Yenilenebilir enerji konusunda kümelenme analizi

8/6/2019 Yenilenebilir enerji konusunda kmelenme analizi

1/64


2/64

2

Ankara Yenilenebilir Enerji KonusundaKmelenme Analizi

Yayn Yeri: Ankara

Yaynlayan: Ankara Sanayi Odas

Yayn Haklar Ankara Sanayi Odasna aittir.

Yayn Tarihi: 2011


3/64

3

NDEKLER

NSZ ................................................................................................................ 4

PROJENN TANITIMI VE PROJE EKB .................................................................................. 6ENERJNN DNYADAK YER ............................................................................................ 7TRKYEDEK ENERJ POLTKALARI VE ENERJ ................................................................... 8

TRKYENN ULUSLARARASI YKMLLKLER ............................................................ 10TRKYENN POZSYONU ............................................................................................. 13TRKYE ENERJ KAYNAKLARI ......................................................................................... 13TAKMR .............................................................................................................. 13PETROL VE DOALGAZ .................................................................................................. 13HDROLK ENERJ ............................................................................................................ 13BYOKTLE .............................................................................................................. 14JEOTERMAL ENERJ ........................................................................................................ 14GNE ENERJS ............................................................................................................. 14RZGAR ENERJS ........................................................................................................... 14NKLEER ENERJ ............................................................................................................ 14TRKYEDEKI ELEKTRK RETM ................................................................................... 19TRKYE YENLENEBLR ENERJ SEKTR ....................................................................... 20 AVRUPANIN GNE ENERJS POTANSYEL ................................................................... 21

GNE RADRASYONU .................................................................................................... 25TRKYEDE RZGAR ENERJS ......................................................................................... 27TRKYEDE JEOTERMAL ENERJS ................................................................................... 28 YENLENEBLR ENERJ ZERNE IKARILAN MEVZUATLAR ............................................. 30ENERJ VERMLL ........................................................................................................ 33NHA ENERJ TKETMNN SEKTREL DAILIMI .......................................................... 34ENERJ YNETM ........................................................................................................... 37SANAYDE ENERJ YNETMDEK YKMLLKLER ........................................................ 38ENERJ VERMLLNDE VERLEN DESTEKLER VE TEVKLER ............................................ 38

TRKYEDEK ENERJ VERMLL LE LGL ALIMALAR .............................................. 41 ANKARADAK MEVCUT ALIMALAR ............................................................................ 44NEML PROJELER VE ETKNLKLER ................................................................................ 45ANKARADA YENLENEBLR ENERJ SEKTRNDE POTANSYEL ....................................... 46 ANKARA RZGAR ENERJS .............................................................................................. 50JEOTERMAL ENERJS ....................................................................................................... 53SONU .............................................................................................................. 54EK 1: ENERJ KAYNAKLARIYLA LGL KURUMLAR ............................................................ 57EK 2: YENLENEBLR ENERJ KMELENMES BLG TALEP FORMU ................................... 58

EK 3: ANKARADA YENLENEBLR ENERJ KONUSUNDA KMELENME ANALZPROJENN ANKET ANALZ ............................................................................................. 59KAYNAKA .............................................................................................................. 62


4/64

4


5/64

5

Dnyada enerji kaynaklarna olan ihtiya, nfus artna, sanayi ve ulam bata olmak zereekonomik faaliyetlerin bymesine paralel olarak artmaktadr. Enerji kaynaklar, insan ve top-lum yaamnn hemen hemen tm faaliyetlerinde girdi olarak yer almasyla, dnya ekonomisi-nin ve siyasetinin yaamsal sorunlarndan biri konumuna gelmitir. Bugn, dnya enerji tke-timinde, arl olan fosil enerji kaynaklarnn snrl oluu, dnyann artan enerji talebi ve ev-re sorunlar, yenilenebilir enerji kaynaklarnn bulunmasn, gelitirilmesini ve ekonomik kulla-nmnn salanmasn acil hale getirmitir.

Petrol ve kmr kaynaklarna dayal enerji tketimi, gnmze kadar artan arln korumu-tur. 1973 ve 1979 yllarnda yaanan petrol krizleri, enerji kaynaklarnn gvenlii sorununun,o gnden bu yana dnya ekonomisinin ve siyasetinin gndeminin ilk maddesini oluturma-

snda nemli bir rol oynamtr. 1990l yllarla artan evre bilinci, fosil kaynaklara dayal ener-ji retim ve tketiminin doaya verdii olumsuz etkilerin vurgulanmasna yardmc olmutur.evre bilinci ile evreye duyarl, yerli ve yenilenebilir enerji kaynaklarnn aratrlmas ve geli-tirilmesi almalar gndeme gelmitir.

Enerji retimi, kmrden petrole, doalgaza ve yenilenebilir enerji kaynaklarnn kullanmnadoru bir geliim izlemektedir. Bu geisin nedeni, snrl olan fosil enerji kaynaklarnda arz s-kntsnn ortaya kacann tespit edilmesidir. lave olarak fosil kaynaklarnn kullanmnn lke-lere ve firmalara gittike artan ekonomik ve evresel ek maliyetler getireceinin anlalmasdr.

Gnmzde enerji, stratejik bir neme sahiptir. lkelerin ekonomik olarak bymesi ve sana-yisinin gelimesi iin ok nemli bir girdidir. lkeler enerji arz gvenliini salamak ve d ba-

mllklarn azaltmak amacyla alternatif enerji kaynaklar aramaya ve kullanmaya almak-tadrlar. lkelerin srdrlebilir kalknma iin temel noktay gznnde bulundurmas ge-rekmektedir:

Enerji retiminde yenilenebilir enerji kaynaklarn kullanmak

Enerji verimliliini salamak

Karbondioksit salnmlarn azaltmak.

Ayrca, enerji, lkeler iin stratejik bir silah haline gelmi olup, dnya politikasna yn verecekbir konuma ve gce erimitir.

Ankarada Yenilenebilir Enerji Kmelenme Analizi Projesi, Ankarada bu sektrde alan ve a-lmak isteyen firmalara yol gstermek ve Ankara ilinde yenilenebilir enerji sektrnde yapla-bilecekleri ortaya konmak amac ile gerekletirilmitir.

Sz konusu almann enerjinin dnyadaki yerini ve yenilenebilir enerjinin nemini vurgula-mas asndan, tm taraflara faydal olmasn dileriz.

NSZ

Nurettin ZDEBRAnkara Sanayi OdasYnetim Kurulu Bakan


6/64

6

PROJENN TANITIMI VE PROJE EKB

Ankarada Yenilenebilir Enerji konusunda Kmelenme Analizi projesinin kapsam;

Ankara ilinde gne, rzgar, jeotermal enerji potansiyelinin belirlenmesi, sektrdealabilecek firmalarn tespit edilmesi, Yenilenebilir enerji sektrnde kmelenme altyapsnn oluturulmasdr.

Proje bir fizibilite almas olup; almada sanayi ve niversite potansiyeli asndanzengin olan Ankarann, yenilenebilir enerji alannda yapabilecei katk aratrlm-tr. alma sonucunda Ankara blgesinin byk miktarda elektrik retecek kapasite-sin olmad anlalmtr. Bununla beraber Ankara yenilenebilir enerji kaynaklarnngelitirilmesi iin teknoloji alannda nclk yapacak bilim adam altyapsna sahiptir.Bu erevede bakldnda yenilenebilir enerji sektrne teknoloji ve ekipman d ba-

mllnn azaltlmas asndan katk salayabilir.Ankarada Yenilenebilir Enerji konusunda Kmelenme Analizi projesi kapsamnda ha-zrlanan rapor ile Trkiyenin enerjideki da bamll ve enerji politikalar hakkndafikir vermeye allmtr.

Sz konusu rapora katklarndan dolay SNC Kalite D Ticaret ve Sanayi Ltd.tine,Elektrik leri Ett daresine, Trkiye Elektrik letim A..ne, Temiz Enerji Vakfna, Elekt-ronik Sanayiciler Derneine ve MCM Grupa deneyimlerini paylatklar iin teekkrederiz. Bu raporun yazlmasna katkda bulunan Yrd. Do. Dr. Mehmet Efe Biresse-liolu, Cneyt Maltepeli, Melek Dilek Sanus, Murat Cem Mekik, Valerie Glsen a-

polu ve Ayegl Mangana ayrca teekkr ederiz.Ankara Sanayi Odasnn Ynetim Kurulu yesi Sn. Fahrettin KRKL, proje sorumlu-su olarak, almann her aamasnda proje ekibine destek olmutur.

Proje kapsamndaki aktiviteler aadaki belirtilen proje grubu tarafndan koordineedilmitir:Sn. Oya Grkmen, Proje Koordinatr- Ankara Sanayi OdasSn. Valerie Glsen apolu, Proje Koordinatr Asistan- Ankara Sanayi OdasSn. Efe Biresseliolu, Proje Uzman- zmir Ekonomi niversitesi

Sn. Melek Dilek Sanus, Proje Uzman- MCM GrupSn. Murat Cem Mekik, Proje Uzman- MCM Grup,Sn. Cneyt Maltepeli, Proje tirakisi- SNC Kalite D Ticaret ve Sanayi Ltd.ti.

Emei geenlere, bu raporun ksa srede iinde hazrlanmas ve yaymlanmas konu-sundaki zverili almalar nedeniyle teekkr ediyor; Trkiyede yenilenebilir enerjisektrnn neminin altn izerek vurgulanmas ve bu konudaki farkndaln artma-s temennisiyle, raporun tm okuyucularna faydal olmasn diliyoruz.


7/64

7

ENERJNN DNYADAK YER

Enerjinin, retimden tketime kadar her eyin temel girdisi olmas, enerjiyi ok

nemli konuma getirmitir. Enerji ihtiyac arttka, enerji kaynaklarnn verimli kul-lanm da, bu kaynaklarn zerinde hkimiyet kurma abas da nem kazanmakta-dr. lkeler da bamllklarn, enerji arz gvenliliklerini arttrmak, enerjinin evre-ye olumsuz etkilerini azaltmak iin alternatif kaynaklara ynelmilerdir. Petroln 50yl, doal gazn 100 yl iinde tkenecei tahmin edilmesi lkelerin enerji ihtiyalarnkarlamak iin alternatif enerji kaynaklarn gelitirmeye ve kullanmaya ynlendirmi-tir. Yaplan aratrmalara gre kresel enerji ihtiyacnn, 2035 ylnda tketilen enerjimiktarnn iki kat, 2055 ylnda ise kat olaca tahmin edilmektedir (1998 ylnnenerji tketim miktarna gre hesaplanmtr). Bu erevede mevcut olan enerji kay-naklaryla enerji ihtiyac karlanamayacak olmas, enerji ihtiyacn karlamak iin al-ternatif enerji kaynaklarnn kullanm oranlarn arttrmak iin retim sistemleri geli-tirilmesine ynlendirmitir.

Artan enerji fiyatlar, kresel snma ve iklim deiiklii, dnya enerji talebindeki art,hzla tkenmekte olan fosil yaktlara bamlln yol aaca sorunlarn gstergesi-dir. Bu nedenle, sz konusu enerji ihtiyacnn nasl karlanabilecei konusundaki en-dieler artmtr. lkeler yerli ve yenilenebilir enerji retimini ve kullanmn arttrma-ya almaktadr. Yenilenebilir enerji kayna doann kendi evrimi ierisinde mey-dana gelen, tkenmeyen bir enerji kayna olarak tanmlanabilir. Yenilenebilir ener-jinin zellikleri;

evreye olumsuz etkisi olmayan,

Da bamll azaltan, stihdamn artmasna yardmc olan, retim maliyetlerini dren bir etkiye sahip enerji kaynadr.

Gnmzde gelimi lkeler; Amerika Birleik Devletleri, Danimarka, Almanya dnyaekonomisindeki glerini korumak veya konumlarn daha da glendirmek iin yeral-t ve yerst kaynaklarn verimli kullanmaya, alternatif enerji kaynaklarn gelitirmeyenem vermektedirler. Gelimi lkeler iin yenilenebilir enerji sadece enerji arz gvenir-lii salayan alternatif bir enerji kayna olmann yan sra nemli bir ekonomik yatrmve istihdam alandr. Bu lkeler yenilenebilir enerji sektrn dnya zerinde yaratacak-

lar yeni egemenlik ve teknolojik alan olarak grmektedirler. Kreselleme ile lkeler fo-sil kaynaklar zerinde hakimiyet kurmaya alrken, dier bir yandan yenilenebilir enerjisektrnde teknolojik alanda hakimiyet kurmaya almakta ya da mevcut olan durum-larn glendirmeye almaktadrlar. Yenilenebilir enerji sektrnde yaplan yatrmlar-da yerel ekonomiye katkda bulunmakta olup, blgeyi kalkndrlarak da lke ekonomisi-nin geliimini salamaktadr. Ayrca yenilenebilir enerji teknolojilerini kullanan lkeler; Al-manya, Amerika, sahip olduklar teknolojiyi dier lkelere satarak ticari aklarn kapata-bilmektedir.

lkeler yenilenebilir enerji kullanarak fosil yaktlara daha az baml hale gelmektedir. Ay-rca yenilenebilir enerji kaynaklarnn kullanmn arttrmak amacyla yaplan enerji retim

tesislerinin kurulmas ile enerji verimliliini arttrmak ve yenilenebilir enerji kaynaklarn et-kin bir ekilde kullanlmas iin Ar-Ge almalarna nem verilmesi lke ekonomisinin ge-limesine ve lkede yeni istihdam alanlar olumasna neden olmaktadr.


8/64

8

lkelerin, ekonomik byme ve rekabet glerini arttrmak iin malzeme ve enerji,maliyetlerini azaltmalar gerekmektedir. Ucuz, yerli ve az miktarda girdi ile enerji re-timi yapan lkeler pazar stnl elde edecektir. Yenilenebilir enerji kaynaklar sa-

nayideki retim maliyetlerinin azaltlmasnda nemli bir frsat yaratmaktadr.Yenilenebilir enerji lkeler iin dnyada egemenliklerini arttrmak iin nemli bir alanyaratmaktadr. Enerji verimliliklerini salayan ve yenilenebilir enerji kaynaklarn etkinbir ekilde kullanan lkeler kresel ekonomide nemli bir konum elde edecek ve re-kabet stnl kazanacaktr. Buna sahip olan lkeler dnya politikasna yn vere-bilme frsatn da yakalam olacaktr. Ayrca da bamll az olan lkeler dnya-da meydana gelen politik ve ekonomik karklklardan o oranda az etkilenecektir. Buerevede lkeler, ekonomik byme ve geliim asndan istikrarl bir ekilde ilerle-yebileceklerdir. Gnmzde yenilenebilir enerji yeni bir alan olarak karmza kma-sna ramen ilerleyen zamanda her lkeye ilgilendirecei kesindir.

TRKYEDEK ENERJ POLTKALARI VE ENERJ

TRKYE VE ENERJ

Trkiyenin Enerji Tketimi (Yaktlara Gre) (tep)

Yakt 1970 1982 1992 2000 2008

Kat Yaktlar 10613 16143 24657 29854 36205

Petrol 7958 16933 24865 32297 31784

Doal Gaz 41 4197 13728 33807

Yenilenebilir Enerji 274 1300 2405 2986 4571

* Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanl

Trkiyenin 2700 kWh/kii olan enerji tketimi, kii bana den GSYHya karlkdk olmakla beraber, yksek ekonomik byme oranlaryla birlikte son yllarda hz-l art gstermitir (Enerji Raporu, 2010). Trkiyenin enerji politikasndaki, en b-yk hedefi, artan enerji ihtiyacn karlamaktr. Trkiyede yksek oranl byme de-vam ettike, sanayileme arttka enerji talebi hzla artmaya devam edecektir. Fosilenerji kaynaklar bakmndan fakir olan Trkiye, enerji ihtiyacn karlamak iin itha-

lata ve da bamlln devam ettirmek zorunda kalacaktr. Artan d bamllnnne gemek iin Trkiyenin yenilenebilir enerji kaynaklarn gelitirmesi yaamsalnem kazanmtr.

TRKYENN ENERJ TKETM

2008 dnya finansal krizi ncesinde enerji fiyatlarnn speklatif olarak artmas ener-jide da bamlln etkilerini ak olarak gstermitir. 2008 ylnda kan krizdennce Trkiye %70-%75 dzeyinde ithalata baml bir lkeydi. Kriz dneminde mey-dana gelen enerji fiyat deiimleri Trkiye ekonomisine nemli bir bask kurmutur.Kriz dneminde 147 Dolara kadar trmanan petroldeki suni fiyat artlar doalgaz

ve kmr fiyatlarnn ykselmesi iin zemin hazrlamtr. Enerjide da baml olanTrkiyede kriz elektrik fiyatlarnda ve retim maliyetlerinde nemli ykselmelere ne-den olmutur. Dnyada olduu gibi Trkiyede de sanayi retimi dmtr.


9/64

9

Bunun yannda enerji gvenliini salamak ekonomik, politik ve ulusal gvenlik ko-nusu haline gelmitir. Trkiye asndan enerji gvenlii stratejik nem kazanmtr.Trkiye enerji alannda kendi kendine yetebilme kabiliyetine sahip olabilir ise dnya-

daki ekonomik ve politik krizlerden daha az etkilenerek, istikrarl byme frsat ya-kalayabilecektir.

Bu ereveden deerlendirildiinde; enerji talebinin ulusal kaynaklardan karlan-ma oran yllar itibaryla giderek azalm ve enerjide da baml hale gelinmitir.Trkiyede enerji tketimi ykseldike, buna paralel olarak Trkiyenin ithalat bam-ll artm ve Trkiyeyi dnyadaki nemli petrol ve gaz ithalatlarndan biri halinegetirmitir. Buna ramen 2000li yllara kadar ithalat bamll ve enerji kaynaklar-nn eitlendirilmesi Trkiyenin ncelii olmamtr.

Trkiyenin,

Petrolde da bamll %94, Doalgazda da bamll %97dir.

Buna ek olarak Trkiyenin da bamll, Uluslararas Enerji Ajansna gre, 2030 y-lnda %85-90 seviyelerinde olacaktr. Trkiyenin enerji talebini karlamak amacylayaplan d deme, lkenin i ve d gvenlik, eitim, altyap ve istihdama ynelik ya-trmlar iin kullanlacak kaynaklarn aktarmasna neden olmaktadr. Enerjideki dabamllk Trkiyenin d ticaret btesinde byk aa sebep olmaktadr. Enerji it-halatna denen para petrol fiyatlarna bal olarak ortalama 50 milyar dolara kadarkmaktadr. Trkiyenin ihracat gelirlerinin byk blmn enerji ithalatn karla-

mak iin kullanmaktadr.Enerjinin ithalattaki pay;

2008 ylnda %23,3 Ekonomik kriz nedeniyle 2009 ve 2010 ylnda % 20lerdedir.

TRKYENN ENERJDE DIA BAIMLILII

Trkiye enerji gvenliini salama konusunda kaynaklarn eitlendirilmesi iin okynl enerji politikas arayna girmitir. Yeni enerji politika aralarndan biri de ener-ji pazarnn serbestletirilmesi, zel sektrn de ithalat ve retim konusunda sz sahi-

bi olmasnn nnn almasdr. Trkiyenin enerji politikasnn nihai amac, enerji vedoal kaynaklarn verimli ve evreye duyarl bir ekilde kullanmak, lkenin refahnaen yksek katky salamaktr. Enerji politikas ile artan enerji talebini karlamak iinyerli ve yenilenebilir enerji kaynaklarnn kullanm oranlarn artrmak ve nmzdeki10 yllk sre ierisinde lkenin da bamllnda % 3lk azalmay ngrmektedir.

Enerji politikasnda ne kan amalar; Da bamll azaltmak,

Enerjide kaynak eitliliine gitmek, Kamu yararnn ve tketici haklarnn gzetilmesini salamak,

Serbest piyasa uygulamalar iin frsatlar yaratmaktr.


10/64

10

Trkiyede mevcut olan ve yaplmakta olan zelletirmeler; Kamu finansman skntsn gidermek, Enerji sektrnde yaplacak zelletirme ile sermayenin tabana yaylmas, Sektrde rekabetin artmas ile elektrik fiyatnn ucuzlamas, Enerji maliyetlerin azalmas ile sanayi retimin ykselmesi, Ucuz ve kaliteli enerjiye ulalabilirlii arttrmak amacyla yaplmtr.

Trkiyenin enerji politikas, d ilikiler ile enerji konularn birlikte yrtlmemesi, idinamiklerin ihmal edilmesi, da baml enerji politikasnn izlenmesi nedeniyle ulu-sal enerji politikas ve zelletirmeler amalarna ulaamamtr. Trkiyede birincilenerji kaynaklar yetersiz ekilde deerlendirilmekte, yatrmlarn yetersiz olmas ener-ji arz gvenirliinin istikrarl olmamasna neden olmaktadr. Bu yzden Trkiyeninda bamlna zm getirilememektedir.

Enerjinin stratejik ve politik g olarak kullanld sre ierisinde bulunduumuzgz nnde bulundurulursa; Trkiyenin yenilenebilir enerji kaynaklarna ncelik ver-mesi gerekmektedir. Yenilenebilir enerji kaynaklarna yaplacak yatrmlar Trkiyeninkresel rekabet iinde yerini almas asndan da nemlidir. Sz konusu rekabet ieri-sinde yerini alabilmesi iin yenilenebilir enerji kaynaklarn gelitirmeye, gerekli teknikve insan altyapsn kurmaya ihtiya vardr. u anda pahal grlen yenilenebilir ener-ji sektrne yatrm yapldka, teknoloji gelitike ucuzlayacak, fosil enerji kaynakla-ryla rekabet edebilir hale gelecektir. Trkiye, yenilenebilir enerji kaynaklar asndanzengin saylabilecek bir lkedir. Trkiyenin yenilenebilir enerji kaynaklarn deerlen-

dirmede AB irketleri n plana kmaktadr. Bu irketlerin yerli teknolojileri gelitirme-sine katkda bulunacak ekilde tevik edilmesi gerekmektedir.

Enerjide zelletirme yaplrken devlet tekelinde olan enerji sektrnn zel sektrtekeline dnmesinin nlenmesi gerekmektedir. Trkiyenin enerji arz gvenlii-nin salanmas iin yatrmlarn kimler tarafndan yapld nemli bir konu halinegelmitir. Enerji sektrnn zel sektr tekeline dnmemesi iin, enerji sektrn-de yaplacak yatrmlar iin mevcut olan firmalarmz tevik etmemiz gerekmektedir.Trkiyede bulunan zel sektr, yenilenebilir enerji konusunda yatrmlarn karl ol-madn dnd srece yatrm yapmayacaklardr. Her eyden nce yenilenebilirenerji kaynaklarndan retilecek elektrik iin verilen fiyatlarn yatrm tevik eder d-

zeye getirilmesinde fayda vardr. Yenilenebilir enerji kaynaklarna yatrm yapldkaretim maliyetleri decektir. Almanya, spanya gibi lkelerde yenilenebilir enerji ya-trmlarnn ok ciddi teviklerle desteklendii unutulmamaldr.

TRKYENN ULUSLARARASI YKMLLKLER

KLM DEKL VE EVRE

Trkiye CO2 emisyon deerleri son 20 ylda katna kmtr. Bu ykseli trendi n-

grlebilir gelecekte de devam edecektir. Trkiye 24 Mays 2004 ylndan beri Birle-mi Milletler klim Deiiklii ereve Szlemesi (UNFCCC/1992)ye taraftr. Trki-ye 2009 ylnda Kyoto Protokoln imzalamtr.


11/64

11

BRLEM MLLETLER KLM DEKL EREVE SZLEMES

Szleme, iklim deiiklii sorununu ele alan hkmetler aras abalar iin genel bir

ereve sunmaktadr.Szleme kapsamnda ama ve ilkeler ortaya konulmakta; kendi koullarna ve ge-reksinimlerine gre farkl lke gruplar iin belirli ykmllkler ayrntlaryla sralan-maktadr.

Szleme ayrca, uygulamann izlenmesi ve benimsenen amalarn en iyi nasl ger-ekleebilecei konusunda gr alveriinde bulunma gibi konularda hkmetlereyardmc olacak bir dizi kurum da ngrmektedir.

Szlemenin nihai amac:

... atmosferdeki sera gaz birikimlerini, iklim sistemi zerindeki tehlikeli insan kay-nakl etkiyi nleyecek bir dzeyde durdurmay baarmak... olarak belirlenmitir.

Szlemede yer alan ilkeler aadaki temel noktalara dayanmaktadr:

Eit ve ortak, fakat farkllatrlm sorumluluklar: klim deiiklii kresel bir so-rundur ve byle ele alnmas gerekir. Ancak, u da bir gerektir ki, sanayilemi lkelertarihsel olarak hem bu sorunun ortaya kmasnda daha fazla pay sahibidirler, hemde kar nlemleri alabilecek kaynaklar ellerinde bulundurmaktadrlar. Buna karlkgelimekte olan lkeler iklim deiikliinin olumsuz sonularndan daha ar biimdeetkilenmektedirler ve kar nlem alma kapasiteleri de greceli olarak snrldr.

nceden nlem alma yaklam: klim deiiklii konusunda henz belirsizlik ta-yan birok nokta bulunmasna ramen, harekete gemek ya da nlem almak iin bi-limsel kesinlik beklemek, en kt etkilerle karlaldnda ok ge kalnmas gibi birrisk de yan tehditler sz konusu olduunda, tam bir bilimsel kesinliin olmamas,gerekli nlemleri ertelemenin gerekesi olamaz.

Kalknma ile iklim deiikliinin birbirine bal olduunun kabul:Enerji tke-timi, toprak kullanm ve nfus byme kalplar her iki srecin de temel itici gc-n oluturmaktadr. Szleme, srdrlebilir ekonomik byme ve kalknmay iklimdeiiklii sorununun stesinden gelecek baarl politikalarn bir paras olarak gr-mektedir. Szleme, iklim deiikliiyle ilgili politika ve nlemlerin maliyet etkin ol-mas, baka deyile mmkn olan en fazla kresel yarar en dk maliyet karlsalamas gerektiini vurgulamaktadr.

Trkiye Ek-I lkesidir. EK-I Taraflar 1992 ylnda OECD (Ekonomik birlii ve Kalkn-ma rgt) yesi olan sanayilemi lkeler ile Rusya Federasyonu, Baltk Devletleriile Orta ve Dou Avrupadaki kimi devletler dahil olmak zere ekonomileri gei s-recinde olan lkeleri (EIT Taraflar) kapsamaktadr. Yalnzca Ek-I Taraflar iin geer-li olan temel emisyon ykmll, bu lkelerin, 2000 ylnda sera gaz emisyon d-zeylerini 1990daki dzeye indirmelerini salamak zere iklim deiiklii balantl

yeni politikalar benimsemeleri ve gerekli nlemleri almalardr. Bu dzenleme, bu l-kelerin iklim deiiklii ile mcadele konusunda kararl bir tutum almaya zorlamak-tadr. Szleme, EIT Taraflarnn, bu lkelerde son dnemde yaanan ekonomik ve si-


12/64

12

yasal sorunlarn dikkate alarak, ykmllklerini yerine getirmelerinde belirli bir es-neklik tanmtr. EIT kapsamndaki lkelerden kimileri bu esneklikten, 1990 yl ye-rine bir baka yl temel yl alarak ve bu sayede ekonomideki son deiikliklerin sera

gaz emisyonlarnda kendiliinden meydana getirdii byk azalmay da hesaba ka-tarak yararlanmlardr.

KYOTO PROTOKOL

Kyoto Protokol, Szlemeyi tamamlayan ve glendiren bir belgedir. Protokole ta-raf olabilmek iin Szlemeye taraf olunmas gerekmektedir. Protokol, Szleme ileayn temelleri ve nihai hedefi paylamaktadr. Ayrca, Protokol de lkeleri Ek-I, Ek-IIve Ek-I D Taraflar olarak gruplara ayrmaktadr.

GENEL YKMLLKLER VE KURALLAR

Protokoln kurallar aadaki balklarda odaklamaktadr:

Yasal balayclk tayan emisyon hedefleri ve genel ykmllkler dahil ol-mak zere,

Ykmllkler;

lke iinde atlacak admlar ve yeni uygulama mekanizmas dahil olmakzere,

Uygulama;

Bir Uyum Fonunun devreye sokulmas dahil olmak zere, gelimekte olanlkeler zerindeki etkilerin en aza indirilmesi;

lke raporlarnn ayrntl deerlendirilmesi dahil olmak zere, hesaplama,raporlama ve deerlendirme;

htilafl durumlar deerlendirecek bir Uyum Komitesinin almalar dahilolmak zere szleme hkmlerine uygun hareket edilmesi;

Uygunluk;

Emisyon verilerinin kalitesini artrmaya ynelik admlarn atlmas,

klim deiikliine yol aan etmenlerin azaltlmas ve iklim deiiklii etkile-rine uyum alanlarnda ulusal lekte programlarn hazrlanmas,

evre dostu teknolojilerin transferinin yaygnlatrlmas,

Bilimsel aratrma ve uluslararas iklim gzlem alar erevesinde ibirlii,

Eitim, retim, halkn bilinlendirilmesi ve kapasite gelitirilmesi giriimle-rinin desteklenmesidir.


13/64

13

TRKYENN POZSYONU

Trkiyenin UNFCCCde ve dolayl olarak Kyoto Protokolnde benzersiz bir yeri var-

dr. nk, Trkiye, bir OECD lkesi olmasna ramen 2020 yl iin herhangi biremisyon hedefi veya herhangi bir genel karbon emisyonlarn drme ykmllyoktur. Ancak Kyoto sonras dnemde emisyon hedefleri olacandan dolay, Trki-ye Ulusal klim deiiklii belgesi ile kendi hedeflerini koymutur.

Enerji arz ve eitlendirmesi ile ilgili; giderek artan elektrik tketimi Trkiyeyi alter-natif kaynaklara yneltmektedir. Trkiyenin corafi ve iklim koullar nedeniyle yk-sek miktarda temiz enerji kaynaklar vardr. Bu nedenle yenilenebilir enerji Trkiyeninelektrik retiminde nemli pay almaldr. Trkiyede giderek artan iklim deiiklii veevreye olan farkndalk; son yllara yenilenebilir enerjiye ilgiyi arttrmtr. Bu artan il-giyle beraber hukuksal boluklar da doldurulmaya balanm ve yenilenebilir enerji ile

ilgili hukuki ereve oluturulmutur

TRKYE ENERJ KAYNAKLARI

Trkiye enerji konusunda stratejik konuma sahiptir. Trkiye Avrupa ve dier ktalarapetrol ve doalgaz tanan geit lke haline gelmitir. Bu nedenle Trkiye her zamandnyadaki enerji sektrnde nemli bir konuma sahip olacaktr.

TAKMR

TBTAKn yapt aratrmaya gre; Trkiyenin takmr toplam rezervi 1127milyon tondur. htiya duyulan takmr giderek artan miktarlarda ithal edilmekte-dir. Yerli retimde bir miktar art olmamasna ramen demir elik sanayine paralelolarak takmr ithalat da giderek artmaktadr. 2020 ylnda 148 milyon ton sevi-yesine kmas ngrlmektedir.

PETROL VE DOALGAZ

Petrol, Trkiyenin enerji ithalatnda en nemli yeri tutar. Trkiyede 43.7 milyon tonretilmekte olup; ilave rezerv olmamas halinde dnda yaklak 13 yl retim yapabi-lecek kapasite sahiptir.( Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanl)

Trkiyenin 2009 yl sonu itibari ile kalan retilebilir doalgaz rezervimiz 6,2 milyarmtr. Elektrik enerjisi retiminde doalgaza dayal kurulu g 14.576 MW olup, budeer toplam kurulu gcmzn 32,7sini karlamaktadr. Yerli retimin yetersiz ol-mas nedeniyle Rusya Federasyonundan doalgaz ithal edilmektedir.

HDROLK ENERJ

Trkiyede hidroelektrik potansiyeli 140 GWh/yldr. 2009 ylnda elektrik retimimi-zin %18,5i hidroelektrik santrallerden temin edilmitir. Hidroelektrik retimi 2009ylnda 2008 ylna gre %7,8 orannda artarak 35.870 MW olarak gereklemitir


14/64

14

BYOKTLE

Odun, bitki artklar, tezek biyoktle kaynaklar olarak tanmlanan, bioktle Trkiyede

krsal blgelerdeki konutlarda stma ve yemek piirme amal olarak tketilmektedir.Sz konusu enerji kayna, birincil enerji tketiminin yzde 10unu ve konutlardakienerji tketiminin yzde 40n oluturmaktadr.

JEOTERMAL ENERJ

Trkiye, jeotermal enerji potansiyeli yksek bir lkedir. Trkiye jeotermal potansi-yeli 31.500 MWtr. Jeotermal enerji potansiyelini oluturan alanlar Bat Anadoluda(%77,9) younlamtr. Sz konusu potansiyelin %13 (4.000 MW) MTA tarafn-dan kullanma hazr hale getirilmitir.

Trkiyedeki jeotermal alanlarn %55i stma uygulamalarna uygun saylmaktadr.Jeotermal enerji kullanlarak 1200 dnm sera stmas yaplmakta ve 15 yerleim bi-riminde 100.000 konut jeotermal enerji ile stlmaktadr. ( Enerji ve Tabii KaynaklarBakanl)

GNE ENERJS

Trkiyede gne enerjisi potansiyeli asndan birok lkeye gre ansl durumdadr.Ortalama yllk toplam gnelenme sresi 2 bin 640 saat (gnlk toplam 7.2 saat)olup, ortalama toplam nm iddeti metrekareye ylda bin 311 kwh (gnlk ortala-ma 3,6 kWh/m2) olduu hesaplanmtr. En fazla gne enerjisi alan blge Gney-dou Anadolu olup, bunu Akdeniz Blgesi takip etmektedir. Gne enerjisi teknoloji-leri, termal gne sistemleri ve fotovoltaik sistemler olarak ikiye ayrlmaktadr. Gneenerjisi stma, kurutma, tuzlu suyun damtlmas, yemek piirme, yzme havuzlarnnstlmas, soutma, proses ss salama gibi alanlarda kullanlmaktadr. Ancak gneenerjisi uygulamalarnn en yaygn ve ekonomik olan scak su sistemleridir. (Enerji veTabii Kaynaklar Bakanl)

RZGAR ENERJS

EE - Elektrik Enerjisi Ett daresi Genel Mdrl tarafndan yaplan rzgar enerjisialmalarnda, anakkale Boaz civar, Bozcaada, Gkeada, Sinop, Bandrma, Ay-

valk, Dikili, eme, Bodrum, Antakya, Silifke ve Mardin yrelerinin rzgar enerjisin-den yararlanlabilecek alanlar olarak tespit edilmitir. Yenilenebilir Enerji Kanunununyrrle girmesinden sonra 93 adet yeni rzgar enerjisi projesine lisans verilmitir.Sz konusu projelerden yaklak 1.100 MW kurulu gcnde santrallerin yapm de-vam etmektedir. ( Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanl)


15/64

15

2008 yl itibariyle rzgar enerjisinde yerli potansiyelin durumu

Kaynak Tr Yerli Potansiyel

Rzgr ok Verimli: 8.000 MW

Orta Verimli: 40.000 MW

Kaynak: Elektrik Enerjisi Ett daresi Genel Mdrl

NKLEER ENERJ

Son yllarda Trkiyede enerji sektrnde en ok tartlan konularn banda nkleerenerji gelmektedir. 2020 ylna kadar Trkiyenin nkleer kurulu gcnn 10 bin mwseviyesine ulamas hedeflenmektedir. lkemizde elektrik enerjisi arz ve talep projek-

siyonlarna bal olarak, 2020 ylna kadar, nkleer enerji santrallerinin, elektrik ener-jisi retimi ierisindeki paynn en az %5 seviyesine ulamas hedeflenmektedir.


16/64

16

2009 Yl Genel Enerji Dengesi (Orijinal Birimler)

Yerli retim 2863 75577 1058 0 0 0 11766 4862 2237

thalat 20364 0 0 274 2702 0 0 0 33176

hracat 0 0 0 0 0 0 0 0 5889

Birincil Enerji Arz 23698 75641 1010 64 2684 0 11766 4862 29845

evrim ve Enerji Sektr -11440 -62969 -190 3437 0 0 -22 -258 -1651

Elektrik Santrallar -6361 -62894 -190 0 0 0 -22 -258 -1225

Petrol Rafinerileri 0 0 0 0 0 0 0 0 -1169

Toplam Nihai Enerji Tketimi 12258 12672 821 3501 2684 0 11743 4604 28194

Sanayi Tketimi 4918 6142 326 3500 2684 0 0 0 3382Kimya-Petrokimya 72 279 0 0 0 0 0 0 52

Ulatrma 0 0 0 0 0 0 0 0 14776

Boru Hatlar 0 0 0 0 0 0 0 0 0

Tarm 2 0 0 0 0 0 0 0 4218

Elektrik Enerjisi retimi (GWh) 16148 39089 448 0 0 0 0 340 4803

Kurulu G Kapasitesi (MW) 2256 8110 135 0 0 0 0 82 2140

Yerli retim 685 35959 436 10 1495 0 1250 429

thalat 35856 0 0 0 0 812 0 0

hracat 709 0 0 0 0 1546 0 0

Birincil Enerji Arz 35800 35959 436 10 1495 -734 1250 429

evrim ve Enerji Sektr -21944 -35959 -436 0 -1495 156485 1056 0

Elektrik Santrallar -20483 -35959 -436 0 -1495 194813 1056 0

Petrol Rafinerileri -1002 0 0 0 0 -1143 0 0

Toplam Nihai Enerji Tketimi 13856 0 0 10 0 155751 2306 429

Sanayi Tketimi 6015 0 0 0 0 69327 1056 129

Kimya-Petrokimya 324 0 0 0 0 4480 0 0

Ulatrma 228 0 0 10 0 659 0 0

Boru Hatlar 188 0 0 0 0 313 0 0

Tarm 1 0 0 0 0 4879 286 0

Elektrik Enerjisi retimi (GWh) 96095 35959 436 0 1495 194813 0 0

Kurulu G Kapasitesi (MW) 16617 14553 77 0 792 44761 0 0

Kaynak: Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanl


17/64

17

ELEKTRK SEKTR

Elektrik sektrnde gl deiimler yaanmaya balanmtr. Bu deiimi salamak

adna; Datm irketleri zelletirilmeye balanm,retimi zelletirmek iin admlar atlm,Maliyete gre ekillenmi toptan fiyatlara olanak salanmtr.

ELEKTRK ENERJS PYASASI VE ARZ GVENL

2009 ylnda DPT tarafndan Elektrik Enerjisi Piyasas ve Arz Gvenlii Belgesi ha-zrlanmtr.

Bu belgede;

... Rekabeti bir serbest piyasa oluumu almalarna devam edilecek,elektrik enerjisi talebini karlamak zere devreye girecek yeni retim yatrm-larnn piyasa yaps ierisinde, enerji politikasnn kaynak ncelikleri ile uyumluolarak ve srdrlebilir koullarda gerekletirilmesine ynelik uygulamalara et-kinlik kazandrlacak, elektrik iletim ve datm hizmetlerinin tketici memnuni-yetini karlayacak kalitede ve yeterlilikte verilmesi salanacak, rekabeti piyasaoluumu aralar arasnda yer alan retim ve datm zelletirilmeleri tamamla-nacak ve rekabete dayal, serbest piyasa kurallar erevesinde ileyen bir elekt-rik enerjisi piyasas oluturulacaktr. denilmektedir.

Elektrik enerjisi sektrnn yaplandrlmas ve piyasann ileyiinde;

Piyasa yaps ve piyasa faaliyetlerinin, arz gvenliini temin edecek ekildeoluturulmas ve srdrlmesi,

Srdrlebilir bir elektrik enerjisi piyasasnn oluturulmas hedefi dorultu-sunda, iklim deiiklii ve evresel etkilerin sektrn her alannda ki faaliyetlerde gznnde bulundurulmas,

Elektrik enerjisi retimi, iletimi, datm ve kullanmda kayplarn asgariyeindirilmesi, verimliliin artrlmas, enerji politikasnn kaynak ncelikleri temel alna-

rak oluturulmas,Rekabet ortam yoluyla elektrik enerjisi maliyetlerinin azaltlmas ve busaye-

de oluacak kazanmlarla elektrik hizmetinin tketicilere daha makul maliyetlerle su-nulmas,

Enerji arznda da bamll azaltmak zere, yeni teknolojilerinin zendi-rilmesi, kaynak eitliliin salanmas, yerli ve yenilenebilir kaynaklarn azamilde kullanlmas,

Sektrde yaplacak yatrmlarda yerli katk paynn artrlmas ilkeleri belirtil-

mitir.


18/64

18

ncelikli Hedefler;Rekabeti pazar yaratmak,Uygun yatrm ortam hazrlamak,Kaynak ncelikli enerji politikas hazrlamak,retimi ve datm zelletirmek,klim deiiklii ve evreyi gz nnde bulundurmak,Yeni teknolojileri desteklemek,Yerli katky arttrmak ve yenilenebilir enerjileri kullanmak.

ELEKTRK PYASASI LSANS YNETMEL

4 Austos 2002de hazrlanan ynetmelik, Trkiyenin yenilenebilir enerji kullanarak

elektrik reten tesisleri de dahil eden ilk yasal dzenlemedir. 26 Kasm 2010 tarihi ileson halini almtr.

Ama

MADDE 1- (1) Bu Ynetmeliin amac; elektriin yeterli, kaliteli, srekli, dk mali-yetli ve evreyle uyumlu bir ekilde tketicilerin kullanmna sunulmas iin 4628 sa-yl Elektrik Piyasas Kanunu uyarnca oluturulmas ngrlen mali adan gl, is-tikrarl ve effaf bir elektrik piyasasnda rekabet ortamnda zel hukuk hkmlerinegre faaliyet gsterecek tzel kiilere verilecek lisanslara ilikin usul ve esaslarn be-lirlenmesidir.

Kapsam

MADDE 2- (1) Bu ynetmelik; halen piyasada faaliyet gsteren veya gsterecek t-zel kiilerin, elektrik retimi, iletimi, datm, toptan sat, perakende sat, peraken-de sat hizmeti, ithalat ve ihracat faaliyetlerini gsterebilmek iin almak zorunda ol-duklar lisanslarda yer almas gereken hkmler, lisans verilmesine, lisanslarn tadili-ne, yenilenmesine, sona ermesine ve iptaline ilikin usul ve esaslar ile lisans sahibi t-zel kiilerin hak ve ykmllklerini kapsar.

Hukuki Dayanak

Bu kanun; yenilenebilir enerji kaynak alanlarnn korunmas, bu kaynaklardan eldeedilen elektrik enerjisinin belgelendirilmesi ve bu kaynaklarn kullanmna ilikin usulve esaslar kapsar.


19/64

19

TRKYEDEK ELEKTRK RETM

ELEKTRK RETM


20/64

20

TRKYE YENLENEBLR ENERJ SEKTR

Trkiye, yenilenebilir enerji alannda gelimekte olan bir pazardr. Trkiye, yenile-

nebilir enerji kaynaklar alannda su, gne, jeotermal ve rzgar asndan nem-li potansiyele sahip olup, gerekli altyap almalar yaplrsa etkin ve verimli kulla-nabilir. Trkiyenin enerji retiminde nemli a vardr. Enerji ann kapatlma-s iin yatrmclarn yenilenebilir enerji sektrne yatrmlar yaplmas gerekmektedir.Trkiyenin elektrik ve toplam enerji retiminde da baml olmas, kendi kaynakla-rn gelitirmesini gerektirmektedir. Bu erevede yenilenebilir enerji sektrne yap-lacak yatrmlar ok nemlidir. Trkiye enerjide kendi olanaklarn kullanarak, da ba-mln azaltarak, dnyann sayl ekonomilerinden biri haline gelebilir.

Yenilenebilir enerji sektr, gne, rzgr, jeotermal, hidrolik g, dalga ve biyoktleenerjilerinden olumaktadr. Trkiyenin rzgr, gne ve jeotermal enerjide byk

potansiyele sahiptir. Rzgr ve jeotermal enerji kullanarak, enerji ihtiyacnn bir ks-mn karlanmakta olup; gne enerjisinde teknolojik almalar devam etmektedir.

Elektrik Enerjisi Ett daresi Genel Mdrlnden alnan Yenilebilir Enerji ile ilgili li-sanslar aada yer almaktadr:

KAYNAK BAVURU NCELEME VE UYGUN LSANSDEERLENDRME BULMA VERLEN

ADED MW ADED MW ADED MW ADED MW

Rzgar 3 39.6 117 5,561.15 9 291.08 53 1876.46

Jeotermal 5 82

pgaz (LFG) 3 26.2 4 14.26

pgaz (Gazlatrma) 1 0.59

Biogaz 1 0.12 4 3.73

Bioktle 2 7 1 10

Toplam 5 46.6 121 5,587.47 9 291.08 68 14987.04


Bu tablo erevesinde rzgr ve jeotermal enerjilerinin Trkiyedeki mevcut potansi-yellerinin kullanlmaya baland grlmekte olup; gne enerjisi potansiyeline ha-len yeteri kadar yatrm yaplmad anlalmaktadr.

A

3

4

A

5,

5,

2

2

1


21/64

21

AVRUPANIN GNE ENERJS POTANSYEL

*ri M., Huld T.A., Dunlop E.D. Ossenbrink H.A., 2007. Potential of solar electricity generation in the European

Union member states and candidate countries. Solar Energy, 81, 12951305, http://re.jrc.ec.europa.eu/pvgis/

Yukarda verilen Avrupann gne enerjisi potansiyeli haritasna bakldnda, span-ya ve Trkiyenin gne enerji potansiyelinin dier tm Avrupa lkelerine gre okyksek seviyede olduu grlmektedir. Almanyann gne enerji potansiyeli dierlkelere gre dk seviyede olmasna ramen Almanyann yllk gne enerjisi re-tim kapasitesi;

Kurulu gte (solar): %5BIPV: %1 (Building Integrated Photovoltaics-Evlere Entegre PV)Konutta : %20

Tarmsal Uygulamalarda: %57 olarak verilmektedir.Avrupadaki Gne Enerjisi Alm Fiyatlar + Devlet destei :

Avusturya 0.46 0.30 Euro + Yatrm desteiBelika 0.45 Euro + 20 yl garantili devlet almG.Kbrs 0.391 Euro/kWh evler iinek Cumhuriyeti 0.479 Euro/kWhFransa 0.30 0.40 Euro/kWh + 20 yl garantili devlet almAlmanya 0.3769 0.4921 Euro/kWh + 20 yl garantili devlet almYunanistan 0.45 0.50 Euro/kWh + 20 yl garantili devlet almtalya 0.36 0.49 Euro/kWh + 20 yl garantili devlet almPortekiz 0.28 0.45 Euro/kWh + 15 yl garantili devlet almspanya 0.23 0.44 Euro/kWh + 25 yl garantili devlet almTrkiye 0.133 0.266 USD/kWh + 10 yl garantili devlet alm


22/64

22

GNE ENERJSNN AVANTAJLARI

Ev ve iyerlerinin atlarnda kurulacak kk retim tesisleri ile toplamda ciddi kapa-

siteler oluturulabilir.rnein; Almanyada sadece 2007de kurulan gneten beslenen 130,000 kkelektrik retim sisteminin toplam kapasitesi 1100 MWtr. Bu g yaklak olarakKeban Barajnn kapasitesine yakndr(1330MW). stelik kresel snmadan dolay1330MW kullanlamamaktadr.

Almanya verdii tevikler ve yapt yasal dzenlemelerle, nerede ise Keban Baraj ka-dar bir kapasiteyi, devlet olarak hibir yatrm yapmadan elde etmitir.

TRKYENN GNE ENERJSPOTANSYEL

TRKYE GNE ENERJS POTANSYEL ATLASI (GEPA)(Trkiye zerine Gelen Toplam Gne Radyasyonu)

Kaynak: Elektrik Enerji Ett daresi Genel Mdrl

TRKYE TOPLAM GNE RADYASYONU (EE)

Trkiyenin toplam yllk ortalama gnelenme sresi metrekarede 2.640 saattir. Or-talama toplam nm iddeti metrekarede 1.311 kWh/yldr. Bu miktar, 779.452km2lik yzlmyle tm Trkiye iin 1.021.861.572.000.000 kWh/yl kadardr. Busay Trkiyede kii bana den gne enerjisi miktarnn yaklak olarak 14.000.000kWh olduunu gsterir. Bu say, Trkiyede kii bana yllk tketim miktar olan2.700 kWhlk elektrik enerjisinin 5.000 katndan fazladr.


23/64

23

Aylara Gre Trkiye Gne Enerji Potansiyeli ve Gnelenme Sresi Deerleri

AYLAR AYLIK TOPLAM GNE ENERJS GNELENME

SRES(Kcal/cm2-ay) (kWh/m2-ay) (Saat/ay)

OCAK 4.45 51.75 103

UBAT 5.44 63.27 115

MART 8.31 96.65 165

NSAN 10.51 122.23 197

MAYIS 13.23 153.86 273

HAZRAN 14.51 168.75 325

TEMMUZ 15.08 175.38 365

AUSTOS 13.62 158.4 343

EYLL 10.6 123.28 280

EKM 7.73 89.9 214

KASIM 5.23 60.82 157

ARALIK 4.03 46.87 103

TOPLAM 112.74 1311 2640 ORTALAMA 308,0 cal/cm2-gn 3,6 kWh/m2-gn 7,2 saat/gn


Trkiyenin Yllk Toplam Gne Enerjisi Potansiyelinin Blgelere gre Dalm

BLGE TOPLAM GNELENMEGNE ENERJS SRES (saat/yl)

(kWh/m2-yl)

G.DOU ANADOLU 1460 2993

AKDENZ 1390 2956

DOU ANADOLU 1365 2664

ANADOLU 1314 2628

EGE 1304 2738

MARMARA 1168 2409

KARADENZ 1120 1971Kaynak: Elektrik Enerjisi Ett daresi Genel Mdrl


24/64

24

Trkiyenin Gnei en ok gren 5 li

Konya

Antalya

Mula

Mersin

anlurfa

GNE TERMK SANTRAL KURULABLECEK ALANLAR


Kullanlamaz Alanlar:

Yerleim Alanlar - Eimi: 3 Dereceden byk Alanlar - Sulak Alanlar (Gller, Akarsu-

lar) Orman ve Tarmsal Alanlar - zel evre Koruma Alanlar- Karayollar, Demiryol-lar, Limanlar


25/64

25

GNE RADYASYONU

Toplam (Global) Radyasyon: Gneten gelen radyasyonun direkt, difz ve

yanstlan(reflected) bileenlerinin toplamdr. Gne radyasyonu uluslararas stan-dartlara gre balk altnda tanmlanr.

Direkt Radyasyon (Beam Radiation): Salmadan,

yansmadan, herhangi bir dalma uramadan

Direkt olarak yer yzeyine ulaan radyasyondur.

Difz Radyasyon (Diffuse Radiation):Atmosferde

salarak yeryzne ulaan radyasyondur. Gne

radyasyonu hava moleklleri, bulutlar, aerosoller gibi paracklar ve su damlacklarnedeniyle atmosferde salma urar.

Yanstlan Radyasyon (Reflected Radiation):Gelen gne

Innn yeryzeyi ve bulutlar tarafndan yanstlarak

atmosfere geri gnderilen radyasyon bileenidir.

Toplam radyasyon bileenine ok az bir etkisi vardr. zellikle dalk blgelerde ne-mi artar.


26/64

26

zet Olarak : Scak su temini Buhar elde edilmesi Istma yaplmas Soutma yaplmas Elektrik retiminde kullanlr.

TERMK SSTEMLER

GNE ENERJSNN NEM ARTACAK

Yllardr beklenen yenilenebilir kaynaklara dayal elektrik retiminin tevikini ama-layan yasa teklifi TBMM Genel Kurulunda kabul edilerek Aralk 2010 aynn sonun-da yasalat. Yasaya gre, elektrik enerjisine ynelik kaynak alanlarnn, ilgili kurumve kurulularn gr alnarak belirlenmesi, derecelendirilmesi, kullanlmasna ilikinusul ve esaslar hazrlanacak yeni ynetmelikle dzenlenecek. Belirlenen yenilenebilirkaynak alanlar, imar planlarna resen ilenmek zere Bakanlk tarafndan ilgili merci-lere bildirilecek. Yeni yasayla, yenilenebilir enerji kaynana dayal retim tesisleri iinuygulanacak fiyatlar Euro sent yerine dolar sent olarak belirleniyor. Buna gre,

yenilenebilir enerji kaynaklarndan (YEK) elektrik reten tesisler iin YEK desteklememekanizmasnda gne enerjisine dayal retim tesisi iin belirlenen fiyat ise 13.3dolar sent olarak akland. Gne elektriine 10 yl sre ile verilen 13.3 dolar sentliktevik sektr tarafndan yeterli olarak grlmese de, bu konuda yasal bir mevzuatnbulunmas gne enerjisi sektr iin mit vericidir.

Kanunun yrrle girdii 18 Mays 2005 tarihinden balayarak, 31 Aralk 2015 tari-hine kadar iletmeye girmi ya da girecek YEK destekleme mekanizmasna tabi re-tim lisans sahipleri iin bu fiyatlar 10 yl sreyle geerli olacaktr. 31 Aralk 2015 ta-rihinden itibaren iletmeye girecek olan yenilenebilir enerji retim tesisleri iin uygu-lanacak fiyatlar ise, bu fiyatlar gemeyecek ekilde Bakanlar Kurulunca belirlenecek-tir. Tketiciye elektrik enerjisi salayan tedarikilerin deme ykmll ise, PiyasaMali Uzlatrma Merkezi (PMUM) tarafndan, her fatura dnemi iin ilan edilecek YEKtoplam bedeline bal olarak belirlenecektir.


27/64

27

TRKYEDE RZGAR ENERJS


1995 ylndan balayarak yap-ilet devret eklinde kk kapasiteli uygulamalar yapl-mtr. Greceli olarak ilk byk uygulama, 1997 ylnda retime geen 1.74 MWlk ve1998 ylnda 7.4 MWlk toplam g ile emede gerekletirilmitir. 2002 ylna ka-dar bu konuda herhangi bir kanun mevcut deildi. Trkiyede rzgr enerjisi gibi yeni-lenebilir enerji kaynaklarnn konu edildii ilk kanun 2002 ylnda karlan Elektrik Piyasa-s Kanunudur. Bu kanunla devletin belirli bir fiyattan alm garantisinden vaz gemesi za-ten dk seviyede olan rzgr enerjisi yatrmlarn durdurmutur. Bu aamada az say-da zel sektrn kendi enerjisini retmek iin gerekletirdii projeler mevcuttur. (Otop-rodktr) Rzgr enerjisine verilen resmi nemin kant olarak ilk ciddi giriim ise ancak2005de Yenilenebilir Enerji Kaynaklar Kanunu ile ortaya konulmutur. Bu kanunun son-rasnda Bandrma, eme yarmadas, Hatay, Manisa ve anakkalede gerekletirilen

150 MW gcndeki santraller kanunun ilk meyveleridir. Bu tarihten sonra EPDKya (Ener-ji Piyasas Dzenleme Kurumu) rzgr enerjisine dayal retim tesisi kurmak iin bavuru-lar gerekletirilmitir. (1 Kasm 2007). 1 gnde 751 ayr bavuru olmutur.

Toplam bavurulan g 78000 MWdr. Bu yaklak Trkiyenin kurulu gcnn iki kat-dr. Trkiyedeki ekonomik rzgr enerjisi kapasitesi 20000 MWdr. Bu bavurularn yak-lak 38000 MW kabul edilmitir ve incelenmektedir. Eer incelenen bavurularn tama-m yatrma dnrse 76 Milyar $lk yatrm yaplacaktr. 1 Kasm 2007 bavurular n-cesi TEA tarafndan toplam 4916 MW RES balant gr verilmitir. Bu projelerden3274 MW lisans almtr. TEA, 13 ubat 2009da toplam 7453 MWlk kapasite iinRES balant gr vermitir.


28/64

28

TRKYEDE RZGAR KAPASTES

Karasal Alanda

Karakteristik Brt Teknik KullanlabilirG (MW) 220000 55000 20000Enerji (GWh/yl) 400000 110000 50000

Denizsel AlandaKarakteristik Brt Teknik Kullanlabilir

G (MW) 60000 15000Enerji (GWh/yl) 180000 45000


Trkiyede 2009 yl sonu itibariyle kurulu g 801 MW, rzgr enerjisi santrali vardr. Or-talama %35 olan kapasite faktr hesabna gre yaklak 280 MW elektrik retimi sa-lanacaktr. Bu da yaklak 42 GW kurulu gc olan lkemizin %2si rzgar gcdr. 190milyar kwh elektrik retimimizin yaklak 2.8 milyar kwh saati rzgar gcnde tam rand-mana ulaldnda salanacaktr.lkemizde rzgar enerjisinden daha nce aklanan yasal mevzuatlarda da belirtildii ze-re EPDKdan lisans alarak (500 kWnin st iin) veya kullanc olmak art ile 500kWyekadar lisansz olarak elektrik enerjisi retebilmek ve mevzuata bal olarak ihtiya fazla-s retimin sat mmkndr. retimine izin verilen miktarlar iin devletin lisansl retimiin 10 yl alm garantisi ve 5 yl yerli trbin retimi teviki mevcuttur. 500 kWye kadar li-

sanssz yenilenebilir enerji retimi iin ilgili kamu kurulularnca yaplan ynetmelik al-malar halen devam etmekte olup ksa srede yaymlanmas beklenmektedir.lkemiz EE tarafndan yaymlanm olan REPA dokmannda da belirtildii zere; rzgrenerjisi ynnden, deniz (Offshore) ve kara (Onshore) olarak olduka verimli alanlara sa-hiptir. Rzgrlarmz genel anlamda ok gl olmamakla birlikte, sreklilii ynndenkaliteli olarak deerlendirilmektedir.

TRKYEDE JEOTERMAL ENERJSJeotermal Kaynaklar ve Uygulama Haritas


29/64

29

Jeolojik konumu nedeniyle Trkiye jeotermal potansiyeli bakmndan, Avrupada ilk,Dnyada ise yedinci lke konumundadr. Sadece kaynaklarn doal boalmlarnagre potansiyel 600 MWt civarndadr. Alan kuyularla kullanlabilir potansiyel 3524

MWta ulamtr. Jeotermal enerji kullanm alanlar:Elektrik retimiKonut IstmaSera IstmasEndstriyel UygulamalarTermal Turizm

Jeotermal Enerjiden arlkl olarak stmada (Konut, sera, termal tesis stmas), elektrik reti-minde, endstriyel uygulamalar, termal turizm ve balneolojik uygulamalarda yararlanlmak-tadr. Trkiyenin jeotermal enerjiyi dorudan kullanm kapasitesi 1229 MWta ulam olupdnyada ilk 5 srada yer almaktadr.

Konut Isnmas: Jeotermal enerji ile Gnen(Balkesir), Simav(Ktahya), Kzlcahamam(Ankara),Narldere+Balova(zmir), Sandkl(Afyon), Krehir, Afyon, Kozakl(Nevehir), Sarayky (De-nizli), Salihli(Manisa), Edremit(Balkesir), Bigadi(Balkesir) ve Diyadin(Ar) de konut stlma-s yaplmaktadr.

Sera Istmas:Balova, Seferihisar, Afyon-mer, Sivas-Scakermik, Edremit-Havran, Sandkl-Hdai, Urfa-Karaali, zmir-Dikili ve Sndrg-Hisaralanda uygulanmaktadr.

Endstriyel Uygulamalar:Kzlderede jeotermal akkandan 120.000 ton/yl karbondioksit

retimi yaplmakta, Gnende deri tabaklama, Kzldere-Saraykyde yn aartmada yararla-nlmaktadr.

Termal Turizm Ve Balneolojik Uygulamalar:Balova, Yalova, Afyon-mer-Sandkl, Gnen,Haymana, Havza ve Boluda yaplm modern tesislerde jeotermal kaynaktan yararlanlaraksz konusu hizmetler verilmektedir.

Jeotermal Alanlar:Trkiye de 30 C zerinde scakla sahip 173 adet jeotermal alan bulun-maktadr. Bu alanlarn tahmin edilen toplam potansiyeli 31.500 MWtdir. Mevcut jeotermalretim kuyularndan retilebilecek ve stmaya baz oluturacak kullanlr kapasite (ispatlan-m, grnr) 2008 sonu itibariyle 2924,71 MWtdir Buna 600 MWt dolaynda deere sahipolan doal kaynaklarn kapasiteleri (ispatlanm, grnr) de ilave edildiinde 3524,71 MWtdeerine ulalmaktadr. Halen, Trkiyede jeotermal stma kapasitesi olan 827 MWtin 635MWtlik ksm ehir- konut, bina stmas ve termal tesis stmas, 192 MWtlik blmn serastmas oluturmaktadr. Ayrca, 402 MWt kapasitede termal turizm (kaplca) amal kullanmvardr. Dolaysyla toplam dorudan kullanm 1229 MWtdir.

Elektrik retimi: Elektrik retimine ynelik 20 MWelik Denizli-Kzldere sahas dnda Aydn-Germencikte 25 MWe kapasiteli jeotermal elektrik retim santrali, BOT yatrmnn alma-lar devam etmektedir. Aydn-Salavatlda 7.951 MWe Binary Cycle jeotermal elektrik re-tim santrali kurulmaktadr. Kzldere Jeotermal Santralinin at olan 140C lik jeotermal su-

dan 6.85 MWe kapasiteli, anakkale-Tuzla jeotermal alannda 7.5 MWe kapasiteli bir jeoter-mal elektrik santrali kurulmas iin retim lisans alnmtr.10MWe kapasiteli Simav JeotermalElektrik retim Santrali proje aamasndadr.


30/64

30

YENLENEBLR ENERJ ZERNE IKARILAN MEVZUATLAR

2872 SAYILI EVRE KANUNU

Madde 1 (Deiik: 26/4/2006 5491/1 md.)

Bu kanunun amac, btn canllarn ortak varl olan evrenin, srdrlebilir evreve srdrlebilir kalknma ilkeleri dorultusunda korunmasn salamaktr.

5627 ENERJ VERMLL KANUNU

MADDE 1 (1) Bu kanunun amac; enerjinin etkin kullanlmas, israfnn nlenme-si, enerji maliyetlerinin ekonomi zerindeki yknn hafifletilmesi ve evrenin ko-

runmas iin enerji kaynaklarnn ve enerjinin kullanmnda verimliliin artrlmasdr.Kapsam

MADDE 2 (1) Bu kanun; enerjinin retim, iletim, datm ve tketim aamalarn-da, endstriyel iletmelerde, binalarda, elektrik enerjisi retim tesislerinde, iletim vedatm ebekeleri ile ulamda enerji verimliliinin artrlmasna ve desteklenmesine,toplum genelinde enerji bilincinin gelitirilmesine, yenilenebilir enerji kaynaklarndanyararlanlmasna ynelik uygulanacak usul ve esaslar kapsar.

(2) Enerji verimliliinin artrlmasna ynelik nlemlerin uygulanmas ile zellik veya

grnmleri kabul edilemez derecede deiecek olan sanayi alanlarnda iletme veretim faaliyetleri yrtlen, ibadet yeri olarak kullanlan, planlanan kullanm sre-si iki yldan az olan, yln drt ayndan daha az kullanlan, toplam kullanm alan ellimetrekarenin altnda olan binalar, koruma altndaki bina veya antlar, tarmsal bina-lar ve atlyeler, bu Kanun kapsam dndadr.

YENLENEBLR ENERJ KAYNAKLARININ ELEKTRK ENERJSRETM AMALI KULLANIMINA LKN KANUN

Bu kanunun amac; yenilenebilir enerji kaynaklarnn elektrik enerjisi retimi amalkullanmnn yaygnlatrlmas, bu kaynaklarn gvenilir, ekonomik ve kaliteli biim-de ekonomiye kazandrlmas, kaynak eitliliinin artrlmas, sera gaz emisyonlar-nn azaltlmas, atklarn deerlendirilmesi, evrenin korunmas ve bu amalarn ger-ekletirilmesinde ihtiya duyulan imalat sektrnn gelitirilmesidir. (Madde 1)

Bu kanun; yenilenebilir enerji kaynak alanlarnn korunmas, bu kaynaklardan eldeedilen elektrik enerjisinin belgelendirilmesi ve bu kaynaklarn kullanmna ilikin usulve esaslar kapsar.


31/64

31

Bu kanun kapsamnda elektrik retim fazlas olan kurumlar veya kurulular devlete sa-tabilme imkn vermektedir. Sat fiyatlar aada yer verilmektedir:

Sayl Cetvel(29/12/2010 tarihli ve 6094 sayl Kanunun hkmdr.)

Enerji Kaynana Dayal retim Tesis Tipi Uygulanacak Fiyatlar(ABD Dolar cent/kWh)

Hidroelektrik retim tesisi 7.3

Rzgar enerjisine dayal retim tesisi 7.3

Jeotermal enerjiye dayal retim tesisi 10.5

Biyoktleye dayal retim tesisi (p gaz dahil) 13.3

Gne enerjisine dayal retim tesisi 13.3

MEVZUATLARIN YENLENEBLR ENERJ SEKTRNDE UYGULANABLRLYENLENEBLR ENERJ SEKTRNDEK TEVKLER

Yenilenebilir Enerji Kaynaklarnn Elektrik Enerjisi retimi Amal Kullanmna ilikinKanun erevesinde yenilenebilir enerji kaynaklardan retilen elektrik enerjisinin 7 yl

boyunca Bakanlar Kurulunca belirlenen fiyattan satn alnma garantisi verilmektedir.Yenilenebilir enerji kanunu ile fazla enerjisi olan kurum ve kurulularn devlete faz-la enerjiyi satabilme imkn vermektedir. Yenilenebilir enerjide kullanlacak ekipmanretimi iin yerli retimi de tevik etmeyi amalamaktadr. Yenilenebilir enerji kanu-nu kapsamnda yukardaki fiyatlara Tesis Tipi Yurt iinde gerekleen imalat Yerli Kat-k lavesi (ABD Dolar cent/kWh) u ekilde olacaktr:


32/64

32

Hidroelektrik retim tesisi Younlatrlm gne enerjisinedayal retim tesisi

Trbin 1.3 Radyasyon toplama tp 2.4

Jeneratr ve g elektronii 1 Yanstc yzey levhas 0.6

Rzgar enerjisine dayal retim tesisi Gne takip sistemi 0.6

Kanat 0.8 Is enerjisi depolama sistemininmekanik aksam 1.3

Jeneratr ve g elektronii 1 Kulede gne nn toplayarak buharretim sisteminin mekanik aksam 2.4

Trbin kulesi 0.6 Stirling motoru 1.3

Rotor ve nasel guruplarndaki mekanikaksamn tamam ( Kanat grubu ilejeneratr ve g elektronii iin 1.3 Panel entegrasyonu ve gne yaplan demeler hari.) paneli yapsal mekanii 0.6

Fotovoltaik gne enerjisine Biyoktle enerjisine dayal retim tesisidayal retim tesisi

PV panel entegrasyonu ve gne yapsal

mekanii imalat 0.8 Akkan yatakl buhar kazan 0.8

PV modlleri 1.3 Sv veya gaz yaktl buhar kazan 0.4

PV modln oluturan hcreler 3.5 Gazlatrma ve gaz temizleme gurubu 0.6

nvertr 0.6 Buhar veya gaz trbini 2

PV modl zerine gne nn ten yanmal motor veyaodaklayan malzeme 0.5 stirling motoru 0.9

Jeotermal enerjisine dayal retim tesisi Jeneratr ve g elektronii 0.5

Buhar veya gaz trbini 1.3 Kojenerasyon sistemi 0.4

Jeneratr ve g elektronii 0.7

Buhar enjektr veya vakum kompresr 0

Yenilenebilir enerjide dier yatrm tevikleri banka kredileri, gnll karbon piyasa-s olmaktadr. Yenilenebilir enerji sektrnn gelitirilmesi, Dnya Bankas tarafndanHazine Mstearlna 200 milyon ABD Dolar kredi verilmitir. Sz konusu kredi,Trkiye Sanayi ve Kalknma ve Trkiye Kalknma Bankas vastas ile datlacaktr. Ve-

rilecek kredi; atksu artma ve atklar geri kazanm ile ilgili yatrmlara, yatrm tutar-nn azami %70ine; rzgar, su, jeotermal gibi yenilenebilir enerji kaynaklarna dayalretime ynelik yatrmlara, yatrm tutarnn azami %50 kredi olarak verilmesi ng-

R

Y

I

K

Pp

B

A

S

B

s

J

K

1

0

1

0

1

3

0

0

1

0

2.

0.

0.

1.

2.

.

0.

0.

0.

0.

0.

0.

0.


33/64

33

rlmektedir. Avrupa Yatrm Bankas ve Temiz Teknoloji gibi yenilenebilir enerji konu-sunda kredi vermektedir. Trkiyede bulunan bankalarda yenilenebilir enerjide yat-rm yapacak firmalar kredi vermektedir.

Yenilenebilir enerjide Ar-Ge almalar iin kredi veren kurulular TBTAK, Sanayi veTicaret Bakanl, TTGV gibi kurululardr. Enerji ve Tabi Kaynaklar Bakanl 2010-2014 Enerji Strateji kapsamnda Enerji Sektrndeki Ar-Ge Projelerinin Desteklen-mesi amacyla EN-AR programn yrrle koymutur.

Bu tevikler dnda da Avrupa Birlii programlar kapsamnda hibe programlar ala-bilmektedirler.

ENERJ VERMLL

ENERJ VERMLLNN TANIMI

Son yllarn nemli kavramlarndan biri olmas dolaysyla enerji verimliliinin birokkurum ve kurulu tarafndan tanm yaplmaktadr. Bu tanmlardan bazlar yledir:

Enerji verimlilii; enerji girdisinin retim iindeki paynn azaltlmas, ayn retimindaha az enerji tketerek gerekletirilmesidir (US Department of Energy, 2006).

Bir baka tanmda ise enerji verimlilii, tketilen enerji miktarnn, retimdeki miktarve kaliteyi drmeden iktisadi kalknmay ve sosyal refah engellemeden en aza indi-

rilmesi biiminde ifade edilmitir (EE, 2004: 4).Enerji Verimlilii Kanununda enerji verimlilii; binalarda yaam standardnda ve hiz-met kalitesinde, endstriyel iletmelerde ise retim kalitesinde ve miktarnda d-ne yol amadan enerji tketiminin azaltlmas olarak tanmlanmtr.

Daha geni anlamyla enerji verimlilii; gaz, buhar, s, hava ve elektrikteki enerji ka-yplarn nlemek, eitli atklarn geri kazanm ve deerlendirilmesi veya ileri tekno-loji ile retimi drmeden enerji talebinin azaltmas, daha verimli enerji kaynaklar,gelimi endstriyel sreler, enerji geri kazanmlar gibi etkinlii arttrc nlemlerinbtndr. (Tue ler, Schneider Electric San. ve Tic. A..)

ENERJ VERMLLNN NEM

Enerji, lkelerin iktisadi ve sosyal kalknmas iin nemli girdilerin banda gelmekte-dir. Dnya enerji ihtiyacnn nemli bir blmn karlayan petrol ve doal gaz gibifosil yakt rezervlerinin hzla tkenmesi, enerji tketimindeki hzl arta bal olarakozon tabakasnn incelmesi, sera gaz emisyonlarnn insan yaamn tehdit eder du-ruma gelmesi nedeniyle, enerji gnmzn en nemli sorunlarndan birini olutur-maktadr.

Enerji talebinin % 70ini ithalatla karlayan Trkiyede kalknma ve sanayilemede

bir engel oluturmamas iin enerjinin verimli kullanlmas nemli hle gelmitir. Ya-plan almalara gre sadece enerjiyi verimli kullanarak yllk nihai enerji tketiminin%30u kadar tasarruf salanaca ifade edilmektedir.


34/64

34

Enerji sorunlarnn giderek art, ancak kaynaklarn azald bir dnyada enerjinin ve-rimli kullanm nem kazanmtr.

Enerji verimliliinde en nemli faktr enerji tasarrufudur. Genel olarak az enerji tket-mek olarak anlalan enerji tasarrufu; enerji atklarnn deerlendirilmesi, enerji kayp-larnn nlenmesi yoluyla enerji tketimini en aza indirmektir. Enerji tasarrufu iki bi-imde gerekletirilmektedir. Birincisi, dorudan enerji tasarruf eden ev, araba ve di-er son teknolojileri kullanmak; alkanlklar ve gnlk davranlar enerjiyi daha ve-rimli kullanacak biimde dzenlemek gibi somut nlemlerden olumaktadr. kincisiise, dolayl enerji tasarrufu olup mevcut mallarn daha uzun sre kullanlmasn sa-layarak yeni mallarn retimini azaltmak; enerji tketimini minimize edecek biimdeyerleim yerlerini dzenlemek, ekonomide dorudan materyal tketiminin olmadetkinliklere gei yapmak gibi nlemlerdir.

NHA ENERJ TKETMNN SEKTREL DAILIMI

(2007)


2007 yl deerlerine gre, Trkiyedeki sanayi sektr, toplam enerji tketiminde%39, elektrik tketiminde %55lik paya sahiptir. Yaplan almalar sanayi sektr-nn enerji tasarruf potansiyelinin yksek olduunu gstermitir. Rekabetin artmasve retim maliyetlerinin drlmesi gerekliliinin de sektrde bask oluturmas so-nucunda lkemizdeki enerji verimlilii almalar sanayide balam olup baarl r-neklerin says her geen gn artmaktadr.

Fakat bu almalara ramen sektrde hala byk bir tasarruf potansiyeli bulunmak-tadr. Sanayideki sektrel enerji tketimi ve tasarruf potansiyelleri tablo da verilmitir.


35/64

35

Sektr Enerji Toplamdaki Tasarruf Tasarruftketimi oran miktar

(TEP) (%) (%) (TEP)

Gda 2,112,782 6 20 422,556

Tekstil 2,112,302 6 25 527,826

Mobilya ve Orman rn. 309,223 0.7 10 30,670

Kat 1,131,262 3-Mar 20 226,252

Kimya, petrol 5,035,981 15 25 1,258,995

imento,cam 7,082,348 20 20 1,416,463

Demir,elik 8,124,092 24 25 2,440,432

Demir d metaller 539,678 2 30 188,887

Makina imal. 595,332 2 10 59,553

Dier 6 784 000 22 15 1,068,000


Sanayi sektrnde enerji verimlilii almalarnn baaryla sonulandrlmas, konut-larda ve ulam sektrnde yaplacak enerji tasarruflarna gre rakamsal olarak okdaha byk enerji tasarrufu salayaca dnlmektedir. Sanayideki toplam enerjitasarruf potansiyelinin %22 olduu ve kullanlan toplam yllk 33 MTEP enerjinin 21MTEPlik (%65lik blm) ksmnn demir elik, imento, cam, petrokimya ve pet-rol sektrlerinde tketildii gz nne alndnda bu sektrlerde yaplacak tasarrufmiktarlarnn birinci derecede nem tad sylenebilir. Sanayide sektrel bazda ya-plabilecek tasarruf uygulamalar, ilgili sanayi kuruluunun prosesine ve proseste kul-land enerji kaynaklarna direk baldr. Baz proseslerde elektrik enerjisi n planakar. Baz prosesler ise ok yksek scaklklarda olup atk baca gazlar yine ok yk-

sek scaklklardadr.Sanayide enerjiyi daha verimli kullanarak birim retim bana daha az enerji kullan-mnn, bir baka deyile zgl enerji tketimini azaltmann iki byk yapmcs var-dr; A) Doru bir enerji politikasnn belirlenip uygulanmas ile B) Sanayiyi kendi re-fah iin ara olarak kullanan enerji tketicisi toplumdan ve sanayinin motoru olanenerji tketicisi makinalardan salanan verimlilik katklardr.

Enerji verimliliini artrmann uzun verimli bir politika olmas n-koul olmakla birlik-te yeterli deildir. Politikalar farkl kaynaklara ynelmeyi, amalar deitirmeyi be-cerebilir, ancak teknolojilerin deitirilmesi kesinlikle bir AR-GE sorunudur. Mali kay-

naklarn, malzemenin yeterli olmas dahi verimlilik art almalar iin yeterli olma-yabilir, nk i znde bu amaca dnk yaplacak AR-GE almalarnn ekonomikkoullara uygunluu salayacak olanlarn, bilim adamlarnn ve mhendislerin, yk-

1

1

2

1


36/64

36

sek nitelikli olmalarn gerektirmektedir. Gnmzde ancak bu yksek nitelikli beyingcnn uluslararas ortak almalar ile verimliliklerin uurlarnda kk iyiletirme-ler salanabilmektedir.

ENERJ VERMLLNN YASAL EREVES

KANUNLAR

18/4/2007 tarihli ve 5627 sayl Enerji Verimlilii Kanunu (RG: 2 Mays 2007)

YNETMELK VE TEBLLER

Enerji le lgili rnlerin evreye Duyarl Tasarmna likin Ynetmelik (RG: 7/10/2010)

Mill Eitim Bakanlna Bal Okullarda Enerji Yneticisi Grevlendirilmesine likinYnetmelik (RG: 17/4/2009)

Binalarda Enerji Performans Ynetmelii (RG: 5/12/2008 Deiiklik: 1/4/2010)

Enerji Kaynaklarnn ve Enerjinin Kullanmnda Verimliliin Artrlmasna likin Ynet-melik (RG: 25/12/2008)

- 5627 Sayl Enerji Verimlilii Kanunu Kapsamnda Yaplacak Yetkilendirmeler, Sertifi-kalandrmalar, Raporlamalar ve Projeler Konusunda Uygulanacak Usul ve Esaslar Hak-knda Tebli 2009/2 (RG: 6/2/2009)

- 5627 Sayl Enerji Verimlilii Kanununun 10 uncu Maddesine ve 5326 Sayl Kaba-hatler Kanununun 3 nc ve 17/7. Maddelerine Gre 2009 Ylnda Uygulanacak

Olan dari Para Cezalarna likin Tebli 2010/1 (RG: 26/2/2010)- Enerji Kaynaklarnn ve Enerjinin Kullanmnda Verimliliin Artrlmasna Dair Y-netmeliin 7. Maddesine Gre Yetki Belgesi ve Sertifika Bedelleri Sertifika Bedelle-rinin Yetkilendirilmi Kurumlara denecek Blm Hakknda Tebli 2010/2 (RG:26/2/2010)

Kk ve Orta lekli Sanayi Gelitirme ve Destekleme daresi Bakanl (KOSGEB)Destekleri Ynetmeliinde Deiiklik Yaplmasna Dair Ynetmelik (RG: 18/10/2008)

Ulamda Enerji Verimliliinin Artrlmasna likin Usul ve Esaslar Hakknda Ynetme-lik (RG: 9/6/2008)

Merkezi Istma ve Shhi Scak Su Sistemlerinde Isnma ve Shhi Scak Su GiderlerininPaylatrlmasna likin Ynetmelik (RG: 14/4/2008)

Tantma Ve Kullanma Klavuzu Uygulama Esaslarna Dair Ynetmelikte Deiiklik Ya-plmas Hakknda Ynetmelik (RG: 8/10/2007)


37/64

37

GENELGELER VE STANDARTLAR16/02/2008 tarihli ve 2008/2 sayl Babakanlk Genelgesi (RG)13/8/2008 tarihli ve 2008/19 sayl Babakanlk Genelgesi (RG)05/08/2008 tarihli ve 2008/55 sayl ileri Bakanl Genelgesi13/08/2008 tarihli ve 2008/1 sayl Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanl Ge-

nelgesi01/03/2010 tarihli ve 2008/18 sayl Milli Eitim Bakanl GenelgesiTS EN 16001 Enerji Ynetimi Sistemleri-Kullanm Klavuzu ve artlar

ENERJ YNETM

Enerji Ynetimi; rn kalitesinden, gvenlikten veya evresel tm koullardanfedakrlk etmeksizin ve retimi azaltmakszn enerjinin verimli kullanm dorultu-sunda yaplandrlm ve organize edilmi disiplinli bir almadr. Enerji atklarnndeerlendirilmesi, enerji verimliliinin artrlmas ve mevcut enerji kayplarnn nlen-mesi yoluyla tketilen enerji miktarnn ekonomik kalknmay ve sosyal refah engel-lemeden, kalite ve performans drmeden en aza indirilmesini ilke edinmektedir.

Toplam enerji maliyetlerinin toplam retim maliyetlerinin %50sinin zerine ktve Enerji Kanununun enerjinin etkin kullanlmas, israfnn nlenmesi, enerji maliyet-lerinin ekonomi zerindeki yknn hafifletilmesi ile evrenin korunmas iin ener-ji kaynaklarnn ve enerjinin kullanmnda verimliliin artrlmas ynndeki yaptrmda dnlecek olursa, enerji tasarrufuna gidilmesi ve enerji ynetim sistemi olutu-rulmas kanlmazdr.

BS EN 16001:2009 Enerji Ynetim Sistemi standard, enerji tipi ne olursa olsun, dahaetkin, daha srdrlebilir enerji tketimi eklinde srekli iyiletirme iin gerekliliklerzerine kurallar koymaktadr.

Enerji ynetimi iin enerji ynetimi uygulamalarn gerekletirmek zere enerji y-netim birimleri kurulmas veya enerji yneticilerinin grevlendirilmesi gerekmektedir.Enerji yneticilerinin grevleri aadaki gibi zetlenilebilir;

Tketim alkanlklarn iyiletirilmesine ynelik nlemlerin belirlemesi, eitimlerindzenlemesi Sistem, ekipman ve prosesler zerinde yaplabilecek tadilatlarn belirlenmesi Enerji ettlerinin yaplmasnn ve verimlilik artrc projelerin hazrlanmasnn ve

uygulanmasnn koordine edilmesi Ekipmanlarn verimliliklerinin izlenmesi, bakm ve kalibrasyonlarnn zamannda

yaplmasnn salanmas st ynetime sunulmak zere, enerji ihtiyac ve verimlilik artrc uygulamalarn

planlarnn, bte ihtiyalarnn, fayda ve maliyet analizlerinin hazrlanmas

Enerji tketiminin ve maliyetlerin izlemesi, deerlendirilmesi ve periyodik raporlarhazrlanmas zleme iin gerekli saya ve lm cihazlarnn tesis edilmesinin salanmas


38/64

38

Enerji younluunun (Fiziki & Mali), enerji-retim (Mal & Hizmet) ilikisininizlenmesi, iyiletirme nerilerinin hazrlanmas

Enerji kompozisyonunun deitirilmesi ve alternatif kaynak kullanm iin aratr-

malar yaplmas, emisyon azaltc tedbirlerin hazrlanmas ve uygulanmasnn ko-ordine edilmesi Petrol ve doal gaz konusunda, ikmal kesintisi durumlar iin acil eylem planlar

hazrlanmas Ynetime sunmak zere, her yl EEye gnderilecek bilgilerin hazrlanmas.

Ylda 5.000 TEP ve zeri enerji tketen iletmelerin ve OSBlerin kamu ile ilikilerindeEnerji Ynetimi Standardna sahip olmalarnn zorunlu hale getirilmesi, 2015 yl so-nuna kadar, lke genelindeki sertifikal enerji yneticisi saysnn en az 5.000 kiiye -karlmas planlanmaktadr.

SANAYDE ENERJ YNETMDEK YKMLLKLER

ENDSTRYEL LETMELEREnerji Tketimi > 50.000 TEPEnerji Ynetim Birimi / Kalite Ynetim Birimi1 Enerji Yneticisi (Mhendis)1 Makina Mhendisi

1 Elektrik veya Elektrik-Elektronik MhendisiEnerji Tketimi > 1.000 TEP

1 Enerji Yneticisi (Mhendis)Organize Sanayi Blgeleri

Enerji Ynetim Birimi1 Enerji Yneticisi (Makina, Elektrik veya Elektrik-Elektronik Mhendisi)2 Teknik Eleman

ENERJ VERMLLNDE VERLEN

DESTEKLER VE TEVKLER

1. ENDSTRYEL LETMELERDE VERMLLK ARTIRICI PROJELER (VAP)

VAP, endstriyel tesislerde ve ticari binalarda enerji girdilerini azaltmaya ynelik yap-lan almalarn tmdr. Bu kapsamda tesisteki enerji kayplarnn azaltlmas, mev-cut sistemlerdeki verimliliin artrlmas ve enerji kaynaklarnn kontroll kullanlma-s iin gelitirilen projelerdir.


39/64

39

Verimlilik arttrc projeler iin;Geri deme sresi: en fazla 5 ylAzami yatrm miktar: 500.000 TLAzami destek oran: % 20Azami destek miktar: 100.000 TLBavurular: Ocak

2009 Yl VAP Destekleri

VAPlarnn Desteklenmesi Kararlatrlan Endstriyel letmeler;Anadolu plik ve Tekstil Fabrikalar Sanayi ve Ticaret Ltd. ti. 1 ProjeAsa Alminyum Sanayi ve Ticaret. A 1 Proje

Aygaz A 1 ProjeCoats Trkiye plik Sanayi A 2 ProjeKorteks Mensucat Sanayi ve Ticaret. A 1 ProjeLimak imento Sanayi ve Ticaret. A / Gaziantep 1 ProjePolinas Plastik Sanayi ve Ticaret. A 2 ProjeTrkiye Petrol Rafinerileri A..zmir Rafinerisi 2 ProjeKrkkale Rafinerisi 2 Projezmit Rafinerisi 2 Projelker Biskvi Sanayi A / Ankara 1 ProjeYeim Tekstil Sanayi ve Ticaret A 1 Proje

ngrlen Toplam Destek Miktar 1 Milyon TLngrlen Toplam Yatrm Tutar 5 Milyon TLngrlen Toplam Tasarruf Miktar 6 Milyon TL/Yl

2010 Yl VAP DestekleriArelik LG Klima Sanayi ve Ticaret A.. 1 Proje

Ak Gda San. ve Tic. A.. 1 ProjeAygaz Anonim irketi Gaz Aletleri retim Tesisleri 1 ProjeMey Alkoll kiler San. ve Tic. A.. 1 ProjeTrkn Tekstil Sanayi ve Tic. A.. 1 ProjeBosch Sanayi ve Ticaret A.. 2 ProjeKorteks Mensucat San. ve Tic. A.. 1 Proje

Trkiye Petrol Rafinerileri A.. 1 Projezmir Rafinerisi 1 Projezmit Rafinerisi 1 Proje


40/64

40

lker Biskvi Sanayi A / Ankara 1 ProjeKahramanmara Kat Sanayi ve Tic. A.. 2 ProjeLimak imento San. ve Tic. A.. Ergani ubesi 1 Projezel Tekstil naat San. ve Tic. Ltd. ti. 1 Proje

ngrlen Toplam Destek Miktar 1 Milyon TLngrlen Toplam Yatrm Tutar 5,7 Milyon TLngrlen Toplam Tasarruf Miktar 6.800 TEP/Yl

2. GNLL ANLAMALAR

Anlama dnemi 3 yl

Enerji younluunda en az %10 azaltm

Kojenerasyon, yenilenebilir enerji ve atk kullanm

Bavurular: Ocak

2010-2012 Dnemi in Gnll Anlama Yaplan Endstriyel letmeler ve Enerji Yo-unluu Azaltma Oran Taahhtleri imsa imento San. ve Tic. A.. Kayseri ubesi 13,8

Tp Merserize Tekstil Elektrik retim San. ve Tic. A.. 10,0Ece Banyo Gereleri San. ve Tic. A.. 10,0Anadolu Efes Biraclk ve Malt San. A.. Lleburgaz ubesi 17,5Viking Kat ve Selloz A.. 11,0Ak Gda Sanayi ve Tic. A.. 11,0Mey Alkoll ecekler San. ve Tic. A.. 10,0lker Biskvi San. A.. Ankara ubesi 10,0Pima Plastik naat Malzemeleri A.. 10,0Abdi brahim la San. ve Tic. A.. 10,0

Man Trkiye A.. 10,0ngrlen Toplam Destek Miktar 1,1 Milyon TLngrlen Toplam Tasarruf Miktar 17.500 TEP/Yl

11 Milyon TL/Yl

3. KOBLER N ENVER HZMETLERAzami destek oran %70Enerji yneticisi eitimleri

Ett (n ettler: < 2.000 TL, Detayl Ettler: < 20.000 TL)Danmanlk (< 10.000 TL)


41/64

41

4. DER MAL FIRSATLAR

Krediler

Dnya Bankas

TTGVevre ProjeleriTeknoloji Gelitirme KredileriDier (EBRD vb)

Trkiye Teknoloji Gelitirme Vakfnn (TTGV) evre Projeleri (ENVER) DestekleriProje Sresi: En fazla 1,5 yl

Destek Miktar: 100.000 - 1.000.000 ABD $Destek Oran: Proje Btesinin en fazla %50siGeri deme Sresi: 1 Yl Geri demesiz Toplam 4 Yl (Faizsiz)Hizmet Bedeli: Destek miktarnn %6s

Destek kapsamna dahil konular;Enerji ettleri,Sanayide kullanlan motorlarnDaha verimli olanlarla deitirilmesi,

Maksimum verim alannda altrlmas,Deiken glerde verimi maksimize edecek teknolojilerin kullanlmas,nleyici bakmlar,Sanayide elektrik motorlar ile tahrik edilen makinalarn/sistemlerin verimle-

rinin arttrlmas,Sanayide kullanlan elektrikli stma sistemlerinin verimlerinin artrlmas

(konveksiyondan endksiyon ve mikrodalga stmaya gei),Binalarda Enerji Performans,Asgari enerji verimlilii gereksinimleri,

Kojenerasyon & Mikro kojenerasyon & Yenilenebilir Enerji & Is Pompas,Kamu kesimi tedbirleri olarak sralayabiliriz.

TRKYEDEK ENERJ VERMLL LE LGL ALIMALAR

BNALARDA ENERJ PERFORMANSIBinalarda enerji verimliliini arttrmak iin mevcut uygulamalar aada verilmitir;

Tasarm Esaslar (Mimar, mekanik, elektrik vs),

Is yaltm,Is ve scaklk kontrol,


42/64

42

Kojenerasyon, merkezi ve blgesel stma ve yenilenebilir enerji kullanm,Merkezi ve blgesel stmada bireysel lm,Yardmc iletmeler (stma, soutma, havalandrma, tesisat, aydnlatma, vb),Enerji kimlik belgesi,

Binalarda enerji verimliliini arttrmak iin ise; binalara azami enerji ve emisyon snr-lamas getirilmesi, 2015 ylndan itibaren standartlara uygun yaltm olmayan bina-lardan her yl artan ekilde emisyon vergisi alnmas, mevcut binalarda yaltm ve ve-rimli stma ve soutma sistemlerinin zendirilmesi, 2010 ylndaki yap stokunun enaz nn 2023 ylna kadar srdrlebilir yap haline getirilmesi ve toplu konutlar-da yeniden retiminin yaygnlatrlmas planlanmaktadr.

Asgari enerji verimlilii gereksinimleri;

KazanlarKombilerKat kaloriferleriBrlrlerElektrik MotorlarKlimalarElektrikli Ev Aletleri (Buzdolaplar, amar ve bulak makinalar, frnlar)Lambalar

Ayrca, 2012 yl sonuna kadar lambalarn, buzdolaplarnn ve elektrik motorlar-nn piyasa dnmnn tamamlanmas, dier rnlerin piyasa dnmnn ABparalelinde yaplmas, enerjiyi verimsiz kullanan rnlerin satnn snrlandrlmas,kamu kurulularnn enerji kullanan mal almlarnda asgar verimliliin zaruri kriterolarak kullanlmas planlanmaktadr.

Elektrik Enerjisi Sektr Verimi %80 ve zeri olan kojenerasyon iin lisans muafiyeti

500 kW alt yenilenebilir enerji tesisleri iin lisans muafiyeti

Toplu konutlar ve 20.000 m2nin zerindeki binalar iin zorunlu uygulama-

lar (Kojenerasyon, yenilenebilir enerji, s pompas vb)2023 ylna kadar lke genelindeki kmrl termik santrallerin, atk s geri kazanmdahil ortalama toplam evrim verimlerinin %45in zerine karlmas, 2023 ylna ka-dar, elektrik enerjisi younluunu en az %20 azaltmak amacyla talep taraf ynetimikonusunda, tarife uygulamalar, yk azaltlmas, enerji ve g ynetimi konularndatedbirler gelitirilmesi planlanmaktadr.


43/64

43

KAMU KESM TEDBRLER

Enerji ynetimi

Enerji ettleri ve VAPlar (25 Ekim 2011 e kadar)Kamu almlarnda klimalar, elektrik motorlar ve ofis ekipmanlar iin asgariverimlilik snrlamalar

zleme ve deerlendirmeBabakanlk Genelgesi tedbirleri

Planlanan faaliyetler arasnda; kamu kurulularnn bina ve tesislerinde, yllk enerji t-ketimi 2015 ylna kadar %10 ve 2023 ylna kadar %20 azaltlmas, kamu kurulula-rnda 10 yln doldurmu aralarn trafikten kaldrlmas, kurumsal kapasitelerin g-lendirilmesi, kurumlarn yeniden yaplandrlmas ve kamu kurulular arasndaki ibir-

liklerinin glendirilmesi yer almaktadr.Ulamda Verimlilik

Verimli ara kullanlmas,Toplu tamacln ve rayl ulamn yaygnlatrlmas,Kent ii trafik gzerghlarnn ve sinyalizasyon sistemlerinin belirlenmesin-

de yakt sarfiyatnn ncelikle gzetilmesi,Kent merkezlerinde ara kullanmnn azaltlmas,Taksi uygulamalar,

Kentsel ulam planlar,Otopark uygulamalar,Srclerin bilgilendirilmesi ve bilinlendirilmesi.

2013 ylna kadar byk ehirlerdeki ulam mastr planlarnn yrrle konulmas,emisyon seviyesi dk evre dostu (Yrrlkteki tip onay mevzuatna uygun) kkmotor hacimli, yakt pilli veya elektrikli hibrit aralarn zendirilmesi ve 15 ya ze-rindeki aralarn kademeli olarak trafikten ekilmesi, byk ehirlerde, toplu tama-y ve yakt sarfiyatn ncelikle gzeten ulam mastr planlarnn yrrle konulma-s planlanmaktadr.

BLNLENDRME

Bilinlendirme almalar kapsamnda;Sertifikalandrma eitimleri (Enerji Yneticileri, EVD irketi Elemanlar),

Enerji Verimlilii Haftas (Ocak aynn 2. Haftas),Askeri liseler ile er-erba eitim merkezlerinin ders ve eitim programlarn-

da; rgn ve yaygn eitim kurumlarnn ders programlarnda; kamu kurum ve kuru-lularnn hizmet ii eitimlerinde enerji verimlilii,

Doal gaz ve elektrik tketicilerinin enerji kullanmlar hakknda bilgilendi-

rilmesi, Enerji tketen rnlerin kullanm klavuzlarnda rnn verimli kullanmbilgileri,


44/64

44

Elektrik motorlar, klimalar, buzdolaplar ve lambalar iin Enerji VerimliliiEtiketi,

dll yarmalar,

lkretim rencileri arasnda resim ve yk yarmalar,Lise rencileri arasnda proje yarmalar,letmelerde proje yarmalar; gerekletirilmektedir.

Ayrca, Ulusal Enerji Verimlilii Hareketi kapsamnda srdrlen bilinlendirme vezendirme etkinliklerinin kamu, zel ve sivil toplum ibirlikleri ile yaygnlatrlmas,letiim Plan hazrlanmas, yrrle konulmas ve bilin endeksi gelitirilmesi plan-lanmaktadr.

ANKARADAK MEVCUT ALIMALAR

T.C. Ankara Valilii l Planlama ve Koordinasyon Mdrl tarafndan 04.03.2011tarihinde yaymlanan Ankara linde Enerji Verimlilii hususunda yrtlen almala-ra aralksz devam edilmesi konulu yazda; Ankara linde; enerjiye olan talebin artarakdevam etmesi, ekonomi zerindeki enerji yknn hafifletilmesi, israfn nlenmesi,evrenin korunmas, enerji kullanm kltrnn gelitirilerek enerjinin etkin kullan-mnn salanmas bakmndan aada belirtilen almalara aralksz devam edilece-i bildirilmitir. Bu kapsamda;

Kamu Kurum ve Kurulular ile meslek odalar hizmet ii eitim programlarna,enerjinin etkin kullanlmas, enerji israfnn nlenmesi, enerji kullanm bilinciningelitirilmesi gibi konular da dahil edecekler ve eitimden geirilen kii say-larn bildireceklerdir.

Organize Sanayi blgelerinde, yllk toplam enerji tketimi bin (1000) TEP den azolan endstriyel iletmelere ynelik almalar yapmak zere, enerji yneticisinin so-rumluluunda enerji ynetim birimi kurulacak ve bu birimlerde enerji yneticisi d-nda en az iki teknik eleman altrlacaktr.

Yllk toplam enerji tketimi bin (1000) TEP ve zeri olan endstriyel iletmeler ener-

ji yneticisi altrmaya balayacaklardr.Kamu kesimi dnda kalan ve yllk toplam enerji tketimi elli bin (50000) TEP ve ze-ri olan endstriyel iletmelerde enerji yneticisi atanmas ile birlikte enerji ynetimbirimi kuracaklardr. Bu birimlerde enerji yneticisi dnda en az bir makine ve birelektrik veya elektrik-elektronik mhendisi altrmalar salanacaktr.

Toplam inaat alan en az yirmi bin (20000) m2 veya yllk toplam enerji tketimibeyz (500) TEP ve zeri olan ticari ve hizmet binalarnn ynetimleri tarafndanenerji yneticisi grevlendirilecektir.

Toplam inaat alan en az on bin (10000) m2 veya yllk toplam enerji tketimi ikiy-zelli (250) TEP ve zeri olan Kamu letmeleri yneticileri tarafndan da enerji y-neticisi grevlendirilmesi yaplacaktr.


45/64

45

Kamuya ait binalar ile elektrik enerjisi yneticisi grevlendirilmekle ykml binalar-da s yaltm, stma, soutma ve scak su sistemleri, asansr ve aydnlatma sistemle-rini Elektrik leri Ett daresi Genel Mdrlnn internet sitesindeki bilgilerden

yararlanarak enerji ettlerini yapmalar ve VAPla (Verimlilii Artrc Projeler) ilgili a-lmalar yapmalar, kullanm alanlar Onbin m2 nin altnda olan binalarda da s yal-tm, stma, soutma, scak su sistemleri, asansr, aydnlatma sistemleri vb. yerlerdeenerjiyi verimli ekilde kullanm konusunda almalar yapmalar, yaplan almala-r 30 Eyll 2011 tarihine kadar bildirilmeleri gerekmektedir.

Her kurum bina enerji yneticisinin veya bina enerji sorumlusunun iinde bulun-duu, 2 inci derecede kurum yetkilisinin sorumluluunda, personel ve fiziki yapsnagre 2 veya 3 kiiden az olmamak zere enerji verimlilii birimi oluturacak ve bi-rimde grevlendirilen kiilerin isim, unvan ve telefon numaralarn bildireceklerdir.

Aydnlatmada mevcut akkor flamal lambalar, verimli ve tasarruflu lambalarla dei-tirilecek olup, kamu kurum ve kurulularnda yaplan verimli-tasarruflu lamba dei-imi says ile lamba deiimi sonucunda elde edilen elektrik tasarruf (Kw/saat) mik-tar dzenli olarak bildirilecektir.

Kamu Kurum ve Kurulularndan istenen aylk enerji harcamas ile ilgili tablolar 6ayda bir (Ocak-Haziran / TemmuzAralk) tablo halinde bir sonraki ayn 20 sine ka-dar gnderilecektir.

NEML PROJELER VE ETKNLKLER

PROJELER / UNDP-GEFEnerji Verimli rnlerin Piyasa Dnm Projesi (2011-2015)

Paydalar

- EE Genel Mdrl (Koordinatr)

- Sanayi ve Ticaret Bakanl

- Beyaz Eya Sanayicileri Dernei

Binalarda Enerji Verimliliinin Artrlmas Projesi (2011-2015)

Paydalar

- EE Genel Mdrl (Koordinatr)

- Bayndrlk ve skan Bakanl Yap leri Genel Mdrl

- Toplu Konut daresi Bakanl

Sanayide Enerji Verimliliinin Artrlmas Projesi (2011-2016)


46/64

46

ANKARADA YENLENEBLR ENERJ SEKTRNDE POTANSYEL

GNE ENERJS



47/64

47



48/64

48

GNE IIMA SRELER ANKARA



49/64

49

Yukardaki blmlerde verilen bilgilerden de anlalaca zere Ankara blgesi, g-ne enerjisi retimi asndan gney blgelerine nazaran daha zayf durumdadr. Budurum gne enerji santralleri kurulmas ynnden olumsuz olmakla birlikte Top-

lam Radyasyon, Gnelenme Sresi ve Difz Radyasyon deerleri, gne ener-jisinden youn bir ekilde enerji reten ve nemli yatrmlar yapan Almanya ile kyas-landnda ok daha avantajl durumdadr. Bu nedenle sanayicilerimizin gerek kul-lanc ve gerekse retici olarak gneten Isl Enerji Teknolojileri ve Gne Pili (PV)Teknolojileri yn ile konuyu ksa, orta ve uzun vadeli olarak deerlendirmeleri veyrrle giren yeni tevik uygulamalarn da gz nnde bulundurarak bu alan-da yatrm yapmalar hem kurumlar, hem de milli menfaatlerimiz asndan byknem arzetmektedir.


50/64

50

ANKARA RZGAR ENERJS

RZGAR HIZ DAILIMI - 50 metre

Rzgar Hz - 50 mKaynak: Elektrik Enerjisi Ett daresi Genel Mdrl

Ekonomik RES yatrm iin 7 m/s veya zerinde rzgar hz gerekmektedir.KAPASTE FAKTR DAILIMI 50 metre

Kapasite Faktr - 50 mKaynak: Elektrik Enerjisi Ett daresi Genel Mdrl

Ekonomik RES yatrmiin %35 veya zerinde kapasite faktr gerekmektedir


51/64

51

RZGAR ENERJS SANTRALI KURULABLR ALANLAR

Kullanlamaz alanlarKaynak: Elektrik Enerjisi Ett daresi Genel Mdrl

Gri renkli alanlara rzgar santral kurulamayaca kabul edilmitir.

TRAFO MERKEZLER VE ENERJ NAKL HATLARI

Enerji Nakil Hatlar ve Trafo Merkezleri


52/64

52

ANKARA LNE KURULABLECEK RZGAR ENERJS SANTRALI G KAPASTES

50 mde 50 mde Toplam Toplam

Rzgar Gc Rzgar Hz Alan Kurulu G(W/m2) (m/s) (km2) (MW)

300 400 6.8 7.5 0 0

400 500 7.5 8.1 0 0

500 600 8.1 8.6 0 0

600 800 8.6 -9.5 0 0

> 800 > 9.5 0 0

0 0


Ankara ilinin rzgr enerjisi potansiyeli yukardaki rzgr kaynak bilgilerinden de anla-laca zere MW snf rzgr trbini santralleri kurulmasna elverili deildir. Bu neden-le blgede rzgr enerjisinden istifade edilebilecek en uygun alan, lisanssz retim yap-labilecek olan 500 kwa kadar olan yatrmlardr. Bu amala halen baz deiiklikler iinalma yaplan Elektrik Piyasasnda Lisanssz Elektrik retimine likin Ynetmelii-ne bal olarak uygun alanlara, sanayicinin halen kulland ortalama saatlik enerjinin iki

kat orannda (yaplacak deiiklikle ynetmelikte, %50 orannda kullanm art aranacavarsaylmtr) kk rzgr trbini yatrm yaparak enerjisinin nemli bir blmn bl-ge rzgrlarndan karlamas mmkn grlmektedir. Bu yatrm ileriki senelerde gneenerjisinin ucuzlamasna bal olarak hibrit yatrma dntrlerek, kullanlacak enerji-nin tamamnn yenilenebilir enerjiden karlanmas mmkn olabilecektir.

Bu konuda sanayicilerimizin nnde iki yatrm ve retim alan mevcuttur. Bunlardan bi-rincisi Megawatt snf trbinlerin yerli retimini tevik iin karlm olan yeni YEK TevikYasasnn amacna uygun olarak, MW snf trbinlerin mekanik, dkm, hidrolik, elekt-rikli, elektronik ve yapsal paralar ile kontrol sistemlerinin yerli retimi iin mevcut kapa-sitelerini bu ynde deerlendirmeleri ve yatrmlarn bu ynde gelitirmeleridir.

kinci ve ok yaygn olarak ksa srede patlama yapmas muhtemel, kk rzgar trbin-lerinin( 500 kwa kadar) yerli retimini yapmak zere kmelenmek ve birlikte rn geli-tirerek pazara girmektir. Burada sanayicilerimizin en byk avantajlar, hem retici hemde kullanc olmalardr. Bu avantajn iyi kullanlmas halinde retilecek yerli trbinlerinncelikli kullanclar onu reten sanayiciler olacaktr. Bu ekilde yaplacak yatrm ve re-timin n kaynak ihtiyac, bizzat onu kullanacak sanayicilerin enerji maliyetlerinden kar-lanacak, bu ekilde de finans kurulularnn arad kredi artlar hibir finans zorluu ya-anmadan karlanabilecektir.

Ankara blgesinde yenilenebilir enerji alannda retim yapmaya ve retilen enerjileri kul-lanmaya istekli olan Ankara Sanayi Odas yelerinin bu konuda yaplan almalar takipetmesi ve bundan sonraki safhalarda oluturulmas hedeflenen kmelenme faaliyetleri-ne katlmlar, bu alanda gl bir yerli sanayi oluumu iin stratejik deer tamaktadr.


53/64

53

JEOTERMAL ENERJJeotermal enerjinin dorudan kullanmnda konut stmas, seraclk ve endstri szkonusudur. Ankarada jeotermal enerji konut stmada ve turizm asndan kullanld- grlmektedir. Ankarann ilesi olan Kzlchamamda jeotermal ss 80 C olup,2500 konut stlmaktadr. Jeotermal enerjinin, termal turizm ve balneoloji uygula-malar da Haymanada mevcuttur. Ankarada jeotermal enerji seraclkta kullanlma-ya baland gzkmektedir. Jeotermal enerji sahip olan Ankara ilelerinde kullanmarttrarak, sz konusu ilelerde enerji verimlilii salanabilir. lelerde enerji maliyet-leri drmesi ve istihdam gelimesi beklenmektedir.

2005 ylnda yaklak 200 kmlik bir alanda 1/25 000 lekli jeolojik harita alm ger-ekletirilmi ve bu alma sonunda belirlenen hedef alanda 60 noktada elektrik yn-temle (DES) jeofizik almas gerekletirilecek, Mlk ky civarnda belirlenen lokas-

yonda 380 m jeotermal enerji aratrma sondaj yaplm ve termal-salk turizmindekullanalabilecek 38,2 C, 6 1/sn durumunda scakl ve debisi arttrlabilecektir.

Gdl ve Polatl civarnda yaplan ett almalar sonucunda Polatl alaykda ger-ekletirilen sondaj almasnda 42.5 C 17 1/s scak akkan retimi salanm, vepompa ile retim yapld taktirde bu scaklk ve debide art salanacaktr. Ankaraili snrlar ierisinde yer alan Kzlcahamam jeotermal alanda belediye adna 1200 msondaj almas yaplmtr.

Gdl-aa-obanhamam civarnda 300 kmlik bir alanda jeolojik, jeofizik ve je-okimyasal ett gerekletirilmi ve bu almalarda belirlenen iki adet lokasyonda;175,5m ve 553 m olmak zere iki adet sondaj gerekletirilmi ve bunlardan srasy-

la 58,5 C scaklkta 50 1/sn debide 58 C scaklkta 60 lt/sn debide akkan elde edil

Documents

Yenilenebilir enerji konusunda kümelenme analizi