ใบความรท 11 หนวยท 6วชา ทกษะสกรชอหนวย การจดการและการเลยงดสกรชอเรอง การจดการคลอดและดแลแมและลกหลงคลอด

สอนครงท 1จำานวนคาบรวม 33 คาบจำานวนคาบ 1 คาบ

จดประสงคเชงพฤตกรรม1. สามารถบอกลกษณะอาการใกล

คลอดของแมสกรได2. สามารถจดการแมสกรกอนคลอดได3. สามารถบอกอาการใกลคลอดของแม

สกรได4. สามารถรจกวธจดการคลอดและดแล

ลกสกรหลงคลอดได5. สามารถรจกวธแกปญหาการคลอด

ของแมสกรได

รายการสอน1. ระยะการอมทอง2. ลกษณะของแมสกร

ใกลกำาหนดคลอด3. การจดการแมสกรกอน

คลอด4. อาการใกลคลอดของ

แมสกร5. การจดการคลอดและ

ดแลลกสกรหลงคลอด6. การดแลแมสกรหลงค

ลอด7. ปญหาการคลอดและ

หลงคลอด

เนอหาสาระการคลอดและการดแลแมสกรในขณะคลอดจะเปนจดสำาคญจดหนง

ในการเพมผลผลต การจดเตรยมการคลอดของแมสกรอยางมประสทธภาพจะมผลใหลกสกรมความปลอดภยสง และลดการสญเสยลกสกร ในขณะคลอดได

1. ระยะอมทองของสกร (Gestation period)

โดยทวไปแลวการอมทองของสกรนบจากวนทไดรบการผสมครงแรก จนถงวน

คลอดจะมระยะเวลา 112-116 วน หรอ 114 วนโดยเฉลย ทงนขนอยกบพนธ การจดการขนาดของคอก และฤดกาล เปนตน

อยางไรกตามการกำาหนดคลอดนบเปนสงสำาคญ เพอจะไดมการวางแผนการ

จดการกบแมสกรกอนครบกำาหนดคลอด ในปจจบนนมวธการกำาหนดวนคลอดดวยเครองมอ ตาง ๆ เชน บรรทดกำาหนดการคลอด (Slide Rule) แตในทนขอแนะนำาตารางกำาหนดคลอด ดงแสดงในตาราง

ตารางแสดงวนผสมและวนคลอดของสกรทอมทอง 114 วน โดยเฉลย

วธใชตาราง- ชองแรกจะเปนวนทเราผสมพนธสกร สำาหรบวนคใหอานจากชอง

กลางระหวางวนท เชน วนท 2 จะอยระหวาง วนท 1-3- ชองทสองถงชองท 13 เปนวนทแมสกรคลอดลก

2.ลกษณะของแมสกรใกลกำาหนดคลอดการสงเกตการเปลยนแปลงของรางกายภายในระยะใกลครบกำาหนดคลอดไดโดย

สงเกตไดจากลกษณะดงตอไปน คอ2.1 ลกษณะเตานมทเรมขยายตวใหญขนในชวงระยะประมาณ

14 วน กอนคลอดจะเหนเตานมขยายเหนเปนราวไดชดเจนเพอเตรยมสรางนำานม

2.2 อวยวะเพศจะขยายตวใหญขนและบวมแดงเหนไดชดเจน ประมาณ 10 วน กอนครบกำาหนดคลอด

2.3 อวยวะเพศจะเรมเหยวและยบตวลงเลกนอย ประมาณ 3 วน กอนคลอด

3.การจดการแมสกรกอนคลอดเมอแมสกรใกลกำาหนดคลอด ควรปฏบต ดงน3.1 กอนครบกำาหนดคลอด ประมาณ 2 สปดาห ควรถาย

พยาธภายในใหกบแมสกร3.2 กอนครบกำาหนดคลอดประมาณ 5-7 วน อาบนำาทำาความ

สะอาดแมสกร กำาจดพยาธภายนอก3.3 ยายแมสกรเขาสคอกคลอด หลงจากอาบนำาทำาความ

สะอาดแมสกรแลว3.4 ลดอาหารทใหแมสกรกนลงเหลอ ครงหนงจากอาหารทให

กน และเพมอาหารทมเยอใยสงขนเพอปองกนไมใหแมสกรทองผก

4.อาการใกลคลอดของแมสกร

อาการใกลคลอดของแมสกรนนจะเปนขนตอนเตรยมการคลอด โดยแมสกรใกล

คลอดจะแสดงอาการทสงเกตเหนไดดงน4.1 แมสกรมอาการกระวนกระวาย ผดลกผดนง4.2 แมสกรบางตวไมคอยกนอาหาร4.3 ถายอจจาระและปสสาวะบอยๆ4.4 แมสกรจะกดคอกและใชขาหนาตะกยพนคอกเพอเตรยม

ทำารงคลอด4.5 แมสกรจะหายใจเรวและแรง อตราการหายใจปกตของ

สกร 25-30 ครงตอนาท เมอใกลคลอดอตราการหายใจเพมขนถง 80 ครง ตอนาท

4.6 เตานมขยายใหญและคบ เมอบบดจะมนำานมไหลออกมา ปกตแลวนำานมจะไหลออกมาไดเมอ 12-15 ชวโมงกอนคลอด ดงนน เมอบบดแลวมนำานมไหลแสดงวาแมสกรจะมการคลอดภายใน 24 ชวโมง

4.7 แมสกรมอณหภมของรางกายสงขน4.8 มนำาเมอกไหลออกจากชองคลอด ในระยะแรกนำาเมอกจะ

มลกษณะใส ตอมาจะมลกษณะเปนนำาเมอกเหนยว มเลอดและมลของลกสกรไหลปนออกมา แสดงวาถงนำาครำาแตกและนำาเมอกทไหลออกมาจะชวยชะโลมชองคลอดใหลน เพอสะดวกในการขบลกออกดวยเมอปากมดลกเรมเปด เพอเตรยมใหลกออนถกขบออกมาไดแมสกรจะเรมมอาการเบงเมอลกสกรตวแรกเรมเคลอนตวเขาสชองเชงกราน จะสงเกตเหนแมสกรเบงอยางรนแรง แมสกรจะยกหางขนเพอขบลกออก ในระยะนจะตองเฝาดอยางใกลชด เพอชวยในการคลอดของแมสกร

5. ขนตอนการคลอดขบวนการคลอดของแมสกรจะแบงเปน 3 ขนตอน คอ

5.1 ขนตอนเตรยมการคลอด (กอนคลอด) เปนระยะทแมสกรเตรยมตวทจะคลอด

ปากมดลกเรมขยายตวเพอใหลกสกรผานไดสะดวก และกลามเนอมดลกเรมมการบบตวเปนจงหวะ เพอบบใหลกเคลอนทออกไปทเชงกราน โดยสงเกตเหนอาการของแมสกรจะปวดทองกระวนกระวาย

5.2 ขนตอนการขบลกออน เปนระยะทลกสกรเรมเขาสชองเชงกราน แมสกรจะ

แสดงอาการเบงอยางรนแรง เพอขบใหลกออกมา ระยะเวลาทลกแตละตวออกจะหางกน 5-30 นาท รวมเวลาทใชในการขบลกออนทงหมด ประมาณ 2 ชวโมง ถง 3 ชวโมงครง ในบางตวอาจนานถง 5 ชวโมง

5.3 ขนตอนการขบรก แมสกรสวนใหญจะขบรกออกมาภายหลงจากขบลกออก

หมดแลว แตจะมแมสกรบางตวทขบรกออกมาทงทยงขบลกออนไมหมด ดงนน ผเลยงจงควรใหความสนในระหวางการขบรกดวย6. การจดการคลอดและดแลลกสกรหลงคลอด

6.1 การปฐมพยาบาลเมอลกสกรคลอด เมอลกถกขบออกมาพนชองคลอดแลว (ทาคลอดปกตของลกสกร คอ เอาหว (จมก) หรอขาหลงออกกอน) ใหใชผาแหงหรอฟางเชดเมอกบรเวณปากและจมกของลกสกรออกใหหมดโดยเรวเพอชวยใหลกสกรหายใจไดสะดวกขน ถาลกสกรทคลอดออกมาสายสะดอยงไมขาดไมควรรบดงใหขาดอยางรวดเรว เพราะจะทำาใหลกสกรเสยเลอดมาก หลงจากนนเชดตวลกสกรใหสะอาด โดยเชดจากหวไปหาง

ถาลกสกรทคลอดออกมามลกษณะเกรงตว หายใจไมสะดวก ใหรบดดเอาเสมหะออกจากปากและจมกของลกสกรโดยเรว และรบทำาการผายปอดใหลกสกรดวยการนวดทหนาอกลกสกร ตามจงหวะการเตนของหวใจ หรอใชผาเชดตวลกสกรอยางแรง ๆ พรอมกบเปาลมเปาปากและจมกเพอกระตนใหหวใจของลกสกรทำางานไดดขน

6.2 การตดสายสะดอ การตดสายสะดอ ควรใชดายเบอร 20 ผกสายสะดอลกสกร

โดยผกใหหางจากพนทอง 1-2 นว แลวใชมดหรอกรรไกรตดสายสะดอใหหางจากรอยผก ¼ นว และทาดวยทงเจอรไอโอดน

6.3 การตดเขยวหรอฟนนำานมลกสกรแรกเกดจะมเขยวทงหมด 4 ค (8 ซ) ใหทำาการตดเขยวทงหมดของลกสกรดวย

คมตดเขยวเพอปองกนไมใหลกสกรกดกนเอง หรอกดเตานมแม ทำาใหแมไมยอมใหกนนม ระวงการตดอยาตดใหเขยวหลงเหลออย หรออยาตดใหเหลอเปนปากฉลาม และอยาตดใหเหงอกเปนแผล เพราะจะทำาใหลกสกรเจบเหงอกและอกเสบ ทำาใหลกสกร ไมยอมดดนมได

6.4 การตดหางลกสกร ทำาการตดหางลกสกรดวยคมตดหาง หรอคมตดเขยว โดยการตดหางลกสกรออกไป 1/3 ของความยาวของหาง เมอตดเสรจทาดวยทงเจอรไอโอดน ทำาการตดหางลกสกรเพอปองกนไมใหสกรกดหางกน เมอเลยงในระยะสกรรน-ขน

6.5 การทำาเครองหมายบนตวสกรหลงจากตดสายสะดอตดเขยว ตดหางลกสกรแลว ตอกจะตดเบอรห หรออาจจะตด

ในวนรงขนกได แตเพอความสะดวกในการปฏบตควรทำาการตดในวนคลอดเลย ใหทำาเบอรลกสกรตวผกอน แลวทำาตวเมยตามหลง (ตองทราบโคตเบอรหเสยกอนแลวตดตามโคตนน) คมทใชตดควรคม

6.6 การบนทกการคลอด เมอแมสกรคลอดลกออกมาหมดแลว และไดปฏบตตามขอ

6.1-6.5 เรยบรอยแลว ทำาการจดบนทกการคลอดในบตรแมพนธ โดยลงบนทกวนทคลอด จำานวนลกแรกเกด ฯลฯ ตามแบบฟอรมของบตร

6.7 การใหความอบอนแกลกสกรลกสกรทคลอดใหม ๆ ยงไมสามารถปรบตวใหเขากบสภาพแวดลอมไดดงนนเราม

ความจำาเปนใหความอบอนแกลกสกรแรกคลอด โดยใชกระสอบ หรอฟางแหงปรองพนและใชหลอดไฟขนาด 100 วตต แขวนหางจากพนประมาณ 8-12 นว หรอใชมอองพออน ระยะเวลาในการกกลกสกรจะขนอยกบระดบอณหภมในคอกคลอดดวย

6.8 การหดใหลกสกรกนนำานมแม เมอลกสกรคลอดออกมา ควรปลอยใหลกสกรเขาไปกนนำานมจากแมสกรโดยเรว ปกตตามธรรมชาตแลว เมอลกสกรคลอดออกมา ลกสกรจะสามารถยนไดภายในไมกนาท และเดนไปหาเตานมแมโดยใชหวกระทงไปทบรเวณเตานม การหาเตานมของลกจะชวยกระตนใหแมสกรมการขยบทอง และมการหลงของฮอรโมน (Oxytocin) มากขน เพอใหนำานมไหล และเปนการเพมลมเบงใหกบแมสกรทำาใหการคลอดดำาเนนไปไดดวยด

นำานมของแมสกรในระยะคลอดจะมลกษณะขนและมสเหลอง เรยกวา นมนำา

เหลอง (Colostrum) ซงจะมคณคาทางอาหารสงและมภมตานทานอย ซงแมจะถายทอดภมตานทานนไปใหแกลกโดยผานทางนมนำาเหลอง นมนำาเหลองนจะมเพยง 36 ชวโมง หลงคลอดเทานน หลงจากนนกจะเปลยนเปนนำานมธรรมดา ดงนน เพอใหลกสกรไดรบประโยชนจากนมนำาเหลอง จงควรใหลกสกรแรกคลอดไดรบนมนำาเหลองภายใน 24 ชวโมง การหดใหลกสกรกนนมนำาเหลองในกรณตวทกนนมไมเปน โดยการบบนำานมใหออกมาทหวนม แลวจบลกสกรใหคาบทหวนมนน

6.9 การยายฝากลกสกร การยายฝากลกสกร และการจดขนาดครอกใหเหมาะสมกบ

ความสามารถในการเลยงลกของแมสกรโดยทวไปเราจะยายฝากกตอเมอ แมใหลกมากเกนไป แมสกรเปน M.M.A หลงคลอด แมสกรปวย ในระยะทายของการอมทองเมอคลอดแลวสขภาพออนแอ หรอแมสกรตายหลงคลอดหรอแมสกรกดลกและไมยอมเลยงลก เปนตน การนำาลกสกรไปฝากใหแมสกรตวใดเลยง และจำานวนเทาใดนน จะขนอยกบจำานวนเตานมของแมสกร และอายของลกสกร ไมควรฝากลกกบแมสกรทคลอดหางกนเกน 2 วน ขนไป

6.10 การปองกนโรคทองรวงในลกสกร ปญหาทผเลยงสกรประสบบอยทสด คอ ลกสกรหลงคลอดจะ

เปนโรคทองรวง ซงทำาความเสยหายใหกบลกสกรมาก ถาลกสกรไมตายกจะแคระแกรนเจรญเตบโตชา ดงนน หลงจากลกสกรคลอดออกมา และจดการในขอ 6.1-6.5 เสรจแลว ใหใชยาพวก Chlotetracycline หรอ Aureomycin ซงมชอการคาหลายชนด เชน Aureomycin , pigdoser , Fharmocin หรอสกรซน เปนตน โดยบบยาเขาปากใหลกสกรตวละ 1 Dose กสามารถชวยปองกนโรคทองรวงใหกบลกสกรหลงคลอดได

6.11 การใหนำาแกลกสกร การใหนำาแกลกสกรในระยะนเปนเรองสำาคญมาก ลกสกรทก

ตวควรไดรบนำาทสะอาดและปลอดโรค รางนำาทใสใหลกกนกควรจะทำาความสะอาดบอยครงตอวน รางนำาควรหาปองกนไมใหลกสกรลงไปถายอจจาระ หรอปสสาวะได การใหนำาแกลกสกรในระยะนจะขาดไมได ถาขาดจะทำาใหลกสกรแคระแกรนได ดงนน เราควรจดนำาใหกบลกสกรวนแรกของการคลอด

6.12 การปองกนโรคโลหตจาง ลกสกรมกจะเปนโรคโลหตจาง ถาหากเลยงแมและลกอยใน

คอกซงเปนพนซเมนต ดงนน เพอปองกนไมใหลกสกรเปนโรคชนดนควรทำาการฉดธาตเหลกใหกบลกสกรทกตว ๆ ละ 1-2 ซ.ซ. หลงจากคลอด 1-3 วน และถาจะใหได ผลดควรฉดซำาอกโดยใหหางจากครงแรกประมาณ 5-7 วน (ถาฉด 2 ครง ใหฉดครงละ 1 ซ.ซ.)

6.13 การใหอาหารเสรมแกลกสกร นำานม จะเปนอาหารทสำาคญมากตอลกสกร การใหอาหารลก

สกรกนเปนการเสรมเพมคณคาทางอาหารใหแกลกสกร และจะชวยกระตนใหลกสกรสรางนำายอยตาง ๆ ไดดขน ถาไมมการใหอาหารเสรมลกสกรยงไมสามารถยอยอาหารของแมไดอยางสมบรณ จะทำาใหลกสกรขไหล อาหารทเสรมใหลกสกรนนจะเปนอาหารทมหางนมเปนองคประกอบดวย เรยกวา Creep feed หรอทวๆ ไป เรยกวา อาหารหมออน โดยจะเรมใหเมอลกสกรอาย 7-10 วน

วธการฝกใหลกสกรกนอาหาร โดยเมอวางรางอาหารลงในคอกแลว ใหโรยอาหารหมออน เพยงเลกนอยกอน ควรยดหลกใหนอย ๆ แตบอยครง เพอใหอาหารมความใหม และมกลนหอมอยเสมอ จะชวย

กระตนใหลกสกรกนอาหารเรวขน เมอลกสกรกนอาหารไดมากขน จงคอย ๆ เพมอาหารใหเพยงพอกบความตองการของลกสกร ถงอาหารทเปดใชเมอใหอาหารเสรจแลว ควรพบปดถง เพอรกษากลนหอมของอาหรไว

6.14 การตอนลกสกรการตอนลกสกรจะนยมตอนเฉาะลกสกรเพศผเทานน และควรตอน

เมอลกสกรอาย 1-2 สปดาห ลกสกรทจะตอนตองมสขภาพแขงแรง แตในปจจบนนมฟารมบางแหงการทำาการตอนลกสกรเมออาย 1-2 วน เพราะการตอนเมออาย ขนาดนลกสกรจะเสยเลอดนอยมความเครยดนอยกวาลกสกรทอายมากแตการตอนเมอลกสกรอาย 1-2 วนน กระทำาไดเมอลกสกรมนำาหนกแรกเกดไมตำากวา 1 กโลกรม

6.15 การหยานมลกสกรอายหยานมปกตของลกสกรคอ 56 วน แตในปจจบนนไดมการ

พฒนาการเลยงสกรมากขน มการฝกใหลกสกรกนอาหารไดเรวขน เราจงสามารถหยานมกอนกำาหนด (Eary Weaning) ได ซงจะนยมหยาเมอลกสกรอายประมาณ 21-35 วน (28 วนโดยเฉลย) การหยานมกอนกำาหนดนจะเรวหรอชาขนอยกบ

1. อายของลกสกร การหยานมเมอลกสกรอายนอยกวา 21 วน จะทำาใหมอตรา

การสญเสยลกสกรหลงหยานมสงกวาการหยานม เมอลกสกรอายมากกวา 21 วน

2. สขภาพของลก ไมควรหยานมในขณะทลกสกรปวย หรอออนแอ

3. ความสามารถในการกนอาหารของลกสกร ควรทำาการหยานมเมอสกร

สามารถกนอาหารไดเกงแลว

4. นำาหนกของลกสกร ไมควรหยานมลกสกรทมนำาหนกนอยกวา 4-5 กโลกรม

5. สขภาพของแมสกร ถาพบวาแมสกรมสภาพทรดโทรม เนองจากการเลยงลก

ควรทำาการหยานมใหเรวขน แตยงคงใหอยในชวง 21-35 วนวธการหยานมลกสกรโดยทวไปเราจะทำาในตอนเยน เพอไมใหแมและ

ลกสกรเครยดมากเกนไป โดยกอนหยานม 2-3 วน ควรลดปรมาณอาหารแมสกรใหเหลอเพยง 2-2.5 กโลกรม เพอนำาไปใชในการดำารงชวตของแมสกรเทานน จะชวยลดการสรางนำานมและยงชวยปองกนการเกดเตานมอกเสบหลงหยานมได ในตอนเยนวนหยานมงดใหอาหารแมสกรใหเพยงนำาสะอาดเทานน แลวยายแมสกรออกจากคอกคลอด ปลอยลกสกรใหอยในคอกคลอดตอไปอก 3-5 วน เพอชวยลดความเครยดของลกสกรหลงจากนนจงยายลกสกรไปสคอกอนบาล และในระยะนควรใหหญากบแมสกรมาก ๆ เพอไมใหเกดความเครยดเชาวนรงขนใหอาหารแม 2.-2.5 กโลกรม ไปอก 2 วน จนเหนแมสกรเตานมยบลงแลว จงเรมใหอาหารเพมขน (Flushing) เพอเตรยมผสมเมอแมสกรเปนสดตอไป

6.16 การจดการลกสกรในคอกอนบาล กอนยายลกสกรมาสคอกอนบาล ควรมการทำาความสะอาด

คอกดวยนำาสะอาด แลวพนยาฆาเชอและพกคอกไว จดเตรยมนำาสะอาดผสมยาปฏชวนะใหลกสกรกน 2-3 วน เพอชวยลดความเครยดจากการเคลอนยาย ควรทำาการเคลอนยายลกสกรในชวงทมอากาศเยนๆ เชน เวลาเชา หรอเวลาเยน หลงจากยายลกสกรไปอยในคอกอนบาลแลว ควรคดขนาดของลกสกรใหมขนาดใกลเคยงกนอยในคอกเดยวกน ขนาดคอกทเหมาะสมควรเลยง 10-20 ตวตอคอก หมนเดนตรวจดสขภาพของลก

สกรในคอกอนบาลทกวน คอกอนบาลควรมลกษณะทลกสกรอยไดอยางสบาย ไมรอนจด หนาวจด หรอมลมโกรก

อาหารทใหลกสกรในเลาอนบาล จะใหอาหารลกหมออนทมโปรตน 20-22 เปอรเซนตไปกอน จนกวาลกสกรจะมขนาด 15 กโลกรมขนไป จงคอยเปลยนเปนอาหารสกรเลกมโปรตน 18 เปอรเซนต การเปลยนจะตองคอย ๆ เปลยนโดยเอาอาหารเกาผสมกบอาหารใหม คอย ๆ ลดอาหารเกาเพมอาหารใหมมากขนเรอย ๆ จนในทสดเหลอเปนอาหารใหมทงหมด

เมอลกสกรอาย 6 สปดาห ควรฉดวคซนใหแกลกสกร และกอนทำาวคซนประมาณ 1 สปดาห ควรทำาการถายพยาธใหแกลกสกรกอน หลงจากนนจงทำาการฉดวคซนใหกบลกสกร วคซนทใชในระยะนจะม 2 ชนด คอ วคซนปองกนโรคอหวาตสกร และวคซนปองกนโรคปากและเทาเป อย ควรฉดวคซนปองกนโรคอหวาตกอน หลงจากนนประมาณ 1-2 สปดาห จงฉดวคซนปองกนโรคปากและเทาเป อย7.การดแลแมสกรหลงคลอด

ควรมการดแลเอาใจใสตอแมสกรหลงคลอด 2 ดานใหญ คอ7.1 ดานสขภาพของแมสกรหลงคลอด

หลงแมสกรคลอดควรตรวจสขภาพแมสกร ถาพบวาแมสกรมไขสงและไมกนอาหาร

ควรใชยาปฏชวนะ เชน เพนสเตรป (Penstrep) กานามยซน (Kanamycin) ฯลฯ ฉดเขากลามเนอใหแกแมสกรตามขนาดบงใชขางขวด หรอในบางฟารมจะมการทำาโปรแกรมฉดยาปฏชวนะใหกบแมสกรหลงคลอด ซงจะชวยใหแมสกรฟ นตวหลงคลอดไดเรวขน และยาปฏชวนะนจะสงผานจากแมไปสลกทางนำานม จะชวยใหลกสกรแขงแรงและมอตราการเลยงรอดสงขน

7.2 ดานการใหอาหารแมสกรหลงคลอดอาหารทใหแกแมสกรหลงคลอด ควรเปนอาหารทมคณภาพดม

โปรตน 14-16 เปอรเซนต และมระดบของแคลเซยมและฟอสฟอรสเพยงพอกบความตองการของแมสกรดวย ความตองการอาหารของแมสกรขณะเลยงลกจะมากหรอนอยเพยงใดขนอยกบ

1. อายและสขภาพของแมสกร แมสกรทมรางกายผอมจะตองการอาหารมาก2. จำานวนลกสกร ถาสกรมขนาดครอกใหญแมสกรตองการ

อาหารมากกวาขนาดครอกเลก

3. ความสามารถในการกนอาหารของแมสกร ถาแมสกรกนอาหารนอย อาหารท

ควรใหควรมคณคาทางอาหารสงกวา แมสกรทกนอาหารไดมากในแมสกรบางตวอาจพบลกษณะทองผกหลงคลอด ซงจะทำาใหแมสกรมใชและนำามนลด

ควรใหรำาขาวออน (รำาสด) ผสมนำาใหแมสกรกนเพอชวยระบายทองผกควรผสมนำามนละหง 1 ถวยลงในอาหารแมสกร8. ปญหาการคลอดและหลงคลอด ปญหาทมกเกดขนในขณะทแมสกรหรอสกรสาวมการคลอดและหลงคลอดนนพอ จำาแนกได ดงน

8.1 ปญหาแมสกรไมมลมเบง มกพบในแมสกรทมอายมาก โดยแมสกรจะขบลกออกมา

สวนหนงแลวและนอนเฉยไมแสดงอาการเบง หรออาหารอนใดทจะพยายามคลอดตอไปโดยการทง ระยะเวลานานเกนกวา 45 นาท ในฤดรอน หรอ 1 ชวโมงในฤดหนาว ปกตแลวการคลอดลกแตละตวไมควรทงระยะ

หางเกดกวา 30 นาท ระยะเวลาทหางกนนานจะใหลกสกรมโอกาสตายแรกเกดไดมากขน หรอในบางครงพบลกษณะแมสกรมอาการเบงคลายคลอด แตไมสามารถขบลกออกมาได เมอพบลกษณะนอาจแกไขไดโดยการฉดยาลมเบง (Eebolic) เชน ออกซโตซน (Oxytocin) ฉดเขากลามเนอบรเวณคอในปรมาณ 2 ซ.ซ. ภายหลงการฉดยานแลวแมสกรยงไมมการคลอดลกออกมาใน 15 นาท และไดตรวจเชคแนนอนแลววาไมมลกขวางอยอาจใหยาลมเบงไดอก 2 ซ.ซ. (ไมควรใหเกน 4 ซ.ซ. ตอการคลอด 1 ครง) การใชยาลมเบงไมควรใชในกรณทแมสกรยงไมคลอดลกออกมาเลย

8.2 ปญหาแมสกรคลอดไมออก ในบางครงจะพบลกษณะของแมสกรมอาการเบงเพอจะคลอดแตไมสามารถขบลกออกมาไดแมสกรบางตวจะมอาการเบงอยางรนแรงตดตอกนและเหนอยหอบ ถาปลอยทงไวอาจเปนอนตรายตอแมและลกสกรได สาเหตของการคลอดไมออกอาจมไดหลายประการ คอ

1. แมสกรมจำานวนลกในมดลกมาก (Large litter size) นำาหนกของลกถวง

มดลกใหหอยตำาลงมา ปากมดลกจะถกดงพาดอยกบเชงกรานปดชองคลอดไว เมอแมสกรเบงลกสกรจะไมสามารถผานชองคลอดออกมาได

2. ลกษณะลกสกรคลอดทาผดปกต จะพบลกษณะแมสกรเบงอยางแรง แตไมม

ลกออกมา3. ลกษณะลกสกรมขนาดใหญเกนไป4. ชองเชงกรานของแมสกรแคบ หรอหกทำาใหไมสามารถขบ

ลกออกมาได5. ปกมดลกขางใดหนงปด จะปดกนลกในปกมดลกขางนน

ทำาใหขบออกมาไมได

การคลอดไมออกเกดจากสาเหตใดนนจะทราบไดโดยการลวงตรวจสอบด ซงถาพบวาการ

คลอดไมออกเกดจากลกอยในทาผดปกต กใหจดทาของลกใหเอาหวหรอขาหลงออกแลวคอย ๆ ชวงดงออกมา แตถาพบวาลกสกรมขนาดใหญเกนไป ชองเชงกรานแคบไมสามารถใหลกสกรผานออกมาไดหรอปกมดลกบด อาจแกไขไดโดยการผาตด

กอนทำาการลวง จะตองทำาความสะอาดบรเวณบนทายและอวยวะเพศของแมสกรดวยนำา

สะอาดฟอกสบแลวลางออกใหเกลยง แลวราดดวยนำายาฆาเชอโรคทเจอจางตามสดสวนทกำาหนดไวในฉลาก ผทจะลวงจะตองถอดเครองประดบทใสอยในมอขางทจะใชลวงออก ตดเลบใหสน สวมถงมอทยาวถงรกแร (ถาไมมอาจไมตองใชกได) ลางมอใหสะอาดดวยสบ นำาสะอาดและยาฆาเชอโรคชโลมมอขางทจะลวงดวยนำามนพาราฟนหรอสบเพอชวยการหลอลนในขณะลาง จากนนคอยๆ สอดมอเขาไปในชองคลอดอยางชา ๆ ซงแมสกรจะเรมมการบบรดและขบไลมอออกไมควรสวนมอตานทานแรงบบรดน แตควรคอย ๆ ดนมอสวนเขาไป เมอการบบรดตวของแมสกรผอนคลายลง ความลกของการลวงจะขนอยกบตำาแหนงทพบตวลกสกร เมอพบตวลกสกรแลวใหตรวจสอบดวาลกสกรอยใน ลกษณะใด ถาอยในลกษณะทาคลอดผดปกตกจดอยในทาปกต แลวจบลกสกรดงออกมาอยาง ชา ๆ ตามจงหวะการเบงของแมสกร

ภายหลงจากการลวง เมอแมสกรขบรกออกหมดแลว ควรเหนบชองคลอดดวยยา

เหนบชองคลอด เชน ยโตซล (Utocyl) 8.3 กรณแมสกรรกคาง มกพบในแมสกรทมอายมาก หรอใหลกจำานวนมากตอครอก

เมอคลอดลกหมดแลวแมสกรหมดแรงเบง จงไมสามารถขบรกออกมาหรอขบรกออกมาไดบางสวน แตยงมบางสวนคางอยในมดลก ซงโดยปกตแลวหลงจากขบลกออกหมดแลวรกควรถกขบออกมาภายใน 24 ชวโมง ถารกคางควรรบแกไขโดยการฉด Oxytocin ใหแกแมสกร ชวยขบรกทคางออกมา และควรฉดยาปฏชวนะใหกบแมสกรดวยเพอชวยใหแมสกรแขงแรงและลดการเกด M.M.A. ได

8.4 ปญหาแมสกรกดลกและไมยอมใหลกกนนมพบในแมสกรสาว อาจเกดจากแมสกรมความหวาดระแวง เมอเกดความเครยด

เนองจากความเจบปวดในขณะคลอด และตนกลวจงทำาใหแมสกรสาวมอารมณหงดหงดไมยอมใหลกกนนม และทำารายลกตวเอง อาจแกไขไดโดยในชวงการคลอดระยะแรกควรแยกลกสกรออกมากอนอยาปลอยใหลกไปรบกวนแม เมอแมสกรคลอดหมดแลวจงเอาลกเขาไปกนนมแม ถาพบวาแมสกรยงไมยอมรบลกสกรใหฉดยาประเภทกลอมประสาทใหกบแมสกร เพอใหแมสกรมอารมณสงบลง แลวจงคอยปลอยใหลกสกรเขาไปกนนม ถาแมสกรยงไมยอมกแยกลกสกรไปฝากแมตวอนเลยง สวนแมสกรตวนนคดทงไป

แบบฝกหด/คำาถาม/ปญหา1. ปกตแมสกรจะมระยะการอมทองนานเทาใด และปจจยทมอทธพล

ตอระยะอมทองของแมสกรมอะไรบาง2. การคลอดในแมสกรมกขนตอน อะไรบาง3. ลกษณะอาการใกลครบกำาหนดคลอดของแมสกรเปนอยางไร4. อาการใกลคลอดในแมสกรมลกษณะอาการอยางไรบาง

5. การจดการการคลอดและดแลลกหลงคลอดมขอปฏบตอยางไรบาง

6. การดแลแมสกรหลงคลอด เราควรดแลเรองอะไรบาง7. ปญหาทพบในระหวางแมสกรคลอด และหลงคลอดมอะไรบาง

แนวทางแกปญหานนๆ ไดอยางไร