriylemeşhurhoca

Nasréttin (Nasréddin)

Nasrullah 1.Allah’ın(cc)yardımı2.Erkekismi

Nasrullah

Nasturi NasturadlıSüryanirahiplerindenbirininortayakoyduğumezheptenolankimse

Nastu:ri:

Nasuh 1.Öğütveren,nasihatçi2.Halis,saf3.Erkekismi

Nasu:h


Nasuhi 1.Bozulmayacakşekildetövbeeden2.Erkekismi

Nasu:hi:

nasyonalizm Milliyetçilik,ulusçuluk nasyonalizm naşad Hüzünlü na:şa:dnaşıt Neşeliadam na:şıtnaşi Neşeteden,ilerigelen na:şiNaşide Şiirsöyleyenveyayazan

anlamındakadınismiNa:şidé

naşir Neşreden,kitapyayımlayan na:şirNaşit Şiirsöyleyenveyayazan

anlamındaerkekismiNa:şit

natamam Bitmemiş,noksan,tamamlanmamış

na:tamam

natık Söyleyen,beyaneden na:tıknatıka Düzgünvegüzelsöz

söyleyebilmeyeteneğina:tıka

natır Kadınlarhamamındakeseyapan,müşterileriyıkayankadın

natır

natuk Düzgünsözsöyleyen natu:knatüralist Natüralizmakımınıbağlıolan natüralist natüralizm Doğalcılık natüralizm natürel Doğal natürel natürmort Ölüdoğa natürmort navigasyon Yolbul navigasyon navlun Taşınmakamacıylagemiye

alınaneşyalarnavlun

nay Kamıştanyapılandüdük,ney na:y nayi Neyçalan na:yi:naylon Dayanıklıveesnekdöküm

maddesivebumaddedenyapılanşey

naylon


naz 1.Kendinibeğendirmekiçintakınılanyapmacıkdavranış,cilve2.İsteksizgibigörünüpyalvartmakamacıylayapılandavranış

naz

nazal Genizsil nazâl Nazan 1.Nazlı

2.KadınismiNa:zan

nazar 1.Bakma,bakış,yanbakış,gözatma2.Gözdeğmesi,uğursuzluk

nazar

nazaran ...egöre,kıyasla nazaran nazarıdikkat Birkonuyaduyulanyoğun

ilginazarıdikkât

nazarıitibar İlgi,dikkat nazarıi:tiba:r nazari Teorik,kuramsal nazari:nazariyat İlmigörüşler,kuramlar nazariya:tnazariye Teori,kuram nazariyè nazende 1.Nazlı

2.Hoşna:zendé

nazenin 1.Cilveli,nazlı2.İnceyapılı3.Nazlıyetişmiş,şımarık

na:zéni:n

nazım (Edb.)Vezinlisöz,manzume,şiir

nazım

Nazım 1.Düzenleyen,düzgünhâlegetiren,düzenekoyan2.(Edb.)Nazımşeklinegetiren,manzumeseryazankimse3.Erkekismi

Na:zım

nazır 1.Yüzübiryeredoğrubakan2.Bakan,vekil

na:zır

Nazif 1.Temiz2.Erkekismi

Nazif


Nazife Temizanlamındakadınismi Nazi:fénazik 1.Kibar,terbiyeli,saygılı

davranan2.İnceyapılı,zarif,narin3.Özenisteyen

na:zik

nazikâne Nazikçe,nezaketle,kibarca,incelikle

na:zikâ:né

nazikter Fazlakibarolan na:zikternazil 1.Yukarıdaninen;inmiş,inici

2.Biryerdekonaklayanna:zil

nazire 1.Karşılıklıolarakyapılandavranışyadasöz2.(Edb.)Başkabirmanzumeyekarşılıkolarak,onunlaaynıölçüvekafiyeileyazılanşiir

nazi:ré

nazmen (Edb.)Manzumolarak nazmen Nebahat 1.Şerefli,şanlı

2.KadınismiNéba:hât

nebat Bitki nébat (néba:t-ı)nebatat 1.Bitkiler

2.(Bot.)Botanik,bitkibiliminéba:ta:t

nebati Bitkisel,bitkiileilgili néba:ti:nebbaş Mezarsoyguncusu nébbaş nebevi Peygambereait,Peygamberle

ilgilinébévi:

nebi Kendisinekitapindirilmemişpeygamber

nebi:

nebze Birparça,az nébzé necabet Temizbirsoydangelme,

soyluluknéca:bét

necaset 1.Pislik2.Dışkı

néca:sét

necat Kurtuluş néca:t


Necati 1.Kurtuluşlailgili2.Erkekismi

Néca:ti

Necdet 1.Kahramanlık,yiğitlik2.Erkekismi

Néjdét

necef Yüksekyer,tepe nécéf Necef Kûfe’deHz.Ali’nin(ra)

türbesininbulunduğuyerNécéf

Necibe Soylu,asilanlamındakadınismi

Néci:bé

necid Arslanyürekli,cesur neci:d Necid OrtaArabistan'dagöçebe

Arapkabilelerininyaşadığıbölge

Nécid

Necip 1.Soyutemiz,asil,soylu2.Erkekismi

Nécip

necis Pislik,pis,mundar nécis necm Yıldız nécm Necmettin "Dininyıldızı"anlamında

erkekismiNécméttin

necmi Yıldızaait nécmi:Necmi Erkekismi NécmiNecmiye Kadınİsmi Nécmiyé nedamet Pişmanlık néda:métneden Sebep,illet néden nedensellik İlliyet,nedenselolmadurumu nédensellikNedim 1.Sohbetarkadaşı,yakındost

2.Büyükdivanşairlerindenbiri3.Erkekismi

Nédim

nedime 1.Hanımarkadaş2.Hanımsultanın,yüksekmakamdabulunankadınlarınyardımcısıolanhanım

nédi:mé


Nedret 1.Azbulunma,seyreklik;umulanınaltındaolma2.İsim

Nédrét

nefaset 1.Nefisolmadurumu2.Kıymetlilik

néfa:sét

nefer 1.Er,asker2.Kişi

néfer

nefes 1.Soluk2.Şifaiçinhastayıokuyupüfleme3.(Edb.)Bektaşidergâhlarındaokunanşiirler

néfés

nefha 1.Güzelkoku2.Esinti.

néfha

Nef’i 1.Faydacı,çıkarlailgili2.XVII.yüzyıldakasideleriyleünlüdivanedebiyatışairlerindenbiri

Néf’i:

nefis 1.İnsanınkendiözvarlığı,kişilik2.Hertürlüinsanihtiyaçları

néfis

nefis Çokgüzel,pekhoş,istekuyandırıcı,hoşagiden

néfi:s

nefiy Sürme,sürgünegönderme néfiynefret 1.İğrenme,tiksinme,tiksinti

2.Birkimseninkötülüğünüisteme

néfrét

nefsani Canlılarınzorunlulukduyduğugereksinimler,bedenîarzularlailgili

néfsa:ni:

nefsaniyet Düşmanlıkduygusu,kin nefsa:niyétnefs-i emmare İnsanıkötülüğesürükleyen

nefisnéfsi émma:ré

nefsi müdafaa Nefismüdafaası,canınakastedilendurumdakarşıkoymak

néfsi müda:fa:


nefsine düşkün 1.Bencil2.Hazcı

néfsiné düşkün

neft Macunyapmaktakullanılanpetroltürevlerindenbirçeşityağ

néft

nefte Askerkepindekisınıfbelirtenyuvarlakişaret

néfté

nefti Siyahayakınkoyuyeşilrenk néfti:nefyetmek Sürgünegöndermek néfyétmék nehar Gündüz néha:rnehari Gündüzlü néha:ri:nehir Akarsu,ırmak néhir nehiy Birişiyasaklama,menetme néhiy Nejat Soy,nesilanlamındaerkek

ismiNéjat

nekahet HastalıktansonrakigüçsüzlükHis var mı bu âlemde nekahet gibi tatlı / Gönlüm bu sevincin helecanıyla kanatlı ("Ses",YahyaKemalBeyatlı)

neka:hét

nekes Elisıkı,cimri nékés Nekir Kabirdekisorgu

meleklerindenbiri(diğeriMünker)

Néki:r

nekrofili Ölüsevicilik nékrofili nem 1.Rutubet,hafifıslaklık

2.Subuharı.ném

nema 1.Faiz2.Çoğalma,büyüme

néma:

neme lazımcılık Umursamamak,ilgilenmemek,boşvermişlik

némé lâ:zımcılık

Nemrut 1.Babil’inkurucusuveHz.İbrahim’i(as)ateşeattırankişi2.Yüzügülmeyen3.Canyakıcı

Némrut


Nemrut (Coğ.)Adıyaman’dabulunanbirdağ

Némrut

neoklasik Neoklasisizmanlayışıylaortayakonulmuşeser

néoklâsik

neoklasisizm (Edb.)XX.yüzyılınbaşındaortayaçıkan,sembolizmekarşıklasiküslubucanlandırmayayönelikedebîakım

néoklâsisizm

neolitik Sontaşdevriçağı né~olitik neon Özelışıklılamba né~onNeonazi Neonazizmyanlısı Né~onazi Neonazizm Nazizmiyenibirtarzdaifade

etmepolitikasıNéonazizm

nergis (Bot.)Nergisgillerden,beyazveyasarırenkte,soğanlıbirsüsçiçeği

nergis

Neriman 1.(Mit.)Rüstem’indedesiolanSam’ınbabası2.Güçlü,pehlivan,yiğit3.Kadınismi

Néri:man

nermin Yumuşak nermi:nNermin Kadınismi Nerminnesebi Soylailgili nésébi:nesebi gayrisahih (Huk.)Yasalolmayan

birleşmedendoğançocuknésébi gayrisahih

nesebi sahih (Huk.)Kanunauygunbirevlenmesonundadoğan

nésébi sahih

nesiç 1.Doku2.Dokuma

nésiç

nesil Kuşak nésil nesim Hafifrüzgâr nésim Nesimi XIV.yüzyıldayaşamışTürk

şairivemutasavvıfıNési:mi:


nesim-i nevbahar İlkbaharrüzgârıEsti nesim-i nev-bahar,/ açıldı güller subh-dem./ Açsın bizim de gönlümüz, /sâki medet, sun câm-ı cem ("BaharKasidesi",Nef’i)

nési:mi névbaha:r

nesir (Edb.)Düzyazı nésir nesli ahir Sonkuşak nésli a:hirnesnel 1.Nesneileilgili

2.Tarafsız,objektifnésnel

Nesrin 1.Yabangülü,Vangülü2.Kadınismi

Nésrin

Neşat 1.Sevinç,neşe2.Erkekismi

Néşat

neşe Mutlulukladışavuransevinç,keyif

néşé

Neşet 1.Yetişme,meydanagelme,ilerigelme2.Erkekismi

Néşét

neşet etmek Kaynağınıbiryerdenalmak,doğmak

néşététmék

neşeyab Keyifli,neşeli néşéya:bneşide 1.Birtopluluktaokunmaya

değerşiir2.(Edb.)Atasözügibikullanılanbeyitveyadize

néşi:dé

neşir Yayma,dağıtma,yayın néşir neşretmek Yaymak,yayımlamak néşrétmék neşriyat Yayınlar,eserler neşriyatneşter Kesmeişindekullanılan

hekimbıçağınéşter

neşve Sevinç,neşe,keyif,hafifsarhoşluk

néşvé

neşvünema Gelişme,yetişme néşvünéma:


netameli 1.Tekinolmayan,güvensiz2.Başınasıksıkkazagelen

néta:méli

netice Sonuç,son néti:cénetice-i kelam Sözünkısası,sonuçolarak néti:céyi kélâ:m

neticeten Sonuçolarak néti:cétenneuzübillah “Allah(cc)saklasın”,

“Allah’a(cc)sığındık”anlamlarındakullanılansöz

né~u:zübillâh

nev 1.Çeşit,tür2.Yeni,taze

név

neva 1.Ses,ahenk,nağme2.KlasikTürkmüziğindebirmakam

néva:

nevabuselik KlasikTürkmüziğindebirleşikbirmakam

néva:bu:sélik

Nevai 1.(Edb.)Ahenkvemakamlailgiliolan2.Çağataylehçesiyleyazan,Muhakemetü’lLügateynadlıeseriylemeşhurXV.yüzyılTürkşairiAliŞirNevai

Néva:~i:

nevale Yiyecekiçecekşeyler,azık néva:lénevasaz 1.Çalgıcı

2.KlasikTürkmüziğindebirmakam

néva:sa:z

nevazil Nezle néva:zilnevaziş İltifat,gönülalma néva:ziş nevbahar 1.İlkbahar

2.KlasikTürkmüziğindebirmakam

névbaha:r

nevbet 1.Osmanlı’dasultanvevezirlerinkapılarıönündeçalınanbando2.Nöbet

névbét

nevcivan Gençdelikanlı névciva:n


neveser KlasikTürkmüziğindebileşikbirmakam

névéser

nevi Tür,cins,çeşit névi:nev’i beşer İnsanlar névibéşer nevin Yeni,yepyeni névi:nNevin Kadınismi Névin nevi şahsına münhasır

Kendineözgüdavranışlarıvekarakteriolan

névi şahsına münhasır

nevmit Çaresiz,umutsuz nevmi:tnevmit olmak Çaresizkalmak,ümidi

olmamaknévmi:dolmak

nevnihal 1.Tazefidan2.Güzelkız

névnihâ:l

nevniyaz 1.İşeyenibaşlayançocuk2.Tarikateyenigirmişsalik

névniya:z

nevrasteni Sinirhastalığı,nevroz névrasténi Nevres 1.Yeniyetişen,yenibiten

2.KadınismiNévrés

nevreside Yeniyetişen,genç,taze névrési:dénevresim Yorganageçirilenkılıf névrésim nevrotik Sinirsel névrotik nevroz Ruhsalkaynaklısinirhastalığı névroznevruz İlkbaharınbaşlangıcıolan21

Martgününévruz

Nevyunanilik (Edb.)XX.yüzyılbaşındaYahyaKemalveYakupKadri'ninbaşlattıklarıAkdenizmitolojisineyönelenedebiyathareketiveanlayışı

Névyuna:ni:lik

Nevzat 1.Yenidoğmuşerkek2.Erkekismi

Névzat

ney Kamıştanyapılan,kavalşeklinde,yanıksesliüflemelisaz

néy


neyçe 1.Küçükney2.Dokumacılıktakullanılanküçükkamış

néyçé

neyyir Nurlu,parlak,ışıklı néyyir Neyyire Nurlu,ışıklıanlamlarına

gelenkadınismiNéyyi:ré

neyzen Neyüfleyenkimse néyzen nezafet Temizlik,paklık néza:fétnezahet Ahlaktemizliği,temizlik neza:hétNezaket 1.İncelik,saygılı,terbiyeli

davranma2.Kadınismi

Néza:két

nezaketen İncelikle,nazikdavranarak néza:kétennezaret 1.Gözetme,bakma

2.Gözaltı3.Bakanlık

néza:rét

nezarethane Karakoldagözaltınaalınanyer

néza:rétha:né

nezdinde Yanında,gözetiminde nézdindénezih 1.Temiz,pak

2.Temizahlaklınézih

Nezihe "Temizahlaklı"anlamındakadınismi

Nézi:hé

nezir Adak nézir Nezire 1.Adak

2.KadınismiNezi:ré

nezle Soğukalgınlığındanilerigelenburunakması,aksırmagibibelirtileriolanhastalık

nézlé

nısf Yarım nısfnısfet Yarımlık nısfét nısfı Yarısı nısfı nicelik Sayıyadayalıolandurum

miktar,kantitenicélik


niçin Neden,nesebeplevb.sorusözü

ni:çin

nida Çağırma,seslenme,bağırma nida:nifak Arabozuculuk,geçimsizlik nifak nigah Bakış,göz nigâ:hnigahban Gözcü nigâhba:nNigâr 1.Resimgibigüzelsevgili

2.Resim,resmedilmiş3.Put4.KlasikTürkmüziğindebirmakam5.Kadınismiİçimdeki nigâr başka bir nigârdır / İçimdeki semaa nece yıldızlar akar (“Sema-ıMevlana”,AsafHaletÇelebi)

Nigâ:r

nigeh Bakış,bakma nigéh nihai İşikesen,işisonaerdiren,son niha:~i:Nihal 1.Taze,düzgünfidan

2.KadınismiNihâl

nihale Sofradasahan,çaydanlıkvbaltlığı

niha:lé

Nihan 1.Gizli,saklı,sır2.Kadınismi

Nihan

Nihat 1.Huy,yaratılış,tabiat2.Erkekismi

Nihat

nihavent KlasikTürkmüziğindebirmakam

niha:vent

nihayet 1.Son2.Sonunda

niha:yét

nihilist Nihilizmyanlısı,hiççi nihilist Nijat 1.Soy,nesil

2.ErkekismiNijat

nikab Peçe,yüzörtüsü,perde nika:b


nikâh (Huk.)Evlilikbirliğiişlemi,evlilikakdi

nikâh

nikâhına almak Evlenmek nikâ:hına almaknikbin İyimser nikbinnikelaj Metalbiryüzeyinikelle

kaplamaişinikélâj

nikotin TütündeneldeedilenzehirlibirmaddeAy peşinde / Bitkin akşamlar nikotin / Düşer bir gün giyotin / Aksadeler giydiğin olmuştur. (“Hüthüt”,BehçetNecatigil)

nikotin

Niksar Tokat’ınilçesi NiksarNilgün 1.Lacivert,çivitmavi

2.KadınismiNilgün

nilüfer (Bot.)Durgunsuvehavuzlardayetişen,yuvarlakvegenişyapraklı,sarı,beyazrenkleriağırlıktaolanbirsuçiçeği

nilüfer

nim Yarı ni:mnimbus Yağmurbulutu,karabulut nimbus nimet 1.Ekmekveyiyecekiçecek

gibiyaşammaddeleri2.İyilik,ihsan,lütuf

ni:mét

nimetşinas İyilikbilir,değerbilirkimse ni:métşinasnirengi Biralanıüçgenlerebölmeişi niréngi nirengi noktası 1.Nirengiişlemindeayrılan

üçgenlerintepenoktası2.Başlangıçvehareketyeri

niréngi noktası

nisa Kadın nisa:nisai Kadınlailgili nisa:~i:nisaiye Kadınhastalıkları nisa:~iyé


nisan İlkbaharınikinci,senenindördüncüayı

ni:san

nisap 1.Yetersayı2.Zekâtvermeküzerehesaplananmallarıntoplamı

nisap

nisar Saçma,serpme nisa:rnisbî 1.Öncekidurumagöre

2.Görecelinisbi:

nispet 1.Oran2.Bağıntı,ilgi3.Kıskandırmakveyaüzmekmaksadıylayapılanhareket

nispét

nispeten 1.Oranla,kıyaslayarak2.Birdereceyekadar,oldukça

nispéten

nisvan Kadınlar nisva:nnisviyet Kadınlık nisviyét nisyan Unutma,unutuş

Hafıza-i beşer nisyan ile maluldür (LaEdri)

nisya:n

Nişabur 1.İran’ınHorasanbölgesindebirşehir2.KlasikTürkmüziğindebirmakam

Nişa:bur

nişaburek KlasikTürkmüziğindebirmakam

nişa:burék

nişadır Amonyak nişadır nişan 1.Alamet,iz,işaret

2.Nişantöreni3.Vurulacakhedef4.Devletnişanı

nişan

nişane 1.Hedef2.İz,alamet,belirti

nişa:né


nişangâh 1.Hedef2.Namlununüzerindeyeralanvenişanalmayayarayanaygıt

nişan�gâ:h

nişasta Buğday,mercimek,patates,mısırgibibitkilerdeneldeedilenunabenzermadde

nişasta

nitekim 1.Gerçekten2.Sonuçolarak

nitékim

nitelik Özellik,vasıf,keyfiyet nitélik niyaz Dua,yalvarma,yakarış niyazniyaz etmek Yalvarmak niya:zétmékNiyazi Niyazeden,yalvaran

anlamındaerkekismiNiya:zi

niyet 1.Öncedenisteyipdüşünme,maksat2.Falkağıdı

niyét

niza Kavga,çekişme niza:nizam Düzen,usul,kural nizam nizamat Nizamlar,düzenler,usuller niza:ma:tNizamettin (Nizameddin)

1.Dininnizamı2.Erkekismi

Niza:méttin (Niza:méddin)

nizam-ı âlem Dünyayavetümâlemehâkimolandüzen,denge

niza:mı a:lém

Nizam-ı Cedid Osmanlı’da,3.Selimdevrindekurulanyeniordu

Niza:mı Cédid

Nizami 1.(Huk.)Kanunvekurallarauygunolan2.XII.yüzyıldayaşamışİranlıünlübirşair,Nizami-iGencevi

Niza:mi:


nizamiye 1.Askerlikdairesi2.Kışla,garnizongibiyerleringirişkapısı3.Osmanlı’daTanzimatdönemindekaraordusu

niza:miyé

nizamname (Huk.)Tüzük,resmîhükümler

nizamna:mé

nobran Sert,kaba,kırıcı nobran nodul Hayvanınyürüyüşünü

hızlandırmakiçinüvendireninveyakısabirsopanınucunaçakılmışsivridemirçivi

nodul

nodül Tıptadokubüyümesi,düğümcük

nodül

Noel Hristiyanlarınheryıl25Aralık’taHz.İsa’nın(as)doğumgününükutladıklarıyortu

No~el

noksan Eksik,eksiklik,kusur noksan nokta 1.Çokküçükboyutlarda

işaret,benek2.Bazıharflerinüzerinekonulanufakişaret3.Yer4.Cümleninbittiğinianlatmakiçinsonunakonulan,küçükbenekbiçimindekinoktalamaişareti

nokta

noktainazar Görüşaçısı,kişiselgörüş nokta~inazar normal Aşırılığıveyafarklılığı

olmayan,uyumlunormâl

normatif Düzgüsel normatif nostalji Geçmişseverlik,gündegün nostâlji nosyon Kavram nosyon nöbetleşe Sırayla,dönüşümlüolarak nöbétléşé


nöroloji Sinirbilimi nörolôjinötr Etkisiz,yansız nötr nötralize etmek Yansızlaştırma,nötralizasyon nötralizé étmék nötron Yaklaşıkolarakproton

ağırlığındaveelektrikyüklüolmayanbiratomcisimciği

nötron

Nuh 1.NuhPeygamber2.Kur’an-ıKerim’debirsure

Nuh

Nuh nebiden kalma

Çokeskiden,Nuh(as)peygamberzamanındankalma

Nuh nébi:den kalma

nuhuset Uğursuzluk nuhu:sétNuman 1.Kan

2.ErkekismiNu:man

numune 1.Örnek2.Göstermelik

numu:né

Nun 1.(Dilbil.)Osmanlıalfabesinde28.harf2.Kur’an-ıKerim’debirsure

Nun

Nur 1.Işık,aydınlık,parıltı2.Kur'an-ıKerim’debirsure

Nur

Nuran Kadınismi Nu:rannurani 1.Nurlu,ışıklı

2.Saygıuyandırannu:ra:ni:

nuraniyet Nurluluk,parlaklık nu:ra:niyétnurefşan Aydınlıksaçan,nursaçan nu:réfşa:nNuri 1.Nurlailgili

2.ErkekismiNu:ri

Nuriye Kadınismi Nu:riyénuruaynım Gözümünnuru nu:ruaynımnuruçeşmim Gözümünnuru nu:ruçéşmimnurudidem Gözümünnuru nu:rudi:dem nur-u ilahi Allah’ın(cc)nuru,ilahinur nu:ru ilâ:hi:


nur-u mübin Hz.Muhammed’in(sav)ruhaniyeti

nu:ru mübi:n

Nuruosmaniye İstanbul’dabircamiveocamininbulunduğusemt

Nu:ruosma:niyé

Nusayri YezidiliğinbirkoluolupdahaçokHatayçevresindeyaşayanbirtopluluk

Nusayri:

nush Nasihat,öğüt nush

Nusret 1.Yardım2.Allah’ın(cc)yardımı3.Başarı,üstünlük4.Erkekismi

Nusrét

nuş 1.Tatlı,bal2.İçki,işret

nu:ş

nuş etmek İçmek nu:şétmék

Nuşirevan VI.yüzyıldaİran’dahükümsürmüşSasanişahı

Nu:şiréva:n

nutfe Sperm nutfé

nutku tutulmak Korku,şaşkınlıkvbsebeplerlenesöyleyeceğinişaşırmak

nutku tutulmak

nutuk Söylev nutuk

nüans Ayırtı,inceayrım nüans

nübüvvet Peygamberlik nübüvvét

nüfus 1.Kişi2.Birülkede,birbölgede,birevdebelirlibirandayaşayanlarınoluşturduğutoplamsayı

nüfus (nüfu:s-u)


nüfuz 1.İçinegeçme2.Sözügeçme,erkNüfusumuzu azaltmak istemelerindeki maksat, nüfuzlarını çoğaltmaktır! (SelahaddinŞimşek)

nüfuz

nüfuz etmek İçinegeçmek nüfu:zétmék

nühüft KlasikTürkmüziğindebirleşikbirmakam

nühüft

nüket Herkesinanlayamayacağızarifveanlamlısözler,nükteler

nükét

Nükhet 1.Koku2.Kadınismi

Nükhét

nükleer Atomçekirdeğiileilgili nükléer

nüks Birdurumveyaolayınyenidenortayaçıkması

nüks

nüks etmek Birhastalıkveyadurumunyenidenortayaçıkması

nüksétmék

nükte 1.Herkesinanlayamadığıincemana2.Şakalıvedüşündürücüsöz

nükté

nüktedan Nüktelisözlersöyleyen nüktédan

nümayan Görünen,meydandaYorgun gözümün halkalarında / Güller gibi fecr oldu nümâyân ("BirGününSonundaArzu",AhmetHaşim)

nüma:ya:n

nümayiş Gösteri nüma:yiş

nümayişkâr Gösteriileilgili,gösterişli nüma:yişkâ:r


nümismatik Eskiparavemadalyalarileilgilibilim

nümismatik

nüsha 1.Birbirinintıpkısıolanyazılışeylerinherbiri2.Gazete,dergivb.yayınlardasayı

nüsha

nüve Birşeyinözü,çekirdek,hücre nüvé

Nüvit 1.Müjde2.Erkekismi

Nüvit

Nüzhet 1.Sevinç,ferahlık,tazelik2.Neşe,eğlence3.İsim

Nüzhét

nüzul İnme,felç nüzûl


Ooba 1.Göçebelerinkonakyeri

2.Biryerdekonaklayangöçebetopluluk

oba

obezite Aşırışişmanlık obézité obsesif Takıntılı obsésif obsesyon Takıntı obsésyon obua Çiftkamışlı,üflemelibirçalgı obu~a obüs Yüksekvealçaktanmermi

atabilenkısanamlulutopobüs

ocak 1.Ateşyakma,pişirme,ısıtmavbamaçlakullanılanyer2.Aile,ev3.Yılınbirinciayı4.Yeraltıveyayerüstümadenlerininçıkarıldığıyer

ocak

od Ateş od odeon EskiYunan'damüzisyenlerin

konserverdiğibasamaklıyerodé~on

oditoryum 1.Etkinlikmerkezi2.AntikRoma’daozanlarıdinlemekiçintoplanılanyer

oditoryum

ofansif Hücumadönük ofan�sif oğul 1.Erkekevlat

2.Biranaarıylabirliktekovandanayrılan,yeniyetişmişarıtopluluğu

o~ul

oğuz İyihuylu o~uz Oğuz XI.yüzyıldaHarezm

bölgesindetopluolarakyaşayanvedahasonrabatıyadoğrugöçederekçeşitlikollaraayrılanbüyükbirTürkboyu

O~uz


Oğuzname (Edb.)OğuzKağandestanı O~uzna:méoje Renklitırnakcilası ojé okaliptus (Bot.)Avustralyamenşeli,

boyuyüzmetreyibulabilen,Mersingillerdenbirbitki,sıtmaağacı

okaliptus

okazyon Fırsat okazyonokka Eskibirağırlıkölçüsübirimi,

kıyyeokka

oklava Hamuraçmayayarayansilindirşeklindeinceveuzundeğnek

oklava

oksidasyon Paslanma,paslandırma oksidasyonoksidentalizm Batıdünyasınailişkin,Batı

çalışmalarıoksidéntalizm

oksijen Rengi,kokusuvetadıbulunmayan,havadabeştebiroranındayeralangaz

oksijen

oksitlenmek Oksijenlebirleşerekoksitdurumunagelmek

oksitlenmék

oktav Sekizsestenoluşansesdizisi,birdosesiyleondansonrakidosesiarasındakiuzaklık

oktav

okutman Üniversitedeyabancıdil,TürkçeveİnkılâpTarihigibiortak,zorunludersleriöğretmekiçingörevlendirilenöğretimelemanı

okutman

okültizm Gizlicilik okültizm okyanus (Coğ.)Anadeniz,umman okyanus oligarşi Siyasalgücünbirkaçkişilik

birgrubunelindetoplandığıyönetim

oligarşi

olimpik Olimpiyatölçülerindeolan,olimpiyatlailgili

olimpik

ombudsman Kamudenetçisi ombudsman


omnibüs 1.Yolcutaşımayayarayanatlıaraba2.Büyükmotorlutaşıt

omnibüs

omurilik Omurgaiçindebulunankanalboyuncauzanan,bozmaddeveakmaddedenoluşansinirdokusu

omurilik

omuz Boynunikiyanında,kollarıngövdeyebağlandığıkısım

omuz

onbaşı Askeriyedeerinbirüstrütbesi on�başı onkoloji Urlarıinceleyentıpdalı onkolôji

onmak İyidurumagelmek,mutluolmakEy hemşehri, sakın kesme! / Yaş ağaca balta vuran el onmaz;/ Bu kütükler nice yıldır, / hiçbirine kervan gelmez, kuş konmaz (“SakınKesme”,MehmetEminYurdakul)

onmak

ontoloji Varlıkbilimi ontolôji opera Şarkılıvemüziklitiyatro

oyunuopéra

operet Eğlenceli,hafifkonulu,içindebestesizkonuşmalarbulunansahneeseri

opérét

oportünist Fırsatçı oportünist oportünizm Fırsatçılık oportünizm opsiyon 1.Bekletmesüresi

2.Seçenekopsiyon

optimum Enuygun,enelverişli optimum oral 1.Ağızyoluyla

2.Sözlüorâl


oratoryo Solosesler,koroveorkestraiçinyazılmış,oyunögesibulunmayan,kutsalniteliktemüzikeseri

oratoryo

ordinaryüs Türküniversitelerindeeskidenprofesörlüğündeüzerindeyeralan,bugünkullanılmayanbirunvan

ordinaryüs

ordövr Yemekaltı,yemektenöncegetirilenatıştırmalık

ordövr

ordu 1.Birdevletinaskerîkuvvetleri2.Kalabalıkinsanlar

ordu

Ordu Türkiye’ninKaradenizbölgesindebirşehir

Ordu

ordugâh Ordununkonakladığıyer ordugâ:horganizasyon Düzenleme organizasyonorganizatör Düzenleyici organizatör organize 1.Ortakamaçiçinbirleşme

2.Düzenlemeorganizé

organze İpekveyaketeniplikledokunmuş,tülbentinceliğindebirtürkolalıkumaşGül bir kıssa, kızlar organza, tafta; / çocukluk çöl, ergenlik çöl de… lirik / bir yaşlılık şimdiyse… (“çöl,yollar,hırka”,HilmiYavuz)

organzé

Orhan Erkekismi Orhan Orhangazi Bursa'dabirilçe Orhan�ga:zi:Orhan Gazi Osmanlıİmparatorluğu’nun

ikincipadişahıOrhan� Ga:zi:

orijin Başlangıç,kaynak orijin orijinal 1.Özgün

2.Hakiki,taklitolmayanorijinâl


orlon Yapaydokumaipliği orlon orta 1.Merkez

2.Karnedegeçernotileiyinotarası

orta

ortanca 1.Yaşbakımındanüçkardeşinbüyüğüileküçüğüarasındabulunan2.İrilikbakımındanüçnesnearasındasondanveyabaştanikincigelen3.(Bot.)Çiçektürü

ortan�ca

Ortodoks Hristiyanlıktabirmezhep Ortodoks ortopedi Kemik,eklemvesinirlerle

ilgilenentıpdalıortopédi

oryantalist Şarkiyatçı,Doğubilimcisi oryantalist oryantalizm Şarkiyatçılık,Doğubilimi oryantalizm Osman 1.İslam’ınüçüncühalifesi

Hz.Osman(ra)2.Erkekismi

Osman

Osmaneli Bilecik’inilçesi Osmanéli Osman Gazi OsmanlıBeyliğininkurucusu Osman� Ga:zi:Osmani Osmanlı’yaait Osma:ni:Osmaniye Akdenizbölgesindebirşehir Osma:niyéOsmanlı XIII.yüzyıldaOsmanGazi

tarafındanAnadolu'dakurulanveBirinciDünyaSavaşı'ndansonradağılanbüyükTürkimparatorluğununuyrukları

Osmanlı

osteolog Kemikbilimci ostéologotacı (H.)Bitkilerletedavieden

kimseotacı

otağ Büyükvesüslüçadır ota:otağ-ı hümayun Padişahçadırı ota:~ı hüma:yunotantik Eskidenberimevcutolan

özelliklerinitaşıyan,orijinalotantik


otistik İçeyönelikolan otistik otizm İçeyöneliklik otizm otobiyografi (Edb.)Özyaşamöyküsü otobiyografi otobüs Şehiriçiveyaşehirlerarası

yolcutaşıyan,motorlu,büyüktaşıt

otobüs

otokontrol Özdenetim otokontrôl otomasyon Özişler otomasyon otomatik Mekanikyollarlahareket

ettirilenveyakendikendiniyöneten(alet)

otomatik

otomobil Dörttekerlekli,motorlukarataşıtı

otomobil

otomotiv Motorlutaşıtyapımıylauğraşanendüstrikolu

otomotiv

otonomi Özerklik otonomi otorite Yetke,güç,sulta otorité otoriter Yetkesahibi,otoriteli otoriter otostop Yoldadurdurduğubiraraca

binerekparavermedengitmek

otostop

oturak Oturulacakyer oturak overlok Kumaş,halı,kilimvb.nin

kenarınamakineileyapılansıkı,zikzaklıdikiş

overlok

oysaki Hâlbuki,diğertaraftan,oysa oysaki ozan (Edb.)Şair ozan ozon Molekülündeüçatom

bulunanoksijendenoluşan,ağırkokulu,gazdurumundakibasitelement

ozon


Ööbek Küme öbéköbürü Diğeri,başkası öbürü öç İntikam öç ödenek Birişeayrılanpara,tahsisat ödénék ödlek Korkak ödlék ödün Taviz ödün ödünç Borç ödünç öge Unsur,araç,parça ögé öğle Günortası ö:léöğrenci Talebe,öğrenenkişi ö:renciöğretmen Öğretmeişiniüstlenenkişi,

hoca,ustaö:rétmen

öğün 1.Kez,defa2.Yemekvakti

ö~ün

öğürmek İstifraöncesindeveyaesnasında“öğürtü”sesiçıkarmak

ö~ürmék

öğüt Nasihat,tavsiye ö~ütöğütmek 1.Tanelibitkiveyanesnenin

ezilipunhâlinegetirilmesi2.Ezmek,çiğnemek

ö~ütmék

ökçe Ayakkabınıntopukkısmı ökçéökse otu (Bot.)Ağaçlarınüzerinde

yaşayan,yemişleriolanbirbitki

öksé otu

öksürük Hastalıkveyabaşkasebeple,ciğerlerdekihavanın,solunumorganlarınınkasılmasıvezorlanmasıylaağızdangürültüileçıkması

öksürük

öksüz Anne-babasıveyasadeceannesiölmüşolankimse

öksüz


öleyazmak Azkalsınölmek,ölmetehlikesiatlatmak

öléyazmak

ölgün Canlılığıkalmamış,zayıfveyarenksiz

ölgün

ölüdoğa Cansızvarlıklarıkonualanresim,natürmort

ölüdo~a

ölümcül Ölümtehlikesitaşıyan ölümcül Ömer 1.İslam’ınikincihalifesiHz.

Ömer(ra)2.Erkekismi

Ömer

ömrübillah Şimdiyedek,hiçbirzaman ömrübillâh ömrühayat Yaşananhayat ömrühaya:t

ömür Yaşam,hayat ömür

öncelemek Önealmak öncélémék

önemli Mühim,ehemmiyetli önémli

önemsemek Önemvermek,mühimsemek önémsémek

önerge (Huk.)Meclistesunulanyasatasarısıtaslağı

önergé

önsezi Olacaklarıhissetmek,altıncıhis

önsézi

ördek Perdeayaklılardan,evcilveyayabanisukuşu

ördék

öreke Yüneğrilenalet öréké

örf Adet,halkınuyduğugelenek örf

örfi Örfleilgili,yasalarlabelirlenmesedeuyulan

örfi:

örgen Organ,uzuv örgen


örgün Birişigerçekleştirmekamacıylatürlüvedüzenligörevleryapanorganlardanoluşan

örgün

örneğin Sözgelişi,mesela örné~in

örneklem Araştırmanınuygulanmasıiçinseçilengrup

örnéklem

örselemek Yıpratmak,hırpalamak örsélémék

östaki borusu Burunboşluğuileortakulağıbirleştirenborubiçimindekiyol

östaki borusu

östrojen Kadıncinsellikhormonu östrojen

öşür (Huk.)Ondabirvergisi,ondalık

öşür

öteberi Ufaktefekşeyler,ihtiyaçlar ötébéri

ötenazi İyileşmeihtimaliolmayanhastanınkendiisteğiyleağrısızbirşekildeöldürülmesi

öténazi

övgü Methiye övgü

övünmek İftiharetmek,gururlanmak övünmék

öykünmek Birineveyabirşeyebenzemeyeçalışmak,taklit

öykünmék

Özbek OrtaAsya’da,Özbekistan’dayaşayanTürkhalkı

Özbék

Özbekistan Özbeklerinyaşadığıülke Özbékistan

özbeöz Halis,gerçek özbéöz

özdeksel Maddiolan,tinselkarşıtı özdéksel

özdeşleşmek Özdeşdurumagelmek özdéşléşmék


özel 1.Yalnızbirkişiye,birşeyeaitveyailişkinolan2.Resmîkarşıtı

özel

özellikle Bilhassa,bilerek,mahsusen,özelolarak

özelliklé

özenmek 1.Beğendiğişeyebenzemeyeçalışmak2.İhtimamgöstermek,üzerinedüşmek

özenmék

özenti Benzemeçabası özenti özerk Birüstorganabağlıolmakla

beraberayrıbiryasaylakendiniyönetmeyetkisiolan(kuruluş,devletvb.),muhtar;otonom

özerk

özgül Birtürleilgili,birtüreilişkin özgül

özgün Kendineaitözellikleriolan,orijinal

özgün

öznel Kişisel,subjektif,nesnelkarşıtı

öznel

özür 1.Birsuçunveyakabahatinhoşgörülmesinigerektirensebep2.Engel,kusur,sakatlık

özür


Ppa Ayak pa:pabuç Ayakkabı pabuç paça 1.Pantolon,şalvargibi

giyeceklerindizdenaşağıdakikısmı2.Koyun,keçi,sığırayağıveonlardanyapılançorba

paça

paçal Karışım,karışık paçal paçanga Peynirvepastırmaharcıyla

yapılanbirbörekçeşidipaçañga

paçavra Eskimişveyakirlibez,çaput paçavra paçoz 1.Kefaltüründenbirbalık

2.(Ar.)Uyumsuzgiyinmişkimse

paçoz

padişah Hükümdar,sultan pa:dişa:hpadişahi Padişahlailgili,padişahaait pa:dişa:hi:padok 1.Hipodromdayarışatlarının

yedektegezdirildikleriyer2.Otomobilyarışlarındatakımlaraaithazırlanmavedinlenmeyeri

padok

pafta Birbölgeninkadastrodurumunugösterenparselçizimi

pafta

paganizm Çoktanrıcılık paganizm paha Değer,eder paha pak Temiz pâ:kPaki Temizlik,arılıkanlamlarına

gelenerkekismiPa:ki:

Pakize 1.Temiz,lekesiz2.Kadınismi

Pa:kizé

pala Kısavekavislibirkılıçtürü pala


palamar Gemileriiskele,rıhtımveyaşamandırayabağlamayayarayankalınhalat

palamar

palamut 1.Uskumrugillerdenirivepulsuzbirbalık2.(Bot.)Meşeağacınınmeyvesi

palamut

palan Semer,yayvanveyumuşakeğerBed-asla necâbet mi verir hîç üniforma / Zerdûz palan vursan eşek yine eşektir (“Terkib-iBend”,ZiyaPaşa)

palan

palandız Çeşmeninmusluktaşı palandız palanduz Palancı,semerci palanduz palas 1.Saray

2.Lüksotel3.Kolay,rahat4.Eskikilim,çul

palas

palikarya Rumserserisi,kabadayı palikarya palmiye (Bot.)Palmiyegillerdenolan

ağaçlarıngeneladıpâlmiyé

palyaço Kendisiniseyredenlerigüldürenveeğlendiren,acayipkılıklı,yüzüaşırıvekomikbiçimdeboyalıoyuncu

pâlyaço

panayır Belirlizamanlardaaçılansergi,büyükpazar

panayır

pandispanya Yumurtakatılarakyapılanşekerli,kabarık,yumuşakbirpastatürü

pandispanya

panel Açıkoturum panel paniğe kapılmak 1.Çokkorkmak

2.Neyapacağınıbilememekpani~é kapılmak

panjur Güneşverüzgârdankorunmakiçinpencereyetakılanaparat

pan�jur


panorama Genelgörünüş panoramapanoramik Genelgörünümlü panoramik pansiyoner Pansiyondakalanmisafir pansiyoner panteist Panteizmeinanan pantéist panteizm Kainatınvetabiatıntanrıile

birveaynıolmasıinancıpantéizm

pantolon Beldenbaşlayanvegenelliklepaçalarıayakbileklerinekadarinengiyecek

pantolon

panzehir Birzehrinetkisinigiderenilaç

pan�zéhir

panzer Yüksektekerlekli,zırhlı,hafifsilahlarladonatılmışaraç

pan�zer

paparazzi Ünlükişilerleilgiliyapılandedikoduvehaberler

paparazzi

papirüs Nilkıyılarındayetişen,sürüngen,çıplaksaplı,otsubirbitkiveeskiMısırlılarınbubitkininsaplarındanyaptıklarıkâğıt

papirüs

papyon Kelebekbiçiminde,birçengelleveyalastikbağlayakayatutturulankravat

papyon

paradigma Değerlerdizisi paradigma paradoks 1.Aykırıdüşünce

2.Çelişkiparadoks

paraf Kısaimza paraf paralel 1.Koşut,müvazi

2.Yeryüzünüenlemesinekesençizgi

paralel

parametre Değişken paramétré paranoya Aşırıkuşkuvegüvensizliğe

dayalıbirruhsalhastalıkparanoya

paratoner Yıldırımsavar paratoner


parazit 1.Asalak2.Radyo,televizyon,telsizvb.aygıtlarınyayınınakarışanyabancısesveyacızırtı

parazit

pardösü Serinhavalardagiyilenpaltodanincegiysi

pardösü

pare 1.Parça,kısım2.Tane,adet

pa:ré

pare pare Parçaparça pa:ré pa:réparite İkiülkeparasınınkarşılıklı

değeriparité

parke Evlerdeveişyerlerindekullanılan,tahtaveyayapayyerdöşemesi

parké

parkur Binicilik,bisiklet,atletizm,yürüyüşvb.sporlarınyapıldığıözelyol

parkur

parlamento Meclis,yasamakurulu parlamento parmak İnsanlardavebazı

hayvanlardaelveayaklardakieklemliuzantı

parmak

parola Şifrelisöz parola pars Kedigillerdenyırtıcıbir

hayvanpars

parsel İmaryasalarınagöreayrılıpsınırlanmışaraziparçası

parsel

parşömen Yazıyazmak,resimyapmakiçinözelolarakhazırlananderi

parşömen

partner 1.Eş2.Ortak

partner

pasaj 1.Sıralıdükkânlarınbulunduğuüzeriaçıkveyakapalıçarşı2.Eserinbirbölümü,parçası

pasaj


pasaport Yabancıülkelereseyahattegerekliolanbelge

pasaport

pasif Edilgin pasif pasivize etmek Etkisizleştirmek pasivizé étmékpaskal Pandomimsanatçısı,

komedyenpaskal

Paskalya Hz.İsa'nın(as)dirilişinianmakiçinHristiyanlarcakutlananbayram

Paskâlya

pasör Pasveren pasör paspal Dağınık,pasaklı paspalpastane Pastayapılıpsatılanveya

içindepastayenilendükkânpasta:né

pastel Pastelkalem pastel pastiş Başkaeserlerintaklidi

yoluylaveyaonlaraöykünerekortayakonansanateseri

pastiş

pastörize Pastörizasyonyoluyla75°C'yekadarısıtılıpbirdenbiresoğutulmasıyoluyla,içindekimikroplarıöldürülmüşolan(süt,bira,meyvesuyu)

pastörizé

paşa Osmanlı’dayükseksivilmemuryadaalbaydanüstrütbeliasker

paşa

patates (Bot.)Patlıcangillerdenbirbitkiveonuntoprakaltındayetişen,yenebilenyumrusu

patates

paten Buzüstündeveyayoldakaymakiçinkullanılançeliktakılıveyatekerlekliaraç

paten

patent Buluşbelgesi patent patetik Dokunaklı patétik patika Daryol,keçiyolu patika


patinaj 1.Buzpateni2.Aracınlastiklerinindönmesinerağmenilerleyememesi

patinaj

patiska ÇoğupamuktandokunmuşsıkvedüzgünbezKadının ütülü patiskalardan bir teni / Upuzun boynu / Kirpikleri / Ve sana Ahmet Abi / uzaktan uzaktan domates peynir keserdi sanki / Sofranı kurardı (“MendilimdeKanSesleri”,EdipCansever)

patiska

patoloji Dokuvehücrelerleilgilenentıpdalı

patolôji

patriarkal Ataerkil patriarkâl patrikhane Patriğingörevyaptığıyer patrikha:népatronaj Yönetim,gözetim patronaj payan Sonuç,son pa:ya:npayanda Destek payanda paye Rütbe,derece pa:yépayidar Kalıcı pa:yida:rpayitaht Başkent pa:yitahtpaymal Ayakaltındakalmış,

çiğnenmişpa:yımâ:l

pedagog Eğitimbilimci pédagog pedal Birmakinede,biraraçtaayak

yardımıyladönmeyiveyahareketisağlayandüzen

pédal

peder Baba péder pederane Babaca pédéra:népederşahi Ataerkil pédérşa:hi:pedikür Ayakvetırnakbakımı pédikür


pediyatri Çocuksağlığıvehastalıklarıileilgilihekimlikdalı

pédiyatri

Pehlevi İran’dauzunyıllarhükümsürmüşhanedan

Péhlévi:

pehlivan 1.Güreşçi2.Boyluposlu

péhlivan

pejmürde 1.Eskipüskü,yırtık2.Dağınık

péjmürdé

pejoratif Küçümseyici,yerici péjoratif pekâlâ 1.Benzerlerindenaşağı

olmayan2.Tamam,öyleolsun,peki,vb

péka:lâ:

peksimet Kurutulmuşekmek péksimét pelerin Omuzlardanaşağıdökülen,

geniş,kolsuzbirtürüstlükpélérin

pelesenk 1.Bitkilerdençıkarılankokulubirreçine2.Konuşmadakigereksiztekrarlar

pélésén�k

pelikül Filmşeridi pélikül pelit 1.(Bot.)Meşeağacı

2.Buağacınmeyvesi,palamut

pélit

pelte Nişasta,şekervesukarıştırılarakyapılanbirtürtatlı

pelté

peltek (Dilb.)Dilinidişlerininarasınaalırgibikonuşanvebuyüzdens,zgibiseslerikusurlusöyleyen

pelték

pelür İnceveyarısaydambirkâğıttürü

pélür

pelüş Biryüzüuzuntüylü,yumuşakveparlak,kadifeyebenzerbirkumaştürü

pélüş


pembe Birrenk pembé penaltı Futboldacezaatışı pénaltı penc Beş pencpencere Yapılardaaydınlatmave

havalandırmaamacıylayapılmışolanaçıklık,çerçeve

péncéré

pencüdü Zardabeşveiki pencüdü:pencüse Zardabeşveüç pencüsépencüyek Zardabeşvebir pencüyék

penguen GüneyKutbu'ndayaşayan,sırtıkara,göğsüak,iyiyüzen,denizhayvanlarıylabeslenen,uçamayan,kısakanatlıdenizkuşu

pénguen

penisilin Mikropluhastalıklarıntedavisindekullanılanbirantibiyotiktürü

pénisilin

per 1.Kanat2.Bazıiskambiloyunlarındafarklırenklerdenikibenzerkartınbiraradabulunmadurumu

per

perakende Parçaparça,azarazarsatış,toptankarşıtı

péra:kendé

perçem Kâkül perçem perçin İkiveyadahaçoklevhayı

birbirinebağlamakiçingeçirilençivinin,ezilerekbaşdurumunagetirilenucu

perçin

perdah 1.Parlatma2.Sakaltıraşındaikincitıraş

perdah


perde 1.Biraçıklığıkapatmak,ışığıveyagörüşükesmekiçingerilenörtü2.İkiyeribirbirindenayıranbölme3.Birsahneeserininherbirbölümü

perdé

perdedar Osmanlılardayüksekmevkidekikişilerinkapılarındabekleyipgirişizniolanlarıiçerialangörevli,perdeci

perdéda:r

perende Havadaçarkgibidönülerekatılantakla

pérendé

perestiş 1.Tapınma2.Delicesinesevme

péréstiş

perestişkâr Tapınan,deliceseven péréstişkâ:rperfore Habermetni perforéperforje Delikaçma perforjéperformans Başarım performans pergel Yayveyaçemberçizmeye

yarayanaletpergel

perhiz Diyet,rejim perhiz perhizkâr Perhizedenkimse perhizkâ:rperi Doğaüstügüçleriolduğuvar

sayılandişivarlıkpéri

Peride 1.Uçmuş,solmuş2.Kadınismi

Péri:dé

periferi Kıyı,çevre périféri Perihan 1.Perilersultanı

2.KadınismiPéri:ha:n

periskop Denizaltındaçevreyigözetlemekiçinkullanılanaygıt

périskop

perişan 1.Dağınık,karışık,düzensiz2.Zavallı

péri:şan


periyot Dönem périyot perizat Periçocuğu,peridenolan péri:za:tperküsyon Vurmalısazlar perküsyon perma Saçlarınuzunsüredalgalı

veyakıvırcıkkalmasınısağlamakiçinuygulananişlem

perma

permi İzinbelgesi permi peron Tren,tramvay,metro

istasyonlarındayolboyuncauzanan,inilipbinilenözelbölüm

péron

Perran 1.Uçucu,uçan2.Kadınismi

Perran

personel İşyeriçalışanlarınıntümü personel perspektif 1.Görünge

2.Bakışaçısı3.Nesnelerigörüldüklerigibiçizmesanatı

perspéktif

perşembe Haftanındördüncügünü perşembé Perşembe Ordu’nunilçesi Perşembé pertavsız Büyüteç pertavsız Pertev 1.Işık,parlaklık

2.ErkekismiPertév

perukar Berber péruka:rperva Korku,sakınma

Ve gönül tanrısına der ki/ Pervam yok verdiğin elemden (“GünEksilmesinPenceremden”,CahitSıtkıTarancı)

perva:

pervane 1.Kanatlıçark,uskur2.Fırıldak3.Geceleriışığınçevresindedönenküçükkelebek

perva:né

Pervari Siirt’tebirilçe Pervari


pervasız Korkusuz perva:sızpervaz 1.Kapıpenceresaçağı

2.Giysilerinkolveetekkısımlarınageçirilmişek

pervaz

Pervin 1.Ülkeryıldızı2.Kadınismi

Pervin

pes 1.Yenilgiyikabullenmekamaçlıveyaşaşkınlıkifadeetmekiçinsöylenensöz2.Yavaşvealçakses

pés

pesimist Kötümser pésimist pespaye Aşağılık,adi,alçak péspa:yépestenkerani Saçmasapansöz pésten�kéra:ni:pestil Kurutulmuşmeyve péstil peşiman Pişman,nadim péşi:man peşin 1.Alışveriştemalveya

hizmetinteslimindenönceveyateslimiylebirlikteödenenpara2.Önce,önceden

péşin

peşinat Öndenverilenpara,peşinpara

péşi:nat

peşinen Peşinolarak péşi:nenpeşkeş Yaranmakmaksadıyla

uygunsuzolarakverilenşeypéşkéş

peşkir Geneldepamukipliğindendokunanincehavlu

péşkir

peşrev 1.Klasikfasılda,giriştaksimindensonrasazlarınbirlikteçaldığıparça2.Güreştenönce,pehlivanlarınkarşılıklıyaptıklarıgösteri

péşrév

peştamal Hamamdaörtünmekiçinkullanılanincebezdokuma

péştamal


petrol Kendisineözgükokusuolan,koyurenkli,arıtılmamış,doğalyanıcımineralyağ,yeryağı

pétrôl

petunya (Bot.)Patlıcangillerden,çeşitlirenkteçiçekleraçan,kokulubirsüsbitkisi

pétunya

pey (Huk.)Sözleşmedetaraflarınanlaştığıgüvenceparası,kaparo

péy

peyam Haber,bilgi péya:mPeyami 1.Habergetiren

2.ErkekismiPéya:mi:

peyapey Peşpeşe,artarda péya:péypeyda Ortada,belli,açık péyda:peydah Açık,ortada,peyda péydah peydahlamak 1.İstenmeyenveyauygun

olmayanşeyleredinmek2.Ortayaçıkarmak,oluşturmak

péydahlamak

peyderpey Azarazar,aşamaaşama péyderpéypeygamber İnsanlaraAllah’ın(cc)

emirleriniiletenkimse,resul,yalvaç

péygamber

peygamberane Peygamberce péygambéra:né peyk 1.Uydu

2.Birbaşkasınabağımlıolanpéyk

peykân 1.Okunucundakisivridemir,temren2.(Mec.)SevgilininkirpiğiSüzme çeşmin gelmesin müjgân müjgân üstüne. / Urma zahm-ı sîneme peykân peykân üstüne. (“Gazel”,RasihBey)

péykâ:n

peyke Alçaktahtasedir péyké


Peyker 1.Yüz,çehre2.Kadınismi

Péyker

peylemek Öncedenkendineayırtmak péylémék peyman Yemin,ant péyma:npeymane Büyükkadeh,şarapbardağı péyma:népeyzaj 1.Kırresmi

2.Biryerindoğalgörünüşüpéyzaj

pijama Yatakgiysisi pijama pilaki İçinesoğan,sarımsak,

maydanoz,havuçvb.katılarakzeytinyağıylapişirilenvesoğukolarakyenenyemek

pilâki

pilot Uçak,helikopterveyahızaracısürücüsü

pilôt

pilotaj Birhavataşıtınıyönetme pilôtaj pinpon Masatenisi pin�pon pir 1.Yaşlı,koca,ihtiyar

2.Birtarikatınveyasanatınkurucusu3.Birmeslektedeneyimkazanmışkimse,usta

pi:r

piramidal Piramitbiçiminde piramidâl pirana EnçokGüneyAmerika’da

rastlanançokyırtıcıbirbalıktürü

pirana

pirane Pirlereyakışırşekilde pi:ra:néPiraye 1.Süs

2.KadınismiP:ira:yé

pirifâni İhtiyarkimse pi:rifa:ni:pir-i mugan Meyhaneci pi:ri muga:n

pirina Zeytinişlendiktensonrakalanposası,küspe

pirina


pirinç 1.Buğdaygillerden,kökleribolsudayetişenbitkiveonunpilavolarakyenilentaneleri2.Bakıraçinkokatılarakeldeedilensarırenklialaşım

pirinç

Pîrî Reis XVI.yüzyıldayaşamışünlüTürkdenizcisi

Pi:ri: Ré~is

pirüpak Tertemiz,lekesiz pi:rüpâ:kpirzola Kasaplıkhayvanda

omurganınikiyanındakibölge

pirzola

piskopos Katoliklerdepapazlarınenüstündeyeralan

piskopos

pistole Kâğıtüzerinetasarımyaparkendoğrusaleğriçizmekiçinkullanılan,ölçüişaretsizcetvel

pistolé

piston Motoruniçindehareketedensilindiraygıt

piston

pisuvar Tuvaletlerdeerkeklerinkullandığı,duvarkenarınayerleştirilmişsidiklik

pisuvar

piş Ön pi:şpişdar Öncü,öndegidenkimse pişda:rPişekâr GelenekselTürkorta

oyunundaKavukluilekonuşarakoyunuaçankişi

Pi:şékâ:r

pişman Yaptığıbirdavranışınolumsuzsonucunugörüpüzülen,nadim

pişman

pişmaniye Telleriinceinceayrılabilenbirhelvatürü

pişma:niyé

piştov Tabancatürü piştov pitoresk Resimsi pitorésk piyade 1.Yayaaskersınıfı

2.Satrançtapiyonpiya:dé


piyale Şarapkadehi,içkikadehiZannetme ki güldür, ne de lâle/ Âteş doludur, tutma yanarsın /Karşında şu gülgûn piyâle ("Piyale",AhmetHaşim)

piya:lé

piyango Numaralıkağıtlarahediyedağıtılanşansoyunu

piyan�go

piyanist Piyanoçalankişi piyanist piyasa Satıcılarınmalsatmakiçinbir

arayageldiğiyer,pazarpiyasa

piyata Yassıvebüyükyemektabağı piyata piyaz Zeytinyağlı,soğanlıvesirkeli

fasulyehaşlamasındanoluşansalata

piyaz

pizza Üstündedeğişikmalzemelerolanincehamurlubirİtalyanyemeği

pizza

plaj Kumsal plâj plak Müziğipikapveya

gramofondadinlemekamacıylahazırlananplastikdairebiçimindeyaprak

plâk

plaka 1.Kamyon,otomobilvb.karataşıtlarınatakılannumaralevhası2.Metallevha

plâka

plaket Onurluk plâkét plan Tasarı plân planet Gezegen plânét planör Havaakımlarından

yararlanarakuçan,uçağabenzermotorsuzhavataşıtı

plânör


plastik Isıvebasınçetkisiylebiçimverilen,organikveyasentetikolarakyapılanmadde

plâstik

platin İşlemesikolay,değerlibirelement

plâtin

plato 1.(Coğ.)2.Çekimiçindekorkurulanyer

plâto

platonik Düşselsevgi plâtonik plaza İşmerkezi plâza pleybek Ağızvemimikhareketleriyle

şarkısöylüyormuşgibiyapmak

pléybék

Plüton Güneş’eenuzakgezegen Plüton poğaça İçinepeynir,kıymavb.

konarakhazırlananbirtürtuzluçörek

po~aça

polarizasyon Kutuplanma polârizasyon polen Çiçektozu polen polifonik Çoksesli polifonik poligon Atışyeri poligon poliklinik Öntanıyapılansağlık

merkezipoliklinik

polisiye Suçlailgili polisiyé polyester Kimyasalbirmadde polyéster popülarite Tanınırlık popülârité popülasyon Varlık,nüfus popülâsyon popülist Hakyardakçısı popülist


portföy Banka,simsarveyabiraracıkuruluşunkendielindetuttuğu,istediğigibitasarrufettiğimenkuldeğerlertoplamı

portföy

portmanto Aynalıaskılık portmanto portre 1.Birkimseninyağlıboya,

suluboya,karakalemvb.biryollayapılmışresmi2.(Edb.)Birkimsenin,birşeyinsözlüveyayazılıtasviri

portré

postal Dahaçokaskerleringiydiğikabavekonçlupotin

postal

postane Postagönderilerininkabuledildiği,ayrımvedağıtımınınyapıldığıyer

posta:né

poster 1.Büyükboyresim2.Kongrelerdepanoyaasılankısabildiri

poster

postiş Takmasaç,eksaç postiş postnişin Posttaoturan,tekkeninşeyhi postnişi:npoşet Torba poşét poşu Geneldeerkeklerintaktığı,

kenarlarısaçaklıbirtürbaşörtüsü

poşu

potansiyel Henüzvarlığıortayaçıkmamışolan,gizil

potansiyel

potin Uzunkonçlu,bağcıklı,lastiktenkışlıkayakkabı

potin

potpuri Karmaca potpuri poyraz Kuzeydoğudanesenrüzgâr poyraz pozisyon Konum,durum pozisyon pozitif 1.Artıkutup

2.Olumlupozitif

pozitivist Olgucu pozitivist pösteki Koyunveyakeçipostu pöstéki


pötibör Tereyağlı,dikdörtgenbiçiminde,kenarlarıtırtıklıbirbisküvitürü

pötibör

pötikare Küçükkarelikumaş pötikaré pragmatist Yararcı pragmatistpranga Ağırcezalılarınayağına

takılankalınzincirprañga

pratik 1.Uygulamasıkolayolan2.Kolayişyapabilenkimse

pratik

prefabrik Parçalarıöncedenhazırlanıpbirleştirilerekoluşturulanyapı

préfabrik

prematüre Erkendoğan prématüré prestij Saygınlık préstij prezantabl Sunulabilirdurumdaolan prézantabl prezervatif Kondom,kaput prézervatif primitif İlkel primitif problem 1.Teoremlerveyakurallar

yardımıylaçözülmesiistenensoru2.Sorun

problem

prodüksiyon Yapım prodüksiyon prodüktör yapımcı prodüktörprofesör Yükseköğretim

kuruluşlarındaenüstaşamadaolanöğretimüyesi

profésör

profesyonel Usta,uzman profésyonel profil Yan profil program 1.İzlence

2.Çizelgeprogram

proje Bilimselçalışmatasarısı projé projektör Yansıtıcı projéktör proleter Emekçi proléterpromosyon Özendirme promosyon


propaganda Biröğreti,düşünceveyainancıbaşkalarınatanıtmak,benimsetmekveyaymakiçinyapılaniş

propaganda

prosedür İşlem prosédür prospektüs Tanıtmalık prospéktüs prostat Erkeklerdeidrartorbasının

altındabulunanbirorganveoorgandanüksedenhastalık

prostat

protesto Karşıçıkış,kabullenmeme protésto

protez Takma protéz protokol 1.Birtoplantı,oturum,

soruşturmasonundaimzalananbelge2.Diplomasikuralları

protokôl

prototip 1.İlkörnek2.Model

prototip

prova Birşeyinistenilendüzeydeolupolmadığınıanlamakiçinyapılandeneme

prova

provokasyon Kışkırtma provokasyon provokatör Kışkırtıcı provokatör prömiyer İlkgösteri prömiyerpsikiyatr Psikiyatriileuğraşanuzman psikiyatr psikopat Toplumakarşıtdavranışlar

sergileyenkişipsikopat

psişik Ruhsal psişik puan Çeşitlisporlardakullanılan

ölçüsüvedeğerideğişkenbirim

pu~an


puantaj 1.Görüldüişaretikoymak2.Sporetkinliğininpuandeğerlendirmesi

pu~antaj

puding Birtürsütlütatlı puding puhu Baykuşgillerden,orman,dağ

vekayalıklardayaşayan,sırtıkoyukahverengibirtürkuş

puhu

pul 1.Mektupvekıymetlievrakayapıştırılanbaskılıkâğıtparçası2.Giysiveyaoyuncaklardakullanılanince,parlakmetallevhacık3.Tavlatürüoyunlardakullanılantahtaveyaplastikinceveyassılevha4.Para

pul

pulman 1.Yatarkoltuk2.Treninyatabilenkoltukluvagonu

pulman

punto Matbaacılıkta,bilgisayardaharflerinbüyüklükveküçüklüklerinegörealdığıad

punto

puset Ellesürülen,hafif,küçükçocukarabası

pusét

pusula Yöntespitindekullanılankadranlıaraç

pusula

pürneşe Neşedolu pürnéşépürtelaş Telaşlı pürtélâş


RRab Allah(cc),Yaradan Rab Rabbani Allah’la(cc)ilgili,Allah’a

(cc)bağlı,Allah’tan(cc)gelen

Rabba:ni:

Rabbena Allah(cc),“Rabbimiz”anlamındabirsöz

Rabbéna:

Rabbül Âlemin KâinatınefendisiolanAllah(cc),âlemlerinrabbi

Rabbül A:lémi:n

rabıta 1.Bağ2.İlgi,ilişki

ra:bıta

Rabia 1.Dördüncü2.Kadınismi

Ra:bi~a:

raci 1.Geridönen2.Dokunan,ilgilenenHayır, hayır, sana râci' değil bu tel'înât, / Bütün bu levm ü te'ellüm, bu ibtikâ-yi hayât (“Rücu”,TevfikFikret)

ra:ci:

racon 1.(Ar.)Yol,yöntem2.Gösteriş,fiyaka

racon

radde Derece,kerte raddé radikal Kökten,köktenci radikâlradyasyon Işınım radyasyon radyatör Havaveyasuileçalışan,

ısıtmavesoğutmacihazıradyatör

radyo 1.Elektrikdalgalarınınyardımıylasesiletimi2.Düzenliyayınyapanistasyon

radyo

radyoaktif Işınetkin radyoaktif Rafızi Rafıziliğibenimseyenkimse Ra:fızi:Rafızılik Şiimezhebininbirkoluvebu

koldanolanlarıninancıRa:fızi:lik


rafineri Arıtımevi rafinéri rafya AfrikaveAmerika'dayetişen,

irigövdeli,uzunyapraklıpalmiyeveondaneldeedilendokumaipliği

rafya

ragbi Onbeşerkişilikikitakımarasındaovalbirtoplaoynananoyun

ragbi

ragıp İstekli,isteyen,rağbeteden ra:gıprağbet 1.İstek,arzu

2.Beğenme,itibarra:bét

rağmen Karşın ra:menrağmına İnadına,karşıgelerek ra:mına rah Yol

Tövbe Ya Rabbi, hata rahına gittiklerime, / Bilip ettiklerime, bilmeyip ettiklerime! ("Nutk-uŞerif",AbdurrahimRûmi)

ra:h

rahat Üzüntüdenuzakolmak,tasasızlık,huzur

rahat

rahibe Kadınrahip ra:hibérahim Dölyatağı rahim Rahim Kullarınıkoruyanveonlara

merhameteden,Allah(cc)Rahi:m

rahim Merhameteden,acıyan ra:himRahime Kadınismi Rahimé rahimin Acıyanlar,esirgeyenler,

merhametliolanlarra:himi:n

rahip GeneldemanastırdayaşayanHristiyandingörevlisi,papaz,keşiş

ra:hip


rahle Oturarakokumayaveyazmayayarayan,açılıpkapanabilenalçak,küçükmasa

rahlé

rahleitedris Birininbilgisivegörgüsüaltındaolmak,birindendersalmak

rahléyitédri:s

Rahman Herkesevehercanlıyamerhameteden,Allah(cc)

Rahma:n

Rahmani Allah(cc)ileilgiliolan,ilahi Rahma:ni:rahmet 1.Acıyıpesirgeme,merhamet

etme2.Yağmur

rahmét

rahmetli Allah’ın(cc)rahmetinekavuşmuşolan,merhum

rahmétli

Rahmi 1.Rahmetleilgili2.Erkekismi

Rahmi

rahne Gedik rahné Rahşan 1.Parlak

2.KadınismiRahşan

rahvan Atınbiniciyisarsmadanyavaşkoşması

rahvan

Raif 1.Merhametli2.Erkekismi

Ra:~if

rakam Sayılarıgöstermekiçinkullanılanişaretlerinherbiri

rakam

raket Masatenisi,tenisvb.oyunlardatopavurmakiçinkullanılan,ovaltahtabirkasnağagerilmişbirağlaveyalastiklekaplanmışsaplıaraç

rakét

Rakım 1.Yükselti2.Erkekismi

Ra:kım

rakibe Kadınrakip raki:bé


rakik 1.İnce,narin2.Merhametli

raki:k

rakit Durgun,hareketsiz ra:kitrakkas 1.Oynayan,dansedenerkek

2.Sarkaçrakkas

rakkase Raksedenkadın,dansöz rakka:séraks 1.Dans

2.Salınımraks

raks etmek Dansetmek,oynamak raksétmék ralli Otomobilyarışı ralli ram Boyuneğen,itaateden ra:mramak Birşeyinolmasınaçokaz

kaldığındasöylenensözramak

Ramazan 1.Oruçtutulanay,üçaylarınsonuncusu2.Erkekismi

Ramazan

rami (Bot.)Birtürısırganotu rami rami 1.Atan,atıcı

2.Boyuneğenra:mi:

Rami İstanbul’dabirsemt Ra:mi Rana 1.Güzel,hoş,latif

2.KadınismiRa:nâ:

randevu Öncedenkararlaştırılanbuluşma

randévu

randıman Verim randıman rantiyeci Getirimci rantiyéciraportör Raportutan raportör raptiye Başlıklı,ince,düzçivi raptiyé rasat Gözetleme,gözleme rasat rasathane Gözlemevi rasatha:néRasih 1.Kuvvetli

2.Bilgisigeniş3.Erkekismi

Ra:sih

Rasim 1.Resimyapan2.Erkekismi

Ra:sim


rast 1.Doğru,düzgün2.Tesadüf3.Hedefivurma4.KlasikTürkmüziğindebirmakam

rast

rasyonalizm Akılcılık rasyonalizm rasyonel Aklauygun,akılcı rasyonel raşe Titreme,titreyiş ra:şéRaşide Kadınismi Ra:şidéraşidin Doğruyoldaolanlar ra:şidi:nRaşit 1.Akıllı,doğruyoldaolan

2.ErkekismiRa:şit

raşitizm Çocuklardasıkgörülenbirkemikhastalığı

raşitizm

Ratip 1.Tertipeden,sırayakoyan2.Erkekismi

Ra:tip

Rauf Pekesirgeyen,merhametedenanlamındaAllah’ın(cc)isimlerindenbiri

Rauf

raunt Boksvb.sporkarşılaşmalarındadevrelerdenherbiri

ra~unt

ravi Rivayeteden ra:vi:raviyan Rivayetedenler,hikâye

anlatanlarra:viya:n

ravza Çimenlik,ağaçlıkyer,bahçe ravza Ravza-i Mutahhara

Mescid-iNebeviiçindeHz.Muhammed’in(sav)kabriileminberinekadarolanözelyer.CennetBahçesiolarakdaanılır

Ravza~i Mutahhara

ray Tren,tramvayvb.taşıtlardatekerleklerinüzerindehareketettiğidemirdenyol

ray

rayiç Birmalveyaparabirimininsürümdeğeri

ra:yiç


rayiha Güzelkoku ra:yiharaz Sır ra:zrazakı Kalıncakabuklu,irive

uzuncataneli,şekeriçokbirtürüzüm

razakı

razı Rızagösteren,boyuneğen ra:zı Raziye Kadınismi Ra:ziyéreaksiyon 1.Tepki

2.Tepkimeré~aksiyon

realist Gerçekçi réalist realizm Gerçekçilik réalizm reaya Birhükümdarınyönetiminde

vergiyetabiolanhalkréa:ya:

rebabi Rebapçalankişi réba:bi: rebap Uzunsaplıkemençe,saz réba:p rebiyülahir 1.Sonbahar

2.Arabiaylarındördüncüsü,küçükmevlitayı

rébi:yüla:hir

rebiyülevvel 1.İlkbahar2.Arabiaylarınüçüncüsü,büyükmevlitayı

rébi:yülévvel

reca Umma,yalvarma,istek,dilek réca:Recai 1.Ricacı

2.ErkekismiRéca~:i

Recep 1.Kutsalüçaylarınilki2.Erkekismi

Récép

reçel Meyvelerinşekerlekaynatılmasıylahazırlanantatlı

réçel

reçete Doktorunhastasınaverdiğiilaçlistesiyadailaçkutularındabulunanilaçtarifesi

réçété


reçine Özellikleçamlardaoluşan,katıveyayarıakışkanorganiksalgımaddesi,ağaçsakızı

réçiné

redaksiyon Düzelti,tashih rédaksiyon redaktör Düzeltmen rédaktör reddetmek Geriçevirmek,kabul

etmemekréddétmék

reddihakim (Huk.)Hâkimireddetme,istememe

réddiha:kim

reddimiras (Huk.)Mirasıreddetme,kabuletmeme

réddimi:ras

reddiye Birfikriçürütmekiçinyazılanyazı

réddiyé

redif (Edb.)Şiirdeherbeytinsonundakafiyedensonratekrarlananveaynıharflerdenoluşankelime,ek

rédif

redingot Arkasıyırtmaçlı,etekleriuzun,çiftsıradüğmeli,resmîerkekceketi

rédingot

reenkarnasyon Ruhgöçü réénkarnasyon refah Bolluk,rahatlık,gönenç réfah (réfa:hı)refakat 1.Arkadaşlıketme

2.Eşliketmeréfa:kât

referandum (Huk.)Halkoylaması référandum referans 1.Tavsiyemektubu

2.Kaynakréférans

Refet 1.Merhametetmek;sevmek2.Erkekismi

Réfét

refetmek Gidermek,ortadankaldırmakBenim Murat kulun suçumu affet. / Suçum bağışlayıp günahım refet (SultanIII.Murat)

réf’étmék

Refi 1.Yüksek,yüce2.Erkekismi

Réfi:


Refik 1.Arkadaş,dost2.Koca,eş3.Erkekismi

Réfik

Refika 1.Kadıneş,zevce2.Kadınismi

Réfi:ka

refleks Tepke réfléks reflektör Yansıtıcı réfléktör refüj Ortakaldırım réfüj Regaip Gecesi Recepayınınilkcumagecesi,

kandilRéga:~ip Gécési

regülatör Düzenleyici régülâtör reha Kurtulma,kurtuluş réha:rehabilitasyon İyileştirme réhabilitasyon rehavet Vücuttakigevşeklik,ağırlık réha:vétrehber Yolgösterici,kılavuz réhber rehin (Huk.)Birborcun

ödeneceğinegarantiolarakbırakılmışşey,ipotek

réhin

rehine Rehinolarakelegeçirileninsan,tutsak

réhi:né

reis Baş,başkan,lider ré~isreisicumhur Cumhurbaşkanı ré~isicumhurreis-i vükela Başbakan ré~isivükélâ:reisülküttap XVII.yüzyılakadar

Osmanlılardapadişahdivanıkâtiplerininbaşı,reisefendi

ré~isülkütta:p

rekabet Yarış,yarışma,çekişme réka:bétrekâket Kekemelik rékâ:kétrekât Namazdabirkıyam,birrükû

veikisecdedenoluşanbölümrékât

reklam Birşeyihalkatanıtmakvebeğendirmekiçinyapılaniş,tanıtım

réklâm

rekolte Tarımdabiryıldaderlenenürünlerinbütünü

rékôlté


rektifiye Motoryenileme réktifiyé rektör Üniversitenintüzelkişiliğini

temsileden,yönetimden,eğitimveöğretimindüzenliyürütülmesindensorumluprofesör

réktör

relaks Rahatlama,gevşeme rélâks remiks Bindirim rémiks remil Kumdanoktaveçizgilerlefal

bakmakrémil

remiz İşaret,simge rémiz Remzi 1.Sır

2.ErkekismiRémzi

Remziye Kadınismi Rémziyé renc Sıkıntı,zahmet,eziyet réncrencide İncinmiş,kalbikırılmış réncidérençper Bağ,bahçeveyainşaatlarda

ağırişlerigörengündelikçi,ırgat

rénçper

rende Delici,parçalaraayırıcıveyadüzelticialet

réndé

rengârenk Çokçeşitlirenkleriolan,renkrenk

rén�gâ:rénk

Rengin 1.Renkli,parlakrenkli2.Güzel,hoş3.Kadınismi

Rén�gi:n

renk 1.Cisimlerinyansıttığıışığıngöztarafındanalgılandığıhâli2.Nitelik

rén�k

repertuvar 1.Tiyatrodaoyunlistesi2.Sanatçınınicraettiğieserlerinhepsi3.Birikim

répertuvar

replik Oyuncununsözükarşısındakinebırakırkensöyleyeceğisonsöz

réplik


repo Bankalararasıişlemlerdebirgecelikfaizuygulaması

répo

reprodüksiyon Çoğaltma réprodüksiyon resen Kimseyedanışmadan,

kendiliğinden,kendibaşınaré:’sen

resen Halat,urgan,ip résen resepsiyon 1.Kabul,kabuletme

2.Kabulyerirésépsiyon

resif Sudüzeyindesırakayalar résif resim 1.Varlıklarıngörünüşlerinin

kalem,fırçagibiaraçlarlakâğıt,bezvb.üzerineyapılanbiçimleri2.Fotoğraf

résim

resmen 1.Devletadına,devletçe2.Kanunaveyayöntemeuygunca3.Kesinolarak

résmen

resmî 1.Devleteait,devletadına2.Törenle,formel3.Ciddi

résmi:

resmigeçit Geçittöreni résmigéçit resmiyet Resmînitelikteolan résmiyét ressam Resimyapansanatçı réssam rest Karşıçıkış rést restoran Lokanta,yemekservisiveren

yerréstoran

restorasyon Yenileme réstorasyon resul 1.Elçi,kitapindirilmiş

peygamber2.Haberci

resû:l

Resul-i Ekrem Hz.Muhammed(sav) Resû:li ÉkremResulullah Allah’ın(cc)resulü,Hz.

Muhammed(sav)Résu:lullah


Reşat 1.Hakyolundayürüme2.SultanReşatadınabasılanaltınpara3.Erkekismi

Réşat

Reşide Kadınismi Réşi:déReşit 1.Erişkin,akılbaliğ

2.ErkekismiRéşit

ret Kabuletmeme,geriçevirme rét retorik Güzelsözsöylemesanatıve

bunuinceleyenbilimrétorik

retrospektif Dündenbugüne rétrospéktif reva Yakışır,uygun,yerinde réva:revaç Sürüm révaç (réva:cı)revaçta Gözdetutulan,rağbetedilen révaçta revak Üstükapalı,önüaçıkyer,

sundurmarévak

revan Sugibiakıpgiden,yürüyen réva:n Revan Ermenistan'ınbaşkenti

olanErivan'aOsmanlıİmparatorluğuzamanındaverilenisim

Révan

revani İrmikleyapılanşerbetlibirtatlıtürü

réva:ni

reverans Selamveyateşekküriçineğilerekveyadizlerikırarakyapılanhareket

révérans

revize etmek Düzeltmek,yenilemek révizé étmék revizyonist Düzenleyici révizyonist

revnak Güzellik,parlaklık,gözalıcılıkNice revnaklı şehirler görülür dünyada, / Lakin efsunlu güzellikleri sensin yaratan (“BirBaşkaTepeden”,YahyaKemalBeyatlı)

révnak


rey 1.Oy2.Görüş,düşünce,fikir

réy

reyb Şüphe réyb reybî Şüpheci réybi: Reyhan 1.(Bot.)Fesleğen

2.Güzelkoku3.Kadınismi

Réyhan

reyhani 1.İncenakışlı2.Arapharfleriylebiryazıtürü

réyha:ni:

reyon Mağazanınyalnızbirtüreşyasatılanbölümü

réyon

reyting Derece,değerlendirmee réyting rezalet Utançvericidurum,rezillik,

kepazelikréza:lét

reze Menteşe rézé rezerv Saklanmış,biriktirilmişşey rézerv rezervasyon Ayırtma rézervasyon rezervuar Tuvaletlerinsudeposu rézervu~ar rezidans 1.Yüksekdevletgörevlileri,

elçilervb.ninoturmalarınaayrılankonut2.Saraykonut

rézidans

rezil Alçak,utanmaz rézilrezil olmak Çokutanılacakduruma

düşmekrézi:l olmak

Rezzak Bütünmahlûkatınrızkınıveren,Allah(cc)

Rézzak

Rıdvan Cennetinkapısındakibüyükmelek

Rıdvan

Rıfkı 1.Yumuşaklık,tatlılıkveyavaşlıklailgili2.Erkekismi

Rıfkı

rıhlet Göç rıhlét


rıhtım Akarsuveyadenizkenarındagemilerinyüklemeboşaltmayeri

rıhtım

Rıza 1.Razıolma;kabullenme,isteme2.Erkekismi

Rıza:

rızaen Razıolarak rıza:~enrızık 1.Yiyecekiçecekşeyler,azık

2.Allah’ın(cc)bahşettiğinimetler

rızık

rızkını çıkarmak Geçiminisağlamak rızkını çıkarmak riayet 1.Uyma,boyuneğme

2.Saygıgösterme,itibaretmeri~a:yét

riayetkâr Saygıgösteren,uyan,riayeteden

ri~a:yétkâ:r

riba 1.Artma,çoğalma2.Tefeciliktenkazanılan,faiz

riba:

rica Dilek,dileyiş,istek rica:rical 1.Yüksekmevkidekidevlet

adamları2.Erkekler

ricâ:l

ricat 1.Geridönme,çekilme,kaçma2.Vazgeçme

ric’ât

Rifat 1.Yükseklik,yücelik2.Erkekismi

Rifat

rika Arapharfleriyleyazıtürü rik’arikkat İncelik,naziklik rikkât rindane Dervişçe rinda:né rint Derviş,gönüleri rint risale Kitapçık,mektup risa:lérisalet Peygamberlik risa:lét


Risalet-ün Nushiye

(Edb.)XIII.yüzyıldaAnadolu’dayaşamışmutasavvıfşairYunusEmre’ninünlümesnevisi

Risa:létün Nushi:yé

risk Zararauğramatehlikesi,riziko

risk

ritim Dizem ritim ritüel Ayin ritü~el rivayat Söylentiler,rivayetler riva:ya:trivayet Söylenti,nakledilensözveya

haberriva:yét

riya İkiyüzlülük riya:riyakâr İkiyüzlü,yüzegülen riya:kâ:rriyal İran,Katar,SuudiArabistan,

UmmanveYemen'dekullanılanparabirimi

riyâl

riyaset Başkanlık riya:sétriyazet Nefsininisteklerine

uymamak,nefsikırmakriya:zét

riyazi Matematiksel riya:zi:riyaziyat Matematikbilgisi riya:ziya:triyaziye Matematikbilimi riya:ziyérize Kırıntı,döküntü,ufakparça ri:zé Rize DoğuKaradenizbölgesinde

birilRizé

riziko Risk riziko romantik 1.Duygusalvecoşkulu

hareketeden2.Romantizmakımınınetkisindeolankişiveyayapıt

romantik

Romen EskiRomahalkındanolan Romen ropdöşambr Erkeklerineviniçinde

kıyafetlerininüzerinegiydikleriüstlük

ropdöşambır

rotasyon Yerdeğiştirme rotasyon


rölanti Motorlutaşıtlardamotorunenazyakıtlaçalışmaayarı

rölanti

römork Başkabirtaşıttarafındançekilenmotorsuztaşıt

römork

römorkör Yedeğindedahaçokdenizaracıgötürentaşıt

römorkör

Rönesans Avrupa’daXV.yüzyıldanitibarenHümanizminetkisiyleortayaçıkansanatvebilimakımı

Rönésans

röportaj Sohbet,mülakat röportaj röportör Röportajyapankişi röportör rötar Gecikme,tehir rötar rötuş Ufakdüzeltmeler rötuş rövanş Sporkarşılaşmalarındailk

maçınardındanoynananikincimaç

rövanş

röveşata Birfutboltekniği rövéşata ru Yüz,çehre ru:ruam Sakağı(Mankafa)hastalığı ruam rubai (Edb.)Dörtlükşeklinde

yazılanşiirruba:~i

rubaiyat (Edb.)Rubailer ruba:~iya:tru-be-ru Yüzyüze ru:béru:Rufai Rufailiktarikatindenolan

kimseRufa:~i

Rufaiye AhmedRıfaitarafındankurulanSünnibirtarikat,Rufailik

Rufa:~iyé

ruh 1.Can,nefes,canlılık2.Öz3.Tin

ruh


ruhani 1.Ruhlailgili2.Dinvemezhepleilgilenenkimse

ru:ha:ni:

ruhaniyet 1.İnanışagöre,ölenbirinindevametmekteolanruhununmanevigücü2.Ruhtanibaretolma

ru:ha:niyét

ruhban Hıristiyanlıktarahiplersınıfı ruhban ruhbaniyet Rahiplerinyaşamabiçimi,

ruhbanlıkruhba:niyét

ruhen Ruhbakımından,ruhlaalakalıolarak

ru:hen

Ruhi 1.Ruhileilgili,ruhsal2.XVI.yüzyıldayaşamışünlüOsmanlışairi3.Erkekismi

Ru:hi:

ruhiyat 1.Ruhbilim,Psikoloji2.Psikolojikdurum

ru:hiyat

ruhsal Ruhlailgili ruhsal Ruhsar 1.Yüz,çehre

2.KadınismiRuhsa:r

ruhsat 1.(Huk.)İzin,müsaade2.İzinbelgesi

ruhsat

ruhsatname İlgilibirimlerceverilenizinbelgesi,ruhsat

ruhsatna:mé

Ruhullah MüslümanlarınHz.İsa’ya(as)atfenkullandığıdeyim

Ru:hullah

ruhumücerret Karışıkvekatışıkolmayanruh

ru:humücérrét


Rum 1.MüslümanülkelerdeoturanYunanasıllıkimse2.RomakökenliveyaRomayurttaşıhaklarınasahipolanhalk3.Anadolu

Rum

rumba Kübakökenlibirdanstürü rumba Rumelili OsmanlıDevletizamanında

AvrupatopraklarındayaşayanTürklerdenolankimse

Rumélili

Rumi 1.AnadoluluveAnadolu’dayaşayan2.Bizansİmparatorluğu’nunegemenliğialtındakikimseler

Ru:mi:

runik (Dilb.)Runharfleriyleyazılmış

runik

rustai Köylü rusta:~i ruşen 1.Aydın,parlak,ışıksaçan

2.Belli,açıkGamım pinhan dutardım ben, dedîler yâre kıl rûşen / Desem ol bîvefâ bilmen inanır mı inanmaz mı? (“Gazel”,Fuzuli)

ru:şen

rutubet Nem rutu:bétru-yi zemin Yeryüzü ru:yi zémi:nruz Gün ru:zruz-i mahşer Mahşergünü ru:zi mahşerruzname 1.Günlük

2.Gündemru:zna:mé

ruzuşeb Gecegündüz,sürekli ru:zuşéb Rübab-ı Şikeste (Edb.)“KırıkSaz”anlamında,

TevfikFikret’inbireseriRüba:bı Şikésté

rücu Geridönme,vazgeçme,cayma

rücu:


rüçhan Üstünlük,öncelik,yeğlikArab'ın Türk'e; Laz'ın Çerkes'e, yâhud Kürd'e; / Acem'in Çinli'ye rüçhânı mı varmış? Nerde! (“HakkınSesleri”,MehmetAkifErsoy)

rüçha:n

Rüknettin (Rükneddin)

1.Dininsağlamdireği2.Erkekismi

Rüknéttin

rükû 1.Önedoğrueğilme2.Namazdadizleretutunarakyeredoğrueğilme

rükû:

rükün Birşeyinengüçlüvesağlamtarafı

rükün

rüküş Zevksizveyagülünçgiyimlikişi

rüküş

Rüstem 1.(Mit.)İran’ınünlümitolojikkahramanı2.Erkekismi

Rüstem

rüsum (Huk.)Vergiler,gümrükvergileri

rüsu:m

rüsumat Bazımallardandevletçealınanvergiler

rüsu:ma:t

rüsva Ayıplanacakdurumdaolan,rezil,itibarsız,

rüsva:

rüşt Akılbaliğolma,erginlik rüşt rüştiye Eskidenortaokul rüştiyé rüştünü ispat etmek

1.Kanunagöreyetişkinolmak2.Birişibaşarıylaneticelendirmek

rüştünü ispa:tétmék

rüşvet (Huk.)Devletişlerindemalveyaparakarşılığındaçıkarsağlama

rüşvét


rütbe 1.Derece,basamak,aşama2.Memurlukveyaaskerlikderecesi,mevki

rütbé

rüya 1.Düş2.Hayal

rû:ya:

rüyet Görmek rü:yétrüzgâr Yel rûzgâ:r



Ssaadet Mutluluk saa:détsaat 1.Zamanıgösterenaygıt

2.Birgününyirmidörttebirineeşit,altmışdakikalıkzamandilimi3.Vakit,zaman

saât

saba 1.Doğudanesenhafifsabahyeli2.KlasikTürkmüziğindebirmakam

saba:

sabah Güneşindoğumundanöğleyekadarolanzaman

sabah

Sabahat 1.Güzellik2.Kadınismi

Sabahât

sabavet Çocukluk saba:vétsabık 1.Geçen,geçmiş,eski

2.Biröncekisa:bık

sabıka 1.Geçmiştekihâlvedurum2.Geçmişteişlenensuç

sa:bıka

sabi Küçükçocuk sabi:Sabih 1.Güzel,latif,şirin

2.ErkekismiSabih

Sabiha Kadınismi Sabihasabirin Sabırlılar sa:biri:nsabit Hareketsiz,durağan sa:bitsabite 1.Değişmeznicelik

2.Hareketsizyıldızsa:bité

sabitkadem Devamlılıkgösteren sabitkadém sabitlemek Sabitdurumagetirmek sabitlémék sabotaj Baltalama sabotaj sabote etmek Baltalamak saboté étmék


sabun Çeşitliyağlarlayapılantemizlikmaddesi

sabun

sac Yassıdemirçelikürünüvebuüründenyapılan

sac

sacayağı Ateşüzerinetencere,tavavb.koymayayarayan,üçayaklıçemberveyaüçgenbiçimindedemirdestek

sacaya:

Sacit Secdeedenanlamındaerkekismi

Sa:cit

sada Yankı,ses,seda sada:sadaka Yardımetmekiçinkarşılıksız

verilensadaka

sadakat Sağlamdostluk,içtenbağlılık sada:kâtsadaret Osmanlı’dasadrazamlık sada:rétsadberk Yüzyapraklı,katmerli sadberk sade 1.Düz,yalın,gösterişsiz

2.Saf,katıksız3.Yalnızca,sadece

sa:dé

sadece Yalnızca sa:décésadede gelmek İlgisizsözleribırakıpasıl

konuyagelmeksadédé gelmék

sadedil Temizkalpli sa:dédilsadedilane Safbirşekilde sa:dédilâ:nésadet Konuşulanasılkonu,esas

meselesadét

Sadettin "DiniKutluKılan","mübarek"anlamındaerkekismi

Sa:déttin

Sadık 1.Sadakatli2.Gerçek,doğru3.Erkekismi

Sa:dık

sadıkane İçtenbağlıolarak,sadakatle sa:dıka:nésadır Göğüs,sine,kalp sadır sadır Çıkan,görünen sa:dır


Sadi 1.Saadetleilgiliolan2.İran’daXIII.yüzyıldayaşamışünlümutasavvıf,şairŞeyhSadi-iŞirazi

Sa:di:

sadist Başkalarınaacıçektirmektenzevkduyan

sadist

sadpare Yüzparça,parçaparçaolmuş sadpa:résadra şifa vermek Gönlü,yüreğiferahlatmak sadra şifa verméksadrazam OsmanlıdevletindeBaşbakan

veyaveziriazamsadra:zam

Sadri Göğüsten,göğüsleilgilianlamındaerkekismi

Sadri

Sadullah 1.Allah’ın(cc)talihlikıldığıkimse2.Erkekismi

Sa:dullah

Sadun 1.Kutlu,uğurlu,mübarek2.Erkekismi

Sa:dun

saf 1.Temiz,arı2.Kurnazlığaaklıermeyen3.Dizi,sıra

saf

Safa 1.Mutluluk,gönülhuzuru2.Mekkeyakınında,hacılarınMerve’yekadardörtkezgidipgeldiğitepe

Safa:

Safahat 1.Aşamalar,evreler2.MehmetAkifErsoy’unşiirlerindenoluşanünlüeseri

Safahat

safari 1.Topluavaçıkma2.Vahşihayatıgözlemlemekiçinyapılanturistikgezi

safari

safayab Neşeli,memnunolmak safa:ya:bsafderun Kolayaldatılabilen,saf safdéru:nsafdil Kolayaldanan,safkimse safdil safer Aytakvimininikinciayı,

seferayısafér


Safevi İran’daŞahİsmail’inkurucusuolduğumeşhurhanedanlık

Safévi:

Saffet 1.Temizlik,paklık2.Erkekismi

Saffét

safha Aşama,evre safha safi 1.Katıksız,saf

2.Netsa:fi:

safir Yakutcinsinden,mavirenktekıymetlibirtaş

safir

safiyane Temiz,safbirşekilde sa:fiya:nésafiyet Temizlik,saflık sa:fiyétsafra 1.Öd

2.Fazlalıkoluşturanşeylersafra

saf saf SırasıradizilmekKadrini sengi musallada bilüp ey Baki / Durup el bağlayalar karşında yaran saf saf (“Gazel”,Baki)

sa:f sa:f

safsata Asılsız,boşsöz safsata sagar Kadeh sa:ga:rsağaltmak İyileştirmek sa:ltmak sağır İşitmeyen sa:r saha Cömertlik saha:saha Alan,meydan,avlu sa:hasahabe 1.Hz.Muhammed’i(sav)

görmüş,onunmeclisindebulunmuşkimse2.Sahipçıkanlar

saha:bé

sahaf Geneldekullanılmış,eskikitaplarsatankitapçı

sahaf

sahan Derinliğiazpişirmekabı sahan sahara Çöller,sahralar saha:rasahi Gerçekten,gerçek sa:hi


sahibe Birşeyinsahibiolankadın sa:hibésahife Sayfa,kâğıtyaprağınbiryüzü sahi:fésahih Doğru,gerçek,hakikiolan sahihsahil Denizvegölkıyısı sa:hilsahip 1.Malik,iye

2.Koruyan,yardımedensa:hip

sahipkıran Güçlü,sözsahibihükümdar sahipkıran sahir Büyüleyici,büyüleyen

anlamındaerkekismisa:hir

Sahire Kadınismi Sa:hirésahn 1.Avlu

2.Cami,medresevekiliselerdeumumuntoplanmasınamahsusüstükubbeli,örtülüyer

sahn

sahne 1.Gösteri,oyunvbtemsilleriyapmayauygunyer2.Görüntü3.Oyunveyafilminherbirbölümü

sahné

sahn-i çemen Bahçeninortası,meydan sahnıçémen sahra 1.Büyükçöl

2.Kırsahra:

sahte 1.Düzmece,taklit2.Uydurma

sahté

sahtekâr Yalancı,sahteişyapan,dolandırıcı

sahtékâr

sahtiyan Tabaklanarakboyanmışvecilalanmışderi

sahtiya:n

sahur Gündoğmadanorucabaşlamakiçinyenenyemekveyemezamanı

sahur

Said Kutlu,uğurluanlamındaerkekismi

Said

said Yükselen,yukarıçıkan sa:id


saik 1.Güdü,sevkeden,sürükleyen2.Sebep

sa:ik

saika Sevkeden,sürükleyen,sebep sa:ikasail Dilenci sa:ilSaim 1.Oruçtutan,oruçlu

2.ErkekismiSa:im

Saime Kadınismi Sa:imésair Diğer,başka,öteki sa:~irSait Kutlu,uğurluanlamında

erkekismiSait

saka 1.Sudağıtan,sutaşıyıcısı2.Birkuştürü

saka

sakat 1.Biryanıeksik,hastaveyaarızalıolan2.Bozukyadaözürlü

sakat

sakın 1.“Asla!”anlamındauyarısözü2.Korkulacakbirdurumolmasınanlamındasöz

sakın

Sakıp 1.Delen,delipgeçen2.Parlakışıklı3.Erkekismi

Sa:kıp

sakıt 1.Düşen,düşmüş2.Öneminiyitirmiş

sa:kıt

saki ToplantıvemeclislerdesuveiçkisunankimseEsdi nesîm-i nev-bahâr açıldı güller subh-dem / Açsın bizim de gönlümüz sâkî meded sun Câm-ı Cem (“BaharKasidesi”,Nef’i)

sa:ki:

sakil 1.Sıkıcı,sıkıntılı2.Ağır3.Kaba,çirkin

saki:l


sakin 1.Durgun,hareketetmeyen2.Sessiz3.Biryerdeikameteden

sa:kin

sakiname (Edb.)DivanedebiyatındaSaki’yiveiçkimeclisiniövmekiçinyazılanşiir

sa:ki:na:mé

saksafon Metaltuşlu,üflemelibirçalgı saksafon saksağan Karnıbeyaz,kanatları

külrengi,uzunkuyruklu,kargagillerdenbirkuş

saksa:n

sal İlkeldeniztaşıtı sal sal Sene,yıl sa:lsala (sela) Cuma,bayramveyacenaze

namazıiçinokunanduasalâ:

salah Düzelme,iyileşme,iyilik salâ:hsalahiyet Yetki salâ:hiyétsalahiyettar Yetkili salâ:hiyéttarsalamanje Yemekodası salamanjé salat 1.Namaz

2.Hz.Muhammed’in(sav)adıgeçtiğindeokunandua

salâ:t

salat-ı vitir Yatsınamazınınsonundakılınan3rekâtlıknamaz

salâ:tı vitir

salatüselam Hz.Peygamber'e(sav)veonunsoyundangelenleresaygıbildirmekiçinokunandua

salâ:tüsélâ:m

salavat 1.Hz.Muhammed’e(sav)saygımaksadıylayapılandualar2.Namazlar

salâvat

salavat-ı şerif Hz.Muhammed'e(sav)saygımaksadıylayapılandua

salâva:tı şérif

salep Sahlepbitkisindeneldeedilenbirtozkarışımıylayapılaniçecek

sa:lép


salhane Mezbaha salha:nésalık vermek Tavsiyeetmek salık vermékSalih 1.Yarar,elverişli,uygun

2.Yetkisiolan3.Dininemirlerineuygunhareketeden4.Erkekismi

Sa:lih

Saliha Salihkulanlamındakadınismi

Sa:liha

salihat-ı nisvan Dindar,temizMüslümankadınlar

sa:liha:tı nisva:n

Salihli Manisa’nınilçesi Sa:lihli salik 1.Biryolagiren

2.Müritsa:lik

salim 1.Esen,sağlam2.Sakin,huzurlu

sa:lim

Salime Kadınismi Sa:limé

salimen Sağveesenolarak,kötüdurumlakarşılaşmadan

sa:limen

salis Üçüncü sa:lissalise Saniyeninaltmıştabirini

kapsayanzamansa:lisé

salisen Üçüncüolarak sa:lisenSallallahu Teala “Allah(cc)onunşanını

yüceltsin”,“Allah’ın(cc)salatveselamıonunüzerineolsun.”anlamındakisöz

Sâllalla:hu Téa:lâ:

salon 1.Evingenişkonukodası2.Toplantıveyakutlamayeri

salon

saltanat 1.Padişahın,hakanınegemenliği2.Şaşaalı,gösterişlibollukiçinde

saltanat

saltık Mutlak saltık salvo Yaylımateşi salvo


salyangoz Yumuşakçalardansarmalkabuklu,küçükhayvan

sâlyangoz

saman Ekinbiçildiktensonratarladakalansapları

saman

saman 1.Zenginlik,servet2.Rahatlık

sa:ma:n

Samet 1.Yüksek,ulu2.Muhtaçolmayan3.Erkekismi

Samét

Sami Erkekismi Sa:mi Sami Hz.Nuh’un(as)oğlu

Sam’dantürediklerineinanılanbeyazırkın,İbranice,Habeşçegibidillerikonuşankolu

Sa:mi:

Samiha Cömertkişianlamındakadınismi

Sa:miha

Samim 1.Asıl,öz,merkez2.Erkekismi

Samim

Samime Kadınismi Sami:mésamimi İçten sami:mi:samimiyet İçtenlik sami:miyétsamit Susan sa:mitsamuray Japonderebeyisavaşçısı samuray samut Suskun,azkonuşan samu:tsanal Zihindetasarlanan,farazi sanal sanat 1.Birduygu,tasarı,güzellik

vb.ninanlatımındakullanılanyöntemlerintamamıveyabuanlatımsonucundaortayaçıkanüstünyaratıcılık2.Ustalık3.Zanaat

sanat

sanatkâr 1.Sanatçı2.Ustalıklayapan,usta

sanatkâr


sanatkârane Sanatkârca,sanatçıyayakışacakbiçimdeyapılan

sanatkâra:né

sanatoryum Önceleriveremlilerleilgilenenşimdininsağlıkkuruluşu

sanatoryum

sanayi Hammaddeyiişlemek,enerjikaynaklarınıyaratmakiçinkullanılanyöntemlerintümü;endüstri

sana:yi

sanayiinefise Güzelsanatlar sana:yi:i néfi:sésancak 1.Bayrak

2.Gemilerinsağtarafı3.Osmanlı’damutasarrıflık

sancak

Sancak-ı Şerif Osmanlıbayrağınınismi Sanca:~ı Şérifsancaktar Sancağıtaşıyankimse sancaktar sandalye Arkalıklı,kolkoyacakyerleri

olmayan,birkişilikoturmaeşyası

sandâlyé

sanduka Mezarınüstüneyerleştirilmiştabutbüyüklüğündetahtayadamermersandık

sanduka

sandviç İkiekmekdilimiveyaözelekmekarasınamalzemekonularakyapılanyiyecek

sandviç

Sanem 1.Put2.Çokgüzelkadın3.Kadınismi

Saném

sani İkinci sa:ni:saniye Dakikaveyaderecenin

altmıştabirisa:niyé

saniyen İkinciolarak,ikinciderecede sa:ni:yensansasyonel Çarpıcı sansasyonel santimantal Duygulu,hassas,içli santimantâl santra Futboldaortayuvarlak santra


santral 1.Enerjiçevrimiyapılanyer2.Telefonhatlarınınbağlıolduğumerkez

santrâl

santrfor Ortauçoyuncusu santrfor santuri Santurçalankişi santu:ri:sapasağlam Çoksağlamolan sapasa:lamsara Birsinirhastalığıçeşidi,

epilepsisara

saraciye Deri,muşambagibimalzemelerdenyapılanürünvebuürününimaledildiğiyer

sara:ciyé

sarahat Açıklık,belginlik sara:hâtsarahaten Açıkça,apaçıkşekilde sara:hâtensaraka Alay,istihza saraka saray 1.Padişahvedevlet

başkanlarınınoturduğubüyükyapı2.Hükûmetkonağı3.Görkemliyapı

saray

Saray TekirdağveVan’dailçe Saray

sardalya Hamsigillerden,konservesivetuzlamasıyapılan,gümüşrenginde,pulluve10-15santimetreboyunda,küçükbirbalık

sardâlya

sardunya (Bot.)Çoğunluklapembeçiçekleraçanbirsüsbitkisi

sarduñya

sarfınazar 1.Vazgeçme2.Hesabakatmama,dikkatealmama

sarfınazar

sarfiyat Harcamalar,masraflar sarfiyat(sarfiya:t-ı)


sarhoş Alkollüiçkiveyakeyifvericibirmaddesebebiylekendinibilmeyecekdurumdaolan,esrik

sarhoş

sarımsak (Bot.)Zambakgillerden,soğanındakokuluyağbulunanbirkültürbitkisiveondaneldeedilenbaharat

sarımsak

sari Hintkadınlarınıngiydiğibirelbise

sari

sari Bulaşıcı sa:ri:sarih Açık,belgin,meydanda sari:hsarmal Dolanan,helezon sarmalsarraf Kuyumcu sarraf sarrafiye Sarraflıkhakkı sarra:fiyésarsak 1.Vücudutitreyereksarsılan

2.Değişken,sağlamolmayansarsak

sası 1.Küfveçürükkokan2.Tatsız

sası

satanist Şeytanatapan satanist satanizm Şeytanatapma satanizm saten Parlak,pamuklukumaş saten sath-ı mail Yamaç,dağyamacı sathıma:~ilsath-ı müdafaa Bölgeselsavunma

Hattı müdafaa yoktur, sathı müdafaa vardır. O satıh, bütün vatandır. Vatanın her karış toprağı, vatandaşın kanıyla ıslanmadıkça, terk olunamaz. (MustafaKemalAtatürk)

sathımüda:fa:

sathi Yüzeysel sathi:


satıh 1.Yüzey2.Görünenbölüm

satıh

satir Yergi satir satirik (Edb.)Yerginiteliğindeolan

şiirsatirik

satranç İkikişiarasındaaltmışdörtkarelibirtahtaüzerinde,özellikleri,değerleriveadlarıdeğişik,siyahvebeyazonaltışartaşlaoynananbiroyun

satranç

satsuma Kokulubirtürmandalina satsuma Satürn Güneşeyakınlığıaçısından

altıncıolangezegen,ZuhalSatürn

sauna Buharbanyosu sa~una savlet Şiddetlisaldırı savlét savm u salat Oruçvenamaz savmusalâ:tsavulmak Birşeydençekinerek

bulunduğuyerdenuzaklaşmak

savulmak

savuşturmak Atlatmak,geçiştirmek savuşturmak say 1.Çalışma,emek

2.HacibadetisırasındaSafaileMervetepeleriarasındagidipgelme

say

saye 1.Gölge2.Yardım,koruma

sa:yé

sayeban Gölgelik,koruma sa:yéba:nsayfa Üzerineyazıyazılanveya

basılanbirkâğıtyaprağınikiyüzündenherbiri

sayfa

sayfiye 1.Yazlık,yazlıkev2.Kırlıkyer

sayfiyé

sayha Bağırma,çığlık sayhasaylav Milletvekili saylav sayrı Hasta sayrı


sayyad Avcı sayya:d saz 1.Sukenarlarındayetişen

incekamış2.Hertürmüzikaleti,çalgı

saz

sazende Çalgıcı,sazçalankimse sa:zendése Üç sé seans 1.Oturum

2.Gösterim3.Görüşmesüresi

séan�s

sebat Sözündenvekararındandönmemek,direşme

sébat

sebat etmek Sözündenvekararındandönmemek,işisonunakadargötürmek

séba:tétmék

Sebati Erkekismi Séba:tisebatkâr Kararındandönmeyen,azimli sébatkâ:rsebayüdü Tavlaveşansoyunlarında

zarlarınüçveikigelmesiséba:yüdü:

sebebiyet Sebepolma,nedenolma,yolaçma

sébébiyét

sebep Birşeyinolmasınanedenolanşey

sébép

sebil Hayıriçindağıtılaniçmesuyu,içmesuyudağıtılantaşyapı,sebilhaneTutuşmuş ruhlarına bir damla gözyaşı sun / Bir sebile döküldü bembeyaz güvercinler ("SebilveGüvercinler",ZiyaOsmanSaba)

sébi:l

Sebil-ür Reşat (Edb.)İstanbul’da1908’deyayınhayatınabaşlayanveMehmetAkif’indeyazarkadrosundabulunduğubirdergi

Sébi:lürréşat


sebük 1.Hafif2.Çabuk

sébük

sebükbar Yükühafifolan sébükba:rsebze Pişirilerekyemeğiyapılan

bitkilerveyabunlarıntanelerisébzé

sebzevat Sebzeler sébzeva:tseccade Üzerindenamazkılınan

küçükhalı,namazlıksécca:dé

seci (Edb.)Nesirdeyapılankafiye séci:seciye Huy,karakter,yaratılış séciyé Seda “Ses”anlamındabirkadın

ismiSéda:

Sedat 1.Doğruluk2.Erkekismi

Sédat

sedef 1.Midyeveistiridyekabuğundakiparlak,beyaz,sertmaddevebumaddedenyapılansüs2.Hastalık

sédéf

sedefkâr Sedefçi sédéfkâ:r sedir 1.Arkalıksızvekolkoyacak

yeriolmayan,oturmayaveyatmayayararkerevet2.(Bot.)Kozalakgillerdenbirağaçtürü

sédir

sefa 1.Rahatlık,huzur2.Neşe,zevk

séfa:

sefahat 1.Eğlence2.Zevkveeğlencelihayatadüşkünlük,uçarılık

séfa:hât

sefain Gemiler séfa:insefalet Yoksulluk séfa:létsefaret Elçilik séfa:rétsefarethane Elçilikbinası séfa:rétha:né


sefer 1.Yolculuk2.Defa,kez3.Yurtdışınasavaşagitmek

séfer

seferber Savaşahazırlananveyagirenorduvedevlet

séferber

seferi 1.Yolculukhâlindeolan2.Savaşlailgiliolan3.Yolculuksebebiylekendisinedinenbazıkolaylıklarsağlanankimse

séféri:

sefid Ak séfi:dsefih Zevkveeğlencedüşkünü,

uçarıséfih

sefil 1.Sefaletçeken,yoksul2.Alçak

séfil

sefilane SefilceYaşamak çünkü bence sevmektir / Aşka yükselmeyen zavallı hayat / Ne sefilâne bir sürünmektir ("Buhran",CelalSahir)

séfi:lâ:né

sefine Gemi,vapur séfi:nésefir Elçi séfi:rsefire Kadınelçiveyaelçikarısı séfi:résegâh KlasikTürkmüziğinde“si”

perdesindekimakamsegâh

segment Birorgan,yapıveyabütünündoğalveyayapayolaraksınırlanmışherbirbölümü

ségment

seğirmek Hafifveistemsizkasoynaması

séyirmék

seğirtmek Sıçrayarakbiryerekoşmak séyirtmék seher Tanyerininağarmasından

öncekizaman,güneşdoğmadanönce

séher

sehiv Yanıltı,hata séhiv


sehiv secdesi Namazınhatalıkılınmasıdurumunda,hatanındüzeltilmesiiçinsonrekâttatekrarsecdeyapılması

séhiv sécdési

sehlen Kolaylıkla séhlensehpa Üstünebirşeykoymaya

yarayanayaklıdestek,küçükmasa

séhpa:

sehven Dalgınlıklaveyaunutarakyanlışyapma

séhven

sek Katkısız,saf sék sekans 1.Belirlibirsüreiçindearka

arkayagidenşeyler,dizi2.Sinemadabirbütünmeydanagetirenplanlardizisi

sékan�s

sekban Yeniçeriocağınabağlısınırboylarısınıfı

sékba:n

sekbanbaşı Osmanlı’dasekbanlarınkomutanı

sékbanbaşı

Sekban-ı Cedit Osmanlı’daII.Mahmut’unkurduğuordu

Sékba:nı Cédi:t

seki Oturmakiçinevlerinönünetaşveçamurdanyapılanset

séki

sekili Sekisiolan sékili sekretarya Kurumlarınkayıt,yönetim

veyazıişlerininyürütüldüğübirim

sékrétarya

sekreter Kurumlardabellimakamdakikişilereyardımedengörevli,yazman

sékréter

seks 1.Cinsiyet2.Cinselilişki

séks

seksapel Cinselcazibe séksapel seksi Cinselcazibesiolan séksi:sekte 1.Durma,kesintiyeuğrama

2.Bozukluksékté


sekteikalp Kalbindurması,kalpkrizi sektéyikâlpsekter Başkainançlarave

ideolojilerekarşıkatı,hoşgörüsüztutum

sékter

sel Sutaşkını selselam Başkasınasözveişaretle

birnezaketgösterisiyapma,esenleme

sélâm

selamet 1.Esenlikiçindeolma2.Korkuveendişedenuzakolma,kurtuluş

sélâ:mét

selam etmek Selamvermek sélâ:métmékSelami Erkekismi Sélâ:miselamlık 1.Konaklardaerkeklere

ayrılanbölüm2.PadişahınCumanamazınagidişindeyapılantören

sélâmlık

selamünaleyküm Selamlamasözü,“Allah’ın(cc)selamıüzerineolsun”

sélâ:münaléyküm

selamün kavlen 1.Allah’tan(cc)esenlik,sağlıkdilemesözü2.Felç

sélâ:mün kavlen

Selanik Yunanistandabirşehir Sélâ:nik selase Üç sélâ:séselaset Akıcılık,düzgünkonuşma sélâ:sétselatin Sultanlar sélâ:tinselatin camii Osmanlı’dasultanlaradına

yapılan,içindehünkârmahfilibulunanbüyükcami

sélâ:tin ca:mii

Selçuki Selçuklu Selçu:ki:sele 1.Genişveyayvansepet

2.Bisikletteoturmayerisélé

selef Birgörevdekendindenöncebulunanveyerinegeçilenkimse

séléf


seleksiyon Seçme,ayıklanma séléksiyon selektör 1.Tahılayırmaaracı

2.Taşıtlarınkısaveuzunfarlarınıyakanaraç

séléktör

selen Ses,haber sélen selika (Dilbil.)Güzelkonuşmave

yazmayeteneğiséli:ka

Selim 1.Kusursuz,doğru,dürüst2.Erkekismi

Séli:m

Selimiye Edirne’deSultan2.Selim’inemriyleMimarSinantarafındaninşaedilencami

Séli:miyé

selis Akıcısöz sélisselsebil 1.Tatlıvehafifkaynaksuyu

2.Cennettebirpınar3.Suyunkademeliaktığıbirçeşme

selsébi:l

selülit Dokuiltihabı sélülit selüloz Kağıtvepatlayıcıyapımında

kullanılanbirmaddesélüloz

sema 1.Gökyüzü2.İşitme3.Mevleviayini

séma:

semah AleviveBektaşitopluluklarındayaygınolanvemüzikeşliğindeuygulanantören

sémah

semahane Mevlevitekkelerindedervişlerinzikiryaptıklarıyer

séma:ha:né

Semahat 1.Cömertlik,yardımseverlik2.Kadınismi

Séma:hât

semai 1.KlasikTürkmüziğiusullerindenbiri2.(Edb.)Sekizerliölçüylesöylenenhalkşiiritürü3.İşitereköğrenilensöz

séma:~i:


semantik (Dilb.)Anlambilimi sémantik semavat Gökler séma:va:tsemaver Çaydemlemektekullanılan,

içindekömüryakacakocağıbulunan,metalmusluklukap

séma:ver

semavi Göğeilişkin,göktengelen séma:vi:semazen SemayapanMevlevi,derviş séma:zensembol Simge sémbôl sembolik Simgesel sémbôlikseme Sersem,alık sémé semen 1.Semizlik,yağlılık

2.Satışsözleşmesindealıcınınborcu

sémen

semender 1.Kertenkeleyebenzeyen,birçoktürübulunanbirhayvan,salamandra2.(Mit.)Ateşteyanmadığınahattaateşisöndürdüğüneinanılanefsanevihayvan

sémender

semer Yükhayvanınavurulan,ikiyanıcepliveoturmayeriolantakım,eğer

sémer

semere 1.Yemiş,ürün,meyve2.Sonuç,verim

séméré

Semerkant TimurİmparatorluğununbaşkentiolanveEfrasiyabadlıefsanevişehirleözdeşleşenyer

Sémerkant

Semih 1.Cömert,eliaçık2.Erkekismi

Sémih

seminer Bilgivermevetartışmaamacıylayapılantoplantıveyagrupçalışması

séminer

Semitizm Yahuditaraftarlığı Sémitizm


semiyoloji 1.Hastalıklarınbelirtiveişaretleriyleilgilenenhekimlikdalı2.(Dilb.)Göstergebilimi

sémiyolôji

semiz Şişmanveyağlı sémiz sempati Sıcakkanlılık sémpati sempatizan Duygudaş sémpatizansemptom Belirti sémptom Semra 1.Esmer

2.KadınismiSémra:

semt 1.Şehrinyerleşimbölgelerindenherbiri2.Taraf,yön,mahal

semt

Sena 1.Övme,övgü2.Kadınismi

Séna:

senai Övgüileilgili séna:i:senarist Senaryoyazan,senaryocu sénarist senaryo Tiyatrooyunu,piyes,film,

dizifilmvb.eserlerinsahneleriniveakışınıgösterenyazılımetin

sénaryo

senatör Senatoüyesi sénatör sendikal Sendikaileilgili sendikâl sendrom Belirge sendrom sene Yıl sénéseneidevriye Yıldönümü sénéyidévriyésenet (Huk.)Birkimseninyapmaya

veyaödemeyeborçluolduğuşeyigöstermekiçinimzaladığıresmîkâğıt

sénét

senevi Yıllık sénévi:senfoni Orkestraiçinbestelenmiş,

birkaçbölümdenoluşanuzunmüzikeseri

sen�foni


seng Taş sén�gseng-i mezar Mezartaşı sén�gi mézarsenir İkidağarasındakisırt sénir seniye Yüce,yüksek séniyésenkronizasyon Eşleme sénkronizasyon sensör Duyarga sensör sentaks (Dilb.)Sözdizimi sentaks sentetik Bileşimli sentétik sentez Bireşim sentéz senyör OrtaÇağAvrupa’sında

derebeyiveyasoylukişisényör

septik Şüpheci séptik ser 1.Baş

2.Başkan,reisser

sera Çiçek,sebzevemeyveyetiştirilen,camveyanaylonkaplıalan,limonluk

séra

serap Çöldegörülmeihtimalifazlaolan,atmosferikışıkkırılmasındandoğangözyanılması

sérap

serapa Baştanbaşa séra:pa:seraser Boydanboya séra:serserasker Osmanlıordusunda

komutanlıkyapanvezirsérasker

serazat Serbest,hür séra:za:tserbest 1.Engeliolmayan,özgür

2.Bağımsız,dilediğincedavranabilen3.Başıboşolan

serbést

serbesti Serbestlik serbésti:serbestiyet Serbestlik serbéstiyétSerdar 1.Başkomutan

2.ErkekismiSerdar

serdengeçti Fedai serdengéçti


serdümen Dümenkullanmaklagörevlitayfa

serdümen

serefraz Benzerlerindenüstünolan séréfra:zseremoni Tören sérémoni serenat Geceleyin,açıkhavadasevgi

duyulanbiriiçinbirmüzikaracıylaverilenküçükkonser

sérénat

serencam Birişinsonu,akıbet sérénca:msergüzeşt Serüven,macera sergüzéştSerhan 1.Kurt,canavar

2.ErkekismiSerhan

Serhat 1.Sınırboyu,hudut2.Erkekismi

Serhât

seri Sıra,dizi sériseri Hızlı séri:serkeş Başkaldıran,kafatutan serkéşserlevha Yazılardakibaşlık serlévhasermaye 1.Anamal,anapara,kapital

2.Varlık,servetserma:yé

sermayedar 1.Sermayekoyan2.Kapitalist,anamalcı

serma:yédar

sermediyet Süreklilik,daimolma sermédiyét sermest Sarhoş,esrik serméstsermesti Sarhoşluk sermésti:Sermet 1.Sürekli

2.ErkekismiSermét

sermuharrir Başyazar sermuharrirsermürettip Başdizgici sermüréttipsername Mektupbaşlığı serna:méserpantin Kendiüzerinesarılarak

hazırlanan,savrulduğundaçözülen,renklikâğıttanyapılmışinceveuzunşerit,eğlencelik

serpantin

serpme Saçmak,serpmekişi serpmé


serpuş Başagiyilenşey,başlık serpuşSerra 1.Kolaylık,genişlik

2.KadınismiSerra:

sersefil Çokyoksul serséfil sersem 1.Bilinciveduyguları

zayıflamışkimse2.Düşünmedenhareketeden

sersem

serseri Başıboş,hayta sersérisertabip Başhekim sertabip Sertaç 1.Başataçedilen

2.ErkekismiSertaç

Sertap 1.Mıklebinaçıkkısmı2.Kadınismi

Sertap

ser-te ser Baştanbaşa,boydanboya sertésersertifika Öğrenimbelgesiveyabir

konudanitelikliolduğunugösterenbelge

sertifika

serüven Macera sérüven Server 1.Başkan,baş

2.ErkekismiServer

serveran Başkanlar,reisler servéra:nservet Zenginlik,varlık servétServet-i Fünun (Edb.)1891’deİstanbul’da

yayımlanmayabaşlayanünlühaftalıkdergi

Servéti Fünu:n

servi (Bot.)Akdenizbölgesindeçokbulunan,kışınyaprakdökmeyen,ince,uzunbirağaçtürü

servi

serv-i hıraman (Mec.)Salınasalınayürüyensevgili

servihıra:ma:n

serv-i revan (Mec.)Uzunboylusevgili serviréva:n


servis Biryönetimde,birkurumveyakuruluşta,bütününbirparçasınıoluşturaniş,hizmet;buişinyapıldığıyer

servis

serzeniş Yakınma,sitemetme serzénişsetre Düzyakalı,önüiliklibir

cekettürüsétré

setretmek Örtmek,gizlemek sétrétmék setriavret Görülmesisakıncalıyerleri

kapamaksétriavrét

Settar 1.Kötülükleri,ayıplarıörten2.Allah'ın(cc)sıfatlarındanbiri

Sétta:r

sevaba girmek Hayırişlemek,sevapkazanmak

sévaba girmék

sevad 1.Karartı,karanlık2.Yazıkaralama

séva:d

sevahil Kıyılar,sahiller séva:hilsevap 1.Allah’ın(cc)

ödüllendireceğineinanılaniş2.Doğru

sévap

sevda 1.Aşk,güçlüsevgi2.Aşırıtutku,istek

sévda:

sevecen Arkadaşcanlısı,dost sévécen sevi Aşk

Ben gelmedim dava için / Benim işim sevi için (YunusEmre)

sévi

seviye Düzey séviyésevk 1.Gönderme,yollama

2.Sürükleme,itmesévk

sevkitabii İçgüdü sévkitabi:isevkiyat Başkabiryereinsanvemal

gönderme,taşıma,nakilsévkiya:t

sevk ve idare Yönetim sévk ve ida:ré


Sevr 1.İsviçre’deşehir2.Osmanlı’yıişgaleyönelikantlaşma

Sévr

seyahat Yolculuk,gezi séyahâtSeyahatname 1.(Edb.)Birgezginindolaşıp

gördüğüyerlereilişkinizlenimleriniyazdığıkitap2.Osmanlı’daünlügezginEvliyaÇelebi’nin10ciltlikeseri

Séyahâtna:mé

seyek Zarlarınüçvebirgelmesi séyékseyelan Akma,sel,akıntı séyelâ:nSeyfettin (Seyfeddin)

Dininkılıcıanlamınagelenbirerkekismi

Séyféttin

Seyfullah "Allah’ınkılıcı"anlamındaerkekismi

Séyfullah

Seyhan (Coğ.)Anadolu’dabirnehir SéyhanSeyhan Erkekismi Séyhanseyir 1.Hareket,gidiş,yürüyüş

2.Yolculuk,gezme3.Bakma,temaşaetme,gözleme

séyir

seyirci Birolayıveyadurumuizleyen,izleyici

séyirci

seyis Atbakıcısı séyis seyit (seyyid) 1.Topluluktailerigelenkişi

2.Hz.Muhammed’in(sav)soyundangelenkimse

séyit

seyran 1.Gezinme,gezme2.Seyretme,temaşaetme

séyran

seyrek 1.Aralıklı,sıkolmayan2.Nadir

séyrék

seyrelmek Seyrekleşmek séyrelmék Seyr-i Sefain DenizcilikBankası’nınilk

ismiSéyri Séfa:~in

seyrüsefer Trafik séyrüséfer


seyyah Gezgin,turist séyyahseyyal Akıcı,akışkan séyyâ:lseyyale Akan,akıntı séyya:léseyyanen Eşitolarak séyya:nén seyyar 1.Gezici,gezgin

2.Portatifséyyar

seyyare Gezegen séyya:ré seyyiat Suçlar,kabahatler,kötülükler séyyia:tseza 1.Uygun,yaraşır,layık

2.İsimséza:

sezaryen Bebeğinannekarnıkesilerekalınmasıyöntemi

sézaryen

sfenks Kadimmısırdönemindenkalmakadınvücutlu,aslanbaşlıheykel

sfénks

sıddık 1.Sözününeri,sadık2.Hz.Ebubekir’in(ra)lakabı

sıddık

Sıdıka Hz.Ayşe(ra)veHz.Meryem’eatfen“dosdoğrukadın”anlamındaisim

Sıdı:ka

sıdk 1.Gerçeklik,doğruluk2.İçtenbağlılık

sıdk

sıfat 1.Birkimseningörev,ödev,toplumsalveyahukukibakımdanyeriveözelliği2.Biradı,niteleyen,belirtenkelime,önad3.Yüz,kılıkvedışgörünüş

sıfat

Sıffin Hz.Ali(ra)ileMuaviyearasındakisavaşıngeçtiğiyer

Sıffin

sığ Derinliğiazolansu sı:sığınmak Tehlikelerdenkaçarak

güvenilirbiryeregeçmeksı:nmak

sığır Boynuzlubüyükbaşevcilhayvanlar

sı:r


sığırtmaç Sığırçobanı sı:rtmaçsığla (Bot.)Günlükağacı sı:la sığmak Biryerebütünüylegirebilmek

veyaiçindengeçebilmeksı:mak

sıhhat 1.Sağlık,esenlik2.DoğrulukHalk içinde muteber bir nesne yok devlet gibi, / Olmaya devlet cihanda, bir nefes sıhhat gibi (KanuniSultanSüleyman)

sıhhât

sıhhatler olsun Yıkananlaraveyatıraşolanlarasöylenenbirnezaketsözü

sıhhâtlerolsun

sıhhi Sağlıklailgili sıhhi:sıhhiye Sağlıkişlerinintümü sıhhiyéSıhhiye Ankara’dabirsemt Sıhhiyé sıklet Ağırlık,yük sıklétsıla 1.Memleket,doğumyeri

2.Ayrıkaldığıyereveyayakınlarınakavuşma

sıla

sılayırahim Anne,babaveyaakrabayıziyaretetmek

sılayırahim

sınai Sanayiileilgili,endüstriyel sına:~i:sıraca Derihastalığı,tüberküloztürü sıraca sıradağ Aralarındauzunlamasına

vadilerinbulunduğudağdizisi

sırada:

sıram sıram Sırasıradizilmek sıram sıram Sırat-ı Müstakim 1.Doğruyol

2.(Edb.)MehmetAkif’indesteğivebaşyazarlığındaEşrefEdip’inyayımladığıdergi

Sıra:tı Müstaki:m

Sırat Köprüsü İslam’agöre,mahşergünüüzerindengeçilecekdarköprü

Sırat Köprüsü


sırdaş Birbirininsırrınıbilenyakındost

sırdaş

sırılsıklam Tamamenıslanmak sırılsıklam Sırrı Sırileilgilianlamınagelen

erkekismiSırrı

sırri Sırileilgili sırri:sıyanet Koruma sıya:nétsıygaya çekmek Birinesorularsormakve

cevapbeklemeksıyga:ya çékmék

sibakusiyak Sözdekiuygunlukvetutarlılık,siyakusibak

siba:kusiya:k

sibernetik Güdümbilimi sibernétik siccin Cehenneminenkötüyeri siccin sicil 1.Resmîbelgelerinkayıtlı

olduğukütük2.Meslekiçalışmadurumu

sicil

Sidret-ül Münteha

Arş’ınsağındayeralanvekimseningeçemediğiağaç.Biryorumagöre,beşerîilminsonhaddi

Sidrétül Müntéha:

sifon Birsıvıyıbirkaptanbaşkabirkabaaktarmayayarayan,değişikuzunluktaikikoluolanbükülmüşboru

sifon

siftah İlkalışveriş siftahsigara İncekâğıda,kıyılmıştütün

sarılarakhazırlanan,silindirbiçiminde,ağızdandumanıçekilennesne

sigara

siğil Derideoluşanküçükur siyil sihir Büyü sihirsihirbaz Büyücü sihirbazsikke 1.Madenîpara

2.Parayavurulandamga3.Mevlevidervişleriningiydiğikeçekülâh

sikké


siklamen 1.(Bot.)Birsüsçiçeği,tavşankulağı2.Kırmızıyaçalaneflatunrengi

siklâmen

siklon (Coğ.)Atmosferdebiralçakbasınçalanıçevresindehızladönenrüzgârlarınoluşturduğuşiddetlifırtına

siklôn

silah Kesici,deliciveyapatlayıcıolabilen,saldırı,savunmaveöldürmearacı

silâh

silahşor Ustalıklasilahkullanan silâhşorsilahtar Osmanlı’dadevlet

büyüklerininsilahlarınabakanmemur

silâhtar

silikon Yalıtımdakullanılanşeffafveyapışkanbirmadde

silikon

silo Tahılambarı silô silsile 1.Zincirleme

2.Soysilsilé

silsilename Birkişininsilsilesinigösterençizelge

silsiléna:mé

silüet Birşeyinyalnızkenarçizgileriylebelirengörüntüsü,karaltı,gölge

silüét

sim 1.Gümüş2.Gümüşgörünümündeparlakiplik

sim

sima 1.Yüz,çehre2.Tip

si:ma:

simaen Yüzolarak si:ma:~en simetrik Bakışımlı simétrik simgesel Temsili,sembolik simgésel


simsar Komisyoncu simsarsimsiyah Çokkara simsiyahsimten Gümüştenli simtensimultane Anında simûltané simülasyon Benzetim simülâsyon sim ü zer Gümüşvealtın si:müzersimya Maddeyikusursuzlaştırmayı

amaçlayansanat,alşimisimya:

Sina (Coğ.)ArapyarımadasıileMısırarasındabulunanyarımada

Si:na:

sinagog Yahudilerinibadethanesi sinagog sinameki 1.(Bot.)Sıcakbölgelerde

yetişenbirbitkiveonunhekimliktekullanılanmeyvesi2.Sevimsiz,mızmızkişi

sina:méki

Sinan 1.Süngü,mızrakucu,sivriuç2.Erkekismi

Sinan

sinarit İzmaritgillerden,pulluvelezzetlibirbalık

sinarit

sincabi Kahverengiilekurşuniarasındakirenk,sincaprengi

sinca:bi:

sine Göğüs,bağır si:nésinema 1.Hareketligörüntülerden

oluşanbiryapımınkaranlıkbirortamdaperdeüzerineyansıtılarakgösterilmesi2.Film

sinéma

sinemaskop Birsinematekniği sinémaskop sinerji Artıgüç sinerji sinestezi Duyumikiliği sinéstézi sini Büyüktepsi sini


sinüzit Ateş,başağrısı,buruntıkanıklığıveakıntısıilebelirensinüsleriniltihaplanmasıhastalığı

sinüzit

sinyal İşaret sinyâl sinyalizasyon Demiryolu,karayoluve

limanlardatrafiğidüzenleyenışıklısistem

sinyâlizasyon

sipahi Osmanlıordusundatımarsahibibirsüvarisınıfı

sipa:hi:

sipariş Ismarlama,getirilmesiniisteme

sipa:riş

siper 1.Savaştagizlenmeyeri2.Koruyucuengel

siper

sirayet 1.Geçme,bulaşma2.Yayılma

sira:yét

siren İtfaiye,cankurtaranvepolisaraçlarındabulunan,tizsesçıkaranuyarıcıalet

siren

siret 1.Kişininiçâlemi2.Hâltercümesi

si:rét

sirk Cambazlarınveeğitimlihayvanlarıngösteriyaptığıçadır

sirk

sirkat Çalma,hırsızlık sirkâtsirke 1.Bit,tahtakurusuvb.asalak

böceklerinyumurtası2.Salatalara,yemeklereekşilikvermekiçinkullanılanekşimişüzüm,elma,limonvb.suyu

sirké

sirkeci Sirkeyapanveyasatankimse sirkéci Sirkeci İstanbul’dabirsemt Sirkéci sismik Depremleilgili sismik sistematik Sistemli sistématik


sitare 1.Yıldız2.Talih,kaderNerden çıktın karşıma böyle Sitare / Efsaneler dökülüyor gülüşlerinde (“Sitare”,DilaverCebeci)

sita:ré

sitayiş Övme,methetme sita:yişsitayişkâr Öven,metheden sita:yişkâ:rsitem Alınganlık,kırgınlıkveya

gücenikliğiniöfkelenmedenbelirtmek

sitem

sitemkâr Sitemeden sitémkâ:rsittinsene Sonugelmeyecekkadarçok

uzunzamansittinséné

Sivas OrtaAnadolu’dabiril Sıvassiyah Kara siyahsiyahi Kararenkteolan siya:hi:siyak Sözüngelişi;anlatımşekli siya:ksiyanür Güçlübirzehir siyanür siyasa Politika siya:sa siyasal Politik siya:sal siyaset Politika siya:sétsiyaseten Politikaicabı,politika

açısındansiya:séten

siyasetname Siyasetkonularındaöğütlerverenkitap

siya:sétna:mé

siyasiyat Politikabilimi,politikaişleri siya:siya:tsiyatik 1.Kalçasiniri

2.Kalçasinirindeağrılıhastalık

siyatik

siyer Hz.Muhammed’in(sav)hayatınıanlataneser

siyer


siyonizm Yahudilertarafındangeliştirilen,Filistin’debağımsızbirdevletkurmaülküsü

siyonizm

skandal Yankıuyandıranutançvericiolay

skandal

skeç Kısagüldürü skéçskolastik OrtaÇağAvrupa’sında

kilisekontrolündekidüşüncesistemi

skolâstik

slayt Saydam slayt slogan Birdüşünceyiifadeedenkısa

veçarpıcısözslogan

smokin Özelgünlerdeerkekleringiydiğiönüaçık,ceketigenellikleipekyakalıtakımgiysi

smokin

sobelemek Saklambaçoyunundasaklananıbulankişininkararlaştırılanyereilköncegitmesi

sobélémék

sofa Evlerdeodakapılarınınaçıldığıgenişçeyer,hol

sofa

sofist Bilgici,yanıltıcı sofist sofistike 1.Yapmacık

2.Yanıltıcı3.Karmaşık

sofistiké

softa Birinancakörükörünebağlıolan

softa

soğan (Bot.)Zambakgillerden,yemekleretatvermekiçinyumrusuveyeşilyapraklarıkullanılangüzelkokulubitki

so~an

soğuk Düşüksıcaklıktaolan,sıcakkarşıtı

so~uk


soğurmak Emmek,içinealmak so~urmak sohbet Muhabbet,yarenlik sohbétsohbet-i yaran Dostlarsohbeti sohbéti ya:ra:nsolak Solelinikullanankimse solak solaryum Yapaygüneşletici solâryum somaki Kızılyadayeşilrenkte,sert,

damarlıbirmermersomaki

sondaj 1.Sondalamaişi2.(Mec.)Yoklama,araştırma

sondaj

sosyal Toplumsal sosyâl sosyete Birtopluluktakigelirdüzeyi

yüksekvekendilerineözgüyaşamabiçimleriolantopluluk

sosyété

sosyetik Sosyeteyeözgü sosyétik sosyoloji Toplumbilimi sosyolôji soya çekim Kalıtım soya çékim soyut Varlığıduyularla

algılanamayan,mücerretsoyut

söğüş Soğukolarakyenenhaşlanmışet

sö~üş

söğüşlemek (Ar.)Dolandırmak sö~üşlémék söğüt Sulakyerlerdeyetişen,

yapraklarıalmaşıkvealtyüzlerihavlaörtülübüyükbirağaç

sö~üt

Söğüt Bilecik’tebirilçe Sö~ütsökün etmek Birbiriardındangelmek,

görünmeksökünétmék

sömestir Yarıyıl söméstir spazm Özelliklekalp,mide,bağırsak

vekaslarıneldeolmadankasılması

spazm

spekülasyon 1.Vurgunculuk2.Saptırma

spékülâsyon


spesifik Özellikli spésifik spesiyal Özel spésiyâlspiker Sunucu spi:ker sponsor Destekleyici sponsor spontane Kendiliğindengelişen,anlık spontané spor Bedenvezihingelişimiiçin

yapılançeşitliegzersizleringeneladı

spor

sportmen Sporcu,sporculukdeğerlerinesahip

sportmen

sprey Birpüskürtücüyardımıylaçokincedamlacıklardurumundapüskürtülensıvı

spréy

stadyum Sporveetkinlikleriçinözelyapılmışseyircileriçinoturmayerleriolanbüyükyer,stad

stadyum

stajyer Stajöğrenimigörenkişi stajyer standardizasyon Standarthâlegetirmeişi standardizasyonstandart Belliölçülereuygunolan standart star Yıldız starstatüko Mevcutdüzeninsürdürülmesi statüko stepne Yedeklastik stépné steril Arınmış,temiz stéril sterilize Arıtma stérilizé stetoskop Kalbinveiçorganların

hareketleriilemeydanagelensesleridinlemeyeyarayanaraç

stétoskop

stilist Giyimçizer stilist stokçuluk İstifçilik stokçuluk strateji İzlem stratéji stres Ruhsalgerilim strés stüdyo Sanatvemedyaçekimlerinin

yapıldığıyerstüdyo


sual Soru suâlsuare Gecegösterimi suaréSuat Erkekvekadınismi SuâtSubhan Allah “Allah’ı(cc)insanaözgü

niteliklerdenayrıtutarım”anlamındakisöz

Subha:nallah

subjektif Öznel subjéktif sudan Baştansavma,inandırıcı

olmayansudan

Sudan Afrika’dabirülke Su:dansudur 1.Meydanaçıkarma

2.Sadrazamlarsudu:r

sufi Mutasavvıf su:fi:sufiyane Tasavvufehlineyakışan

şekilde,tasavvuflailgilisu:fiya:né

suflör Oyunculara,rollerindeunuttuklarısözleriizleyicilereduyurmadansöyleyiphatırlatanerkek

suflör

suflöz Oyunculara,rollerindeunuttuklarısözleriizleyicilereduyurmadansöyleyiphatırlatankadın

suflöz

suhuf Sayfalar suhu:fsuhulet Kolaylık suhu:lét suhunet Sıcaklık suhu:nét suikast 1.Gizliceplankurarakcana

kıymayakalkışma2.Birkişiyiplankuraraköldürme

su~ikâst

suiniyet Kötüniyet su~iniyétsuistimal Görevveyayetkiyikötüye

kullanmasu~istimâ:l


suitelakki Kötüyeyorma su~itélâkki:suizan Kötüzan,kuşku suizan sukut Düşme suku:tsukutuhayal Hayalkırıklığı suku:tuhayâ:lsulb Döl,zürriyet sûlbsulbünden gelmek Birininözevladıolmak sulbünden gelméksulh Barış sûlhsulhen Barışyoluyla sûlhenSulhi 1.Barışık

2.ErkekismiSûlhi

sulta 1.Yetke2.Otorite

sulta

sultan 1.Müslümanlardapadişah2.Hükümdarailesindenolankızvekadınlar

sultan (sulta:n-ı)

Sultani 1.Sultanaait,sultanlarayakışan2.1908’densonraOsmanlı'dabugünkülisedengiöğretimkurumu3.Mısır,TrablusveCezayirdarphanelerindebasılanOsmanlıaltını4.Çekirdeksizbirtürüzüm

Sulta:ni:

sultanibuselik KlasikTürkmüziğindebirleşikbirmakam

sulta:ni:bu:sélik

sultanihüzzam KlasikTürkmüziğindebirleşikbirmakam

sulta:ni:hüzzam

sultaniyegâh Türkmüziğindebirmakam sulta:niyégâ:hsultanüş şuara (Edb.)Şairlersultanı sulta:nüş şuara:Sultan Veled İbtidanameadlıeseriyle

meşhurmutasavvıf,MevlanaCelâleddinRumi’ninoğlu

Sultan Véléd

suna Erkekördek suna


suni 1.Yapay2.Yapmacık

su:ni:

sunturlu Yaman,dehşetli sunturlu Sunullah 1.Allah’ın(cc)gücü

2.ErkekismiSu:nullah

supangle Çikolatalı,sütlütatlı supan�glé sur 1.Kaleduvarı

2.Talih,uğursur

Sur Kıyametteİsrafil’inüfleyeceğineinanılanboru

Su:r

sure Kur’an-ıKerim’inyüzondörtbölümündenherbiri

su:ré

suret 1.Görünüş,biçim2.Nüsha3.Tarz,yol4.Yüz

su:rét

sureta Görünüşte,görünüşegöre su:réta:sureti haktan görünmek

İyivedoğruolduğunudüşündürecekşekildedavranmak

su:réti haktan görünmék

suret-i hal Durumunşekli,hâlinnasılolduğu

su:réti hâ:l

suret-i katiye Kesinlikle,asla su:réti kati:yésuret-i mahsusa Özellikle,bilerek su:réti mahsu:sasuretiyle Yoluyla,biçimiyle su:rétiylé Suriyeli Suriyehalkındanolan Su:riyélisurname Osmanlı’dadüğün,şenlikvb.

törenleri,olaylarıanlatanyazıveyaminyatür

su:rna:mé

surre 1.Parakesesi2.OsmanlıpadişahlarınınHaczamanıMekkeveMedine’yetörenlegönderdiğiparavehediyekervanı

surré

suver Suretler suver


Suzan 1.Yakan,yakıcı2.Kadınismi

Su:zan

suzende Yakıcı su:zendésuzi 1.Yanma,tutuşma

2.İsimsu:zi:

suzidil KlasikTürkmüziğindebirleşikbirmakam

su:zidil

suzidilara KlasikTürkmüziğindebirleşikbirmakam

su:zidilâ:ra:

suzinak KlasikTürkmüziğindebasitbirmakam

su:zinâ:k

Sübhan Allah(cc) Sübha:nsüblimleşmek Bircisminkatıhâlden

sıvılaşmadandoğrudangazhalinegeçmesi

süblimléşmék

sübut Gerçekleşme,şüpheyeyerbırakmadanortayaçıkma

sübu:t

sübvanse etmek Parayardımıyapmak,desteklemek

sübvansé étmék

sübyan Çocuklar sübyan sübye Mürekkepbalığı sübyé sücut Secdeetme,secdeyevarma sücu:tsüet Yumuşak,yüzüincehavlıbir

deritürüsüét

süfli 1.Bayağı,adi2.Kılıksız,hırpani

süfli:

süfli âlem Dünya,yeryüzü süfli: a:lémSüha 1.Kutupyıldızıkümesininen

küçükyıldızı2.Erkekismi

Süha:

Süheyl 1.Güneyyarımküredekiparlakvebüyükbiryıldız2.Erkekismi

Sühéyl

Süheyla 1.Yumuşakhuylukadın2.Kadınismi

Sühéylâ:


sükse 1.Başarı2.İlgiçekicidurum

süksé

sükûn Hareketsizlik,durgunluk sükû:nsükûnet Durgunluk,dinginlik,

rahatlık,sessizliksükû:nét

sükût Susma,konuşmama,sessizlik sükû:tsülale Soy,sop,aileveakrabalar sülâ:lésülasi Üçlü sülâ:si:Süleymani 1.Süleyman’lailgili

2.Tezhip,hatgibisanatlardakullanılankâğıttürü

Süléyma:ni:

süluk Biryolaveyabirtarikategirme,biryoltutma

sülû:k

sülük Hastalıklarıntedavisindekullanılanyapışkanbirhayvancık

sülük

sülün Kuyruğuçokuzun,etiyenilenbirkuş

sülün

sülüs ArapharfleriyleyapılansüslübiryazıtürüBizi sarsar bir sülüs yazı görsek duvarda, / Bize heyecan verir bir parça yeşil çini ("Sanat",FarukNafizÇamlıbel)

sülüs

sümbül (Bot.)Zambakgillerden,çiçeklerikeskinkokuluvetürlürenkli,çokyıllıkbirsüsbitkisi

sümbül

sümbüle KlasikTürkmüziğindebirmakam

sümbülé

sümbüli Yağmuryağdırmayankoyurenklibulutlar

sümbüli:


sümbülteber (Bot.)Zambakgillerden,güzelkokulu,beyazrenklibirçiçek

sümbültéber

sümen altı etmek Birevrakıişlemekoymayıgeciktirmekveyaişlemekoymamak

sümenaltı étmék

Sümeroloji (Dilb.)Sümerdiliveedebiyatınıinceleyenbilim

Sümérolôji

sümme 1.Sonra2.Tekrarvetekrar

sümmé

sümmetedarik Sonandadüşünülerekyapılan sümmétéda:riksündüs Altınvegümüştellerle

dokunan,kaftanvegiysidikimindekullanılanbirtüripeklikumaş

sündüs

sünepe Uyuşuk,sümsükkimse sünépé sünger 1.Denizlerdebiryere

tutunarakkolonidurumundayaşayan,çokhücreliilkelhayvan2.Yapaysuemicitemizlikgereci

sün�ger

sünnet 1.Hz.Muhammed’in(sav)yaptığıveonayladığıişler,davranışvesözlerininhepsi2.Erkeklikorganınınucundakiderininkesilmesi

sünnét

Sünni Sünnetehlindenolankimse Sünni:

süper Birçokbakımdanüstünolan süper

süpermarket Büyükmağaza süpermarkét

süperstar Başyıldız süperstar


süphanallah "Allah'ı(cc)hertürlükusur,ayıpveeksiklikten,insanlığaözgüniteliklerdenuzaktutarım"anlamındakisöz

süpha:nallah

süpürge Süpürmearacı süpürgé

sürahi İçecekkoymayayararcamveyaplastikkap

süra:hi

sürat Hız,çabukluk sürât

sürat-i intikal Çabukanlama sürâti intikâ:l

sürçülisan Dilsürçmesi sürçülisa:n

süregelmek Baştanberiaynışekildesürmek,devametmek

sürégelmék

Süreyya 1.Ülkeryıldızı2.İsim

Süréyya:

sürmanşet Gazetelerinbirincisayfasındalogodanüsttekullanılanbaşlık

sürmanşét

sürme 1.Kirpikdiplerinesürülenboya2.Sürmekeylemi3.Sürgü

sürmé

sürmenaj Sürekliveaşırıçalışmadandoğanyorgunluk,bitkinlik

sürménaj

sürpriz Şaşırtı sürpriz

sürrealizm Gerçeküstücülük sürréalizm

sürur Sevinç,mutluluk süru:r

Süruri XVIII.yüzyıldayaşamışünlüDivanşairi

Süru:ri:


sürünceme Boşyeregeciktirme,uzatma sürüncémé

Süryani Samilerin,AramikolunundoğubölümündeolanbirHristiyantopluluğuvebutopluluktanolankimse

Sürya:ni:

süsmek Boynuzuylavurmak,tosvurmak

süsmék

süspansiyon Asıltı süspansiyon

sütanne Birçocuğun,annesidışındasütünüemmişolduğukadın

sütanné

sütlaç Süt,şekervepirinçtenyapılanbirtatlıtürü

sütlâç

sütre Örtü,perde sütré

sütun 1.Direk,kolon2.Gazete,dergi,kitapvb.yazılışeylerde,sayfanınyukarıdanaşağıyadoğruayrılmışolduğudarbölümlerdenherbiri

sütun

sütyen Kadınlarıngöğüslerinetaktığıiççamaşırı

sütyen

süvari Atlıasker süva:ri:

süveter Genelliklealtınagömlekveyabluzgiyilenkolsuzkazak

süvéter

süveyda Kalbinortasındavarolduğunainanılansiyahbenek

süvéyda:


ŞŞaban Ramazan’danöncekiay,üç

aylarınikincisiŞa:ban

şablon Düzeltme,ölçme,belirtmevbişlerindekullanılanmodel,örnek

şablon

şad Sevinçli,mutlu,neşeliBugün şâdım ki yâr ağlar benim'çin(Nevres)

şa:d

Şadan 1.Sevinçli,neşeli,şadkişi2.İsim

Şa:dan

şadırvan Büyükcamilerde,havuzlu,fıskiyeli,abdestalmakiçinçeşmeleriolan,bazılarıkubbeliyapı

şadırvan

Şadi 1.Memnuniyet,sevinçiçindeolmak2.Erkekismi

Şa:di:

Şadiye 1.Güzelsesleşarkısöyleyenkadın2.Kadınismi

Şa:diyé

şad olmak Sevinmek,memnunolmak şa:dolmak Şaduman 1.Sevinçli

2.KadınismiŞa:duman

şafak Güneşindoğuşundanöncebelirenaydınlık

şafak

Şafii İslâm’dadörtHakmezheptenbirivebumezhebebağlıolankimse

Şa:fii:

şaft Makinenindönmehareketiniötekiparçalaraaktaranveucunadişliçarklar,tekerleklerveyapervanebağlanandemirmil

şaft


şah 1.İranyadaAfganhükümdarı2.Satrançtaenönemlitaş3.Pir

şa:h

şahan Şahlar,padişahlar şa:ha:nşahane 1.Hükümdaraözgü,

hükümdarayakışacakbiçimdeolan2.Mükemmel,çokgüzel

şa:ha:né

Şahap Akanyıldızanlamındaerkekismi

Şahap

şahbaz 1.Gösterişli,yiğit,mert2.İribirakdoğantürü3.Becerikli,çevik

şahbaz

şaheser Üstünvekalıcınitelikteolaneser,başyapıt

şa:héser

Şah-ı Merdan Hz.Ali(ra) Şa:hı Merda:nşahıs Kişi şahısşahika Zirve,doruk,enüstderece şa:hikaşahin Kartalgillerdenyırtıcıbirkuş şa:hinşahit Tanık şa:hitŞahmeran (Mit.)Başıinsan,gövdesi

yılanbiçimindeolduğunainanılanefsaneviyaratık

Şahméra:n

şahmerdan Demirdenyapılmabüyükveçokağırtokmak

şahmerdan

şahnişin GelenekselTürkevindeodalarınsokağadoğruuzananpencerelikısmı,çıkma

şahnişin

şahsen Kendi,bizzat şahsenşahsi Kişisel şahsi:şahsiyet Kişilik şahsiyétşaibe 1.Kir,kusur,ayıp

2.Artdüşünce3.Hile

şa:~ibé


Şaik 1.Şevkli,arzulu2.Erkekismi

Şa:~ik

Şaika Kadınismi Şa:~ika

şair Şiiryazankimse,ozanVarsın seni ömrünce azâbın kolu sarsın. / Şair! Sen üzüldükçe ve öldükçe yaşarsın. (“ŞaireKaside”,FarukNafizÇamlıbel)

şa:ir

şairane Şairgibi,şairniteliğitaşıyan şa:ira:néşaire Kadınşair şa:iréşakayık (Bot.)Çiçekleritürlürenkte,

çokyıllıkbirsüsbitkisişaka:yık

şaki Yolkesen,eşkıya şaki:şaki Şikâyetçi şa:ki:Şakir 1.Şükreden

2.ErkekismiŞa:kir

şakirt Öğrenci,çırak şa:kirtşakrak Şen,neşeli,hayatdolu şakrakşakul Çekül şa:kûlşakuli Düşey şa:kû:li:şalak Büyümemişkarpuz şalak şale Uzunsaçaklıçatısıolanalçak

dağkonutuşalé

şallak 1.Çıplak2.Özensizgiyimli

şallak

şalter Anahtar şâlter şalvar Bolpantolon şalvar şamama Kokulubirtürküçükkavun şamama


Şaman 1.Büyüyapan,gelecektenhaberverdiğine,ruhlarlailişkikurarakhastalıklarıiyileştirdiğineinanılankimse,kam.2.Şamanlığamensupolan

Şaman

Şamanlık Doğaüstüruhlarainanmatemelinedayalı,eskidenTürklerarasındadayaygınolandin,Şamanizm

Şamanlık

şambrel Otomobiliçlastiği şambrel şamdan Mumluk şamdan Şamil 1.Kaplayan,çevreleyen,içine

alan2.Erkekismi

Şa:mil

şampanya Alkollübiriçki şampañya şampiyon Ulusalveuluslararasıbir

yarışmadailkdereceyialan,birinciolankimseveyatakım

şampiyon

şampuan Saçyıkamaktakullanılan,kokulu,sıvısabun

şampu~an

şan 1.Şöhret,ün2.Gösteriş

şa:n

şan İnsangırtlağındanmakamlaçıkanveperdeayrımlarıylaçeşitliduyumlaruyandıransesdizisi

şan

şandel Futboldatopurakibinüzerindenaşırtma

şandel

şansölye AlmanyaveAvusturya'dahükûmetbaşkanı

şansölyé

şanssız Şansıolmayan şañssız şantaj Muhatabınınbiraçığıveya

itibarkaybınasebepolacakhareketinikozolarakkullanıptehditetmek

şantaj


şantiye İnşaathâlindekiyerveyainşaataraçgereçleriveofisininbulunduğuyer

şantiyé

şantör Erkekşarkıcı şantör şantöz Kadınşarkıcı şantöz şan ü şeref Şöhretvefazilet

Mümkün olsaydı da balolara canlı balık sırtlarının yanar döner renkleriyle gidebilseydi bayanlar; balıkçılar milyon, balıklar şan ü şeref kazanırdı ("DülgerBalığınınÖlümü"SaitFaikAbasıyanık)

şa:nü şéréf

şanzıman Motorlutaşıtlardamotorunyükünüazaltarakgüçaktarmaorganlarınaveren,arabanınistenenhızdahareketetmesinisağlayandişlilertopluluğu

şañzıman

şapel Küçükkilise şapel şar Şehir

Çalabım bir şar yaratmış / İki cihan aresinde / Bakıcak dîdâr görünür / Ol şarın kenaresinde ("Nutk-iŞerif",HacıBayram-ıVeli)

şa:r

şarabi Kırmızışaraprengindeolan şara:bi:şarampol Karayollarınınkenarındayol

düzeyindenaşağıdakalanbölüm

şarampôl

şarap Üzümsuyununmayalandırılmasıylayapılanalkollüiçki

şarap

şarapnel Patladığındaetrafaküçükparçalarsaçanbirtürtopmermisi

şarapnel


Şarık 1.Parlayan,parlak2.Erkekismi

Şa:rık

şarj Yükleme şarj şarj etmek Yüklemek,doldurmak şarjétmékşarjör Otomatiksilahlarda,belli

sayıdamermitaşıyanvebumermilerinamluyaarkaarkayasürmeyeyarayanmekanizma

şarjör

şark Doğu şarkşarkı Birşiirveyagüftenin

bestelenerekmüzikeşliğindesöylenmesi

şarkı

şarki Doğuileilgili,doğuyaözgü şarki:Şarkiyat Doğudilleriveedebiyatıyla

ilgilenenbilim,oryantalizmŞarkiyat

şarküteri Peynir,zeytin,salam,sucukvb.yiyecekmaddelerininsatıldığıdükkân

şarkütéri

şarlatan Kendisinifarklıgöstererekkarşısındakinikandıran,dolandırankimse

şarlatan

şart Koşul şartşartname Sözleşme,akit şartna:méşaryo 1.Biraletinveyaaracın

hareketliparçası2.Yazımakinesininkâğıttakılan,tuşlaravuruldukçailerleyenbölümü

şaryo

şase İçinemendil,gecelikvb.şeylerikoymayayarayan,çeşitlibüyüklükte,kumaştankoruncak

şasé

şasi Motorlukarataşıtlarınıniskeletbölümü

şasi

şaşaa Gösteriş,görkem,parıltı şa:şa:


şaşkaloz (Ar.)Şaşkınkimse şaşkaloz şatafat Görkem,gösteriş şatafat şathiye (Edb.)Tasavvufimizah

şiiri,alayaveyergiyedayalımanzume

şathiyé

şatır Keyifli,neşeli,şen şa:tırşato Avrupa’dasoyluların

oturduğubüyük,görkemlikonak

şato

Şattül Arap (Coğ.)DicleveFıratnehirlerininbirleşmesindenoluşannehir

Şattül Arap

şavk Işık şavkşavkıma Işıma,aydınlanma şavkıma şavullamak (H.)Yoklamak,kollamak şavullamak şayak Birtürkabadokunmuşyün

kumaşşayak

şayan Uygun,yaraşan,münasip,değer

şa:ya:n

şayan-ı dikkat İlginç,dikkatedeğer şa:ya:nı dikkâtşayan-ı hürmet Saygıdeğer şa:ya:nı hürmétşayeste Yakışır,uygun şa:yéstéşayet Eğer,ise şa:yétşayia Yaygınsöylenti şa:yi~a:Şaziye 1.Yay,kavis

2.KadınismiŞa:ziyé

şeamet Uğursuzluk şéa:métşebap Gençlik,tazelik şéba:pşebboy (Bot.)Güzelkokulu,dar

yapraklı,değişikrenkliçiçekleriolan,çokyıllıkveotsubirsüsbitkisi

şébboy


şebeke 1.Ulaşımveiletişimhatları2.Kötüamaçlarlakurulanbirbirleriylebağlantılıkişiler,gizlitopluluk

şébéké

Şebiarus DüğünGecesianlamındaolup,Hz.Mevlana’nınvefatyıldönümüolan17Aralık’tadüzenlenentören

Şébiaru:s

şebiyelda Enuzungece şébiyelda: Şebnem 1.Çiy

2.KadınismiRuhumun şebnemi miydi / Ruhumun şebnemi miydi / Gözyaşlarıma yağdı / Gözyaşlarıma yağdı (“PeriliŞiir”,SezaiKarakoç)

Şébnem

şecaat Yiğitlik,kahramanlıkŞecaat arz ederken merd-i kıpti sirkatin söyler (KocaRagıpPaşa)

şéca:ât

şecer Ağaç şécerşecerat Ağaçlar şécéra:tşecere Soyağacı şécéréşeci Yürekli şéci:şedde (Dilbil.)Arapçadaikikez

okunmasıgerekenharfinüstünekonulanişaret

şéddé

şedit Şiddetli,sert şédi:tşefaat Birininaffedilmesiveya

dileğininyerinegetirilmesiiçinHz.Peygamber’den(sav)umulanaracılık,yardım

şéfa:ât

şefaatçi Şefaateden şéfaâtçi şeffaf Saydam şéffafŞefik 1.Şefkatli,sevecen

2.ErkekismiŞéfik


Şefika Kadınismi Şéfi:kaşefkat Sevecenlik,acıyarakve

kollayaraksevmeşéfkât

şeftali Ilımanyerlerdeyetişen,Şeftaliağacıveonuntatlı,sulumeyvesi

şéfta:li

şehadet 1.Tanıklık,şahitlik2.Şehitolmak

şéha:dét

şehadetname Diploma,sertifika şéha:détna:méşehamet Cesaret şéha:métşehbender Konsolos şéhbenderşehevi Şehvetli,erotik şéhévi:şehide Kadınşehit şéhi:déşehir Kent,vilayet şéhir şehit Dinveyakutsalülkü

uğrundakisavaştaölenkimseşéhit

şehlâ Kusursayılmayacakkadarhafifşaşıgöz

şéhlâ:

Şehname (Edb.)Hükümdarlarınüstünbaşarılarınıveniteliklerinianlatanmanzume,nesiryadaminyatürtarzıeser.EnünlüsüFirdevsi'nindir

Şéhna:mé

Şehnaz 1.KlasikTürkmüziğindebirmakam2.Kadınismi

Şéhnaz

şehremaneti Osmanlı’daşehrintemizlikvegüzelliğiyleilgilenenyerelyönetim

şéhréma:néti

şehremini Osmanlı’dasarayvedevletişlerinebakankimseveyabelediyebaşkanı

şéhrémi:ni

Şehremini İstanbul’dabirsemt Şéhréminişehrengiz (Edb.)Şehirlerinözelliklerini

anlatannazımtürüşéhrén�giz


Şehriban 1.Şehirbekçisi2.Kadınismi

Şéhriba:n

şehristan Büyükşehir şéhrista:nşehriyar Padişah şéhriya:rşehriye Çorbavepilavdakullanılan,

türlübiçimlerdekesilerekkurutulmuşbuğdayunuhamuru

şéhriyé

şehsüvar İyiatbinen,eniyisüvari şehsüvarşehvani Şehvetli şéhva:ni:şehvaniyet Erotizm şéhva:niyétşehvet 1.Güçlücinselarzu

2.Aşırıistekşéhvét

şehzade Hükümdaroğluveyatorununaverilenisim

şéhza:dé

şek Şüphe,kuşku şék şekavet Eşkıyalık,haydutluk şéka:vétşeker 1.Çeşitlibitkilerdenelde

edilentatlandırıcımadde2.Hertürtatlı3.Sevimli

şéker

şekerleb 1.(Mec.)Tatlıdudaklı2.(Mec.)Tatlısözlü

şékerléb

şekerpare 1.Çoktatlıbirkayısıtürü2.Birhamurtatlısı

şékerpa:ré

şekerrenk 1.Sarıyaçalanrenk2.İkikişininarasınınbozukolması

şékerrén�k

şekil 1.Biçim2.Çizim3.Yol,tarz

şékil

Şekip 1.Sabır2.Erkekismi

Şékip

şeklen Şekilbakımından şéklenşekli Şekilleilgili,biçimsel şékli:


şekva Şikâyet,yakınma şékva:şelale Büyükçağlayan şélâ:léşem Mum şem şemail 1.Dışgörünüş

2.Karakter,huyşéma:~il

şematik Şemabiçimindeolan şématik şempanze Birmaymuntürü şémpanzé Şems 1.Güneş

2.Kur’an-ıKerim’debirsure3.XIII.yüzyıldayaşamışmutasavvıfşair

Şéms

şemse Elyazmasıkitaplarınsayfalarınayapılangüneşbiçimindekisüs

şémsé

Şemsettin(Şemseddin)

1.Diningüneşi2.Erkekismi

Şémséttin

şemsiye İlkdefagüneştenkorunmakamacıylayapılmışsadagünümüzdeyağmurdankorunmamaksatlıkullanılaneşya

şémsiyé

şen Sevinçli,mutlu,neşeli şenşenaat Kötülük,iğrençlik şéna:âtşenelmek Biryerinyurtedinilmesiyle

meskûndurumagelmesişénelmék

şeni Utançverici,kötü,çirkin şéni:şeniyet Gerçeklik şéniyétşenlik Eğlence,kutlama şenlik şer Kötü,fena;kötülük,fenalık şerşerafet Şereflilik şéra:fétŞerafettin "Dininşerefi"anlamında

erkekismiŞéra:féttin

şerait Şartlar,koşullar şéra:~itşeran Şeriatagöre,İslamhukuku

açısındanşer’an


şerare Kıvılcım şéra:réşeraret Kötülük,şerişleme şéra:rétşerbet 1.Meyvesuyuileşekerlisu

karıştırılarakyapılaniçecek2.Bazımaddelerinsudaeritilmişi

şerbét

şeref Namus,haysiyet,onur şéréf

şerefe Minaredeezanokunankorkulukluyer

şéréfé

şerefiye Biryerbayındırdurumagetirildiğindeçevredebulunanmülklerindeğeriarttığından,sahiplerindenbelediyecealınanpara

şéréfiyé

şerefyap olmak Şerefkazanmak şéréfya:bolmak

şerh 1.Açma,ayırma2.Birkitabıyorumlama,açıklama

şerh

şerha Dilim,parça şerha:şerh etmek Açımlamak,yorumlamak şerhétmék şeri (Huk.)İslamhukukuileilgili şér’i:şeriat Kur’anayetlerivehadislere

dayanandinkuralları,İslâmhukuku

şéri:ât

Şeriat-i İslâmiye (Huk.)İslâmşeriatı Şéri:âti İslâ:miyéşerif 1.Şerefli,kutsal

2.Hz.HasanveHz.Hüseyin'insoyundangelenkimse3.Soylu,temiz4.İngiltereveAmerika’daeyaletlerdegörevyapanyasalarauyulupuyulmadığınıdenetleyenyönetici

şérif


şerik Ortak şéri:kşerike Kadınortak şéri:kéşerir Fenalıkyapan,fesat şéri:rşerit 1.Dar,uzunkumaşparçası

2.Herhangibirmaddenindar,inceveuzunparçası

şérit

şeriye İslamhukukuileilgili şériyéşeş Altı şéşşeşbeş Şansoyunundazarlarınaltıve

beşgelmesişéşbéş

şeşcihar Şansoyunundazarlarınaltıvedörtgelmesi

şéşciha:r

şeşüdü Şansoyunundazarlarınaltıveikigelmesi

şéşüdü:

şeşüse Şansoyunundazarlarınaltıveüçgelmesi

şéşüsé

şeşyek Şansoyunundazarlarınaltıvebirgelmesi

şéşyék

şetaret Şenlik,neşe,sevinç şéta:rétşetlant ShetlandAdaları'ndayetişen

koyuntürününyünündenyapılankumaş,örgüvb

şétlânt

şevk İstek,heves şévkŞevket Ululuk,yücelik,heybet

anlamındaerkekismiŞévkét

şevket-i bostan (Bot.)Akdenizhavzasındayetişendikenlibirbitki

şévkéti bostan

şevketli "Azametlivekudretsahibi"anlamındapadişahlarasöylenensöz

şévkétli

şevketpenah "Büyük,kudretli"anlamındapadişahsıfatı

şévkétpéna:h

Şevki 1.Neşeileilgili2.Erkekismi

Şévki


şevval HicritakvimdeRamazanBayramıilebaşlayanay

şévvâl

Şeyda 1.Aşktanaklınıkaybetmiş,şaşkındüşmüş,divane2.Kadınismi

Şéyda:

şeyh 1.Tarikatkurucusuveyabüyüğü2.Aşiretveyakabilereisi

şéyh

Şeyh Galip “HüsnüAşk”adlıeseriylemeşhurXVIII.yüzyılMevlevişeyhi,mutasavvıfşair

Şéyh Ga:lip

Şeyhi XV.yüzyıldayaşamış,"Harname"adlıeseriyletanınanDivanşairi

Şéyhi:

şeyhülislam OsmanlıDevleti'nde,kabinedesadrazamdansonrayeralanvedinişlerindensorumluolanüye

şéyhülislâm

şeyhül muharririn

(Edb.)Yazarlarınenüstünü,şeyhi

şéyhül muharriri:n

şeytan Hz.Âdem’e(as)secdeetmediğiiçincennettenkovulanveinsanlarıAllah'ın(cc)emirlerinekarşıkışkırtaniblis

şéytan

şeytani Şeytanaait,şeytanca şeyta:ni:şezlong Oturmayaveuzanmaya

yarayan,bezgerilibirtürkoltuk

şézlông

şınav Yüzüstüyereuzanılıpelleryeredayalıbirbiçimde,ayakparmaklarıüzerinde,dirseklerinyukarıaşağıdoğruindirilipkaldırılmasıylayapılanegzersiz

şınav


şırınga 1.Havayıyadasıvıyıçekmeyeveitmeyeyarayanalet2.Enjektör

şırınga

Şia 1.İslamiyet’teHz.Ali(ra)yanlısıolanlar2.Şiilik

Şi’a:

şiar 1.Ayırtediciözellik,işaret2.İlke

şia:r

şiar edinmek İlkeolarakkabuletmek şia:rédinmékşiddet 1.Sertlik,

2.Güçderecesişiddét

şifa Hastalıktankurtulma,iyileşme

şifa:

şifahane Hastane şifa:ha:néşifahen Sözle,anlatarak şifa:henşifahi Yazılıolmayan,sözlü şifa:hi:şifayab İyileşen,şifabulan şifa:ya:bşifon İpekiplikledokunmuşince,

şeffafkumaşşifon

şifonyer Çekmeceliçamaşırdolabı şifonyer şifre Gizliişaretveyasöz,kod şifré Şii Şiamezhebindenolan Şii:şiir (Edb.)Zenginsembollerle,

ritimlisözlerle,seslerinuyumlukullanımıylaortayaçıkan,hecevedurakbakımındandenkvekendibaşınabirbütünolanedebîanlatımbiçimi,nazım

şi:r

şiiriyet Şiirniteliğitaşıma şi:riyét şikâr 1.Av

2.Avlananhayvanşikâ:r

şikâyat Şikâyetler şikâ:ya:t


şikâyet Yakınma,sızlanma,hoşnutsuzlukbelirtmek

şikâ:yét

şikâyetname Yetkilimakamahitabenyazılanşikâyetmektubu

şikâ:yétna:mé

şike Birsporkarşılaşmasınınsonucunudeğiştirmekiçinmaddiveyamanevibirçıkarkarşılığıvarılananlaşma

şiké

şikemperver Boğazınadüşkün şikemperverşikeste 1.Kırık,kırılmış

2.Yenikdüşmüşşikésté

şile Mercanköşk şiléŞile İstanbul’unilçesi Şiléşilep Yükgemisi şilép şilte Üstündeoturulan,yatılan,içi

yünle,pamukladoldurulmuşdöşek

şilté

şimal Kuzey şimâlşimali Kuzey,kuzeyleilgili şimâ:li:şimalli Kuzeyli şimâlli şimendifer 1.Demiryolu

2.Trenşimendifer

şimşek İkibulutarasındaveyabirbulutiçindeelektrikboşalırkenoluşankırıkçizgibiçimindekigeçiciışık,balkır,çakım

şimşék

şimşir (Bot.)Yapraklarıhermevsimdeyeşilkalan,taşlık,çorakbölgelerdekendiliğindençıkanveyabahçelerdesüsbitkisiolarakyetiştirilenbirağaççık

şimşir


şinanay 1.(Ar.)Sevinç,mutluluk,hoşnutluk,kıvançbelirtenbirsöz2.İdarelambası

şinanay

Şinasi 1.Tanıyıcı2.Osmanlı’daTanzimatdönemininünlügazetecisiveyenilikçiyazarı

Şina:si

şinik Tahıliçinkullanılanbirtartımölçeği

şinik

şir Aslan şi:rŞiraz İran’dabirşehir Şirazşiraze Kitapciltlerini

sağlamlaştırmakiçinkullanılaninceibrişimşerit

şira:zé

şirden(şirdan)

Gevişgetirenhayvanlardamidenindördüncübölümü

şirden

Şirin 1.Sevimli,tatlı,canayakın2.(Mit.)FerhatileŞirinefsanesininkadınkahramanı

Şirin

şirket Ortaklık şirkétşirpençe Derihastalığı,kançıbanı şirpençéşirret Geçimsiz,kavgacı,edepsiz şirrétşişe İçinesıvıkonulan,darağızlı,

uzuncamkapşişé

Şişhane 1.Namlusualtıyivlitüfekveyatop2.İstanbul’dabirsemt

Şişha:né

şişinmek (H.)Suratasmak,dargındurmak

şişinmék

şita Kış şita:şive 1.Söyleyişözelliği,yakın

lehçe.2.Tavır,üslup3.İşve,naz

şi:vé

şivekâr Şiveli,işveli şi:vékâ:r


şizofreni İleriderecededuyguvedavranışbozukluğunasebepolan,kişiningerçekliklebağınıkopartabilenbirruhhastalığı

şizofréni

şnitzel Danaveyatavuketiningaletaununabulanıpkızartılmasıileyapılanbiryemektürü

şnitzel

şnorkel Solukluk şnorkel şofben Gazveyaelektrikleçalışarak

sıcaksusağlayanaraçşofben

şoför Otomobil,minibüsvbaracınsürücüsü

şoför

şoke (olmak/etmek)

Aşırıdüzeydeşaşkınlık şoké

şopar 1.(H.)Çingeneçocuğu2.(Mec.)Şımarık,yaramaz

şopar

şorolop Birdenbireyutmak şorolop şose Taşkırıklarıüzerinekum

döşenipsilindirgeçirilerekyapılanyol

şosé

şoson Ayağıtamamensaran,incekumaştanayakkabı

şoson

şoven Şovenizmyanlısı şoven şovenizm Aşırımilliyetçilik şovénizm şovmen Gösteriadamı şovmen şöbiyet Hamurdanbirtatlıtürü şöbiyét şöhret Ün,meşhurluk şöhrétşömine Eviçindeateşyakmayave

ısınmayayarayan,tuğlaveyataştanocak

şöminé

şua Işın şua:Şuara 1.Şairler

2.Kur’an-ıKerim’debirsureŞuara:

şubat Miladitakvimdeikinciay şubat


şube 1.Birkurumunveyakuruluşunaltmevkilerdekiişyerlerindenherbiri2.Dal,kol

şu:bé

şuh Neşeli,serbestveşenkadın şuhŞule 1.Alev,yalım

2.KadınismiBir şulesi var ki şem-i cânın. / Fânusuna sığmaz âsumânın(“Tardiye”,ŞeyhGalip)

Şu:lé

şura Muhatabınabirazötedekiyerigöstermekiçinsöylenensöz

şura

şura Danışmakurulu şu:ra:şura-yi devlet Danıştay şu:ra:yi dévlétşurup 1.Çokkaynatılarak

koyulaştırılmışşerbet2.Suveçokmiktardaşekerkonulmuş,koyukıvamlıilaç

şurup

şuur Bilinç şuurşuuraltı Bilinçaltı şuuraltı şüheda Şehitler şühéda:Şükran 1.İyilikbilme,gönülborcu,

minnettarlık2.Kadınismi

Şükran

şükran-ı nimet Allah’ın(cc)bahşettiğinimetlereminnettarlıkduymak

şükra:nı ni:mét

şükretmek Allah’a(cc)olanminnetduygusunusözleveyaiçindendilegetirmek

şükrétmék

Şükûfe 1.(Bot.)Çiçek2.Kadınismi

Şükû:fé

şükür Allah’a(cc)duyulanhamd,eldeedilenbiriyilikveyaolumlubirşeydenötürühoşnutluğunubildirme

şükür


şümul Kapsama,içinealma şümû:lşümullü Kapsamlı,geniş şümûllü şüphe Kuşku şüphéşürekâ Ortaklar şürékâ:şüyu Herkesçeduyulma,yayılma şüyu:şüyuu vukuundan beter

“Birişinduyulması,dedikodusununyapılması,kendisindendahakötüdür”anlamındakisöz

şüyu:u vuku:undan béter


Tta Uzaklıkifadeedensöz ta:taaccüp Şaşma,hayretetme taaccüptaahhüt Birşeyyapılmasıiçinsöz

vermetaahhüt

taahhütname (Huk.)Birşeyinyapımınıüzerinealdığınıbelgeleyensözleşme

taahhütna:mé

taalluk İlgisiolma,ilinti,aitolma taallûktaallukat Akrabaveyakınlar taallûka:ttaam Yemek,yiyecek taamtaam etmek Yemekyemek taa:métmék taammüden (Huk.)Öncedentasarlayarak,

bilebileyapmaktaammüden

taarruz Saldırma,saldırı taarruztaassup Bağnazlık,hoşgörüsüzlük taassuptaaşşuk Âşıklık,aşk taaşşuktaat Allah’ın(cc)buyruklarını

yerinegetirmeta:ât

taayyün Belirme,ortayaçıkma,görünmeEttik o kadar ref'i taayyün ki Neşati / Ayine-i pür tab-ı mücellada nihanız (“Gazel”,Neşati)

taayyün

tab 1.Mizaç,huy2.Baskı

ta:b

tababet Tıpbilimi,tıpbilgisi taba:béttabak Yiyecekkoymakiçinyayvan

yemekkabıtabak

tabaka 1.Kat,katman2.Sınıfsalderece

tabaka

tabakhane Deriişlemeyeri tabakha:né


taban 1.Ayağınaltı2.Birşeyinaltbölümü

taban

tab’an Huybakımından,yaradılıştan tab’antabela Üzerindetanıtıcı,belirticibir

yazı,açıklama,işaretveyaresimbulunan,tahtaveyasacparçası

tabélâ

tabi Boyuneğen,uyan ta:bi:tabiat 1.Yaradılış,huy

2.Doğa,kâinattabi~ât

tabiatıyla Hâliyle,doğalolarak tabiatıyla tabii Elbette,evetanlamındakisöz tabiitabii Olağan,alışılmış,doğalolan tabii:tabiin Hz.Muhammed’i(sav)

görenlerigörüponlardanhadisdinleyenler

ta:bii:n

tabiiyet Birkimseye,biryeretabiolma,

ta:biiyét

tabildot Seçmesizyemek tabildot tabip Doktor,hekim tabip tabir 1.Anlatım,deyiş

2.Deyim3.Rüyayorumlama

ta:bir

tabirat Tabirler ta:bira:ttabirname Rüyayorumlarıiçerenkitap ta:birna:métabla Satıcıvb.ninkullandığı

tahtadantepsitabla

tablo Bez,tahta,kâğıtvb.maddelerüzerineyapılmışyağlıboya,suluboya,pastelveyakarakalemresim

tablo

tabu Dokunulmazlığınainanılanşey,inanç

tabu


tabur Dörtbölüktenkurulan,birbinbaşınınkomutasındakiaskerbirliği

tabur

tabure Sırtvekoldayayacakyeriolmayaniskemle

taburé

tabut Ölününkonulduğusandık tabuttabya Silahlanmışyer,askerimevki tabyatacidar Padişah ta:cida:rTacik OrtaAsyaveİran’ın

kuzeyindeyaşayanTürkhalkıTa:cik

tacir Ticaretleuğraşankişi,tüccar ta:cirtaciser Baştacıedilenkişi ta:cisertaciz Birinirahatsızetme,ona

sıkıntıvermeta:ciz

Tac-üt Tevarih HocaSaadettinEfendi’ninyazdığımeşhurOsmanlıtarihi

Ta:cüt Téva:rih

taç 1.Hükümdarların,krallarınbaşınatakılandeğerlitaşlarlasüslübaşlık2.Başatakılansüs3.Kuşlarınbaşındabulunanuzuntüy4.(Bot.)Çiçeğindıştanikincihalkasındabulunanyapraklarınhepsi

taç

tadil Değişiklik ta:diltadilat Değişiklikler ta:dilâ:ttadilen Değiştirerek ta:dilentadil-i erkân Namazınkıyam,rükûve

secdegibirükünleriniyerliyerinde,aceleetmedenvesükûnetiçindeyerinegetirmek

ta:dili erkâ:n

taflan (Bot.)Gülgillerden,karayemişağacıolarakdabilinenbirsüsbitkisi

taflan


tafra Böbürlenme tafratafsil Ayrıntılarıylaanlatma,izah

etmetafsi:l

tafsilat Ayrıntılıaçıklamalar taf:si:lâ:ttafta Sert,ipeklibirkumaştürü tafta tagayyür Değişme,başkalaşma tagayyürtağşiş Birşeyiniçinebaşkabir

maddekarıştırmata:şi:ş

tağyir Bozma,değiştirme ta:yi:rtahakkuk Gerçekleşme,yerinegelme tahakkuktahakküm Hükmetme,baskıkurma tahakkümtahakkümat Baskılar,zorbalıklar tahakküma:ttahammül Katlanma,dayanma tahammültahammülat Katlanmalar,direnmeler tahammülâ:ttahammülfersa Dayanılmaz tahammülfersa: taharet Temizlik;temizolma taha:réttaharri Arama,araştırma taharri:tahassür Hasretçekme,özlem tahassürtahassüs Duygulanma,hislenme tahassüstahassüsat Duygulanmalar tahassüsa:ttahattur Hatırlama tahatturtahavvül Birdurumdanbaşkabir

durumageçme,dönüşümtahavvül

tahavvülat Değişmeler tahavvülâ:ttahayyül Hayaletme,düşünme tahayyültahayyülat Düşünceler,hayaledalmalar,

hayallertahayyülâ:t

tahdidi Sınırlayıcı tahdi:di:tahdit Sınırlama tahdi:ttahfif etmek Hafifletme tahfi:fétméktahin Öğütülmüşsusamveyatahıl tahin tahinî Tahinrengindeolan tahi:ni:Tahir Temizanlamındaerkekismi Ta:hir


tahirbuselik KlasikTürkmüziğindebirleşikbirmakam

ta:hirbu:sélik

Tahire Kadınismi Ta:hirétahkik Araştırma,soruşturma,

incelemetahki:k

tahkikat Araştırmalar,soruşturmalar tahki:kat (tahki:ka:t-ı)

tahkiki Araştırmaileilgili tahki:ki:tahkim 1.(Huk.)Hakemtayinetme

2.Sağlamlaştırma,kuvvetlendirme

tahkim

tahkimat Askerîyığınak,düşmanakarşımevzigüçlendirme

tahki:mat

tahkir Hakaretetme,aşağılama tahkirtahkirat Hakaretler tahki:ra:ttahkir etmek Hakaretetmek tahki:rétméktahlil Çözümleme tahliltahlilat Çözümlemeler tahli:lâ:ttahlili Tahlilleilgili,çözümleyici tahli:li:tahliye 1.Boşaltma

2.Tutuklukimseyiserbestbırakma

tahliyé

tahmin Yaklaşıkolarakdeğerlendirme,öncedenkestirme

tahmin

tahminen 1.Tahminîolarak2.Aşağıyukarı,yaklaşık

tahmi:nen

tahminî Aşağıyukarı,tahminegöre tahmi:ni:tahmis 1.Kahvekavrulanvesatılan

yer2.(Edb.)Birgazelinherbeytineüçermısrakatarakbeyitleribeşermısrayapmak,beşleme

tahmis


tahnit Bozulmamasıiçinölüyeyapılanilâçlama

tahnit

tahribat Bozulma,tahripolma tahri:ba:ttahrif Birşeyinaslınıdeğiştirme,

bozmatahrif

tahrifat Bozmalar,değiştirmeler tahri:fa:ttahrik 1.Kışkırtma,harekete

geçirme2.Cinselyöndenuyarma

tahrik

tahrikât Kışkırtmalar tahri:kâ:ttahrip Harapolma;bozulma tahrip tahripkâr Yıkıcı,yıkan,bozan tahripkâ:rtahrip olmak Harapolma;bozulma,

yıkılmatahri:bolmak

tahrir Kompozisyon,hitabet,yazma tahrirtahrirat Resmîdaireceyazılan

mektuplarveyazılartahri:ra:t

tahrirat kâtibi İlçederesmîyazıişleriylegörevlikimse

tahri:ra:t kâ:tibi

tahriren Yazarak,yazılıolarak tahri:rentahrir heyeti Yazıkurulu tahrir héyétitahrirî Yazılıolarak,şifahikarşıtı tahri:ri:tahriş 1.Tırmalanma

2.Kaşındırmatahriş

tahriş etmek Tırmalamak,yakmak tahriş étmék tahsil 1.Öğrenim

2.Parayıtoplamatahsil

tahsilat Kamualacaklarınıntoplanması

tahsi:lâ:t

tahsildar Birkuruluşadınaparaveyavergitoplayanmemur,vergimemuru

tahsildar

tahsilli Öğrenimgörmüşkimse tahsilliTahsin 1.Güzelleştirme

2.ErkekismiTahsin


tahsis Birşeyibirineveyabiryereayırma

tahsis

tahsisat Ödenek,biryereayrılmışpara

tahsi:sa:t

taht 1.Hükümdarlıkmakamı2.Hükümdarınoturduğukoltuk

taht

tahtelbahir Denizaltı tahtelbahirtahterevalli İkiucunabirerkişioturup

karşılıklıolarakhavadayükselipinerekeğlenmeyisağlayan,ortasındanbiryeredayalıtahtaveyametalaraç

tahtérévalli

tahteşşuur Bilinçaltı tahtéşşuu:rtahtırevan Dörtkişininomzundataşıdığı

veyaat,katırvbhayvanlarlataşınan,sandıkbiçimliüstüörtülüaraç

tahtıréva:n

tahtnişin Padişah tahtnişi:ntahvil 1.Değiştirme,çevirme

2.Devletinveyabaşkakuruluşlarınçıkardığıborçsenedi

tahvil

tahvilat (Huk.)Borçsenetleri,tahviller

tahvi:lâ:t

Taif 1.Tavafedenler2.Arabistan’daMekke’yeyakınşehir

Ta:if

taife 1.Güruh,takım,bölük2.Kavim,kabile

ta:ifé


tair UçanKimseden ümmîd-i feyz etmem, dilenmem perr-ü-bâl/ Kendi cevvim, kendi eflâkimde kendim tâirim("KimsedenÜmmid-iFeyzEtmem",TevfikFikret)

ta:ir

tak Tahtavb.birşeyevurulduğundaveyasilahpatlayıncaçıkantokvesertses

tak

tak Bayramvealaylardakullanılan,süslübinakemerleri

ta:k

takaddüm Öncelik takaddümtakaddüm etmek Öncesindebulunmak takaddümétmék takarrüp Yaklaşma,yakınlaşma takarrüptakarrür Kararkılmak takarrür takas Karşılıklıdeğişim takastakat Güç,derman ta:kâttakati kalmamak Dermanıtükenmek ta:kâ:ti

kalmamak takayyüt Bağlıolma,bağlanma takayyüt takaza Azarlama,başakakma takaza takbih etmek Beğenmemek takbi:hétmék takdim 1.Sunma

2.Tanıtma,tanıştırmatakdim

takdimen Sunarak takdi:mentakdim etmek Sunmak,tanıştırmak takdi:métmék takdim tehir Cümledekisözcüklerin

yerlerinideğiştirmetakdim téhir

takdir 1.Beğenme,değerverme2.Değerinianlama,değerlendirme3.Kader

takdir


takdirat Takdirler takdi:ra:ttakdiren Takdirederek takdi:rentakdiri Kişiyegöre,birdüşünüşe

göretakdi:ri:

takdiriilahi Kader,Allah’ın(cc)takdirettiğişeyler

takdi:riilâ:hi

takdirkâr Beğendiğinigösteren takdirkâ:rtakdirname Beğenildiğinibelirtme

belgesi,takdirbelgesitakdirna:mé

takdis Kutsama,kutsalsayma takdistakdis etmek Kutsamak takdi:sétmék takibat Kovuşturma ta:ki:ba:ttakiben Takipederek,ardınca ta:kibentakip Birininveyabirşeyin

arkasındangitmeta:kip

takipsizlik (Huk.)Takipsizolmadurumu ta:kipsizlik takipsizlik kararı (Huk.)Sanıkdurumundaolan

birkimseiçinkovuşturmadanvazgeçmekararı

ta:kipsizlik ka:ra:rı

takiye Sakınma,olduğundanfarklıgörünme

takiyé

takke Yarımkürebiçiminde,örgüveyadokumabaşlık

takké

takliden Taklitederek takli:dentaklidî Taklityoluylayapılan takli:di:taklit 1.Sahte

2.Benzemeyeçalışmataklit

takometre Hızölçer takométré takoz Hareketiveyakaymayı

önlemekiçinkonulanağaç,kıskı

takoz

takriben Yaklaşıkolarak takri:bentakribi Yaklaşık takri:bi:


takrir 1.Anlatma,dersverme2.Önerge3.Yerleştirme

takri:r

takriren Söyleyerek takri:renTakrir-i Sükûn (Huk.)TBMM’nin4Mart

1925’tekabulettiğikanunTakri:ri Sükû:n

takriz Bireseringirişineyazılantanıtımveyabeğenimetni

takriz

taksi Ücretkarşılığıyolcutaşıyanotomobil

taksi

taksim 1.Parçalarabölme,bölüştürme2.KlasikTürkmüziğindefaslınbaşındaveortasındaçalgıcınındoğaçlamayöntemiyleyaptığımüzik

taksim

Taksim İstanbul’dabirsemtvemeydanınismi

Taksim

taksimat Paylaşmalar,bölmeler taksi:ma:ttaksim etmek Bölmek,bölüştürmek,

paylaştırmaktaksi:métmék

taksimetre Taksilerdeödenecekücretigösterensayaç

taksimétré

taksir 1.Kusur2.Kısaltma

taksir

taksirat Kusurlar,suçlar taksi:ra:t

taksit Peyderpeyödenmesigerekenborcunherbirparçası

taksit


takti 1.Parçalama2.(Edb.)Aruzölçüsündebirdizeyiölçününparçalarınagöreayırma

takti:

taktik Yöntem,strateji taktik taktir Damıtma takti:rtakunya Ağaçtanyapılmışsandalet,

nalıntakun�ya

takva Allah’tan(cc)korkmak,onunemirveyasaklarınariayetetmek

takva:

takvim 1.Zamanıyıllara,aylaravegünlereayıranyöntem2.Biryılıngünlerini,aylarını,sayılıgünlerinigösteren,değişikbiçimlerdeyapılmışçizelge

takvim

Takvim-i Vekayi 1831’deyayımlanmayabaşlayan,OsmanlıDevletininilkresmîgazetesi

Takvi:mi Véka:yi:

takviye Kuvvetlendirme,destekolma takviyétalak (Huk.)Evliliğinsonaermesi,

boşanmatalâ:k

talakıselase (Huk.)Kocanınayrıayrıüçkezveyabiraradaüçkezkarısınıboşadığınıbildirmesiylegerçekleşenboşanma

talâ:kısélâ:sé

talan Yağma talanTalat 1.Güzellik

2.ErkekismiTalât

talazlanmak Dalgalanmak talazlanmak talebe Öğrenci talébétalep İstek,arzu talép


talepkâr İstekli,arzulu talépkârtali İkinciderecedeolan ta:li:talih Şans,baht ta:lihtalik 1.Asılma,asma

2.Erteleme3.Arapharflibiryazıtürü

ta:lik

talil 1.Tümdengelim2.Sebepgösterme

ta:li:l

talim 1.Öğretme,öğretim2.Alıştırma3.Askerîeğitim

ta:lim

talimat (Huk.)Resmîemir,yönerge ta:lima:ttalimatname (Huk.)Yönetmelik ta:limatna:métalimgâh Subayyetiştirilenokul ta:limgâ:htalimhane Eğitimamacıyladüzenlenmiş

alanta:limha:né

talimname 1.Askerîeğitimeilişkinkurallarkitabı2.Memurlarındavranışesaslarınailişkinkitapçık

ta:limna:mé

talim ve terbiye Eğitimveöğretim ta:lim vé terbiyétalip İstekli,isteyen,talepeden ta:liptaltif 1.İyiliketmek,yüceltmek

2.Rütbeveyamaaşartırmayoluylaödüllendirme

tâltif

taltifat Bağışlar,lütuflar tâlti:fa:ttaltifen Taltifederek,yücelterek tâlti:fentamah Açgözlülük tamahtamahkâr Açgözlü tamahkâ:r


tamam 1.Eksiksiz,tam2.Bütün3.Evet

tamam

tamamen Bütünüyle,eksiksiz,baştansona

tama:men

tamamiyet Bütünlük tama:mi:yéttambur Türkmüziğininbaşlıca

çalgılarından,yayvemızraplaçalınan,tellibirsaz

tambur

tambura Cura,bulgari,çöğür,bağlamagibitelliveçalgıçlaçalınançalgılarıngeneladı

tambura

tamburi TamburçalankimseZihnim bu şehirden, bu devirden çok uzakta, / Tanbûri Cemil Bey çalıyor eski plâkta.(“KarMusikileri”,YahyaKemalBeyatlı)

tambu:ri:

tamim Genelge,sirküler ta:mim

tamir Onarım,onarmaişi ta:mirtamirat Onarım,düzeltmeişleri ta:mira:t

tamirhane Genellikleteknikaraçlarınonarıldığıyer

ta:mirha:né


tampon 1.Birdeliğikapamayayarayanbüyüktıkaç.2.Birdarbeninşiddetiniazaltmayayarayan,içiyumuşakmaddeyledoluşey3.Çarpışmalarınetkisiniazaltmakiçinvagonların,otomobillerinönvearkalarındabulunandonanım.4.Kanıdurdurmakiçinkullanılangazlıbezyumağıveyapamuk

tampon

tandans Eğilim tandans tandem 1.İkikişilikbisiklet

2.İkikişilikyamaçparaşütüyleyapılanuçuş.3.Futboldasavunmanıngerisindegörevyapanoyuncununarkasındakitekkişi.

tandem

tango Özelritimlibirdans tango Tanin 1.Tınlama,çınlama

2.(Edb.)1908’deHüseyinCahittarafındançıkarılangünlükgazete

Tani:n

tanker Petrolvbmaddeleritaşıyankamyonveyagemi

tanker

tanksavar Gelişmişaskerîbirsavunmaaracı

tanksavar

tannan Tınlayan tanna:nTanrı İlah,Rab Tañrı tansık Mucize,olağanüstüşey tansık tansiyon Kanbasıncı tansiyon tantana Gürültüpatırtı,debdebe tantanatantuni Etlerinufakdoğranaraksacda

pişirilmesiyleyapılanbiryemek

tantuni


tanzim Düzenleme,sırayakoyma tan�zimTanzimat 1.Düzenlemeler

2.Osmanlı’daSultanAbdülmecit’in1839’daGülhaneHatt-ıHümayunuadıylailanettiğive1877’yekadarsürendönem

Tan�zi:mat

tapınak Mabet,ibadetedilenyer tapınak tapir Boyuyaklaşık2metre

uzunluğunda,kısahortumlubirtürhayvan

tapir

tapon Niteliğidüşükmal tapon tapşırmak (Edb.)Sazşiirindeâşık

tarafındansondörtlüktekendiadınınbelirtilmesi

tapşırmak

tapu (Huk.)Birtaşınmazınüstündekimülkiyethakkınıgösterenbelge

tapu

taraça Teras taraça taraf Yan,yön,istikamet taraf tarafeyn Taraflar taraféyn tarafgir Birtarafıkayıran,yanlı

davranantarafgir

taraftar Birparti,takımvb.destekleyenkimse

taraftar

tarassut Gözetleme tarassut tarator Ceviziçi,sarımsak,tuz,

ekmekiçi,sirkevetahininlimonsuyuileçırpılmasındansonramaydanozilehazırlananbirsos

tarator

taravet Körpelik,tazelik tara:véttarazlanmak Karışmak,kabarmak,teltel

olmaktarazlanmak

tardetmek Kovmak,uzaklaştırmak tardétmék


tardiye (Edb.)Beşdizelikbentlerdenoluşannazımparçası

tardiyé

tarh 1.Çiçekdikimiiçinayrılanyer2.Düzenleme,çıkarma

tarh

tarhun (Bot.)Birleşikgillerdenhekimliktekullanılankokulubirbitki

tarhun

Tarık 1.Sabahyıldızı2.Erkekismi

Ta:rık

tarif Tanım,açıkçabelirtme ta:riftarifat Tarifler ta:rifa:ttarife Fiyatçizelgesi ta:rifétarifname Kullanımveyakurulum

kılavuzuta:rifna:mé

tarih Geçmişeaitolayveolgularıinceleyenbilim

ta:rih

tarihçe Özetolarakyazılmışolantarih

ta:rihçé

tarihi 1.Eski,değerliolan2.Tarihleilgili,tarihsel

ta:rihi:

tarik Yol,usul tari:ktarikat Tasavvufadayalıolarak

tutulanyoltari:kât

tariz Sözlesataşma ta:riztarlatan Kabarıkgörüntüvermekiçin

değişikmalzemelerleyapılanbirtüriçgiysisi

tarlatan

tarumar Dağınık,perişan ta:ruma:rtarz 1.Üslup,stil,anlatımbiçimi

2.Yoltarz

tarziye Özürdileme tarziyétasallut Musallatolma,saldırma tasalluttasannu Yapmacık tasannu


tasarruf 1.Tutum,iktisatlılık2.Yetki,kullanımhakkı

tasarruf

tasarrufat Tasarruflar tasarrufa:ttasavvuf Kâinatı,yaradılışvedini,

varlığınbirliğianlayışıylaaçıklayandinîvefelsefiyol,öğreti,inanç

tasavvuf

tasavvufi Tasavvuflailgili tasavvufi:tasavvur 1.Zihindecanlandırma

2.Tasarım3.Niyet,plan

tasavvur

tasavvurat Tasavvurlar tasavvura:ttasdi Tedirginetme,cansıkma tasdi:tasdik Onay,onaylama tasdiktasdiken Onaylamakyoluyla tasdi:kentasdik etmek Onaylamak tasdi:kétméktasdiki Onaylailgili tasdi:ki:tasdikname 1.Onaybelgesi

2.Okuldanayrılanöğrenciyeverilenbelge

tasdikna:mé

tasfiye Ayırma,temizleme tasfiyétashih Yanlışıdüzeltme,düzelti tashihtashihat Düzeltmeler tashi:ha:ttashihikarar (Huk.)Mahkemekararının

düzeltilmesitashi:hikara:r

tasnif Bölümleme tasnif tasnifat Bölümlereayrılmışeserler tasni:fa:ttasrih Belirtme,açıkçasöyleme tasri:htasrihen Açıkaçıksöyleyerek tasri:hentasvip Birdüşünceyadadavranışı

onaylama,uygungörmetasvip

tasvir 1.Resim,figür2.Betimleme

tasvir

tasvirat Resimler tasvi:ra:t


tasviri Betimsel,betimlemeli tasvi:ri:Tasvir-i Efkâr Tanzimatdönemiyazarı

Şinasi’nin1862’deyayımlamayabaşladığıgazete

Tasvi:ri Éfkâ:r

taşeron Yüklenicifirma taşéron taşra Merkezindışındakiyer,dışarı taşra Tatar BatıSibirya’daTataristan

ülkesindeyaşayanTürkırkıTatar

tatava (H.)Gereksizsöz tatava tatavacı Tatavayapankimse tatavacı tatbik Uygulama tatbiktatbikat Savaşdenemesi,manevra tatbi:ka:ttatbiki 1.Uygulamalı

2.Uygulamaileilgilitatbi:ki:

tatil 1.Resmikurumlarınveokul,meclisgibiyerlerinçalışmadığıdönem2.Çalışmayaaraverme,dinlenme

ta:til

tatmin Doyum,doygunluk tatmintatminat Doyumlar tatmi:na:ttatminkâr Doyurucu,yeterli tatminkâ:rtaun Vebahastalığı ta:u:ntavaf 1.Birşeyinçevresinidolaşma

2.HacveumredeKâbe’ninetrafındayedikezdönmek

tava:f

tavassut Aracılık,arabulma tavassuttavazzuh Açıklanma;açıklıkkazanma tavazzuhtaverna Çalgılımeyhane taverna tavır 1.Tutum,davranış

2.Durum,vaziyettavır

taviz Ödün ta:viztavizkâr Ödünveren,ödüncü ta:vizkâr tavsamak Birişinyavaşlaması,etkive

gücünüyitirmesitavsamak


tavsif Niteleme,nitelendirme tavsiftavsifat Nitelemeler tavsi:fa:ttavsiye Öğüt tavsiyétavus Sülüngillerden,Afrika’da

yaşayan;renkli,uzuntüylü,acıvetizseslibirkuş

tavus

tayf 1.Görüntü,ruh2.Birleşikbirışıkdemetininoluşturduğugörüntü

tayf

tayfun Güçlükasırga tayfun tayin Atama ta:yinTayyar "Uçan,uçucu"anlamında

erkekismiTayyar

tayyare Uçak tayya:rétayyibat Güzelişler tayyi:ba:tTayyibe Kadınismi Tayyibétayy-i mekân Mekândanmekânahızla

geçmetayyimékâ:n

Tayyip 1.İyi,hoş,güzel2.Erkekismi

Tayyip

tayyör Ceketveetektenoluşankadıngiysisi

tayyör

tazarru Yakarma tazarru:taze 1.Körpe,yeni,

2.Bayatlamamış3.Genç

ta:zé

tazim Saygıgösterme,yüceltme ta:zi:mtazimat Yükseksaygı ta:zi:ma:ttaziye Başsağlığıdileme ta:ziyétazmin Zararıödeme tazmi:ntazminat (Huk.)Zararkarşılığıödenen

paratazmi:na:t

tazyik Basınç tazyikteali Yükselme,yücelme téa:li:


Teali-i İslâm Cemiyeti

KurtuluşSavaşıöncesikurulanderneklerdenbiri

Téa:li:i İslâm Cémiyéti

teamül 1.Eskidenberiyapılagelenişveyadavranış2.Davranış,alışkanlık

téa:mül

teati Karşılıklıbirbirinealıpverme téa:ti:teavün Yardımlaşma téa:vüntebaa Uyruk téba:tebahhur Buharlaşma tébahhur tebaiyet Tabiolma,bağlanma téba:~iyétTebareke (H.)Kur’an-ıKerim’de

"MülkSuresi"ninhalkdilindekiismi

Téba:réké

tebarüz Görünme,belirme téba:rüztebcil etmek Yüceltmek tébci:l étmék tebdil Değiştirme tébdi:ltebdilen Değiştirerek tébdi:lentebdilihava Havadeğişimi tébdi:lihavatebdilimekân Yerdeğiştirme tébdi:limékântebelleş (H.)Etrafındanayrılmayan,

gitmeyen,musallatolantébélléş

tebellüğ Bildirimialma tébéllü:tebellür Belirme tébéllürteberra Yüzçevirme tébérra:teberru Bağış,bağışlama tébérru:teberruat Bağışlar tebérru~a:tteberrük Uğursayma téberrükteberrüken Uğursayarak,mutluolsun

diyetéberrüken

teberrüz Görünme,meydanaçıkma téberrüztebessüm Gülümseme tébéssümtebeyyün Anlaşılma,meydançıkma tébéyyüntebligat (Huk.)Tebliğler,bildiriler tebli:ga:ttebliğ Bildiri tébli:


tebliğ etmek Bildirmek,habervermek tébli: étméktebrik Kutlama tébriktebrikname Kutlamametni tébrikna:méTebriz İran’dabirşehir Tébriztebşir Müjdeleme tébşi:rTebük SuudiArabistan’dabirşehir Tébüktecahül Bilmezliktengelme téca:hültecahülüarif (Edb.)Bilmezliktengelme

sanatıtéca:hülüa:rif

tecavüz 1.Saldırı2.Başkasınınhakkınaeluzatma3.Sarkıntılık,ırzageçme

téca:vüz

tecavüzkârane Saldırırcasına téca:vüzkâ:ra:nétecdit Yenileme técdi:tteceddüt Yenileşme,yenilik técéddüttecelli 1.Görünme,belirme

2.Kader3.Allah’ın(cc)insandavetabiattagörünmesi

técélli:

tecelliyat Tecelliler técélliya:ttecerrüt Soyutlanma,uzaklaşma,

sıyrılmatécérrüt

tecessüm 1.Görünme,belirme2.Boyutkazanma,cisimleşme

técéssüm

tecessüs Araştırma,bilmemerakı técéssüstecil Geciktirme,erteleme té:ciltecim Ticaret técim tecimen Tüccar técimen tecimsel Ticari técimsel tecriden Soyutlayarak técri:den


tecrit 1.Ayırma,ayrıbiryerdetutma2.Soyutlama3.Yalıtım

técrit

tecrit etmek Ayırmak,soyutlamak técri:tétméktecrübe 1.Deneyim

2.Görgü3.Deney

técrübé

tecrübi Deneyedayalı,deneysel técrübi:tecvit Kur’an-ıKerim’iusulüne

uygunolarak,seslerinuzunlukvekısalıklarınagöredoğruokuma

técvi:t

teçhiz Donatma,donatım téçhizteçhizat Donatım,donatı,silah

dışındakisavaşgereçleritéçhi:za:t

teçhiz ve tekfin Ölününyıkanıpkefenlenmesi téçhi:z ve tékfi:ntedahül 1.Birbirininiçinegirme

2.(Huk.)Ödemedegecikmetéda:hül

tedai Çağrışım téda:~i tedarik Hazırlama,araştırıpbulma,

eldeetmetéda:rik

tedavi Hastalığıiyileştirme téda:vi:tedavül Dolanım,paranındolaşımı téda:vültedbir Önlem tédbirtedbirat Önlemler tédbi:ra:ttedebbür Sonunudüşünme tédébbürtedenni Gerileme,düşme tédenni:tedfin Gömme tédfi:ntedhiş Dehşetedüşürme,korkutup

yıldırmatédhiş

tedip Terbiyeetme,yolagetirme té:diptedirgin Huzursuz,rahatıkaçmış tédirgin tedricen Yavaşyavaş,azarazar,

gittikçetédri:cen


tedrici Derecederece,yavaşyavaş tédri:ci:tedriç Derecedereceilerleme tédriçtedris Dersverme,öğretme tédristedrisat Öğretim tédri:sa:ttedrisi Dersleveyaöğretimleilgili tédri:si:tedvin Kitaphâlinegetirme,derleme tédvintedvir 1.Çevirme,döndürme

2.Yönetme,çekipçevirmetédvir

teeddüp Edeplenme,utanma,sıkılma tééddüpteehhür Gecikme tééhhür teenni İleriyidüşünerekdikkatlive

ağırdavranmatéenni:

teessüf Üzülme,kaygılanma,yazıklanma

tééssüf

teessür Üzülme,üzüntü,duygulanma tééssürteessürat Acılar,kederler,hüzünler tééssüra:tteessüs Kurulma,yapılma,tesis

olunmatééssüs

tefahür Övünme téfa:hürtefeci Elaltındanyüksekfaizle

ödünçparaverenkimse,faizci

téféci

tefekkür Düşünme,derindüşünceyedalma

téfékkür

tefekkürat Düşünceler,zihinyormalar téfékküra:ttefellüç Felçolma téféllüçteferruat Ayrıntılar téférru~a:tteferrüç Açılma,ferahlama téférrüçtefessüh Dağılma,çürüme,bozulma téféssühtefrik Ayırma,seçme téfriktefrika (Edb.)Gazetevedergilerde

bölümlerhalindeçıkanroman,hikâyevbyazılar

téfrika

tefriş Döşemeişi,eveşyasıdöşeme tefriş (téfri:ş-i)


tefrişat Döşemeişlerinintümü téfri:şat (téfri:şa:t-ı)

tefrit Tutumvedavranışlardagerikalma,ifratkarşıtı

téfrit

tefsih Genişleme téfsi:htefsir 1.Yorum,yorumlama

2.Kur’an-ıKerim’inayetleriniyorumlayarakaçıklama

téfsir

tefsirat Yorumlar téfsi:ra:tteftiş Denetleme,kontrol téftişteftişat Kontroller,denetlemeler téfti:şa:ttegafül Anlamazlıktangelme téga:fülteganni Şarkısöylemek téganni:tegazzül Gazelokuma tégazzülteğet Bireğrininyanındangeçenve

onaancakbirnoktadadeğendoğru

téyét

teğmen Ordudarütbesiasteğmenleüsteğmenarasındaolansubay

téymen

tehcir Göçetmeyezorlamak,sürmek

téhcir

tehdiden Korkutarak,gözdağıvererek téhdi:dentehdit Gözdağı téhdittehdit etmek Gözdağıverme,korkutma téhdi:détméktehditkâr Tehditeden téhditkâ:rtehditkârane Tehditedercesine téhditkâra:néteheccüt Gecenamazı téhéccüttehevvür Öfkelenme,köpürme téhévvürteheyyüç Heyecanlanma,coşma téhéyyüçtehi Boş téhi:tehir Erteleme,geciktirme téhirtehlike Zararveyakaybayol

açabilecekdurumtéhliké


tein Çaydabulunanvekafeinniteliğindeolanetkilimadde

té~in

tekabül Karşılıkolma,yerinitutma téka:bültekadüm Zamanaşımı téka:dümtekâlif Teklifler tékâ:liftekâmül 1.Olgunlaşma,olgunluk

2.Evrim,gelişmetékâ:mül

tekâmülat Olgunlaşmalar,gelişmeler tékâ:mülâ:ttekarüp Yakınolma téka:rüptekâsüf Koyulaşma,yoğunlaşma tékâ:süftekaüden Emekliyeayrılarak teka:üdentekaüt 1.Emeklilik

2.Emekliyeayrılmatéka:~üt

tekbir MüslümanlıktaAllah'ın(cc)büyüklüğünü,yüceliğinianmakiçinsöylenenve"Allahuekber"sözüilebaşlayandua

tékbir

tekbirat Tekbirler tékbi:ra:ttekdir Azarlama,paylama tékdirtekdirat Azarlamalar tékdi:ra:ttekdüze Yeknesak,basmakalıp tékdüzé teke Erkekkeçi tékétekebbür Kibirlenme,büyüklenme tékébbürtekeddür Kederlenme tékéddürtekel Herhangibirşeyinbirkişi

veyakurumuninhisarındaolması,monopol

tékel

tekellüf 1.Külfetliişgörme,zahmetegirme2.Gösteriş

tékéllüf


tekellüm Konuşma,söylemeTarz-ı selefe tekaddüm ettim. / Bir başka lügat tekellüm ettim. (“HüsnüAşk”,ŞeyhGalip)

tékéllüm

tekemmül Tamamlama,olgunlaşma tékemmültekerlek Merkezdebulunan,bir

ekseninçevresindedönebilençember

tékerlék

tekerrür Tekrarlama,yineleme tékerrürtekerrürat Tekrarlamalar tékerrüra:ttekevvün Meydanagelme,olma tékévvüntekevvünat Oluşlar,meydanagelmeler tékévvüna:ttekfin Kefenleme tekfi:ntekfir Kâfirsayma tékfirtekfir etmek Birinikâfirsaymak tékfi:rétmék tekfur Bizansİmparatorluğu

zamanındavalidüzeyindeolanyöneticilerleAnadoluveRumeli'dekiHristiyanbeyleri

tékfur

tekiden Tekitederek,üsteleyerek té:kiden tekil Teklik tékil tekin 1.Boş

2.Güvenilirtékin

tekir 1.Barbunyayabenzeyenbirbalık2.Keditürü

tékir

tekit 1.Üsteleme2.Kuvvetlendirme,sağlamlaştırma

té:kit

tekke Tarikatocağı,dergâh tékké teklif Öneri,istek téklifteklifat Teklifler tékli:fa:t


tekmil 1.Hepsi,tamamı,eksiksiz,tüm2.Bitirme,tamamlama

tékmil

tekne 1.Çoğuağaçtanveyataştanyapılan,uzunvegenişkap2.Küçükdeniztaşıtı

tékné

tekniker Teknikçi tékniker teknokent Dahaçoküniversiteyebağlı

faaliyetgösterenyazılımvebilişimmerkezi

téknokent

teknokrasi Devletyönetimininpolitikacılardeğil,uzmanlar,teknisyenlerveuygulayımcılartarafındanyönetilmesinedayanansistem

téknokrasi

teknoloji İnsanınmaddiçevresinidenetlemekvedeğiştirmekamacıylageliştirdiğiaraçgereçlerlebunlarailişkinbilgilerintümü

téknolôji

tekrar Yineleme,yeniden,birdaha tékrartekraren Defalarca tékra:rentekrir Tekraretme tékri:rteksif Yığma,toplama,sıklaştırma,

yoğunlaştırmatéksif

teksif etmek Yığmak,biryerdetoplamak téksi:fétmékteksir Çoğaltma téksirteksirat Çoğaltmalar téksi:ra:tteksir kâğıdı Samankâğıdı téksir kâ:dı tekst Metin tékst tekstil Dokuma,dokumacılık tékstil tekvando UzakDoğudövüş

sanatlarındanbiritékvando

tekvin Yaratma,oluşturma,varetme tékvi:ntekvin-i âlem Dünyanınyaratılması tékvi:ni a:lém


tekzip Yalanlama tékziptekzip etmek Yalanlamak tékzi:bétméktelaffuz (Dilb.)Söyleyiş,diksiyon télâffuztelafi Yerinekoyma,karşılama télâ:fi:telaki Buluşma,kavuşma télâ:ki:telakki Anlayış,düşünce,görüş télâkki:telaş 1.Acele

2.Kaygı,tasaYaşamak değil, / Beni bu telâş öldürecek. (“Telaş”,ÖzdemirAsaf)

télâş

telaşe Telaş télâ:şé telbiye Hacesnasındahacıların,

“Lebbeyk,Allahümmelebbeyk”demeleriyleAllah’ın(cc)davetineicabetetmeanlamındazikir

telbiyé

telef 1.Hayvanöldürme2.Boşayapılanharcama

téléf

telefat Eldeolmayannedenlerlehayvanveyaürünlerinyokolması

téléfa:t

teleferik Birbirindenuzakikiyüksekyerarasında,havadagerilmişbirveyabirkaççelikhalatüzerindekayarakhareketedenasılıtaşıt

téléférik

telefon Konuşmalarıiletenveyansıtandüzenek

téléfon

telek Kuşlarıngövdevekanatlarındabulunankalıntüy

télék

telekinezi Uzadevim télékinézi


telekomünikasyon Herçeşitbilginintel,radyo,optikvb.elektromanyetiksistemlerleiletilmesi,bunlarınyayımıveyaalınması,uziletişim

télékomünikasyon

telekonferans Elektronikaraçlarlayapılankonferans

télékon�férans

teleks Telsizvetelemaraçlarınauzaktanhaberyazdırmadüzeni

téléks

teleme Birtürpeynir télémé telepati Uzaktanduygu,düşünceve

olaylarıalgılamayeteneğitélépati

telesekreter Telefondaöncedenyüklenmişolanotomatikseskayıt

télésékréter

telesiyej Kayakçılarıveyaturistlerisürekliharekethâlindekibirkabloyaasılıoturmayerlerindetaşıyanbirteleferiktürü

télésiyéj

teleskop Gökyüzügözlemaracı téléskop televizyon Vericideniletilendalgaların

görüntüvesesolarakgörünmesiniveduyulmasınısağlayanaygıt

télévizyon

televvün Renkdeğiştirme télévvüntelezzüz Zevkalma,lezzetalma télézzüztelgraf Kodluişaretlerkullanarak

yazılıbildirileriiletenhaberleşmesistemi

telgraf

telgrafname Telgrafmetni telgrafna:mételif 1.Eseryazma

2.Uzlaştırmaté:lif

telifat Eserler té:li:fa:ttelin Lanetleme tél’in


telkâri Teldurumundakialtınveyagümüşüörerekveyakakarakişlemesanatı

telkâ:ri:

telkin Birdüşüncevefikiraşılama telkintelkinat Öğretilenler,söylenenler telki:na:ttelkin etmek Düşünceaşılamak telki:nétmék tellak Hamamdamüşterileriyıkayıp

keseyapanerkektéllâk

tellal Çığırtkan,duyurucu téllâl tellaliye Çığırtkanlık téllâ:liyé telmih 1.İmalıolarakkonuşma

2.(Edb.)Anıştırma,hatırlatma

telmih

telmihen Hatırlatarakveyaimaederek telmi:hen telsiz Belirlibirkapsamaalanı

içindebelirlikişileriniletişiminisağlayan,elektromanyetikdalgalaryardımıylaçalışanaraç

telsiz

telve Fincanındibindekalankahvetortusu

telvé

telvis Kirletme telvistelvis etmek Kirletmek telvi:sétméktem Tema,konu tém tema Anamotif,temelkonu téma temas 1.Dokunma,değme,dokunuş

2.İlişkidebulunmatémas

temas etmek Dokunmak téma:sétmék temasül Benzeme téma:sültemaşa Seyretme,izleme téma:şa:tematik Birtemaetrafındaoluşan tématik temayül Eğilim,meyletme téma:yültemayüz Başkalarındanüstünhâle

gelme,sivrilmetéma:yüz

tembel Çalışmayan,üşengeç témbel


tembih Uyarı,hatırlatma témbih tembihat Uyarılar témbihat temcit Üçaylardasabahezanından

sonraminaredenokunanduatémcit

temdit Uzatılma,uzatma,sürdürme témdi:ttemel 1.Esas,ana,ilk

2.Biryapınınüzerineinşaedildiğitaban,yapıyadayanakolanduvar,inşaatiçinkazılançukur

témel

temellük Kendinemâletme témellüktemenna Eğilipdoğrulurkenelibaşa

götürerekselâmvermetémenna:

temenni Dilek,istek témenni:temenniyat Dilekler,istekler témenniya:ttemerküz Biryerdetoplanma,birikme témerküztemerrüt Direnme,kafatutma témérrüttemessül Benzeşme téméssültemettü Kazanç,fayda téméttü:temevvüç Dalgalanma témévvüçtemeyyüz Kendinigösterme,sivrilme téméyyüztemin 1.Eldeetme,sağlama

2.Güvenverme,güvenceté:min

teminat Güvence té:mi:nat (te:mi:na:t-ı)

teminen Teminyoluyla té:mi:nentemkin Tedbirli,ölçülüdavranma témkintemlik Mülkolarakverme témliktemliken Mülkolarakvermeyoluyla témli:kentemlikname (Huk.)Birhakkınbaşkasına

geçtiğinigösterenbelgetémlikna:mé

temmuz Yılınyedinci,yazmevsimininikinciayı

témmuz


tempo Hız,ritim témpo temren Ciritucu témren temrin Alıştırma,idman témrintemsil 1.Birbaşkasınınyada

topluluğunadınadavranma2.Sahneoyunu3.Benzetme

témsil

temsilî Temsilileilgili,canlandırma témsi:li:temyiz 1.Ayırtetme

2.(Huk.)Mahkemelercegörülenbirdavanınsonucununincelenmesi

témyiz

temyizen Temyizyoluyla témyi:zentemyiz etmek Ayırtetmek témyi:zétmék ten İnsanvücudunundışyüzü,

ciltten

tenafür (Edb.)Kulağahoşgelmeyenses,sesuyumsuzluğu

téna:für

tenakuz Çelişki,çelişme téna:kuztenasüh Ruhgöçü téna:sühtenasül Üreme téna:sültenasüp 1.Birbirineuygunluk,orantı

2.(Edb.)Birbirleriyleilgilisözveyakavramlarındizelerdetoplanmasısanatı

téna:süp

tenazur Bakışım téna:zur tencere İçindeyemekpişirilen,

kapaklı,genelliklemetalkapténcéré

teneffür İğrenme,nefret ténéffürteneffüs 1.Solukalma,solunum

2.Dersaralarındaverilendinlenme

ténéffüs


teneke Yumuşakçeliktenyapılmışüzerikalaykaplıincesac

ténéké

tenevvü Çeşitlilik ténévvü:tenevvür Aydınlanma ténévvürtenezzüh Gezinti ténézzühtenezzül Alçakgönüllülükgöstermek,

aşağıbirdurumuveyaişikabuletmek

ténézzül

tenezzülen Alçakgönüllülükle ténézzülentenha 1.Issız,boş

2.Yalnız,tekténha:

tenisçi Tenisoyuncusu ténisçi tenkidî Eleştirel tén�ki:di:tenkisat Azaltmalar,indirimler,

eksiltmelertén�ki:sa:t

tenkit Eleştiri tén�kittennure Mevlevidervişlerininsema

sırasındagiydiklerikolsuz,uzunvegenişgiysiTennûre giymiş ağaçlar/ aşk niyâz eder/ mevlâna/ içimdeki nigâr başka bir nigârdır /içimdeki semâ'a nice yıldızlar akar("Sema-ıMevlana",AsafHaletÇelebi)

ténnu:ré

tenor Entizolanerkeksesi tenor tensel 1.Tenleilgili

2.Cinseltén�sel

tensikat 1.Düzenlemeler2.İşyerindekiçalışanlarınbirbölümünüiştençıkarma

tén�si:ka:t

tensip Uygunbulma,yaraştırma tén�siptente Naylonveyabezdenyapılma

güneşliktenté

tentene Dantel tenténé


tentürdiyot Yarayasürülenmikropönleyicisıvı

tentürdiyot

tenvin (Dilbil.)Arapçadabirkelimeninsonunu(nun)biçimindeokumakiçinkonulançiftüstünveyaesreişareti

tén�vin

tenvir 1.Aydınlatma,2.Bilgiverme

tén�vir

tenvirat Aydınlatmalar tén�vi:ra:ttenzih Kusurkondurmama,ayırma tén�zi:htenzihat Ayrıtutmalar ténzi:ha:ttenzil 1.İndirme,azaltma

2.Aşağılamatén�zil

tenzilat İskonto,indirim tén�zi:lâ:ttenzilirütbe Rütbeindirimi tén�zi:lirütbé teokrasi Dinedayalıyönetimerki téokrasi teoloji Tanrıbilimi téolôji teorem Bilimselönerme téorem teorik Kuramsal,nazari téorik teorisyen Kuramcı téorisyen tepki Aksülamel,reaksiyon tépki ter Deriningözeneklerinden

sızan,kendineözgübirkokusuolan,yapışkan,renksiz,tuzlusıvı

ter

Terakime Türkmenler Téra:kiméterakki Yükselme,ilerleme,gelişme térakki:terakkiperver İlerici térakki:perverterane 1.Şarkı,ezgi

2.Tekrarlanatekrarlanabıkkınlıkverensöz

téra:né

terapi Tedavi térapi terapist Tedavieden térapist


teras Biryapınındamındaçevresi,üstüaçıkyer,ayazlık

téras

teravih Ramazan’dayatsıdansonrakılınannamaz

téra:vih

terazi 1.İkiyanıkefelitartı2.Birburçismi

téra:zi

terbiye 1.Görgü2.Eğitim3.Yemeklerekonulansirke,salça,yumurtagibikıvamartırıcımalzeme

terbiyé

terbiyevi Eğitimsel terbiyévi:terciibent (Edb.)Divanedebiyatındaher

bendinsonundatekrarlananbirbeyitbulunanmanzumebiçimi

terci:ibent

tercih Seçme,yeğleme tercihtercüman Çevirmen tercümanTercüman-ı Ahval 1860’taŞinasiileAgah

Efendi’ninbirlikteçıkardıklarıilközelgazete

Tercüma:nı Ahvâ:l

tercüme Çeviri tercümétercümeihâl Özgeçmiş tercüméyihâ:ltereddüt Kararsızlık,duraksama téréddütterekat Ölenkimsedenkalanlar térékâ:ttereke Miras térékéterelelli Hoppa,hafif térélelli terennüm 1.Güzelvealçaksesleşarkı

söyleme2.Şakıma

térénnüm

terennümat Terennümler térénnüma:ttereyağı Sütteneldeedilenyağ téréya:terfi 1.Yükselme,derecealma

2.Yükseltmeterfi:

terfien Terfiederek,yükselerek terfi:~en


terhis Askerlikgörevinibitirerekordudanayrılmak

terhis

terk Bırakma,ayrılma,vazgeçme terkterki Binekhayvanavurulaneğerin

arkasıterki

terk-i âlem Ölmek terki a:lémterkibî 1.Bileşimsel

2.(Dilbil.)Tamlamaileilgiliterki:bi:

terkibibent (Edb.)Divanedebiyatındauyaklarıbaşkabaşkaolanbirkaçbenttenoluşanveherbendinsonundakafiyeleriaynıbirerbeytibulunanmanzumebiçimi

terki:bibent

terk-i dünya Dünyadanvazgeçipbirköşeyeçekilme

terki dün�ya:

terkip 1.Birleşim,birarayagelme2.(Dilbil.)Tamlama3.Sentez

terkip

terlemek Terdökmek terlémék terlik Evdegiyilenarkasıaçıkayak

giysisiterlik

termal Kaplıca,kaplıcasuyu termâl terme Yabanturpu termé Terme Samsun’unilçesi Termé termik santral Yakıtlaoluşanısıdanelektrik

üretensantraltermik santrâl

terminal Otobüs,uçakvbtaşıtlarınyolcualıpbıraktıklarıyer

terminâl

terminoloji Terimlerdizgesi terminolôji termos İçindekisıvınınsıcaklığını

koruyanyalıtılmışmalzemedenyapılankap

termos


termosifon Sıcaksueldeedilen,birkazanveiçindekiborulardanoluşmuşaraç

termosifon

terör Yıldırı térör terörist Yıldırıcı térörist Tersa Hristiyan Tersa:tersane Gemilerinyapımyeri tersa:nétertemiz Çoktemiz tertémiz tertibat 1.Önhazırlık,önlem

2.Düzen,düzenlemeterti:bat

tertip 1.Düzenekoyma,sırayakoyma2.Dizgi3.Düzen,intizam4.Askerarkadaşı

tertip

tertip etmek Düzenlemek terti:bétmék terütaze Çoktaze,körpe,dinç térüta:zéterviç Birfikridestekleme tervi:çterviç etmek Desteklemek tervi:cétmék terzi Giysibiçipdikenkişi terziterzihane Giysibiçkivedikişdükkânı terziha:né tesadüf Rastgelme,aramadanbulma,

denkdüşmetésa:düf

tesadüfen Rastlantısonucu tésa:düfentesadüfi Rastgele tésa:düfi:tesanüt Dayanışma,omuzdaşlık tésa:nüttescil (Huk.)Resmîkaydageçirme,

sicileişlemetéscil

tescil etmek (Huk.)Kaydageçirmek tésci:l étmékteselli Avuntu téselli:teselliyab Tesellibulan téselliya:bteselliyat Teselliler téselliya:ttesellüm Verilenşeyiteslimalma tésellümteselsül Zincirleme,silsile téselsül


tesettür 1.Örtünme,gizlenme2.Kadınlarınörtünmesi

téséttür

teshil Kolaylaştırma téshilteshil etmek Kolaylaştırmak téshi:l étmék teshir 1.Büyüleme

2.Elegeçirmetéshi:r

tesir Etki,iz té:sirtesirat Tesirler té:sira:ttesis Kuruluş,kurma té:sistesisat Döşem,donanım té:si:sa:tteskere 1.Sedye

2.İnşaatlardakullanılan,tahtadanyapılmış,dörtkollumalzemetaşımaaracı

téskéré

teskin etmek Yatıştırma,sinirleriyumuşatma

téski:nétmék

teskiye Suverme téskiyéteslim 1.Biremanetisahibineverme

2.Gerçeğidoğrulama3.Pesetme4.Bırakma,devretme

téslim

teslim etmek 1.Birşeyisahibinevermek2.Devretmek

tésli:métmék

teslim olmak 1.Yenilgiyikabuletmek2.Kendiniteslimetmek

tésli:molmak

teslimat Teslimedilenşeyler tésli:ma:tteslimiyet Boyuneğme tesli:miyétteslim tesellüm Vermevealma tésli:m tésellümteslis 1.Üçleme

2.Hristiyanlıktaüçleme(baba-oğul-kutsalruh)

téslis

tesmiye İsimlendirmek,isimvermek tésmiyé tesniye (Dilbil.)Arapçadakelimenin

sonunaekgetirilerek“ikiadet”anlamıvermek

tésniyé


tespih 1.Süphanallahsözünüsöylemek2.Otuzüçveyadoksandokuztanedenoluşanveeldetutupbazıdinîsözleritekraretmeyeyarayandizi

téspih

tespihat Tespihetme,otuzüçerdefaokunanmübarekkelimeler

téspi:ha:t

tespit Saptama,bulma téspittest Doğrucevabınseçenekler

arasındanbulunmasınadayananbirsınavtürü

tést

testere Ağaç,demirvb.şeylerikesmeyeyarayan,genellikleüçgenbiçimindedişleriolan,darveuzuncaçelikaraç

téstéré

testi Gövdesigeniş,ağzıdar,toprak,cam,metalvb.maddelerdenyapılansukabı

tésti

testosteron Erkeklikhormonu téstostéron tesviye Düzeltme,düzleme tésviyé teşbih Benzetme téşbih teşebbüs Girişim téşébbüsteşebbüsat Girişimler téşébbüsa:tteşeddüt Şiddetlenme téşéddütteşehhüt Namazdaoturarak

“Ettehiyyatü”duasınıokumatéşéhhüt

teşekkül 1.Oluşum,kurulma2.Şekillenme

téşékkül

teşekkülat Teşekküller téşékkülâ:tteşekkür İyiliğekarşımemnuniyet,

şükranifadesitéşékkür

teşekkürat Teşekkürler téşékküra:tteşerrüf Biriyletanışmaktanşeref

duyma,onurlanmatéşérrüf


teşerrüfat Şereflenmeler,şerefbulmalar téşérrüfa:tteşevvüş Karışıklık téşévvüşteşevvüşat Karışıklıklar téşévvüşa:tteşhir 1.Sergileme

2.Gösterme3.Diledüşürme

téşhir

teşhirat Teşhirler téşhi:ra:tteşhir etmek 1.Göstermek

2.Sergilemek3.Diledüşürmek

téşhirétmék

teşhis 1.Seçme,farketme,tanıma2.Hastalığıbulma

téşhis

teşhisat Teşhisler téşhi:sa:tteşhis etmek Seçmek,hastalığıbulmak téşhi:sétmékteşhis ve intak (Edb.)Canlıveyacansız

varlıklarıkişileştirmesanatıtéşhis ve intak

teşkil 1.Meydanagetirme,oluşturma2.Oluşum

téşkil

teşkilat Kuruluşlar,örgütler téşki:lâ:tTeşkilat-ı Esasiye Kanunu

Cumhuriyetanayasasınıbelirleyen1921yılındakianayasa

Teşki:lâ:tı Ésa:siyé Ka:nu:nu

teşkili Kuruluşayönelikolan téşki:li:teşmil etmek İçinealmak,kapsamak téşmi:l étmék teşne 1.Susamış

2.Çokistekduyantéşné

teşri Yasama téşri: teşrif Biryerişereflendirme téşrifteşrifat Protokolkuralları téşri:fa:tteşrif etmek Onurlandırmak téşri:fétmékteşrih 1.Açma,yayma

2.Anatomitéşrih

teşrih etmek Açımlamak téşri:hétmék teşrii Yasamalı téşri:i:


teşrik Başkasınıortaketme téşrikteşrikimesai İşbirliği,birlikteçalışma téşri:kimésa:~i:teşrin EkimveKasımayları téşrinteşrinievvel Ekimayı téşri:niévvelteşrinisani Kasımayı téşri:nisa:niteşvik 1.İsteklendirme,özendirme

2.Kışkırtmatéşvik

teşvikat Teşvikler téşvi:ka:tteşvik etmek Özendirmek,gayrete

getirmektéşvi:kétmék

teşviş Karıştırma,bulandırma téşviş teşyi Uğurlama téşyi:tetabuk Uyma,uygunluk téta:buk tetanos Kasağrılarıylabelirenateşli

birhastalık,kazıklıhummatétanos

tetebbu İnceleme,bilgiedinme tétébbu:tetik 1.Ateşlisilahlardaateşlemeyi

sağlamakiçinçekilenküçükparça2.Çabukdavranan,dikkatli

tétik

tetkik İnceleme tétkiktetkikat İncelemeler tétki:kat tetkik etmek İncelemek tétki:kétméktevafuk Birbirineuyma,uygunolma téva:fuktevakkuf Durma,eğleşme tévakkuf tevarih Tarihler téva:rihtevarüs etmek Mirasveyakalıtımyoluyla

aktarımtéva:rüsétmék

tevatür Söylenti,ağızdanağızayayılanhaber

téva:tür

tevazu Alçakgönüllülük téva:zu:tevbih Azarlama tévbi:htevcih etmek 1.Yöneltmek,çevirmek

2.Terfiettirmektévci:hétmék


tevdi Verme,bırakma tévdi:tevdian Bırakarak,emanetvererek tévdi:antevdiat Bankayapara,senetyatırma tévdi:a:tteveccüh 1.Biryereyönelme

2.Güleryüzgöstermetévéccüh

teveccühat Teveccühler tévéccüha:tteveccühkâr Sevgigösteren teveccühkâ:rteveccühünüz “Siziniyigörüşünüz”

anlamındakisöztévéccühünüz

teveccüt Vecdegelme,coşma tévéccüttevehhüm Kuruntuyakapılma tévéhhüm tevekkel İşleriolurunabırakanadam tévékkel tevekkeli Boşuna,boşyere tévékkéli tevekkül Gerekeniyaptıktansonra

gerisiniAllah’a(cc)bırakmatévékkül

tevellüt Doğum,doğumzamanı tévéllüttevessü Genişleme,yayılma tévéssü:tevessül Girişme,başlama tévéssültevessülen Girişerek,başlayarak tévéssülenTevfik 1.Allah’ın(cc)yardımına

ulaşma2.Erkekismi

Tévfik

tevhiden Birleştirerek tévhi:denTevhid-i Efkâr İstanbul’da1921-1925yılları

arasındaçıkan,KurtuluşSavaşı’nıdesteklemişbirgazete

Tévhi:di Éfkâ:r

tevhid-i tedrisat Eğitimveöğretiminbirleştirilerektekeldendenetimi

tévhi:di tédri:sa:t


tevhit 1.Allah’ın(cc)birliğineinanma2.Birleştirme3.(Edb.)Allah’ı(cc)övmekiçinyazılanmanzumetürü

tévhit

tevil Çevri,görünüranlamındanfarklıanlamdakabuletme

té:vil

tevil etmek Sözebaşkaanlamvermek té:vil étmék tevkif 1.(Huk.)Birinitutuklama

2.Durdurmatévkif

tevkifat 1.Parakesintisi2.(Huk.)Tutuklama

tévki:fa:t

tevkifen Kesintiyapmaksuretiyle tévki:fentevkif etmek Durdurmak/Tutuklamak tévki:fétméktevkifhane (Huk.)Tutukevi tévkifha:néTevrat Hz.Musa’ya(as)indirilen

kutsalkitapTévrat

tevriye (Edb.)Birdenfazlaanlamıolanbirsözcüğünyakınanlamlıolanyerineenuzakanlamınıkullanmasanatı

tévriyé

tevsi Genişletme,yayma tévsi:tevsiat Genişletmeler tévsia:ttevsik Belgeleme tévsi:ktevsik etmek Belgelemek,kanıtlamak tévsi:kétmék tevvab Çoktövbeeden tévva:btevzi Dağıtma,üleştirme tévzi:tevziat Dağıtım,dağıtmalar tévzia:ttevzii Dağıtımlailgili tévzi:i:teyakkuz Uyanıklık téyakkuzteyakkuzat Uyanıkbulunmalar téyakkuza:tteyel Seyrekveeğretidikiş téyel teyellemek İkiparçayıeğretiolarak

seyrekdikişleeldedikmektéyellémék


teyemmüm Suolmayanyerlerde,toprakveyakumgibişeylerleabdestalmak

téyémmüm

teyiden Doğrulayarak,gerçekleyerek téyi:den

teyit Doğrulama,gerçekleme téyit

teyp Manyetikbirbantüzerineseslerikaydedenveokuyanaygıt

téyp

tez 1.Çabuk2.İddia3.Üniversitedeöğrenciveyaöğretimüyelerininkurulönündesavunduğubilimselçalışma

téz

tezahür Ortayaçıkma,belirme téza:hür

tezahürat 1.Toplulukçabağırarakyapılangösteri2.Hastalıkbelirtileri

téza:hüra:t

tezakir Tezkereler téza:kir

tezat 1.Zıtlık,karşıtolma2.(Edb.)Karşıtanlamlısözcükleribirliktekullanma

tézat

tezek Sığırdışkısınınyakacakhalinegetirilmişolanı

tézék

tezekkür 1.Hatırlama2.Birsorunutartışma

tézékkür

tezelden Çabucak tézelden tezene Mızrap tézéné tezevvüç Evlenme tézévvüç


tezgâh 1.Genellikledükkânlardasatıcılarınönündekiuzunmasa2.Üzerindegenellikleelveyaküçükmakinelerleişgörülenyapımaracıİnsanlara tezgâhlara kâğıtlara kolaydı / Biz bu kadar eğilmezdik çocuklar olmasaydı. (“Çocuklar”,BehçetNecatigil)

tézgâh

tezhibat Tezhipler tézhi:ba:ttezhip 1.Süsleme

2.Yaldızlamatézhip

tezkere 1.Pusula2.İzinbelgesi3.Askerliğiniyaptığınadairbelge

tézkére

tezkire (Edb.)Osmanlı’daDivanşairlerininbiyografilerinivereneser

tézki:ré

Tezkiret-üş Şuara (Edb.)Şairtezkiresianlamınageleneserler

Tézki:rétüş Şuara:

tezkiye Temizeçıkarma tézkiyétezviç Evlendirme tézvi:çtezvir Kötülükamacıylayapılan

dedikodu,yalandolantézvi:r

tezvirat Birihakkındayapılankonuşmalar

tézvi:ra:t

tezviren Yalanolarak tézvi:rentezyif Değersizolarakgöstermeye

çalışma,alayetmetézyi:f

tezyin Süsleme tézyintezyinat Süslemeler tézyi:na:ttezyinî Süslemecilikleilgili tézyi:ni:


tezyit Fazlalaştırma,çoğaltma tezyi:ttıbben Tıbbagöre tıbbentıbbi Tıplailgili tıbbi:tıbbiye Tıpfakültesi tıbbiyétıfıl 1.Küçükçocuk

2.Zayıf,ufaktefektıfıl

tığ Dantelveyayünörmektekullanılan,ucuçengellikısaşiş

tı:

tıkız 1.Tıknaz2.Yoğunvekatı

tıkız

tıknaz Şişmanca,toplu,kısavekalınyapılı

tıknaz

tıknefes Zorveyakesikkesiknefesalan

tıknéfés

tılsım 1.Esrarlıkudret2.Büyülüolduğunainanılanşey3.Çare

tılsım

tılsımat Tılsımlar tılsıma:ttımar 1.Binekhayvanlarını

temizlemeişi2.AnadoluSelçuklularıveOsmanlılarda,belirligörevvehizmetkarşılığındakişilereverilenarazi

tımar

tımarhane Akılhastanesi tımarha:né tınaz Savrulmayahazırekinyığını tınaz tınmak 1.Sesçıkarmak

2.Önemsemek,dikkatealmaktınmak

tıp Hastalarıiyileştirmeklevehastalıklaraçarebulmaklailgilenenbilim,tababet

tıp

tırabzan Merdivenkorkuluğu tırabzan tıraş Saç,sakalvbkesimi tıraş


tırıs Atınkısaadımlarlahızlıyürüyüşü

tırıs

tırsmak (Ar.)Korkmak,çekinmek tırsmak tıynet Mizaç,yaratılış,huy tıynétticaret Malalıpsatarakkazançelde

etmetica:rét

ticarethane Ticaretyapılanyer tica:rétha:néticari Ticaretleilgili tica:ri:tifo Birbağırsakhastalığı,

karahummatifo

tiftik Tiftikkeçisininince,yumuşak,parlakyünü

tiftik

tifüs Bittenbulaşanateşlibirhastalık

tifüs

tiksinmek İğrenmek tiksinmék tilavet Kur’an-ıKerim’iusulünce,

güzelveyükseksesleokumatilâ:vét

tilmiz Öğrenci tilmiztimsah Sürüngenlerden,genellikle

Afrika’dayaşayan,derisikalın,sivriveiridişleriolanbüyükyırtıcıhayvan

timsah

timsal Simge timsâltimsali olmak Birşeyinsimgesiolmak timsâ:li olmaktiner İnceltici tiner tipi Karfırtınası tipi tipleme Tiplemekişi,sahne

sanatlarındatiptemsilitipléme

tipoloji İnsantiplerinibelirlemeveayırtetmeyöntemi

tipolôji

tir Ok ti:rtiraj Baskıadedi tiraj tiramisu Yumuşakkekvekremadan

oluşanİtalyantatlısıtiramisu

tiran Acımasız,zorbayönetici tiran


Tiran Arnavutluk’unbaşkenti Ti:ran tirat Tiyatrodaoyuncularınbir

defadasöylediğiparçatirat

tirbuşon Burgu tirbuşon tire 1.Dikiştekullanılanpamuk

ipliği2.(Dilbil.)Kısaveuzunçizgi

tiré

Tire İzmir’inilçesi Tiré tiroit Tiroitbezi tiro~it tirsi Hamsigillerdenbirbalık tirsi tirşe Yeşililemavirenkarası tirşé tir ü keman (Mec.)Sevgilininkirpiğive

bakışıti:rükéman

tiryak Bitkiselvehayvansalbileşenlerdenoluşanmacun,panzehir

tiryak

tiryaki Keyifvericibirmaddeyedüşkünolankimse

tirya:ki

tişört Kısakollugiysi ti:şört tiyatro Dram,komedi,vodvilvb.

edebiyattürlerininoynandığıyer

tiyatro

tiz Keskinses tiztohum Bitkilerdedöllenmesonunda

yumurtacıktanoluşanveyenibirbitkioluşmasınısağlayantane

tohum

tokaç Çamaşıryıkarkenkullanılan,tahtadan,yassıtokmak

tokaç

toksin Canlıorganizmalardagörülenzehir

toksin

tolerans Hoşgörü tolérans Tolga 1.Miğfer

2.ErkekismiTolga


tomografi Birorganveyaorganizmakesitininröntgenlefilminiçekmeyöntemi

tomografi

tomruk Ağacınkesilereksilindirbiçiminegetirilmişgövdesi

tomruk

tomurcuk Birbitkininüzerindebulunanveileridesap,çiçekveyayaprakverecekolanfiliz

tomurcuk

tonaj Birtaşıtınalabildiğitonmiktarı.

tonaj

toner Fotokopimakinesindekullanılantozdurumundakimürekkep

toner

tonik 1.Güçlübiruyarıcıilaç2.Bazıiçkilerekonansıvı3.Losyon

tonik

tonoz Tuğlaveharçlaörülmüş,alttanobruk,yarımsilindirbiçimindetavanörtüsü

tonoz

Tophane 1.Topdökümyeri2.İstanbul’dabirsemt

Topha:né

toplam Toplamaişlemininsonucu,bütün,mecmu

toplam

toplumcu Toplumdanyanaolan,sosyalist

toplumcu

topoğrafya (Coğ.)Birkaraparçasınındoğalengebeveözelliklerinikâğıtüzerindeçizgilerlegöstermeişi

topo:rafya

toprak Tozdurumunagelmiştürlükütlekırıntılarıyla,çürümüşorganikcisimlerdenoluşanvecanlılarayaşamaortamısağlayanyüzey,arazi

toprak

topyekûn Topluolarak,eksiksiz topyékûn toraman İriyapılıgenç toraman


torba Plastikveyakağıttanyapılaneşyakoymayayarayangereç,poşet

torba

Torba İzmir’debirilçe Torba torik Palamutbalığınıniriolanı torik torlak 1.(H.)Genç

2.Derviştorlak

tornado (Coğ.)BatıAfrikakıyılarındaesençokkuvvetlisiklon

tornado

tornet Bilyelitekerleklerveküçükbirsandıktanoluşanbasittaşımaaracı

tornét

tornistan 1.Gemininpervanesinitersyöneçevirme2.(H.)Tersyüzetme

tornistan

torpido Otomobillerde,içindesürücüiçingereklişeylerinbulunduğukapaklıküçükbölme

torpido

torpil 1.Eğlencelikyanıcımadde2.Savaşgemilerindesualtısilahı3.Adamkayırmaişi

torpil

tortul Tortuniteliğitaşıyan tortul torun Çocuğunçocuğu,aynısoydan

gelenlertorun

tosbağa Kaplumbağa tosba:tost İçinepeynir,sucukvb.

konularaközelmakinesiylegevretilipkızartılmışekmek

tost

total Bütünsel totâl totaliter Yetkilerintekeldetoplandığı

baskırejimitotaliter

totem Kutsalolduğunainanılannesne,büyü

totem


toynak At,eşekvb.tektırnaklıhayvanlarıntırnağı

toynak

tozutmak 1.Tozyaymak2.(Mec)Aklınıyitirmek

tozutmak

töhmet Birineisnatedilensuç töhméttömbeki Nargiletütünü tömbéki töre Süregelenadet,gelenek töré törpü Bircisminyüzeyindeki

pürüzlerialmakiçinkullanılanmadde

törpü

tövbe İşlenensuçvegünahtanduyulanpişmanlıkveafdileme

tövbé

tövbekâr Birdahagünahişlememeyekararvermişolan

tövbékâr

töz Kök,cevher,asıl töz tözel Tözeilişkin tözel trafik Ulaşımyollarınınyayalar

vehertülütaşıttarafındankullanılması,gidişgeliş

trafik

tragedya (Edb.)Trajedi tragédya trajedi Facia trajédi trajik Trajediniteliğitaşıyan trajik trajikomik Hemacıklıhemdegüldürücü

özelliğiolantrajikomik

traktör Arkasınarömorktakılabilen,çiftsürmek,yüktaşımakvb.işlerdekullanılanmotorluişmakinesi

traktör

trampet İkideğnekileçalınanküçükdavul

trampét

tramplen Sıçramatahtası tramplen tramvay Şehirlerdeyolüzerinde

döşenmişözelraylardahareketedenyolcutaşıtı

tramvay


transfer Birşeyibiryerdenalıpbaşkabiryeregötürme

transfer

transit Beklemedengeçmek transit transkripsiyon Çeviriyazı transkripsiyon transparan Şeffaf transparan travers Tabanlık travers traverten Kaynaksularınındibinde

biriken,kalkerliveyasilislitortu,pamuktaşı

traverten

travma Sarsıntı travma tren Demiryolundayolcuveyük

taşımaktakullanılan,birveyabirkaçlokomotiftarafındançekilenvagonlardizisi

tren

trençkot İçiastarlı,kemerli,sugeçirmezpardösü

trençkot

tribün Sporsalonu,stadyum,hipodromvb.yarışmavegösteriyapılanyerlerdeseyircikoltuğuolanbölüm

tribün

trigonometri Üçgenlerihesaplamayıkonuedinenmatematikkolu

trigonométri

triko Örülerekdokunanbircinsyünkumaşvebukumaştanyapılanürün

triko

trilyon Milyarkerebin trilyon tripleks Üçkatlı tripléks trol Teknelerlesuyundibinde

sürüklenerekçekilen,hunibiçimindegenişağızlıbalıkağı

trôl

trompet Birağızlıkvekendiüstünekıvrılmışsilindirbirborudanoluşannefesliçalgı

trompét

tropikal Tropikaileilgili,tropikabölgesindenolan

tropikâl


tuba Nefesliçalgılardanbiri tuba Tuba 1.Cennettebulunduğuna

inanılan,köküyukarıdadallarıalttabüyükbirağaç2.Kadınismi

Tu:ba:

tufan 1.Hz.Nuh’unzamanındaheryerisularaltındabırakanşiddetliyağmurlameydanagelenafet2.Şiddetliyağmur

tu:fan

tufeyli 1.Asalak2.Salaş,virane

tuféyli:

tugay Alaylatümenarasındakiaskerîbirlik

tugay

tuğ Başatakılansorguç tu:tuğla Balçıktaneldeedilenözel

yapımalzemesitu:la

tuğra Padişahimzası tu:ra:tuğrakeş Nişancı tu:rakéşTuğrul 1.Çakırdoğankuşu

2.ErkekismiTu:rul

Tuğyan Coşkunakanselanlamındaerkekismi

Tu:yan

tuhaf Acayip,anlaşılmaz,garip tuhaftuhafiye Çorap,mendil,eldivengibi

giyimvesüseşyasısatılanyer

tuha:fiyé

tul 1.Uzunluk2.Boylam

tû:l

tul-i emel Bitmeyenarzu tû:li émeltul-i hayat Ömüruzunluğu tû:li haya:ttulu Güneşindoğuşu tulû:tuluat DoğaçlamayadayalıTürk

tiyatrosutulûa:t

tulumba Suçekmeyeyarayanaraç tulumba


tumba 1.Altüstolma2.Çocukdilinde"yatağaatlama"

tumba

tumturak 1.Gösteriş,debdebe2.Kulağahoşgelenparlakkelimelerkullanma

tumturak

tundra (Coğ.)Kutupbölgesicivarındakibitkiörtüsü

tundra

tur Dolaşma tur tur Dağ tu:rtura 1.Metalparanınresimliyüzü

2.İplikçilesitura

Turan 1.TürklerinyaşadığıOrtaAsya'dakiyurt2.Erkekismi

Tu:ran

Turani Türkırkı,Turanlı Tu:ra:ni:turfa Azbulunan,nadir turfaturfanda Mevsiminilksebzeve

meyvesiturfanda

Tur-i Sina SinayarımadasındayeralanveAllah’ın(cc)Hz.Musa(as)ilekonuştuğudağ

Tu:ru Si:na:

turist Gezgin turist turizm Dinlenme,eğlenme,görme,

tanımavb.amaçlarlayapılangezi

turizm

turkuaz Yeşileçalanmavirenkveburenktekitaşınismi

turku~az

turna İribirgöçmenkuştürü turna turne Farklışehirleregösteri

yapmakamacıylagidentiyatroveyamüziksanatçılarınıngezisi

turné

turnike İnsanlarıntekertekergeçmesinisağlayanmetalçarpıbiçimindearaç

turniké


turnusol Bitkilerdeneldeedilenmaviboyamaddesi

turnusôl

turnuva Takımlararasısıraylayapılanyarışmadizisi

turnuva

turp 1.(Bot.)Çiçekleribeyaz,sarıvemorrenklibitki2.Bubitkininyenilen,yumrukökü

turp

turre Alnınönündekisaçlar,lüle turréturşu Tuzlusuda,sirkede

bırakılaraközelbirkıvamagetirilmişsebzeveyameyve

turşu

turta Yufkaylakaplı,meyveliveyaçikolatalıpastatürü

turta

turuncu Turunçrengi turuncuturunç (Bot.)Turunçgillerden,

Akdeniz’deyetişen,portakalabenzeyenbirmeyve

turunç

tuti Papağancinsibirkuş tu:ti:tuti-i mucize gû Mucizeanlatanpapağan

Tûti-i mucize-gûyem ne desem lâf değil ("Gazel",Nefi)

tu:ti:imu:cizé gû:

tutiname (Edb.)Tutihikâyelerindenbahsedenmanzumeser

tu:ti:na:mé

tuvalet 1.Abdesthane,ayakyolu2.Yıkanma,tıraşolma,süslenmevb3.Gecekıyafeti

tuvalét

tuyuğ (Edb.)Aruzlayazılanmanibiçimindemanzume

tuyu:

tuzla Tuzçıkarılanyer tuzla Tuzla İstanbul’unilçesi Tuzla tüberküloz Verem tüberküloz tüccar Ticaretleuğraşankimse tüccartüfek Uzunnamlulu,ateşlisilah tüfék


tüfeng Tüfek tüfen�gtülbent Pamuklu,inceveseyrek

dokunmuşbeztülbent

tümör Ur tümör türabi Topraklailgili,topraktan türa:bi:türap Toprak türa:ptürban Başısıkıcakapatankumaş

başörtüsütürban

türbe Önemlivemeşhurkişilerinkabrininbulunduğuyapı

türbé

türbedar Türbedegörevyapankimse türbédartürbin Su,buhar,gazgibiherhangi

birakışkanınhareketenerjisiyledönerekçalışanaraç

türbin

türbülans Burgaç türbülans türdeş Aynıtürdenolan türdéş türedi Haketmediğihâldebir

mevki,malveyaünekavuşankimse

türédi

türev Türemişveyaüretilmişşey türév Türk 1.TürkiyeCumhuriyeti

sınırlarıiçindeyaşayanhalkvebuhalktanolankimse2.Dünyanınçeşitlibölgelerindeyaşayan,Türkçenindeğişiklehçelerinikonuşansoyvebusoydanolankimse

Türk

Türkân 1.Türkler2.Kadınismi

Türkân

Türkçe (Dilb.)Türklerinkonuştuğudil,Türkdili

Türkçé

Türki 1.Türk’eait2.Türkçe

Türki:


Türkistan Taşkent,SemerkantveBuharagibişehirleriiçinealanbölge,Türklerinanayurdu

Türkistan

Türkiyat Türklükbilimi TürkiyatTürkiye AnadoluveAvrupakıtasında

topraklarıbulunanülke,Türklerinvatanı

Türkiyé

Türkmen Türkmenistan’davebirkısmıIrak’tayaşayanTürksoyundanbirhalk

Türkmen

Türkoloji Türklükbilimi Türkolôji türrehat Saçmasapansözler türrehâ:ttütsü Güzelkokulubiryanıcı

madde,buhurtütsü

tüvan Güç,kuvvet tüva:ntüvana Güçlü,canlı,dinç tüva:nâtüyo Gizlibilgi,kopya tüyo



Uubudiyet Kulluk ubu:diyétuca 1.(H.)Kuyruksokumu

kemiği2.Yüce

uca

ucube Çokacayipşey,şaşılacakderecedeçirkin

ucu:bé

ucuzcu Ucuzsatanveyaucuzolanıarayan

ucuzcu

udi Utçalan u:di:ufki (Coğ.)Yatay ufkî:ufo Uzaydangeldiği

varsayılanuçakbenzeri,tanımlanamayancisim

ufo

ufuk Arazideyadaaçıkdenizdegökleyerinbirleşmişgöründüğüyer

ufuk

ufunet 1.Piskoku2.İrin,cerahat

ufu:nét

uğrak Çokuğrananyer u:rak uğru Hırsız u:ru uğuldamak Gürültülü,boğukve

anlaşılmazsesçıkmaku:ldamak

uğur Şans,talih u:r uhde 1.Sorumluluk

2.Birininyükümlüolduğuişuhdé

uhrevi Ahiretileilgili,dünyevikarşıtı

uhrévi:

uhreviyat Uhrevikonularlailgilibilgiveçalışmalar

uhréviya:t

uhud Anlaşmalar uhu:dUhud Hz.Peygamber(sav)

zamanındayapılansavaşlardanbiri

Uhud


uhuvvet Dostluk,kardeşlik uhuvvétukala Bilgiçliktaslayankimse ukalâ:ukba 1.Ceza

2.Ahiretukba:

ukde 1.Düğüm2.GerçekleşmemesisebebiyleiçedertolanşeyBir gün ışığa döner yaprak, / Üzümler kızarır kütükte, / Elbette diner bu sağanak, / Kaybolur içimdeki ukde.(“Ukde”,MelihCevdetAnday)

ukdé

ukdevi Düğümbiçimindeolan ukdévi:Ukraynalı Ukraynahalkındanolan Ukraynalıukul Akıllar ukû:lula Birinci u:lâ:Ula Muğla’nınilçesi Ula ulak Haberci ulak ulam Aralarındailgivebenzerlik

bulunanşeyler,kategoriulam

ulema Âlimler,bilginler uléma:ultrason Yansılanım ultrason ultraviyole Morötesi ultraviyolé ulufe Osmanlılardayeniçerilereve

saraygörevlilerineüçaydabirverilenmaaş

ulû:fé

uluhiyet Allahlıkvasfı,Tanrılıksıfatı ulû:hi:yétulum İlimler,bilimler ulû:mulusal Millî ulusal ulüv Yücelik,büyüklük ulüvulvi 1.Yüce

2.Semavi3.Benzersizolan

ûlvi:

Ulvi Erkekismi Ûlvi


ulvi âlem Semaviâlem ûlvi: a:lémUlviye Kadınismi Ûlviyéulviyet Yücelik,büyüklük ûlviyétumarsız Çaresiz umarsız umde İlke umdéumman Okyanus,büyükdeniz ummanUmman Arapyarımadasının

güneydoğusundanHindistankıyılarınakadaruzananbölgedekiaçıkdenizkıyısındabirülke

Umman

Umre HacmevsimidışındaKâbeveMekke’ninkutsalyerleriniziyaretetme

Umré

umum 1.Bütün,tüm2.Herkes

umum

umumen Herkeseolduğugibi umu:menumumhane Genelev umumha:né umumi Genel umu:mi: umumi efkâr Kamuoyu umu:mi: éfkâr umumi heyet Yönetimkurulu umu:mi: héyétunvan İsim,lakap,san un�vanur Tümör,bağa,yumru ur Uranüs Güneşeuzaklıkbakımından

yedincisıradakigezegenUranüs

usare Özsu usa:réuskumru Sıcakveılıkdenizlerdesürü

durumundayaşayan,çizgilibirdenizbalığı

uskumru

uskur Pervane uskur uslamlamak Usavurmak uslamlamak ustura Açılırkapanırkeskinbıçak ustura usturlap Gökcisimlerininyükseltisini

ölçmektekullanılanaraçusturlâp


usturmaça Denizaraçlarınınşiddetliçarpmalarınıönlemekamacıylaiskeledebulunanesnekmadde

usturmaça

usturuplu Yerliyerinde,amacauygun,düzgün

usturuplu

usul 1.Alçaksesle2.Yavaşça

usul

usul Yol,yöntem,tarz usûl usulcacık Bellietmeden,yavaşça usulcacık usulden bozma (Huk.)Birmahkeme

kararınınusulhukukunauygunolmamasısebebiyleüstmahkemecegeriçevrilmesi

usûlden bozma

usulen Yöntemgereği usû:lenusuli Yöntemeilişkin usu:li:uşak 1.Çocuk

2.Erkekhizmetçiuşak

Uşak Türkiye’ninEgebölgesindebirşehir

Uşak

uşşak 1.Âşıklar2.Türkmüziğindeanamakamlardanbiri

uşşak

ut 1.Utanma2.Türkmüziğindekirişli,telli,mızraplıbirçalgı,ud

ut

Utarit Merkürgezegeni Utarituterus Dölyatağı utérus uygar Medeni uygar Uygur DoğuTürkistan'dayaşayan

Türksoyluhalkvebuhalktanolankimse

Uygur

uylaşım Saymacabirşeybenimsemekiçinyapılananlaşma

uylaşım

uyluk kemiği Uyluğuniskeletinioluşturankemik

uyluk kémi:


uyruk Birdevletevatandaşlıkbağıylabağlıolmadurumu,tebaa

uyruk

uzam Birnesneninuzaydakapladığıyer,vüsat

uzam

uzay Bütünvarlıklarıniçindebulunduğusonsuzmekân,feza

uzay

uzlaşmak Karşılıklıanlaşmak uzlaşmak uzlet Toplumdankaçarakköşesine

çekilmeuzlét

uzletgah Uzletköşesi uzlétgâ:huzuv Organ,üye uzuvuzvi Organik uzvi:uzviyet Organizma uzviyét



Üübüvvet Atalık,babalık übüvvét

ücra Uçta,kenarda,kıyıdaköşedeUzak nedir? / Kendinin bile ücrasında yaşayan benim için / gidecek yer ne kadar uzak olabilir? (“MataramdaTuzluSu”,İsmetÖzel)

ücra:

ücret Malveyahizmetkarşılığıödenenpara

ücrét

üçgen Üçtepenoktası,üçaçısı,üçkenarıolangeometrikbiçim

üçgen

üçkâğıt Hile,aldatma üçkâ:t

üdeba Edipler,yazarlar üdéba:

Üftade 1.Düşmüş,düşkün,biçare2.Âşık3.Kadınismi

Üfta:dé

üfürükçü Okuyupüfleyerekhastalarıiyiettiğineinanılankişi

üfürükçü

üleşmek Paylaşmak üléşmék

Ülfet 1.Alışma2.Tanışma,görüşme3.Kadınismi

Ülfét

ültimatom Devletlerinbirbirinisertbirşekildeuyarması,nota

ültimatom

ümera Emirler,beyler,amirler üméra:

ümid-i feyz Kurtuluşümidi ümi:di féyz

ümit Umut,beklenti ümit

ümitbahş Ümitlendiren ümitbahş


ümit etmek Umutetmek,umutluolmak ümi:détmék

ümitvar Ümitli,umutlu ümitva:r

ümmet Hz.Muhammed’e(sav)inanıpbağlananlar

ümmét

Ümmet-i Muhammed

Hz.Muhammed’in(sav)ümmeti,Müslümanlar

Ümméti Muhamméd

ümmetullah Bütüninsanlar,halk ümmétullah

ümmi Hiçokumayazmabilmeyen ümmi:

Ümm-ül Kur’an Fatihasuresi Ümmül Kur’a:n

ümran Bayındırlık ümran

ünite 1.Birleşik,birleşmişolma2.Birim3.Dersinherbirbölümü

ünité

üniter Birleştirici,merkeziyetçi üniter

üniversal Evrensel üniversâl

ünlem Türlüduygularıanlatanveyabirdoğasesiniyansıtankelime,nida

ün�lem

ünsiyet Alışkanlık ün�siyét

ürkünç Ürküntüveren,korkutan ürkünç

üroloji Üremesisteminiinceleyentıpdalı,bevliye

ürolôji

üryan Çıplak üryan

üs 1.Asıl,temel,kök2.Askerîharekâttakonuşlanmayeri

üs (üss-ü)

üslup 1.Tarz,şekil,usul.2.Söyleyişözelliği,biçem

üslûp

üstadane Ustaca üsta:da:né


üstad-ı azam Enbüyüküstat üsta:dı a:za:m

üstat 1.Bilim,sanatgibialanlardaüstünbilgiveyeteneğiolankişi,usta2.Erkeklerarasındabirseslenmesözü

üstat

üstçavuş Ordudaastsubaylığınikinciaşaması

üstçavuş

üstübeç Boyacılıktakullanılanzehirli,bazikkurşunkarbonat

üstübéç

üstüpü Sanayideveişliklerdekullanılankendirdenbeztopak

üstüpü

üstüvane Silindir üstüva:né

üstüvani Silindirşeklindeolan üstüva:ni:

üşengeç Çoküşenen,tembel üşen�géç

ütopik Ütopyayadayanan ütopik

ütopya Gerçekleşmesiimkansıztasarı

ütopya

üvendire Çiftekoşulanöküzleriyürütmekiçinkullanılan,ucunanodulçakılmışuzundeğnek

üvendiré

üvey Yasacaakrabaolup,özolmayan

üvéy

üveyik Güvercinlerden,korulardayaşayan,etiiçinavlanan,bozrenklibirkuş

üvéyik


üvez (Bot.)GülgillerdenortaboylubirağaçGüvercin elleri beyaz / Kanlı camlara değdikçe / Kırklara karışan üvez (“KadınveÇocuk”,OktayRifat)

üvéz

üzengi Eyerinikiyanındaasılıbulunanvehayvanabinildiğindeayaklarınbasılmasınayarayan,altıdüzdemirhalka

üzén�gi

üzerlik (Bot.)Sedefgillerden,halkarasındanazarakarşıvetedaviamaçlıtütsülenenot

üzerlik


Vvaadini tutmak Sözündedurmak vaâdini tutmak vaat Birşeyiyerinegetirmeküzere

verilensözvaât

vaaz Camivemescitlerdeyapılandiniiçeriklikonuşma

vaaz

vabeste Bağlı va:béstévacibe Gereklilik va:cibéVacib-ül Vücud Allah(cc) Va:cibül Vücu:dvacip 1.İslamdinindeyapılması

gerekliolan2.Yapılmasılazımgeleniş,eylem

va:cip

vade Birşeyinyapılması,gerçekleşmesiiçinverilensüre,mühlet.

va:dé

vadi 1.(Coğ.)İkidağarasındakalançukuralanveyageçit2.(Mec.)Tutulanyol,alan

va:di:

vaftiz Hristiyanlıktadoğduktankısabirsüresonraçocuğailkgünahınısilmekiçinyapılankutsaltören

vaftiz

vagon Yükveyolcutaşımaktakullanılan,lokomotifinçektiğidemiryoluaracı

vagon

vaha Çöldebulunanyeşilvesulakalan

va:ha

vahamet Korkulacakdurum;güçlük vaha:métvahamet kesbetmek

Durumuntehlikelivekorkulacakhâlalması

vaha:mét késbétmék

va hayfa Eyvahlarolsun,yazıkvbanlamındakullanılansöz

va: hayfa:

vahdaniyet Allah’ın(cc)biroluşu vahda:niyét


vahdet Teklik,birlik,birolmak vahdét vahdetî Tekçilik,monizm vahdéti:vahdetivücut Varlıkbirliği,tasavvufta

Allah’la(cc)birolmainancıvahdétivücu:t

vahdetiye Tekçilik,bircilik vahdéti:yévahi Boş,faydasız va:hi:Vahide "Tek,bir"anlamındakadın

ismiVa:hidé

vahiden Tekolarak va:hidenvahim Vahametli,çoktehlikeli,

korkuluvahim

Vahit 1.Tek,bir2.Erkekismi

Va:hit

vahiy Allah’ın(cc)peygamberleraracılığıylabildirdiğiemir

vahiy

vahşet 1.Vahşilik,ilkellik2.Korku,ürküntü3.Issızlık

vahşét

vahşetamiz Ürkütücü,korkutucu vahşéta:mi:zvahşi 1.Yabani,evcilleşmemiş

2.Korku,üzüntüvahşi:

vahşiyane Vahşice vahşiya:névahyetmek Allah’ın(cc)peygamberlerine

emirvebuyruklarınıbildirmesi

vahyétmék

vahyolunmak Vahiygelmesi vahyolunmakvaiz Genelliklecamive

mescitlerdevaazverendingörevlisi

va:iz

vaka Olay,hadise vaka Vaka-i Hayriye 1826’dapadişahII.Mahmut

tarafındanYeniçeriOcağınınkaldırılmasıylagelişenolaylar

Vakayi Hayriyé

vakanüvis Resmîtarihyazıcısı,tarihçi vakanüvis


vakar Ağırbaşlılık,temkinlilik,ciddilik

vakar

vakarlı Ağırbaşlı,ciddi vakarlı vakayi Olaylar vaka:yivakayiname Günlükolaylarınnotedildiği

eservaka:yina:mé

vakfe 1.Duruş2.HacılarınArafat’tadurmaları

vakfé

vakfetmek 1.Malvemülkünüsatılmamakşartıylabirhayırkurumunaveyaişinebağışlamak2.Adamak

vakfétmék

vakfiye Vakfınşartlarınıbildirenbelge,vakıfname

vakfiyé

vakıa Olgu va:kı~avakıa Gerçi,hernekadar;

isedeva:kı~a:

vakıf 1.Birmalı,parayıveyamülkü,hayırişlerindekullanmakkaydıylabağışlama2.Toplumyararınaçalışmayıilkeedinenkuruluş

vakıf

vâkıf 1.Haberiolan,bilen2.Vakfeden

va:kıf

vaki Olan,olmuş,vukubulmuşolan

va:ki:

vakit Zaman vakit Vakkas 1.Savaşçı,okçu

2.ErkekismiVakkas


vakta ki …dığızaman,nezamanki…Vakta ki sular şarkılar inlerken ağardı /Bendim geçen ey sevgili sandalla denizden("Şarkı",YahyaKemalBeyatlı)

vakta: ki

vaktikerahet Kerahetvakti vaktikéra:hét vakti sefer Sefervakti vakti séfervakti seher Sabahvakti vakti séhervaktiyle Birzamanlar vaktiylévaktizamanında Vaktiyle,birzamanlar vaktizama:nındavakum Havasıalınmış vakum vakur Ağırbaşlı,onurlu vakurvakurane Ağırbaşlı vakura:névala Yüksek,yüce va:lâ:vale 1.İskambiloyunundabacak

2.Otelveyarestoranönündehizmetverengörevli,gençuşak

valé

valf Vana valfvali Birilinenyetkilidüzeydeki

mülkiamiriva:li:

valide Anne va:lidévalideyn Annevebaba va:lidéynvaliz Bavul,çanta valiz vallaha (H.)Vallahi vallaha vallahi Allah(cc)adınasöylenen

yeminsözüvalla:hi

vallahi billahi “Allah’a(cc)antolsunki”anlamındakullanılanyeminsözü

valla:hi billa:hi

valör 1.Değer2.Geçerlik3.Anlam

valör


vals Batıkaynaklıbirdanstürüveonunmüziği

vâls

Vamık 1.Seven,sevdalı2.Erkekismi

Va:mık

vamp Baştançıkarıcı,kötükadınanlamındabirtabir

vamp

vampir İnsanlarınkanınıemenmasalsıyaratık

vampir

Vandal 1.EskitarihlerdeyaşamışbirDoğuGermenhalkı2.Tarihevedeğerleresaygısıolmayan,yıkıcı

Vandal

Vandalizm Vandalolmayanlısıtutum

Vandalizm

Vaniköy İstanbul’unAnadoluyakasındabirsemt

Vaniköy

vanilya Salepgillerden,kokulu,tırmanıcıküçükbirbitkivebubitkinintatlıveyemeklerdekullanılanmeyvesi

vanilya

vantilatör Havaüfleyenserinleticialet vantilâtör vantrilok Karnındankonuşan vantrilok vantuz Deriüzerineyapıştırılarak

çekipemmeyeyarayanşişevb.alet

vantuz

vapur Buhargücüyleçalışangemi,deniztaşıtı

vapur

varak 1.Yaprak,kâğıt2.Yazılıkâğıt3.Altın,gümüşgibimadenlerindövülerekinceyaprakhalinegetirilmesi

varak

varaka Yazılıkâğıt,varak varaka vareste 1.İlişiksiz,kurtulmuş

2.Serbestva:résté


varidat Gelirler va:rida:tvaride Gelenevrak,gelenşey va:ridévaril Geneldesıvımaddekoymaya

yarayanmetaldensilindirşeklindebüyükkap

varil

varis Toplardamargenişlemesi varis vâris Kalıtçı,devralan va:ris varit Aklagelen va:ritvariyet Zenginlik va:riyétvaroş Kenarmahalle varoş varta Tehlikelidurum vartaVarto Muş’tabirilçe Vartovaryant 1.Anayoldanayrılanyol

2.Dildeveanlatılardazamanlameydanagelendeğişme

varyant

varyasyon Değişim,çeşitleme varyasyonvaryemez Cimri varyémezvaryete Şarkı,dans,hokkabazlık,

temsilgibiaralarındailişkibulunmayanfarklıoyunlardanoluşangösteri

varyété

varyeteci Varyeteyapankimse varyétécivasat Orta,ortadüzey vasatvasati Ortalama,orta vasati:vasf-ı mümeyyiz Ayırtediciözellik vasfı müméyyizvasfi Nitelikleilgili vasfi: Vasfi Erkekismi Vasfi Vasfiye Kadınismi Vasfiyévasıf Nitelik,özellik vasıf Vasıf 1.Öven,metheden

2.ErkekismiVa:sıf

vasıl Ulaşan,kavuşan,varan va:sılvasıl olmak Ulaşmak,varmak va:sıl olmak


vasıta 1.Araç2.Aracı

va:sıta

vasi 1.Öksüz,yetimveyahastanınmalınıyönetmegörevinialan2.(Huk.)Ölenbirininvasiyetiniyerinegetirmekleyükümlükimse

vasi:

vasi Geniş,açık,engin va:si:vasiyet 1.Birkişininölümünden

sonrayapılmasınıistediğişeyler2.Vasiyetname

vasiyét

vasiyetname Vasiyetbelgesi vasiyétna:mévaşak Kedigillerden,kulaklarısivri,

dişlerivetırnaklarıkeskin,yırtıcıbirhayvan

vaşak

vatan Yurt,toprak vatanvatandaş Birülkeninhalkı,yurttaş vatandaş vatan-ı sani İkincivatan vatanı sa:ni:vatani Vatanlailgili,ulusal vatani:vatanperver Vatansever,milliyetçi vatanpervervatka Giysilerde,omuzlarındik

durmasınısağlamakamacıylaiçinekonulanparça

vatka

vatman Tramvaysürücüsü vatman vatoz Sırtındabüyükdikenleriolan,

kumagömülüolarakyaşayanbirbalık

vatoz

vaveyla Çığlık va:véylâ:vaz Konma,konulma vaz vazedilmek 1.Ortayakonulmak

2.Yerleştirilmekvazédilmék

vazelin Hampetroldençıkarılan,merhemvekremlerdekullanılan,birtürmineralyağ

vazélin


vazıh Açık,meydanda,belli va:zıhvazııkanun Kanunkoyucu va:zııka:nun vazife 1.Görev,ödev

2.Yevmiyevazi:fé

vazifeşinas Ödevine,işinebağlı vazi:féşinasvazifeten Görevgereği vazi:fétenvaziyet 1.Durum,hâl

2.Konumvaziyét

vazo Çiçekkoymayayarayantürlüebattavemalzemedenkap

vazo

veba Geneldefarelerdeninsanabulaşanöldürücübirhastalık

véba:

vebal Günah vébâlvebali boynuna Sorumluluğumuhatabına

yüklemekiçinsöylenensözEl konuşur, sevişirmiş bana ne / Sevdalım boynuna vebalim ("İstanbulTürküsü",OrhanVeliKanık)

vébâ:li boynuna

vecde gelmek Coşmak,esrimek véjde gelmékVecdi 1.Vecdegelen,esrimiş

2.ErkekismiVéjdi

vechi Yüzleilgili véchi:vecibe Borçhükmündekigörev,ödev véci:bévecih Yüz,çehre vécihVecihe Kadınismi Véci:héVecihi Güzel,hoşanlamındaerkek

ismiVéci:hi

veciz Kısa vécizvecize Özdeyiş véci:zévect Kendindengeçme,esrime véct veçhe Taraf,yer,yön véçhéveçhile …gibi,kadar véçhiléveçhişebeh (Edb.)Benzetmeyönü véçhişébéh


veda Ayrılırkenesenlikdilemekiçinsöylenensöz

véda:

Vedat 1.Sevgi,sevme,dostluk2.Erkekismi

Védat

veddua Eskidenmektuplarınaltınayazılan,“Dualarımızsizinleberaberdir”anlamındakisöz

véddu~a:

vedia Emanetedilenşey védi~a:vefa Sevgi,dostlukbağı véfa:Vefa İstanbul’dabirsemt Véfa: vefakâr Vefalı,sözündeduran véfa:kâ:rvefat İnsanölümü véfa:tVefik 1.Uygun

2.ErkekismiVéfik

Vehbi 1.Allah(cc)vergisi2.Erkekismi

Véhbi

Vehhabi Arabistan’da1800’lüyıllardakurulandinî-siyasibirhareket

Véhha:bi:

vehim Kuruntu,vesvese véhim vehleten Ansızın,birdenbire véhlétenvehmetmek Kuruntuya,vesveseye

kapılmakvéhmétmék

vejetaryen Etyemez véjétaryen vekâlet 1.Vekillik

2.Bakanlıkvékâ:let

vekâleten Başkasınınadına,vekilolarak vékâ:létenvekâlet-i umumiye

Genelvekâlet vékâ:léti umu:mi:yé

vekâletname Birkimseninnotertarafındanonaylanmışvekillikbelgesi

vékâ:letna:mé

vekil 1.Başkasınınadınaişgörmeyeyetkisiolankimse2.Bakan3.Milletvekili

vékil


vekilharç Harcamaişlerinebakangörevli,kesedar

vékilharç

veladet Doğum,doğma vélâ:détvelâkin Fakat,ama vélâ:kinvelâyet 1.Velilik

2.Otorite,yetkevélâ:yét

veledrom Motosikletvebisikletyarışlarınınyapıldığıpist

vélédrom

velespit Bisiklet véléspit velet Erkekçocuk,oğul vélétvelev ki Hatta,olsabile,isterse vélév kivelfecri “Gözlerivelfecriokuyor”

sözündegeçen,kurnazveyazekicebakmakanlamındakisözcük

velfécri

velhasıl Sözünkısası,kısaca velha:sılvelhasılıkelam Sözünkısası velha:sılıkelâmveli 1.Ermiş

2.Birçocuğukoruyanveonunyaptıklarındansorumluolankimse

véli:

Veli Erkekismi Véli veliaht Kral,padişahadayı,tahta

geçmesibeklenenkişivéli:aht

velinimet Birineuzunsüreetkiliolacakiyilikvebağıştabulunan

véli:ni:mét

veliyullah Allah'ın(cc)sevgilikulu,veli véliyulla:hvelut 1.Doğurgan

2.Çokeserortayakoyankimse

vélû:t

velvele Gürültü,patırtı,heyecan velvéléVenüs Çobanyıldızı Vénüs veranda Camlıtaraça véranda veraset 1.Kalıtım

2.Mirastahaksahipliğivéra:sét


veraset ilamı (Huk.)Mahkemeceverilen,mirasçıolduğunadairbelgesi

véra:sét i:lâ:mı

verem Akciğereyerleşen,ateşli,bulaşıcıbirhastalık,tüberküloz

vérem

veresiye Sonradanödemeküzere vérésiyé verev Birköşedenkarşıköşeye

doğrukesilmiş,katlanmışveyakonulmuşolan

vérév

veryansın Şikâyetetmek,acımasızcasöylemek

veryan�sın

vesair Diğer vésa:ir vesaire Vebenzerleri,diğerleri vésa:irévesait Vasıtalar,araçlar vésa:~itvesayet Vasilik vésa:yétvesika Belge,kanıt vési:kavesile 1.Sebep,bahane

2.Fırsatvési:lé

Vesilet-ün Necat SüleymanÇelebi’ninyazdığımeşhureser,Mevlid

Vési:létün Néca:t

vesselam "İştebukadar!""Sonsözbudur!"vbanlamındakisöz

vessélâ:m

vestiyer Elbiseaskılığı véstiyer vesvese Şüphe,kuruntu vésvéséveteriner Hayvanhastalıklarıhekimi vétériner veto Karşıçıkma,reddetme véto vey (Edb.)Şiirde“Ey”anlamında

kullanılansözvé:y

veyahut Yahut,veya véya:hutveyl Yazık,vah,tühvb

anlamındakiünlemvéyl

vezaif Vazifeler véza:~if

vezaret Paşalık,vezirlik véza:rêt


vezin 1.(Edb.)Nazımölçüsü2.Tartı,ölçü

vézin

vezir Osmanlı’da“paşa”unvanıtaşıyan,valilikveyabakanlıkyapankişi

vézir

veziriazam Sadrazam vézi:ri a:zam

vezne 1.Bankavekuruluşlardaparaödemeveyaalmayeri2.Terazi

vézné

veznedar Vezneci véznédar

vibratör Titreşimyaratanaraç vibratör

vicahen Yüzyüze vica:hen

vicdan İnsandaiyiyivekötüyüayırtetmeyisağlayanahlakigüç

vijdan

vicdanen İçtengelerek,vicdanbakımından

vijda:nen

vicdani Vicdanlailgili vijda:ni:

vicdaniyet Vicdan,merhametveyürekduygusu

vijda:ni:yét

vidanjör Boşaltıcı vidan�jör

video Manyetikbantlarüzerindeyeralanveyasayısalolarakderlenmişhareketliresimlerdizisi

vidéo

vikaye Koruma vika:yé

vilayet 1.İl2.Valilik

vilâ:yét

Vildan 1.Kullar2.Yenidoğmuşçocuklar3.Kadınismi

Vildan

villa Bahçeli,müstakilvegenişev villâ

vinç Ağıryükkaldırmayayarayanaraç

vin�ç


vinyet Birkitabınsayfalarınısüsleyenbaşlık,süslüharfgibimotif

vin�yét

vira 1.Aralıksız2.Denizciliktebaşlamakomutu

vira

viraj Dönemeç viraj

viral Virüsleilgili,virüskaynaklı virâl

viran Yıkık,harap vi:ra:n

virane Yıkılmış,harapolmuşyapı vi:ra:né

virdizeban Dilinedolama virdizéba:n

virt 1.Dinîbirsözüsüreklitekrarlama2.Çoktekrarlama,dilinedolama

virt

virtüöz Ustasanatçı virtü~öz

virüs Bakteridendahaküçük,hastalığasebebiyetverenparazit

virüs

visal Kavuşma visâ:l

vişne Gülgillerden,kirazabenzeyen,kırmızırenkte,ekşimsitadıolanbirmeyve

vişné

vitamin Besinlerdeneldeedilenvedozundaalındığındayararlıolanmadde

vitamin

vites Otomobillerinçekişvehızınıayarlamayayarayandişlilerdüzeni

vités

vitir Yatsınamazınınsonundakılınanüçrekâtlıknamaz

vitir

vitrin 1.Camsergiyeri2.İçindekilerigösterencamlıdolap

vitrin


viyadük Köprüyol viyadük

viyolonsel Dörtsürtmetellibirorkestraçalgısı,çello

viyolônsel

vizite 1.Hekiminhastanedekihastalarıdolaşıpyoklaması2.Muayeneiçinhekimeödenenücret

vizité

vizon Sansargillerden,kürküçokbeğenilenbirtürmemelihayvan,mink

vizon

vizyon 1.Görünüm2.Ülkü3.Gösterim

vizyon

vole Havadangelentopa,futboldasıçrayarakayağınüstüylevurma

volé

voleybol Altışarkişilikikitakımarasında,biralanortasındagerilmişolanağüzerindentopunkarşılıklıolarakelleoynanmasıoyunu

voléybol

volta 1.Birhalatıbiryerebirkezdolamaveyababalarayöntemincesarma2.Sürekliaşağıyukarıgidipgelme,yürüme,dolaşma

volta

voltaj Gerilim voltaj vuku Meydanagelme,olma vuku:vukuat 1.(Huk.)Adliolaylar

2.Olaylarvukua:t

vukuf Anlama,bilme,biliş vukufvukufiyet Anlama,bilmebecerisi vuku:fiyét


vulgarize Herkesinanlayacağıdüzeyde,aşağıseviyede

vûlgarizé

vuslat Sevgiliyekavuşma vuslat

vusul Ulaşma vusû:lvuzuh Açıkveanlaşılırolma vuzuh (vuzu:h-u)vücuda gelmek Ortayaçıkmak,meydana

gelmekvücu:da gelmék

vücuh Yüzler,çehreler vücu:hvücut Beden vücutvükela Osmanlıdevletindebakanlar,

vekillervükélâ:

vürut Gelme,geniş vüru:tvüsat Genişlik,bolluk vüs’âtvüzera Vezirler vüzéra:



Yyaba Harmansavurmakta

kullanılan,çatalbiçiminde,tahtadantarımaracı

yaba

yaban 1.Issızyer2.Vahşiolan,evcilolmayancanlı3.Özyuvadanuzaktakiyer

yaban

yabancı 1.Başkamillettenolan2.Tanınmayan,el3.Aşinaolmayan,uzak

yabancı

yabani 1.Doğadakendisiyetişen,evcilolmayan2.Görgüsüz,kültürsüz

yaba:ni:

yad Yabancı yad

yâd Hatırlama,anma,hatır,gönül ya:dyad eller Gurbet,yabancıyerler ya:délleryadigâr Andaç,hatıra ya:digâ:ryafta Bilgietiketi,not

Zindan iki hece, Mehmed'im lâfta! / Baba katiliyle baban bir safta! / Bir de, geri adam, boynunda yafta... (“ZindandanMehmed’eMektup”,NecipFazılKısakürek)

yafta

yağ 1.Yemeklerdekullanılan,kıvamıdeğişebilenbitkiselveyahayvansalmadde2.Sanayidekullanılanmineralmadde

ya:

yağdanlık 1.Yağkabı2.(Mec.)Dalkavuk

ya:danlık


yağış Havadakisubuharınınyoğunlaşmasonundasıvıveyakatıdurumdayeredüşmesi

ya:ş

yağız 1.Esmer2.Yiğit

ya~ız

yağma Talan,çapul ya:~mayağmur Atmosferdekisubuharının

yoğunlaşmasıylaoluşanveyeryüzünedüşenyağışınsıvıdurumdaolanı

ya:mur

yahni Soğanlapişirilenetveyamantaryemeği

yahni

yahşi İyi,güzel yahşi:yahu 1."Heysen!""Heybana

bak!"anlamındakisöz2.Ricaanlamınıpekiştirmekiçinkullanılansöz

ya:hu

ya hu Dervişselamı ya:hu:Yahudi Hz.Musa’nın(as)dinine

bağlıolankimse,MuseviYahudi

yahut Veya,yada ya:hutyakamoz 1.Denizdebalıklarınveya

küreklerinkımıldanışıylaoluşanparıltı2.Birşeyedokunduğundaışıkverendenizhayvanı

yakamoz

yakaza Uyanıklık,uyanıkolma yakazayakin Kesinbilgi,sağlambilgi yaki:nyakinen Kesinlikle,tamamıyla yaki:nenyakini Kesinolarak,kati yaki:ni:Yakup 1.Kur’an’daadıgeçen,Hz.

Yusuf’un(as)babasıYakupPeygamber(as)2.Erkekismi

Ya:kup


yakut Koyupembedenkoyukırmızıyakadarfarklırenklerde,çokkıymetlibirsüstaşı

ya:kut

Yakut Sibirya’dayaşayanbirTürktopluluğu

Yakut

yalabık 1.(H.)Parlama,parıltı,şimşek2.(Mec.)Güzel,yakışıklı3.(Mec.)Kaypak,ikiyüzlü

yalabık

yalapşap Yalapşalap,baştansavma yalapşap yalaz Alev yalaz yaldız Altınveyagümüşgörünümlü

parlakmaddeyaldız

yalelli Uzunvetekrarlardanibaretşarkı

ya:lélli

yalıtım Isıvesesgeçirgenliğiniönlemeişi,tecrit,izolasyon

yalıtım

yalnız 1.Yanındabaşkasıolmayan,tek2.Ama,fakat

yalnız

yaltaklanmak Dalkavukluk yaltaklanmak yalvaç Peygamber yalvaç Yalvaç Isparta’dabirilçe Yalvaç yanılsama Duyuyanılması yanılsama

yani "Sözünkısası","doğrusu","demekoluyorki"

ya:ni

yanlış Yanılgı,hata yan�lış yapağı İlkbahardakırkılankoyun

tüyü,yapakyapa~ı

yapayalnız Tekbaşına,kimsesiz yapayalnız yar Uçurum yar


yâr 1.Sevgili.2.Dost,tanıdıkYâr yâr!.. / Seni kara saplı bir bıçak gibi sineme sapladılar("Sitem",BedriRahmiEyüboğlu)

ya:r

Ya Rab EyTanrı’m,eyAllah’ım(cc) Ya: Ra:bYa Rabbi EyAllah’ım(cc) Ya: Rabbi:Yaradan Allah(cc) Yaradan yaran 1.Dostlar

2.Aynıamaçlabirarayagelmişolankişiler

ya:ran

yaran-ı aşk Âşıklar ya:ra:nı aşkyaran-ı safa Zevkveeğlencedostları,safa

dostlarıya:ra:nı safa:

yaraşmak Uygundüşmek yaraşmak yare Yara ya:réyâren Arkadaş,dosttopluluğu ya:renyârenlik Arkadaşlık,muhabbet,dostça

söyleşiyarenlik

yarın 1.Bugündensonrakiilkgün2.Gelecekzaman

yarın

yarlıgamak Bağışlamak yarlıgamak yarpuz (Bot.)Ballıbabagillerden,

nanetürü,güzelkokulubirbitki

yarpuz

yasemen Yasemin ya:sémen Yasemin 1.(Bot.)Zeytingillerden,1-2

metreboyunda,güzelkokuluçiçekleriolanbirağaççık,süsbitkisi2.Kadınismi

Ya:sémin

Yasin 1.Kur’an-ıKerim’debirsure2.Erkekismi

Ya:sin

yassı Yayvanvedüz yassı


yaşın yaşın Gizligizli,içiniçin yaşın yaşın yatağan Kavisli,ikiyanıdakesici,bir

türuzunsavaşbıçağıyata:n

Yatağan Muğla’dabirilçe Yata:n yatakhane Yatılıokullarda,yurtve

kışlagibiyerlerdeyataklarınolduğubölüm

yatakha:né

yatır Evliyaveulularınkabri yatıryavan Katıksız,tatsız yavan yavaş Ağır,hızlıolmayan yavaşyave Saçmasöz ya:véyaver 1.Yardımcı

2.Emirsubayıya:ver

yavrucağız Yavrucak yavruca:zyavşak Bityavrusu yavşakyavuklu 1.Sözlü

2.Sevgiliyavuklu

Yavuz 1.Güçlü,çetin2.Güzel,iyi3.Erkekismi

Yavuz

yayımlamak 1.Kitap,gazete,dergivb.şeyleribasmakvedağıtmak,neşretmek2.Dinlenilecek,görülecekşeyleriradyovetelevizyonlasunmak

yayımlamak

yayın 1.Yayımlananhertürneşriyat2.Radyovetelevizyonaracılığıylahalkasunulan,duyurulan,iletileneser,program

yayın

yaylak (Coğ.)Otlak yaylak yazın Yazmevsimi yazın yazın (Edb.)Edebiyat yazın


Yecüc ve Mecüc Kur’an-ıKerim’deismigeçenikikavim,kısaboylukavim

Yécü:c vé Mécü:c

yed 1.Kuvvet2.El3.Yardım4.Mülk

yéd

yedi düvel Bütündevletler,bütündünya yedi düvelyediemin (Huk.)Hukukiçekişmelerde

kendisinebirşeyemanetedilenkimse

yédiémin

yedullah Allah'ın(cc)kuvveti yédulla:hyegâh KlasikTürkmüziğindebir

makamyégâ:h

yegâne Tek,biricik yégâ:néyegân yegân Birerbirer,ayrıayrı yégâ:n yégâ:nyeğen Birinegöre,kardeş,amca,

hala,dayıveyateyzeninçocuğu

yéen

yeğin Zorlu,şiddetli yé~in yeğlemek Diğerinetercihetmek yéylémék yeğni Hafif yéyni: Yehûd Yahudi,Hz.Yakup’un(as)

oğluYehudasoyundangelenler

Yéhu:d

Yehuda Hz.Yakup’un(as)onikioğluiçindeenbüyüğü

Yéhuda

yeis Ümitsizliktendoğankaramsarlık,üzüntü

yéis

yek ahenk 1.Aynıahenkte,hiçdeğişmeyen2.(Edb.)Beyitleriarasındaanlamilgisibulunangazeller,manzumeler

yék a:hén�k


yek avaz 1.Teksesli2.(Edb.)Baştansonaaynıgüzellikteolangazel

yék a:va:z

yek a yek 1.Tektek,birerbirer2.Ansızın

yéka: yék

yek be yek Tektek yék bé yékyek cihet Fikirleribirolan yék cihétyekdiğeri Birdiğeri,ötekisi yékdiyériyekdil Gönülberaberliği yékdi:lyeke 1.Kayıktabulunanhareket

kolu2.(H.)İri,kocaman

yéké

yekinmek (H.)Hareketetmek,davranmak

yékinmék

yeknesak Tekdüze,biteviye yéknésakyekpare Tekparça yékpa:réyeksan 1.Düz

2.Eşit,aynıdüzeydeyéksa:n

Yekta 1.Tek,eşsiz2.Erkekismi

Yékta:

yekten Ansızın,durupdururken yékten yekûn Toplam yékû:nyekvücut Hepbirlikte yékvücutyekzeban Aynıdilikonuşan,ağızbirliği

edenyékzéba:n

yel Rüzgâr yel Yelda 1.Uzun

2.KadınismiYelda:


yeldirme Kadınlarınçarşafyerinekullandıkları,başörtüsüilebirliktegiyilenhafifüstlükUtanır da belki / Anasının sırtındaki / Yeldirmeden, / Kız bir adım önde gider / Sezdirmeden ("BarbarosMeydanı",BehçetNecatigil)

yeldirmé

yele At,aslanvebazıerkekhayvanlarınsırtvebaşındakiuzunkıllar

yélé

yemekhane Okul,kışlaveyaişletmelerdeyemekyenilenbüyüksalon

yémékha:né

Yemen Arapyarımadasınıngüneyindebulunanülke

Yémen

yemeni Başaörtülentülbent yéméniyemin Ant,söz yéminyemin billah Allah(cc)adınayemin

ederimyémin billâh

yemin etmek Antiçmek yémi:nétmékyen 1.Giysikolu

2.Japonparabirimiyen

yenge 1.Birkimseninkardeşinin,dayısınınveyaamcasınınkarısı2.Kadınlariçinsöylenenbirseslenmesözü

yén�gé

yengeç 1.Eklembacaklılardan,kabuklu,kıskaçlı,etiiçinavlanan,sudayaşayanbirböcek2.Zodyak’ınonikiburcundanbiri

yén�géç

yengen 1.(H.)Yemesihoşşey2.Tostçeşidi

yén�gen

yengi Galibiyet,zafer yén�gi


yeni 1.Kullanılmamış,eskikarşıtı2.Çokzamangeçmemiş,henüz

yéni

yepyeni Enyeni yépyéni Yesari 1.Birdüzlemiçinde

bulunmayanşekil2.Solaait,sollailgili3.Erkekismi

Yésa:ri:

Yesrib Medineşehrininİslamiyet’tenöncekiismi

Yésrib

yetim Babasıölmüşçocuk yétimyetimhane Yetimçocuklarınbarınıp

bakıldığıyeryétimha:né

yevm Gün yévmyevmi Günlük,gündelik yévmi:yevmiddin Kıyametgünü yévmiddi:nyevmiye 1.Günlük,gündelik

2.Hergünyévmiyé

Yezdan 1.Zerdüşttanrısı2.Allah(cc)

Yézda:n

Yezdani Tanrısal,İlahi Yézda:ni:Yezidi Tanrıileşeytanarasında

süreklibirtartışmaolduğunainananbirmezhepvebumezheptenolankimse

Yézi:di:

Yezit 1.EmeviDevleti’nikuranMuaviye’ninoğlu2.(H.)Nefretedilenkişiiçinsöylenensöz,hilekar,sâhtekâr

Yézit

yığılmak Üstüstebinmek,birikmek yı:lmak yığınak Biriktirilenşeylerin

bulunduğuyeryı:nak

yıvışık Islak,kaygan,yapışkan yıvışık yiğit Yürekli,mert,kahraman yi:t


yiyecek Yenebilenhertürşey yiyicék yoğun Kesif,kalın,koyu yo~un yoğurt Mayakatılarak

koyulaştırılmışbeyaz,kıvamlıbirsütürünü

yo~urt

yoksul Fakir,güçsüz yoksul yoksun Birşeyinyokluğunuçeken,

mahrumyoksun

yonca Hayvanlarayemolarakyetiştirilençayırbitkileriningeneladı

yonca

yonga Yontulanveyarendelenenbirşeydençıkanparça

yon�ga

yort savul "Yoldançekilin","Kaçılın!"anlamında

yort savul

yoz 1.İşlenmemiş2.Bayağı,kaba3.Yozlaşmış,dejenere

yoz

yönseme Eğilim,temayül yön�sémé yöresel Bellibiryöreyeözgü,lokal yörésel Yörük Hayvancılıklageçinen,

genellikleToroslardayaşayangöçebeTürkoymağı,Türkmen

Yörük

yörünge Birgökcismininhareketisüresinceizlediğiyol,mahrek

yörün�gé

yular Hayvanıçekmekiçinbağlananip

yular

yumurcak Küçük,yaramazçocuk yumurcak

Yunani Yunan’aait,Yunangibi Yuna:ni:

yunmak Yıkanmak yunmak


Yunus 1.Birpeygamber2.Denizlerdeyaşayanmemelihayvan

Yunus

Yunus Emre XIII.yüzyıldaAnadolu’dayaşamış,divanınınyanısıra"Rishalet'ünNushiye"adlıeseriylebilinenönemlibirmutasavvıfşair,ermiş

Yunus Émré

Yusuf 1.Mısır’dayaşamışolan,Kur’an-ıKerim’dezikredilenbirpeygamber2.Erkekismi

Yusuf

yusufçuk Güvercindendahaküçükbirkuştürü

yusufçuk

Yusuf Has Hacib XI.yüzyıldayaşamış“KutadguBilig”adlıeseriyleünlüTürkşairi

Yusuf Has Ha:cip

yüksük İğneninbatmasınıönlemekiçinparmakucunatakılankesikkonibiçimindegereç

yüksük

yüksünmek Üşenmek,tembelliketmek yüksünmék

Yüregir OğuzTürklerininyirmidörtboyundanbiri

Yürégir

yürük semai Türkmüziğiusullerindenbiri yürük séma:~i:

yüzbaşı Ordudaüsteğmenilebinbaşıarasındakirütbe

yüzbaşı



Zzaaf 1.Düşkünlük

2.İradezayıflığızaaf

zaar Şiddetlikorku zaarzabıt Tutanak zabıtzabıta Belediyehizmetlerinin

güvenliğinisağlayanbirimvegörevli

za:bıta

zabıtname Tutanak zabıtna:mézabit Teğmenlebinbaşıarasındaki

askerîrütbelerza:bit

zabitan Zabitler,subaylar za:bitanzade Oğul,evlat za:dézadegân Soylular za:dégâ:nzafer 1.Savaştadüşmanıyenme

2.Yengi,galibiyet3.Başarı

zafer

zaferan Safran za’féra:nZafername 1.(Edb.)Zaferüzerine

yazılanşiiryadadüzyazı2.ZiyaPaşa’nınmeşhureseri

Zaferna:mé

zafir Zaferkazanan za:firzafiyet Güçsüzlük,zayıflık za:fiyétzağanos Bircinsdoğan za:nos zağar Bircinsçobanköpeği za:r zahidane Zahitgibi za:hida:nézahip 1.Birfikreveyazanna

kapılan2.Giden,gidici

za:hip

zahir 1.Açık,meydanda,belli2.Dışgörünüş3.“Elbette”,“öyledir”,“şüphesiz”anlamındakisöz

za:hir


zahir Destekleyen,yardımeden zahi:rzahire Ambardasaklanantahıl zahi:rézahire Dışarıfırlamışgöz za:hirézahiren Görünüşte za:hiren

zahirî 1.Görünürdeki,görünen2.Yapmacık

za:hiri:

zahit 1.Dininemirveyasaklarınauyankimse2.Sofu,aşırıdindarkimse

za:hit

zahm Yara zahmzahme Kudümevurulanuzunveucu

topuzludeğnek,tezenezahmé

zahmet Güçlük,zorluk zahmétzaif Güçsüz,zayıf

Bir eşek var idi zaif ü nîzar/ Yük elinden katı şikeste vü zâr("Harname",Şeyhî)

zai:f

zail 1.Geçen,geçmişolan,geçici2.Yokolan,ortadankalkan

za:~il

Zaim 1.Şef2.Erkekismi

Za~i:m

zair Ziyaretçi za:irzait 1.Artan,artıran

2.Fazlaza:it

Zakir 1.Zikreden2.Erkekismi

Za:kir

Zakire Kadınismi Za:kirézakirin Zikredenler za:kiri:nzakkum (Bot.)Akdenizikliminde

yetişen,beyazyadapembeçiçekli,kışınyaprakdökmeyenzehirlibirağaççık

zakkum


Zal 1.İhtiyar,aksakallı2.(Mit.)İran’ınefsanevikahramanlarındanpehlivanRüstem’inbabası

Zal

zalam Zulmet,karanlık zalâ:m zalim Zulmeden,acımasız za:limzalimane Zalimceacımasızca za:lima:nézam Birşeyinfiyatınıartırma;

ekleme,bindirimzam

zaman 1.Vakit2.Dönem,devir3.An

zaman

zamane 1.İçindebulunulanzaman,devir2.Yakınmayoluylaşimdikizamanıhafifealma

zama:né

zambak (Bot.)Beyazveiriçiçekli,soğanlı,çokyıllıkbirilkbaharçiçeği

zambak

zamir 1.(Dilbil.)Varlıklarınyerinitutansöz,adıl2.İçyüz

zamir

zamk Yapıştırıcıolarakkullanılanbirtüreriyikmadde

zamk

zamme (Dilbil.)Ötre zammézan Sezme,sanı zanzanaat Ustalıkvebecerigerektireniş zana:âtzanaatkâr Zanaatçı zana:âtkârzangoç Kilisegörevlisi zañgoç zani Zinayapanerkek za:ni:zaniye Zinayapankadın za:niyézanlı (Huk.)Şüpheli zan�lı zanni Şüpheileilgili zanni:zapt Zorlaelegeçirme,tutma,

hakimolmazapt


zaptiye 1.Osmanlı’daTanzimat’tansonrakurulanemniyetörgütü2.Zaptiyememuru

zaptiyé

zaptiye nazırı Emniyetişlerindensorumlubakan,güvenlikbakanı

zaptiyé na:zırı

zaptiye nezareti Hapishane zaptiye néza:rétizapturapt Disiplin zapturaptzar 1.İnceperdeveyaörtü

2.İnceveyumuşakyaprakbiçimindekiorganlarveyaorganbölümleri,çeper3.Şansoyunlarında,küpşeklindekemikveyaplastikten,üzerindebirdenaltıyakadarbeneklerbulunanoyunaracı

zar

zar Ağlama,inleme za:rzarafet Kibarlık,zariflik zara:fétzarar Eksiklik,ziyan zararzarara sokmak Zararauğratmak,zarar

vermekzarara sokmak

zararına Zararederek zararına zarf 1.Kılıf,mahfaza,kap

2.İçinemektupveyaevrakkonulankâğıtkap3.(Dilbil.)Birfiilveyasıfatınanlamını,yer,zaman,nitelikveyanicelikbakımındanetkileyensözcük,belirteç

zarf

zargana Uskumrugillerden,inceuzunvesivriağızlıbirbalık

zargana

zarılanmak İçliiçliağlamak zarılanmak zarif 1.Zarafetsahibi

2.Nükteli3.Güzel,hoş

zarif

zarifane İncelikle,nazikçe,zarafetle zarifa:né


Zarife 1.Zarifkadın2.Kadınismi

Zari:fé

zari zari (H.)İnleyerek,ağlayarak za:ri za:rizaruret 1.Zorunluluk

2.Gereklilik3.Yoksulluk

zaru:rét

zaruri Zorunluolan,mecburiyettaşıyan

zaru:ri:

zaruriyat Zorunluluklar zaru:riya:tzat 1.Kişi,şahıs

2.Kendiza:t

zaten Aslında,doğrusu za:tenzatıalileri “Saygınbirkişi”anlamında

kullanılanbirsözza:tıa:li:léri

zati Zaten za:tiZati 1.Kendisineözgü,özel,

kişisel2.XV.yüzyıldivanşairi

Za:ti:

zatülcenp Akciğerhastalığı,satlıcan za:tülcen�p zaviye 1.Köşe

2.Açı3.Küçüktekke

za:viyé

zayi 1.Kayıp,yitik2.Zarar,boş

za:yi:

zayiat Kayıplar,zararlar za:yia:tzayi etmek Yitirmek,zararauğramak za:yi: étmék Zaza ÖnAsya'dayaşayanbir

toplulukvebutopluluktanolankimse

Zaza

Zazaca (Dilb.)Zazadili Zazaca zeamet Tımar zé~a:mét zeban Dil,lisan zéba:nzebani Cehennembekçisi zéba:ni:zebella (H.)İriyarıkimse zébéllâ


Zebercet 1.Açıkyeşilrenkte,değerizümrüdeyakın,parlakbirsüstaşı2.Erkekismi

Zébercét

zebun Aciz,güçsüz,zayıf zébu:nZebur Hz.Davut’a(as)indirilen

kutsalkitapZébur

zeccac Sırçaişiyapankimse,camcı zécca:czecren Yasaklayarak,cezaolarak,

zorlazécren

zecri Zorlayıcı,cebrî zécri:zedelemek Hafifçeyaralamak zédélémék zehaba kapılmak Kuruntuyadüşmek,

vesveselenmekzéha:ba kapılmak

zehap Birfikrekapılma,sanma zéha:pzeheb Altın zéhébzehir Organizmayagirdiğinde

canlıyıöldürebilenmadde,ağu

zéhir

zehra 1.Yüzünurlu,parlakolan2.Kadınismi

zéhra:

zehretmek Tattuzbırakmamak,pişmanetmek,çoküzmek

zéhrétmék

zehrevi Koruyucu,koruyan,örten zéhrévi:zehrin Zehirgibiacı zéhri:nzehrolmak Zevkalmayıumarken

üzülmekzéhrolmak

zekâ Zihinkeskinliği,anlak,feraset

zékâ:

zekât İslam’ınbeşşartındanbiriolarak,heryılmalveparanınkırktabirininfukarayadağıtılması

zékât

zekâvet Anlama,kavramamelekesi zékâ:vétzeki Zekâsahibi,akıllı,ferasetli zéki:


Zekiye Zekiinsananlamındakadınismi

Zékiyé

zelazil Depremler zélâzil Zeliha 1.Hz.Yusuf’un(as)refikası

2.KadınismiZéli:ha

zelil Alçak,horgörülen zéli:l zelil etmek Aşağılamak,horgörmek zéli:l étmék zelzal Deprem zelzâ:l zelzele (Coğ.)Deprem zelzélé zemberek 1.Saatlerinçeşitliparçalarını

hareketegeçirenbölüm,yay2.Kapılaratakılanyaylıkapamadüzeneği

zembérék

zembil Hasırdanörülmüşsaplıtorba zémbil zemheri Karakış zemhéri zemheri zürefası Kışınincegiysiilegezen

kimsezemhéri züréfa:sı

zemin 1.Taban,yer2.Temel,dayanak3.Desenyapılansatıh

zémin (zémi:n-i)

zemmetmek Kötülemek,çekiştirmek zemmétmek zemzem Kâbeyakınındabulunanbir

kuyudançıkankutsalsuzémzem

Zemzeme 1.Ezgilises2.(Edb.)RecaizadeMahmutEkrem’in1883’tebasılanşiirkitabı

Zémzémé

zen Kadın zen zenan Kadınlar zéna:n zenanname (Edb.)Kadınlariçinyazılmış

eserzénanna:mé

zencefil (Bot.)Hindistan’dayetişenbirbitkiveondaneldeedilenbirbaharattürü

zéncéfil


zencirek Kitapciltlerininkapağındakiince,zincirbiçimindeçizgiler

zéncirék

Zend 1.Zerdüşt'ünkendisineindiğineinandığıkitap2.(Dilb.)Farsçanıneskibirlehçesi

zend

zengin Varlıklı,refahiçindeolan zéngin zenne 1.Ortaoyunundaveya

Karagöz’dekadınrolünüoynayanerkek2.Kadın

zénné

Zennube Günahkârkızanlamındakadınismi

Zénnu:bé

zeplin Havagemisi zéplin zer Altın zerzerdali Küçükmeyveverenkayısı

türüzerda:li

zerde Safran,pirinçveşekerleyapılanbirtatlıtürü

zerdé

zerdeçal Zencefilgillerdenbirbaharat,Hintsafranı

zerdéçal

Zerdüşt Ateşetapan Zerdüşt Zerdüştçülük Zerdüşttarafından

düzenlendiğiilerisürülen,temelilkeleri,iyilik(aydınlık)vekötülük(karanlık)olandin

Zerdüştçülük

Zerdüşti Zerdüşt’ünkurduğudindenolan

Zerdüşti:

zerefşan 1.Altınserpmeşeklindeyapılansüsleme2.Birlâletürü

zéréfşa:n

zerk etmek İçitmek zerkétmék zerre Çokküçükparçacık zérréZerrin 1.Altıngibisarı

2.Altındanyapılmış3.Kadınismi

Zérrin


zerzevat Sebze zerzévatzevahir Görünüm zéva:hir zeval 1.Yokolma,yokedilme

2.Suç,kabahat3.Bozulma

zévâl

zevale ermek Zevalbulmak,yokolmak zéva:lé ermékzevali Zevalleilgili zéva:li:zevalî saat Öğlevakti12.00'yibaşlangıç

olarakalansaatzéva:li: saât

zevat Zatlar,kişiler zévatzevce Erkeğinnikâhlıkarısı,eş zévcézevcelik Zevceolmadurumu,karılık,

eşlikzévcélik

zevç Kadınagöreeşi,koca zévçzevk 1.Haz,hoşlanma

2.Tat,lezzet3.Güzeliçirkiniseçebilmeyeteneği4.Eğlence

zévk

zevk alûd Zevklekarışık zévka:lû:dzevkiselim Enyüksekzevk zévkiséli:mzevkperest Zevkveeğlencedüşkünü zévkpéréstzevkyab Zevkalan zévkya:bzevrak Kayık,sandal zévrakzevrak-ı derun Gönülgemisi

Yine zevrak-ı derûnum kırılıp kenâre düştü / Dayanır mı şîşedir bu reh-i seng-sâre düştü ("Gazel",ŞeyhGalip)

zévra:kı déru:n

zevzek 1.Geveze2.Saçmasapanişlerlemeşgulolan

zévzék

zeybek BatıAnadoluefesi zéybék


zeyil 1.Ek,devam2.Yazınıneki

zéyil

zeyilname Ekpoliçe zéyilna:mézeylen Ekolarak zéylenzeyrek 1.Zeki,uyanık

2.Ketentohumuzéyrék

Zeyrek İstanbul’dabirsemt Zéyrék zeytin (bot)Zeytingillerden,

Akdeniziklimindeyetişen,uzunömürlübirağaçvemeyvesi

zéytin

zeytun Zeytin zéytun zeytuni Zeytinrengindeolan zéytu:niZeyyat 1.Zeytinyağıüretipsatan

kimse2.Erkekismi

Zéyya:t

zıddına gitmek Sinirlendirmek zıddına gitmékzıddiyet 1.Zıtlık,karşıtlık

2.Geçimsizlik,çekişmekzıddiyét

zıkkım 1.Zehir2.(Mec.)Zararlıürünler3.(Mec.)Sıkıntıverenşey

zıkkım

zıkkımlanmak Hakaretanlamındabirşeyleryemek

zıkkımlanmak

zılâl Gölgeler zılâ:lzılgıt 1.Azarlama,çıkışma

2.Güneydoğucivarındayaygınolanbirsesçıkarmaşekli

zılgıt

zımba Delgeç zımba zımbırtı Acemiceçalgıçalarak

çıkartılankötüseszımbırtı

zımnen Üstükapalışekilde,dolaylı zımnenzımnında Dolayısıyla,için zımnında


zımni Üstükapalıolarakanlatılan,dolaylı

zımni:

zımpara Çoksertalüminbillurlarıkapsayanveaşındırıcıolarakkullanılandoğalkaya

zımpara

zındık İnançsız zındık zıpkın Büyükbalıklarıvurup

çekmeyeyarayanucuçengellimızrak

zıpkın

zırcahil Çokcahil zırca:hil zırdeli Çılgın zırdéli zırh 1.Demirvetellevhadan

yapılmasavaşgiysisi2.Savaşaraçgereçlerinetakılankoruyuculevha

zırh

zırnık Küçükveönemsizparça zırnık zırva Saçmasapan,boşsöz zırva zıt 1.Aksi,tersi

2.Karşıtzıt

zıvana 1.Uçlarıaçıkküçükboru2.Piponunsapkısmı

zıvana

zıvanadan çıkmak

Çoksinirlenmek,kendinikaybetmek

zıvanadan çıkmak

ziba Süslü,yakışıklı,güzel ziba:zibidi Gülünçşekildegiyinmişkişi zibidi zifaf Gerdek zifafzifir Tütündumanınınbıraktığı

yağlıvesiyahkirzifir

zifirî Çokkoyu zifi:ri:zift Katrandaneldeedilen,katı,

siyah,parlakveyapışkanmadde

zift

zihaf (Edb.)Uzunseslibirharfin,vezingereğiilekısaokunması,imalekarşıtı

ziha:f


zihayat Canlı,hayatdolu zi:haya:tzihin 1.Canlınınduyguve

davranışlardışındakiruhsalsüreçveetkinliklerininbütünü2.Hafıza3.Anlama,idrak

zihin

zihnen Hafızabakımından,zihince zihnenzihnî Zihinsel zihni:Zihni Erkekismi Zihni zihniyet Düşüncebiçimi,kafayapısı zihniyétzikir 1.Anma,hatırlama,söyleme

2.Allah’ın(cc)adınıanmakzikir

zikretmek Adınısöylemek,anmak zikrétmék zikzak Artardabirdenbiretersyöne

açılaryapankırıkçizgizikzak

zilhicce Aytakvimininonikinciayı,kurbanayı

zilhiccé

zilkade Aytakvimininonbirinciayı zilka:dézillet Alçaklık,hakirlik,aşağılık zillétzilzal Deprem,zelzele zilzâ:lzilzurna Çoksarhoş zilzurna zimmet 1.Üstündeolanşey

2.İmzakarşılığıbiryereverilenparaveyaeşya3.Kuruluşuntümborçları

zimmét

zimmi İslamdevletitebaasındaolanveharaçverenHristiyanlar,Yahudiler

zimmi:

zina Gayrimeşrucinselbirleşme zina:zincir Uçucasıralanmışdemirveya

madendenoluşmuşdizizincir

zincirleme Zincirşeklindearkaarkayagelme

zincirlémé


zindan 1.Hapishane,tutuklularınkonulduğuoda2.Çokkaranlıkvesıkıntılıyer

zindan

zindani Zindangibiyer zinda:ni:zinde Diri,canlı,dinç,sağlam zindézinhar Asla! zinha:rzir 1.Aşağı

2.Sazınenincetelizi:r

zira Dirsektenortaparmakucunakadarolanuzunlukölçüsü

zira:

zira Çünkü,şundandolayıki zi:ra: ziraat Tarım zira:âtzirai Tarımsal zira:~izir-i zemin Yerinaltı zi:ri zémi:nzir ü zeber Altüst zi:rü zéberzirve Doruk,tepe zirvéZişan 1.Şerefli

2.KadınismiZi:şa:n

Ziver 1.Süs,bezek2.Erkekismi

Zi:ver

Ziya 1.Aydınlık,ışık2.Erkekismi

Ziya:

ziyadar Işıklı ziya:darziyade Çok,dahafazla ziya:déziyadesiyle Fazlasıyla ziya:désiylé ziyafet Bolçeşitli,genişkatılımlı

şölenyemeğiziya:fét

ziyan Zarar ziyan ziyan etmek Zararauğramak ziya:nétmék ziyankâr Zararvermeyihuyedinen ziyan�kâr ziyaret Birinigörmeyegitme ziya:rétziyaretgâh Ziyaretedilenyer ziya:rétgâ:hziynet Süs,bezek ziynét


zodyak Burçlarkuşağı zodyak zoka Büyükbalıklarıtutmakta

kullanılan,küçükbalıkbiçiminde,ucuiğnelikurşunparçası

zoka

zombi Hortlak zombi zona Deridemeydanagelenbir

hastalıkzona

zonklamak Vücudunbiryerinabızatışıgibi,kesikkesikağrımakveyasancımak

zonklamak

zooloji Hayvanbilimi zoolôji zoraki İstemeyerek,zorla zora:ki zorba Birşeyizorlayaptıran,despot zorbaZuhal 1.Satürngezegeni

2.Kadınismi(Zühal)Zuhâl

zuhur Görünme,belirme,ortayaçıkma,başgösterme

zuhu:r

zuhurat Hesaptaolmayan,umulmadık,olağandışışeyler

zuhura:t

zuhuri Ortaoyunundataklitçi zuhu:rizula (Ar.)Kaçakmaldeposu zula zulmani Karanlıklailgili,karanlık zûlma:ni:zulmen Zalimlikle,haksızlıkla zûlmenzulmet Karanlık zûlmétzulüm Eziyet,cefa zulümzurnazen Zurnaçalankişi,zurnacı zurnazenzübde Öz zübdéZübeyir Erkekismi Zübéyirzüccaciye Cam,porselenvesırçadan

yapılmaeşyanınsatıldığıyerzücca:ciyé

züğürt Yoksul,meteliksiz zü:rt Zühal 1.Satürngezegeni

2.Kadınismi(Zuhal)Zühâl


Zühre 1.Venüsyıldızı(Çobanyıldızı)2.Kadınismi

Zühré

zührevi hastalık Cinseltemaslabulaşanhastalık

zührévi: hastalık

züht Takva züht Zühtü 1.Kendiniibadeteveren,

takvaiçindeolan2.Erkekismi

Zühtü

zül 1.Alçalma,düşkünlük2.Ayıplanacakşey

zül

zülâl Güzel,safvetatlısu zülâ:lzülam Züğürt,parasız zülâ:mZülcelâl Celal,ululuksahibiolan

Allah(cc)Zülcélâ:l

Züleyha 1.Hz.Yusuf’un(as)refikası2.Kadınismi

Züléyha:

Zülfikar Hz.Ali’nin(ra)çataluçlukılıcı

Zülfikar

zülfüyar 1.Zülüf2.(Edb.)sevgilininsaçı

zülfüya:r

Zülkarneyn 1.Çiftboynuzlu2.Kur’an-ıKerim’deadıgeçenzat,rivayetegöreBüyükİskender

Zülkarnéyn

zülüf 1.Şakaklardansarkansaçlülesi2.Sevgilininsaçı

zülüf

Zümer 1.Zümreler2.Kur’an-ıKerim’deyeralanbirsure

Zümer

zümre 1.Takım,grup,topluluk2.Tür,cins

zümré

zümrüdi Zümrütyeşilirenkteolan zümrüdi: zümrüdüanka Masallardaadıgeçenbüyük

birkuş,Ankazümrüdüanka:


zümrüt Parlak,yeşilvesaydambirsüstaşı

zümrüt

zünnun YunusPeygamber’in(as)lakabı

zünnu:n

zürafa Afrika’dayaşayan,uzunboyluveboyunlu,derisibenekliotçulhayvan

züra:fa:

zürefa Zarifler züréfa:zürriyet Nesil,soysop zürriyét


Yararlanılan Kaynaklar

Ahmet Cevdet Paşa. Belâgat-i Osmaniye. Ankara: Akçağ Yayınları, 2000.

Akalın, Haluk; Recep Toparlı, Gürer Gülsevin, Mustafa Öner, Erdoğan Boz, Hatice Şirin User, Özkan Öztekten, Özgür Ay, Mehmet Yasin Kaya (Haz.). Türkçede Batı Kökenli Kelimeler Sözlüğü. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları, 2015.

Aksan, Doğan. Dilbilim ve Türkçe Yazıları. İstanbul: Multilingual Yayınları, 2004.

_______. Türkiye Türkçesinin Dünü, Bugünü, Yarını. Ankara: Bilgi Yayınevi, 2015.

Ayverdi, İlhan. Misalli Büyük Türkçe Sözlük. İstanbul: Kubbealtı Yayınları, 2011.

Banarlı, Nihad Sami. Türkçenin Sırları. İstanbul: Kubbealtı Yayınları, 2010.

Boz, Erdoğan. Türkiye Türkçesi I Ses Bilgisi. Ankara: Gazi Kitabevi, 2019.

Devellioğlu, Ferit. Osmanlıca-Türkçe Ansiklopedik Lügat. Ankara: Aydın Kitabevi, 2000.

Ergin, Muharrem. Türk Dil Bilgisi. İstanbul: Boğaziçi Yayınları, 1983.

Giray, Ülkü. Türkçeyi Güzel Konuşma ve Okuma Kılavuzu. Ankara: Bilgi Yayınevi, 2007.

Gürzap, Can. Konuşan İnsan. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları, 2004.


Mete, Şener. Telâffuz Sözlüğü. Ankara: RTÜK Yayınları, 2007.

Sözer, Vural. Dilinizi Eşek Arıları Sokmasın. İstanbul: Gürer Yayınları, 2017.

Şenbay, Nüzhet. Söz ve Diksiyon Sanatı. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları, 2003.

TRT Telaffuz Sözlüğü. www.trttelaffuz.com

Türkçe Sözlük. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları, 2017.

www. islamansiklopedisi. org

Documents

TÜRKÇE TELAFFUZ SÖZLÜĞÜ