Upload
others
View
29
Download
0
Embed Size (px)
Citation preview
yen�
öğrenme-öğretme
yaklaşımları ve
uygulama örnekler�ed�törler
gülay ek�c�
meral güven
Editörler
Gülay EKİCİ
Meral GÜVEN
ISBN 978-605-364-640-2
(0312-384 34 35)
ÖN SÖZ
Değerli Okuyucular,
Bilindiği gibi, içinde bulunduğumuz yirmibirinci yüzyılda bilim ve teknoloji başta olmak üzere tüm alanlarda sürekli değişme ve yenileşme gerçekleşmektedir. Son yıllarda bu değişme ve yenileşme ile birlikte en çok üzerinde durulan kavramlardan birisi de “bil-gi toplumu” olmuştur. Bireylerin bilgi toplumuna ayak uydurabilmeleri için araştırma yapabilmesi, sorun çözebilmesi, yaratıcı bilgiyi kullanabilmesi, yansıtıcı düşünme, eleşti-rel düşünme gibi farklı düşünme yollarını bilip uygulayabilmesi gereklidir. Bu niteliklere ulaşılmasında öğrenme –öğretme süreçlerinin önemli yeri bulunmaktadır. Öğrenme- öğretme süreçlerinde ne ölçüde yeni ve özgün öğrenme yaklaşımları ile donatılırsa nite-liksel gelişime yaklaşılması kolaylaşacaktır.
Öğrenme-öğretme sürecine yönelik en son yenilikleri ele almaya çalışılan Yeni Öğrenme-Öğretme Yaklaşımları ve Uygulama Örnekleri kitabı içerisinde toplam 17 bölüm bulunmaktadır. Bu bölümlerde; felsefe ve eğitim arasındaki ilişkiden, birey-sel farklılıklardan, allestorik öğrenmeden, argümantasyon tabanlı öğrenme-öğretme yaklaşımından, basamaklı öğretimden, beyin temelli öğrenme sürecinden, ders dışı öğretme- öğrenme yaklaşımlarından, dönüşümsel öğrenme sürecinden, duygusal zekadan, düşünme becerilerinden, harmanlanmış öğrenme yaklaşımından, kuan-tum öğrenmeden, modüler öğrenme- öğretme yaklaşımından, modelle öğrenmeden, planlanmış davranış modelinden, performansa dayalı öğretim yaklaşımından ve ya-pısalcı yaklaşımdan söz edilmiştir. Kitapta yer alan her bölümde uygulama sürecini desteklemeye yönelik bilgilerin sunulmasına ve ders planı örneklerine yer verilmesine çalışılmıştır. Ancak unutulmamalıdır ki; bu kitapta yer alan her bölümle ilgili onlarca kitabın olduğundan dolayı, burada sadece konunun ana noktaları okuyucuya düzenli bir şekilde sunulmaya çalışılmıştır.
Editörler olarak aramızdaki uyumlu ve özverili çalışmayı gerektiren uzun bir sü-reç sonunda ortaya çıkan bu kitabın hazırlanmasında emeği geçen tüm yazarlarımıza teşekkür ediyoruz ve çalışmalarında başarılar diliyoruz. Ayrıca kitabın ortaya çıkma-sının her aşamasında bizlere pozitif destek sağlayan Pegem Akademi Yayıncılığa’da özellikle teşekkür etmek istiyoruz.
Yeni Öğrenme-Öğretme Yaklaşımları ve Uygulama Örnekleri kitabının eğitim dün-yasında gerek lisans programlarında öğrenim gören öğrencilere, gerek lisansüstü öğ-renim gören öğrencilere gerekse alanda çalışan öğretmenlere ve akademisyenlere kay-nak olacağını umut ediyoruz. Sizlerden gelecek olan yapıcı dönütlerle kitabımızın her geçen gün daha yeni çağdaş öğrenme-öğretme yaklaşımlarını içererek sunulabilmesi dileklerimizle……..
“Bir şey öğrenmek o konuda daha bilge olmak demektir.”
Socrates
Editörler
Gülay EKİCİ
Meral GÜVEN
Ekim 2013
Ön Söz ......................................................................................................................................v
İçindekiler ................................................................................................................................2
Kazanımlar .............................................................................................................................3
Örnek Olay ..............................................................................................................................3
Anahtar Kavramlar.................................................................................................................4
Giriş ..........................................................................................................................................5
Felsefe ve Eğitimin İlişkisi .....................................................................................................5
Felsefe ................................................................................................................................5
Eğitim .................................................................................................................................9
Felsefe ve Eğitim Arasındaki İlişki ...............................................................................11
Bilgi ........................................................................................................................................12
Bilgi Kavramı ..................................................................................................................12
Bilginin Kaynağı ............................................................................................................18
Bilgi Türleri ....................................................................................................................21
Öğrenme ...............................................................................................................................27
Bilen ve Bilinen ...............................................................................................................27
Algılama, Anlam Oluşturma ve Öğrenme ........................................................................30
Özet ........................................................................................................................................32
Konuyla İlgili Araştırmalar .................................................................................................35
Yurt İçinde Yapılmış Araştırmalar ...............................................................................35
Yurt Dışında Yapılmış Araştırmalar ............................................................................35
Yararlanılan Kaynaklar ........................................................................................................36
Prof. Dr. Kıymet SELVİ........................................................................................................38
xii
İçindekiler ..............................................................................................................................40
Kazanımlar ............................................................................................................................40
Örnek Olay ............................................................................................................................41
Anahtar Kavramlar...............................................................................................................42
Giriş ........................................................................................................................................42
Bireysel Farklılık Nedir? ......................................................................................................43
Eğitim-Öğretimde Bireysel Farklılıklar .............................................................................44
Öğrenmede Bireysel Farklılıklar.........................................................................................46
Sınıfta Bireysel Farklılıklar ve Öğretmenin Görevleri .....................................................48
Bireysel Farklılıkların Belirlenmesi ....................................................................................53
Eğitim-Öğretimde Bireysel Farklılığın Önemini
Vurgulayan Çağdaş Uygulamalar .......................................................................................55
Öğrenme Stiline Dayalı Eğitim-Öğretim ...................................................................55
Çoklu Zekâ Kuramına Dayalı Eğitim-Öğretim .........................................................60
Bireysel Farklılığın Eğitim Programlarına Yansımaları...................................................63
Özet ........................................................................................................................................65
Konuyla İlgili Yapılmış Araştırmalar .................................................................................66
Yurt İçinde Yapılmış Araştırmalar ...............................................................................66
Yurt Dışında Yapılmış Araştırmalar ............................................................................66
Biyoloji Alanından Ders Planı Örnekleri ..........................................................................67
Gregorc Öğrenme Stili Modeline Göre Hazırlanmış Ders Planı Örneği ................67
Çoklu Zeka Kuramına Göre Hazırlanmış Ders Planı Örneği ..................................74
Yararlanılan Kaynaklar ........................................................................................................77
Yrd. Doç. Dr. Hakan KURT ................................................................................................82
Doç. Dr. Gülay EKİCİ ..........................................................................................................82
xiii
İçindekiler ..............................................................................................................................84
Kazanımlar ............................................................................................................................85
Anahtar Kavramlar...............................................................................................................85
Örnek Olay ............................................................................................................................85
Giriş ........................................................................................................................................86
Açıklama ................................................................................................................................87
Neden Açıklama Yapıyoruz? .........................................................................................89
Modeller ................................................................................................................................90
Tanımlar ..........................................................................................................................92
Model, Teori ve Kavram ................................................................................................94
Analoji, Metafor ve Modeller ........................................................................................95
Modellerin Amaçları ve Kullanım Alanları ................................................................95
Fen Eğitiminde Modellerin Yeri ve Önemi .................................................................96
Kullanım Süresine ve Toplumu Bilgilendirme Durumuna Göre Modeller ............97
Öğretim modelleri .........................................................................................................99
Öğretimde model kullanımında dikkat edilmesi gereken noktalar ..................... 102
Fen Sınıflarında Yeni Modellerin Oluşturulması .................................................... 108
Özet ..................................................................................................................................... 109
Konuyla İlgili Yapılmış Araştırmalar .............................................................................. 110
Yurt İçinde Yapılmış Araştırmalar ............................................................................ 110
Yurt Dışında Yapılmış Araştırmalar ......................................................................... 110
Günlük Ders Planı Örneği ............................................................................................... 111
Yararlanılan Kaynaklar ..................................................................................................... 113
Dr. Yasemin GÖDEK ........................................................................................................ 118
xiv
İçindekiler ........................................................................................................................... 120
Kazanımlar ......................................................................................................................... 120
Örnek Olay ......................................................................................................................... 121
Anahtar Kavramlar............................................................................................................ 122
Giriş ..................................................................................................................................... 122
Öğrenme Kuramları ve Allosterik Öğrenme Modeli ................................................... 124
Öğretim Biçimleri, Bilimsel Düşünme Biçimleri ve Allosterik Öğrenme ................. 125
Yapılandırmacı Yaklaşımlar ve Allosterik Öğrenme .................................................... 126
Allosterik Öğrenme Modeli ............................................................................................ 126
Allosterik Öğrenme Modelinin İşleyişi .................................................................... 129
Allosterik Öğrenme Modelinin Ana Değişkenleri ................................................. 130
Zihinsel Tasarım (Conception) ................................................................................. 131
Zihinsel Tasarımların Dönüşümü ............................................................................. 133
Öğretim Çevresi .......................................................................................................... 134
AÖM’nin Eğitime Yansımaları ......................................................................................... 138
Özet ..................................................................................................................................... 139
Konuyla İlgili Yapılmış Araştırmalar .............................................................................. 140
Yurt İçinde Yapılmış Araştırmalar ............................................................................ 140
Yurt Dışında Yapılmış Araştırmalar ......................................................................... 140
Allosterik Öğrenme Modelinin Sınıf Ortamında Uygulanması ................................. 141
Yararlanılan Kaynaklar ..................................................................................................... 154
Yrd. Doç. Dr. Eriman TOPBAŞ ....................................................................................... 156
xv
İçindekiler ........................................................................................................................... 158
Kazanımlar ......................................................................................................................... 159
Örnek Olay ........................................................................................................................ 159
Anahtar Kavramlar............................................................................................................ 161
Giriş ..................................................................................................................................... 161
Argüman ve Argümantasyon .......................................................................................... 161
Argümantasyon Modelinin Tarihsel Gelişimi ............................................................... 164
Aristo’nun Argüman Modeli...................................................................................... 164
Descartes’in Analitik Modeli ................................................................................... 166
Crawshay-Williams’ın Öznelcilik Modeli ................................................................ 167
Toulmin’in Argüman Modeli .................................................................................... 168
Perelman & Olbrechts-Tyteca’nın Yeni Retorik Modeli ....................................... 171
İnformal Mantık Felsefesi (Tümevarım) .................................................................. 172
Argümantasyon Modelinin Eğitime Yansımaları .......................................................... 174
Argümantasyona Dayalı Öğrenme Öğretme Yaklaşımının Sınıf İçi Uygulamaları ..... 177
Eğitimde Argümantasyon Kalitesinin Analizi .............................................................. 180
Alan Genel Analiz Yöntemleri .................................................................................. 181
Alan Özel Analiz Yöntemleri .................................................................................... 182
Özet ..................................................................................................................................... 184
Konuyla İlgili Yapılmış Araştırmalar .............................................................................. 186
Yurt İçinde Yapılan Araştırma Örnekleri ................................................................. 186
Yurt Dışında Yapılan Araştırma Örnekleri .............................................................. 187
Günlük Ders Planı Örneği ............................................................................................... 187
Yararlanılan Kaynaklar ..................................................................................................... 191
Dr. Pınar FETTAHLIOĞLU ............................................................................................ 198
xvi
İçindekiler ........................................................................................................................... 200
Kazanımlar ......................................................................................................................... 201
Örnek Olay ......................................................................................................................... 201
Anahtar Kavramlar ........................................................................................................... 202
Giriş ..................................................................................................................................... 203
Basamaklı Öğretim Programının Yapısı ve Temel Özellikleri ..................................... 204
Basamaklı Öğretim Programının Yapısı .................................................................. 204
Basamaklı Öğretim Programının Temel Özellikleri ............................................... 208
Basamaklı Öğretim Programının Uygulama Esasları .................................................. 212
Basamaklı Öğretim Programında Görev listeleri ve Etkinlik Örnekleri ............. 212
Basamaklı Öğretim Programında Öğrenme Ortamları ve Değerlendirme ....... 216
Basamaklı Öğretim Programının Eğitim Sürecine Yansımaları ................................. 219
Özet ..................................................................................................................................... 220
Konuyla İlgili Yapılmış Araştırmalar .............................................................................. 222
Yurt İçinde Yapılmış Araştırmalar ............................................................................ 222
Yurt Dışında Yapılmış Araştırmalar ......................................................................... 223
Basamaklı Öğretim Programı İle İlgili Plan Örnekleri ................................................ 223
Yararlanılan Kaynaklar ..................................................................................................... 232
Yrd.Doç.Dr.Oğuz GÜRBÜZTÜRK ................................................................................. 234
xvii
İçindekiler ........................................................................................................................... 236
Kazanımlar ........................................................................................................................ 237
Örnek Olay ......................................................................................................................... 237
Anahtar Kavramlar............................................................................................................ 239
Giriş ..................................................................................................................................... 239
Beynin Temel Anatomik Yapısı ....................................................................................... 242
Beyin Yarım Küreleri ve Görevleri .................................................................................. 246
Beynin Lobları ve Fonksiyonları ..................................................................................... 248
Beyin Gelişimi ve Çocuklardaki Nöron Hareketlenmesi ............................................. 250
Beyin ve Öğrenme Süreci ................................................................................................. 255
Beyin Beden Birlikteliği .................................................................................................... 257
Kullan ve Kaybet İlkesi ..................................................................................................... 258
Beyin Temelli Öğrenmeye ve Araştırmalara Tarihsel Bir Bakış .................................. 260
Beyin Temelli (Öğrenme) Araştırma Doğurguları Nelerdir? ...................................... 264
Beyin Temelli Öğrenme Nedir? ....................................................................................... 265
Beyin Temelli Öğrenmenin Genel Amaç ve Koşulları Nelerdir? ................................ 266
Beyin Temelli Öğrenmenin Genel İlkeleri ..................................................................... 268
Beyin Temelli Öğrenme ve Öğretimin Eğitim ve Öğretime Yansımaları .................. 273
Beyin Temelli Öğrenmeye Uyumlu Yaklaşım, Strateji ve Yöntemler ......................... 276
Beyin Uyumlu Sınıf Ortamı Nasıl Olmalı? .................................................................... 277
Beyin Temelli Öğrenme ve Öğretme Yaklaşımlarının Nasıl
Uygulanacağına İlişkin Öğretmenlere ve Uygulayıcılara Öneriler ............................. 279
Özet ..................................................................................................................................... 279
Konuyla İlgili Yapılmış Araştırmalar .............................................................................. 282
Yurt İçinde Yapılmış Araştırmalar ............................................................................ 282
Yurt Dışında Yapılmış Araştırmalar ......................................................................... 282
Beyin Temelli Öğrenmeye Uygun Ders Plan Örneği ................................................... 283
Yararlanılan Kaynaklar ..................................................................................................... 292
Doç.Dr. Bilal DUMAN ..................................................................................................... 296
xviii
İçindekiler ........................................................................................................................... 298
Kazanımlar ......................................................................................................................... 299
Örnek Olay ........................................................................................................................ 299
Anahtar Kavramlar............................................................................................................ 300
Giriş ..................................................................................................................................... 300
Neden Derslik Dışı Öğrenme? ......................................................................................... 300
Derslik Dışı Eğitimin Kısa Tarihçesi ............................................................................... 301
Derslik Dışı Öğrenmenin Tanımı ................................................................................... 302
Derslik Dışı Öğrenmenin Temelleri................................................................................ 303
Derslik Dışı Öğretme-Öğrenme Yaklaşımının Güçlü Yönleri ve Sınırlılıkları .......... 305
Güçlü yönleri ............................................................................................................... 305
Sınırlılıkları .................................................................................................................. 305
Derslik Dışı Eğitim Uygulamaları ve Programa Yansımaları ...................................... 306
Özet ..................................................................................................................................... 308
Konuyla İlgili Yapılmış Araştırmalar .............................................................................. 309
Yurt İçinde Yapılmış Araştırmalar ............................................................................ 309
Yurt Dışında Yapılmış Araştırmalar ......................................................................... 309
Biyoloji Alanından Günlük Ders Planı Örneği ............................................................. 310
Yararlanılan Kaynaklar ..................................................................................................... 315
Yrd. Doç. Dr. Sevilay ATMACA ...................................................................................... 316
Arş. Gör. Ahmet GÖKMEN ............................................................................................ 316
xix
İçindekiler ........................................................................................................................... 318
Kazanımlar ......................................................................................................................... 318
Örnek Olay ......................................................................................................................... 319
Anahtar Kavramlar............................................................................................................ 319
Giriş ..................................................................................................................................... 320
Dönüşümsel Öğrenme Kuramı ....................................................................................... 320
Dönüşümsel Öğrenme Kuramının Temel Özellikleri .................................................. 322
Dönüşümsel Öğrenme Süreci .......................................................................................... 326
Dönüşümsel Öğrenme Uygulamaları ............................................................................. 328
Dönüşümsel Öğrenmede Eğitimcilerin ve Öğrencilerin Rolü .................................... 332
Dönüşümsel Öğrenme Kuramı İle İlgili Farklı
Bakış Açıları ve Kurama Yönelik Eleştiriler ................................................................... 334
Özet ..................................................................................................................................... 336
Konuyla İlgili Yapılmış Araştırmalar .............................................................................. 337
Yurt İçinde Yapılan Araştırmalar .............................................................................. 337
Yurt Dışında Yapılan Araştırmalar ........................................................................... 337
Biyoloji Alanından Örnek Ders Planı ............................................................................. 338
Yararlanılan Kaynaklar ..................................................................................................... 342
Dr. Osman ÇİMEN ........................................................................................................... 346
xx
İçindekiler ........................................................................................................................... 348
Kazanımlar ......................................................................................................................... 349
Örnek Olay ......................................................................................................................... 349
Anahtar Kavramlar............................................................................................................ 351
Giriş ..................................................................................................................................... 351
Duygusal Zekanın Tanımı, Temellerı ve Özellikleri ..................................................... 352
Duygusal Zeka Modelleri ................................................................................................. 358
Bar-on Duygusal Zeka Modeli .................................................................................. 360
Goleman Duygusal Zeka Modeli .............................................................................. 362
Cooper ve Sawaf Duygusal Zeka Modeli ................................................................. 365
Mayer ve Salovey Duygusal Zeka Modeli ................................................................ 368
Duygusal Zekanın Eğitime Yansımaları ......................................................................... 369
Duygusal Zekaya Dayalı Öğrenme – Öğretme Süreçleri ............................................. 372
Özet ..................................................................................................................................... 378
Konuyla İlgili Araştırmalar .............................................................................................. 379
Yurt İçinde Yapılmış Araştırmalar ............................................................................ 379
Yurt Dışında Yapılmış Araştırmalar ......................................................................... 380
Duygusal Zeka İle İlgili Ders Planı Örneği .................................................................... 380
Yararlanılan Kaynaklar ..................................................................................................... 383
Doç. Dr. Meral GÜVEN ................................................................................................... 390
Arş. Gör. Zeynep AKIN DEMİRCAN ............................................................................ 390
xxi
İçindekiler ........................................................................................................................... 392
Kazanımlar ........................................................................................................................ 393
Örnek Olay ......................................................................................................................... 393
Anahtar Kavramlar............................................................................................................ 395
Giriş ..................................................................................................................................... 395
Düşünme Becerilerinin Kapsamı .................................................................................... 396
Düşünme Kavramının Tanımı .................................................................................. 396
Düşünme Becerileri ................................................................................................... 398
Düşünmeyi Destekleyen Sınıf Ortamı/Öğretmen Davranışları .................................. 402
Özet ..................................................................................................................................... 417
Konu İle İlgili Araştırmalar .............................................................................................. 418
Yurt İçinde Yapılmış Araştirmalar ............................................................................ 418
Yurt Dışında Yapılmış Araştırmalar ......................................................................... 419
Düşünme Becerileri İle İlgili Ders Planı Örneği ........................................................... 419
Yararlanılan Kaynaklar ..................................................................................................... 422
Arş. Gör. Dr. Nihal TUNCA ............................................................................................ 426
Arş. Gör. Dr. Senar ALKIN ŞAHİN ................................................................................ 426
xxii
İçindekiler ........................................................................................................................... 428
Kazanımlar ......................................................................................................................... 429
Örnek Olay ......................................................................................................................... 429
Anahtar Kavramlar............................................................................................................ 430
Bilim, Teknoloji ve Teknolojik Değişim Süreci ............................................................. 430
Harmanlanmış Öğrenmenin Tanımı .............................................................................. 431
Harmanlanmış Öğrenmenin Amacı ............................................................................... 435
Harmanlanmış Öğrenme Boyutları ve Harmanlama Çeşitleri ................................... 439
Çevrimiçi ve Çevrim Dışı Öğrenmenin Harmanlanması...................................... 439
İşbirlikli Öğrenme ve Kişisel Hızda, Canlı Harmanlama ..................................... 439
Yapısal ve Yapısal Olmayan Öğrenmenin Harmanlanması ................................... 440
Geleneksel ve Güncel İçeriğin Harmanlanması ...................................................... 440
Öğrenme ve Çalışmayı Harmanlama ....................................................................... 440
Harmanlanmış Öğrenme Yaklaşımları ........................................................................... 441
Harmanlanmış Öğrenme Süreci ...................................................................................... 443
Harmanlanmış Öğrenmenin Faydaları .......................................................................... 445
Harmanlanmış Öğrenmedeki Bazı Yanlışlar ................................................................. 448
Harmanlanmış Öğrenmenin Eğitime Yansımaları ....................................................... 449
Harmanlanmış Öğrenmenin Geleceği............................................................................ 451
Özet ..................................................................................................................................... 452
Konuyla İlgili Yapılmış Araştırmalar .............................................................................. 453
Yurt İçinde Yapılmış Araştırmalar ............................................................................ 453
Yurt Dışında Yapılmış Araştırmalar ......................................................................... 454
Eğitim Bilimleri Alanından Günlük Ders Planı Örneği ............................................... 455
Yararlanılan Kaynaklar ..................................................................................................... 457
Yrd. Doç. Dr. Haluk ÜNSAL ............................................................................................ 460
xxiii
İçindekiler ........................................................................................................................... 462
Kazanımlar ......................................................................................................................... 463
Örnek Olay ......................................................................................................................... 463
Anahtar Kavramlar............................................................................................................ 464
Giriş ..................................................................................................................................... 464
Kuantum Teorisinin Gelişimi .......................................................................................... 465
Kuantum Düşünce ............................................................................................................ 467
Kuantum Öğrenme ........................................................................................................... 470
Kuantum Öğrenmenin Gelişiminde Etkili Olan Temel Kuramlar ............................. 473
Kuantum Öğrenmenin İlkeleri ........................................................................................ 475
Temeller ve Mükemmelliğin 8 Anahtarı .................................................................. 476
Kuantum Öğrenme Düzeni ............................................................................................. 477
Kuantum Öğrenme (-Öğretme) Döngüsü ve Uygulama Basamakları ....................... 479
Kuantum Öğrenmede Etkili Olan Beceriler ve Teknikler ............................................ 480
Akademik Beceriler .................................................................................................... 481
Yaşam Boyu Öğrenme Becerileri .............................................................................. 484
Kuantum Öğretim ............................................................................................................. 484
Kuantum Paradigmasının Eğitim Programlarına Yansıması ...................................... 486
Özet ..................................................................................................................................... 489
Konuyla İlgili Yapılmış Araştırmalar .............................................................................. 491
Yurt İçinde Yapılmış Araştırmalar ............................................................................ 491
Yurt Dışında Yapılmış Araştırmalar ......................................................................... 491
Biyoloji Alanından Kuantum Öğrenme Modeline Dayalı Ders Planı Örneği .......... 492
Yararlanılan Kaynaklar ..................................................................................................... 498
Doç. Dr. Gülay EKİCİ ....................................................................................................... 506
xxiv
İçindekiler ........................................................................................................................... 508
Kazanımlar ......................................................................................................................... 509
Örnek Olay ......................................................................................................................... 509
Anahtar Kavramlar............................................................................................................ 510
Giriş ..................................................................................................................................... 511
Modüler Öğretim .............................................................................................................. 511
Modüler Öğretimin Genel Özellikleri ...................................................................... 515
Modüler Öğretimde Kullanılan Öğretim Yöntem ve Teknikleri........................... 518
Modüler Öğretimde Öğretim Materyalleri- “Modül” ............................................ 520
Modüler Öğretimde Öğrenme Ortamı .................................................................... 522
Modüler Öğretimde Öğretmen ve Öğrenci Rolleri ................................................ 525
Modüler Öğretimde Ölçme ve Değerlendirme ....................................................... 526
Türkiye’de Modüler Öğretim ............................................................................................ 528
Özet ..................................................................................................................................... 529
Konuyla İlgili Araştırmalar .............................................................................................. 532
Yurt İçinde Yapılmış Araştırmalar ............................................................................ 532
Yurt Dışında Yapılmış Araştırmalar ......................................................................... 532
Modüler Öğretim İle İlgili Ders Planı Örneği ............................................................... 533
Yararlanılan Kaynaklar ..................................................................................................... 535
Arş. Gör. Dr. Demet SEVER ............................................................................................ 539
İçindekiler ........................................................................................................................... 542
Kazanımlar ......................................................................................................................... 543
Örnek Olay ......................................................................................................................... 543
Anahtar Kavramlar............................................................................................................ 544
Giriş ..................................................................................................................................... 545
Performans Nedir? ............................................................................................................ 545
Performansı Etkileyen Faktörler ...................................................................................... 547
Motor Öğrenme ve Performans İlişkisi .......................................................................... 548
xxv
Performans Tabanlı Öğrenme.......................................................................................... 552
Tanımı, Kapsamı ve Faydaları ................................................................................... 552
Felsefi ve Psikolojik Temelleri ................................................................................... 556
Öğretmenin ve Öğrenenin Rolü ................................................................................ 558
Öğretimi Planlama ve Uygulama .............................................................................. 560
Etkinliklerin Tasarımı ................................................................................................. 566
Değerlendirme Yöntem ve Araçları ......................................................................... 569
Özet ..................................................................................................................................... 575
Konuyla İlgili Yapılmış Araştırmalar .............................................................................. 577
Yurt İçinde Yapılmış Araştırmalar ............................................................................ 577
Yurt Dışında Yapılmış Araştırmalar ......................................................................... 578
Muhasebe Alanından Ders Planı ve Uygulama Örneği ............................................... 578
Yararlanılan Kaynaklar ..................................................................................................... 589
Yrd. Doç. Dr. Sami ACAR ................................................................................................ 594
İçindekiler ........................................................................................................................... 596
Kazanımlar ......................................................................................................................... 597
Örnek Olay ......................................................................................................................... 597
Anahtar Kavramlar............................................................................................................ 598
Giriş ..................................................................................................................................... 599
Planlanmış Davranış Teorisi (Pdt) Boyutları ................................................................. 600
Planlanmış Davranış Teorisinin Bileşenleri ................................................................... 603
Planlanmış Davranış Teorisinin Eğitime Yansımaları .................................................. 605
Özet ..................................................................................................................................... 607
Konuyla İlgili Yapılmış Araştırmalar .............................................................................. 608
Yurt İçinde Yapılmış Araştırmalar ............................................................................ 608
Yurt Dışında Yapılmış Araştırmalar ......................................................................... 608
Uygulama ve Günlük Ders Planı Örneği........................................................................ 609
Yararlanılan Kaynaklar ..................................................................................................... 616
Arş. Gör. Ersin KARADEMİR ......................................................................................... 618
Doç. Dr. Sinan ERTEN ..................................................................................................... 618
xxvi
İçindekiler ........................................................................................................................... 620
Kazanımlar ......................................................................................................................... 621
Örnek Olay ......................................................................................................................... 621
Constructivism ............................................................................................................ 621
Anahtar Kavramlar............................................................................................................ 622
Giriş ..................................................................................................................................... 622
Bilişsel Yapılandırmacılık ................................................................................................. 627
Sosyal Yapılandırmacılık .................................................................................................. 628
Radikal Yapılandırmacılık ................................................................................................ 632
Yapılandırmacı Yaklaşımda Öğretmenin Rolü .............................................................. 634
Yapılandırmacı Yaklaşımda Öğrencinin Rolü ............................................................... 636
Yapılandırmacı Öğrenme Ortamı ................................................................................... 638
Özet ..................................................................................................................................... 641
Konuyla İlgili Yapılmış Araştırmalar .............................................................................. 643
Yurt İçinde Yapılmış Araştırmalar ............................................................................ 643
Yurt Dışında Yapılmış Araştırmalar ......................................................................... 643
Yapılandırmacı Yaklaşıma Dayalı Ders Planı/Uygulama Örnekleri ........................... 644
Yararlanılan Kaynaklar ..................................................................................................... 651
Yrd. Doç. Dr. Tamer KUTLUCA ..................................................................................... 653
MUTLAK
BİLGİ
BİREYİN
KENDİSİ
BİLGİ
KAYNAĞI
AÇIKLANAN
BİLGİ
ÖĞRETME
ÖĞRENME
BİLGİ EĞİTİM
BİLİMİ
EĞİTİM
BİLİM
FELSEFE
BİLGİ TÜRLERİBİLEN
BİLİNEN
ALGILAMA
1.
Prof. Dr. Kıymet SELVİ-Anadolu Üniversitesi
İnsanlık tarihi kadar eski olan eğitim, ilk in-
sandan günümüze kadar bireyin öğrenmesine
odaklanmıştır. Zaman içinde eğitim kavramının
kapsamı ve süreçleri değişmiş olsa da eğitimin
amacı insanın hayatta kalmasını ve yaşamını sür-
dürmesini sağlamak olarak hep aynı kalmıştır.
Bu bağlamda, hayatta kalmayı öğrenmek insanın başardığı ilk öğ-
renmelerden bir olduğu için kendi varlığını sürdürebilmiştir. İn-
san bir taraftan kendi yaşamını sürdürmeye çalışırken bir taraftan
da etrafında gördüklerini yani algılayabildiği her şeyi sorgulamaya
çalışmıştır. Bu sorgulamalar, hayatın sürdürülmesinde daha verimli
yollar bulunmasına neden olmuştur. İnsanın öğrenerek hayatını sür-
dürdüğü bu süreçte felsefe ve eğitim birbirinden çok fazla etkilenmiş
olan çalışma alanlarıdır. Başlangıçta her ikisi de bilgiye ulaşmak ve
paylaşmak için benzer yollar kullanmış olsa da bir süre sonra eğitim,
bilimsel yöntemden yararlanmaya başlamıştır.
==============================================
İÇİNDEKİLER
Kazanımlar
Örnek Olay
Giriş
Felsefe ve Eğitimin İlişkisi
Felsefe
Eğitim
Felsefe ve Eğitim Arasındaki İlişkisi
Bilgi
Bilgi Kavramı
Bilginin Kaynağı
Bilgi Türleri
2
Öğrenme
Bilen ve Bilinen
Algılama, Anlam Oluşturma ve Öğrenme
Konuyla İlgili Yapılmış Araştırmalar
Yurt İçinde Yapılmış Araştırmalar
Yurt Dışında Yapılmış Araştırmalar
Özet
Yararlanılan Kaynaklar
==============================================
KAZANIMLAR
Bu bölümün sonunda;
Felsefe kavramının kapsamını açıklayabilecek,
Eğitim kavramının kapsamının açıklayabilecek,
Eğitim ve felsefe arasındaki ilişkiyi açıklayabilecek,
Mutlak bilgi ile algılanmış ve açıklanmış bilgi arasındaki farkı
açıklayabilecek,
Bilginin kaynağını açıklayabilecek,
Bilgi türlerini açıklayabilecek,
Bilen ve bilinen kavramını açıklayabilecek,
Algı, anlam oluşturma ve öğrenme kavramları arasındaki ilişki-
yi açıklayabileceksiniz.
==============================================
ÖRNEK OLAY
Coğrafya dersinde öğretmen, öğrencilere “çevreniz-
de çevre ile ilgili gördüğünüz sorunları saptayınız ve
saptadığınız bu sorunlarla ilgili yakın çevrenizdeki
en az iki kişi ile görüşme yaparak, onların sorunlar
ve bunların çözümü ile ilgili görüşlerinizi alınız. Görüşmeler so-
nuçlarını esas alarak yazılı ödev hazırlayınız” diye ödev vermiştir.
3
Bu ödevle; öğrencilerdin kendi gözlemleri ve diğer bireylerle yapa-
cakları görüşmelere dayalı olarak çevre sorunların saptanması ve bu
sorunların çözümüne ilişkin bireylerin özgün bilgilerine ulaşılması
amaçlanmıştır. Öğrencilerden Ali, öğretmenin açıkladığı yönergeye
uygun olarak önce çevre sorunlarını saptamış daha sonra bu sorun-
lara dayalı sorularını, dayısı İsmail ve komşuları Ece Teyze’ye sorarak
onlarla görüşmeler yapmış. Ali yaptığı görüşmeleri ödevine yazmış.
Ancak, yaptığı görüşmelerden yeterli bilgi alamadığı için üzülmüş.
Ödevinin görüşme kısmını yeniden yapmak istemiş ve farklı iki kişi
ile yeniden görüşme yapmıştır. Sonradan yaptığı iki görüşme ile il-
gili bilgileri de raporuna yazmış. Ödevin sonunda görüşmelerin bir
özetini yaparak çevre sorunlarının çözümü için kendi görüş ve dü-
şüncelerini de yazmış. Öğrencilerden Aysel de Ali gibi önce çevre ile
ilgili çeşitli sorunlar saptamış daha sonra ise kendi yakın çevresinden
iki kişi ile saptamış olduğu çevre sorunları ile ilgili görüşmeler yap-
mış. Yaptığı görüşmeden memnun olmayan Aysel görüşmelerden
elde ettiği bulguları araştırma raporunda vermek istememiş. Aysel
kitap ve internet kaynaklarına başvurarak çevre ile ilgili sorunlara
ilişkin tarama yaparak ödevini yapmış. Öğretmen tüm öğrencilerle
birlikte Ali ve Aysel’in yaptığı ödevi incelemiş. İnceleme sonucun-
da Ali yaptığı çalışmadan yüksek; Aysel ise düşük not almış. Öğret-
men Ali’nin yüksek not almasının gerekçesini; Ali’nin özgün bilgiler
oluşturması, ilk iki kişiden alması gereken özgün bilgilerin yetersiz
olduğunu görünce başak iki kişi ile yeniden görüşme yaparak özgün
bilgi oluşturma sürecini sürdürmesi ve kendi görüşlerini de yazarak
istenilen biçimde ödevini tamamlamış olması olarak açıklamıştır.
Aysel’in düşük not almasının ise Aysel’in özgün bilgi oluşturma sü-
recinde sorun yaşayınca yetersiz de olsa görüşmelerden elde ettiği
bulguları vermek ya da bu konuda arayışını sürdürmek yerine kitap
ve internette var olan mevcut bilgilerden yararlanarak ödevini yap-
masından kaynaklandığını açıklamıştır.
===============================================
ANAHTAR KAVRAMLAR
Algı, Bilginin Kaynağı, Öğrenme, Algılanan ve Açıklanan Bilgi,
Bilgi Türleri, Öğretme, Bilen, Eğitim, Bilgi, Eğitim Bilimi, Bilinen,
Felsefe, Bilim, Felsefe
===============================================
4
GİRİŞ
Günümüzde felsefe kendi arayış yöntemi ile
bilgiyi aramayı sürdürürken; eğitim bilgiye
erişme ve paylaşmada bilimsel yöntemden ya-
rarlanmaktadır. Yöntemsel ayrılığa rağmen her
ikisi de başta bilgi kavramı olmak üzere bilen,
bilinen, bilginin kaynağı, bilgi türleri, bilme yolları, öğrenme, anlam
oluşturma kavramları üzerinde yoğunlaşmıştır.
Bu ünite üç alt bölümden oluşmuştur. Ünitede yer alan ilk alt
bölümde “felsefe ve eğitim ilişkisi” başlığı altında “felsefe” ve “eğitim”
kavramları; ikinci alt bölümde felsefe ve eğitim arasındaki en önem-
li ortak konulardan ikisi olan “bilgi” ve “öğrenme” konusu üzerinde
durulmuştur. Ünitenin üçüncü alt bölümünde ise “öğrenme kavra-
mı; bilen, bilinen, algılama ve anlam oluşturma” süreçleri bağlamın-
da açıklanmıştır.
FELSEFE ve EĞİTİMİN İLİŞKİSİ
Bilgi ve öğrenme ünitesinin ilk konusu olan
felsefe ve eğitim ilişkisine geçmeden önce felsefe
ve eğitim kavramlarının açıklanması uygun görül-
müştür. Bu bölümde, felsefe ve eğitim kavramları
tartışıldıktan sonra felsefe ve eğitimin ilişkisi irdelenmiştir.
Felsefe
Felsefenin tanımını yapabilmek için felsefenin ayraç içine ala-
rak incelediği konuların bir listesini çıkarmak gerekir. Felsefenin
ayraç içine aldığı konular o kadar fazladır ki bu konuları listelemek
neredeyse imkânsızdır. Bireyin algılayabildiği ve algılayacağı her şey
sürekli olarak felsefenin inceleme alanına girmeye devam etmekte-
dir. Örneğin felsefe “insan aklı” konusunu ayraç içine alarak kendine
tartışma konusu yapmış ve ilk çağlardan beri bu konuyu tartışmaya
devam etmiş, gelecekte de aynı konuyu tartışmaya devam edecektir.
Felsefe bir konuyu bir kez tartışmaya başladığında o konudaki tartış-
malarını sonlandırmadan yeni yeni tartışmalarla daha derinlemesine
tartışmaya devam etmektedir. Felsefe bu özelliğinden dolayı kendi
kendini tanımlamaktan kaçınmaktadır. Felsefinin inceleme alanının
geniş olması, insanlık tarihi kadar eski dönemlerden beri süregelen
“Felsefe aynı zaman-
da bir pedagojidir,
çünkü bilgelik bir
başkasına iletildiği ve
paylaşıldığı zaman
bilgeliktir”1
5
bir çalışma alanı olması ve gelecekte ne tür konuları inceleme konusu
yapacağı ile ilgili bir netliğin olmaması “felsefe nedir?” sorusuna yanıt
verilmesini güçleştirmektedir. Topdemir (2008), felsefenin yapılacak
bir tanımlamayla sınırlandırılacak bir etkinlik olmadığın, sürekli ola-
rak tanıma ve tanımlama arayışı olduğunu ve bu nedenle, felsefenin
tanımlanması çabasından vazgeçilmesi gerektiğini belirtmektedir.2,3
Cevizci (2011), felsefin tanımlanmasındaki zorluktan bahsetmiş ve
bu zorluğun en önemli nedeni olarak da “felsefeyi tanımlayacak kişi-
lerin ilgilerinin farklılık göstermesi” olarak ifade etmiştir.4 Felsefenin
incelediği konuların kapsamının çok geniş olması, felsefenin çalışma
alanının tam olarak kavranmasında çeşitli sorunlara yol açmaktadır.
Felsefe; insanın sezgi veya içe doğma yoluyla fark edebildiği,
hayal gücü ve yaratıcı düşünme yoluyla üzerinde düşündüğü ve tar-
tıştıkları ile algılayabildiği her şeyi kendisine araştırma konusu yap-
maktadır. Felsefe binlerce yıldır insanı meşgul eden soruları yanıt-
lanmış olsa bile o yanıtlarından tatmin olmayıp yeni yeni sorularla
derinlemesine farklı boyutlarla konuyu tartışmaya devam etmektedir.
Yani kısmen yanıtlanan veya hala yanıtlanamayan soruların yanıtını
aramak felsefenin temel tartışma konularını oluşturmaktadır. Örne-
ğin felsefe “rüya” konusundaki açıklamaları ve tartışmaları bilimden
önce yapmıştır. Bu konuda yürüttüğü çalışmalar hala devam etmekte
ve bu konuda hem bilimsel çalışmalara yeni ipuçları sunmakta hem
de bilimsel sonuçları kendisine tartışma konusu yapmaktadır. Fel-
sefenin başlattığı bu tartışma ile “rüya” konusundaki bilinmezlikler,
bu konunun hem felsefe hem de psikoloji bilimi tarafından araştırıl-
maya devam edilmesine neden olmaktadır. Felsefe, başka disiplinler
veya bilim dalları tarafından açıklanamayan konuları araştırmakta
gösterdiği cesareti nedeniyle tartışılan ya da araştırılan konu ile ilgili
yeni ufuklar açılmasına neden olmaktadır. Örneğin; “ruh” konusu
dinler tarafından varlığı kabul edilen ancak tam olarak açıklanama-
yan bir kavramdır. Felsefenin ruh konusunda yaptığı açıklamalar,
özellikle ruh ve beden ikilemi üzerinde yürüttüğü tartışmalar ile bu
konunun aydınlatılmasında oldukça fazla katkı sağlamıştır. Bu ör-
neklerden hareketle felsefenin bilinmeyeni bilinir hale getirmeye yö-
nelik bu arayış isteği, onu tüm disiplinlerden farklı bir konuma getir-
miştir. Ayrıca; konuların içerik ve kapsamına göre hayal gücü, gerçek
gözlemler, deneyimler, birikmiş bilgi, akıl yürütme ve mantıksal in-
dirgemelere dayalı olarak açıklamalar yapması yani bilgiyi aramada
farklı yöntemleri işe koşması felsefenin en önemli özelliğidir. Felse-
fenin bilgiyi arama ve açıklama amacıyla uygulamış olduğu yöntem
çeşitliliği de felsefenin tanımının yapılmasını güçleştirmektedir .
Her şeyi açıklama
ve tanımlama çaba-
sında olan felsefenin
kendisinin tanımlan-
ması çok zordur.
6
Felsefe bir konu ile ilgili birbiriyle farklıymış gibi duran konuları
birlikte tartışır, onların ortak ve temel özellikler açısından ilişkileri-
ni kurarak yeni açıklamalar yapar. Felsefi tartışmalar sonucu ortaya
çıkan bilgiler, sorulan soruların akıl ve mantık imbiğinde süzülmesi
sonucu ortaya çıkan yepyeni sentez bilgilerdir. Şekil 1’ de görüldüğü
gibi her felsefi sorgulama aslında zorunlu bir akıl yürütmeyi gerektirir.
Felsefe yapmak ya da felsefi bilgi üretmek bilimsel bilgi üretmekten
daha zor olabilir. Çünkü ilişkisiz gibi duran özellikleri bir araya getire-
rek onların arasında var olan ilişkileri ortaya çıkararak yeni bir bilgiye
ulaşmak çok karmaşık bir akıl ve mantık yürütmeyi gerektirir. Bu akıl
yürütme sürecinde incelenmek üzere ayraç içine alınan ve çeşitli so-
rular sorulan konularla ilgili hiç beklenmedik durumlarla karşılaşılıp
yeni pek çok açıklamalara ulaşılabilir. Buna paralel olarak pek çok yeni
soru ortaya çıkabilir. Felsefi tartışmalarda tüm sorulara yanıt bulmak
zorunlu değildir. Daha önce sorulmayan sorular sormak ve konu ile
ilgili bireyleri düşündürmek de felsefenin en çok başvurduğu yöntem-
lerinden birisidir. Bu yöntem sayesinde yeni arayışlar başlatılmaktadır.
Her yeni bilgi aynı zamanda yeni sorular ortaya çıkarmaktadır.
? ? ? ? ? ? ? ??
7
Felsefe alanının kapsamının çok geniş olması felsefenin doğru
kavranmasını da engellemektedir. Felsefenin doğru kavranabilmesi
için felsefenin incelediği konular çeşitli başlıklar altında toplanmaya
çalışılmıştır. Topdemir (2008) felsefenin temel disiplinlerinin varlık
nedir soruna yanıt arayan “Ontoloji”, bilgi nedir sorusunun yanıtı-
nı arayan “Epistemoloji” ve değer nedir sorusunun yanıtını arayan
“Değer” gibi üç temel diplinden oluştuğunu belirtmiştir.5 Cevizci
(2011) ise felsefi düşüncenin konularını; “Bilgi”, “Varlık” ve “Değer”
olmak üzere üç temel grupta toplamaktadır. Topdemir (2008) ve Ce-
vizci (2011)’nin yaptığı açıklamalarda felsefinin incelediği konuların
ortaklık gösterdiği görülmektedir.6,7,8 Cevizci (2011), bu konuları
biraz daha ayrıntılandırarak bilgi başlığı altında yapılan açıklamala-
rın bilgi felsefesi ve bilim felsefesi konularını kapsadığını belirtirken
varlık konusu altında varlık felsefesi ile ilgili konuların yer aldığını
belirtmiştir. Değerler başlığı altında ise etik, siyaset felsefesi, sanat
felsefesi ve din felsefesinin yer aldığını belirtmektedir .
Felsefe kavramının tanımlanıp tanımlanması o kadar da önemli
bir soru değildir. Felsefe ile ilgili sorulması ve yanıtlanması gereken
en önemli soru aşağıda yer almaktadır.
===============================================
Soru: Felsefenin bireyin hayatına katkısı nelerdir?
Felsefe düşünsel bir etkinlik olduğu için insan yaşamı ile bağ-
lantıları yokmuş gibi algılanmaktadır. Oysa felsefe insanı ilgilendiren
her konuyu tartışmakta ve açıklama yapmaktadır. Felsefe ile ilgili bu
yanlış anlayışı ortadan kaldırmak için “felsefenin bireyin hayatına
kattıkları ya da katkısı nelerdir?” sorusuna yanıt oluşturmak için bu
konuda çok tartışma yapılması gerekmektedir. Felsefe bireye kendi
potansiyelini fark etme ve kullanma için bilinç kazandırmaktadır.
Felsefe akıl ile sorular sorar ve bu soruları yine akıl ile yanıtlar, akıl
ile bir yol ya da açıklama bulmaya çalışır. Özellikle felsefi düşünme
biçimleri, felsefenin sorgulama ve akıl yürütme yöntemlerini kullan-
ma becerisi kazanan birey, başkalarının aklı ile kendisine dikte edilen
görüşleri hemen kabul etmez. Ancak günümüz toplumda özellikle
bilgi ve iletişim teknolojilerinin sunduğu olanaklar aracılığı ile birey
sürekli olarak kendine sunulan ya da dayatılan başkalarının beğeni,
tercih ve doğruları ile yaşamını sürdürmeye çalışmaktadır. Birey; mo-
danın sundukları, bir ideoloji, siyasi görüş veya başka bir güç odağı-
nın sunmuş olduğu ürün veya sonuçlara göre hayatını sürdürmeye
çalışır. Eğer birey, felsefenin yöntemlerinden ve açıklamalarından ya-
8
ralanmazsa o zaman her tür güç odağının kontrolü altında kendini
gerçekleştiremeyen, kendine ait değerleri olmayan, konular ve olay-
lar üzerinde düşünmeyen ve sorgulamayan bir birey olarak yaşamını
sürdürebilir. Bu durumda bireyin hayata bakışı; bir siyasi lider, bir te-
levizyon sunucusunun söyledikleri, bir müzik grubunun açıklamaları
ya da bir gazetenin köşe yazıları ve verdikleri haberlerle sınırlanır .
Başkalarının beğeni tercih ve değerleri ile yaşamını sürdüren bi-
reyin bireysel olarak kendini geliştirmede yetersiz kaldığı gibi, top-
lumsal ve bilimsel gelişmeye katkısı çok sınırlı olur ya da hiç olmaz.
Felsefe bireye; aklını kullanma, sorgulamalar yapma, aklını ve düşün-
celerini özgürleştirme yönünde katkılar sağlamaktadır. Birey düşün-
sel olarak yaptığı sorgulamalar, özgürce kurduğu hayaller yardımı ile
kendi kendine doyum sağlar. Eğer hayallerini uygulamaya dökmek
isterse harekete geçerek arayışlarını sürdürür. Birey, kendi arayışla-
rından elde ettiği doyumlar, mutsuzluklar ve çatışmalarla yani birey-
sel deneyimlerindeki zenginliklerle psikolojik olarak daha güçlü bir
birey haline gelir. Bireyin kendi deneyim ve gözlemleri onu, hayatta
kalma ve isteklerini gerçekleştirme konusunda daha donanımlı hale
getirecektir. Kendini geliştirme çabası içinde olan bireylerden oluşan
bir toplum da birey gibi kendini gerçekleştirmede daha etkili yollar
bulur. Gelişmiş birey gelişmiş toplumun güvencesidir. Aynı şekilde
gelişmiş bireyler bilimdeki gelişmenin de temelini oluşturmaktadır.
Bireysel gelişim açısından felsefenin birey hayatına kattıkları sa-
dece bireyi bağımsız düşünen, sorgulayan, kendi tercihleri doğrultu-
sunda hareket eden bireyler olmasını sağlamak ile sınırlı değildir. Bi-
reylere ait farklı görüşlerin hepsinin en az kendi görüşü kadar değerli
olduğu, başkalarına saygı, hoşgörü, farklılıklara saygı vb. gibi demok-
ratik değerlerinin gelişmesine de katkı sağlar. Bireysel açıdan felsefe-
nin bireye getirdiği diğer önemli bir katkı ise bireyin bilgili olması için
gerekli olan yolları tartışarak ona yol göstermesidir. Felsefe, bireyin,
bilgi edinme ve bilgiyi paylaşma süreçlerini de geliştirerek bireyin öğ-
renmesine ve eğitimine de olumlu yönde katkılar sağlamaktadır.
Eğitim
Eğitim bir yandan felsefenin özne dediği insana davranış ka-
zandırmayı temel alan etkinlikler yaparken diğer yandan felsefenin
nesne diye nitelediği olguya yönelik bilgileri bireye kazandırmaya
çalışmaktadır. Eğitim nesne ve özne ile yakından ilgilenen ve her
ikisini buluşturmaya çalışan bir disiplindir.
9
Eğitim insanın yaşamı sürecinde etkileşimde bulunduğu her
çevreden elde edindiği deneyimler ile davranış değiştirme sürecidir.
Varış (1996) eğitim kavramını genel olarak “bireyin içinde yaşadı-
ğı toplumda davranış biçimleri edindiği süreçlerin toplamı” olarak
tanımlamaktadır.11 Eğitim kavramını tanımlarken dikkat edilmesi
gereken bir nokta eğitim kavramının sadece istendik davranış kazan-
dırılması olarak görülmemesidir. Eğitim, akasya ağacının ne zaman
çiçek açacağı, kar yağarken nefes almada neden güçlük çekildiği, çev-
reye verilen zarardan dolayı sorumluk duyma, aile büyüklerine saygılı
davranma gibi hayatın içinde ve örgün ya da yaygın eğitim program-
larının dışında öğrenilenler ile bireyin davranışlarında ortaya çıkan
tüm değişmeleri kapsamaktadır. Gürkan (2006) eğitimi “bireyde
kendi yaşantıları yoluyla davranış değişikliği meydana getirme süre-
ci” olarak tanımlamaktadır.12 Bu tanım eğitim kavramının kapsamını
çok daha geniş olarak gören yani örgün ve yaygın eğitim programları,
aile, akran veya çocuğun oynadığı oyundan öğrendikleri sonucu dav-
ranışlarında ortaya çıkan değişimi işaret etmektedir. Demirel (2004)
ise eğitimi “bireyde kendi yaşantısı ve kasıtlı kültürleme yoluyla iste-
nilen davranış değişikliğini meydana getirme süreci” olarak tanımla-
maktadır.13 Demirel’in tanımında ise daha çok örgün ve yaygın eği-
tim programları ile davranış değiştirmeye vurgu yapılmaktadır.
Eğitim kavramının örgün boyutunda ise bireye kasıtlı olarak is-
tendik davranışları kazandırmak amacıyla özel planlanmış program-
lar ve bu programlara uygun olarak düzenlenmiş çevre koşullarında
gerçekleştirilen öğrenme-öğretme faaliyetlerinin tümü yer almak-
tadır. Bu durumda eğitim planlı bir öğrenme etkinliği olduğu için
öncelikle eğitim ve öğretim programlarının hazırlanması gerekir.
Eğitim programlarının hazırlanması, uygulanması ve geliştirilmesi
eğitim uzmanları ve öğretmenler tarafından gerçekleştirilmektedir.
Bir eğitim programı; amaçlar, içerik, öğrenme-öğretme süreçleri ve
ölçme ve değerlendirme olmak üzere dört temel boyuttan oluşur.
Eğitim faaliyetlerine amaçların yani öğrenciye kazandırılması gere-
ken davranışların belirlenmesi ile başlanmaktadır. Bugünkü eğitim
anlayışına göre öğrenci daha önceden başkaları tarafında algılanmış
ve açıklanmış bilgileri öğrendiği ölçüde başarılı olmaktadır. Eğer öğ-
renci mevcut bilgileri yeniden yapılandırarak kendisine mal edemi-
yorsa öğrenme gerçekleşmemektedir. Öğrenmeyi son derece dar bir
çerçevede ele alan mevcut eğitim sistemleri öğrencilerin öğrenmele-
rinde ciddi bazı engeller oluşturmaktadır. Öğrencinin yaratıcılığını
ve özgürce bilgiyi keşfederek ya da yeniden yapılandırarak öğren-
10