VN HA VIT NAM

PHN I: VN HA M THC VIT m thc Vit Naml cch gi ca phng thc ch bin mn n, nguyn l pha trn gia v v nhng thi quen n ung ni chung ca mingi Vittrn t ncVit Nam. Tuy hu nh c t nhiu c s khc bit, m thc Vit Nam vn bao hm ngha khi qut nht ch tt c nhng mn n ph bin trong cng ng cc dn tc thiu s nhng tng i ph thng trong cng ng ngi Vit, c l m thc l mt trong s nhng mng d tip cn nht, ng thi cng th hin nhng nt vn ha c trng c o ca t nc ta.

V p ca s cn bng Khi so snh vi nhng nn m thc nc ngoi, chng ta mi thy r c gi tr ca ci hi ha va phi trong mn n Vit. m thc Trung Hoa nn m thc c coi l c nh hng n m thc Vit thc cht vn lun cho cm gic b qu nhiu du m. Ngi Hoa a dng du m trong cc mn n, khng ch cng thc chin xo m c hm, nng cng c lng cht bo rt cao. Mt khc, ch phong kin vi li sinh hot xa hoa to ra c trng s dng qu nhiu nguyn liu qu him, b dng vo mn n, khng ch gy ngn ngy cho thc khch m i khi cn phn tc dng, lm bi thc, nh hng n sc khe.

Ngi Vit khng dng du m nhiu, cng khng s dng nhng nguyn liu qu him nh vi c, bo ng hay chut bao t. m thc Vit Nam chinh phc ngi ta bng s thanh m, va phi trong hng v ln lng dinh dng t cc nguyn liu.

Li ni v hng v v s gia gim, nm nm trong nu n, m thc Vit cng th hin c trng hi ha ca mnh vi vic cn bng rt tt chua cay mn ngt. Khng c mt v no chim th p o trong a thc n ca ngi Vit. Canh chua c ci cay ca t, nhng cng c ci ngt ca da v chua ca me hoc gim, m cng kt hp, to nn s ng u v va phi.

Trong tng quan so snh vi cc nc Chu u ni c xem l ng ln ca m thc th gii vi b dy lch s nu n qu tc, m thc Vit Nam vn c nhng nt vt tri ca n. Trong khi mn n Php ni ting vi nguyn tc gi trn hng v ti ngon ca nguyn liu, vic nm nm hu nh da trn ba loi gia v c bn l mui tiu ng, th gia v Vit Nam li m v phong ph hn nhiu. Ming bt tt ca ngi Php c th rt hp dn nh ci ngt nh nh ca tht b ti, nhng cng k tm lng, ngi na cn khi so vi b l lt m chi hay bn b Hu m ca ngi Vit.

Trit l phi hp trong mn n m thc Vit Nam c trng vi s trung dung trong cch pha trn nguyn liu khng qu cay, qu ngt hay qu bo. Cc nguyn liu ph (gia v) ch bin mn n Vit Nam v cng phong ph, bao gm: Nhiu loirau thmnhhng thm,ta t,kinh gii,hnh,tha l,mi tuv.v.; Gia v thc vt nht,ht tiu,s,h,ti,gng,chanhqu hoc l non; Gia v ln men nhm,mm tm,dm thanhhocko ng,nc ct da... Khng ni ting vi nhng nguyn liu qu him, t hoc qu c, ba n ngi Vit c xy dng trn nn tng thc phm gin d, bnh dn nhng phong ph. Phi hp nhiu loi m, cht x v c bit l gia v, mn n Vit Nam tr nn hi ha v ngon ming l thng.

Khi thng thc cc mn n, tnh cht phi trn nguyn liu mt cch tng hp ni trn cng tr nn r nt hn: ngi Vit t khi n mn no ring bit, thng thc tng mn, m mt ba n thng l s tng ha cc mn n t u n cui ba. Mt nt c bit khc ca m thc Vit Nam m cc nc khc, nht l nc phng Ty khng c chnh l gia vnc mm. Nc mm c s dng thng xuyn trong hu ht cc mn n ca ngi Vit. Ngoi ra cn c cc loi nc chm nhtng bn,x du(lm t u nnh). Bt nc mm dng chung trn mm cm, t xa n nay lm khu v m hn, mn n c hng v c trng hn v biu th tnh cng ng gn b ca ngi Vit.

u im hi ha ca m thc Vit cn n t t tng truyn thng m dng cn bng. Vi m i din cho ci ti tm, mm mi, th ng, cn dng l ti sng, cng rn, ch ng, trit l ny cho rng mi s trn i u c m c dng, v hai yu t lun ha quyn vi nhau lm nn bn cht tn ti ca th gii. n ung cng khng nm ngoi nguyn l ny. Mt mn n hay mt mm cm ca ngi Vit cha ng trong mnh nhng gi tr trit hc su sc vi m dng phi trin v ng hnh tng sinh hai nguyn tc kt hp trong nu nng nhm t n v p hi ha theo ng tiu chun m hc ca ngi Vit.

C th, mt mn n phi cha ng c hai trng thi m dng cho cn bng. Nguyn liu chnh c tnh lnh (m) nh trng vt ln phi i cng vi rau thm c tnh nng (dng) nh rau rm, tht vt mang tnh lnh (m) phi c gng mang tnh nng (dng) mi ngon. Trn bnh din rng hn l mm cm hng ngy, quy tc m dng ny cng th hin r nt: mn kho, rn, hoc nng mang v mn, kt cu st, kh (dng) c mn canh rau thanh mt, dng nc lng (m) cn bng li.

Trng vt ln i su mt cht na vo nguyn tc phi trin nguyn liu v phng thc nu nng ca ngi Vit, ta s bt ng khi bit n lut tng sinh Ng hnh kh nghim ngt trong nu n. Ng hnh sinh ra t m Dng, i din cho 5 trng thi lun phin thay i ca v tr: Kim Mc Thy Ha Th. Tng cp yu t trong Ng hnh nu kt hp ng s tng sinh h tr v nng ln nhau, tri li s gy ra tng khc trit tiu ln nhau. Trong nu n, ngi Vit rt ch trng n vic la chn tng cp nguyn liu v gia v thch hp sao cho t n trng thi Ng hnh tng sinh, a hng v v tc dng b dng ca mn n n gi tr cao nht ca n.

Mn ngon ca ngi Vit i khi cn l s tng ha c 5 yu t ca tri t, va truyn ti trn vn mi sc phong ph ca hng v t nhin, va cn bng gi tr dinh dng trong c th. V d nh bnh chng mt loi bnh khng th thiu trong ngy Tt ca ngi Vit.

D khng mang nhng yu t ho nhong, sang trng hoc qu c o k th, nhng m thc Vit Nam vn ghi im nh v ngon hi ha ca nhng iu gin d. n cha trong mnh nhng gi tr trit hc su sc mang m tinh thn Chu, mn n Vit ngy nay vn lun l la chn thch hp nht cho chng ta dn tc vi tnh cch ngn i vn lun qu trng ci ha hp, bnh n gia con ngi v thin nhin

PHN II: VN HA M THC CA 3 MIN Lnh th Vit Nam c chia ra ba min r rt lBc,Trung,Nam. Chnh cc c im va l,vn ha,dn tc,kh hu quy nh nhng c im ring ca m thc tng vng - min. Mi min c mt nt, khu v c trng. iu gp phn lm m thc Vit Nam phong ph, a dng.

S tinh t trong m thc min Bc m thcmin Bcthng khng m cc v cay, bo, ngt bng cc vng khc, ch yu s dngnc mmlong,mm tm. S dng nhiu mn rau v cc loi thy sn nc ngt d kim nhtm,cua,c,trai,hnv.v. v nhn chung, do truyn thng xa xa c nn nng nghip ngho nn, m thc min Bc trc kia t thnh hnh cc mn n vi nguyn liu chnh l tht, c. Nhiu ngi nh gi caom thc H Nimt thi, cho rng n i din tiu biu nht ca tinh hoa m thc min Bc Vit Nam vi nhng mnph,bn thang,bn ch,bnh cun Thanh Trv.v. v gia v c sc nh tinh duc cung, rauhng Lng

INCLUDEPICTURE "http://c0.f24.img.vnecdn.net/2013/05/10/pho-194902-1368290119_600x0.jpg" \* MERGEFORMATINET Ph b H Ni

Bn u mm tm Mn n min Bc khng ch ch trng vo nhng mn trong ngy l Tt, mt c trng na rt Bc b chnh l nhng mn qu bnh. y khng phi l nhng mn n no nhng n li em li cho ngi ta nhiu ho hc, c bit, n lu gi nhiu k nim p trong tui th ca mi ngi dn x Bc. Cc mn qu c trng: cc loi mt lm t su, m, kh, c rt, cm

Cm vng

Mt su

m mn n min Trung

nmin Trungvi tt c tnh cht c sc ca n th hin qua hng v ring bit, nhiu mn n cay v mn hn n min Bc v min Nam, mu sc c phi trn phong ph, rc r, thin v mu v nu sm. Cc tnh thnh min Trung nhHu, Nng,Bnh nhrt ni ting vimm tm chuav cc loimm ruc.

Mm tm

c bit, m thcHudo nh hng t phong cch m thchong gia, cho nn rt cu k trong ch bin v trnh by. Mt mt khc, do a phng khng c nhiu sn vt m m thc hong gia li i hi s lng ln mn, nn mi loi nguyn liu u c ch bin rt a dng vi trong nhiu mn khc nhau.

Bn b Hu Cc loi bnh Hu

Min Trung l thin ng ca cc loi hi sn vi mn va l, va ngon. Ngi ngm hong hn trn bin, nhm nhi nhng con c nng bn cnh ngi thn v bn b l mt tri nghim tht th v m du khch s c tri qua khi n y.

Nt m thc a dng ca min Nam m thc min Nam, l ni chu nh hng nhiu ca m thcTrung Quc,Campuchia,Thi Lan, c c im l thng cho thmngv hay s dng sa da (nc ct v nc do ca da). Nn m thc ny cng sn sinh ra v s loimmkh (nh mm c sc, mm b hc, mm ba kha v.v.). m thc min Nam cng dng nhiu hi sn nc mn v nc l hn min Bc (cc loi c, tm, cua, c bin), v rt c bit vi nhng mn n dn d, c th ca mt thi i m ci, hin nay nhiu khi tr thnh c sn:chut ngkha nc da,ungda, ung t hoc ung ch l,c lc nng truiv.v.

Cm Tm

C lc nng trui

Lu mm min Ty

H tiu Nam Vang Mn n ca ngi min Nam n gin, khng cu k nh chnh con ngi ni y l tht th, gin d. Min Nam mn n a dng, bin ha khn lng vi v ngt, cay, bo do s dng nc da. Cc mn n c trng s dng ngt nhiu: bnh (bnh xo, bnh tt, bnh in, bnh men, bnh t, bnh b), ch (ch kim, ch chui.) u s dng nc da hay cm da tng v bo, v ngt.

Bnh Xo

Bnh tt Cn Th

Ch c im mn n tng min tuy khc nhau, nhng vn c nhng im tng ng, th hin qua c cu ba n, nguyn tc ch bin nh nc dng, nc mm, gia v hn hp, rau phong ph, cc loi nc chm ch bin a dng ph hp vi mn n. V vy, khng ch ngi Vit m nhiu ngi nc ngoi u rt yu thch vn ha m thc ca t nc hnh ch S.

PHN III: M THC VIT NAMTRN TH GII Theo bc chn ca ngi Vit n khp th gii, m thc Vit vi tt c nhng nt c sc ca n dn c bit ti nhiu cc nc khc nhHn Quc,Lo,Trung Qucv cc nc chu u c cng ng ngi Vit ng c. C th d dng tm thy cc tim n Vit Nam Hoa K,Canada,Php,c,Cng ho Sc,c,Ba LanvNga. Cc mn n thun Vit nhbnh m, ph, bn ch, bn thang, bnh a cua, gi cun, bnh kht,. Tuy nhin m thc Vit Nam ti cc nc trn th gii t nhiu lai tp vi m thc bn a, hoc gia gim, thay i ph hp hn vi khu v ca cng ng dn c khp th gii.

Bnh m

Bn Ch H Ni

Gi cun Si Gn

Bnh kht

Vn ha m thc Vit Nam l nt vn ha t nhin hnh thnh trong cuc sng. i vi ngi Vit, m thc Vit Nam khng ch l nt vn ha v vt cht m cn l vn ha v tinh thn. Qua m thc Vit Nam ngi ta c th hiu c nt vn ha th hin phm gi con ngi, trnh vn ha ca dn tc vi nhng o l, php tc, phong tc trong cch n ung ca ngi Vit.PAGE 15