Download pdf - Akhisar Belediyesi Hizmet Binasında Rüzgâr-Güneş Enerjisi

İ

BU ÇALIŞMA, ZAFER KALKINMA AJANSI TARAFINDAN YÜRÜTÜLEN 2013 YILI DOĞRUDAN FAALIYET DESTEĞI

PROGRAMI ÇERÇEVESINDE AKHİSAR BELEDIYESI TARAFINDAN UYGULANAN TR33-13-DFD-0049

REFERANS NUMARALI “AKHISAR BELEDIYESI HIZMET BINASINDA RÜZGAR-GÜNEŞ ENERJISI KULLANIMI VE

ENERJI VERIMLILIĞI FIZIBILITESI” BAŞLIKLI PROJE KAPSAMINDA HAZIRLANMIŞTIR.

Akhisar Belediyesi Hizmet Binasında Rü zga r-Gü neş Enerjisi Küllanımı

ve Enerji Verimlilig i Fizibilitesi

Nisan 2014

Akhisar Belediyesi Hizmet Binasında

Rüzgâr-Güneş Enerjisi Kullanımı

ve Enerji Verimliliği

Fizibilitesi

Bu fizibilite raporu, Zafer Kalkınma Ajansı’nın katkısı ile hazırlanmıştır. Bu çalışmanın içeriğinden sadece Akhisar Belediyesi sorumludur. Bu içeriğin herhangi bir şekilde Zafer Kalkınma Ajansı’nın veya Kalkınma Bakanlığı’nın görüş ya da tutumunu yansıttığı ileri sürülemez.

Nisan, 2014

Bu Fizibilite Raporu Akhisar Belediyesi Tarafından

Ege Üniversitesi Güneş Enerjisi Enstitüsü

Danışmanlığında Hazırlanmıştır.

Proje Yürütücüsü

Salih HIZLI

Akhisar Belediye Başkanı

Proje Ekibi

İsmail BAYDEMİR

Mehmet BAKKAL

Metin AKTÜRK

Danışman

Doç.Dr. Numan Sabit ÇETİN

Ege Üniversitesi Güneş Enerjisi Enstitüsü

Enerji Teknolojisi Anabilim Dalı Öğretim Üyesi

7

YÖNETİCİ ÖZETİ

Türkiye yenilenebilir enerji kaynakları açısından oldukça zengin bir ülkedir. Özellikle, güneş ve rüzgâr

enerji kaynakları açısından değerlendirildiğinde, ülkemizin farklı kesimlerinde coğrafi yapı, bitki

örtüsü ve kültürel zenginliklerine bağlı olarak değişkenlik gösteren enerji türlerine uygun enerji

sistemleri kurulmaya, işletime alınmaya ve yeni girişimlerde bulunulmaya başlanmıştır. Birçok ülke,

artan enerji talebine yenilenebilir enerji kaynaklarının kullanımıyla cevap vermeye çalışmaktadır. Fosil

kaynaklar yönünden çok iyi durumda olmayan ülkemiz, enerji eldesinde yaklaşık %70 oranında dışa

bağımlılığını sürdürmektedir. Ama ülke olarak yenilenebilir enerji kaynakları bakımından, güçlü bir

potansiyele sahip bulunmaktayız. Akhisar ilçesi, coğrafi konumu, ekolojik yapısı, kültürel zenginlikleri,

tarım ve sanayi sektöründeki ilerlemelerinin yanında özellikle rüzgâr enerjisi kaynaklarının kullanımı

ve geliştirilmesi açısından, son yıllarda ön plana çıkmaktadır. Bununla birlikte, enerjinin verimli

kullanımı ülkelerin gelişmişlik düzeyinin bir ölçütüdür. Tamamlanan fizibilite çalışmasıyla, Akhisar

ilçesinde rüzgâr-güneş hibrid enerji sistemlerinin kullanılmasının yanısıra, binalarda enerji verimliliği

konusunda oldukça iyi bir bilinç oluşturulmaya başlanmıştır.

Yenilenebilir enerji kaynakları alanında faaliyetlerini 35 yıldır sürdüren, konuyla ilgili önemli tecrübe

ve alt yapıya sahip olan Güneş Enerjisi Enstitüsü, yenilenebilir enerji kaynakları alanında bölgenin

gelişimine yönelik çeşitli projelerde yer almıştır. Bu bağlamda Akhisar Belediyesi’nin Güneş Enerjisi

Enstitüsü işbirliğiyle yürüttüğü, Zafer Kalkınma Ajansı destekli bu projenin çıktısı olarak hazırlanan

fizibilite raporu, “Akhisar’ın Rüzgâr-Güneş Enerjilerini birlikte kullanma ve binalarda enerji verimliliği

konusundaki yatırım kabiliyetinin” de ortaya konulması açısından büyük önem taşımaktadır. Ayrıca,

Güneş Enerjisi Enstitüsü ve bölge üniversitelerimizin desteğiyle, Akhisar ilçemizde bir Ar-Ge

merkezinin kurulması, yenilenebilir enerji kaynakları ve enerji verimliliği konusundaki bilinci bilimsel

anlamda da arttıracaktır.

Akhisar Belediyesi’nin, Zafer Kalkınma Ajansı’ndan 2013 yılı Doğrudan Faaliyet Desteği kapsamında

hibe desteği almaya hak kazandığı “Akhisar Belediyesi Hizmet Binasında Rüzgâr-Güneş Enerjisi

Kullanımı ve Enerji Verimliliği Fizibilitesi”, 03 Şubat 2014 tarihi itibariyle imzalanarak çalışmalara

başlanmıştır. Bu proje ile Akhisar Belediyesi Hizmet Binası'nın elektrik enerjisi ihtiyacının rüzgar-güneş

enerjisinden birlikte karşılanması imkanı ve enerji verimliligi imkanı araştırılarak, bir fizibilite raporu

haline dönüştürülmüştür.

Bu fizibilite raporunun hazırlanmasında, yapılan saha çalışmalarından, konuya yönelik ulusal ve

uluslararası bilimsel çalışmalardan yararlanılmıştır. İleriye dönük yapılacak plan ve projeler için bu

rapor altyapı oluşturacaktır.

Salih HIZLI

Akhisar Belediye Başkanı

8

DANIŞMAN ÖZETİ

Yenilenebilir enerji kaynakları (Rüzgar,güneş, biyokütle, jeotermal vb.) ve enerji verimliliği

konularında uygulamaya yönelik lisansüstü öğretim hizmeti veren ve araştırma çalışmalarında

bulunan Ege Üniversitesi Güneş Enerjisi Enstitüsü (EÜ-GEE), 1978 yılında kurulmuştur. Bu alanda

kurulmuş olan ülkemizdeki ilk enstitüdür. Enstitümüzde, Yükseköğretim Kurulunun 23 Aralık 1982

gün ve 82/655 sayılı kararı ile Enerji ve Enerji Teknolojisi adı altında iki ana bilim dalı açılmıştır. Enerji

Anabilim dalında, güneş ışınımlı fotokimya, optoelektronik, yeni nesil fotovoltaik hücre üretimi ile

ilgili uygulamaya yönelik araştırmalar ve lisansüstü tezler yürütülmektedir. Enerji Teknolojisi

Anabilim dalında ise, yeni ve yenilenebilir enerji kaynaklarından; rüzgâr, güneş, biyokütle, jeotermal

gibi enerji kaynakları ile ilgili uygulamaya yönelik araştırmalar ve lisansüstü tezler yürütülmektedir.

Aynı zamanda enerji yönetimi, enerji verimliliği gibi konular da bu anabilim dalının lisansüstü öğretim

programı içerisinde yer almaktadır.

Ege Üniversitesi Güneş Enerjisi Enstitüsü’nün çok disiplinli yapısı gereği oluşturulan alt yapı olanakları,

Temel Bilimler, Mühendislik Bilimleri gibi pek çok alandaki Ar-Ge faaliyetlerine destek oluşturabilecek

niteliktedir. Ege Üniversitesi Güneş Enerjisi Enstitüsü’nün üniversite-sanayi, üniversite-kamu ve

üniversite-üniversite işbirlikleri çerçevesinde mevcut alt yapı olanakları ile yenilenebilir enerji

teknolojileri konusunda sistem tasarımı, danışmanlık, ön fizibilite ve fizibilite çalışmaları, kurulu

sistemlerin performans analizleri, sistem optimizasyonu, enerji danışmanlığı hizmetleri

sunulmaktadır. Bunların yanı sıra Enstitü bünyesindeki laboratuvarlarda bulunan gelişmiş cihazlarla

çeşitli analiz hizmetleri verilmektedir.

Ege Üniversitesi Güneş Enerjisi Enstitüsü; hem ulusal, hem de uluslararası alanlarda yeni ve

yenilenebilir enerji kaynakları ile bunların kullanımı konularında yaptığı çalışmalarla önemli bir görevi

yerine getirmektedir. Yürütülerek sonuçlandırılan çeşitli DPT, TÜBİTAK ve AB projeleri ile ülkemiz

genelinde öncü bir konumdadır.

Enstitümüz, TUBITAK Sanayi Ar-Ge Projeleri Destekleme Programı kapsamında “20 kVA Otonom Rüzgâr

Türbini Prototip Üretim Projesi (Proje No: 3070210)” kapsamında inovatif teknoloji transferi yaparak, 20

kW gücünde rüzgâr türbinlerinin tamamen yerli malzemelerle üretimine destek sağlamıştır (2006-2010).

Ayrıca 2011 yılında tamamlanan 119E157 numaralı TÜBİTAK projesi çerçevesinde, küçük güçlü rüzgâr

türbinleri için tip test ölçümleri ve raporlaması yapılabilmektedir. Bununla birlikte, 2013 yılında başlayan

“Rüzgâr-Fotovoltaik Hibrit Güç Sistemlerinin Yapay Sinir Ağları ile Kontrolü (Proje No: 112E569)” TÜBİTAK

projesi ile yenilikçi bir ürün patenti alınma hedeflenmektedir. İlave olarak, İzmir İl Özel İdaresi’nin

kullanmakta olduğu elektrik enerjisinin rüzgârdan karşılanması amaçlı proje, Rüzgar Enerjisi Ar-Ge

Grubumuz danışmanlığında sürdürülmektedir. 2014 sonunda tamamlanması hedeflenen proje, şebeke

bağlantılı sistemler açısından, Türkiye’deki kamu kurumları arasında ilklerden olacaktır. Benzer şekilde

“Akhisar Belediyesi İçme Suyu ve Hizmet Binası RES Uygulaması” adlı proje ZAFER Kalkınma Ajansı’nın

desteği ve Rüzgar Enerjisi Ar-Ge Grubumuzun danışmanlığında sürdürülmektedir. 2015 yılı içerisinde

tamamlanacak olan bu proje ile Akhisar Belediyesi Hizmet Binası’nın kullandığı elektrik enerjisinin tamamı

ve içme suyu pompajında harcanan elektrik enerjisinin %50’si rüzgar enerjisinden karşılanması

hedeflenmektedir. Rüzgâr Enerjisi Ar-Ge Grubunun tüm bu projelerine ilave olarak, bölgenin önde gelen

sanayi kuruluşları ile yapmış olduğu üniversite-sanayi işbirliği protokolleri çerçevesinde, 1MW’a kadar olan

rüzgâr türbinlerinin tamamen yerli üretimine yenilikçi ar-ge desteği sunmaktadır.

9

Enstitümüzde yürütülen “Kırsal Kesim Biyogaz Teknolojilerinin Geliştirilmesi ve Yaygınlaştırılması”

isimli Devlet Planlama Teşkilatı projesi kapsamında, İzmir ve ilçelerinde 12 adet pilot tesis

kurulmuştur. Bu çalışmalar kapsamında, Aydın/Pamukören beldesinde bulunan ÜLKÜ çiftliğinde

ülkemizin ilk orta ölçekli modern biyogaz tesisi faaliyete geçmiştir.

Enstitümüz Organik Boyar Madde Esaslı Güneş Pilleri ile ilgili çalışmalarıyla da öncü bir konumdadır.

Saydam Organik Boyar Madde Esaslı Güneş Pilleri üretimi laboratuvar düzeyinde Türkiye Şişe Cam

Fabrikaları A.Ş. ile ortak çalışmalarla gerçekleştirilmiş ve aynı konuda Avrupa Topluluğu VI. Çerçeve

Programında MOLYCELL adlı FP6 projesine Avrupa’nın en üst düzey araştırma kurumları ve firmaları

ile ortak katılım sağlanmıştır.

Mesleki Yeterlilik Kurumu (MYK) ile Ege Üniversitesi Güneş Enerjisi Enstitüsü arasında “Yenilenebilir

Enerji Kaynakları” alanına ilişkin meslek standardının belirlenmesi amacıyla işbirliği protokolü 8

Haziran 2010 tarihinde imzalanmıştır. Yapılan protokol kapsamda “Yenilenebilir Enerji Kaynakları”

alanına ilişkin 4 mesleğin (fotovoltaik güç sistemleri, rüzgâr güç sistemleri, biyogaz sistemleri ve

güneş ısıl sistemleri personeli) 3’er farklı seviyede (3., 4. ve 5. seviye) olmak üzere 12 standardı

oluşturulmuş, mesleki eğitim çalışmaları prosedürlerinde yer alan “Ulusal Yeterlilik” belgesi

düzenleme çalışmaları başlatılmıştır.

Ege Üniversitesi Güneş Enerjisi Enstitüsü, günümüzde yürüttüğü uluslararası projeler vasıtasıyla yurt

dışı ilişkilerini sürdürmektedir. Almanya’dan Alexander von Humboldt vakfından, ABD’den UCLA-Los

Angeles Kaliforniya Üniversitesi ve İngiltere’den Royal Society kuruluşundan destekler sağlanmıştır.

Özellikle 6. Çerçeve programı ve diğer çalışmalar kapsamında proje ortaklıkları vasıtasıyla Avrupa’nın

birçok ülkesi (Fransa-CEA, İngiltere-Imperial Coll. Of London, İngiltere-Newcastle University, Almanya-

Siemens/Frauhofer Inst., Hollanda-ECN, Belçika-IMEC, Avusturya-LIOS/Linz Univ., İsviçre-EPFL) ile

işbirliği içerisindedir.

Ortaklık projeleri faaliyet alanında “Benchmark of National Knowledge and Experiences to Improve

Quality of Vocational Education in Renewable Energy Sector” başlıklı Leonardo Projesi, İngiltere,

İspanya, Portekiz, Slovakya ve Türkiye arasında karşılıklı bilgi paylaşımı içeren ve daha etkin bir

işbirliği kurmayı hedefleyen AB destekli bir işbirliği kurma projesi olarak enstitümüz tarafından

yürütülmektedir. Bunun yanı sıra, Extremadura Üniversitesi (İspanya) ve Johannes Kepler

Üniversitesi(Linz/Avusturya) ile Erasmus programı kapsamında öğrenci değişim programları devam

etmektedir.

2012 Yılında Akhisar Belediye’si ile başlatmış olduğumuz Üniversite-Kamu işbirliği çerçevesinde, Zafer

Kalkınma Ajansı “2013 DFD” çağrısı için “Akhisar Belediyesi Hizmet Binasında Rüzgâr-Güneş Enerjisi

Kullanımı ve Enerji Verimliliği Fizibilitesi” projesi hazırlanmış ve desteğe hak kazanmıştır.

Yapılan çalışmanın ilçemize, bölgemize ve ülkemize yol gösterici olması temennisiyle…

Doç.Dr. Numan Sabit ÇETİN Ege Üniversitesi Güneş Enerjisi Enstitüsü Enerji Teknolojisi Anabilim Dalı Rüzgar Enerjisi Ar-Ge Grubu

10

Kısaltmalar kW, kWh Kilo Watt, Kilo Watt Saat

GW Giga Watt

MW, MWh Mega Watt, Mega Watt Saat

TEP Ton Eşdeğer Petrol

FV Fotovoltaik

FVGS Fotovoltaik Güç Sistemi

BEP Bina Enerji Performansı

EV Enerji Verimliliği

EPDK Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu

ETKB Enerji ve Tabi Kaynaklar Bakanlığı

EV Enerji Verimliliği

GW Giga Watts

IEA International Energy Agency (Uluslararası Enerji Ajansı)

kW, kWh Kilo Watt, Kilo Watt Saat

MW, MWh Mega Watt, Mega Watt Saat

OECD Organizaton for Economic Cooperation and Development

MTEP Milyon Ton Eşdeğeri Petrol

YEK Yenilenebilir Enerji Kanunu

11

Tablolar ve Şekiller Listesi Tablolar

Tablo 1.1 2014 Yılı Türkiye Elektrik Kurulu Gücü Dağılımı (MW ve %)

Tablo 1.2 Enerji verimlilik indeksi

Tablo 1.3 A+ ve A++ enerji tüketimleri

Tablo 1.4 Bina enerji sınıflarına göre bina enerji tüketim indeksi

Tablo 1.5 Dünya kömür rezervlerinin bölgelere dağılımı (2010)

Tablo 1.6 2013 Yılı Sonu İtibariyle Avrupa ve Dünya’daki Rüzgar Elektrik Santral Kurulu Gücü (MW)

Tablo 1.7 2013 Yılı Sonu İtibariyle Avrupa’da Ülkeler Bazında Rüzgar Kaynaklı Elektrik Enerjisi Üretim

Değerleri

Tablo 1.8 2011-2012 yılı Avrupa FV kurulu güç kapasitesi

Tablo 1.9 Pazarda yer alan farklı FV teknolojilerinin verim karşılaştırması

Tablo 2.1 Sürdürülebilir Enerji Yönetimi Yaklaşımı Adımları

Tablo 2.2 Akhisar Belediyesi Hizmet Binası Fiziki Özellikleri

Tablo 3.1 Akhisar Belediyesi Hizmet Binası 2012 ve 2013 yılı elektrik tüketimleri karşılaştırmalı tablosu

Tablo 3.2 Akhisar Belediyesi Hizmet Binası Aydınlatma Birimleri Tablosu

Tablo 3.3 Akhisar Belediyesi Hizmet Binası Doğalgaz Tüketim Tablosu

Tablo 3.4 İç Aydınlatmada Kullanılabilen Işık Kaynakları

Tablo 3.5 Aydınlık Düzeyi Önerileri

Tablo 4.1. Projenin Gerçekleştirileceği Koordinatlar

Tablo 4.2 Projede Kullanılması Planlanan Rüzgar Türbininin Rüzgar Hızı-Elektriksel Çıkış Gücü Verileri

Tablo 4.3 Kurulum Bölgesi Yıllık Rüzgar Hızı Esme Süreleri Tablosu


Tablo 4.5 AKHİSAR RES İçin Sistemin 25 Yıllık Nakit Akışı


Tablo 4.7 Konum Bilgileri

Tablo 4.8

ışınımlar ve aylara göre en iyi panel eğim açıları (Iopt) ile ortalama gün içi sıcaklık (TD) değerleri [15].

Tablo 4.9 125kW gücünde şebeke bağlantılı kristal silisyum modül temelli FVGS temel verim

parametreleri.

Tablo 4.10 Kurulması planlanan 125 kW FVGS’nin günlük ve aylık ortalama elektrik enerjisi üretimleri.

Tablo 4.11 125 kW Şebeke Bağlantılı Sistem İçin Anahtar Teslim Maliyetlendirme

Tablo 4.12 Maliyet ve Amortisman Tablosu

Tablo 5.1 Birinci Dış Duvar Malzeme Özellikleri ve Isı İletkenlik Değerleri

Tablo 5.2 İkinci Dış Duvar Malzeme Özellikleri ve Isı İletkenlik Değerleri

12

Tablo 5.3 Üçüncü Dış Duvar Malzeme Özellikleri ve Isı İletkenlik Değerleri

Tablo 5.4 Düşük Sıcaklıklı Ortama Açık Duvar Malzeme Özellikleri ve Isı İletkenlik Değerleri

Tablo 5.5 Tavan Malzeme Özellikleri ve Isı İletkenlik Değerleri

Tablo 5.6 İç Ortam Taban Malzeme Özellikleri ve Isı İletkenlik Değerleri

Tablo 5.7 Açık Geçit Üzeri Taban Malzeme Özellikleri ve Isı İletkenlik Değerleri

Tablo 5.8 Isıtılmayan İç Ortam Taban Malzeme Özellikleri ve Isı İletkenlik Değerleri

Tablo 6.1 Kurulması planlanan 125 kW FVGS’nin mevsimlik açıları ile bu açılarda günlük ve aylık

ortalama elektrik enerjisi üretimleri.




Tablo 6.5 Isı Yalıtım Contası Maliyet Tablosu

Tablo 6.7 Sera Gazı Referans Göstergeleri

Tablo 6.8 Akhisar Belediyesi Hizmet Binası Enerji Tüketimleri

Tablo 6.6 PVC Cam Fitil Conta çözüm önerisine karşılık yapılan değerlendirme

Tablo 6.9 Birincil Enerji Tüketimine Göre Enerji Sınıfı Endeksi

Tablo 6.10 Nihai Enerji Tüketimine Göre Sera Gazı Emisyon Sınıfı Endeksi


Tablo 6.12 PVC/Alüminyum Cam Fitil Conta Çözüm Önerisine Karşılık Yapılan Değerlendirme

Tablo 6.13 Alternatif 1 Cam Film Maliyet Tablosu

Tablo 6.14 Alternatif 2 Cam Film Maliyet Çizelgesi

Tablo 6.15 Cam Film çözüm önerisine karşılık yapılan değerlendirme (Alternatif I)

13

Ş ek i l l e r

Şekil 1.1 Dünya Enerji Kaynakları ve Tüketimi

Şekil 1.2 Enerji Piramidi

Şekil 1.3 2011 Yılı Birincil Enerji Tüketiminin Dağılımı (MTEP)

Şekil 1.4 2014 yılı Ocak ayı itibarı ile Türkiye’nin kurulu güç dağılımı

Şekil 1.5 Kullanım Amacına Göre Binaların Payı

Şekil 1.6 Bazı EÜAŞ kömür santrallerinin çevrim verimleri

Şekil 1.7 Ev tipi buzdolabı etiket örneği

Şekil 1.8 Bina Enerji Kimlik Belgesi

Şekil 1.9 Birincil enerji yoğunluğunun döviz kuru ve satınalma gücü paritesi kullanılarak hesaplanması

Şekil 1.10 OECD ülkelerinde yapılan enerji verimliliği sayesinde tasarruf edilen enerji

Şekil 1.11 Şebeke bağlantılı rüzgar güç sistemi

Şekil 1.12 1995-2013 Yılları Arasında Dünya Rüzgar Elektrik Santral Kurulu Gücündeki Değişim (MW)

Şekil 1.13 Avrupa Kara Üstü ve Deniz Üstü Rüzgâr Kurulu Gücü (1990-2030) [GW]

Şekil 1.14 Şebeke bağlantılı fotovoltaik güç sistemi

Şekil 1.15 2013 yılı dünya genelinde eklenen güç kapasitesi

Şekil 1.16 2000-2013 yılları arası dünya genelinde toplam kurulu gücün gelişimi

Şekil 1.17 Pazar öngörülerinin “SET for 2020” hedefleri ile karşılaştırılması.

Şekil 1.18 1 kW kurulu güç için farklı FV teknolojilerinde gerekli alan [13]

Şekil 1.19 Rüzgâr – Fotovoltaik Hibrid Güç Sistemi

Şekil 2.1 Sürdürülebilir Enerji Yönetimi Yaklaşımı “trias energetica” enerji üçgeni

Şekil 2.2 Akhisar Belediyesi Hizmet Binası Vaziyet Planı

Şekil 2.3 Akhisar Belediyesi Hizmet Binası Meydan Cephesi

Şekil 2.4 Akhisar Belediyesi Hizmet Binası Arka Cephe

Şekil 2.5 Akhisar Belediyesi Hizmet Binası Sol Yan Cephe

Şekil 2.6 Akhisar Belediyesi Hizmet Binası Sağ Yan Cephe

Şekil 3.1 Akhisar Belediyesi Hizmet Binası 2012 ve 2013 yılı aylar bazında gündüz elektrik enerjisi

tüketimleri

Şekil 3.2 Akhisar Belediyesi Hizmet Binası 2012 ve 2013 yılı aylar bazında puant elektrik enerjisi

tüketimleri

Şekil 3.3 Akhisar Belediyesi Hizmet Binası 2012 ve 2013 yılı aylar bazında gece elektrik enerjisi

tüketimleri

Şekil 3.4 Akhisar Belediyesi Hizmet Binası 2012 ve 2013 yılı aylar bazında toplam elektrik enerjisi

tüketimleri

Şekil 3.5 Akhisar Belediyesi Hizmet Binası 2012 ve 2013 yılı aylar bazında elektrik fatura tutarları

Şekil 4.1. Projenin Öngörülen Uygulama Alanı (Akhisar / MANİSA)

14

Şekil 4.2 Projenin Öngörülen Uygulama Alanı (Akhisar / MANİSA)

Şekil 4.3 Projede Kullanılması Planlanan Rüzgar Türbininin (T400-34/400kW) Rüzgar Hızı-Elektriksel

Çıkış Gücü Eğrisi

Şekil 4.4 Kurulum Bölgesi Yıllık Rüzgar Hızı Esme Süreleri (50m)

Şekil 4.5 Kurulum Bölgesi İçin Rüzgar Hızlarına Bağlı Yıllık Elektrik Enerjisi Üretimi (400kW-50m)

Şekil 4.6 İthal rüzgar santrallerinden elde edilen elektrik enerjisinin 10 yıl alım garantili fiyatına bağlı

nakit akış grafiği [5.25cen€/kWh =7.3cent$/kW]

Şekil 4.7 Yerli üretim rüzgar santrallerinden elde edilen elektrik enerjisinin 10 yıl alım garantili fiyatına

bağlı nakit akış grafiği [7.92cent€/kWh =11cent$/kWh]

Şekil 4.8 Elektrik enerjisinin, tüm vergiler dahil, kullanıcıya olan ortalama maliyetine bağlı nakit akış

grafiği [13.48cent€/kWh =18.72cent$/kWh]

Şekil 4.9 Kurulum sahası uydu fotoğrafı ve öngörülen yerleşim alanı.

Şekil 4.10 Akhisar Belediyesi Hizmet Binası Terası üzerine uygulanması planlanan FVGS Yerleşim Planı.

Şekil 4.11 Kurulum sahasında en iyi eğim açısında (34o) ve yatay düzleme (0o) gelen ışınım

değerlerinin karşılaştırması (Enerji üretimi bu grafikle eş biçimlidir.)

Şekil 4.12 Kurulması planlanan 125 kW gücündeki FVGS için optimum açı ve yatay düzlemde beklenen

aylık elektrik enerjisi üretim değerleri

Şekil 4.13 Kurulması planlanan 125 kW gücündeki FVGS için optimum açı ve yatay düzlemde beklenen

günlük elektrik enerjisi üretim değerleri

Şekil 4.14 Serpme Evler (Kule Yüksekliği: 70m, Rakım 105m)

Şekil 5.1 Klima santrali (solda) ve termal kamera görüntüsü (sağda)



Şekil 5.4 Havalandırma kanalı (solda) ve termal kamera görüntüsü (sağda)

Şekil 5.5 Su dağıtım hattı (solda) ve termal kamera görüntüsü (sağda)


Şekil 5.7 Bodrum kat çıkış kapısı koridoru (solda) ve termal kamera görüntüsü (sağda)

Şekil 5.8 Zemin kat giriş kapısı (solda) ve termal kamera görüntüsü (sağda)



Şekil 5.11 Zemin kat pencere (solda) ve termal kamera görüntüsü (sağda)





15

Şekil 5.16 Birinci kat pencere (solda) ve termal kamera görüntüsü (sağda)







Şekil 5.23 İkinci kat pencere (solda) ve termal kamera görüntüsü (sağda)









Şekil 5.32 Teras kat tavan (solda) ve termal kamera görüntüsü (sağda)


Şekil 5.34 Teras kat duvar (solda) ve termal kamera görüntüsü (sağda)

Şekil 5.35 Teras kat pencere (solda) ve termal kamera görüntüsü (sağda)



Şekil 5.38 Teras kat su dağıtım hattı (solda) ve termal kamera görüntüsü (sağda)

Şekil 6.1 Kurulması planlanan 125 kW gücündeki FVGS için optimum açı, çatı eğimi ve mevsimsel

açıda beklenen aylık elektrik enerjisi üretim değerleri

Şekil 6.2 Kurulması planlanan 125 kW gücündeki FVGS için optimum açı, çatı eğimi ve mevsimsel

açıda beklenen günlük elektrik enerjisi üretim değerleri

Şekil 6.3 Kurulum sahasında en iyi eğim açısında (34o), çatı eğiminde ve (0o) ve mevsimlik açıda gelen

ışınım değerlerinin karşılaştırması (Enerji üretimi bu grafikle eş biçimlidir.)

Şekil 6.4 İthal rüzgar santrallerinden elde edilen elektrik enerjisinin 10 yıl alım garantili fiyatına bağlı

nakit akış grafiği [5.25cen€/kWh =7.3cent$/kW]

Şekil 6.5 Yerli üretim rüzgâr santrallerinden elde edilen elektrik enerjisinin 10 yıl alım garantili fiyatına

bağlı nakit akış grafiği [7.92cent€/kWh =11cent$/kWh]

Şekil 6.6 Elektrik enerjisinin, tüm vergiler dahil, kullanıcıya olan ortalama maliyetine bağlı nakit akış

grafiği [13.48cent€/kWh =18.72cent$/kWh]

16

İçindekiler

YÖNETİCİ ÖZETİ .....................................................................................................................................7

DANIŞMAN ÖZETİ .................................................................................................................................8

KISALTMALAR .................................................................................................................................... 11

TABLOLAR VE ŞEKİLLER LİSTESİ ........................................................................................................... 12

1. GIRIŞ ............................................................................................................................... 20

1.1. TÜRKIYE’DE ENERJI GÖRÜNÜMÜ VE YASAL ÇERÇEVE .......................................................................... 26

1.2. TÜRKIYE’DE ENERJI VERIMLILIĞI VE YASAL ÇERÇEVE ........................................................................... 28

1.3. TÜRKIYE’DE EV POTANSIYELLERI VE BINA SEKTÖRÜNDE ENERJI YOĞUNLUĞU ......................................... 30

1.4. DÜNYA’DA ENERJI GÖRÜNÜMÜ VE ENERJI VERIMLILIĞI ...................................................................... 40

1.5. RÜZGAR ENERJISI .......................................................................................................................... 45

1.6. GÜNEŞ ENERJISI ............................................................................................................................ 48

1.7. RÜZGAR – FOTOVOLTAIK HIBRID GÜÇ SISTEMLERI .............................................................................. 52

2. ÇALIŞMANIN ARKA PLANI ................................................................................................ 54

2.1. YAPILAN ÇALIŞMANIN AMACI VE KAPSAMI ........................................................................................ 54

2.2. UYGULANAN METODOLOJI ............................................................................................................. 54

2.3. AKHISAR BELEDIYESI HIZMET BINASININ FIZIKI ÖZELLIKLERI .................................................................. 57

3. VERI KAYNAKLARI............................................................................................................ 60

3.1. İNCELENEN VERILERIN KAYNAĞI VE VERI GRUPLARI ............................................................................. 60

4. AKHİSAR BELEDİYESİ HİZMET BİNASI RÜZGAR-GÜNEŞ HİBRİD GÜÇ SİSTEMİ FİZİBİLİTESİ .... 67

4.1. RÜZGAR GÜÇ SISTEMI FIZIBILITESI .................................................................................................... 67 4.1.1. PROJE KONUMU ..................................................................................................................... 67

4.1.2. KULLANILACAK SISTEM EKIPMANLARI ......................................................................................... 69

4.1.3. KULLANILACAK ENERJI KAYNAĞININ POTANSIYELI ......................................................................... 70

4.1.4. SISTEMIN GERI ÖDEME HESAPLARI ............................................................................................ 73

4.2. FOTOVOLTAIK GÜÇ SISTEMI FIZIBILITESI ............................................................................................ 79 4.2.1. PROJE KONUMU ..................................................................................................................... 79

4.2.2. KULLANILACAK ENERJI KAYNAĞININ POTANSIYELI ........................................................................ 82

4.2.3. KULLANILACAK SISTEM EKIPMANLARI ........................................................................................ 84

4.2.4. SISTEMİN GERI ÖDEME HESAPLARI ............................................................................................ 88

4.3. RÜZGAR-GÜNEŞ ÖLÇÜM SISTEMI .................................................................................................... 91

5. ENERJI VERİMLİLİĞİ FİZİBİLİTESİ ....................................................................................... 94

5.1. BINA İÇI VE DIŞI KIZILÖTESI TARAMALAR ........................................................................................... 94 5.1.1. BODRUM KAT ........................................................................................................................ 94

5.1.2. ZEMIN KAT ............................................................................................................................ 96

5.1.3. BIRINCI KAT ......................................................................................................................... 100

5.1.4. İKINCI KAT ........................................................................................................................... 102

5.1.5. TERAS ................................................................................................................................. 106

17

5.2. YAPI MALZEMELERININ TOPLAM ISI GEÇIRGENLIK KATSAYILARI ........................................................... 109 5.2.1. BIRINCI DIŞ DUVAR (DD1) ISI GEÇIRGENLIK KATSAYISI ............................................................... 109

5.2.2. İKINCI DIŞ DUVAR (DD2) ISI GEÇIRGENLIK KATSAYISI ................................................................. 110

5.2.3. ÜÇÜNCÜ DIŞ DUVAR (DD3) ISI GEÇIRGENLIK KATSAYISI ............................................................. 110

5.2.4. DÜŞÜK SICAKLIKLI ORTAMA AÇIK DUVARIN ISI GEÇIRGENLIK KATSAYISI (DS) .................................. 111

5.2.5. TAVANIN ISI GEÇIRGENLIK KATSAYISI ....................................................................................... 111

5.2.6. TABAN (TOPRAĞA OTURAN/İÇ ORTAM) İÇIN ISI GEÇIRGENLIK KATSAYISI (T1) ................................ 112

5.2.7. TABAN (AÇIK GEÇIT ÜZERI) İÇIN ISI GEÇIRGENLIK KATSAYISI (T2) ................................................. 113

5.2.8. TABAN (ISITILMAYAN İÇ ORTAMA BITIŞIK) İÇIN ISI GEÇIRGENLIK KATSAYISI (T3) ............................. 112

5.3. BINANIN ÖZGÜL ISI KAYBI ............................................................................................................ 114

5.4. BINANIN YILLIK ISITMA ENERJISI İHTIYACI ........................................................................................ 115

6. BULGULAR VE ÖNERİLER ................................................................................................ 117

6.1. EKIPMANSIZ ÇÖZÜM ÖNERILERI .................................................................................................... 125 6.2. Düşük Maliyetli Çözüm Önerileri ............................................................................................ 125

6.3. Orta ve Yüksek Maliyetli Çözüm Önerileri .............................................................................. 126

6.4. İlave Öneriler .......................................................................................................................... 127

7. KAYNAKÇA .................................................................................................................... 133

8. EKLER ............................................................................................................................ 135

18

19

1. Giriş

Fosil yakıt rezervlerinin giderek azalması, küresel ısınma ve çevre kirliliği gibi hayati nedenlerle,

yenilenebilir enerji kaynakları son yıllarda çok fazla önem kazanmıştır. Gelişmiş ülkeler, bu

kaynakların kullanılabilmesi için yapılan Ar-Ge çalışmalarına büyük destekler sağlamaktadır. Bu

sistemlerin maliyet problemleri yapılan araştırmalar sonucunda, her geçen gün daha aza

indirgenmektedir.

Dünyamıza, 1 yılda gelen güneş enerjisi miktarı yaklaşık 1014 TEP (1 Ton Eşdeğer Petrol;

1TEP=12.000kWh=ortalama 60 evin aylık elektrik enerjisi tüketimi) olup; Dünyadaki tüm fosil yakıt

rezervlerinin 15 katıdır (Şekil 1.1). Yerkürenin bir yıllık rüzgar enerjisi miktarı ise teorik olarak, Güneş

Enerjisi değerinin %2’sidir (2x1012TEP = 24x1015kWh). Bunun anlamı; Türkiye benzeri yaklaşık 100 bin

ülkenin elektrik enerjisi ihtiyacı (2013 yılı elektrik enerjisi tüketim verileri baz alınarak), rüzgar elektrik

santrallerinden karşılanabilir demektir. Pratikte ise bu rakamın dörtte biri, uygulanabilir değer olarak

karşımıza çıkmaktadır [1,2,3,4].

Şekil 1.1 Dünya Enerji Kaynakları ve Tüketimi

Kimyasal bir reaksiyon olarak, 1 Ton Karbon yandığında 3.7 Ton CO2 açığa çıkmaktadır. Bu durum

karbon bileşikleri (Kömür, petrol türevleri, doğalgaz vb.) için de söz konusudur. Dünya için yıllık CO2

emisyonu, yaklaşık 3x1010 Ton olup bu miktarın yarısı okyanuslarda erimekte, diğer yarısı ise

atmosfere karışmaktadır. Bu tür sera gazlarının atmosferdeki oranlarının yükselmesi sonucu “Küresel

Isınma” hızlanmaktadır [1].

20

Rüzgar; Dünya ve Güneş var olduğu sürece devam edecek olan, yenilenebilir enerji kaynaklarının en

önemlilerindendir. İnsanoğlu bu kaynağı, M.Ö. 2800’lü yıllarda fark etmiş, ilerleyen zaman

dilimlerinde sulama ve tahıl öğütme amacıyla, yaygın bir şekilde kullanmıştır. Özellikle Ortadoğu’da

yaygınlaşmasının ardından, M.Ö. 17. yüzyılda Çin, M.S. 7. yüzyıldan itibaren İran ve Afganistan’da yel

değirmeni şeklinde karşımıza çıkmıştır. Avrupa’nın yel değirmenleriyle tanışması 12. yüzyılda, ABD’nin

ise 19. yüzyılda gerçekleşmiştir.

Rüzgârdan elektrik enerjisi eldesi, yani rüzgar türbinleri ilk olarak, 1900’lerin başında Danimarka’da

geliştirilmiştir. 1960’lara doğru, ABD ve Avrupa’da 100kW güce kadar olan rüzgar türbinlerinin

yaygınlaştığı görülmektedir. 1970’lere gelindiğinde Danimarka, küçük güçlü rüzgar türbinlerini

600kW’lık büyük güçlü türbinlerle değiştirmeye başlamıştır. 1974-78 yıllarında meydana gelen petrol

kriziyle, özellikle rüzgar türbinlerinin kullanımı ve teknolojilerinin geliştirilmesi hız kazanmıştır. Rüzgar

Elektrik Santrali (RES) olarak adlandırılan büyük güçlü sistemler, 1990’lardan günümüze bütün

dünyada yaygınlaşmasını sürdürmektedir.

Yel değirmenlerine 1500’lerde savaş açan Cervantes (1547-1616)’in kahramanı Don Quijote’un ülkesi,

şimdilerde ürettiği büyük güçlü rüzgar türbinlerini bütün dünyaya satmakta ve dünya pazar payının

%7’sini elinde tutmaktadır [5].

Işıktan elektrik elde edilmesi (Fotovoltaik) üzerine ilk denemeler, Bequerel tarafından yapılmıştır.

Bequerel, bir elektrolit içinde bulunan çinko oksit elektroda ışık verildiğinde, bu elektrot ile elektrolit

içinde bulunan ve ışık almayan bir başka metal elektrot arasında, gerilim oluştuğunu ve elektrotlar bir

iletkenle birleştirildiklerinde oluşan devrede akım aktığını gözlemlemiştir (1839). 1883 yılında Selen

kullanılarak ilk katı FV eleman yapılıp, =%1 olarak ölçülmüştür. İlk uzay çalışmaları ile birlikte yeni FV

elemanların üretimine başlanmıştır. 1954'de PEARSON, FULLER ve CHAPLIN'in Bell

Laboratuvarlarında, Silisyum kullanarak yaptıkları FV elemanlarda %5 verim elde etmişlerdir. 1957'ye

gelindiğinde %8 verime ulaşılmıştır. 1958'de FV elemanların uydularda kullanılmaya başlanmasıyla FV

çalışmaları ticari karakter kazanmıştır.

1973 birinci petrol krizi FV çalışmalarını hızlandırmıştır. Yeni üretim teknolojileri ile %16'ya varan

verimler ve maliyetlerde önemli ucuzlamalara erişilmiştir. 2000’li yılların teknolojik şartlarında,

laboratuvar ortamında %24 verim (GREEN) elde edilebilmektedir. Şimdilerde, ticari maksatlarla

üretilen %15 verimli fotovoltaik modüller, 0,4-0,6€/Wp gibi fiyatlarla satın alınabilmektedir.

Farklı kaynaklarda birbirine yakın birçok tanımı olan enerji verimliliği, yaşam ve ortam konforundan

ödün vermeden daha az enerji harcayarak aynı ortam ve konforu sağlayabilme olarak tanımlanabilir.

21

Enerji verimliliği ve enerji tasarrufu birbirinden farklı iki kavram olup genelde birbiri ile karıştırılan

tanımlardır. Enerji tasarrufu, ortam koşullarından ödün vererek enerji kullanımını azaltmak olarak

tanımlanabilir. Örneğin, bir lambayı kapatmak enerji tasarrufuna örnek iken, akkor bir lambayı, düşük

enerji ile aynı aydınlatmayı sağlayacak bir lamba ile değiştirmek enerji verimliliğine örnektir. Ancak

sonuç olarak hem enerji verimliliği hem de enerji tasarrufu, sera gazı salımını azaltan adımlardır.

Enerji verimliliği uygulamaları, bir yaşam alanının ya da ülkenin birincil enerji ihtiyacını optimum

seviyede sağlamanın en hızlı, temiz ve ucuz yoludur.

Enerjinin kullanıldığı her yerde enerjinin verimli kullanımı için mutlaka fırsatlar vardır. Çoğu durumda,

enerji verimliliği iyileştirmeleri için harcanan maliyetler, enerji faturalarına yansıyan tasarruflar ile

kısa sürede kendini ödeyebilir çerçevededir. Yapılan iyileştirmelerin geri ödeme süreleri, mutlak

olarak enerji fiyatları, kullanılan enerjinin miktarı ve sıklığı ile bağlantılıdır.

Enerji verimlilik önlemlerinin maliyetleri üzerinde yapılan ekonomik analizler, binalarda kullanılan

birçok enerji üretim uygulamasının maliyetleri ile karşılaştırıldığında, enerji verimliliği odaklı alınan

önlemlerinin daha az maliyetli ve kendi kendini daha hızlı ödeyen bir tercih olduğu görülmüştür.

Küresel ısınmayı yavaşlatmak ve sera gazı salımını sürdürülebilir bir yaklaşımla azaltmak adına yapılan

birçok uygulama, yenilenebilir enerji kullanımı, ulaşımda karbon nötr yakıtların kullanımı ve enerji

verimliliği gibi birçok yaklaşım metodunu bir arada kullanmayı gerektirir. Bu yaklaşımların hepsinin

doğru ve gerekli adımlar olduğu bilinse de, deneyimler ve uzmanlıklar gösteriyor ki, enerji verimliliği

yaklaşımı bunlar arasında en bol, ucuz, kolay ve hızlı yaklaşımdır. Ve enerji verimliliği teknolojileri şu

anda, bu yaklaşımın ev, ofis, araba ya da çok büyük binalar gibi farklı ölçeklerde başarılı olarak

kullanımına olanak verecek düzeydedir [1].

‘Enerji Piramidi’, enerji verimliliği ve tasarrufu kavramlarını anlamak için iyi bir araçtır. Piramit genel

olarak, ideal ve etkin enerji tüketimini kontrol altına almak için öncelikle en az maliyetli yol olan enerji

tasarrufunu önerir. Bu tasarruf aşaması, enerji verimliliği ile sürdürülüp yenilenebilir enerji kullanımı

aşamasına kadar devam eder (Şekil 1.2).

22

Şekil 1.2 Enerji Piramidi

Enerji piramidinin her bir katmanı aşağıdaki şekilde özetlenebilir.

Enerji Tasarrufu, daha çok insanların enerji tüketim alışkanlıklarını değiştirmek üzerine odaklanır.

Enerji tasarrufu:

İhtiyaç olmayan durumlarda aydınlatma elemanlarının kapatılması,

İklimlendirme amaçlı termostat ayarlarının kış aylarında düşük, yaz aylarında ise yüksek

ayarlanması,

Sıcak yaz günlerinden ortamı dış ortam sıcaklığından izole etmek amacıyla kapıların ve

gölgeleme elemanlarının kapatılması,

Klima ısıtma ve soğutma filtrelerinin düzenli olarak temizlenmesi,

Elektronik cihazların kullanılmadığı durumlarda prizden çekilmesi şeklinde sıralanabilir.

Bu tür enerji tasarrufu önlemlerini çok az ya da sıfır maliyetle uygulamak mümkündür. Çünkü en ucuz

enerji tasarruf edilen enerjidir.

Enerji Verimliliği, öncelikli olarak mevcut elektrik/elektronik cihazların yüksek verimli modelleriyle

değiştirilmesini gerektirir. Enerji verimliliği için:

Akkor aydınlatma elemanları yerine daha verimli, düşük güç ile aynı aydınlık düzeyini

sağlayabilen floresan lambalar ile değiştirilmesi. Bu yolla yaklaşık %75 oranında enerjiden

kaçınmak mümkündür.

23

Enerji verimlilik sınıfı yüksek elektrikli aletlerin tercih edilmesi (A+, A++ gibi)

Tek cam pencereler yerine çift cam uygulamalarının tercih edilmesi.

Bina duvarlarında ısı yalıtım malzemelerinin kullanılması şeklinde sıralanabilir.

Enerji talebinin kontrolü daha çok ticari işletmelerde uygulanan bir yöntem olarak öne çıkmaktadır.

En çok elektrik ve doğalgaz talepleri üzerinde uygulanabilir. Elektrik enerjisi tüketimi açısından

bakıldığında, elektrik enerjisi yoğun operasyonların, enerji maliyetinin düşük olduğu saatlere

kaydırılması olarak düşünülebilir. Örneğin üç tarifeli elektrik fiyatlandırmasında bu uygulamayı

gerçekleştirmek mümkündür. Bu sayede işletme enerjiyi kWh olarak daha az kullanmamış ancak fiyat

tarifesi üzerinden akıllı hareket ederek enerji maliyetini düşürmüş olacaktır.

Piramidin tepe noktası olan yenilenebilir enerji ise yukarıdaki önlemlerin devreye alınmasını takiben

hayata geçirilmesi gereken bir metottur. Yapılan çalışmalar, enerji tasarrufu, enerji verimliliği ve talep

kontrolü yapılan bir mekânda uygulanan yenilenebilir enerji sisteminin yaklaşık 1/3 fiyatına mal

edilebildiğini göstermiştir. Örneğin, piramidin ilk 3 basamağı uygulanmış bir mekânda enerji ihtiyacını

karşılamak üzere kurulacak olan fotovoltaik panellerin sayısının, basamakların uygulanmadığı mekâna

oranla daha düşük olması kaçınılmazdır.

Yenilenebilir enerji kaynakları potansiyelinin değerlendirilmesi, Dünya ve bunun paralelinde

ülkemizde de önemli konuların başında gelmektedir. Bu kapsamda teknolojiye ayak uydurabilmek ve

ivmeli bir gelişim sağlayabilmek için bölgesel ve kentsel ölçekte girişimlerde bulunulması büyük önem

arz etmektedir. Hazırlanan bu fizibilite çalışması, Akhisar’ın rüzgar ve güneş enerjisi potansiyelinin

etkin olarak değerlendirilmesi açısından önemli bir adım olacaktır.

Zafer Kalkınma Ajansı tarafından, 2013 Yılı DFD Programı kapsamında desteklenen “Akhisar Belediyesi

Hizmet Binasında Rüzgar-Güneş Enerjisi Kullanımı ve Enerji Verimliliği Fizibilitesi” başlıklı proje

kapsamında hazırlanan bu fizibilite çalışmasının amacı, Akhisar'da dolayısı ile TR33 Bölgesinde,

yenilenebilir enerji kaynaklarının kullanımının yaygınlaştırılması ve enerji verimliliğinin arttırılmasıdır.

Yapılan fizibilite çalışmasının hayata geçirilmesiyle, bölge ve ülke genelinde yenilenebilir enerji

kaynaklarının enerji verimliliği de dikkate alınarak, bilimsel altyapıya dayalı kullanımlarının önü

açılmış olacaktır. Bu şekilde bir yaklaşımla, çağrının amacına uygun olarak, bölgenin ve ülkenin daha

yaşanabilir hale gelmesine, sürdürülebilir, yenilikçi, rekabetçi ve doğal çevreye duyarlı altyapı

oluşturulmasına katkı sağlanmış olacaktır.

Bu proje ile Akhisar Belediyesi Hizmet Binası'nın elektrik enerjisi ihtiyacının rüzgar-güneş enerjisinden

birlikte karşılanması ve enerji verimliliği imkanları araştırılmış ve bir fizibilite raporu haline

24

dönüştürülmüştür. Böylece, yapılacak yatırımlara yol gösterebilecek bir yapının oluşturulmasına

zemin hazırlanmıştır.

Gerçekleştirilen bu fizibilite çalışmasının daha sonraki proje çağrılarıyla uygulamaya dönüştürülmesi

halinde, beklenen hedefler:

Akhisar Belediyesi Hizmet Binasının enerji verimli hale getirilip, elektrik enerjisi ihtiyacını

rüzgâr-fotovoltaik hibrid güç sistemiyle karşılamak,

Akhisar belediyesi hizmet binasının ısı kayıp ve kaçaklarını önleyecek çözümler üretmek ve bu

çözümleri hayata geçirmek,

TR33 için enerji verimli örnek bir bina oluşturmak,

TR33 Bölgesinde binalarda enerji verimliliği yatırımlarının yol haritasını oluşturmak,

TR33 için örnek bir rüzgâr-fotovoltaik hibrid güç sistemi oluşturmak,

TR33 Bölgesinin rüzgâr-güneş kaynaklı elektrik enerjisi üretiminin süreksizliğini minimize

etmek,

TR33 Bölgesinde hibrit güç sistemi modeliyle Rüzgâr-Fotovoltaik elektrik santrali

yatırımlarının yol haritasını oluşturmak,

Yenilenebilir enerji kaynaklarına dayalı enerji üretimine yön verebilmek,

Akhisar Belediyesi Hizmet Binası elektrik enerjisi kaynaklı CO2 salımını sıfırlamaktır.

Sunulan rapor, rüzgâr-güneş enerji kaynaklarını, içinde yaşadığımız şehir ve bu şehre can veren

toplum için ne kadar önemli olduğunu farklı bir yaklaşımla ele alıp, iktisadi anlamda günümüz

gerçekleri ile örtüştürme çabası içerisinde, şehrimiz ve ülkemiz adına uzun soluklu politikalar

oluşturmak için güzel bir başlangıç olarak görmek gerekmektedir. Yönetimlerde olduğu gibi

politikalarda da devamlık esastır. Yaşayan (dinamik) bir sistem kurmak için, içinde bulunduğumuz

toplumun gerçeklerini bilmek ve dünya ile bütünselliğini sağlayabilmek adına da bilim ve teknolojiye

dayalı bir sistem geliştirmek gerekmektedir. Yaşayan bir sistemin ise ancak içindeki unsurların

tamamının dâhil edilmesiyle kurulabileceği unutulmamalıdır. Yerel ya da ulusal planlı kalkınma

felsefesinde öncelik, kendi kaynaklarının farkında, bilim ve teknolojiye dayalı ekonomik değer üreten

rekabetçi ve sistemli bir toplum oluşturmakta yatmaktadır.

25

1.1. Türkiye’de Enerji Görünümü ve Yasal Çerçeve

Türkiye’nin enerji talebindeki artış 1990’dan itibaren yıllık ortalama %4,6 olarak gerçekleşmiştir.

Avrupa’nın aynı dönemdeki yıllık artışının %1,6 olduğu göz önüne alındığında, %4,6’nın çok yüksek bir

değer olduğu açıkça görülmektedir. 2020 yılına kadar yıllık talep artış oranı %6,7 (düşük senaryo) veya

%7,5 (yüksek senaryo) olarak ön görülmektedir. Yapılan çalışmalarla bu oranın %5’in üzerinde olması

söz konusudur.

2011 yılı Enerji ve Tabi Kaynaklar Bakanlığının verilerine göre yıllık birincil enerji tüketimi

114.480 MTEP’dir. Bu değerin %32,3’ü doğalgaz, %26,7’si petrol, %14,4’ü linyit, %17’si taş kömürü,

%3,1’i odun-çöp, %3,9’u hidrolik ve %2,7’si diğer yenilenebilir kaynaklardır. Tüketimin %90,3’ü fosil

yakıtlardan sağlanmaktadır. 1990 yılında yıllık toplam birincil enerji üretimi 25,5 MTEP, tüketimi

53 MTEP iken 2011 yılında yıllık toplam birincil enerji üretimi 32,2 MTEP, tüketimi 114 MTEP

değerlerine ulaşmıştır. 1990 yılında birincil enerji tüketiminin %48,1’i yerli üretimden karşılanırken,

2011 yılında %28,2’si yerli üretimden karşılanmıştır. 1990-2011 yılları arasında toplam enerji talebi

milyon tep biriminden %116,4 oranında artış göstermiştir. Toplam yerli üretim %25,9 artarken,

toplam enerji ithalatı %192 artmıştır. 2011 yılı sonu itibarı ile tüketime sunulan 186,1 milyar kWh

elektrik enerjisinin %47,3’ü sanayide, %23,8’i meskenlerde, %16,4’ü ticarethanelerde, %3,9’u resmi

dairelerde, %2,1’i aydınlatmada, %2 tarımsal sulamada ve %4,4’ü diğer alanlarda harcanmıştır [6].

Şekil 1.3 2011 Yılı Birincil Enerji Tüketiminin Dağılımı (MTEP)

Doğalgaz 32%

Petrol 27%

Linyit 14%

Taş Kömürü 17%

Odun-Çöp 3%

Hidrolik 4%

Diğer Yenilenebilir Kaynaklar

3%

Doğalgaz Petrol

Linyit Taş Kömürü

Odun-Çöp Hidrolik

Diğer Yenilenebilir Kaynaklar

26

2009 yılı Türkiye toplam ithalatı 140,9 milyar USD iken, petrol ve gaz ithalatı bu toplamın %18,8’ini

oluşturuyordu. 2012 yılında toplam ithalat 236,5 milyar USD’ye ulaşmış iken, petrol ve gaz ithalatı bu

toplamın %23,1’ini oluşturmuştur.

2014 yılı Ocak ayı itibarı ile Türkiye’nin elektrik kurulu gücünün kaynaklara göre dağılımı Tablo 1.1’de

belirtilmiştir [7-8].

Tablo 1.1 2014 Yılı Türkiye Elektrik Kurulu Gücü Dağılımı (MW ve %)

Kaynak Türü Kurulu Güç

(MW) Kurulu Güç

Payı (%)

Hidrolik (Barajlı) 16.237 25.3

Hidrolik (Akarsu) 6.257 9.7

Doğal Gaz 20.248 31.5

Kömür 12.428 19.3

Rüzgâr 2.816 4.4

Jeotermal 0.311 0.5

Diğer-Termik 5.972 9.3

Toplam 57.071,5 100,0

Şekil 1.4 2014 yılı Ocak ayı itibarı ile Türkiye’nin kurulu güç dağılımı

Devlet enerji açığını azaltmak amacıyla orta vadeli programını; özelleştirmeyi tamamlama, nükleer

güç santralleri çalışmalarının hızlandırma, enerji üretiminde yerli ve yenilenebilir kaynaklara yönelme

eğilimini arttırma olarak belirlemiştir.

27

18.05.2005 tarihli 25819 sayılı resmi gazetede yayınlanan 5346 numaralı yenilenebilir enerji

kaynaklarının elektrik enerjisi üretimi amaçlı kullanımına ilişkin kanunda hidrolik, rüzgâr, güneş,

jeotermal, biokütle, biokütleden elde edilen gaz (çöp gazı dâhil), dalga, akıntı enerjisi ve gel git gibi

fosil olmayan enerji kaynakları yenilenebilir enerji olarak tanımlanmıştır. Bu kanun yürürlüğe

girdikten sonra kamu veya hazine arazilerinde yenilenebilir enerji kaynak alanlarının kullanımını ve

verimliliğini etkileyici imar planları düzenlenmesi yasaklanmıştır. Kanun yürürlüğe girdikten sonra

işletmeye alınan üretim tesislerine devlet 10 yıllık alım garantisi sağlamaktadır. Bunun yanında lisans

sahibi tüzel kişilere, bu kanun kapsamındaki yenilenebilir enerji üretim tesislerinde kullanılan

mekanik ve/veya elektro-mekanik aksamın yurt içinde imal edilmiş olması halinde 5 yıl süre ile ekstra

teşvik verileceği kanun metninde belirtilmiştir. Ücretlendirmeler kanuna ekli I ve II numaralı

cetvellerde belirtilmiştir [Bkz Ek1].

Yenilenebilir enerji kaynaklarını kullanarak sadece kendi ihtiyaçlarını karşılamak amacıyla azami 1MW

kurulu güce sahip izole elektrik üretim tesisi ve şebeke destekli elektrik üretim tesisi kuran gerçek ve

tüzel kişilerin lisans alma zorunluluğu yoktur [Bkz. Ek2]. Ancak, yapılacak uygulamaya dair uygulama

projeleri ve hesaplarının hazırlanması ve TEDAŞ Genel Müdürlüğü tarafından onaylanması

gerekmektedir.

1.2. Türkiye’de Enerji Verimliliği ve Yasal Çerçeve

Sürdürülebilir enerji politikalarını hayata geçirme konusunda Türkiye’nin önündeki en önemli

seçeneklerden biri enerjiyi daha verimli kullanmaktır. Enerjinin verimli kullanımına ilişkin önemli bir

gösterge olan enerji yoğunluğu Türkiye’de AB ülkelerinin yaklaşık 2,5 katı, OECD ülkelerinin ise

yaklaşık 2 katıdır [2]. Türkiye’nin enerji yoğunluğu değerleri 2007 yılına kadar artmış ve sonrasında

yavaş bir gerileme göstermiştir. Bununla birlikte uzun vadeli bakışta enerji genel görünümü artış

eğilimindedir. Ülkede gözlemlenen yüksek enerji yoğunluğu değerleri, enerji verimliliğinin düşük

olduğunu göstermekle birlikte, alınacak tedbirlerle verimliliğin arttırılabilmesi yönünde önemli bir

gömülü potansiyel olduğunun da göstergesidir. Enerji büyümesinde verimliliği yüksek bir eğilim

yakalamak amacıyla orta ve uzun dönemde dikkatli planlama ve etkin bir talep tarafı yönetimi

gerekmektedir.

Enerji Verimliliği Kanunuyla [Bkz. Ek3] getirilen düzenlemeler, ekonominin tüm sektörlerini kapsadığı

gibi ortaya koyduğu yasal görev ve sorumluluklar açısından ulusal, bölgesel, yerel düzeyde tüm kişi ile

kuruluşları da kapsamakta, sanayide, binalarda, ulaşım sektöründe Türkiye pratiklerine uygun

yükümlülükler, destekler ve etkinlikler getirmektedir. Gelişmiş ülkelerdeki uygulamalar ışığında

28

hazırlanmış olan bu kanun, AB’nin ilgili direktifleriyle uyum içinde, uygulamaya dönük şu tedbirleri

öngörmüştür:

Sanayide verimlilik artırıcı tadilat projeleri, yenilenebilir enerji kaynağı ve verimli

kojenerasyon kullanımının desteklenmesi,

Enerji tüketen verimsiz malların satışının yasaklanması ve bunların kullanım kılavuzlarında

verimli kullanım bilgilerine yer verilmesi,

Tüketim alışkanlıklarının iyileştirilmesi ve verimlilik artırıcı uygulamaların yapılması için

sanayide ve binalarda enerji yöneticisi çalıştırılması,

Binaların el değiştirmesi sırasında Enerji Kimlik Belgesi [3] aranması,

Yeni bina inşaatlarının asgari verimlilik kriterlerine uygun yapılması,

Yenilenebilir kaynak kullanarak 1000kW’a kadar tesis kuranların lisans almadan şebekeye

bağlanabilmesi [Bkz. Ek2],

Verimli kojenerasyon tesisi kuranlardan şirket kurma ve lisans alma şartları aranmaması,

Elektrik ve doğalgaz dağıtıcılarının aylık tüketim bilgilerini internet üzerinden müşterilerine

duyurması,

TV kanallarının spot filmler yayınlaması,

Okullardaki eğitim müfredatlarında EV ve çevre konularına yer verilmesi,

Merkezi ısıtma sistemine sahip binalarda ısı kontrol cihazları ve pay ölçer kullanılması.

Ulaşım ve enerji sektörlerinde verimlilik artırıcı uygulamalar yapılması

ENVER kapsamında Binalarda Enerji Performansı Yönetmeliği [Bkz. Ek4] de yürürlüğe girmiştir ve bu

çerçevede yeni binalar için Enerji Kimlik Belgesi düzenlemesi zorunlu hale gelmiştir. Yine aynı kanun

kapsamında Enerji Kaynaklarının ve Enerjinin Kullanımında Verimliliğin Arttırılması Yönetmeliği

[Bkz. Ek5] ise kurumların yetkilendirilmesi, eğitim, etüt-projeler ile sanayide ve binalarda enerji

yöneticisi görevlendirilmesi gibi uygulamaya yönelik önlemleri içermektedir. Enerji verimliliğini

arttırıcı projeler ile gönüllü olarak enerji yoğunluğunu düşürmeyi taahhüt edenlere çeşitli teşvikler de

bu yönetmelik kapsamında yer almıştır.

29

Enerjinin verimsiz kullanılmasının sonuçlarından biri enerji maliyetinin yükselmesi ise, diğer önemli

sonuçları da küresel ısınmaya olumsuz katkısı ve iklim değişikliğine neden olmasıdır. Uzun vadede

daha ucuz, hatta bedava olan, küresel ısınmaya etkisi asgari düzeydeki, yenilenebilir enerji

kaynaklarının elektrik enerjisi üretimi amaçlı kullanımı için Yenilenebilir Enerji Kaynaklarının Elektrik

Enerjisi Üretimim Amaçlı Kullanımına İlişkin Kanun [Bkz. Ek1] çıkarılmıştır. Bu kanun, yenilenebilir

enerji kaynaklarının elektrik enerjisi üretimi amaçlı kullanımının yaygınlaştırılması, bu kaynakların

güvenilir, ekonomik ve kaliteli biçimde ekonomiye kazandırılması, kaynak çeşitliliğinin artırılması, sera

gazı salımlarının azaltılması, atıkların değerlendirilmesi, çevrenin korunması ve bu alanlarda hizmet ve

ürün sağlayan imalat sektörünün geliştirilmesini hedeflemektedir. Kanunda 2012 yılında

gerçekleştirilen tadilatla, yenilenebilir kaynaklı elektrik üretim tesislerinin ürettiği enerji için satın

alma teşvikleri de tanımlanmıştır.

1.3. Türkiye’de EV potansiyelleri ve bina sektöründe enerji yoğunluğu

2009 IEA Türkiye raporunda, enerji verimliliğinin iyileştirilmesinin, Türkiye’nin enerji arzındaki

zorlukların giderilmesinde önemli rol oynayacağı vurgulanmaktadır. Ulaşımda özel araç kullanımının

hızla özendirilip yaygınlaştığı ve önemli sayıda yeni inşaatın öngörüldüğü bir ülkede, ulaşım ve binalar

ile ilgili karar vericilerin özel ve uzun dönemli strateji geliştirmeleri gerekmektedir. Enerjiyle ilgili CO2

salımları 1990 yılından bu yana iki katından fazla artmıştır ve orta - uzun vadede enerji talebine

paralel olarak bu artışın hızlı bir şekilde devam etmesi olasıdır. IEA, dünyada salımlarını en hızlı

yükselten ülke olan Türkiye’nin iklim değişikliğiyle baş etmek ve salımlarını sınırlandırmak için somut

bir genel hedef koymasını ve 2012 sonrası rejimiyle ilgili çabalara devam edilmesini tavsiye

etmektedir.

Türkiye, enerji tüketimindeki hızlı büyüme oranından dolayı büyük bir tasarruf potansiyeline sahiptir.

Yenilenebilir Enerji üzerine yapılan çalışmalar ve araştırmalar, 2020 yılında 222 milyon TEP olması

beklenen birincil enerji talebi içinde muhtemelen % 15 enerji tasarrufu (30 MTEP)

gerçekleştirilebileceğini göstermektedir [6].

Sanayi ve bina sektörleri EV (enerji verimliliği) iyileştirmesi için en fazla imkânı sunan sektörlerdir.

Sanayi alanları arasında EV potansiyeli değişkenlik göstermekle birlikte, büyük enerji tüketimi sanayi

sektörünü EV yatırımlarının teşviki için uygun bir hedef haline getirmektedir. Bina sektörünün

verimlilik kazancı sağlama potansiyeli daha da yüksektir, çünkü bu alanda şimdiye dek fazla bir şey

yapılmamıştır. Bina imar yasalarında gerekli bazı yeni düzenlemelerin yapılmış ve bir etiketlendirme

yönetmeliğinin yürürlüğe konmuş olmasına rağmen, mevcut bina stoku ve kurulu cihazlar henüz elde

edilmemiş büyük bir EV potansiyeli sunmaktadır [4].

30

2008 yılında yerleşim amacıyla ve ticari amaçla kullanılan binalarda enerji tüketimi Türkiye’nin nihai

enerji tüketiminin %36’sını oluşturmuş ve 28,3 MTEP miktarında gerçekleşmiştir. 1980 yılından

bugüne enerji tüketimi iki katına çıkmış olup bu artışın devam etmesi beklenmektedir.

Ekonomik büyümeye bağlı olarak yükselen yaşam standartları (cihazların ve havalandırmanın daha

fazla kullanılması dâhil olmak üzere) ve bina sayılarındaki kayda değer artışla birlikte, 1990 yılından

bu yana yerleşim birimlerinin enerji talepleri üç katına çıkmıştır. Binalarda enerji tüketiminin % 80’i

ısınma amaçlıdır. Bu nedenle, enerji tasarrufu potansiyelinin çoğu, ısı kaybını engellemek için

yalıtımın daha fazla kullanılmasını gerektirmektedir.

2000-2008 yılları arasında verilen inşaat izinlerine göre, konutların payı % 81,3 olup bunlar % 75

oranında bir alanı kaplamaktadır (Şekil 1.5). Bunun anlamı binaların konut için kullanılanlar haricinde

alan bakımından artmakta olduğu ve bu nedenle alanın her bir birimi için daha da fazla enerji

tüketimi gerçekleştiğidir [5].

Şekil 1.5 Kullanım Amacına Göre Binaların Payı

Ilıman bir iklime sahip Türkiye’de yazlar sıcak ve kurak, kışlar ılık ve yağışlı geçmektedir. Ülkenin iç

kısımlarda kış aylarında altı ay süreyle ısınma ihtiyacı olurken özellikle güney kesimlerinde de yaz

aylarında soğutma ihtiyacı baş göstermektedir. Tüketici tercihlerinin de giderek daha fazla konfora

doğru yönelmesi nedeniyle, bina sektöründe enerji talebinin giderek arttığı gözlenmektedir.

Yasalar açısından bakıldığında Türkiye’de, 2000 yılından bu yana yapılan her yeni binanın yalıtım

standartlarına uyması gerekmektedir. Bu süreçte, Ulusal İzolasyon Standartları (TS 825) ve Yeni

Konut+ Ticari 11%

Ticari 6%

Eğitim 1%

Endüstri 2%

Diğer 5%

Konut 75%

Kaynak: TÜİK

31

Binalar için Binalarda Isı İzolasyonu Yönetmeliği1 ile yalıtım için temel çerçeve oluşturulmuş ve

binalarda ısı kaybının engellenmesine çalışılmıştır. Bununla birlikte, standartların ve yönetmeliklerin

yürürlükte olmasına rağmen uygulamada hâlâ çözüm bekleyen birçok sorun (örn. Yapı Denetim

Şirketleri ve belediye teknik personelinin eğitim ihtiyacı) mevcuttur. 5 Aralık 2009 tarihinden bu yana

BEP yönetmeliğinin [Bkz. Ek4] yaygın olarak uygulanması ve yeni binalarda ısı yalıtımı kullanımını

düzenleyen TS 825 sayesinde yeni binalarda eski standarda göre en az % 50 enerji tasarrufu elde

etmek mümkün hale gelmiştir.

Türkiye’deki binaların çoğunun –tamamen yeni olduklarında bile– AB ülkelerindeki yeni binalarla

mukayese edildiğinde, EV seviyeleri yetersizdir. AB ülkeleri kanunlarıyla yapılan bir karşılaştırma,

Türkiye’de geçerli olan yönetmelikler uyarınca inşa edilen yeni binaların bile ısıtma için, Avrupalı

benzerlerinden % 50 daha fazla enerji harcadığını ortaya koymuştur.

Mayıs 2008’de belirlenip Ağustos’tan itibaren zorunlu kılınan yeni standartlarda yakın zamanda

iyileştirmeler yapılmış olmakla birlikte, mevcut durum yine de yeterli değildir. Model bir bina

kullanarak yalıtım yönetmeliklerin ısıtma gereksinimlerini mukayese eden bir çalışmaya göre, binada

yaşam şartlarını sağlamak için gereken enerji tüketimi (metrekare başına kWh) ülkelere göre farklılık

göstermektedir. Örneğin yasal çerçeveye uygun olarak inşa edilmiş bir yapıda Danimarka’da

23 kWh/m2 yeterli olurken, Hollanda’da 34 kWh/m2 ve İngiltere’de 35 kWh/m2 gerekmektedir.

Türkiye’de, standart uygulamalar ile bu değer 90-100 kWh/m2 olmaktadır. Buna göre, gerekli yasal

düzenleme ve doğru denetimler ile Türkiye’de binaların enerji performansları 3-4 kat artırılabilir.

Enerji verimliliği, aynı ürün veya hizmeti (kalite ve konfor şartlarından ödün vermeden) daha az enerji

ile elde etmektir. Genel anlamı ile bakıldığında enerji verimliliğinin, çevrenin korunması, dünya ve

ülke ekonomisi, işsizlik, aile bütçesi gibi geniş bir kapsama alanı vardır. Bir başka açıdan bakıldığında

ise enerji verimliliği, enerjinin elde edilmesinden, iletim ve dağıtıma, sanayide üretimden, konut ve

hizmet sektöründe ısıtma-soğutma-aydınlatmaya, ev aletleri ve ofis cihazlarından ulaşıma kadar pek

çok alanda karşımıza çıkmaktadır. İklim değişikliğinin ana sebebi olarak görülen sera gazlarının en

önemlisi karbondioksit olarak belirtilmekte olup, dünyada enerji tüketimine bağlı karbondioksit (CO2)

salımının 2008 – 2035 döneminde 30,2 milyar tondan %43’lük bir artış ile 43,2 milyar tona

yükseleceği öngörülmektedir.

Enerji verimliliğinin arttırılması (ki ülkemizdeki yıllık enerji kayıplarının karşılığı 6-7 milyar dolar

civarındadır) ve zengin imkânlara sahip olduğumuz yenilebilir enerji kaynaklarının daha fazla

kullanılması, sadece küresel iklim değişikliği politikalarına uyum için değil, aynı zamanda; ülkenin dış

1 Bu yönetmelik Bina Enerji Performans Yönetmeliği (2008) ile yürürlükten kalkmıştır.

32

borçlar açığı, istihdam katkısı, hava kirliliğine bağlı sağlık problemlerinin azalması, hane halkının

harcamalarında rahatlama gibi çok sayıda ve çok yönlü yararlar açısından da bir çözüm paketi olanağı

sunmaktadır.

Türkiye bugüne kadar enerji ihtiyacını esas olarak yeni enerji arzı ile karşılamaya çalışan bir politika

izlemiştir. Dağıtımda, kaçaklarla birlikte % 18’e ulaşmış kayıplar ve nihai sektörlerde yer yer %50’nin

üzerine çıkabilen enerji tasarrufu imkânları göz ardı edilmiştir. Enerji ihtiyacını karşılamak üzere çok

pahalı yatırımlar yapılmış ve diğer yandan bu kayıplar devam ederken, enerjideki dışa bağımlılık

Türkiye için ciddi boyutlara ulaşmıştır. Bu nedenle bundan sonra izlenmesi gereken politika “önce

enerji tasarrufu için yeni yatırım yapılması, bu yatırımlarla sağlanacak tasarruflar dikkate alınarak,

yeni enerji üretim tesisi planlamaları yapılması” şeklinde olmalıdır. Önümüzdeki yıllarda yaşanması

beklenen enerji sıkıntısının aşılması için yapılması gereken en önemli uygulama tasarrufa yatırımdır.

Enerji verimliliği konusunda yapılan çalışmalar sonucunda bina sektöründe %30, sanayi sektöründe

%20 ve ulaşım sektöründe %15 olmak üzere dört Keban Barajına eşdeğer yaklaşık 7,5 milyar TL

değerinde enerji tasarruf potansiyelimiz olduğu tespit edilmiştir. 2020 için yapılan projeksiyonlara

göre, ihtiyaç duyulacak 222 MTEP ’lik birincil enerji talebini en az %15 azaltabilecek potansiyelin

mevcut olduğu görülmüştür. Bu potansiyel 2005 fiyatlarıyla yaklaşık 16,5 milyar TL’lik bir tasarrufa

eşdeğerdir. Günümüzde dünyada taşkömürü için %46, linyit için %43 düzeyinde verime sahip termik

santraller kurulabilmektedir. Atık ısının konutlarda ısınma amaçlı kullanılmasıyla daha da yüksek

verime ulaşılabilmektedir [6].

Şekil 1.6 Bazı EÜAŞ kömür santrallerinin çevrim verimleri

33

Termik santrallerin çokça kullanıldığı ülkemizde ise hala eski verimsiz sistemler işletilmektedir

(Şekil 1.6). Santrallerde yapılacak yenilemelerle santral verimlerini dünya standartlarına çıkarmak

mümkündür.

Türkiye’de 2010 yılında tüketilen birincil enerjinin %26,4’ü (28,9 milyon TEP) konut ve hizmetler

kalemini oluşturmaktadır. Binalarda enerjinin büyük bölümü ısınma amaçlı olarak tüketilmekte

olduğundan, ısı yalıtımı uygulamaları binalarda enerjinin verimli kullanılması konusunda büyük

öneme sahiptir. Türkiye nüfusunun %43,3’ünün oturduğu konutta yalıtım eksikliğinden dolayı ısınma

sorunu yaşanması, binalarda ısı yalıtımıyla elde edilebilecek tasarruf potansiyeli hakkında fikir

vermektedir. Binalarda enerji kimlik belgesi uygulamasının uzun vadede yaygınlaşmasının, binalardaki

enerji tasarrufu potansiyeli konusunda daha net bilgi sağlaması beklenmektedir.

Birleşmiş Milletler Kalkınma Programı (UNDP) ile Birleşmiş Milletler Sınai Kalkınma Teşkilatı’nın

(UNIDO) uygulayıcı olarak yer aldığı, Yenilenebilir Enerji Genel Müdürlüğü (YEGM) ve Türkiye

Teknoloji Geliştirme Vakfı (TTGV) yönetimindeki projeyle sanayi firmalarının enerji tasarruf önlemleri

almaları ve enerji verimli teknolojiler kullanmaları yönünde teşvik edilerek sanayide enerji

verimliliğinin artırılması amaçlanmaktadır.

Binalarda enerji verimliliğinin arttırılması projesi Mülga YEGM Genel Müdürlüğü ve UNDP iş birliğiyle

yürütülmeye başlamıştır. Proje kapsamında;

Binalarda enerji performansı mevzuatının geliştirilmesi, uygulamaların etkinleştirilmesi,

Yeni binalarda ısıtma ve soğutma için hesaplama yöntemlerinin bütünleşik bina tasarımı

yaklaşımıyla ilişkilendirilerek geliştirilmesi,

Binalarda enerji verimliliği programı ve yol haritasıyla öncelikli eylemlerin belirlenmesi,

Ölçme ve değerlendirme yönteminin geliştirilmesi,

Binalarda enerji verimliliği ve yenilenebilir enerji teşvikleri için finansal mekanizma önerileri

geliştirilmesi planlanmaktadır.

Proje kapsamında biri Milli Eğitim Bakanlığına ait okul ve diğeri Çevre ve Şehircilik Bakanlığına ait

Teknoloji ve Bilgi Merkezi olarak kullanılacak iki adet “yerli ürün ve teknolojilerden en üst düzeyde

faydalanılan, tekrarlanabilir, sürdürülebilir, maliyet etkin ve çevre dostu akıllı bina” inşa edilmesi

planlanmaktadır. 2011 yılında başlayıp dört yıl sürecek olan projenin bütçesi 17,5 milyon $’dır.

Yenilenebilir Enerji Genel Müdürlüğü, Sanayi Genel Müdürlüğü, Türkiye Beyaz Eşya Sanayicileri

Deneği, Arçelik ve UNDP’nin ortaklığıyla enerji verimli cihazların piyasaya dönüşümü projesi

yürütülmektedir. Projenin amacı başlangıç raporunda “daha az enerji tüketen elektrikli ev aletlerinin

34

piyasaya dönüşümünü hızlandırarak Türkiye’de konutlardaki elektrik enerjisi tüketimini ve buna

karşılık gelen oranda sera gazı salımlarını azaltmak” şeklinde yer almaktadır. Projede öncelikli ürün

grupları çamaşır makineleri, bulaşık makineleri, buzdolapları, derin dondurucular, klimalar ve fırınlar

olarak belirlenmiştir. Eko tasarım ve enerji etiketleme mevzuatının Avrupa Birliği düzenlemeleriyle

uyumlu hale getirilmesi, ürünlerin ve enerji etiketlerinin uygunluk denetimi, tüketicilerin

bilinçlendirilmesi konularında çalışmalar proje kapsamında sürmektedir. Mart 2010’da başlayan

projenin süresi dört yıl olarak planlanmıştır. Projenin toplam bütçesi 5,7 milyon $’dır.

Enerji verimliliği sınıflandırması, bir cihazın enerji tüketimi bazında A, B, C, D, E, F ve G harfleriyle

ifade edilen yedi gruptan oluşmaktadır. A sınıfı en düşük enerji tüketimi sınıfını göstermekte olup,

enerji verimliliği “A” sınıfı olan bir buzdolabı B sınıfına göre %23, “D” sınıfı bir buzdolabına göre %45,

“G” sınıfı bir buzdolabına göre ise %56 daha az enerji harcar. Sürekli çalışan tek alet olan

buzdolaplarının enerji harcama değerleri hesap edildiğinde tasarruflu sınıfını tercih etmek oldukça

önemli miktarda enerji tasarrufu sağlamaktadır. Benzer şekilde enerji verimi yüksek “A” sınıfı bulaşık

makinesi, “D” sınıfı bulaşık makinesine göre %32, “G” sınıfına göre de %48 enerji tasarrufu sağlar. Bu

tür cihazların her evde kullanıldığı düşünülecek olursa, kullanıcıların enerji verimliliği yüksek, yani az

enerji tüketen elektrikli ev aletlerini tercih etmeleri halinde evlerde tüketilen su ve elektrik

enerjisinde büyük miktarda tasarruf sağlanacaktır.

Şekil 1.7’de örnek bir enerji etiketi görülmektedir. Etiket üzerinde şu bilgiler bulunmaktadır [9]:

1. Üreticinin adı veya ticari markası yer alır.

2. Üreticinin model tanımı yer alır.

3. Cihazın enerji verim sınıfı bu Yönetmeliğin Ek V’ ine uygun olarak belirlenir. Uygun harf ilgili ok

işareti ile aynı hizaya yazılır.

4. Bir cihazın, Avrupa Konseyinin 880/92/EEC sayılı Tüzüğü kapsamında Topluluk Eko-etiket ödülü

almaya hak kazanması halinde, eko-ödül işaretinin (çiçek) bir kopyası söz konusu Tüzüğün

gereklerine aykırı olmamak kaydıyla etiketin bu bölümüne iliştirilebilir. Buzdolabı/dondurucu

etiketi tasarım rehberinde Eko-ödül işaretinin etikete nasıl yerleştirileceği belirtilmektedir.

5. Enerji tüketimi, ilgili uyumlaştırılmış standarda uygun olarak ve kWh/yıl cinsinden açıklanır (24

saatteki tüketim x 365).

6. Yıldız vererek belirtilmesi gerekmeyen (çalışma sıcaklığı > -6°C olan) tüm gıda saklama

bölümlerinin net depolama hacmi toplamı yer alır.

7. Yıldız vererek belirtilmesi gereken (çalışma sıcaklığı < -6°C olan) tüm dondurulmuş gıda saklama

bölümlerinin net depolama hacmi toplamı yer alır.

35

8. İlgili uyumlaştırılmış standartlara göre dondurulmuş gıda saklama bölmesinin yıldız sayısı yer alır.

Bu bölme için yıldız verilmesi gerekmiyorsa bu satır boş bırakılır.

İlgili olduğunda, 26.02.2003 tarihli ve 25032 sayılı Resmi Gazete ’de yayımlanan Ev Aletlerinden

Çevreye Yayılan Gürültüye İlişkin Tebliğ (86/594/AT) hükümlerine göre ölçülen gürültü yer alır.

Şekil 1.7 Ev tipi buzdolabı etiket örneği

Tablo 1.2 Enerji verimlilik indeksi

Son yıllarda A sınıfından daha verimli cihazla üretilmektedir. Bunlara da A+ ve A++ isimleri verilir.

Bunların karşılaştırılması Tablo 1.3’te verilmektedir [10].

Tablo 1.3 A+ ve A++ enerji tüketimleri

Enerji sınıfı Günlük elektrik tüketimi

(kWh/24 saat)

B 1.70

A 1.23

A+ 1.07

A++ 0.50

Enerji verimlilik indeksi I Enerji verimlilik sınıfı

I < 55 A

55 ≤ I < 75 B

75 ≤ I < 90 C

90 ≤ I < 100 D

100 ≤ I < 110 E

110 ≤ I < 125 F

125 ≤ I G

36

Binanın hesaplanan enerji tüketim miktarı ve CO2 salımı, referans binanın değerleriyle karşılaştırılır.

Elde edilen orana göre, binanın enerji sınıfı belirlenir. İşlem sonucunda bina için enerji kimlik belgesi

düzenlenmiş olur (Şekil 1.8).

Tablo 1.4 Bina enerji sınıflarına göre bina enerji tüketim indeksi

Enerji sınıfı Ep aralıkları

A 0-39

B 40-79

C 80-99

D 100-119

E 120-139

F 140-174

G 175-…

37

Şekil 1.8 Bina Enerji Kimlik Belgesi

38

TBMM’de 18 Nisan 2007’de kabul edilerek 2 Mayıs 2007 tarih, 26510 sayılı Resmi Gazete ’de yayımlanarak

Yürürlüğe giren 5627 Sayılı Enerji Verimliliği Yasasının amacı; enerjinin etkin kullanılması, israfının

önlenmesi, enerji maliyetlerinin ekonomi üzerindeki yükünün hafifletilmesi ve çevrenin korunması için enerji

kaynaklarının ve enerjinin kullanımında verimliliğin artırılması şeklinde ifade edilmiştir.

Yasanın kapsamı ise (Madde-1); enerjinin üretim, iletim, dağıtım ve tüketim aşamalarında, endüstriyel

işletmelerde, binalarda, elektrik enerjisi üretim tesislerinde, iletim ve dağıtım şebekeleri ile ulaşımda enerji

verimliliğinin artırılmasına ve desteklenmesine, toplum genelinde enerji bilincinin geliştirilmesine,

yenilenebilir enerji kaynaklarından yararlanılmasına yönelik uygulanacak usul ve esasları kapsar şeklinde

tanımlanmaktadır.

18 Nisan 2007 tarih ve 5627 sayılı “Enerji Verimliliği Kanunu” ve 25 Ekim 2008 tarih ve 27035 sayılı Resmi

Gazete ’de yayımlanan “Enerji Kaynaklarının ve Enerji Kullanımında Verimliliğin Artırılmasına Dair

Yönetmelik”, Türk Mühendis ve Mimar Odaları Birliğine (TMMOB) bağlı Elektrik Mühendisleri Odası ve

Makine Mühendisleri Odasına bir dizi görev, yetki ve sorumluluk vermiştir. İlgili yönetmelik 27 Ekim 2011

tarih ve 28097 Resmi Gazete ’de, öz olarak benzer fakat daha kapsamlı ve bazı teknik değişiklikleri de

içerecek şekilde yeniden yayımlanmıştır. Yasayla kurulan Enerji Verimliliği Koordinasyon Kurulunda TMMOB

bir üye ile temsil edilmektedir.

Enerji Verimliliği Koordinasyon Kurulu (EVKK), enerji verimliliği çalışmalarının ülke genelinde tüm ilgili

kuruluşlar nezdinde etkin olarak yürütülmesi, sonuçlarının izlenmesi ve koordinasyonu amacıyla

kurulmuştur. Yılda dört kez toplanarak enerji verimliliği konusunda yapılan çalışmaları değerlendirmekte,

yasa ve ilgili yönetmeliğin uygulanabilmesine yönelik kararlar almaktadır.

Enerji Verimliliği Kanunu kapsamındaki endüstriyel işletme ve binalarda görev almak üzere enerji yöneticiliği

kavramı oluşturulmuştur. Mühendislik alanında veya teknik eğitim fakültelerinin makine, elektrik veya

elektrik-elektronik bölümlerinde en az lisans düzeyinde eğitim almış kişiler eğitici kuruluşların düzenlediği

eğitimlere katılarak enerji yöneticisi olabilmektedir. Ekim 2011’deki yönetmelik değişikliğiyle enerji

yöneticileri için bina ve sanayideki yetki ayrımı kaldırılmıştır.

BEP Yönetmeliği’nin hayatımıza getirdiği en somut yenilik binalarda “Enerji Kimlik Belgesi” (EKB)

uygulamasıdır. Bu belgeye sahip olan binanın enerji ihtiyacı; yalıtım özellikleri, ısıtma / soğutma /

aydınlatma sistemlerinin verimliliği vb. ölçütlerle enerji tüketimi sınıflandırılmasının niteliği saptanmaktadır.

Ülkemizde uygulanmakta olan beyaz eşyaların enerji sınıflandırılması gibi binalarda da benzeri uygulamaya

geçilmiştir.

Enerji kimlik belgesi uygulaması yeni binalar için 01.01.2011 tarihinde başlamış, Yönetmeliğin

yayımlanmasından önce yapı ruhsatı alınmış “mevcut binalar” için Enerji Verimliliği Kanunu’nun

39

yayımlandığı yıldan 10 yıl sonrasına (2017’ye) kadar süre verilmiştir. Yeni binalar için asgari “C Sınıfı” belge

alabilme koşullarına sahip olmak zorunlu olup, mevcut binalar için böyle bir zorunluluk bulunmamaktadır.

Mevcut binalar için sahip oldukları enerji tüketim sınıfına göre farklı yaptırımlar geleceği, alım/satım, emlak

vergisi vb. işlemlerde bir takım cezai uygulamalara maruz kalacakları öngörülmektedir.

1.4. Dünya Enerji Görünümü ve Enerji Verimliliği

1970’lerin başında yaşanan petrol krizi ve sonrasında gelen petrol ambargoları süreci gelişmiş batı ülkelerini

enerji konusunda acil olarak önlemler almaya yöneltmiştir. Bundan yaklaşık 40 yıl önce yaşanan bu sürece

acil müdahale olarak elektrik enerjisi üretiminde başta nükleer santraller olmak üzere alternatif kaynaklar

arayışı ve enerji verimliliği çalışmaları gündeme gelmiştir.

Günümüzde fosil yakıtların enerji tüketimindeki baskın payı sürmektedir. 2010 yılında tüketilen 12 milyar

ton eşdeğer petrol (TEP) enerjinin %34’ü petrol, %30’u kömür, %24’ü doğal gaz ile karşılanmıştır.

2007’den itibaren hissedilmeye başlayan ekonomik durgunluğa paralel olarak enerji talebinde de bir azalma

yaşanmıştır. Bununla birlikte, 2011 yılı temel alınarak (mevcut mevzuat ve politikaların devam ettiği kabul

edilerek) hazırlanan senaryoda 2008–2035 yılları arasında dünyadaki enerji pazarının %53 civarında

büyüyeceği (2008 tüketimi 505 katrilyon Btu – 12,7 milyar TEP, 2035 tüketim tahmini 770 katrilyon Btu –

19,4 milyar TEP), bu artışta en büyük payı % 85 ile OECD üyesi olmayan ülkelerin alacağı öngörülmüştür. Bu

oran OECD ülkeleri için %18’dir [6].

Bununla birlikte dünyadaki birincil enerji talebindeki toplam artışın yarısının Çin ve Hindistan kökenli olacağı

belirtilmektedir. Aynı senaryoda, 2008–2035 döneminde enerji talebinin artmaya devam edeceği, bununla

birlikte petroldeki hızlı talep artışının bir miktar düşerek toplam enerji tüketimi içinde 2008’de %34 olan

payının 2035’de %29’a ineceği, yenilenebilir enerjinin ise hızlı bir artış göstererek 2008’de %10 olan payının

2035’de %14’ün üzerine çıkacağı öngörülmüştür.

2010 sonu itibarıyla Dünya üzerinde yaklaşık 861 milyar ton kömür rezervi bulunmaktadır. Atmosfere saldığı

kirlilikle çevre açısından “pis” bir enerji kaynağı olarak görünmekle birlikte, son yıllarda uygulanan yeni

yakma teknikleriyle kirli salımların minimize edilmesi ve böylece bu büyük kaynağın hem enerji üretiminde,

hem de sanayide kullanımı sağlanmaya çalışılmaktadır.

2010 sonu itibariyle dünyada kömür rezervlerinin dağılımı Tablo 1.5’te görülmektedir [11].

40

Tablo 1.5 Dünya kömür rezervlerinin bölgelere dağılımı (2010)

Milyar

ton

%

Rezerv/yıllık üretim

Kuzey Amerika

Orta ve Güney Amerika Avrupa ve Avrasya Orta Doğu ve Afrika Asya ve Pasifik

245,1

12,5 304,6 32,9

265,8

28,5%

1,5% 35,4% 3,8%

30,9%

231

148 257 127 57

DÜNYA 860,9 100,0% 118

Ülkeler bazında kömür rezervlerinin %27,6’sı ABD’de, %18,2’si Rusya’da ve %13,3’ü Çin’de bulunmaktadır.

2010 yılı kömür üretimi 7,3 milyar ton olup, bu üretimin %48’i Çin’de, %15’i ABD’de gerçekleşmiştir.

Dünyada 2010 sonu itibarıyla toplam petrol rezervi 188,8 milyar tondur. Bu rakam petrol kumları ile 212

milyar tonu bulmaktadır. 187,1 trilyon m³ doğal gaz rezervinden söz edilmektedir. Petrolde öngörülen

ekonomik bulunabilirlik ömrü yaklaşık 50 yıl olmakla beraber, doğal gazda 150 yıla ulaşan değerler

verilmektedir.

Yenilenebilir enerji kaynakları kullanımının her geçen gün artması, fosil yakıtlara olan talebi oransal olarak

düşürmektedir. Yükselen petrol fiyatları, küresel düzeyde yaşanan krizler ve dönemsel olarak yaşanan

ekonomik dalgalanmalar, bu azalmanın diğer nedenleri olarak sayılabilir. Örneğin Dünya petrol üretimi

2009’da 2008’e göre %2,6 düşüşle 3,8 milyar ton, doğal gaz üretimi %2,5 düşüşle 2,9 trilyon m³ olarak

gerçekleşmiştir.

Elektrik enerjisi üretiminde hidrolik enerji dışındaki yenilenebilir enerji kaynaklarının payı 2009 yılında %3,2

iken, mevcut politikaların sürmesi durumunda 2035 yılında bu payın %10,2’ye yükseleceği öngörülmektedir.

2010 yılında dünya genelinde 39 GW rüzgâr kurulu gücü devreye girmiş, toplam kurulu güç 198 GW’a

ulaşmıştır. 2010 yılında devreye alınan kapasitenin 18,9 GW’ı Çin’e aittir. Bunun sonucu olarak Çin, rüzgâr

enerjisi kurulu gücünü 44,7 GW’a çıkararak bu alanda birinciliğe yükselmiştir. İkinci sıraya gerileyen ABD’nin

rüzgâr enerjisi kurulu gücü 2010 sonu itibariyle 40,2 GW’tır. Rüzgâr enerjisi kurulu gücünde Çin ve ABD’yi

Almanya (27,2 GW) ve İspanya (20,7 GW) izlemektedir. 2010 yılında rüzgâr enerjisinden Almanya’da 37

TWh, İspanya’da 43 TWh elektrik üretilmiştir. Avrupa Birliği ülkelerindeki toplam rüzgâr enerjisi kurulu gücü

2010 sonu itibariyle 84 GW’tır. Güneş enerjisine dayalı elektrik üretimi son beş yılda artan bir hızla

gelişmektedir. Güneş enerjisi fotovoltaik kurulu gücü 2010 yılında 17 GW artarak dünya genelinde 40 GW’a

ulaşmıştır. Güneş enerjisi fotovoltaik kurulu gücünün %44’üne Almanya sahiptir (17,3 GW). Almanya’yı

İspanya (3,8 GW), Japonya (3,6 GW) ve İtalya (3,5 GW) izlemektedir.

Dünyada 1900’lü yılların ortasından itibaren nüfus artışı, küreselleşme, teknolojideki hızlı gelişme, gelir ve

refah seviyesinin yükselmesi enerji tüketiminde bir artışa yol açmış, artan bu talebi karşılamanın en kolay

41

yolu olarak da “fosil yakıtlar” görülmüştür. Fakat bu kaynakların sınırsız olmaması, petrol krizi, enerji

fiyatlarındaki artışlar ve bunun dünya ekonomisindeki etkileri, çevre kirliliği, iklim değişikliği vb. faktörler

birlikte değerlendirildiğinde, bu çıkmazdan kurtulmak için enerji verimliliğine ve yenilenebilir kaynaklara

yönelmekten başka çözüm görülmemektedir. Bu anlayış içinde tüm ülkeler enerji verimliliği konusuna önem

vermelidir. Enerji verimliliğinde önemli göstergelerden biri enerji yoğunluğudur. Enerji yoğunluğu, gayrisafi

yurtiçi hâsıla (GSYİH) başına tüketilen birincil enerji miktarını temsil eden ve tüm dünyada kullanılan bir

göstergedir ve enerji verimliliği uygulamalarında alınan yol konusunda fikir verir. Bir ülkenin enerji açısından

gelişmişliğin ideal şartı, kişi başı enerji tüketiminin yüksek ve enerji yoğunluğunun düşük olmasıdır.

Ancak bir ülke için hesaplanan GSYİH’nin, ülkeler arasında karşılaştırma amacıyla ortak bir döviz kuru ile

dönüştürülerek kullanılması, ülkeler arası gelişmişlik/fiyat düzeyi farklılıkları nedeniyle doğru sonuç

vermemektedir. Bu nedenle, ülkeler arası fiyat farklılıklarını gidererek reel mal ve hizmet hacimlerinin

karşılaştırılması için satın alma gücü paritesi (SGP) geliştirilmiştir. Şekil 1.9 incelendiğinde, enerji

yoğunluğunun hesaplanmasında da döviz kuru yerine SGP’nin kullanılmasının, ekonomik gelişmişlik seviyesi

farklı olan ülkeler/bölgeler arası karşılaştırmada daha sağlıklı sonuç verdiği görülmektedir.

Şekil 1.9 Birincil enerji yoğunluğunun döviz kuru ve satınalma gücü paritesi kullanılarak hesaplanması

Ancak, bugüne kadarki deneyimler göstermektedir ki; en önemli konu devletin [minimum enerji verimliliği

(performans) standartları, etiketleme, zorunlu etütler, enerji yöneticisi bulundurma, tüketimlerin

bildirilmesi gibi konularda] düzenleme yapmasının yanı sıra, enerji verimliliği uygulamalarını ekonomik ve

mali konularda (teşvik, vergi indirimi, düşük faizli kredilerle) desteklemesi ve öncülük etmesidir.

42

Enerji verimliliği sayesinde sağlanacak avantajlar;

Arttırılmış enerji arz güvenliği; özellikle, siyasal riski yüksek fosil yakıtlara bağımlılığın azalması,

Daha düşük veya sıfır salım sayesinde çevrenin korunması,

Enerji maliyetindeki düşüş sayesinde finansal dengede iyileşme,

Üretim ve istihdama katkı olarak sıralanabilir.

Enerji verimliliği sağlayan yalıtım gibi teknolojiler, ilk yatırım maliyetleri yüksek olsa da uzun vade de

faydalıdır. Bunula birlikte, insan kaynaklı sera gazı salımlarının azaltılmasını öngören protokoller

doğrultusunda çevrenin korunması yönünde oluşan kamuoyu baskısı ve yakıt fiyatlarındaki artış eğilimi,

karar vericilerin enerji verimliliği konusunda daha duyarlı olmalarına neden olmaktadır. Diğer yandan, OECD

ülkelerinde 1973 krizinden sonra uygulamaya konulan enerji politikalarının, 2004 yılına kadar geçen sürede

gerçekleşen enerji tüketiminde hatırı sayılır enerji tasarrufu sağlandığı Şekil 1.10 ’da görülmektedir.

Şekil 1.10 OECD ülkelerinde yapılan enerji verimliliği sayesinde tasarruf edilen enerji

Mevcut binaların enerji verimliliğini arttırma yönündeki girişimlerin önündeki finansal engellerin aşılmasına

yardımcı olabilecek farklı önlemler alınmıştır:

Binalara, cihaz ve ekipmanlara belli standartlar ve zorunluluklar getirilmesi, enerji

performans sertifika (EPC) zorunluluğu ve diğer yapı düzenlemeleri,

Enerji verimliliği konusunda vergi indirimleri, teşvik ve sübvansiyonlar, bina kabuğu

iyileştirme programları,

Denetim ve bilgilendirme programları, gönüllü enerji sınıflandırması yapılması, ar-ge

faaliyetleri.

ABD’de 2009 yılı başında başlayan ve hala devam eden Amerika İyileştirme ve Yeniden Yapılandırma

hareketi kapsamında Amerika Enerji Departmanı tarafından Enerji Verimliliği ve Yenilenebilir Enerji isimli bir

program uygulanmaktadır. Bu program için 90 milyar USD ayrılmış olup, direkt yatırım ve vergi indirimleri

43

şeklinde gerçekleşecektir. Bu program sonucu beklenen çıktılar; istihdam artışı, petrol bağımlılığına azalma,

ulusal güvenliğe katkı ve daha temiz bir çevre için önemli bir katkı şeklinde sıralanmıştır.

ABD’de toplam enerjinin %20’si ev tipi konutlarda tüketilmektedir. Amerika Enerji Departmanı’na bağlı

“Building America” ekipleri yüksek maliyet artışı yapmadan, Amerika evlerinin daha konforlu ve enerji

verimliliği yüksek bir hale gelmelerini sağlamaya çalışmaktadır.

Program 1995 yılında başlamış olup, amacı 2020 yılına gelindiğinde yeni yapılan binalardaki enerji

tüketiminde %70’e kadar düşüş sağlamasıdır. Diğer önemli bir hedef ise; bina kabuğundaki iyileştirmeler ile

mekanik tesisat entegrasyonu sayesinde maksimum enerji tasarrufuna ulaşabilmektir. Diğer bir hedef de

bina enerjisinin %30’unu yenilenebilir kaynaklardan sağlamaktır. Araştırma sonuçlarının uygulanması

halinde mevcut binalarda da %30’a varan enerji tasarrufu sağlanması beklenmektedir [11].

Avrupa Birliğinde 2005 yılı Enerji Verimliliği Yeşil Sayfa’sı şunu belirtmektedir: Bugün dahi tasarruf

edebileceğimiz çok enerji potansiyeli bulunmaktadır. “Enerji Verimliliği Eylem Planı” Avrupa Birliği

dâhilinde, enerji tüketiminin 2020 yılına kadar %20 azaltılmasını sağlayabilecek gerçekçi ve başarılı bir plan

olarak oluşturulmuştur. Bu sayede AB kapsamda yılda 100 milyar EURO tasarruf sağlanmış olacaktır. Bu

başarının endüstri, tüketici, çevre, ekonomik büyüme ve işsizlik konularında pozitif etkileri olacağı aşikârdır.

Ayrıca, başarıya ulaşması halinde AB’nin dünyadaki rekabet gücünü arttıracak ve 2020 yılına kadar 780

milyon ton CO2 emisyonunu engellemiş olacaktır.

Eylem Planı; düşük maliyetli enerji tasarruf yöntemlerini en kısa zamanda uygulamaya koymayı

hedeflemektedir. Çıkış hücresi, piyasa aktörlerini harekete geçirerek, gelecekte AB vatandaşlarına

dünyadaki, enerji verimliliği açısından en iyi binaları, cihazları, prosesleri, taşıtları ve enerji sistemlerini

sağlamayı hedeflemektedir.

Enerji verimliliği politikaları ve tedbirleri, gelecekte ihtiyacın artmasına rağmen, enerji tüketiminin

gerilemesini sağlayacak kadar önemli sonuçlara işaret etmektedir. Yapılan tahminlere göre, Enerji verimliliği

Programı sonucunda, 2020 yılında, EU-25 ülkelerinin toplam enerji tüketimi 2000 yılındaki seviyeye

gerileyecektir (2000 yılında 1653 milyon TEP iken %0.5 artışla 2020 yılında 1662 milyon TEP olması

hedeflenmektir). 2030 yılına gelindiğinde ise toplam enerji tüketimi 1990 yılına gerileyecektir ( 400 yıllık

sürede %0.8’bir düşüşle 2030 yılında toplam tüketimin 1544 milyon TEP olması öngörülmektedir).

AB ülkelerindeki toplam enerjinin %40 ‘ı binalarda tüketilmektedir. 18 Mayıs 2010’da düzenlenmesi

tamamlanan 2002/91/EC Binalarda Enerji Performansı Direktifi Haziran 2010’da yürürlüğe girmiştir. Bu

düzenlemedeki en büyük değişiklik 2019 yılından itibaren tüm yeni inşa edilecek binalardaki enerji

limitlerini düşürerek neredeyse sıfır enerji tüketen pasif evler veya sıfır karbon salımlı evlerin yolunu

açmakta ve zorunluluk getirmektedir.

44

1.5. Rüzgâr Enerjisi

Rüzgâr enerjisinden elektrik enerjisi üretmek için rüzgâr türbinleri kullanılır. Rüzgâr türbinleri dikey ve yatay

eksenli olmak üzere iki şekilde tasarlanabilir. Yatay eksenli türbinler, dikey eksenli türbinlere oranla daha

yüksek verimler ile elektrik üretimi sağlamaktadır. Bu nedenle elektrik üretimi amacıyla yaygın olarak

kullanılırlar. Günümüzde en çok tercih edilen türbinler 3 kanatlı yatay eksenli rüzgâr türbinleridir. Şebeke

bağlantılı bir rüzgar güç sisteminin çalışma prensibi Şekil 1. 11’de ifade edilmiştir.

Şekil 1.11 Şebeke bağlantılı rüzgar güç sistemi

Global rüzgâr enerjisi sektörü, yeni eklenen güç kapasitesi yönünden 2013 yılında 35,5 GW değeri ile 2012

yılına göre %20 oranında bir küçülmeye sahne olmuştur (Tablo 1.6). Fakat buna karşın Asya pazarında

rüzgâr enerjisi piyasası istikrarlı bir şekilde büyümeye devam etmiş ve küresel pazarın yarısından fazlasını

içine almıştır.

Dünya genelinde 2013 yılı için yapılan Rüzgar Elektrik Santral Kurulu güç öngörülerinde 300 GW değeri

hedeflenmiş olup, 2013 yılı sonu itibariyle 35,5 GW yeni kurulum ile 318,5 GW seviyesine gelinmiş ve bu

değer aşılmıştır. Global rüzgâr enerjisi fotoğrafına genel olarak bakıldığında, Asya pazarının diğer bölgesel

piyasalara oranla küresel pazar üzerinde gölgesinin daha belirgin seviyelerde olduğu göze çarpmaktadır.

Avrupa genelinde toplam rüzgar elektrik santral kurulu gücündeki büyüme ise 2012 yılındaki 12,7 GW’lık

büyümeye karşılık 2013 yılında 12,1 GW olarak gerçekleşmiş olup, bu büyüme Avrupa toplam rüzgar

elektrik santral kurulu gücünü 121,9 GW seviyelerine ulaştırmıştır. Yeni trend ile Avrupa’da deniz üstü

rüzgâr türbinleri üzerine bir yoğunlaşma başlamış ve üretim/geliştirme ivmesi bu yönde hız kazanmıştır.

Buna bağlı olarak Avrupa ölçekli yatırımlardaki büyümeler, pazardaki oranı giderek artan deniz üstü rüzgâr

türbini yatırımlarına borçludur.

45

2013 yılı Avrupa’da deniz üstü rüzgâr türbinleri için rekor yıllarından biri olarak ifade edilmektedir. 2013 yılı

sonu itibariyle Avrupa deniz üstü rüzgar elektrik santral kurulu gücü, 6.949,20 MW’a ulaşmıştır. Bu rakam ile

deniz üstü türbinler, Avrupa’daki toplam rüzgar elektrik santral kurulu gücü içindeki oranını %6 seviyesine

çıkartmıştır. Bu yükselişte en büyük payı toplam 3.657,00 MW deniz üstü kurulu gücüyle İngiltere

oluşturmaktadır.

Tablo 1.6 2013 Yılı Sonu İtibariyle Avrupa ve Dünya’daki Rüzgar Elektrik Santral Kurulu Gücü (MW) (Kaynak: EurObserv’ER Wind Şubat 2014)

Ülkeler 2012 Toplam 2013 Toplam 2013 Eklenen Güç Devreden Çıkarılan Güç 2013

Avrupa Birliği 106.806,60 117.730,00 11.263,6 340,20

Diğer Avrupa Ülkeleri 3.362,00 4.183,00 871,00 50,00

Avrupa toplam 110.168,60 121.913,00 12.134,60 390,20

Amerika 60.007,00 61.091,00 1.084,00 0,00

Kanada 6.204,00 7.803,00 1.599,00 0,00

Meksika 1.369,00 1.992,00 623,00 0,00

Kuzey Amerika Toplam 67.580,00 70.886,00 3.306,00 0,00

Çin 75.324,00 91.424,00 16.100,00 0,00

Hindistan 18.421,00 20.150,00 1.729,00 0,00

Japonya 2.614,00 2.661,00 50,00 3,00

Diğer Asya Ülkeleri 1.356,00 1.704,00 349,00 1,00

Asya toplam 97.715,00 115.939,00 18.228,00 4,00

Afrika ve Orta Asya 1.165,00 1.255,00 90,00 0,00

Latin Amerika 3.552,00 4.709,00 1.158,00 1,00

Pasifik 3.219,00 3.874,00 655,00 0,00

Dünya Toplamı 283.399,60 318.576,00 35.571,00 395,20

Türkiye 2.312,15 2.958,45 (2013 yılı sonu itibariyle)

Şekil 1.12 1995-2013 Yılları Arasında Dünya Rüzgar Elektrik Santral Kurulu Gücündeki Değişim (MW)

46

Dünya rüzgar elektrik santral kurulu gücündeki değişimin yıllara göre gelişimi incelendiğinde Avrupa ve

Amerika’nın istikrarlı büyümesinin yanı sıra Çin’in durdurulamaz yükselişi de gözlemlenebilmektedir (Tablo

1.6, Şekil 1.12). Çin’in bu yükselişinin, Asya’nın üretim ve sanayileşme anlamında da dünya rüzgâr enerjisi

sektöründeki hızla büyüyen bir grafik sergilemesinin bir yansıması olduğu düşünülebilir.

Aslında Almanya’nın, kurulu rüzgâr kapasitesi açısından İspanya, İtalya, Fransa ve İngiltere’nin önünde hala

Avrupa’da lider konumda olması hiç de sürpriz değildir.

Fakat bu tablo nüfus yoğunluğuna göre düşünülürse, Danimarka 852 kW/1000 kişi oranı ile İspanya (492

kW/1000 kişi), İsveç (468kW/1000 kişi) ve Portekiz (452 kW/1000 kişi)’nın önünde lider konumunu

korumaktadır.

Avrupa’da, rüzgâr enerjisinden elektrik enerjisi üretim değeri 2013 yılı sonu itibariyle

234,4 TWh olarak gerçekleşmiştir(Tablo 1.7).

Tablo 1.7 2013 Yılı Sonu İtibariyle Avrupa’da Ülkeler Bazında Rüzgar Kaynaklı Elektrik Enerjisi Üretim Değerleri (Kaynak: EurObserv’ER Wind Şubat 2014)

Ülkeler 2012 (MWh) 2013 (MWh)

Almanya 50.670,00 53.400,00

İspanya 47.560,00 54.301,00

İngiltere 19.584,00 25.626,00

Fransa 14.900,00 15.900,00

İtalya 13.407,00 14.886,00

Portekiz 10.260,00 11.939,00

Danimarka 10.270,00 11.105,00

İsveç 7.165,00 9.900,00

Polonya 4.746,00 6.600,00

Hollanda 4.999,00 5.574,00

İrlanda 4.010,00 5.000,00

Belçika 2.750,00 4.474,00

Romanya 2.923,00 4.047,00

Yunanistan 3.259,00 3.500,00

Avusturya 2.463,00 2.882,00

Bulgaristan 1.212,00 1.240,00

Finlandiya 494,00 777,00

Macaristan 768,00 698,00

Litvanya 500,00 600,00

Estonya 434,00 515,00

Hırvatistan 329,00 494,00

Çek cumhuriyeti 416,00 478,00

47

Kıbrıs 185,00 225,00

Letonya 122,00 140,00

Lüksemburg 75,00 79,00

Slovakya 6,00 6,00

Slovenya 1,00 5,00

Avrupa Toplam 203.507,00 234.386,00

Şekil 1.13 Avrupa Kara Üstü ve Deniz Üstü Rüzgâr Kurulu Gücü (1990-2030) [GW] Kaynak: European Wind Energy Association-2011, Pure Power Wind energy targets for 2020 and 2030

1.6. Güneş Enerjisi

Şebeke bağlantılı fotovoltaik sistemler, fotovoltaik paneller aracılığıyla elde edilen elektriğin ihtiyaç

olduğu kadarını kullanan ve elde edilen elektriğin fazlasını da elektrik şebekesine veren sistemlerdir. Bu

sistemlerin ilk yatırım maliyetleri, depolama gereksinimi duyulmadığı ve buna bağlı olarak batarya

ihtiyacı olmadığı için, şebekeden bağımsız fotovoltaik sistemlerin maliyetine oranla daha düşüktür.

Şebeke bağlantılı bir fotovoltaik güç sisteminin çalışma prensibi Şekil 1. 14’de ifade edilmiştir.

0

50

100

150

200

250

300

Kara Üstü

Deniz Üstü

48

Şekil 1.14 Şebeke bağlantılı fotovoltaik güç sistemi

Fotovoltaik sektörü, 2013 yılında da büyüme eğilimini sürdürmüştür. 2013 yılında dünya genelinde eklenen

fotovoltaik güç kapasitesi 37 GW olarak gerçekleşmiştir (Şekil 1.15). Eklenen bu kapasite ile dünya

fotovoltaik kurulu gücü 136,7 GW seviyesine ulaşmıştır (Şekil 1.16).

Şekil 1.15 2013 yılı dünya genelinde eklenen güç kapasitesi

49

Şekil 1.16 2000-2013 yılları arası dünya genelinde toplam kurulu gücün gelişimi

Buna karşın Avrupa geneline bakıldığında 2011 yılından 2012 yılına geçildiğinde toplam fotovoltaik kurulu

gücündeki artış %30 olarak gerçekleşmiştir (Tablo 1.8).

Tablo 1.8 2011-2012 yılı Avrupa FV kurulu güç kapasitesi

Ülke 2011 (MW) 2012 (MW)

1 İtalya 12.783,00 16.361,00

2 Almanya 25.094,00 32.698,00

3 İspanya 4.322,20 4.516,60

4 Fransa 2.948,00 4.027,60

5 Belçika 2.050,60 2.649,90

6 Çek Cumhuriyeti 1.913,40 2.022,40

7 Birleşik Krallık 978,30 1.657,30

8 Yunanistan 631,30 1.543,30

9 Bulgaristan 212,20 933,20

10 Slovakya 487,30 517,30

11 Avusturya 187,20 421,70

12 Danimarka 16,70 391,70

13 Hollanda 146,00 321,00

14 Portekiz 160,90 228,80

15 Türkiye 6,00 8,00

16 Diğer Avrupa Ülkeleri 190,20 350,20

TOPLAM 52.127,30 68.647,20

Avrupa Birliği ülkeleri, 2020'ye kadar sera etkisi yapan gazların salımının 1990'a göre yüzde 20 oranında

azaltılması konusunda uzlaşmıştır. Bu anlaşma kapsamında AB sınırları içinde tüketilecek enerjinin yüzde

20'sinin yenilenebilir kaynaklardan elde edilmesi benimsenmiştir. Ayrıca, 2020 yılına kadar enerji

50

verimliliğinin %20 arttırılması hedeflenmiştir. Bu hedef 20-20-20 hedefi olarak, AB strateji raporlarına

geçmiştir. Avrupa’da FV sektöründe etkin bir kuruluş olan Avrupa Fotovoltaik Endüstrisi Birliği (EPIA), FVGS

payının tüm enerji üretiminde %12’ye çıkması için güçlü bir politika oluşturmuştur. Şekil 1.17’de 2020 yılı

için farklı senaryolar gösterilmektedir. EPIA’nin politika destekli öngörüsünde planladığı 2013 yılı

kurulumunun, gerçekte daha fazla çıkması bu hedefin yakalanması yolunda önemli bir adımdır.

Şekil 1.17 Pazar öngörülerinin “SET for 2020” hedefleri ile karşılaştırılması.

Pazarda yer alan farklı FV teknolojilerinin verimi Tablo 1.9’de karşılaştırmalı gösterilmiştir. Ayrıca, 1 kW

FVGS için gerekli alan karşılaştırması Şekil 1.18’da verilmiştir.

Tablo 1.9 Pazarda yer alan farklı FV teknolojilerinin verim karşılaştırması

Teknoloji: Teorik Verim (%) Panel Verimi (%)

Tek-kristal silisyum (c-Si) 24-25 13-20

Çoklu-kristal silisyum (mc-Si) 15-20,3 12-18

Amorf silisyum (a-Si) 12,1 5-7

Kadmiyum Tellürid (CdTe) 13-18 9-11,1

CIS, CIGS teknolojileri 7-19,9 7-11

51

Şekil 1.18 1 kW kurulu güç için farklı FV teknolojilerinde gerekli alan [13]

1.7. Rüzgâr-Fotovoltaik Hibrit Güç Sistemleri

Rüzgâr ve Güneş kaynaklarından elde edilen enerjinin, gün içinde süreksiz olmasından dolayı hibrid güç

sistemi düşüncesi ortaya çıkmıştır (Borowy,1994). Hibrid sistemde enerji üreticisi olarak bulunan bileşenler,

birbirini tamamlayarak sistemin süreksizliğini minimize eder. Böylece sistem, kullanıcının enerji talebine,

gün içinde daha uzun süre cevap verebilir. Hibrid sistem tasarımının optimum boyutlarda olması maliyeti

optimize etmeyi sağlayacaktır.

Rüzgâr – Fotovoltaik hibrid güç sisteminin bileşenleri (Şekil 1.19);

Rüzgâr Türbini

Fotovoltaik Paneller

Bataryalar (otonom sistemler için)

Şarj Regülâtörü (otonom sistemler için)

İnvertör

Yük

Kontrol Ünitesi

Diğer bileşenler

52

Şekil 1.19 Rüzgâr – Fotovoltaik Hibrid Güç Sistemi

28783 sayılı Lisanssız elektrik enerjisi üretimine ilişkin yönetmeliğin amacı (Ek2), tüketicilerin elektrik

ihtiyaçlarının tüketim noktasına en yakın üretim tesislerinden karşılanması, arz güvenliğinin sağlanmasında

küçük ölçekli üretim tesislerinin ülke ekonomisine kazandırılması ve etkin kullanımının sağlanması, elektrik

şebekesinde meydana gelen kayıp miktarlarının düşürülmesi için lisans alma ile şirket kurma yükümlülüğü

olmaksızın, elektrik enerjisi üretebilecek gerçek veya tüzel kişilere uygulanacak usul ve esasların

belirlenmesidir. Bu Yönetmelik;

a. 6446 sayılı Elektrik Piyasası Kanununun 14 üncü maddesi çerçevesinde kurulması öngörülen üretim

tesislerinin sisteme bağlanmasına ilişkin teknik usul ve esaslar ile bu üretim tesislerinin kurulmasına

ilişkin başvuru yapılmasına ve başvuruların değerlendirilmesine,

b. Lisanssız üretim faaliyeti kapsamında elektrik enerjisi üreten gerçek ve tüzel kişilerin ihtiyacının

üzerinde ürettiği elektrik enerjisinin sisteme verilmesi halinde yapılacak uygulamaya,

c. Lisanssız üretim faaliyeti ile ilgili arazi temini, üretim tesisi devri ve üretim faaliyetinde bulunan

gerçek veya tüzel kişiler ile İlgili Şebeke İşletmecilerinin hak ve yükümlülüklerine,

d. Lisanssız üretim faaliyetinde bulunan kişilerin bu Yönetmelik kapsamındaki faaliyetleri ile kurulan

üretim tesislerinin denetlenmesine ilişkin usul ve esasları kapsamaktadır.

Lisanssız Elektrik Üretimine İlişkin Yenilenebilir (Hidrolik Dışı) Kaynaklara Dayalı Başvuru Süreci Ek 9’da

şematik olarak sunulmuştur.

53

2. Çalışmanın Arka Planı

2.1. Yapılan Çalışmanın Amacı ve Kapsamı

Enerji tüketim artışı ile sürdürülebilir bir dünya arasındaki denge; fosil yakıtlar yerine yenilenebilir enerji

kaynaklarının kullanımının artırılması ile sağlanabilecektir. Bu konuda küresel, ulusal ve bölgesel çalışmalarla

çeşitli stratejiler geliştirilmiş, standartlar belirlenmiş ve bunlara dair protokoller imzalanmıştır. Bunların en

bilineni, CO2 ve diğer sera gazı salımlarının azaltılmasını zorunlu kılan ve ülkemizin de imzalayarak taraf

olduğu KYOTO Protokolüdür. DPT Dokuzuncu Kalkınma Planında (2007-2013) sera gazı azaltılması için

hedefler konulmuş, AB adaylık sürecinde geliştirilen AB Entegre Çevre Uyum Stratejisi (2007-2023)

çerçevesinde alınması gereken önlemler ve sağlanması gereken standartlar da belirlenmiştir.

Akhisar Belediyesi, Ocak 2013 yılında Zafer Kalkinma Ajansı desteği ile ilçenin enerji açısından

sürdürülebilirliğini araştırmak amacıyla, Akhisar sınırları içinde Dinamik Rüzgar-Güneş Haritasının

oluşturulması adına bir fizibilite çalışması gerçekleştirmiştir. Bu çalışma kapsamında öncelikle TÜBİTAK-

TÜSSİDE moderatörlüğünde “Akhisar’ın Dinamik Rüzgâr-Güneş Haritasının Oluşturulması Fizibilitesi Ortak

Akıl Platformu” çalıştayını düzenlemiş ve ortaya çıkan görüş ve öneriler doğrultusunda bir fizibilite raporu

hazırlamıştır.

Ulusal ve uluslararası ölçekte iyi uygulama örneklerinden edinilecek know-how ve bilgi-deneyim birikimini

ilçeye kazandırmayı hedefleyen Akhisar Belediyesi, enerji verimliliği ve yenilenebilir enerji kaynaklarının

etkin kullanımını hedef edinmiş bir çizgide çalışmalrına devam etmektedir.

Akhisar Belediyesi, enerji verimliliği, kentsel sürdürülebilirlik ve yenilenebilir enerji konusunda kentsel

bilinci uyadırmayı ve uygulamaya sokmayı ve bu çalışmalarını başka bölgelere örnek teşkil edecek şekilde

yaygınlaştırmayı amaç edinmiş ve uygulamaya başlamıştır.

Bütün bu hedeflere ulaşmak, enerji kullanımı ve verimliliği açısından iyileştirme çalışmalarını yürütebilmek

amacıyla öncelikli olarak bir fizibilite çalışmasının hazırlanmasına, bu konuda deneyimli uzman desteğine,

başarılı uygulama örneklerinden edinilecek know-how/bilgi-deneyimlerine ihtiyaç duyulmuştur. Bu nedenle

Zafer Kalkınma Ajansı desteğine başvurulmuş ve desteklenmeye değer bulunan proje faaliyetleri

kapsamıdna “Akhisar Belediyesi Hizmet Binasında Enerji Verimliliği Etüdü” raporu hazırlanmıştır.

2.2. Uygulanan Metodoloji

Zafer Kalkınma Ajansı Doğrudan Faaliyet Destek programı ile gerçekleştirilen “Akhisar Belediyesi Hizmet

Binasında Enerji Verimliliği Etüdü” çalışması kapsamında Akhisar Belediyesi Hizmet Binasında mevcut enerji

tüketim görünümünü ortaya çıkarmak amacıyla bir dizi ölçüm ve analiz yapılmıştır.

54

“Akhisar Belediyesi Hizmet Binasında Rüzgar - Güneş Enerjisi Kullanımı ve Enerji Verimliliği Fizibilitesi”

başlıklı proje kapsamında, “Akhisar Belediyesi Hizmet Binasında Enerji Verimliliği Etüdü” çalışması aşağıdaki

metodolojide gerçekleştirilmiştir:

Akhisar Belediyesi Hizmet Binasının fiziki özelliklerinin belirlenmesi: Akhisar Belediyesi hizmet

binasında yapılan enerji verimliliği etüdü çalışmasına başlamadan önce, mevcut binanın fiziki

özellikleri araştırılmış ve yapı planları incelenmiştir. Bu sayede projenin hedeflediği belediye hizmet

binasında enerji verimliliği etüdü çalışmasına altyapı hazırlanmıştır.

Binaların yıllık/mevsimlik enerji tüketim veri tabanının, aydınlatma ve ısıtma-soğutma olarak

oluşturulması: İncelenen Belediye Hizmet Binasının, fizibilite sürecinin başlatılabilmesi için yıllık ve

mevsimlik enerji tüketim verileri elde edilmiştir. Bu veriler, oluşturulan veri tabanında analiz

edilmek üzere toplanmıştır. Bina içinde enerji tüketimine sebep olan cihazların envanteri

oluşturulmuştur. Bu çalışma, proje sonucunda ortaya çıkan fizibilite raporunun ana kaynağını

oluşturmaktadır.

Kızılötesi Taramalar: Bina, iç ve dış mekânları ile havalandırma ve ısıtma soğutma sistemleri

kızılötesi kamera ile taranmış, analiz ve hesaplamalar yapılarak kayıp kaçak noktaları belirlenmiştir.

Belediye çalışanlarının yenilenebilir enerji kaynakları ve enerji verimliliği konusunda

bilinçlendirilmesi/eğitilmesi: 3 aylık bu çalışmanın sonrasındaki sürekliliği için öncelikli olarak

personelin bu konuda bilinçlendirilmesi sağlanmıştır. Konu ile ilgili uzmanların katılımıyla

gerçekleştirilen eğitim toplantıları ile personelin konu ile ilgili eğitimi sağlanmıştır.

Akhisar belediyesi hizmet binasının enerji performanslarının incelenmesi ve enerji yönetimi ile ilgili olarak

aşağıdaki sürdürülebilir enerji yönetimi yaklaşımı bu projede kullanılmıştır. Bu yaklaşım belediye binalarının

mevcut ve gelecekte inşa edilecek tüm binaları için uygulanabilirdir. Öncelikli adım enerji ihtiyacının

azaltılması yolunda atılmalıdır. Yeni binalarda tasarım aşamasında (binanın konumu ve yönü, bina zarfı,

yalıtım, gün ışığı, gölgeleme sistemleri vb.) ve mevcut binalarda ise ısı yalıtımı, çift camlı pencere sistemleri

gibi pasif önlemleri içermektedir. Daha sonra geriye kalan enerji ihtiyacının yenilenebilir enerji

kaynaklarından sağlanması için güneş, rüzgâr ve jeotermal gibi yenilenebilir ve temiz kaynaklı enerji

sistemlerinin kullanılması gerekir. Mevcut teknolojiler ve maliyetler göz önünde bulundurulduğunda geriye

kalan enerji ihtiyacının tamamı bu alternatif enerji sistemleri ile karşılanamamakta ve fosil yakıtlı

konvansiyonel sistemler kullanılmaktadır. Böyle bir durumda son adım olarak enerji verimli konvansiyonel

sistemlerin kullanılması önerilmektedir. Yoğuşmalı kazanlar, düşük emisyonlu ısı ve güç sistemleri (CHP),

trijenerasyon sistemleri ile enerji ihtiyacının karşılanması (Şekil 2.1 ve Tablo 2.1) şeklinde sıralanabilir.

55

Şekil 2.1 Sürdürülebilir Enerji Yönetimi Yaklaşımı “trias energetica” enerji üçgeni

Tablo 2.1 Sürdürülebilir Enerji Yönetimi Yaklaşımı Adımları

Adım 1 Enerji ihtiyacını düşürmek için:

• Şehir planlamacısına ve mimara bağlı

uygulamaları tasarlamak

• İnşaat malzemesi (beton veya ahşap),

binanın ısıl kütlesi

• Yalıtım (izolasyon ve camlar)

• Isıtma/soğutma iyileştirmesi

• Pasif önlemler (bina yönelimi, bina

kabuğu, gölgeleme, doğal aydınlatma

ve havalandırma)

• Elektrikli cihazların seçimi (A++ cihazlar)

Adım 2 Yenilenebilir enerji uygulamaları için:

• Aktif güneş enerji sistemleri

– Isıl Enerji Sistemleri

– Fotovoltaik Güç sistemleri

• Isı pompaları

– Su kaynaklı

– Toprak kaynaklı

– Hava kaynaklı

• Rüzgâr enerjisi

56

Adım 3 Düşük karbon salımlı sistemler için;

• Yoğuşmalı kazanlar

• Yüksek COP’li iklimlendirme cihazları

• Birleşik Isı ve güç sistemleri (CHP)

– Kojenerasyon

– Trijenerasyon

2.3. Akhisar Belediyesi Hizmet Binası’nın Fiziki Özellikleri

Tablo 2.2 Akhisar Belediyesi Hizmet Binası Fiziki Özellikleri

Bina Adı Akhisar Belediyesi Hizmet Binası

Konum Enlem: 38,91 Boylam: 27,83

Kullanım Amacı Akhisar Belediyesi hizmetlerinin yürütülmesi amacıyla kullanılmaktadır.

Bina Yaşı 5yıl

Kat Yapısı Bodrum+Zemin+2 Kat+Teras

Bodrum Kat Alanı (m2) 4.112

Zemin Kat Alanı (m2) 2.017

1. Kat Alanı (m2) 1.714

2. Kat Alanı (m2) 1.933

Teras Alanı (m2) 631

Toplam Alan (m2) 10.407

Binada Çalışan Kişi Sayısı 285 kişi, 190 kişi devamlı

57

Şekil 2.2 Akhisar Belediyesi Hizmet Binası Vaziyet Planı

Şekil 2.3 Akhisar Belediyesi Hizmet Binası Meydan Cephesi

Şekil 2.4 Akhisar Belediyesi Hizmet Binası Arka Cephe

58

Şekil 2.5 Akhisar Belediyesi Hizmet Binası Sol Yan Cephe

Şekil 2.6 Akhisar Belediyesi Hizmet Binası Sağ Yan Cephe

59

3. Veri Kaynakları

3.1. İncelenen Verilerin Kaynağı ve Veri Grupları

Akhisar Belediyesi Hizmet Binasına ait 2012-2013 yılları arası elektrik enerjisi tüketimleri incelendiğinde

Mayıs-Kasım döneminde yoğunluğun arttığı gözlemlenmektedir (Tablo 3.1). Özellikle Hazian-Eylül arası,

elektrik enerjisinin en fazla kullanıldığı dönem olduğu göze çarpmaktadır (Şekil 3.4). Bu dönemde soğutma

grupları, yoğun bir şekilde devreye girmektedir. Yaklaşık olarak soğutma için harcanan enerji, aynı

dönemdeki toplam elektrik enerjisi tüketiminin %75-80’ini oluşturmaktadır (Şekil 3.1, 3.2, 3.3 ve 3.4).

Adı geçen bina için sonbahar- kış aylarında ısıtma için doğalgaz haricinde, sistemde kullanılan elektrikli

ekipmanların (Pompa, fan vb.) harcamış olduğu enerji, aynı dönem (Kasım-Aralık-Ocak-Şubat-Mart) toplam

elektrik enerjisi tüketiminin %70’ini oluşturmaktadır (Şekil 3.1, 3.2, 3.3 ve 3.4).

İki yıllık veriler incelendiğinde, Akhisar Belediyesi Hizmet Binasında yıllık toplam aydınlatma için harcanan

elektrik enerjisi değeri 300.000-350.000kWh/yıl aralığında olduğu belirlenmiştir. Bu değer adı geçen binada

tüketilen yıllık elektrik enerjisi değerinin yaklaşık %30’una tekabül etmektedir.

Şekil 3.1 Akhisar Belediyesi Hizmet Binası 2012 ve 2013 yılı aylar bazında gündüz elektrik enerjisi tüketimleri

0,00

20.000,00

40.000,00

60.000,00

80.000,00

100.000,00

120.000,00

Oca

k

Şub

at

Mar

t

Nis

an

May

ıs

Haz

iran

Tem

mu

z

Ağu

sto

s

Eylü

l

Ekim

Kas

ım

Ara

lık

2012-T1-kWh

2013-T1-kWh

60

Tablo 3.1 Akhisar Belediyesi Hizmet Binası 2012 ve 2013 yılı elektrik tüketimleri karşılaştırmalı tablosu

Akhisar Belediyesi Hizmet Binası Elektrik Enerjisi Tüketim Tablosu

Abone No: 31197995

Sayaç No: 9005392

Fatura Tarihi Abone Unvanı 2012-Aktif

kWh 2012-T1-

kWh 2012-T2-

kWh 2012-T3-

kWh 2012-Toplam

Fatura Tutarı-TL

31.02.2012 Akhisar Belediyesi 71.534,00 40.353,00 13.810,00 17.371,00 22.803,80












2012 Toplam 1.041.317,00 542.348,0 214.030,0 284.940,0 348.571,10

Fatura Tarihi Abone Unvanı 2013-Aktif

kWh 2013-T1-

kWh 2013-T2-

kWh 2013-T3-

kWh 2013-Toplam

Fatura Tutarı-TL











29.11.2013 Akhisar Belediyesi 62.681,00 5.314,00 19.058,00 38.309,00 0,00

31.12.2013 Akhisar Belediyesi 61.652,00 35.605,00 10.961,00 15.086,00 0,00

2013 Toplam 966.683 504.32,00 196.512,0 265.850,0 303.721,70

.

61

Şekil 3.2 Akhisar Belediyesi Hizmet Binası 2012 ve 2013 yılı aylar bazında puant elektrik enerjisi tüketimleri

Şekil 3.3 Akhisar Belediyesi Hizmet Binası 2012 ve 2013 yılı aylar bazında gece elektrik enerjisi tüketimleri

0,00

5.000,00

10.000,00

15.000,00

20.000,00

25.000,00

30.000,00

35.000,00

Oca

k

Şub

at

Mar

t

Nis

an

May

ıs

Haz

iran

Tem

mu

z

Ağu

sto

s

Eylü

l

Ekim

Kas

ım

Ara

lık

2012-T2-kWh

2013-T2-kWh

0,00

5.000,00

10.000,00

15.000,00

20.000,00

25.000,00

30.000,00

35.000,00

40.000,00

45.000,00

50.000,00

Oca

k

Şub

at

Mar

t

Nis

an

May

ıs

Haz

iran

Tem

mu

z

Ağu

sto

s

Eylü

l

Ekim

Kas

ım

Ara

lık

2012-T3-kWh

2013-T3-kWh

62

Şekil 3.4 Akhisar Belediyesi Hizmet Binası 2012 ve 2013 yılı aylar bazında toplam elektrik enerjisi tüketimleri

Şekil 3.5 Akhisar Belediyesi Hizmet Binası 2012 ve 2013 yılı aylar bazında elektrik fatura tutarları

0,00

20.000,00

40.000,00

60.000,00

80.000,00

100.000,00

120.000,00

140.000,00

160.000,00

180.000,00

Oca

k

Şub

at

Mar

t

Nis

an

May

ıs

Haz

iran

Tem

mu

z

Ağu

sto

s

Eylü

l

Ekim

Kas

ım

Ara

lık

2012-Aktif kWh

2013-Aktif kWh

0,00

10.000,00

20.000,00

30.000,00

40.000,00

50.000,00

60.000,00

Oca

k

Şub

at

Mar

t

Nis

an

May

ıs

Haz

iran

Tem

mu

z

Ağu

sto

s

Eylü

l

Ekim

Kas

ım

Ara

lık

2012-Toplam FaturaTutarı-TL

2013-Toplam FaturaTutarı-TL

63

Tablo 3.2 Akhisar Belediyesi Hizmet Binası Aydınlatma Birimleri Tablosu

Akhisar Belediyesi Aydınlatma Birimleri

Ürün Kodu Ürün Adı Adet

742-205 TİP P1 1x36 W fluoresan armatür 165

742-201 P1 1x36W fluoresan armatür 21

742-275 T2 2x36 W fluoresan armatür(Gömme) 28

742-283 U-1x36 W 16

742-284 U-2x36W 125

742-105 E-60W etanj armatür 16

833-686 1x9W exit armatür(çift yönlü, yönlendirilmiş) 21

833-683 1x9W exit armatürü (tek yönlü) 59

742-540 ATY10 1x36W Çift parabolik reflektörü 83

742-542 ATY12 2x36 W Çift parabolik reflektörü 361

833.699/4 65W 4 uçlu fluoresan amp. 3 saat süreli 115

ÖFE-02-05.1 IP-67 1x70W yere gömme 17

ÖFE-02-05.2 IP-67 1x70W aplik 16

ÖFE-02-05.3 J6-2x26W PL Armatür 32

ÖFE-02-05.4 2x42W armatür 94

ÖFE-02-05.5 2x26W sıva üstü armatür 18

ÖFE-02-05.6 2x26 W gömme armatür(IP44) (Çatı saçak altı) 32

ÖFE-02-05.7 J5-2x18W 226

ÖFE-02-05.8 J9-2x13W (Tip J5 ile aynı fakat cam kapaklı gömme tip kompakt fluoresan armatür) 71

ÖFE-02-05.9 1x13W parapete gömme armatür 7

ÖFE-02-05.10 T6-2x54W tijli armatür 12

ÖFE-02-05.11 AP2-60 W - aplik 2

ÖFE-02-05.12 A1-60W aplik 8

ÖFE-02-05.13 PR-2x50W (3 saat akü kapasiteli paket tip acil aydınlatma projektörü) 3

ÖFE-02-05.14 B-2x13W armatür 64

ÖFE-02-05.15 J10-75W-yere gömme 4

ÖFE-02-05.16 Push butonu 16

64

Tablo 3.3 Akhisar Belediyesi Hizmet Binası Doğalgaz Tüketim Tablosu

Akhisar Belediyesi Hizmet Binası Doğalgaz Tüketimleri

Sözleşme No Dönem Ödenen Fatura Tutarı -TL

546716 25.02.2014 6.410,93

546716 31.01.2014 17.097,17

546716 31.12.2013 17.429,18

546716 29.11.2013 1.371,29

546716 31.10.2013 0

546716 30.09.2013 0

546716 27.08.2013 0

546716 31.07.2013 0

546716 28.06.2013 0

546716 30.05.2013 0

546716 30.04.2013 0

546716 30.03.2013 12.514,37

546716 28.02.2013 13.904,20

546716 31.01.2013 15.706,47

546716 31.12.2012 10.648,42

546716 03.12.2012 2.124,47

546716 01.11.2012 0

546716 01.10,.2012 0

546716 04.09.2012 0

546716 02.08.2012 0

546716 04.07.2012 0

546716 10.05.2012 0

546716 10.04.2012 3.168,72

546716 09.03.2012 10.727,29

546716 09.02.2012 10.667,19

546716 10.01.2012 9.927,05

546716 09.12.2011 6.529,46

Aydınlatma tasarımının başlangıç noktası ışık kaynaklarının seçimidir. Hizmet binası için amaca uygun,

verimli ışık kaynaklarının seçilmesi gerekir. Gereğinden düşük seviyede sağlanan aydınlatma ile işin verimi

ve çalışanların konforu tehlikeye girerken, gereğinden fazla aydınlatma ise enerji tüketimi açısından hiç

istenilmeyen bir durumdur. Aşağıdaki tablolarda binaların iç aydınlatmasında kullanılan ışık kaynakları ve

değişik kullanım amaçları için önerilen aydınlık düzeyi değerleri verilmektedir. Belediye hizmet binasının iç

ortam aydınlatmasında etkinlik faktörü en yüksek ve en iyi çözüm olan tüp fluoresan armatürler

kullanılmaktadır.

65

Tablo 3.4 İç Aydınlatmada Kullanılabilen Işık Kaynakları

Tipi Gücü (W) Maksimum Etkinlik

Faktörü (lm/W)

Ekonomik Ömrü

(saat)

Işık Rengi Renksel

Geriverim

Akkor Telli 15-1500 20 1000 Sıcak Beyaz Çok İyi

Tungsten

Halojen

25-300 27 2000-4000 Sıcak Beyaz Çok İyi

Kompakt

Fluoresan

5-80 85 10000 Çeşitli İyi

Tüp Fluoresan 14-80 104 12000-20000 Çeşitli Orta-İyi

Metal Halojen 35-2000 83 6000-20000 Soğuk Beyaz –

Ilık Beyaz

İyi

LED 1-10 65 20000-50000 Çeşitli İyi

Tablo 3.5 Aydınlık Düzeyi Önerileri

Kullanım Alanı Yatay Aydınlık Düzeyi (lux) Kullanım Alanı Yatay Aydınlık Düzeyi (lux)

Ofisler Hastaneler

Genel 500 Genel 100

Açık Ofisler 750 Gece Dolaşım Alanları 5

Konferans Salonları 500 İnceleme (genel/yerel) 500-1000

Okullar Konutlar ve Oteller

Sınıf 500 Odalar ve Banyolar

Koridor Merdiven 150-200 Genel 100

Mağazalar 300-750 Yerel 300-500

Mutfak 300-500

Merdivenler 100

Giriş-Danışma 300-1000

Restoranlar 200-300

66

4. Akhisar Belediyesi Hizmet Binası Rüzgâr-Güneş Hibrid Güç Sistemi Fizibilitesi

Akhisar Belediyesi Hizmet Binasının 2012 ve 2013 yıllarındaki elektrik enerjisi tüketimleri aylar bazında

incelendiğinde, yıllık ortalama 1.000.000kWh elektrik enerjisi ihtiyacı olduğu gözlemlenmiştir (Tablo 3.1,

Şekil 3.1-3.2-3.3-3.4). Bu rakamdan hareketle yapılan fizibiliteler sonucunda; 125kW fotovoltaik güç sistemi

ile enerji ihtiyacının yaklaşık %20’sinin karşılanabileceği, kalan %80’lik kısım için ise 400kW gücünde bir

rüzgar türbini kurulmasının uygun olacağı ortaya çıkmıştır.

Optimum açıda 125kW fotovoltaik güç sisteminin Akhisar Belediyesi hizmet binasının çatısı (Şekil 4.9)

üzerine kurulması fiziki açıdan uygundur. Kalan 400kW rüzgâr güç sisteminin ise, belediye binasının şehir

merkezinde bulunması nedeniyle Akhisar Belediyesine ait uygun bir alanda (Şekil 4.1) kurulması

öngörülmektedir. Akhisar Belediyesi Hizmet Binası tüketim noktası olup, fotovoltaik ve rüzgar güç sistemleri

ayrık yapıda hibrid enerji üretim noktaları olarak değerlendirilmektedir. Bu şekildeki bir tasarımda

fotovoltaik güç sistemi için “Dağıtım Sistemi Kullanım Bedeli” ödenmeyecek olup, rüzgâr güç sistemi için bu

bedel 1,8-2,18krş TL/kWh aralığında olacaktır.

4.1. Rüzgâr Güç Sistemi Fizibilitesi

4.1.1. Proje Konumu

Akhisar Belediyesi tarafından, 02.10.2013 Tarih 28783 Sayılı “Elektrik Piyasasında Lisansız Elektrik Üretimine

İlişkin Yönetmelik”, 02.10.2013 Tarih 28783 Sayılı “Elektrik Piyasasında Lisansız Elektrik Üretimine İlişkin

Yönetmeliğin Uygulamasına Dair Tebliğ” ve 14.03.2013 Tarih 6446 Saylı “Elektrik Piyasası Kanunu”

çerçevesinde, kendi elektrik enerjinizi karşılama amaçlı 400kW’lık rüzgar türbini uygulaması

planlanmaktadır. Bu projenin, tarafınızdan verilen koordinatlarda (Tablo 4.1) gerçekleştirileceği ifade

edilmiştir (Şekil 4.1-4.2).

Tablo 4.1. Projenin Gerçekleştirileceği Koordinatlar

Derece-Dakika Koordinatları

Nokta No N E Rakım(m)

1 38°56'24.99" 27°49'17.28" 99

2 38°56'18.67" 27°49'20.84" 101

3 38°56'14.00" 27°49'17.08" 100

4 38°56'24.79" 27°49'6.25" 97

67

Şekil 4.1. Projenin Öngörülen Uygulama Alanı (Akhisar / MANİSA)

Şekil 4.2 Projenin Öngörülen Uygulama Alanı (Akhisar / MANİSA)

68

4.1.2. Kullanılacak Sistem Ekipmanları

Projede kullanılması düşünülen 3 kanatlı yatay eksenli T400-34/400kW(Kanat Çapı: 34m; Rotor Devir Sayısı:

22/33rpm) Rüzgar Türbinine ait rüzgar hızı-elektriksel çıkış gücü grafiği ve veri tablosu Şekil 4.3 ve Tablo

4.2’te verilmiştir.

Şekil 4.3 Projede Kullanılması Planlanan Rüzgar Türbininin (T400-34/400kW) Rüzgar Hızı-Elektriksel Çıkış Gücü Eğrisi


T400-34/400kW

Rüzgar Hızı

Vr (m/s)

Elektriksel Çıkış Gücü

P (W)

1 0,00

2 0,00

3 0,00

4 5.000,00

5 23.000,00

69


6 45.000,00

7 77.000,00

8 120.000,00

9 170.000,00

10 230.000,00

11 280.000,00

12 330.000,00

13 370.000,00

14 400.000,00

15 400.000,00

16 400.000,00

17 400.000,00

18 400.000,00

19 400.000,00

20 400.000,00

21 400.000,00

22 400.000,00

23 400.000,00

24 400.000,00

25 400.000,00

4.1.3. Kullanılacak Enerji Kaynağının Potansiyeli

Proje için gerekli olan hesaplamalar ve analizler, kule yüksekliği 50m kabul edilerek yapılmıştır. Yenilebilir

Enerji Genel Müdürlüğü’nün rüzgar haritasından ve yakın bölgelerde yapılan ölçümlerden elde edilen veriler

doğrultusunda, Rüzgar Elektrik Santrali (AKHİSAR RES) için belirlenen alanın yıllık ortalama rüzgar hızı

6,3m/s ve hakim rüzgar yönü Kuzey-Doğu olarak tahminlenmiştir. Bu değerler çerçevesinde, kurulum

bölgesi için rüzgar hızı esme süreleri grafiği Şekil 4.4’te, veri tablosu ise Tablo 4.3’te görülmektedir. Projede

kullanılacak türbinden (400kW), 1 yıl içinde ortalama elde edilecek elektrik enerjisi değeri yaklaşık olarak

797.931,89kWh/yıl şeklinde tahmin edilmektedir (Şekil 4.5). Bu şartlar altında, uygulama yapılması

planlanan bölgenin kapasite faktörü (CF) yaklaşık %22,77 olduğu görülmektedir.

70

Şekil 4.4 Kurulum Bölgesi Yıllık Rüzgar Hızı Esme Süreleri (50m)


Rüzgar Hızı

Vr (m/s)

Rüzgar Hızı Esme Süresi

hVr (Saat)

1 335,9

2 633,6

3 861,9

4 1.002,2

5 1.050,6

6 1.016,7

7 919,9

8 784,1

9 632,6

10 484,8

11 353,7

12 246,1

13 163,5

14 103,9

71


15 63,1

16 36,7

17 20,5

18 10,9

19 5,6

20 2,7

21 1,3

22 0,6

23 0,3

24 0,1

25 0,0

Şekil 4.5 Kurulum Bölgesi İçin Rüzgar Hızlarına Bağlı Yıllık Elektrik Enerjisi Üretimi (400kW-50m)

72

4.1.4. Sistemin Geri Ödeme Hesapları

Projenin gerçekleştirileceği alanda, T400-34/400KW optimum güçte 1 adet rüzgar türbininin, 50metre

yüksekliğe kurulacağı kabul edilmiştir. Hesaplamalar ve analizler doğrultusunda elde edilecek yıllık ortalama

elektrik enerji değeri 797.931,89kWh/yıl olup, kapasite faktörü (CF) %22,77’dir. Buradan elde edilecek

elektrik enerjisi, Akhisar Belediyesi’ne ait kurumlarınızın (hizmet binasının %80’inin) enerji ihtiyacını

karşılama amaçlıdır. Aynı zamanda tüzel/gerçek kişiler, 02 Ekim 2013 tarihinde yenilenen yönetmelik gereği,

üretim fazlalarını şebekeye satabilmektedirler.

Bugünkü piyasa koşullarında (Hizmet Binası ortalama elektrik enerjisi maliyeti: 1kWh=0,41TL=13,48cent€,

dağıtım şirketlerine ait hatlar kullanıldığında da ayrıca “Dağıtım Sistemi Kullanım Bedeli” ödenmektedir, bu

değer 2013 yılı için 1,8-2,18krşTL/kWh aralığında değişmektedir.) üretilen elektrik enerjisinin tamamı

tüketimle mahsuplaştırılabilirse, yıllık elde edilecek getiri ortalama 107.561,00€ olup, kullanılan türbinin

anahtar teslim yaklaşık maliyeti 531.000,00€’dur [Bkz. Ek 7]. Sistemin yıllık bakım gideri ise garanti

süresinden sonra, ortalama 25.000,00€ olarak alınmıştır. Sistemin amortisman süresi, sera gazı azaltım

gelirleri hariç tutulduğunda yaklaşık 5 yıl olarak tahminlenmiştir.

Ayrıca, elektrik enerjisi fiyatının kümülatif olarak yıllık %5 arttığı düşünülerek, 25yıllık nakit akış durumu

Tablo 4.5-4.6 ve Şekil 4.6-4.7-4.8’de verilmiştir. Hesaplamalar 29.12.2010 tarih 6094 sayılı “Yenilenebilir

Enerji Kaynaklarının Elektrik Üretimi Amaçlı Kullanımına İlişkin Kanun” çerçevesinde, üç farklı fiyat

üzerinden yapılmıştır. Bu fiyatlar (07.03.2014 saat 15:30 T.C. Merkez Bankası Döviz Kurları baz alınmıştır.) :

5.25cent€/kWh (=7.3cent$/kWh) ithal rüzgar santrallerinden elde edilen elektrik enerjisinin 10 yıl

alım garantili fiyatıdır (Şekil 4.10),

7.92cent€/kWh (=11cent$/kWh) yerli üretim rüzgar santrallerinden elde edilen elektrik enerjisinin

10 yıl alım garantili fiyattır (Şekil 4.11),

13,48cent€/kWh (=18.72cent$/kWh) ise şu an elektrik enerjisinin tüm vergiler dahil, kullanıcıya

olan ortalama maliyetidir (Şekil 4.12).

73


400kW’LIK SİSTEM

* Elektrik enerjisi fiyatındaki yıllık kümülatif artış %5 olarak alınmıştır. * Kredi finansman maliyeti hariç tutulup, yıllık bakım gideri 25.000,00€ alınmıştır.

* İnşaat sırasında gerekli yolların açılması, arazi kiralama ve varsa nakil hattı giderleri hariç tutulmuştur. * Sera gazı azaltım gelirleri hariç tutulmuştur.

* Amortisman zamanları farklı renklerle belirtilmiştir.

YILLAR 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12

(€/Y

ıl)Sİ

STEM

İN Y

ILLI

K G

ETİR

İSİ

Üre

tile

cek

Elek

trik

En

erjis

inin

Bir

im S

atış

Fiy

atı v

eya

Get

iris

i (C

ent

€/k

Wh

)

5.2

5

-53

1.0

00

,00

-48

9.1

08

,58

-44

5.1

22

,58

-42

3.9

37

,28

-40

0.4

42

,72

-37

4.5

23

,44

-34

6.0

58

,18

-31

4.9

19

,67

-28

0.9

74

,23

-24

4.0

81

,51

-20

4.0

94

,17

-16

0.8

57

,45

-11

4.2

08

,90

7. 9

2

-531

.00

0,0

0

-467

.80

3,7

9

-401

.44

7,7

8

-356

.77

3,9

6

-308

.61

6,4

5

-256

.80

1,0

7

-201

.14

4,9

2

-141

.45

5,9

6

-77.

53

2,5

5

-9.1

62

,97

63

.87

5,0

9

14

1.8

15

,05

22

4.9

02

,01

13

,48

-531

.000

,00

-423

.438

,78

-310

.499

,50

-216

.913

,26

-117

.397

,70

-11.

656

,37

100

.622

,04

219

.764

,36

346

.113

,79

480

.030

,70

621

.893

,46

772

.099

,35

931

.065

,54

74


400kW’LIK SİSTEM




YILLAR 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24

25

TOPLAM

(€)

(€/Y

ıl)Sİ

STEM

İN Y

ILLI

K G

ETİR

İSİ

Üre

tile

cek

Elek

trik

En

erjis

inin

Bir

im S

atış

Fiy

atı v

eya

Get

iris

i (C

en

t €

/kW

h)

5.2

5

-63

.97

7,9

2

-9.9

85

,39

47

.95

6,7

7

11

0.0

46

,03

17

6.4

89

,75

24

7.5

05

,67

32

3.3

22

,37

40

4.1

79

,92

49

0.3

30

,34

58

2.0

38

,28

67

9.5

81

,62

78

3.2

52

,12

89

3.3

56

,15

7. 9

2

313

.393

,31

407

.559

,19

507

.683

,35

614

.063

,72

727

.013

,12

846

.859

,98

973

.949

,18

1.1

08.6

42,8

5

1.2

51.3

21,2

0

1.4

02.3

83,4

6

1.5

62.2

48,8

4

1.7

31.3

57,4

9

1.9

10.1

71,5

7

13

.48

1.0

99

.23

0,0

3

1.2

77

.05

2,7

5

1.4

65

.01

6,6

1

1.6

63

.62

8,6

6

1.8

73

.42

1,3

1

2.0

94

.95

3,6

0

2.3

28

.81

2,5

0

2.5

75

.61

4,3

4

2.8

36

.00

6,2

8

3.1

10

.66

7,8

1

3.4

00

.31

2,4

2

3.7

05

.68

9,2

6

4.0

27

.58

4,9

4

75

Şekil 4.6 İthal rüzgar santrallerinden elde edilen elektrik enerjisinin 10 yıl alım garantili fiyatına bağlı nakit akış grafiği [5.25cen€/kWh =7.3cent$/kW]

76

Şekil 4.7 Yerli üretim rüzgar santrallerinden elde edilen elektrik enerjisinin 10 yıl alım garantili fiyatına bağlı nakit akış grafiği [7.92cent€/kWh =11cent$/kWh]

77

Şekil 4.8 Elektrik enerjisinin, tüm vergiler dahil, kullanıcıya olan ortalama maliyetine bağlı nakit akış grafiği [13.48cent€/kWh =18.72cent$/kWh]

78

4.2. Fotovoltaik Güç Sistemi Fizibilitesi

4.2.1. Proje Konumu

Sunulan proje kapsamında, Akhisar Belediyesi Hizmet Binası (Akhisar/Manisa) üzerinde çatı

uygulamalı olarak 125kWp gücünde Fotovoltaik Güç Sistemi (FVGS) kurulması planlanmıştır. Kurulum

yerine ilişkin konum bilgileri Tablo 4.7’de verilmiştir. Kurulum sahasının uydu fotoğrafı ve öngörülen

yerleşim alanı Şekil 4.9’de gösterilmektedir.

Tablo 4.7 Konum Bilgileri

Konum Bilgileri

Enlem 38°55'5" K

Boylam 27°50'14" D

İl Manisa

İlçe Akhisar

Şekil 4.9 Kurulum sahası uydu fotoğrafı ve öngörülen yerleşim alanı.

79

Yapılan inceleme sonucunda, Akhisar Belediye Hizmet Binasının çatısı kurulum için uygunluk

taşımaktadır. FVGS montajı planlanan uygulama alanı 1.000m² olup, mimari projeler üzerinden

yapılan incelemelerde, kurulum yapılması planlanan yüzeyin eğimsiz olduğu anlaşılmaktadır. Fizibilite

çalışması, hem optimum açı, hem 0o çatı eğimi (eğimsiz) ve mevsimsel optimum açılar için ayrı ayrı

hesaplanmıştır.

Projenin uygulanacağı bölgeye ilişkin güneş enerjisi potansiyeli dikkate alındığında, en iyi eğim

açısında (34) sabit açıda yerleştirilmiş bir fotovoltaik modül üzerinde birim alana düşen ışınım

miktarının 5 721 Wh/m2/d değerinde olduğu görülmektedir (Tablo 4.8, Şekil 4.10). Bu değer, Türkiye

ortalaması olan 3 600 Wh/m2-d değerinin yaklaşık 1,5 katıdır. Dolayısıyla, Akhisar Belediyesi Hizmet

Binası (Akhisar/Manisa) konumunda kurulacak bir FVGS, hem elektrik enerjisi üretim potansiyeli hem

de ilk yatırım maliyetinin geri dönüş süresi açısından, Türkiye ortalamasından çok daha avantajlı

konumdadır.

Karşılaştırma amacıyla, optimum açıda (34o), 0o eğimde ve mevsimsel optimum açılarda olmak üzere

üç durum dikkate alınmıştır. Tam güney bakılı ve optimum eğim açısında kurulması hedeflenen 125

kWp FVGS için beklenen üretim değeri 196.200,00 kWh/y olarak hesaplanmıştır. Aynı durum 0o eğim

için hesaplandığında 170.450,00 kWh/y değeri belirlenmiştir (Tablo 4.10). Mevsimsel optimum açılar

için yapılan hesaplamalarda ise 204.000,00kWh/y değeri elde edilmiştir (Şekil 6.2 ve Tablo 6.2). 00

eğim ile optimum açıdaki eğime göre oluşan fark yıllık yaklaşık %14 olarak tahminlenmiştir. Sistemin

konumlanacağı çatıya uygun mekanik yerleşim planı, Şekil 4.10’da görülmektedir.

80

Şekil 4.10 Akhisar Belediyesi Hizmet Binası Terası üzerine uygulanması planlanan FVGS Yerleşim Planı.

81

4.2.2. Kullanılacak Enerji Kaynağının Potansiyeli

Kurulum konumu için (38°55'5"K, 27°50'14"D) güneş elektriği potansiyeli açısından önemli

parametreler Tablo 4.8’de gösterilmektedir.

Tablo 4.8 Kurulum yerine en iyi eğim açısında (34) (Hopt) ve mevcut eğim açısında (0) gelen ışınımlar ve aylara göre en iyi panel eğim açıları (Iopt) ile ortalama gün içi sıcaklık (TD) değerleri [15].

Ay Hopt, Wh/[m2.d] H(0), Wh/[m2.d] Iopt TD

Ocak 3.570 2.210 62 6,8

Şubat 4.070 2.890 53 7,6

Mart 5.200 4.230 41 9,8

Nisan 5.910 5.490 26 14,0

Mayıs 6.930 7.090 14 19,6

Haziran 7.380 7.950 7 24,3

Temmuz 7.750 8.140 11 27,2

Ağustos 7.620 7.270 22 26,8

Eylül 6.850 5.680 37 22,3

Ekim 5.540 3.950 51 17,4

Kasım 4.280 2.650 60 11,9

Aralık 3.550 2.230 62 8,4

Yıllık Ortalama 5.721 4.982 34 16,3

Şekil 4.11 Kurulum sahasında en iyi eğim açısında (34) ve yatay düzleme (0) gelen ışınım değerlerinin

karşılaştırması (Enerji üretimi bu grafikle eş biçimlidir.)

0

1.000

2.000

3.000

4.000

5.000

6.000

7.000

8.000

9.000

Hh Wh/[m2.d]

Hopt, Wh/[m2.d]

82

Tablo 4.8 ve Şekil 4.101deki veriler incelendiğinde, optimum eğim açısından sapma nedeniyle yaz

aylarında bir üretim artışı, kış aylarında ise bir üretim azalması oluşmaktadır. Bu proje kapsamında,

kurulması planlanan Fotovoltaik güç sisteminde yer alacak bileşenlerin sayı ve özellikleri Tablo 4.9’da

özetlenmiştir.

Tablo 4.9 125kW gücünde şebeke bağlantılı kristal silisyum modül temelli FVGS temel verim parametreleri.

FV Modül Sayısı: 500

Birim panel gücü (W) 250

Toplam panel gücü (kW) 125

Panel verimi: 0,16-17

Evirici verimi: 0,98

Kablo kayıpları: 1,50 %

Diğer kayıplar (Sıcaklık, gölgelenme, toz v.b.): 10,00 %

Toplam sistem verimi: 0,14

Tablo 4.8 ve 4.9’daki verilere uygun biçimde kurulacak 125 kWp gücündeki FVGS için enerji üretim

değerleri Tablo 4.10, Şekil 4.12 ve 4.13’de karşılaştırmalı olarak verilmektedir. Kurulum sahasındaki

yıllık elektrik enerjisi üretimi yaklaşık 196.200,00 kWh olarak gerçekleşecektir. Bu miktarda enerji

üretimi, yıllık 117 ton CO2 salımının engellenmesi anlamına gelmektedir.

Tablo 4.10 Kurulması planlanan 125 kW FVGS’nin günlük ve aylık ortalama elektrik enerjisi üretimleri.

Aylar Optimum Açıda (34°) kWh/125kWp-gün

Çatı Eğiminde (0°) kWh/125kWp-gün

Optimum Açıda (34°) kWh/125kWp-Ay

Çatı Eğiminde (0°) kWh/125kWp-ay

Ocak 365 217 11.200 6.730

Şubat 407 287 11.400 8.030

Mart 509 417 15.800 12.900

Nisan 561 528 16.800 15.800

Mayıs 636 660 19.700 20.500

Haziran 660 722 19.800 21.700

Temmuz 688 733 21.300 22.700

Ağustos 680 658 21.100 20.400

Eylül 630 527 18.900 15.800

Ekim 527 375 16.300 11.600

Kasım 424 254 12.700 7.630

Aralık 360 215 11.200 6.660

Yıllık Toplam kWh/125kWp 196.200 170.450

83

Şekil 4.12 Kurulması planlanan 125 kW gücündeki FVGS için optimum açı ve yatay düzlemde beklenen aylık

elektrik enerjisi üretim değerleri

Şekil 4.13 Kurulması planlanan 125 kW gücündeki FVGS için optimum açı ve yatay düzlemde beklenen günlük

elektrik enerjisi üretim değerleri

0,00

5.000,00

10.000,00

15.000,00

20.000,00

25.000,00

Optimum Açıda (34°)kWh/125kWp-Ay

Çatı Eğiminde (0°)kWh/125kWp-ay

0

100

200

300

400

500

600

700

800

Optimum Açıda (34°)kWh/125kWp-gün

Çatı Eğiminde (0°)kWh/125kWp-gün

84

4.2.3. Kullanılacak Sistem Ekipmanları

Kurulumu yapılacak FVGS’nin bileşenleri şunlardır:

Fotovoltaik modül: Farklı tip fotovoltaik modül teknolojileri aşağıdaki şekilde

gruplandırılmaktadır;

i. Dilim tabanlı kristal silisyum teknolojisi (c-Si)

Tek kristal silisyum teknolojisi

Çok kristal silisyum teknolojisi

ii. İnce film teknolojileri

İnce film silisyum teknolojisi: Amorf/mikromorf silisyum (a/µm-Si)

Kadmiyum Tellür ince film teknolojisi (CdTe)

Bakır İndiyum Galyum Selenür Sülfür ince film teknolojisi, Cu(In,Ga)(Se,S)2

(CIGS).

iii. Odaklamalı Fotovoltaik (CPV) teknolojisi

iv. Yeni ve Gelişen FV Hücre Teknolojileri (Boya-duyarlaştırıcılı, Organik FV hücre )

Günümüzde, en yaygın kullanılmakta olan FV teknolojisi, dilim tabanlı kristal silisyum

teknolojisi olup, pazar payı yaklaşık % 85 civarındadır. 50 yıla yaklaşan teknolojisi ve donanım

olgunluğu, birinci nesil olarak adlandırılan c-Si teknolojisini ön plana çıkarmaktadır. Bu proje

kapsamında da, c-Si temelli FV modüllerin kullanılması planlanmıştır. Anma gücü 250 W

olacak birim modüller dikkate alınmıştır. İlgili teknik şartnamede FV modül için aşağıdaki

özellikler istenecektir;

Kurulacak sistemde FV modül teknolojisi kristal silisyum (c-Si) olacaktır.

Kullanılacak modüller için üreticinin 10 yıl fiziksel ürün ve 25 yıl güç üretim

performans garantisi belgelendirilecektir.

Modül güç üretim toleransı belgelendirilecektir.

c-Si modüller için IEC 61215 standardına uygunluk belgelendirilecektir.

85

Modüllerin IEC 61730 ya da TÜV Class-II belgeleri sunulacaktır.

Bağlantı kutuları IP 54 veya IP 65 korumasına sahip olacaktır.

Evirici: Fotovoltaik panel çıkışındaki doğru akımı (DC) alternatif akıma (AC) dönüştürmek için

kullanılır. Günümüzde kullanılan farklı evirici tipleri şu şekilde özetlenebilir;

i. İzolasyon transformatörlü (şebeke frekansı): Şebeke frekansında çalışır. İzolasyon ve

gerilim dönüşümü için transformatör kullanılır. Avantajları: Yıldırımdan korunma ve

düşük gürültü. Dezavantajları: Tranformatör nedeniyle ağır.

ii. İzolasyon transformatörlü (yüksek frekans): DC’den yüksek frekanslı AC dönüşüm

gerçekleştirir. Küçük boyutlu ve hafif olmasına karşın karmaşık bir devre yapısına

sahiptir.

iii. Transformatörsüz: Şebeke frekansında çalışır. Küçük boyutlu, hafif ve yüksek

verimlidir. Trafosuz olması nedeniyle şebeke ile izolasyonu zayıftır.

Eviriciler, 3 temel uygulama şeklinde kullanılır.

i. Merkezi Evirici: Büyük güçlü tek bir evirici kullanılır. Maliyeti kısmen daha düşük

olmasına karşın, olası bir arızada tüm sistem devre dışı kalır.

ii. Dizi Evirici: Donanımın dağıtılmış olmasından ve yüksek DC gerilimi olmamasından

sistem güvenirliği artar. Sistem kapasitesinin artırılıp azaltılmasında esneklik sağlar.

Elektriksel uyumsuzluk ve gölgelenme problemlerine karşı tolerans sağlar.

iii. Modül Evirici: Her bir modülün ayrı bir eviricisi vardır. Sistem güvenlirliği artar, ancak

maliyeti yüksektir.

Yukarıda açıklanan evirici tiplerinden tranformatörsüz dizi tipi eviriciler, günümüzde en

yaygın olarak kullanılanlardır. Bu sayede, hem olası gölgelenme ve uyumsuzluk etkilerine

karşın toplam sistem güvenilirliği arttırılmakta hem de daha hafif, maliyet açısından da

rekabet edebilir çözümler sunulmaktadır.

Elektriksel Bağlantı Bileşenleri: Bu gruptaki bileşenler aşağıdaki şekilde ayrıştırılmaktadır:

i. FV Kablolar

ii. FV Bağlantı Uçları Seti (Erkek-Dişi)

86

iii. Kablo Tavası

iv. DC Toplama Panosu

v. DC Parafudr

vi. DC Sigorta

vii. AC Kablo

viii. AC Saha Panosu

ix. Topraklama ve yıldırım koruması

İlgili teknik şartnamede, aşağıdaki özellikler istenecektir.

Güç sisteminin elektriksel çizimi ve tek hat şeması teklife eklenecektir.

Kullanılacak kabloların ve bağlantı kutularının elektriksel standartları belirtilecektir.

Koruma bileşenleri (sigorta, devre kesici, paratoner, parafudur vb.) özellikleri

belirtilecektir.

Taşıyıcı Mekanik Konstrüksiyon Bileşenleri: Taşıyıcı yapı ve bileşenleri, bu grup içinde

değerlendirilmektedir. İlgili teknik şartnamede, aşağıdaki özellikler istenecektir:

FV paneller (modül), ekte uydu görüntüsü ve yeryüzü fotoğrafları verilen arazide

konumlandırılacaktır.

Konstrüksiyona ait tüm malzeme paslanmaz nitelikte olacaktır.

Taşıyıcı yapılar, projelendirilmiş yapı ve donatılar üzerine monte edilecek ve sabit açılı

(hareketsiz) olacaktır.

Veri İzleme /Depolama Sistemi Bileşenleri: Eviriciler arası iletişim kitini ve uzaktan izleme

sistemini içermektedir. Kurulumu tasarlanan sistem için hem DC hem AC tarafta tüm sistem

elektriksel parametrelerinin (akım, gerilim, güç, enerji, frekans v.b.) yanında, gelen ışınım

şiddetinin (W/m2), ortam sıcaklığının (C), modül sıcaklığının (C) ve rüzgar hızının (m/s) da

ölçülmesi ve belirlenen periyotlarda (2 dakika gibi çok kısa aralıklarda) kaydedilmesi

sağlanacaktır. İlgili teknik şartnamede, aşağıdaki özellikler istenecektir:

87

Sistem tarafından üretilen günlük/ yıllık/ toplam enerji, çıkış aktif gücü, FV sistem

giriş gerilimleri, şebeke frekansı ve gerilimi, şebekeye beslenen akım değeri gibi

elektriksel veriler gerçek zamanlı olarak izlenip depolanacaktır.

FV modül ve ortam sıcaklığı ile ışınım şiddetini ölçecek sensörler sisteme dahil

edilecektir. Bu sensörler veri izleme/ depolama birimine entegre olacaktır.

Sistemdeki olası hatalar internet üzerinden izlenebilecektir.

Veri toplama/ izleme bileşenleri IP 54 veya IP 65 korumasına sahip olacaktır.

Uygulama ve Montaj İşleri: FVGS bileşen tedariğinin ardından, uygulama ve montaj işlemleri

başlatılacaktır. Kurulumu gerçekleştiren firma, arazi için gerekli tesviye işlerini de

üstlenecektir. Kurulan FVGS için güvenlik bir çiti ve video izleme sistemi ayrıca kurulacaktır.

Belirtilen üretici garantileri yanı sıra, yüklenici firma tarafından en az 2 (iki) yıl teknik destek

garantisi verilecektir. Yüklenici firmadan yıllık enerji üretimi ile ilgili performans garantisi

istenecektir. Ürünlere ait kitapçıklar, sertifikalar ve teknik şartnamede belirtilen özellikleri

karşılayan yazılımlar kurulum esnasında teslim edilecektir.

Akhisar Belediyesi Hizmet Binası çatısına kurulması planlanan FV sistem için statik yük yaklaşık

21kg/m2 olarak hesaplanmıştır.

4.2.4. Sistem Geri Ödeme Hesapları

FVGS temel bileşenleri için Mart 2014 itibariyle ürün bağımsız yaklaşık maliyetler Tablo 4.11’de

verilmiştir. Buradaki fiyatlar, anahtar teslim sistem için kurulum sonrası toplam mal oluş fiyatları

olarak düşünülmelidir. Nihai maliyet, projenin son durumu ile ürün marka ve modeline göre

değişkenlik gösterecektir [Bkz. Ek 7].

Tablo 4.11 125 kW Şebeke Bağlantılı Sistem İçin Anahtar Teslim Maliyetlendirme

ÜRÜN Miktar Tutar-€

250W FV Panel 500adet 69.000,00

Evirici (1x125 kW veya 6x20 kW gibi) 6adet 22.011,00

FV için konstrüksiyon 1set 8.050,00

Solar Kablo 6mm2 Dizi-Evirici Arası 1500m 1.466,25

Solar Kablo 6mm2 Evirici-Ara Pano Arası 250m 244,38

Solar Kablo 10mm2 Ara Pano-Ana Pano Arası 100m 138,00

Solar Kablo 95mm2 Ana Pano-Trafo 100m 185,15

IP65 Ara Pano 1adet 287,50

IP65 Ana Pano 1adet 1.150,00

88

Topraklama ve Yıldırım Koruması 1set 10.350,00

Kurulum + Nakliye + İşçilik 1set 9.085,00

Uzaktan İzleme Sistemi 1set 3.450,00

Projelendirme ve TEDAŞ izinlerinin alınması 1set 23.000,00

Toplam 148.417,28

KDV 26.715,11

Genel Toplam 175.132,38

Türkiye’de ilgili mevzuat uyarınca, tüketicinin herhangi bir yenilenebilir enerji kaynağından ürettiği

enerjiyi öncelikle kendi ihtiyacını karşılamak üzere kullanması beklenmektedir. Mevcut teşvikler ve

satın alma garantisi fiyatları da, tüketicinin ürettiği enerjiyi dağıtım şirketine satması yerine, kendi

tüketimi için kullanmasını destekleyici niteliktedir. Bugünkü piyasa koşullarında hizmet binası

ortalama elektrik enerjisi maliyeti 1kWh= 0,41TL=0,1348€ değerindedir. Satın alma garantisi, yerli

ürün kullanma oranına bağlı olarak 0,13 ile 0,2USD/kWh (0,09 ile 0,15€/kWh) arasında

değişmektedir. En yüksek satın alma garantisi için sistem bileşenlerinin FV hücreler dâhil tümüyle

yerli üretim olması gerekmektedir. Türkiye’de fotovoltaik hücre dışında diğer bileşenler yerli olarak

üretilmektedir.

Kurulum sahasındaki yıllık FVGS elektrik enerjisi üretiminin yaklaşık 196.200,00kWh olacağı dikkate

alındığında (Tablo 4.10), üretimin bütünüyle tesis tüketiminde kullanılacağı düşünülmüştür.

Türkiye’de mevcut mevzuat 10 senelik bir satın alma garantisi vermektedir. Ancak, yenilenebilir enerji

kullanımının giderek yaygınlaştırılmasına yönelik politikalara bakarak, satın alma garantisinin devam

edeceği öngörülmelidir. FVGS enerji üretim performansının her sene % 0,79 düştüğü ve şebeke

elektrik fiyatının yıllık % 10 artacağı varsayılarak 25 yıl için bir geri ödeme hesabı yapılmıştır. Yapılan

hesaplamalara göre sistemin 6. yılda kurulum maliyetini geri ödeyerek kara geçeceği öngörülmektedir

(Tablo 4.12).

89


Yıl Yatırım Maliyeti-€ Yıılık Kazanım-€ Yıllık Enerji Üretimi kWh Elektrik Enerjisi Fiyatı-€

1 -175.132,38 € 26.461,18 196.200,00 0,13

2 -148.671,20 € 28.877,35 194.650,02 0,15

3 -119.793,85 € 31.514,15 193.112,28 0,16

4 -88.279,70 € 34.391,70 191.586,70 0,18

5 -53.888,00 € 37.532,01 190.073,16 0,20

6 -16.355,99 € 40.959,06 188.571,58 0,22

7 24.603,07 € 44.699,03 187.081,87 0,24

8 69.302,10 € 48.780,50 185.603,92 0,26

9 118.082,60 € 53.234,64 184.137,65 0,29

10 171.317,24 € 58.095,50 182.682,96 0,32

11 229.412,74 € 63.400,20 181.239,77 0,35

12 292.812,94 € 69.189,27 179.807,97 0,38

13 362.002,21 € 75.506,94 178.387,49 0,42

14 437.509,15 € 82.401,48 176.978,23 0,47

15 519.910,64 € 89.925,56 175.580,10 0,51

16 609.836,20 € 98.136,67 174.193,02 0,56

17 707.972,87 € 107.097,52 172.816,89 0,62

18 815.070,39 € 116.876,60 171.451,64 0,68

19 931.946,99 € 127.548,60 170.097,17 0,75

20 1.059.495,59 € 139.195,06 168.753,41 0,82

21 1.198.690,66 € 151.904,97 167.420,25 0,91

22 1.350.595,62 € 165.775,41 166.097,63 1,00

23 1.516.371,03 € 180.912,36 164.785,46 1,10

24 1.697.283,39 € 197.431,47 163.483,66 1,21

25 1.894.714,86 € 215.458,94 162.192,14 1,33

90

4.3. Rüzgar-Güneş Ölçüm Sistemi

22/02/2012 tarihli ve 28212 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan “Rüzgar ve Güneş Enerjisine Dayalı

Lisans Başvurularına İlişkin Ölçüm Standardı Tebliği” [Bkz Ek 6] uyarınca Rüzgâr enerjisine dayalı

üretim tesisi kurmak üzere lisans başvurusunda bulunan tüzel kişiler tarafından, tesisin kurulacağı

saha üzerinde, bu Tebliğ kapsamında düzenlenen şartlara uygun olarak elde edilmiş en az bir yıl süreli

ölçüm yapılması zorunludur. Lisanssız rüzgar elektrik santralleri için ölçüm zorunluluğu yoktur. Ancak

elde edilecek elektrik enerjisi tahmininin yüksek doğrulukta yapılabilmesi ve yatırım için ihtiyaç

duyulan finansmanın krediyle sağlanabilmesi için kurulum sahasında ilgili standarda [Bkz Ek 6] ölçüm

alınması uygun olacaktır. Aynı zamanda bu ölçüm sistemiyle anlık veri tespiti de yapılacaktır.

Rüzgâr enerjisine dayalı lisans başvurusunda bulunacak olan kişiler tarafından kurulması gereken,

rüzgar ölçüm istasyonu; rüzgâr hızı sensörü, rüzgâr yönü sensörü, sıcaklık sensörü, basınç sensörü,

bağıl nem sensörü ile ölçüm kayıt cihazından oluşur. Rüzgâr ölçüm direğinin yüksekliği minimum 60

metre olmalıdır. Rüzgâr ölçümleri, birisi 30m, diğeri direğin en üst seviyesinde olmak üzere en az iki

seviyede yapılacaktır. Başvuru sahibi bu iki seviyede yapılan ölçümlere ilave olarak farklı seviyelerde

de rüzgâr ölçümü yapabilir. Basınç, sıcaklık ve nem ölçümleri ise en az 3 metre yükseklikte

yapılacaktır. Başvuru sahibi basınç, sıcaklık ve nem ölçümlerini en az 3 metre yükseklikte yapılan

ölçümlere ilave olarak farklı seviyelerde de yapabilir.

Kurulum sahası için yapılacak standarda uygun rüzgar ölçümleri, daha önce Zafer Kalkınma Ajansı

desteğiyle Akhisar Belediyesinin yürütücülüğünde gerçekleştirilen “Akhisar’ın Dinamik Rüzgâr-Güneş

Haritasının Oluşturulması Fizibilitesi” isimli proje kapsamında tespit edilen Serpme Evler Baz

İstasyonu (Şekil 4.14) kulesi üzerine monte edilecek olan ölçüm sistemi ile yapılabilir.

Güneş enerjisine dayalı lisans başvurusunda bulunacak olan kişiler tarafından kurulması gereken,

güneş ölçüm istasyonu; tesisin kurulacağı saha üzerinde, bu Tebliğ kapsamında düzenlenen şartlara

uygun olarak elde edilmiş en az altı ayı yerinde ölçüm yapılmış olmak kaydıyla asgari bir yıl süreli veri

sunulması zorunludur. Güneş enerjisine dayalı lisans başvurularında ölçüm tebliğindeki standartlar

doğrultusunda ölçüm verileri alınır.

Lisans başvurusu kapsamındaki tesisin kurulacağı alandaki güneş ölçüm istasyonunda TS ISO 9060

veya ISO 9060 standardına uygun güneş radyasyon ölçüm sensörü (piranometre) ve güneşlenme

süresi sensörü kullanılır. Ölçüm istasyonunda ayrıca sıcaklık sensörü, bağıl nem sensörü, rüzgâr hızı

ve rüzgar yönü sensörü ile ölçüm kayıt cihazı bulunur.

91

Şekil 4.14 Serpme Evler (Kule Yüksekliği: 70m, Rakım 105m)

92

2 ila 5 metre arasında bir yükseklikte kurulan piranometre ile yeryüzünün yatay düzlemindeki bir

metrekaresine gelen toplam güneş radyasyonu ölçülür ve dakikalık veya on dakikalık bazda kayıt

edilir. 2 ila 5 metre arasında bir yükseklikte kurulan güneşlenme süresi sensörü ile dakikalık olarak

yapılan ölçümlerden saatlik toplamlar kaydedilir. Ölçüm istasyonunda kullanılan güneş ölçüm

sensörlerinin TS ISO 9060 veya ISO 9060 standardına uygunluk belgesi, güncel kalibrasyon sertifikası

ve benzeri belgeler başvuru dosyasında yer alır.

Lisanssız güneş elektrik santralleri (fotovoltaik) için ölçüm zorunluluğu yoktur. Ancak elde edilecek

elektrik enerjisi tahmininin yüksek doğrulukta yapılabilmesi ve yatırım için ihtiyaç duyulan

finansmanın krediyle sağlanabilmesi için Akhisar Belediyesi Hizmet Binası çatısına (Şekil 4.9) kurulacak

olan standarda uygun güneş ölçüm sistemiyle ölçüm alınması uygun olacaktır [Bkz. Ek 6-8]. Aynı

zamanda bu ölçüm sistemiyle anlık veri tespiti de yapılacaktır.

93

5. Enerji Verimliliği Fizibilitesi

5.1. Bina İçi ve Dışı Kızılötesi Taramalar

5.1.1. Bodrum Kat

Şekil 5.1, Şekil 5.2 ve Şekil 5.3’te görülen klima santralinin gövde kısmında gerekli mahallere üflenmek

üzere klimatize edilen havanın mevcut sıcaklığını koruyabilmesi için gövde kısmından olan ısı kaçakları

az olmalıdır. Bu nedenle gövdenin panellerinde ısı yalıtım malzemesi olarak kullanılan cam yünü, taş

yünü, poliüretan gibi malzemelerin yeterli kalınlıkta olması gerekmektedir. Ayrıca panellerde olduğu

gibi kapı ve kapı çerçevelerinde de ısı iletimi azaltılmalı, ısı köprülerinin ve hava kaçaklarının oluşması

engellenmelidir.

Santralin içinde havanın nemlendirilmesi ve ısıtılması işleminde kullanılmak üzere gövdeye sıcak su

veya buhar dağıtan dağıtım borularında da (Şekil 5.1) ısı kayıplarının azaltılması için azami kalınlıkta

yalıtım uygulanmalıdır.



94


Klima santrallerinin gövdesi dışında Şekil 5.4 ile gösterilen havalandırma kanallarında da ısı yalıtımını

sağlamak amacıyla klima şiltesi ve klima levhası adı verilen yalıtım malzemeleri yeterli kalınlıkta

kullanılmalıdır. Cam yününden yapılan klima şiltesi, kanallarda dıştan ısı yalıtımını sağlamak amacıyla

kanal gövdesine ve dirseklere uygulanır. Alüminyum folyo kaplaması sayesinde buhar geçişine karşı

yüksek dirence sahiptir ve kanalları buhar yoğuşması ve izolasyon konusunda korur. Klima şiltesine

benzer özelliklere sahip olan klima levhası, klima kanallarına dıştan veya içten uygulanarak ısı ve ses

yalıtımı sağlar. Bu malzemeler düşük ısı iletim katsayıları sayesinde klima kanallarında ısı yalıtımını

sağlamak amacıyla kullanılmalıdır.

Şekil 5.4 Havalandırma kanalı (solda) ve termal kamera görüntüsü (sağda)

95

Binalarda, içinden sıcak veya soğuk su geçen su tesisatlarının ısıtılmasının ve soğutulmasının gerekli

olmadığı mahallerden geçen bölümlerindeki boru ve vanaların yalıtılması çok büyük enerji tasarrufu

sağlamaktadır. Özellikle vana yalıtımının en az boru yalıtımı kadar önemli olduğu unutulmamalıdır.

Şekil 5.5’te görülen su dağıtım hattının sıcaklığının ortam sıcaklığı ile hemen hemen aynı olduğu

görülmektedir. Elektrik kablolarının dahi su dağıtım hattı borularından daha sıcak olduğu

düşünüldüğünde borular için herhangi bir yalıtıma ihtiyaç duyulmamaktadır. Şekil 5.6’da da Şekil

5.5’tekine benzer bir durum söz konusudur ve yalıtıma ihtiyaç duyulmamaktadır.



TS 825 ‘Binalarda Isı Yalıtım Kuralları’ standardına göre binalarda bodrum katlardaki koridorların

ısıtılmasına gerek yoktur. Ancak Şekil 5.7’de de görüldüğü gibi bu bölgelerde oluşan ısı kayıplarının

mümkün olduğunca az olmasına dikkat edilmelidir. Bunun için bir tarafı iklimlendirilen bir ortama

bakan duvarlarda ve tavanda yalıtım şartlarının sağlanmasına özen gösterilmelidir. Ayrıca TS 825’e

uygun toplam ısı transfer katsayısına sahip kapı kullanılmalıdır.

96

Şekil 5.7 Bodrum kat çıkış kapısı koridoru (solda) ve termal kamera görüntüsü (sağda)

5.1.2. Zemin Kat

İşyerleri ve kamu binalarında sıklıkla kullanılan otomatik kapılar, tek camlı yapılarından dolayı

cephenin zayıf noktasını oluşturmaktadır. Şekil 5.8, Şekil 5.9 ve Şekil 5.10’te görülen otomatik kapıda

ısı köprülerinin oluşmasını önlemek için eğer yoksa Low-E2 veya Low-E3 cam kullanılması uygun bir

çözüm olacaktır. Ayrıca kapının çerçeve kısımlarında oluşan ısı köprülerinin de azaltılması için yalıtım

yapılması uygun olacaktır.


97



Binalarda duvar yüzeyleri, yalıtımsız kiriş ve kolonlar ısı köprülerinin görüldüğü yerlerdir. Yalıtımlı

cephelerde, yapılan uygulama hataları veya zaman içinde yalıtım malzemesinin bozulması da ısı

köprülerinin oluşumuna neden olur. Binalarda iklimlendirilen bir mahal ile iklimlendirilmeyen bir

mahal arasında TS 825 standardına uygun, ısı iletim katsayısı düşük taş yünü veya XPS (ekstrüde

polistren köpük) gibi yalıtım malzemelerinin kullanılması gerekmektedir. Bu yalıtım malzemelerinin ısı

kayıplarını azaltacak, terleme-küflenme gibi istenmeyen durumları önleyecek kalitede olması iç ortam

konforunu sağlayacaktır.

Binalardaki ısı kayıplarının yaklaşık %30’u pencerelerden olmaktadır. Binanın kullanım amacına ve iç

klimatik şartlarına göre uygun cam seçilmemesi durumunda; camlar, pencereler ve cam kaplama

sistemleri bina konfor şartlarını etkiler. Bununla beraber pencereler, binaların ısı kayıp ve

kazançlarının en yoğun olduğu yerler olabilir. Eski yapılarda kullanımı yaygın olan tek camların toplam

98

ısı transfer katsayıları yüksek olduğundan kışın çok fazla ısı kaybına neden olurlar. Binalarda enerji

etkinliğini sağlamak için binanın konumu, konfor şartları ve aldığı güneş ışınımı miktarı düşünülerek

uygun cam kullanılmalıdır. Bunun için çift cam üniteleri ve odanın ısısının dışarı kaçmasını önleyen

Low-E kaplamalı çift camlar kullanılmalıdır.

Şekil 5.11’ten Şekil 5.15’e kadar olan mahallerdeki duvarlardan ve pencerelerden oluşan ısı

kayıplarının azaltılması amacıyla yukarıda anlatılan ve TS 825’e uygun özelliklere sahip yapı elemanları

ve yalıtım malzemeleri kullanılmalıdır.



99




100

5.1.3. Birinci Kat

Binalarda pencere alanlarının fazla olması kışın güneşten ısı kazancını artırırken yazın aşırı ısı

kazancına neden olur. Bu yüzden pencere alanlarının büyüklüğünün optimizasyonu yapılmalıdır.

Gereksinime göre ısı, ışık ve güneş kontrolünü çok daha iyi yapabilen camlar (renkli cam reflektif,

Low-E (düşük emissiviteli) camı, holografik, termokromik, fotokromik, elektrokromik camlar vs.),

hareketli jaluzi, şeffaf ısı yalıtım elemanları kullanılmalıdır.

Şekil 5.16 – Şekil 5.22’de görüldüğü gibi bina cephesinde büyük bir alan kaplayan pencere

sistemlerinde kışın ısı kayıplarının azaltılması amacıyla yukarıda verilen önerilerin yanında jaluzi ve

perdelerin etkin olarak kullanılması gerekmektedir. Böylece camlardan direkt olarak dışarıya olan ısı

kayıpları önlenebilecektir. Ayrıca pencere çerçevelerinde görülen ısı kayıpları, daha iyi yalıtıma sahip

TS 825’e uygun çerçeve sistemleri ile giderilebilir.



101




102



5.1.4. İkinci Kat

İkinci katta da birinci kattaki duruma benzer bir durum söz konusudur. Şekil 5.23 – Şekil 5.31

arasındaki pencerelerdeki ısı kayıplarını azaltmak amacıyla TS 825 standardına uygun toplam ısı

transfer katsayısına sahip camların yanı sıra çerçevelerden olan ısı kayıplarının azaltılması amacıyla

yalıtımlarının yapılması gerekmektedir.

103




104




105




106

5.1.5. Teras

Binaların son katlarında, tavanları dış ortama açıldığı için, ara katlara göre daha fazla ısı kaybı yaşanır.

Bu nedenle bu katların özellikle tavanlarında ısı köprülerinin oluşmasını engellemek için yalıtım son

derece önemlidir. Çatılarda yapılan ısı yalıtımı; binada ısı tasarrufu ve iklimsel konforu sağlamak,

terlemeye engel olmak, beton çatı döşemesinin maruz kalacağı sıcaklık farklarını azaltmak için

yapılmaktadır. Binaların teras çatılarında ısı ve su yalıtımları için TS 825’e uygun yeterli teknik

özelliklere sahip ürünler kullanılmalıdır. Çatıda kullanılacak ısı yalıtım malzemesinin (genellikle taş

yünü) uygun kalınlıkta olması yapının kış aylarında ısı kaybetmesini ve yaz aylarında da aşırı ısınmasını

engelleyecektir. Ayrıca çatıda kullanılacak ısı yalıtım malzemesi; değişen sıcaklık ve basınç değerleri ile

genleşip büzüşmemeli, ısı köprülerinin oluşmasını engellemelidir. Şekil 5.32, Şekil 5.33’de görüldüğü

gibi tavanın sıcaklığı yan cephe duvar sıcaklıklarından daha düşüktür. Bu durum tavanda ısı

kayıplarının oluştuğunu göstermektedir. Isı yalıtımının TS 825 standartlarına uygun değil ise uygun

duruma getirilmesi yeterli bir çözüm olacaktır. Şekil 5.34’te de kapının standartlarda verilen toplam

ısı transfer katsayısına sahip olmasına dikkat edilmelidir.



107

Şekil 5.34 Teras kat duvar (solda) ve termal kamera görüntüsü (sağda)

Şekil 5.35, Şekil 5.36 ve Şekil 5.37’da ısı kayıplarının fazla olduğu pencerelerde, TS 825’e uygun

toplam ısı transfer katsayısına sahip değil ise iyileştirme yapılmalıdır.



108


Enerji verimliliği için binalardaki ısıtma, soğutma veya sıcak su tesisatlarına yalıtım yapılması

gerekmektedir. Tesisatta yapılan yalıtım, sıcak hatlarda ısı kaybını soğuk hatlarda ise ısı kazancını

önler. Tesisatta karşılaşılan sıcaklık seviyeleri, binalardaki sıcaklık seviyelerinden çok daha yüksektir.

Bu yüzden tesisatta yapılacak iyi bir yalıtım binalardakinden çok daha fazla bir enerji tasarrufu sağlar.

Tesisat yalıtımında camyünü, taşyünü, polietilen gibi ısı iletim katsayısı düşük (0.035-0.04 W/mK)

malzemeler kullanılır. Bu özellikleri sayesinde boru, çekvalf ve vanalardan olan ısı kayıplarını

azaltmaya yardımcı olurlar. Şekil 5.38’deki tesisatta yukarıdaki öneriler doğrultusunda ısı kayıplarının

önlenmesi amacıyla TS 825’e uygun yalıtım kalınlıklarının sağlanması uygun olacaktır.

Şekil 5.38 Teras kat su dağıtım hattı (solda) ve termal kamera görüntüsü (sağda)

109

5.2. Yapı Malzemelerinin Toplam Isı Geçirgenlik Katsayıları

Binada kullanılan iç duvarların malzeme kalınlığı (d) ve ısı iletkenlik değerleri ile hesaplanmış U

ısı geçirgenlik katsayıları aşağıda verilmiştir. Yapı malzemeleri TS 825 Ek 5’ten alınmıştır.

5.2.1. Birinci Dış Duvar (DD1) Isı Geçirgenlik Katsayısı

Tablo 5.1 Birinci Dış Duvar Malzeme Özellikleri ve Isı İletkenlik Değerleri

Malzeme cinsi Kalınlık, d (m) Isı iletkenlik değeri

a Kireç harcı, kireç-çimento harcı 0,02 0,87

b TS 4916'ya uygun harç kullanılarak gaz beton bloklarla yapılan duvarlar

0,20 0,14

c Çimento harcı 0,03 1,4

DD1 için ısı geçirgenlik katsayısı yukarıdaki veriler kullanılarak;

⁄

olarak bulunur.

a c b

110

5.2.2. İkinci Dış Duvar (DD2) Isı Geçirgenlik Katsayısı

Tablo 5.2 İkinci Dış Duvar Malzeme Özellikleri ve Isı İletkenlik Değerleri



b

Normal beton, (TS 500'e uygun), doğal agrega veya mıcır kullanılarak yapılmış betonlar (donatılı)

0,60 2,1



⁄

olarak bulunur.

5.2.3. Üçüncü Dış Duvar (DD3) Isı Geçirgenlik Katsayısı

Tablo 5.3 Üçüncü Dış Duvar Malzeme Özellikleri ve Isı İletkenlik Değerleri



b


0,80 2,1



111

⁄

olarak bulunur.

5.2.4. Düşük Sıcaklıklı Ortama Açık Duvarın Isı Geçirgenlik Katsayısı (DS)

Tablo 5.4 Düşük Sıcaklıklı Ortama Açık Duvar Malzeme Özellikleri ve Isı İletkenlik Değerleri


a Alçı harcı, kireçli alçı harcı 0,02 0,70

b TS 4916'ya uygun harç kullanılarak gaz beton bloklarla yapılan duvarlar

0,15 0,14

c Alçı harcı, kireçli alçı harcı 0,02 0,70

DS için ısı geçirgenlik katsayısı yukarıdaki veriler kullanılarak;

⁄

olarak bulunur.

5.2.5. Tavanın Isı Geçirgenlik Katsayısı

Tablo 5.5 Tavan Malzeme Özellikleri ve Isı İletkenlik Değerleri

a

b

c

d

e

112


a Kireç harcı, kireç -çimento harcı 0,02 0,87

b


0,20 2,1

c Çimento harçlı şap 0,05 1,4

d Yüzeyi düzgün (ciltli) levhalar 0,05 0,028

e Çimento harçlı şap 0,03 1,4

Tavan için ısı geçirgenlik katsayısı yukarıdaki veriler kullanılarak;

⁄

olarak bulunur.

5.2.6. Taban (Toprağa Oturan/İç Ortam) İçin Isı Geçirgenlik Katsayısı (T1)

Tablo 5.6 İç Ortam Taban Malzeme Özellikleri ve Isı İletkenlik Değerleri


a


0,80 2,1

b Yüzeyi düzgün (ciltli) levhalar 0,05 0,028


a

b

c

113

Taban için ısı geçirgenlik katsayısı yukarıdaki veriler kullanılarak;

⁄

olarak bulunur.

5.2.7. Taban (Açık Geçit Üzeri) İçin Isı Geçirgenlik Katsayısı (T2)

Tablo 5.7 Açık Geçit Üzeri Taban Malzeme Özellikleri ve Isı İletkenlik Değerleri


a Çimento harcı 0,02 1,4

a


0,20 2,1


c Kireç harcı, kireç -çimento harcı 0,03 0,87


⁄

olarak bulunur.

a

b

c

d

114

5.2.8. Taban (Isıtılmayan İç Ortama Bitişik) İçin Isı Geçirgenlik Katsayısı (T3)

Tablo 5.8 Isıtılmayan İç Ortam Taban Malzeme Özellikleri ve Isı İletkenlik Değerleri



a


0,20 2,1




⁄

olarak bulunur.

5.3. Binanın Özgül Isı Kaybı

Yukarıda bulunan ısı geçirgenlik katsayılarına ve ısı kaybedilen yüzey alanlarına göre yapı

elemanlarından iletim yoluyla gerçekleşen ısı kaybı;

ƩUA = UDD1ADD1 + UDD2ADD2 + UDD3ADD3 + 0,5 UDD1ADD1 + UtAt + 0,5 UT1AT1 + UT2AT2 + 0,5 UT3AT3 + UpAp

Hi = ƩUA = 5.590,522 W/K

Havalandırma yoluyla gerçekleşen ısı kaybı;

Hh = 0,33nhVh

Hh = 0,33 x 1 x (0,8 x 2.000 x 10,8) = 5.720,4 W/K

Binanın özgül ısı kaybı;

H = Hi + Hh = 11.292,9 W/K olarak bulunur.

5.4. Binanın Yıllık Isıtma Enerjisi İhtiyacı

115

Binanın yıllık ısıtma enerjisi hesaplanırken iç ortam sıcaklığı Ti=19℃ alınmıştır. Binada güneş enerjisi

kazançları hesaplanırken pencere alanları aşağıdaki şekilde belirlenmiştir:

Ad = 260 m2

Ab = 220 m2

Ag = 622 m2

Ak = 609 m2

Yıllık ısıtma enerjisi ihtiyacı;

Qyıl = 0,278 x 10-3 x 1325755943= 333430 kWh

Bina için hesaplanan enerji ihtiyacı;

Q = Qyıl / Vbrüt = 15,44 kWh/m3

Bina için sınırlandırılan enerji ihtiyacı;

Q' = 21,95 Atop / Vbrüt + 10,64 = 16,39 kWh/m3

olarak bulunmuştur. Burada ısı kaybedilen toplam alan olan Atop = 5952,7 m2 ve binanın dış

ölçülerine göre hacmi olan Vbrüt = 2000 x 10,8 = 21600 m3 alınmıştır.

Q < Q' olduğundan bina TS 825 standardına uygundur.

116

6. Bulgular ve Öneriler

Yapılan mali ve teknik değerlendirilmeler sonucunda projenin uygulanabilir olduğu ve yatırımcının

vizyonuna prestij bakımından katma değer sağlayacağı anlaşılmaktadır.

Rüzgar-Fotovoltaik hibrid güç sisteminin temel elemanları, uzun süreli çalışma potansiyeline ve

garanti süresine sahiptir. Fotovoltaik modüller 25 sene üretici garantisi taşırlar ve genel olarak 30 yılın

üstünde çalışma ömrüne sahiptirler. Sistemin bakımı kolay ve onarım gereksinimi azdır. Sistemi kuran

uzman mühendis ve teknisyenler, sistemin çalışması esnasında gerekli kontrolleri yerine

getirebileceklerdir. Rüzgâr türbinleri de 25 yıl üretici garantisine sahiptirler. Fakat bakım onarım

maliyetleri yıllık getirilerinin ortalama %10’u kadardır. Rüzgar-Fotovoltaik hibrid güç sistemi, tüm bu

avantajlarıyla, uzun yıllar boyunca maddi değerini de korumayı sürdürecektir. Ayrıca, ileride istenmesi

durumunda, sistem başka bir yere taşınarak yeniden kurulabilecektir.

Planlanan yatırım gerçekleştirilip Rüzgar-Fotovoltaik Hibrid Güç Sistemi işletmeye alındığında,

yatırımcı enerji tüketimini rüzgar ve güneş enerjisinden sağlamak avantajına sahip olmanın yanında,

üretim fazlasını ilgili mevzuat uyarınca ve satınalma garantisi kapsamında yerel elektrik dağıtım

şirketine (GEDİZ EDAŞ) satabilecektir.

Rüzgar-Fotovoltaik Hibrid Güç Sisteminde bulunan 400kW rüzgar türbinini yerine, 1MW rüzgar

türbini tercih edilmesi tedarik ve geri dönüşüm süresi açısından daha uygun bir çözüm olacaktır.

1MW rüzgar türbininin 70m kule yüksekliğine kurulması durumunda yapılan hesaplama ve

analizlerden, ortalama rüzgar hızının 6,8m/s ve yıllık elektrik enerjisi üretiminin 3.015.216,00kWh

olacağı tahminlenmiştir. Elde edilecek tüm elektrik enerjisinin belediyenin diğer tesislerinde

kullanılacağı varsayımıyla, yatırımın geri ödeme süresinin 3,5 yıla ineceği öngörülmektedir (Tablo 6.3-

6.4 ve Şekil 6.4-6.5-6.6). 1MW rüzgar türbini kurulması halinde elde edilecek ihtiyaç fazlası elektrik

enerjisi 7,3centUSD/kWh fiyatı üzerinden şebekeye satılabilecektir (Tablo 6.3-6.4). Bununla birlikte

sistemin yıllık sabit optimum açı yerine, mevsimlik olarak belirlenen optimum açılarda yerleştirilmesi

ile toplamda yıllık yaklaşık %5 oranında daha fazla enerji üretilebileceği sonucu ortaya çıkmıştır. Bu

kapsamda yapılan karşılaştırma ve değerlendirmeler Tablo 6.1-6.2 ve Şekil 6.1-6.2-6.3’te

gösterilmiştir.

Rüzgar-Fotovoltaik Hibrid Güç Sisteminin kurulumu için seçilen bölgenin, yapılan analizler

doğrultusunda yatırıma uygun olduğu görülmektedir.

117

Akhisar Belediyesi Hizmet Binasının enerji verimliliği açısından değerlendirildiğinde ortaya çıkan

çözüm önerileri 3 farklı başlık altında sunulmuştur. Bu başlıklar: Ekipmansız Çözüm Önerileri, Düşük

Maliyetli Çözüm Önerileri, Orta ve Yüksek Maliyetli Çözüm Önerileri şeklindedir.

Tablo 6.1 Kurulması planlanan 125 kW FVGS’nin mevsimsel optimum açıları ile bu açılarda günlük ve aylık

ortalama elektrik enerjisi üretimleri.

Aylar Mevsimlik Optimum Açı H, Wh/[m2.d] kWh/125kWp-gün kWh/125kWp-ay

Aralık

60o

3.970 398 12.300

Ocak 3.980 402 12.500

Şubat 4.260 423 11.900

Mart

25o

5.080 497 15.400

Nisan 5.940 565 17.000

Mayıs 7.130 658 20.400

Haziran

10o

7.980 722 21.700

Temmuz 8.250 740 22.900

Ağustos 7.590 684 21.200

Eylül

50o

6.720 618 18.500

Ekim 5.780 547 17.000

Kasım 4.680 459 13.800

Yıllık Toplam kWh/125kWp 204.600

Şekil 6.1 Kurulması planlanan 125 kW gücündeki FVGS için optimum açı, çatı eğimi ve mevsimsel optimum

açılarda beklenen aylık elektrik enerjisi üretim değerleri

0,00

5.000,00

10.000,00

15.000,00

20.000,00

25.000,00

Optimum Açıda (34°)kWh/125kWp-Ay

Çatı Eğiminde (0°)kWh/125kWp-ay

Mevsimlik Açıda kWh/125kWp-ay

118

Şekil 6.2 Kurulması planlanan 125 kW gücündeki FVGS için optimum açı, çatı eğimi ve mevsimsel optimum

açılarda beklenen günlük elektrik enerjisi üretim değerleri

Şekil 6.3 Kurulum sahasında en iyi eğim açısında (34), çatı eğiminde ve (0) ve mevsimsel optimum açılarda

gelen ışınım değerlerinin karşılaştırması (Enerji üretimi bu grafikle eş biçimlidir.)

0

100

200

300

400

500

600

700

800

Optimum Açıda (34°)kWh/125kWp-gün

Çatı Eğiminde (0°)kWh/125kWp-gün

Mevsimlik Açıda kWh/125kWp-gün

0

1.000

2.000

3.000

4.000

5.000

6.000

7.000

8.000

9.000

Hh Wh/[m2.d]

Hopt, Wh/[m2.d]

Mevsimlik Açıda H, Wh/[m2.d]

119

Tablo 6.2 Meysimsel Optimum Açılar için Maliyet ve Amortisman Tablosu

Yıl Yatırım Maliyeti-€ Yıllık Kazanım-€ Yıllık Üretim kWh Elektrik fiyatı-€

1 -175.132,38 € 27.594,08 204.600,00 0,13

2 -147.538,31 € 30.113,69 202.983,66 0,15

3 -117.424,61 € 32.863,38 201.380,09 0,16

4 -84.561,24 € 35.864,13 199.789,19 0,18

5 -48.697,10 € 39.138,88 198.210,85 0,20

6 -9.558,22 € 42.712,66 196.644,99 0,22

7 33.154,44 € 46.612,75 195.091,49 0,24

8 79.767,18 € 50.868,96 193.550,27 0,26

9 130.636,14 € 55.513,80 192.021,22 0,29

10 186.149,95 € 60.582,77 190.504,25 0,32

11 246.732,71 € 66.114,58 188.999,27 0,35

12 312.847,29 € 72.151,50 187.506,18 0,38

13 384.998,80 € 78.739,66 186.024,88 0,42

14 463.738,46 € 85.929,38 184.555,28 0,47

15 549.667,83 € 93.775,59 183.097,29 0,51

16 643.443,42 € 102.338,24 181.650,82 0,56

17 745.781,65 € 111.682,74 180.215,78 0,62

18 857.464,39 € 121.880,49 178.792,08 0,68

19 979.344,88 € 133.009,40 177.379,62 0,75

20 1.112.354,28 € 145.154,49 175.978,32 0,82

21 1.257.508,77 € 158.408,54 174.588,09 0,91

22 1.415.917,31 € 172.872,83 173.208,85 1,00

23 1.588.790,14 € 188.657,84 171.840,50 1,10

24 1.777.447,98 € 205.884,19 170.482,96 1,21

25 1.983.332,17 € 224.683,48 169.136,14 1,33

120


1MW’LIK SİSTEM




YILLAR 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12

(€/Y

ıl)Sİ

STEM

İN Y

ILLI

K G

ETİR

İSİ

Üre

tile

cek

Elek

trik

En

erjis

inin

Bir

im S

atış

Fiy

atı v

eya

Get

iris

i (C

ent

€/k

Wh

)

5.2

5

-1.4

16

.00

0,0

0

-1.2

57

.70

1,1

4

-1.0

91

.48

7,3

3

-95

2.9

62

,84

-80

5.7

12

,12

-64

9.2

98

,86

-48

3.2

64

,94

-30

7.1

29

,33

-12

0.3

86

,93

77

.49

2,5

9

28

7.0

66

,08

50

8.9

18

,24

74

3.6

63

,02

7. 9

2

-1.4

16.0

00,0

0

-1.1

77.1

94,8

6

-926

.449

,46

-699

.166

,79

-458

.719

,99

-204

.450

,85

64.

33

1,7

5

348

.353

,48

648

.376

,29

965

.200

,24

1.2

99.6

65,4

0

1.6

52.6

53,8

1

2.0

25.0

91,6

4

13

,48

-1.4

16.0

00,0

0

-1.0

09.5

48,8

3

-582

.775

,09

-170

.662

,67

263

.855

,37

721

.899

,31

1.2

04.6

45,4

5

1.7

13.3

28,8

9

2.2

49.2

46,5

1

2.8

13.7

60,0

1

3.4

08.2

99,1

9

4.0

34.3

65,3

2

4.6

93.5

34,7

6

121


400kW’LIK SİSTEM




YILLAR 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24

25

TOPLAM

(€)

(€/Y

ıl)Sİ

STEM

İN Y

ILLI

K G

ETİR

İSİ

Üre

tile

cek

Elek

trik

En

erjis

inin

Bir

im S

atış

Fiy

atı v

eya

Get

iris

i (C

en

t €

/kW

h)

5.2

5

99

1.9

45

,03

1.2

54

.44

1,1

5

1.5

31

.86

2,0

7

1.8

24

.95

4,0

3

2.1

34

.50

0,5

9

2.4

61

.32

4,4

9

2.8

06

.28

9,5

7

3.1

70

.30

2,9

1

3.5

54

.31

6,9

2

3.9

59

.33

1,6

3

4.3

86

.39

7,0

7

4.8

36

.61

5,7

9

5.3

11

.14

5,4

4

7. 9

2

2.4

17

.95

1,3

6

2.8

32

.25

4,0

7

3.2

69

.07

1,9

2

3.7

29

.53

0,6

5

4.2

14

.81

2,3

3

4.7

26

.15

8,0

8

5.2

64

.87

1,1

3

5.8

32

.31

9,8

3

6.4

29

.94

0,9

6

7.0

59

.24

3,1

5

7.7

21

.81

0,4

4

8.4

19

.30

6,1

1

9.1

53

.47

6,5

5

13

.48

5.3

87.4

62

,67

6.1

17.8

86

,98

6.8

86.6

32

,50

7.6

95.6

15

,30

8.5

46.8

47

,24

9.4

42.4

40

,78

10.

384

.61

3,9

9

11.

375

.69

5,8

6

12.

418

.13

1,8

3

13.

514

.48

9,6

0

14.

667

.46

5,2

5

15.

879

.88

9,6

9

17.

154

.73

5,3

5

122

Şekil 6.4 İthal rüzgar santrallerinden elde edilen elektrik enerjisinin 10 yıl alım garantili fiyatına bağlı nakit akış grafiği

[5.25cen€/kWh =7.3cent$/kW]

123

Şekil 6.5 Yerli üretim rüzgâr santrallerinden elde edilen elektrik enerjisinin 10 yıl alım garantili fiyatına bağlı nakit akış grafiği [7.92cent€/kWh =11cent$/kWh]

124

Şekil 6.6 Elektrik enerjisinin, tüm vergiler dahil, kullanıcıya olan ortalama maliyetine bağlı nakit akış grafiği [13.48cent€/kWh =18.72cent$/kWh]

125

Akhisar Belediyesi Hizmet Binasına ait enerji sınıfının belirlenmesi, sunulan projenin önemli

bulgularındandır. Manisa ili ikinci ısıtma bölgesinde bulunduğu ve incelenen Akhisar Belediyesi

Hizmet Binasının kullanım amacının ofis – büro olduğu göz önüne alındığında (Tablo 6.5, 6.6, 6.7);

Birincil Enerjiye Göre Referans Göstergesi RG= 300 ve Sera Gazı Referans Göstergesi SRG= 50 olarak

kabul edilmektedir.

Tablo 6.5 Türkiye Isıtma Derece-Gün Bölgeleri

Bölge Mevcut Çalışma TS 825 Binalarda Isı Yalıtım Kuralları

Standardı

I Adana, Antalya, Aydın, Hatay, İzmir, Mersin Adana, Antalya, Aydın, Hatay, İzmir, Mersin,

Osmaniye

II Adapazarı, Adıyaman, Amasya, Balıkesir,

Bartın, Batman, Bursa, Çanakkale, Denizli,

Diyarbakır, Edirne, Gaziantep, Giresun,

İstanbul, Kahramanmaraş, Kilis, Kocaeli,

Manisa, Mardin, Muğla, Ordu, Rize, Samsun,

Siirt, Sinop, Şanlıurfa, Tekirdağ, Trabzon,

Yalova, Zonguldak

Adapazarı, Adıyaman, Amasya, Balıkesir,

Bartın, Batman, Bursa, Çanakkale, Denizli,

Diyarbakır, Düzce, Edirne, Gaziantep,

Giresun, İstanbul, Kahramanmaraş, Kilis,

Kocaeli, Manisa, Mardin, Muğla, Ordu, Rize,

Samsun, Siirt, Sinop, Şanlıurfa, Şırnak,

Tekirdağ, Trabzon, Yalova, Zonguldak

III Afyon, Aksaray, Ankara, Artvin, Bilecik,

Bingöl, Bolu, Burdur, Çankırı, Çorum, Elazığ,

Erzincan, Eskişehir, Gümüşhane, Iğdır,

Isparta, Karaman, Kastamonu, Kayseri,

Kırıkkale, Kırklareli, Kırşehir, Konya, Kütahya,

Malatya, Nevşehir, Niğde, Tokat, Tunceli,

Uşak

Afyon, Aksaray, Ankara, Artvin, Bilecik,

Bingöl, Bolu, Burdur, Çankırı, Çorum, Elazığ,

Eskişehir, Iğdır, Isparta, Karabük, Karaman,

Kırıkkale, Kırklareli, Kırşehir, Konya, Kütahya,

Malatya, Nevşehir, Niğde, Tokat, Tunceli,

Uşak

IV Bayburt, Bitlis, Hakkari, Muş, Sivas, Van,

Yozgat

Ağrı, Ardahan, Bayburt, Bitlis, Erzincan,

Erzurum, Gümüşhane, Hakkari, Kars,

Kastamonu, Kayseri, Muş, Sivas, Van, Yozgat

V Ağrı, Ardahan, Erzurum, Kars -

126

Tablo 6.6 Birincil Enerjiye Göre Referans Göstergeleri

Bina Tipleri Kullanım

Amaçları

1.Isıtma

Bölgesi (RG)

2.Isıtma

Bölgesi (RG)

3.Isıtma

Bölgesi (RG)

4.Isıtma

Bölgesi (RG)

Konutlar Tek ve ikiz aile

evleri 165 240 285 420

Apartman

blokları 180 255 300 435

Hizmet

Binaları

Ofis ve büro

binaları 240 300 360 495

Eğitim binaları

(Okullar,

yurtlar, spor

tesisleri vb.)

180 255 300 450

Sağlık Binaları

(Hastaneler,

huzurevleri,

yetiştirme

yurtları, sağlık

ocakları vb.)

600

Ticari Binalar Otel, motel,

restoran vb. 540

Alışveriş ve

Ticaret

merkezleri.

750

RG: Birincil Enerji Cinsinden Referans Göstergesi (kWh/m2-yıl)

Tablo 6.7 Sera Gazı Referans Göstergeleri

Bina Tipleri Kullanım

Amaçları

1.Isıtma

Bölgesi (SRG)

2.Isıtma

Bölgesi (SRG)

3.Isıtma

Bölgesi (SRG)

4.Isıtma

Bölgesi (SRG)

Konutlar Tek ve ikiz aile

evleri 28 40 47 70

Apartman

blokları 30 43 50 73

Hizmet

Binaları

Ofis ve büro

binaları 40 50 60 80

Eğitim binaları

(Okullar,

yurtlar, spor

tesisleri vb.)

30 45 50 75

Sağlık Binaları

(Hastaneler,

huzurevleri,

yetiştirme

120

127

yurtları, sağlık

ocakları vb.)

Ticari Binalar Otel, motel,

restoran vb. 100

Alışveriş ve

Ticaret

merkezleri.

150

SRG: Sera Gazı Cinsinden Referans Göstergesi (kg eşd CO2/m2-yıl)

Tablo 6.8 Akhisar Belediyesi Hizmet Binası Enerji Tüketimleri

Enerji Kullanım Alanı Nihai Enerji Tüketimleri kWh/yıl Emisyon Salımı kg CO2

Isıtma 713.168,03 kWh/yıl 166.881,32 kg CO2/yıl

Sıhhi Sıcak Su 12.043,81 kWh/yıl 2.818,25 kg CO2/yıl

Soğutma 552.399,60 kWh/yıl 129.261,51 kg CO2/yıl

Aydınlatma 350.000,00 kWh/yıl 81.900,00 kg CO2/yıl

Toplam 1.627.611,44 kWh/yıl 380.861,08 kg CO2/yıl

Isıtma + Soğutma + Sıcak Su İçin

122,77 kWh/m2-yıl 28,73 kg CO2 /m2-yıl

Aydınlatma İçin 33,64 kWh/m2-yıl 7,88 kg CO2 /m2-yıl

Binanın kullanım alanı (10.407m2), enerji tüketim değerleri ve referans göstergelerinden hareketle

(Tablo 6.8); Birincil Enerji Tüketimine Göre Enerji Sınıfı (EP):

Isıtma, Soğutma ve Sıcak Su Temini için harcanan nihai enerji: 122,77 kWh/m2-yıl

Aydınlatma için harcanan nihai enerji: 33,64 kWh/m2-yıl

Kullanılan yakıt doğalgaz olarak dikkate alınmıştır.

Birincil Enerji Dönüşüm katsayıları (EN 15603 standardından)

Doğalgaz: 1,36, Elektrik: 3,31

Toplam Birincil Enerji Tüketimi (EP) = (122,77 x 1,36) + (33,64 x 3,31)= 278,28 kWh/m2-yıl

RG= 300 (II Bölge)

0,8 * RG ≤ EP < RG

0,8 * 300 ≤ 278,28 < 300

240 ≤ 278,28 < 300 olduğunda Tablo 6.9’a göre Akhisar Belediyesi Hizmet Binası’nın Birincil Enerji

Tüketimine Göre Enerji Sınıfı C olarak hesaplanmıştır.

128

Tablo 6.9 Birincil Enerji Tüketimine Göre Enerji Sınıfı Endeksi

Bina Enerji

Sınıfı

Birincil Enerji Tüketimine Göre Enerji Sınıfı

Endeksi (EP)

A EP<0,4 * RG

B 0,4 * RG ≤ EP < 0,8 * RG

C 0,8 * RG ≤ EP < RG

D RG ≤ EP < 1,20 * RG

E 1,20 * RG ≤ EP < 1,40 * RG

F 1,40 * RG ≤ EP < 1,75 * RG

G 1,75 * RG ≤ EP

EP: Birincil enerji cinsinden enerji performansı göstergesi (kWh/m2-yıl)

Hizmet binasının nihai enerji tüketimine göre sera gazı emisyon sınıfının (SEG):

Isıtma, Soğutma ve Sıcak Su Temini için harcanan nihai enerji tüketimine göre sera gazı emisyonu:

28,73 kg CO2 /m2-yıl

Aydınlatma için harcanan nihai enerji tüketimine göre sera gazı emisyonu: 7,88 kg CO2 /m2-yıl

Kullanılan yakıt doğalgaz olarak dikkate alınmıştır.

Toplam Nihai Enerji Tüketimi Sera Gazı Emisyonu (SEG) = 28,73 + 7,88= 36,61 kg CO2 /m2-yıl

SRG= 50 (II Bölge)

SEG= 36,61 kg CO2 /m2-yıl

0,4 * SRG ≤ SEG < 0,8 * SRG

20 * 50 ≤ 36,61 < 0,8 * 50

20 ≤ 36,61 < 40 olduğunda Tablo 6.10’a göre Akhisar Belediyesi Hizmet Binası’nın Nihai Enerji

Tüketimine Göre Sera Gazı Emisyon Sınıfı B olarak hesaplanmıştır.

Tablo 6.10 Nihai Enerji Tüketimine Göre Sera Gazı Emisyon Sınıfı Endeksi

Bina Enerji

Sınıfı

Birincil Enerji Tüketimine Göre Enerji Sınıfı

Endeksi (EP)

A SEG<0,4 * SRG

B 0,4 * SRG ≤ SEG < 0,8 * SRG

C 0,8 * SRG ≤ SEG < SRG

D SRG ≤ SEG < 1,20 * SRG

E 1,20 * SRG ≤ SEG < 1,40 * SRG

SEG: Nihai enerji tüketimine göre sera gazı emisyon göstergesi (kg eşd CO2/m2-yıl)

129

1. Ekipmansız Çözüm Önerileri

a) Tüm ısıtma sisteminde kazan, tesisat vana ve boruların cam yünü ile yalıtımının yapılması.

b) Birimlerinde kullanılan bilgisayarların kullanılmadığı zamanlarda kapatılmasının

sağlanması ya da düşük enerji modunda çalıştırılması,

c) Hizmet binasında, ısıtma, soğutma ve su tesisatının periyodik bakım, onarımları yapılarak

kaçak ve kayıplarının önlenmesi,

d) Çalışan personelin, enerji kaynaklarının kullanımında dikkat edilmesi gereken hususlar ve

çalıştıkları yerlerin enerji tüketimiyle ilgili eğitim-bilgilendirme yapılması,

e) Belediyenin kendisine ait olan reklam panolarının boş kaldığı zamanlarda enerji verimliliği

ile ilgili afişler asılması,

f) Belediye hizmet binasının elektrik, su, doğalgaz ve ısıtma giderlerinin, belediye

panolarında aylık olarak gösterilmesi ve yıllık grafiklerinin çıkarılması,

g) Belediye hizmet binasında herkesin görebileceği meclis ve toplantı salonlarına, ana giriş

kapılarına kullanılmayan lambaların söndürülmesi, elektrikli ev aletleri ve ampullere

yönelik verimlilik etiketlerinin tanıtılması, ofis cihazlarının kullanılmadığı durumlarda

kapatılmasına yönelik afişler ve spotlar asılması,

h) Her yıl Enerji Verimliliği Haftası (11-18 Ocak) kapsamında eğitim ve bilgilendirme

faaliyetlerinin yapılması, mümkünse ilçe bazında enerji verimliliği ve yenilenebilir enerji

kullanımı ile ilgili yarışma/lar düzenlenmesi.

2. Düşük Maliyetli Çözüm Önerileri

a) Belediye Hizmet Binasının koridor, hol ve merdiven boşlukları gibi sürekli kullanılmayan

alanlarda sensörlü aydınlatma sistemlerinin uygulanması [Bkz. Ek 12],

b) Her ofis ve toplantı salonları için birer adet fotosel konularak, ışık akısı ayarlanan değere

düşene kadar lambaların çalışmaması sağlanmalı [Bkz. Ek 12],

c) Isıtma sistemlerinde dış hava sıcaklığı algılayıcıları ile açma, kapama ve çalışma

sıcaklığının otomatik ayarı yapılabilir. Özellikle merkezi sistemlerde otomatik kontrol

sistemlerinin kullanılması ile enerji tasarrufu sağlanabilir.

3. Orta ve Yüksek Maliyetli Çözüm Önerileri

a) Pencere çerçevelerine ait ısı yalıtım contalarının değiştirilmesi [Bkz. Ek 11].

Bina içi ve dışı termal kamera taramalarında, pencere çerçevelerinde meydana gelen ısı kayıpları göze

çarpmaktadır (Bkz. Bölüm 5). Bu kayıpları önlemek için pencere çerçevelerine ait ısı yalıtım

contalarının değiştirilmesi uygun olacaktır. Yapılan maliyet analiz çalışması Tablo 6.5 ve Tablo 6.6’da

verilmiştir.

130


Ürün Açıklaması Miktar (m) Birim Fiyat (TL) Toplam Fiyat PVC/Alüminyum Cam Fitili-Conta (İşçilik Dahil)

3000m 11,00.- 33.000,00.-TL

Toplam 33.000,00.-TL

KDV (%18) 5.940,00.-TL

Genel Toplam (TL) 38.940,00.-TL

Tablo 6.12 PVC/Alüminyum Cam Fitil Conta Çözüm Önerisine Karşılık Yapılan Değerlendirme

Bina yıllık ısıtma maliyeti (doğalgaz) 60.926 TL (2013 yılı)

Bina yıllık soğutma maliyeti (merkezi klima) 226.483 TL (2013 yılı)

Cam fitili maliyeti 38.940 TL (KDV dahil)

PVC Cam Fitil Conta Uygulaması Sonrasında Beklenen Durum

Isıtma ihtiyacı maliyetindeki azalma 3.960 TL (~%6.5) (yıllık)

Soğutma ihtiyacı maliyetindeki azalma 11.324 TL (~ %5) (yıllık)

Cam fitili maliyetinin geri kazanım süresi 31 ay

b) Camların dış yüzeylerine ısı ve ışık duyarlı film kaplanması [Bkz. Ek 10].

Bina içi ve dışı termal kamera taramalarında, çift cam ısı kayıplarının oldukça yüksek olduğu

gözlemlenmiştir (Bkz. Bölüm 5). Bu kayıpları önlemek için dış yüzey camların tamamına uygun teknik

özellikte film kaplanması optimum çözüm olacaktır. İki farklı teknik özellikteki cam film için yapılan

maliyet analiz çalışması Tablo 6.13, Tablo 6.14 ve Tablo 6.15’de sunulmuştur.

I. Alternatif

Tablo 6.13 Alternatif 1 Cam Film Maliyet Tablosu

Ürün Açıklaması Miktar Birim Fiyat Toplam Fiyat

M 15 SI SR –Amerikan Cam Filmi 1500 m2 14,00.-TL 21.000,00.-TL

İşçilik 1500 m2 18,00.-TL 27.000,00.-TL


KDV (%18) 8.640,00.-TL

Genel Toplam.-TL 56.640,00.-TL

II. Alternatif

Tablo 6.14 Alternatif 2 Cam Film Maliyet Çizelgesi

Ürün Açıklaması Miktar Birim Fiyat Toplam Fiyat

15 SLV SR – Kore Cam Filmi 1500 m2 6,50.-TL 9.750,00.-TL

İşçilik 1500 m2 18,00.-TL 27.000,00.-TL


KDV (%18) 6.615,00.-TL

Genel Toplam.-TL 43.365,00.-TL

131

Tablo 6.15 Cam Film çözüm önerisine karşılık yapılan değerlendirme (Alternatif I)

Bina yıllık ısıtma maliyeti (doğalgaz) 60.926 TL (2013 yılı)

Bina yıllık soğutma maliyeti (merkezi klima) 226.483 TL (2013 yılı)

Cam film maliyeti 56.640 TL (KDV dahil)

Cam Film Uygulaması Sonrasında Beklenen Durum

Bina için gerekli ısıtma enerjisindeki azalma %17.8 (yıllık)

Isıtma ihtiyacı maliyetindeki azalma 10.845 TL (yıllık)

Soğutma ihtiyacı maliyetindeki azalma 45.296 (~ %20)

Cam film maliyetinin geri dönüşüm süresi 12 ay

c) Binanın elektrik enerjisi talebinin Rüzgar-Fotovoltaik hibrid güç sisteminden karşılanması

[Bkz. Bölüm 4].

4. İlave Öneriler

Akhisar Belediyesi Hizmet Binası’nda henüz su tüketim ölçümü yapılmamaktadır. Su harcamasının

verimlilik analizini yapabilmek için mutlaka su sayacı kullanılmalıdır. Aynı zamanda musluklara fotosel

takılması, başlangıç için verimlilik açısından ideal bir çözüm uygulaması olacaktır.

132

7. Kaynakça

1. http://eetd.lbl.gov/ee/ee-5.html

2. http://www.eia.gov/cfapps/ipdbproject/iedindex3.cfm?tid=92&pid=46&aid=2&cid=r3,CG5,T

U,&syid=2005&eyid=2009&unit=BTUPUSDM

3. http://www.bep.gov.tr/index.php

4. Türkiye’de Enerji Verimliliğinin Durumu ve Yerel Yönetimlerin Rolü, T. Keskin, H. Ünlü, 2010.

5. Bornova Belediyesi Avrupa Komisyonu Başkanlar Sözleşmesi Sürdürülebilir Enerji Eylem Planı

Hazırlığı, Aralık 2012

6. TMOB Elektrik Mühendisleri Odası, Enerji Verimliliği Raporu, Ocak 2012

7. TEİAŞ, 07.02.2014

8. TMOB Makine Mühendisleri Odası, Türkiye Enerji Görünümü Mayıs 2013

9. TMOB Makine Mühendisleri Odası, Dünyada ve Türkiye’de Enerji Verimliliği Oda Raporu

10. World Energy Outlook 2013

11. İZODER 2010-2013 Isı yalıtımı Planlama Raporu

12. ÇETİN, Numan S.,(2010),”Rüzgar Türbini Üretim Teknolojileri ve Türkiye’de Kurulu Olan

Büyük Güçlü Rüzgar Santrallerinin Kapasite Faktörleri”, Uluslar arası Enerji Türk Zirvesi, İzmir,

Türkiye.

13. SALMANOĞLU, F., ÇETİN, Numan S.,(2010), “Design of Wind-Photovoltaic Autonomous

Hybrid Power System with ORF Software for Denizli Country”, 5th Ege Energy Syposium and

Exhibition (EEE-5)27-30 June 2010, Pamukkale University, Denizli, Turkey.

14. ÇETİN Numan S., SALMANOGLU F., “Rüzgâr–Fotovoltaik Otonom Hibrid Güç Sistemlerinin

Optimum Maliyetle Boyutlandırılması Üzerine Paket Bir Yazılım”, Ege Bölgesi Enerji Forumu,

12-13 Ekim 2009, Denizli.

15. ÇETİN Numan S., “Rüzgar Enerjisi Çevrim Sistemleri ve Yatırım Fırsatları”, Kaynak Elektrik

Mühendislik Dergisi, Sayı 233, S.162-166, Ekim 2008.

16. Acher, John. China became top wind power market in 2009 Reuters, 29 March 2010.

Retrieved: 8 August 2010.

17. Eurobserv’er Wind Energy Barometer Şubat 2014

18. EurObserv'er Renewable Energy Barometer Aralık 2013

19. European Wind Energy Association-2011, Pure Power Wind Energy Targets For 2020 And

2030

20. BTM Consult, World Market Update 2010

21. OKTİK, Şener, “Güneş Enerjisinden Fotovoltaik Yolla Elektrik Enerjisi Üretimi Sektörü”,

GENSED, 19.12.2012 ve UFTP Semineri, 28 Kasım 2011, İstanbul.

http://eetd.lbl.gov/ee/ee-5.html

http://www.eia.gov/cfapps/ipdbproject/iedindex3.cfm?tid=92&pid=46&aid=2&cid=r3,CG5,TU,&syid=2005&eyid=2009&unit=BTUPUSDM

http://www.eia.gov/cfapps/ipdbproject/iedindex3.cfm?tid=92&pid=46&aid=2&cid=r3,CG5,TU,&syid=2005&eyid=2009&unit=BTUPUSDM

http://www.bep.gov.tr/index.php

133

22. http://www.epia.org/uploads/tx_epiapublications/Annual_Report_2011.pdf ve EPIA

(European Photovoltaic Industry Association), “Market Report 2011”, Ocak 2012

23. A. T. Kearney, National Renewable Energy Laboratory (NREL) Analysis, 2008

24. Erhan Erdem, BOSCH, UFTP Semineri, 28 Kasım 2011, İstanbul.

25. http://www.epdk.gov.tr/web (Erişim tarihi: Mart 2013).

26. http://re.jrc.ec.europa.eu/pvgis/

27. KUBAN, B., UFTP Semineri, 28 Kasım 2011, İstanbul.

28. http://www.nrel.gov/gis/wind.html

29. http://www.YEGM.gov.tr

30. YİĞİT, M., “EPDK RÜZGAR ve GÜNEŞ ÖLÇÜM STANDARTI TEBLİĞİ”, Orman ve Su İşleri

Bakanlığı Meteoroloji Genel Müdürlüğü, İstanbul, 2012.

31. EPIA Global Market Outlook for Photovoltaics

32. EPIA Market Report 2013

http://www.epia.org/uploads/tx_epiapublications/Annual_Report_2011.pdf

http://re.jrc.ec.europa.eu/pvgis/

http://www.nrel.gov/gis/wind.html

http://www.eie.gov.tr/

134

8. Ekler

Ek 1

YENİLENEBİLİR ENERJİ KAYNAKLARININ ELEKTRİK ENERJİSİ ÜRETİMİ AMAÇLI KULLANIMINA İLİŞKİN

KANUN

Kanun Numarası : 5346

Kabul Tarihi : 10/5/2005

Yayımlandığı Resmi Gazete : 18/5/2005 tarih ve 25819 sayı

BİRİNCİ BÖLÜM

Amaç, Kapsam, Tanımlar ve Kısaltmalar

Amaç

MADDE 1- (1) Bu Kanunun amacı; yenilenebilir enerji kaynaklarının elektrik enerjisi üretimi

amaçlı kullanımının yaygınlaştırılması, bu kaynakların güvenilir, ekonomik ve kaliteli biçimde

ekonomiye kazandırılması, kaynak çeşitliliğinin artırılması, sera gazı emisyonlarının azaltılması,

atıkların değerlendirilmesi, çevrenin korunması ve bu amaçların gerçekleştirilmesinde ihtiyaç duyulan

imalat sektörünün geliştirilmesidir.

Kapsam

MADDE 2- (1) Bu Kanun; yenilenebilir enerji kaynak alanlarının korunması, bu kaynaklardan

elde edilen elektrik enerjisinin belgelendirilmesi ve bu kaynakların kullanımına ilişkin usul ve esasları

kapsar.

Tanımlar ve kısaltmalar

MADDE 3- (1) Bu Kanunda geçen;

1. Bakanlık: Enerji ve Tabiî Kaynaklar Bakanlığını,

2. EPDK: Enerji Piyasası Düzenleme Kurumunu,

3. DSİ: Devlet Su İşleri Genel Müdürlüğünü,

4. YEGM: Yenilenebilir Enerji Genel Müdürlüğü Genel Müdürlüğünü,

5. TEİAŞ: Türkiye Elektrik İletim Anonim Şirketini,

6. MTA: Maden Tetkik ve Arama Genel Müdürlüğünü,

135

7. TETAŞ: Türkiye Elektrik Ticaret ve Taahhüt Anonim Şirketini,

8. Yenilenebilir enerji kaynakları (YEK) 2(Değişik: 29/12/2010-6094/1 md.): Hidrolik, rüzgâr,

güneş, jeotermal, biyokütle, biyokütleden elde edilen gaz (çöp gazı dâhil), dalga, akıntı enerjisi ve gel-

git gibi fosil olmayan enerji kaynaklarını,

9. Biyokütle 3(Değişik: 29/12/2010-6094/1 md.): Organik atıkların yanı sıra bitkisel yağ

atıkları, tarımsal hasat artıkları dâhil olmak üzere, tarım ve orman ürünlerinden ve bu ürünlerin

işlenmesi sonucu ortaya çıkan yan ürünlerden elde edilen kaynakları,

10. Jeotermal kaynak: Yerkabuğundaki doğal ısı nedeniyle sıcaklığı sürekli olarak bölgesel

atmosferik ortalama sıcaklığın üzerinde olan, erimiş madde ve gaz içerebilen doğal su, buhar ve gazlar

ile kızgın kuru kayalardan elde edilen su, buhar ve gazları,

11. Bu Kanun kapsamındaki yenilenebilir enerji kaynakları 4(Değişik: 29/12/2010-6094/1

md.): Rüzgâr, güneş, jeotermal, biyokütle, biyokütleden elde edilen gaz (çöp gazı dâhil), dalga, akıntı

enerjisi ve gel-git ile kanal veya nehir tipi veya rezervuar alanı onbeş kilometrekarenin altında olan

hidroelektrik üretim tesisi kurulmasına uygun elektrik enerjisi üretim kaynaklarını,

12. Türkiye ortalama elektrik toptan satış fiyatı: Yılı içerisinde ülkede uygulanan ve EPDK

tarafından hesap edilen elektrik toptan satış fiyatlarının ortalamasını,

13. (Ek: 29/12/2010-6094/1 md.) Çöp gazı: Çöp dâhil diğer atıklardan enerji elde edilmesi

amacıyla üretilen gazı,

14. (Ek: 29/12/2010-6094/1 md.) YEK Destekleme Mekanizması: Bu Kanun kapsamındaki

yenilenebilir enerji kaynaklarına dayalı üretim faaliyeti gösterenlerin faydalanabileceği fiyat, süreler

ve bunlara yapılacak ödemelere ilişkin usul ve esasları içeren destekleme mekanizmasını,

15. (Ek: 29/12/2010-6094/1 md.) PMUM: Piyasa Mali Uzlaştırma Merkezini,

16. (Ek: 29/12/2010-6094/1 md.) YEK toplam bedeli: YEK Destekleme Mekanizmasına tabi

olanların her biri tarafından iletim veya dağıtım sistemine verilen elektrik enerjisi miktarı ile YEK

listesindeki fiyatların çarpılması suretiyle, enerjinin sisteme verildiği tarihteki Türkiye Cumhuriyet

Merkez Bankası döviz alış kuru üzerinden Türk Lirası olarak hesaplanan bedellerin toplamını,

17. (Ek: 29/12/2010-6094/1 md.) Ödeme yükümlülüğü oranı: Tüketicilere elektrik enerjisi

satışı yapan tedarikçilerin ödemekle yükümlü olacağı tutarın hesaplanmasında kullanılacak olan, her

bir tedarikçinin tüketicilerine sattığı elektrik enerjisi miktarının, bu tedarikçilerin tamamının

tüketicilere sattığı toplam elektrik enerjisi miktarına bölünmesi suretiyle hesaplanan oranı,

ifade eder.

2 “Hidrolik, rüzgâr, güneş, jeotermal, biyokütle, biyogaz, dalga, akıntı enerjisi ve gel-git gibi fosil olmayan enerji

kaynaklarını” tanımı metne işlendiği şekilde değiştirilmiştir. 3 “Organik atıkların yanı sıra bitkisel yağ atıkları, tarımsal hasat artıkları dahil olmak üzere, tarım ve orman

ürünlerinden ve bu ürünlerin işlenmesi sonucu ortaya çıkan yan ürünlerden elde edilen katı, sıvı ve gaz

halindeki yakıtları” tanımı metne işlendiği şekilde değiştirilmiştir. 4 “Rüzgâr, güneş, jeotermal, biyokütle, biyogaz, dalga, akıntı enerjisi ve gel-git ile kanal veya nehir tipi veya

rezervuar alanı onbeş kilometrekarenin altında olan hidroelektrik üretim tesisi kurulmasına uygun elektrik

enerjisi üretim kaynaklarını” tanımı metne işlendiği şekilde değiştirilmiştir.

136

(2) (Ek: 29/12/2010-6094/1 md.) Bu Kanunda geçmekle birlikte tanımlanmamış diğer terim ve

kavramlar, 20/2/2001 tarihli ve 4628 sayılı Elektrik Piyasası Kanunundaki anlama sahiptir.

İKİNCİ BÖLÜM

Yenilenebilir Enerji Kaynak Alanlarının Belirlenmesi, Korunması, Kullanılması ile Yenilenebilir

Kaynaklardan Elde Edilen Elektrik Enerjisinin Belgelendirilmesi

Kaynak alanlarının belirlenmesi, korunması ve kullanılması

MADDE 4- (1) Bu Kanunun yürürlük tarihinden sonra kamu veya Hazine arazilerinde

yenilenebilir enerji kaynak alanlarının kullanımını ve verimliliğini etkileyici imar planları

düzenlenemez. 5(Değişik: 29/12/2010-6094/2 md.) Elektrik enerjisi üretimine yönelik yenilenebilir

kaynak alanlarının ilgili kurum ve kuruluşların görüşü alınarak belirlenmesi, derecelendirilmesi,

korunması ve kullanılmasına ilişkin usul ve esaslar yönetmelikle düzenlenir. Belirlenen yenilenebilir

kaynak alanları imar planlarına resen işlenmek üzere Bakanlık tarafından ilgili mercilere bildirilir.

YEK belgesi

MADDE 5- (1) Yenilenebilir enerji kaynaklarından üretilen elektrik enerjisinin iç piyasada ve

uluslararası piyasalarda alım satımında kaynak türünün belirlenmesi ve takibi için üretim lisansı sahibi

tüzel kişiye EPDK tarafından "Yenilenebilir Enerji Kaynak Belgesi" (YEK Belgesi) verilir.

(2) YEK Belgesi ile ilgili usul ve esaslar yönetmelikle düzenlenir.

ÜÇÜNCÜ BÖLÜM

Yenilenebilir Enerji Kaynaklarından Elektrik Enerjisi Üretiminde Uygulanacak Usul ve Esaslar

YEK Destekleme Mekanizması 6(Değişik: 29/12/2010-6094/3 md.)

5 “Elektrik enerjisi üretimine yönelik jeotermal kaynak alanlarının belirlenmesi, korunması ve kullanılmasına

ilişkin usul ve esaslar yönetmelikle düzenlenir.” hükmü metne işlendiği şekilde değiştirilmiştir. 6 “Uygulama esasları

MADDE 6. —Bu Kanun kapsamındaki yenilenebilir enerji kaynaklarından elektrik enerjisi üretim ve ticaretinde,

lisans sahibi tüzel kişiler aşağıdaki uygulama esaslarına tâbidirler:

a) Perakende satış lisansı sahibi tüzel kişiler, bu Kanun kapsamındaki yenilenebilir enerji kaynaklarından

elektrik enerjisi üreten YEK Belgeli tesislerin işletmede on yılını tamamlamamış olanlarından, bu maddede

belirlenen esaslara göre elektrik enerjisi satın alırlar.

b) Bu Kanun kapsamındaki uygulamalardan yararlanabilecek YEK Belgeli elektrik enerjisi miktarına ilişkin

bilgiler her yıl EPDK tarafından yayınlanır. Perakende satış lisansı sahibi tüzel kişilerin her biri, bir önceki

takvim yılında sattıkları elektrik enerjisi miktarının ülkede sattıkları toplam elektrik enerjisi miktarına oranı

kadar, YEK Belgeli elektrik enerjisinden satın alırlar.

c) Bu Kanun kapsamında satın alınacak elektrik enerjisi için uygulanacak fiyat; her yıl için, EPDK’nın belirlediği

bir önceki yıla ait Türkiye ortalama elektrik toptan satış fiyatıdır. Ancak uygulanacak bu fiyat 5 Euro Cent/kWh

karşılığı Türk Lirasından az, 5,5 Euro Cent/kWh karşılığı Türk Lirasından fazla olamaz. Ancak 5,5 Euro

Cent/kWh sınırının üzerinde serbest piyasada satış imkânı bulan yenilenebilir enerji kaynaklarına dayalı lisans

sahibi tüzel kişiler bu imkândan yararlanırlar.

Bu madde kapsamındaki uygulamalar 31/12/2011 tarihinden önce işletmeye giren tesisleri kapsar. Ancak

Bakanlar Kurulu uygulamanın sona ereceği tarihi, 31/12/2009 tarihine kadar Resmî Gazetede yayımlanmak

şartıyla en fazla 2 yıl süreyle uzatabilir.” hükmü metne işlendiği şekilde değiştirilmiştir.

137

MADDE 6- 7(Değişik: 18/4/2007-5627/17 md.) (1) Bu Kanunun yürürlüğe girdiği 18/5/2005

tarihinden 31/12/2015 tarihine kadar işletmeye girmiş veya girecek YEK Destekleme Mekanizmasına

tabi üretim lisansı sahipleri için, bu Kanuna ekli I sayılı Cetvelde yer alan fiyatlar, on yıl süre ile

uygulanır. Ancak, arz güvenliği başta olmak üzere diğer gelişmeler doğrultusunda 31/12/2015

tarihinden sonra işletmeye girecek olan YEK Belgeli üretim tesisleri için bu Kanuna göre uygulanacak

miktar, fiyat ve süreler ile kaynaklar Cetveldeki fiyatları geçmemek üzere, Bakanlar Kurulu tarafından

belirlenir.

(2) YEK Destekleme Mekanizmasına bir sonraki takvim yılında tabi olmak isteyenler YEK

Belgesi almak ve 31 Ekim tarihine kadar EPDK’ya başvurmak zorundadır.

(3) YEK Destekleme Mekanizmasında öngörülen süreler; tesislerden işletmedekiler için

işletmeye girdiği tarihten, henüz işletmeye girmemiş olanlar için işletmeye girecekleri tarihten

itibaren başlar. YEK Destekleme Mekanizmasına tabi olanlar, uygulamaya dâhil oldukları yıl içerisinde

uygulamanın dışına çıkamaz.

(4) YEK Destekleme Mekanizmasına tabi olanların listesi ile bunlara ait tesislerin işletmeye

giriş tarihlerine, yıllık elektrik enerjisi üretim kapasitelerine ve yıllık üretim programına ilişkin bilgiler,

kaynak türlerine göre her yıl 30 Kasım tarihine kadar EPDK tarafından yayımlanır.

(5) Güneş enerjisine dayalı elektrik üretim tesislerindeki aksamın sağlaması gereken

standartlar ve denetimlerde uygulanacak test yöntemleri ile birlikte, bu tesislerde ve hibrit üretim

tesislerinde üretilen elektrik enerjisi içerisindeki güneş enerjisine dayalı üretim miktarlarının

denetimine ilişkin usul ve esaslar EPDK’nın görüşü alınarak Bakanlık tarafından çıkarılacak

yönetmelikle belirlenir.

(6) PMUM, her fatura dönemi için YEK toplam bedelini ilan eder ve her bir tedarikçinin

ödeme yükümlülüğü oranını belirler. Ödeme yükümlülüğü oranının belirlenmesi sırasında, bu Kanun

kapsamındaki yenilenebilir enerji kaynaklarından üretilerek YEK Destekleme Mekanizmasına tabi

olmaksızın serbest piyasada satışı yapılan elektrik enerjisi miktarı bu Kanun kapsamındaki

hesaplamalara dâhil edilmez. Tüketicilere elektrik enerjisi sağlayan her bir tedarikçinin ödemekle

7 “Bu Kanun kapsamındaki yenilenebilir enerji kaynaklarından elektrik enerjisi üretim ve ticaretinde lisans sahibi

tüzel kişiler aşağıdaki uygulama esaslarına tabidirler:

a) Bu Kanun kapsamındaki yenilenebilir enerji kaynaklarından üretilen elektrik enerjisi, perakende satış lisansı

sahibi tüzel kişiler tarafından (b), (c) ve (d) bentlerindeki hükümlere göre tesis edilen ikili anlaşmalar

çerçevesinde satın alınır.

b) Bu Kanun kapsamındaki uygulamalardan yararlanabilecek YEK Belgeli elektrik enerjisi miktarına ilişkin

bilgiler, Bakanlık tarafından belirlenen projeksiyon çerçevesinde her yıl EPDK tarafından yayınlanır. Perakende

satış lisansı sahibi tüzel kişilerin her biri, bir önceki takvim yılında satışa sundukları elektrik enerjisi miktarının,

ülkede sattıkları toplam elektrik enerjisi miktarına oranı kadar, EPDK tarafından ilan edilen YEK Belgeli elektrik

enerjisinden satın alırlar.

Ülkede arz edilen YEK Belgeli toplam elektrik enerjisi miktarının yeterli olması halinde, perakende satış lisansı

sahibi tüzel kişilerin alım yükümlülüğü bir önceki takvim yılında sattıkları elektrik enerjisi miktarının yüzde

sekizinden daha az olamaz.

c) 2011 yılı sonuna kadar bir takvim yılı içerisinde bu Kanun kapsamında satın alınacak elektrik enerjisi için

uygulanacak fiyat; EPDK'nın belirlediği bir önceki yıla ait Türkiye ortalama elektrik toptan satış fiyatıdır. Bu

fiyatı her yılın başında en fazla % 20 oranında artırmaya Bakanlar Kurulu yetkilidir.

d) 2011 yılı sonundan itibaren bu fiyat uygulaması işletmede yedi yılını tamamlamış olan YEK Belgeli elektrik

enerjisi üreten tesisler için sona erer. Perakende satış şirketleri, bu Kanun kapsamında almakla yükümlü

oldukları YEK Belgeli elektrik enerjisini, öncelikle işletmede yedi yılını doldurmamış olanlardan (c) bendinde

belirlenen fiyat uygulamasına göre satın alır ve aldıkları elektrik enerjisi miktarı (b) bendinde belirtilen oranın

altında kaldığı takdirde bu orana ulaşmak için kalan gerekli miktarı, ikili anlaşmalar çerçevesinde Türkiye

ortalama elektrik toptan satış fiyatından yüksek olmamak üzere piyasa koşullarında satın alırlar.” hükmü

değiştirilmiştir.

138

yükümlü olduğu tutar belirlenerek ilgili tedarikçiye fatura edilir ve yapılan tahsilat YEK Destekleme

Mekanizmasına tabi tüzel kişilere payları oranında ödenir. Bu fıkra kapsamındaki PMUM dâhil

uygulamalara ilişkin usul ve esaslar, EPDK tarafından çıkarılacak yönetmelikte düzenlenir.

(7) Yenilenebilir enerji kaynaklarından elektrik enerjisi üreten tesislerin lisanslarına derç

edilecek yıllık üretim miktarı, bu tesislerin kaynağına göre mevcut kurulu gücü ile üretebileceği yıllık

azami üretim miktarıdır. Bu maddenin yürürlüğe girdiği tarihte mevcut olan lisanslar da ilgililerin

müracaatı ile üç ay içinde bu doğrultuda tadil edilir.

(8) Bu Kanun kapsamındaki yenilenebilir enerji kaynaklarından elektrik enerjisi üreten ve bu

madde hükmüne tabi olmak istemeyen tüzel kişiler, lisansları kapsamında serbest piyasada satış

yapabilirler.

Muafiyetli üretim (Ek: 29/12/2010-6094/4 md.)

MADDE 6/A – (1) 4628 sayılı Kanunun 3 üncü maddesinin üçüncü fıkrası kapsamında

kurulacak yenilenebilir enerji kaynaklarına dayalı üretim tesisleri için başvuru yapılması, izin verilmesi,

denetim yapılması ile teknik ve mali usul ve esaslar, Bakanlık, İçişleri Bakanlığı ve DSİ’nin görüşleri

alınarak EPDK tarafından çıkartılacak bir yönetmelikle düzenlenir. Hidroelektrik üretim tesisleri için su

kullanım hakkının verilmesine, DSİ’nin ilgili taşra teşkilatının su rejimi açısından üretim tesisinin

yapımında sakınca bulunmadığına ve bağlantının yapılacağı dağıtım şirketinden dağıtım sistemine

bağlantı yapılabileceğine dair görüş alınmak kaydıyla, tesisin kurulacağı yerdeki il özel idareleri

yetkilidir.

(2) Bu madde kapsamında yenilenebilir enerji kaynaklarından elektrik enerjisi üreten gerçek

ve tüzel kişiler; ihtiyaçlarının üzerinde ürettikleri elektrik enerjisini dağıtım sistemine vermeleri

halinde, I sayılı Cetveldeki fiyatlardan on yıl süre ile faydalanabilir. Bu kapsamda dağıtım sistemine

verilen elektrik enerjisinin perakende satış lisansını haiz ilgili dağıtım şirketi tarafından satın alınması

zorunludur. İlgili şirketlerin bu madde gereğince satın aldıkları elektrik enerjisi, söz konusu dağıtım

şirketlerce YEK Destekleme Mekanizması kapsamında üretilmiş ve sisteme verilmiş kabul edilir.

Yerli ürün kullanımı (Ek: 29/12/2010-6094/4 md.)

MADDE 6/B – (1) Lisans sahibi tüzel kişilerin bu Kanun kapsamındaki yenilenebilir enerji

kaynaklarına dayalı ve 31/12/2015 tarihinden önce işletmeye giren üretim tesislerinde kullanılan

mekanik ve/veya elektro-mekanik aksamın yurt içinde imal edilmiş olması halinde; bu tesislerde

üretilerek iletim veya dağıtım sistemine verilen elektrik enerjisi için, I sayılı Cetvelde belirtilen

fiyatlara, üretim tesisinin işletmeye giriş tarihinden itibaren beş yıl süreyle; bu Kanuna ekli II sayılı

Cetvelde belirtilen fiyatlar ilave edilir.

(2) II sayılı Cetvelde yer alan yurt içinde imalatın kapsamının tanımı, standartları,

sertifikasyonu ve denetimi ile ilgili usul ve esaslar, Bakanlık tarafından çıkarılacak yönetmelikle

düzenlenir.

(3) 31/12/2015 tarihinden sonra işletmeye girecek olan YEK Belgeli üretim tesisleri için yerli

katkı ilavesine ilişkin usul ve esaslar, Bakanlığın teklifi üzerine Bakanlar Kurulu tarafından belirlenerek

ilan edilir.

139

Diğer uygulamalar (Ek: 29/12/2010-6094/4 md.)

MADDE 6/C – (1) Bu Kanun kapsamındaki yenilenebilir enerji kaynaklarından elektrik enerjisi

üretimi yapmak üzere lisans alan tüzel kişiler, lisanslarında belirlenen sahaların dışına çıkılmaması ve

işletme anında sisteme verilen gücün lisanslarında belirtilen kurulu gücü aşmaması kaydıyla ek

kapasite kurabilirler.

(2) Bu Kanunun yürürlüğe girdiği tarihten itibaren altı ay içerisinde, 31/12/2015 tarihine

kadar her yıl güneş enerjisine dayalı üretim tesislerinin bağlanabileceği trafo merkezleri ve bağlantı

kapasiteleri, E.İ.E. İdaresi’nin ve TEİAŞ’ın teknik görüşleri alınarak Bakanlık tarafından belirlenir ve

yayımlanır. 31/12/2015 tarihinden sonraki yıllara ait bağlantı kapasiteleri ve trafo merkezleri, ilki

1/4/2014 tarihinde olmak üzere her yıl Bakanlık tarafından belirlenir ve yayımlanır.

(3) EPDK tarafından lisans başvuruları değerlendirilirken bağlantı görüşünün oluşturulması

aşamasında, bu Kanun kapsamındaki yenilenebilir enerji kaynaklarına dayalı üretim tesislerine öncelik

tanınır.

(4) 8 (14/3/2013 tarihli ve 6446 sayılı Kanunun 30 uncu maddesinin altıncı fıkrası ile

yürürlükten kaldırılmıştır.)

(5) 31/12/2013 tarihine kadar iletim sistemine bağlanacak YEK Belgeli güneş enerjisine dayalı

üretim tesislerinin toplam kurulu gücü 600 MW’dan fazla olamaz. 31/12/2013 tarihinden sonra iletim

sistemine bağlanacak YEK Belgeli güneş enerjisine dayalı üretim tesislerinin toplam kurulu gücünü

belirlemeye Bakanlar Kurulu yetkilidir.

9 10

(6) (Değişik: 04/7/2012-6353/31 md.) (14/3/2013 tarihli ve 6446 sayılı Kanunun

30 uncu maddesinin altıncı fıkrası ile yürürlükten kaldırılmıştır.)

8 14/3/2013 tarihli ve 6446 sayılı Kanunun 30 uncu maddesinin altıncı fıkrası ile yürürlükten kaldırılan hüküm:

“Güneş enerjisine dayalı lisans başvurularında standardına uygun ölçüm bulundurulması zorunludur. Güneş

enerjisine dayalı elektrik üretim tesisi kurulması için yapılan lisans başvurularında, tesis sahasının malikinin

lisans başvurusunda bulunması halinde aynı sahaya başka başvuru yapılamaz. Aynı bölge ve/veya aynı trafo

merkezi için birden fazla başvurunun bulunması halinde, başvurular arasından ilan edilen kapasite kadar

sisteme bağlanacak olanı belirlemek için TEİAŞ tarafından bu Kanunda belirlenen süreler boyunca uygulanmak

üzere, I sayılı Cetvelde öngörülen fiyatların eksiltilmesi usulü ile yarışma yapılır. Yarışma ile ilgili usul ve

esaslar Bakanlık, EPDK ve E.İ.E. İdaresi’nin görüşleri alınarak TEİAŞ tarafından çıkarılacak yönetmelikte

düzenlenir.” 9 14/3/2013 tarihli ve 6446 sayılı Kanunun 30 uncu maddesinin altıncı fıkrası ile yürürlükten kaldırılan hüküm:

“Bu Kanun kapsamındaki üretim tesisleri ile elektrik üretimi yapılan diğer tesislerin lisansı kapsamındaki

inceleme ve denetimi EPDK tarafından yapılır veya gerektiğinde masrafları ilgililerine ait olmak üzere EPDK

tarafından yetkilendirilecek denetim şirketlerinden hizmet satın alınarak EPDK tarafından yaptırılabilir.

Denetim şirketleri ile ilgili uygulamaya ilişkin usul ve esaslar, Bakanlık görüşü alınmak kaydıyla EPDK

tarafından çıkarılacak yönetmelikle düzenlenir.” 10 04/7/2012 tarihli ve 6353 sayılı Kanunla yürürlükten kaldırılan altıncı fıkra hükmü: “Bu Kanun kapsamındaki

üretim tesisleri ile elektrik üretim ve dağıtımı yapılan diğer tesislerin lisansı kapsamındaki inceleme ve

denetimi EPDK tarafından yapılır veya gerektiğinde masrafları ilgililerine ait olmak üzere EPDK tarafından

yetkilendirilecek denetim şirketlerinden hizmet satın alınarak EPDK tarafından yaptırılabilir. Denetim şirketleri

ile ilgili uygulamaya ilişkin usul ve esaslar, Bakanlık görüşü alınmak kaydıyla EPDK tarafından çıkarılacak

yönetmelikle düzenlenir.”

140

DÖRDÜNCÜ BÖLÜM

Yatırım Dönemine İlişkin Uygulama Esasları

Yatırım dönemi uygulamaları

MADDE 7- (1) Yenilenebilir enerji kaynaklarını kullanarak sadece kendi ihtiyaçlarını karşılamak

amacıyla azami bin kilovatlık kurulu güce sahip izole elektrik üretim tesisi ve şebeke destekli elektrik

üretim tesisi kuran gerçek ve tüzel kişilerden kesin projesi, planlaması, master planı, ön incelemesi

veya ilk etüdü DSİ veya YEGM tarafından hazırlanan projeler için hizmet bedelleri alınmaz.

(2) Bu Kanun kapsamında;

a) Enerji üretim tesis yatırımları,

b) Kullanılacak elektro-mekanik sistemlerin yurt içinde imalat olarak temini,

c) Güneş pilleri ve odaklayıcılı üniteler kullanan elektrik üretim sistemleri kapsamındaki

yapılacak AR-GE ve imalat yatırımları,

d) Biyokütle kaynaklarını kullanarak elektrik enerjisi veya yakıt üretimine yönelik AR-GE tesis

yatırımları,

Bakanlar Kurulu kararı ile teşviklerden yararlandırılabilir.

(3) Yeterli jeotermal kaynakların bulunduğu bölgelerdeki valilik ve belediyelerin sınırları içinde

kalan yerleşim birimlerinin ısı enerjisi ihtiyaçlarını öncelikle jeotermal ve güneş termal kaynaklarından

karşılamaları esastır.

Arazi ihtiyacına ilişkin uygulamalar

MADDE 8- 11(Değişik: 18/4/2007-5627/18 md.) 12(Değişik: 9/7/2008-5784/23. md) (1)

Orman vasıflı olan veya Hazinenin özel mülkiyetinde ya da Devletin hüküm ve tasarrufu altında

bulunan taşınmazlardan bu Kanun kapsamındaki yenilenebilir enerji kaynaklarından elektrik enerjisi

üretimi yapılmak amacıyla tesis, ulaşım yolları ve şebekeye bağlantı noktasına kadarki enerji nakil 11 “Orman veya Hazinenin özel mülkiyetinde ya da Devletin hüküm ve tasarrufu altında bulunan her türlü

taşınmazın bu Kanun kapsamındaki yenilenebilir enerji kaynaklarından elektrik enerjisi üretimi yapmak

amacıyla kullanılması halinde, bu araziler için Çevre ve Orman Bakanlığı veya Maliye Bakanlığı tarafından

bedeli karşılığında izin verilir, kiralama yapılır, irtifak hakkı tesis edilir veya kullanma izni verilir. Yatırım

döneminde izin, kira, irtifak hakkı ve kullanma izni bedellerine yüzde elli indirim uygulanır. Orman arazilerinde

ORKÖY ve Ağaçlandırma Özel Ödenek Gelirleri alınmaz.” hükmü değiştirilmiştir. 12 “Orman veya Hazinenin özel mülkiyetinde ya da Devletin hüküm ve tasarrufu altında bulunan her türlü

taşınmazın bu Kanun kapsamındaki yenilenebilir enerji kaynaklarından elektrik enerjisi üretimi yapmak

amacıyla kullanılması halinde tesis, ulaşım yolları ve şebekeye bağlantı noktasına kadarki enerji nakil hattı için

kullanılacak arazilere ilişkin olarak Çevre ve Orman Bakanlığı veya Maliye Bakanlığı tarafından bedeli

karşılığında izin verilir, kiralama yapılır, irtifak hakkı tesis edilir veya kullanma izni verilir. 2011 yılı sonuna

kadar devreye alınacak bu tesislerden ulaşım yollarından ve şebekeye bağlantı noktasına kadarki enerji nakil

hatlarından yatırım ve işletme dönemlerinin ilk on yılında izin, kira, irtifak hakkı ve kullanma izni bedellerine

yüzde seksenbeş indirim uygulanır. Orman arazilerinde ORKÖY ve Ağaçlandırma Özel Ödenek Gelirleri

alınmaz” hükmü metne işlendiği şekilde değiştirilmiştir.

141

hattı için kullanılacak olanlar hakkında Çevre ve Orman Bakanlığı veya Maliye Bakanlığı tarafından

bedeli karşılığında izin verilir, kiralama yapılır, irtifak hakkı tesis edilir veya kullanma izni verilir.

(2) Bu maddenin birinci fıkrasında belirtilen amaçlarda kullanılacak olan taşınmazların

25/2/1998 tarihli ve 4342 sayılı Mera Kanunu kapsamında bulunan mera, yaylak, kışlak ile kamuya ait

otlak ve çayır olması halinde, 4342 sayılı Mera Kanunu hükümleri uyarınca bu taşınmazlar, tahsis

amacı değiştirilerek Hazine adına tescil edilir. Bu taşınmazlara ilişkin olarak, Maliye Bakanlığı

tarafından bedeli karşılığında kiralama yapılır veya irtifak hakkı tesis edilir.

(3) 13(Değişik birinci cümle: 29/12/2010-6094/5 md.) Bu Kanunun yayımı tarihi itibariyle

işletmede olanlar dâhil, 31/12/2015 tarihine kadar işletmeye girecek bu Kanun kapsamındaki

yenilenebilir enerji kaynaklarına dayalı üretim tesislerinden, ulaşım yollarından ve lisanslarında

belirtilen sisteme bağlantı noktasına kadarki TEİAŞ ve dağıtım şirketlerine devredilecek olanlar da

dâhil enerji nakil hatlarından yatırım ve işletme dönemlerinin ilk on yılında izin, kira, irtifak hakkı ve

kullanma izni bedellerine yüzde seksenbeş indirim uygulanır. Orman Köylüleri Kalkındırma Geliri,

Ağaçlandırma ve Erozyon Kontrolü Geliri alınmaz.

(4) Bu Kanun kapsamındaki hidroelektrik üretim tesislerinin rezervuar alanında bulunan

Hazinenin özel mülkiyetindeki ve Devletin hüküm ve tasarrufu altındaki taşınmaz mallar için Maliye

Bakanlığı tarafından bedelsiz olarak kullanma izni verilir.

(5) (Ek: 29/12/2010-6094/5 md.) Milli park, tabiat parkı, tabiat anıtı ile tabiatı koruma

alanlarında, muhafaza ormanlarında, yaban hayatı geliştirme sahalarında, özel çevre koruma

bölgelerinde ilgili Bakanlığın, doğal sit alanlarında ise ilgili koruma bölge kurulunun olumlu görüşü

alınmak kaydıyla yenilenebilir enerji kaynaklarına dayalı elektrik üretim tesislerinin kurulmasına izin

verilir.

(6) (Ek: 29/12/2010-6094/5 md.) Bu Kanun kapsamındaki yenilenebilir enerji kaynaklarına

dayalı elektrik enerjisi üretim tesisleri için 29/6/2001 tarihli ve 4706 sayılı Hazineye Ait Taşınmaz

Malların Değerlendirilmesi ve Katma Değer Vergisi Kanununda Değişiklik Yapılması Hakkında Kanunun

ek 2 nci maddesi hükümleri uygulanmaz.

BEŞİNCİ BÖLÜM

Çeşitli Hükümler

Uygulamaların koordinasyonu

MADDE 9- (1) Bakanlık, bu Kanunda belirtilen temel ilkelerin ve yükümlülüklerin

uygulanması, yönlendirilmesi, izlenmesi, değerlendirilmesi ve alınacak tedbirlerin planlanmasında

koordinasyonu sağlar.

13 “31/12/2012 tarihine kadar devreye alınacak bu tesislerden, ulaşım yollarından ve şebekeye bağlantı

noktasına kadarki enerji nakil hatlarından yatırım ve işletme dönemlerinin ilk on yılında izin, kira, irtifak hakkı

ve kullanma izni bedellerine yüzde seksenbeş indirim uygulanır.” hükmü metne işlendiği şekilde


142

Yaptırımlar

MADDE 10- 14(Değişik: 29/12/2010-6094/6 md.) (1) Bu Kanunun 6 ve 6/A maddelerine aykırı

faaliyet gösterdiği tespit edilenler hakkında, 4628 sayılı Kanunun 11 inci maddesi hükümleri

uygulanır.

Yönetmelikler

MADDE 11- (1) Bu Kanunun yürürlük tarihinden itibaren dört ay içerisinde, bu Kanunun 5 inci

maddesine ilişkin yönetmelik EPDK tarafından, diğer yönetmelikler Bakanlık tarafından hazırlanarak

yürürlüğe konulur.

MADDE 12- (18.12.1953 tarihli ve 6200 sayılı Devlet Su İşleri Umum Müdürlüğü Teşkilat ve

Vazifeleri Hakkında Kanun ile ilgili olup yerine işlenmiştir.)

MADDE 13- (4.12.1984 tarihli ve 3096 sayılı Kanun ile ilgili olup yerine işlenmiştir.)

GEÇİCİ MADDE 1- (1) 4628 sayılı Elektrik Piyasası Kanunu kapsamında tanımlanan mevcut

sözleşmeler arasında yer alan ve bu Kanun kapsamındaki yenilenebilir enerji kaynaklarından üretim

yapacak olan işletmeye girmemiş yap-işlet-devret modeli kapsamındaki tüzel kişiler, mevcut

sözleşmelerinden doğan haklarından feragat etmek şartıyla, bu Kanun kapsamındaki uygulamalardan

yararlanırlar. EPDK tarafından bu projelere üretim lisansı verilir.

GEÇİCİ MADDE 2- (1) Perakende satış lisansı sahibi kamu dağıtım şirketleri Bakanlık ve

EPDK'nın mevcut mevzuatı ve uygulamaları dışında, bu Kanunun 6 ncı maddesi kapsamındaki alım

yükümlülüklerinden 1.1.2007 tarihine kadar muaftır. Ancak bu Kanunun yürürlük tarihinden sonra

kendilerine müracaat eden YEK belgeli üretim lisansı sahibi tüzel kişilerle alım yükümlülüğü 1.1.2007

tarihinden geçerli olacak elektrik satış anlaşmalarını yaparlar.

GEÇİCİ MADDE 3- (1) Bu Kanunun 6 ncı maddesinde belirtilen projeksiyon, bu Kanunun

yürürlüğe girdiği tarihten itibaren üç ay içerisinde Bakanlık tarafından yayımlanır. Ancak bu

projeksiyon, Kanunun yürürlük tarihinden önce EPDK tarafından üretim lisansları verilmiş projeleri ve

14 “Bu Kanunun 6 ncı maddesi hükümlerine aykırı faaliyet gösteren perakende satış lisans sahibi tüzel kişilere

EPDK tarafından ikiyüzelli milyar TL idari para cezası verilir ve aykırılığın altmış gün içinde giderilmesi ihtar

edilir.

Yukarıdaki para cezasını gerektiren fiillerin ihtara rağmen düzeltilmemesi veya tekrarlanması halinde para

cezaları her defasında bir önceki cezanın iki katı oranında artırılarak uygulanır. Bu cezaların verildiği tarihten

itibaren iki yıl içinde idarî para cezası verilmesini gerektiren aynı fiil işlenmediği takdirde önceki cezalar

tekrarda esas alınmaz. Ancak aynı fiil iki yıl içinde işlendiği taktirde artırılarak uygulanacak para cezasının

tutarı cezaya muhatap tüzel kişinin bir önceki mali yılına ilişkin bilançosundaki gayrisafi gelirinin yüzde onunu

aşamaz. Cezaların bu düzeye ulaşması halinde EPDK, lisansı iptal edebilir.” hükmü metne işlendiği şekilde


143

geçici 1 inci maddede tanımlanan mevcut sözleşmeli projelerden bu Kanun kapsamında üretim lisansı

alacak olan projeleri de kapsar.

15 GEÇİCİ MADDE 4- (14/3/2013 tarihli ve 6446 sayılı Kanunun 30 uncu maddesinin altıncı

fıkrası ile yürürlükten kaldırılmıştır.)

GEÇİCİ MADDE 5 – (Ek: 29/12/2010-6094/7 md.) (1) Bu Kanunun 6, 6/A, 6/B ve 6/C

maddelerinde çıkarılması öngörülen yönetmelikler, bu maddenin yürürlüğe girdiği tarihten itibaren 3

ay içerisinde yayımlanır. YEK Destekleme Mekanizmasına 2011 yılında tabi olmak isteyenler, YEK

Belgesi almak ve 6, 6/A, 6/B ve 6/C maddelerinde çıkarılması öngörülen yönetmeliklerin

yayımlanmasını takip eden 1 ay içerisinde EPDK’ya başvurmak zorundadır. YEK Destekleme

Mekanizmasına 2011 yılında tabi olanların listesi, başvuruların alınmasını takip eden 1 ay içerisinde

EPDK tarafından yayımlanır.

Yürürlük

MADDE 14- (1) Bu Kanun yayımı tarihinde yürürlüğe girer.

Yürütme

MADDE 15- (1) Bu Kanun hükümlerini Bakanlar Kurulu yürütür.

15 14/3/2013 tarihli ve 6446 sayılı Kanunun 30 uncu maddesinin altıncı fıkrası ile yürürlükten kaldırılan hüküm:

“(1) Mevcut sözleşmeleri çerçevesinde faaliyet gösteren ve DSİ katılım payları tarife yoluyla TETAŞ tarafından ödenen işletmedeki Yap-

İşlet-Devret modeli hidroelektrik santrallerin sözleşmelerinde ABD Doları cinsinden yer alan DSİ enerji katılım payları, sözleşmede yer aldığı

miktarda ödeme tarihindeki Merkez Bankası döviz kuru üzerinden her işletme yılının sonunda DSİ'ye ödenir.

(2) (Değişik birinci cümle: 13/2/2011-6111/128 md.) 4628 sayılı Kanun kapsamında kurulmuş ve kurulacak olan hidroelektrik santrallar

için imzalanan su kullanım hakkı anlaşması hükümleri çerçevesinde DSİ’ye ödenecek olan enerji hissesi katılım payının hesabında esas

alınacak tesis bedeli, tek veya çok maksatlı tesislerde tesisin ihaleye esas ilk keşfi;

a) Enerji tesisini ihtiva ediyorsa, tesisin DSİ tarafından yapılan kısmın ilk keşif bedeli,

b) Enerji tesisini ihtiva etmiyorsa, ortak tesise ait ilk keşif bedeli,

TEFE/ÜFE ile su kullanım anlaşmasının yapıldığı tarihe getirilmiş olan bedelin % 30’undan fazlasını geçemez ve

(b) bendi kapsamına giren tesislerde, DSİ tarafından enerji tesisine harcanan miktar var ise TEFE/ÜFE ile

hesaplanarak ayrıca enerji hissesi katılım payına ilave edilir. Proje ile ilgili kamulaştırmalar için yapılmış ve

yapılacak olan ödemelerin TEFE ile su kullanım anlaşması tarihine getirilmiş bedelinin enerji hissesine düşen

miktarının tamamı şirket tarafından ödenir.”

144

I Sayılı Cetvel

(29/12/2010 tarihli ve 6094 sayılı Kanunun hükmüdür.)

Yenilenebilir Enerji Kaynağına Dayalı Üretim Tesis Tipi Uygulanacak Fiyatlar

(ABD Doları cent/kWh)

a. Hidroelektrik üretim tesisi 7,3

b. Rüzgar enerjisine dayalı üretim tesisi 7,3

c. Jeotermal enerjisine dayalı üretim tesisi 10,5

d. Biyokütleye dayalı üretim tesisi (çöp gazı dahil) 13,3

e. Güneş enerjisine dayalı üretim tesisi 13,3

II Sayılı Cetvel

(29/12/2010 tarihli ve 6094 sayılı Kanunun hükmüdür.)

Tesis Tipi Yurt İçinde Gerçekleşen İmalat Yerli Katkı İlavesi

(ABD Doları cent/kWh)

A- Hidrolelektrik

üretim tesisi

1- Türbin 1,3

2- Jeneratör ve güç elektroniği 1,0

B- Rüzgar

enerjisine dayalı

üretim tesisi

1- Kanat 0,8


3- Türbin kulesi 0,6

4- Rotor ve nasel gruplarındaki mekanik

aksamın tamamı (Kanat grubu ile jeneratör ve

güç elektroniği için yapılan ödemeler hariç.)

1,3

C- Fotovoltaik

güneş enerjisine

dayalı üretim tesisi

1- PV panel entegrasyonu ve güneş yapısal

mekaniği imalatı

0,8

2- PV modülleri 1,3

3- PV modülünü oluşturan hücreler 3,5

4- İnvertör 0,6

145

5- PV modülü üzerine güneş ışınını odaklayan

malzeme

0,5

D- Yoğunlaştırılmış

güneş enerjisine

dayalı üretim tesisi

1- Radyasyon toplama tüpü 2,4

2- Yansıtıcı yüzey levhası 0,6

3- Güneş takip sistemi 0,6

4- Isı enerjisi depolama sisteminin mekanik

aksamı

1,3

5- Kulede güneş ışınını toplayarak buhar üretim

sisteminin mekanik aksamı

2,4

6- Stirling motoru 1,3

7- Panel entegrasyonu ve güneş paneli yapısal

mekaniği

0,6

E- Biyokütle

enerjisine dayalı

üretim tesisi

1- Akışkan yataklı buhar kazanı 0,8

2- Sıvı veya gaz yakıtlı buhar kazanı 0,4

3- Gazlaştırma ve gaz temizleme grubu 0,6

4- Buhar veya gaz türbini 2,0

5- İçten yanmalı motor veya stirling motoru 0,9


7- Kojenerasyon sistemi 0,4

F- Jeotermal

enerjisine dayalı

üretim tesisi

1- Buhar veya gaz türbini 1,3


3- Buhar enjektörü veya vakum kompresörü 0,7

146

Ek 2

2 Ekim 2013 ÇARŞAMBA Resmî Gazete Sayı : 28783

YÖNETMELİK

Enerji Piyasası Düzenleme Kurumundan:

ELEKTRİK PİYASASINDA LİSANSSIZ ELEKTRİK ÜRETİMİNE

İLİŞKİN YÖNETMELİK

BİRİNCİ BÖLÜM

Genel Hükümler

Amaç

MADDE 1 – (1) Bu Yönetmeliğin amacı elektrik piyasasında; 14/3/2013 tarihli ve 6446 sayılı Elektrik

Piyasası Kanununun 14 üncü maddesi kapsamında, tüketicilerin elektrik ihtiyaçlarının tüketim noktasına en yakın

üretim tesislerinden karşılanması, arz güvenliğinin sağlanmasında küçük ölçekli üretim tesislerinin ülke ekonomisine

kazandırılması ve etkin kullanımının sağlanması, elektrik şebekesinde meydana gelen kayıp miktarlarının düşürülmesi

amacıyla lisans alma ile şirket kurma yükümlülüğü olmaksızın, elektrik enerjisi üretebilecek gerçek veya tüzel kişilere

uygulanacak usul ve esasların belirlenmesidir.

Kapsam

MADDE 2 – (1) Bu Yönetmelik;

a) 6446 sayılı Elektrik Piyasası Kanununun 14 üncü maddesi çerçevesinde kurulması öngörülen üretim

tesislerinin sisteme bağlanmasına ilişkin teknik usul ve esaslar ile bu üretim tesislerinin kurulmasına ilişkin başvuru

yapılmasına ve başvuruların değerlendirilmesine,

b) Lisanssız üretim faaliyeti kapsamında elektrik enerjisi üreten gerçek ve tüzel kişilerin ihtiyacının üzerinde

ürettiği elektrik enerjisinin sisteme verilmesi halinde yapılacak uygulamaya,

c) Lisanssız üretim faaliyeti ile ilgili arazi temini, üretim tesisi devri ve üretim faaliyetinde bulunan gerçek

veya tüzel kişiler ile İlgili Şebeke İşletmecilerinin hak ve yükümlülüklerine,

ç) Lisanssız üretim faaliyetinde bulunan kişilerin bu Yönetmelik kapsamındaki faaliyetleri ile kurulan üretim

tesislerinin denetlenmesine,

ilişkin usul ve esasları kapsar.

Dayanak

MADDE 3 – (1) Bu Yönetmelik, 6446 sayılı Elektrik Piyasası Kanununun 14 üncü maddesi ile 10/5/2005

tarihli ve 5346 sayılı Yenilenebilir Enerji Kaynaklarının Elektrik Enerjisi Üretimi Amaçlı Kullanımına İlişkin

Kanunun 6/A maddesine dayanılarak hazırlanmıştır.


MADDE 4 – (1) Bu Yönetmelikte geçen;

a) Adalanma: Dağıtım sisteminin üretim tesisi bulunan bir bölgesinin enerjili kalacak şekilde dağıtım

sisteminden fiziksel olarak ayrılmasını,

b) AG: Etkin şiddeti 1000 Volt ve altındaki gerilimi,

c) Bağlanabilirlik oranı: Dağıtım sistemine bağlı üretim tesislerinin kısa devre katkısı hariç bağlantı

noktasındaki üç faz kısa devre akımının, bağlanacak üretim tesisinin nominal akımına bölümü ile elde edilecek değeri,

ç) Bağlantı: Üretim tesisinin AG veya YG seviyesinde bir koruma teçhizatı üzerinden dağıtım veya iletim

sistemiyle irtibatlandırılmasını,

d) Bağlantı ekipmanı: Üretim tesisinin dağıtım veya iletim sistemine bağlantısı için kullanılan, üretim tesisi

üzerinde ve/veya üretim tesisi ile bağlantı noktası arasında tesis edilen koruma ve kumanda sistemlerinin bütününü,

e) Bağlantı noktası: Kullanıcıların bağlantı anlaşmaları uyarınca sisteme bağlandıkları saha veya irtibat

noktasını,

f) Bakanlık: Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığını,

g) DSİ: Devlet Su İşleri Genel Müdürlüğünü,

ğ) Evirici: Doğru akımı alternatif akıma dönüştüren düzeneği,

h) Fatura dönemi: Bir takvim ayının ilk günü saat 00:00’da başlayıp, aynı ayın son günü saat 24:00’da biten

süreyi,

ı) İl Özel İdaresi: Üretim tesisinin kurulacağı yerin il özel idaresini veya il özel idaresi bulunmayan yerlerde

Yatırım İzleme ve Koordinasyon Başkanlığını,

i) İlgili mevzuat: Elektrik piyasasına ilişkin kanun, yönetmelik, tebliğ, genelge ve Kurul kararlarını,

j) İlgili şebeke işletmecisi: İlgisine göre TEİAŞ’ı, dağıtım şirketini veya OSB dağıtım lisansı sahibi tüzel

kişiyi,

147

k) İlgili teknik mevzuat: Bakanlık tarafından çıkarılan ilgili yönetmelik, tebliğ ve diğer düzenlemeleri,

l) Kanun: 14/3/2013 tarihli ve 6446 sayılı Elektrik Piyasası Kanununu,

m) Kojenerasyon tesisi: Isı ve elektrik ve/veya mekanik enerjinin eş zamanlı olarak üretiminin

gerçekleştirildiği tesisi,

n) Bu Yönetmelik kapsamındaki kojenerasyon tesisi: Bakanlıkça belirlenen verimlilik değerini sağlayan

kategorideki kojenerasyon tesisini,

o) Mikrokojenerasyon tesisi: Elektrik enerjisine dayalı toplam kurulu gücü 100 kWe ve altında olan

kojenerasyon tesisini,

ö) Muafiyetli üretim miktarı: Her bir dağıtım bölgesinde, bu Yönetmelik kapsamında yenilenebilir enerji

kaynaklarına dayalı üretim tesisi kuran gerçek veya tüzel kişilerin üretim tesislerinde İlgili Mevzuat hükümlerine

uygun olarak üretip sisteme verdikleri ihtiyaç fazlası elektrik enerjisi miktarını,

p) Şebeke: İlgisine göre iletim, dağıtım veya OSB dağıtım şebekesini,

r) Tebliğ: Elektrik Piyasasında Lisanssız Elektrik Üretimine İlişkin Yönetmeliğin Uygulanmasına Dair

Tebliği,

s) Teknik değerlendirme raporu: Rüzgar veya güneş enerjisine dayalı üretim sahalarının etkin kullanılmasına

ilişkin YEGM tarafından yapılan değerlendirmeyi,

ş) Teknik etkileşim izni: Teknik Etkileşim Analizinin neticesine göre, ilgili kurumlar tarafından olumlu veya

şartlı olarak Bakanlık aracılığıyla ilgili kişilere verilen izni,

t) Tüketim tesisi: Bir gerçek ya da tüzel kişinin uhdesinde olup bağlantı anlaşması kapsamında dağıtım veya

iletim sistemine bağlı veya üretim tesisi ile birlikte bağlanacak ya da 25/9/2002 tarihinden önce imzalanmış yerine

kaim bir sözleşme kapsamında dağıtım veya iletim sistemine bağlı, elektrik enerjisi tüketen birim, tesis ya da teçhizatı,

u) YEGM: Bakanlık Yenilenebilir Enerji Genel Müdürlüğünü,

ü) YEKDEM: Yenilenebilir Enerji Kaynaklarının Belgelendirilmesine ve Desteklenmesine İlişkin Yönetmelik

kapsamındaki yenilenebilir enerji kaynaklarına dayalı üretim faaliyeti gösteren üretim lisansı sahibi tüzel kişilerin

bizzat ve bu Yönetmelik kapsamında yenilenebilir enerji kaynaklarından üretim yapan kişilerin bölgelerinde

bulundukları görevli tedarik şirketleri aracılığıyla faydalanabileceği fiyatlar, süreler ve bunlara yapılacak ödemelere

ilişkin usul ve esasları içeren destekleme mekanizmasını,

v) Yenilenebilir enerji kaynakları: Hidrolik, rüzgâr, güneş, jeotermal, biyokütle, biyokütleden elde edilen gaz

(çöp gazı dahil), dalga, akıntı enerjisi ve gel-git gibi fosil olmayan enerji kaynaklarını,

y) YEK Kanunu: 10/5/2005 tarihli ve 5346 sayılı Yenilenebilir Enerji Kaynaklarının Elektrik Enerjisi Üretimi

Amaçlı Kullanımına İlişkin Kanunu,

z) YG: Etkin şiddeti 1000 Volt’un üzerinde olan gerilimi,

ifade eder.

(2) Bu Yönetmelik çerçevesinde, üretim tesisiyle tüketim tesisinin dağıtım sistemine aynı baradan bağlı olması

halinde ilgili üretim ve tüketim tesisleri aynı yerde kabul edilir.

(3) Bu Yönetmelikte geçen ana kolon hattı, kolon hattı ve yapı bağlantı hattı ibareleri İlgili Teknik

Mevzuattaki anlam ve kapsama; diğer ifade ve kısaltmalar ise İlgili Mevzuattaki anlam ve kapsama sahiptir.

Lisans alma ile şirket kurma muafiyeti

MADDE 5 – (1) Önlisans ve lisans alma ile şirket kurma yükümlülüğünden muaf olarak kurulabilecek üretim

tesisleri şunlardır:

a) İmdat grupları,

b) İletim ya da dağıtım sistemiyle bağlantı tesis etmeden izole çalışan üretim tesisleri,

c) Kurulu gücü bir megavat veya Kanunun 14 üncü maddesi çerçevesinde Bakanlar Kurulu kararı ile

belirlenmiş kurulu güç üst sınırına kadar olan yenilenebilir enerji kaynaklarına dayalı üretim tesisleri,

ç) Ürettiği enerjinin tamamını iletim veya dağıtım sistemine vermeden kullanan, üretimi ve tüketimi aynı

ölçüm noktasında olan, yenilenebilir enerji kaynaklarına dayalı üretim tesisleri,

d) Bakanlıkça belirlenecek verimlilik değerini sağlayan kategorideki kojenerasyon tesisleri,

e) Mikrokojenerasyon tesisleri,

f) Belediyelerin katı atık tesisleri ile arıtma tesisi çamurlarının bertarafında kullanılmak üzere kurulan üretim

tesisleri,

g) Sermayesinin yarısından fazlası doğrudan veya dolaylı olarak belediyeye ait olan tüzel kişilerce, belediyeler

tarafından işletilen su isale hatları ile atık su isale hatları üzerinde teknik imkanın olması ve DSİ tarafından uygun

bulunması halinde kurulan üretim tesisleri.

(2) Önlisans ve lisans alma yükümlülüğünden muaf olan yenilenebilir enerji kaynaklarından elektrik enerjisi

üreten gerçek veya tüzel kişilerin ihtiyacının üzerinde ürettiği elektrik enerjisinin sisteme verilmesi hâlinde söz konusu

elektrik enerjisi, ilgili görevli tedarik şirketi aracılığı ile YEKDEM kapsamında değerlendirilir.

(3) Birinci fıkranın (g) bendi kapsamında kurulacak üretim tesislerinin su kullanım hakkına ilişkin işlemler,

26/6/2003 tarihli ve 25150 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Elektrik Piyasasında Üretim Faaliyetinde Bulunmak

148

Üzere Su Kullanım Hakkı Anlaşması İmzalanmasına İlişkin Usul ve Esaslar Hakkında Yönetmelik hükümleri

çerçevesinde sonuçlandırılır.

(4) Bu Yönetmelik çerçevesinde, dağıtım sisteminde yeterli kapasite bulunması halinde bir tüketim tesisi için

birden fazla kojenerasyon veya yenilenebilir enerji kaynağına dayalı üretim tesisi kurulmasına izin verilebilir. Her bir

tüketim tesisi için birinci fıkranın (c) bendi kapsamında kurulabilecek yenilenebilir enerji kaynaklarına dayalı üretim

tesisinin veya tesislerinin toplam kurulu gücü, birinci fıkranın (c) bendi kapsamındaki azami kapasiteden fazla olamaz.

Bir gerçek veya tüzel kişi, uhdesindeki her bir tüketim tesisi için sadece bir adet mikrokojenerasyon tesisi kurabilir.

(5) Bu Yönetmelik kapsamında üretim tesisi kuracak gerçek veya tüzel kişilerin üretim tesisleri ile tüketim

tesislerinin aynı dağıtım bölgesi içerisinde olması zorunludur.

(6) Birinci fıkranın (a), (b), (ç), (d), (f) ve (g) bentleri kapsamında yer alan üretim tesisleri için kurulu güç üst

sınırı uygulanmaz.

İKİNCİ BÖLÜM

Bağlantı ve Sistem Kullanımına İlişkin Hükümler

Bağlantı esasları

MADDE 6 – (1) Bu Yönetmelik kapsamına giren üretim tesisleri, dördüncü fıkra kapsamında belirtilen

istisnalar dışında, dağıtım sistemine bağlanır. İlgili Şebeke İşletmecisi, üretim tesisinin teknik özelliklerine ve bağlantı

noktası itibarıyla dağıtım sisteminin mevcut kapasitesine göre üretim tesisini YG veya AG seviyesinden dağıtım

sistemine bağlayabilir. Bağlantı başvurusu talebi, ancak İlgili Mevzuat ve İlgili Teknik Mevzuat hükümleri

kapsamında reddedilebilir.

(2) Bu Yönetmelik kapsamında YG seviyesinden dağıtım sistemine bağlanmak isteyen rüzgâr ve/veya güneş

enerjisine dayalı üretim tesisi bağlantı başvuruları için, 5 inci maddenin dördüncü fıkrası hükümleri saklı kalmak

kaydıyla, bir transformatör merkezine yönlendirilen toplam kurulu gücün 2 MW’ınüzerinde olması halinde ilgili

dağıtım şirketi veya OSB dağıtım lisansı sahibi tüzel kişi TEİAŞ’a kaynak bazında ayrı ayrıbağlantı kapasite

bildiriminde bulunur ve TEİAŞ’ın görüşleri alınır. Dağıtım şirketi veya OSB dağıtım lisansı sahibi tüzel kişi,

TEİAŞ’ın bildireceği bağlanabilir kapasiteyi bağlantı görüşlerinin sonuçlandırılmasına esas alır. TEİAŞ, talepleri

kendisine geliş tarihinden itibaren bir ay içinde sonuçlandırır.

(3) YG seviyesinden bağlantı talebinde bulunan rüzgâr ve/veya güneş enerjisine dayalı üretim tesisi

başvuruları transformatör merkezi bazında ikinci fıkra kapsamında belirlenecek kapasiteye ulaşıncaya kadar 8 inci

maddenin dördüncü fıkrası hükmüne göre yapılacak değerlendirme çerçevesinde dağıtım sistemine bağlanır.

(4) 5 inci maddenin birinci fıkrasının;

a) (ç) bendi kapsamında kurulacak üretim tesisleri bu tesisler ile ilişkilendirilecek tüketim tesisinin sisteme

iletim seviyesinden bağlı olması halinde,

b) (d) bendi kapsamında kurulacak kojenerasyon tesisleri kurulu gücüne bağlı olarak,

iletim sistemine bağlanır.

Bu fıkra kapsamında iletim sistemine bağlanacak üretim tesisi başvuruları için bu Yönetmelikte dağıtım

sistemine bağlanacak üretim tesisi başvurularında dağıtım şirketince yürütülmesi öngörülen iş ve işlemler, TEİAŞ

tarafından yürütülür.

Bağlantı başvurusu

MADDE 7 – (1) Bu Yönetmelik kapsamında hidrolik kaynağa dayalı üretim tesisleri haricindeki üretim

tesislerinde üretim yapmak isteyen gerçek veya tüzel kişiler, bağlantı ve sistem kullanımı amacıyla, ekinde aşağıdaki

bilgi ve belgeler bulunan Ek-1’de yer alan Lisanssız Üretim Bağlantı Başvuru Formu ile doğrudan İlgili Şebeke

İşletmecisine başvurur. Bu başvurularda;

a) Üretim tesisinin kurulacağı yere ait tapu kaydı veya kira sözleşmesi veya kullanım hakkını gösterir belge,

b) Kojenerasyon tesisleri için tesis toplam verimliliğine ilişkin belge,

c) Biyokütle ve biyokütleden elde edilen gaz (çöp gazı dâhil) ile rüzgâr ve güneş enerjisine dayalı üretim

tesisleri hariç olmak üzere yenilenebilir enerji kaynaklarının kullanım hakkının elde edildiğine dair belge,

ç) Başvuru ücretinin İlgili Şebeke İşletmecisinin hesabına yatırıldığına dair makbuz veya dekont,

d) Kurulacak tesisin teknik özelliklerini de gösteren Tek Hat Şeması,

sunulur.

(2) Bu Yönetmelik kapsamında hidrolik kaynaklara dayalı üretim tesisi kurmak isteyen gerçek veya tüzel

kişiler sisteme bağlantı ve su kullanım hakkı edinimi amacıyla, Ek-2’de yer alan Başvuru Dilekçesi ve Ek-1’de yer

alan Lisanssız Üretim Bağlantı Başvuru Formu ile tesisin kurulacağı yerin İl Özel İdaresine başvuruda bulunur. Söz

konusu başvuru ekinde; birinci fıkranın (a), (ç) ve (d) bentlerinde belirtilen belgelerin sunulması zorunludur. İl Özel

İdareleri, üretim tesisinin yapımının su rejimi açısından uygun bulunduğuna dair görüş almak için her takvim ayı

içinde alınan bağlantı başvurularını takip eden ayın ilk beş günü içinde DSİ’nin yetkili bölge müdürlüklerine gönderir.

İlgili DSİ birimi, su rejimi açısından uygunluk görüşünü kendisine başvurunun ulaştığı ayı takip eden ayın yirminci

gününe kadar sonuçlandırır ve İl Özel İdaresine gönderir. DSİ’nin ilgili birimi tarafından gönderilen görüşün olumlu

149

olması halinde, İl Özel İdaresi olumlu görüşün kendisine ulaştığı ayı takip eden ayın ilk beş günü içerisinde bağlantıya

ilişkin başvuruyu İlgili Şebeke İşletmecisine gönderir. Başvuruların İl Özel İdaresi tarafından İlgili Şebeke

İşletmecisine gönderilmemesi halinde, yatırılan başvuru bedeli başvuru sahibinin talebi üzerine İlgili Şebeke

İşletmecisi tarafından başvuru sahibine iade edilir.

(3) Başvuru sahibi gerçek veya tüzel kişi, DSİ tarafından çıkarılan mevzuatta istenen belgeleri de başvuru

dosyasına eklemekle yükümlüdür. DSİ tarafından çıkarılan mevzuatta istenen bilgi veya belgeler tamamlanmadan

hidrolik kaynaklara dayalı üretim tesisi kurmak amacıyla başvuru yapılamaz.

(4) 5 inci maddenin birinci fıkrasının (ç) bendi ile (d) bendi kapsamında kurulacak üretim tesisine ilişkin

bağlantı başvurusu birinci fıkrada yer alan belgeler ile;

a) İletim seviyesinden bağlanacak üretim tesisleri için TEİAŞ’a,

b) Dağıtım seviyesinden bağlanacak üretim tesisleri için ilgili dağıtım şirketi veya OSB dağıtım lisansı sahibi

tüzel kişiye,

yapılır.

(5) Bu madde kapsamında başvuruda bulunan gerçek veya tüzel kişilerin, başvuruda bulunduğu ay içerisinde

ilgili üretim tesisine ilişkin yazılı olarak kurulu güç değişikliği talebinde bulunması halinde,

a) Kurulu güç değişikliğine ilişkin talep tarihi başvuru tarihi olarak kabul edilir.

b) Yeni kurulu güce göre sunulması gereken belgeler başvuru ekinde sunulur.

Bağlantı başvurusunun değerlendirilmesi ve sonuçlandırılması

MADDE 8 – (1) Bu Yönetmelik kapsamında üretim yapmak isteyen gerçek veya tüzel kişilerin her takvim ayı

içinde alınan başvuruları ile İl Özel İdarelerinden yönlendirilen başvurular, İlgili Şebeke İşletmecisi tarafından, takip

eden ayın ilk yirmi günü içinde toplu olarak değerlendirilir ve sonuçlandırılır. Eksik veya yanlış evrak verenlerin

başvuruları değerlendirmeye alınmaz. Eksik veya yanlışlığın mahiyeti hakkında, başvuru sahibine eksikliklerin on iş

günü içerisinde tamamlanması için bildirimde bulunulur. Eksik belgelerin süresinde tamamlanmaması halinde,

başvuru reddedilerek sunulan belgeler başvuru sahibine iade edilir ve ilgili İl Özel İdaresine konu hakkında bilgi

verilir. Eksiksiz olarak yapıldığı tespit edilen başvurular başvuru tarihi itibariyle veya eksikliklerin giderildiğine ilişkin

belgelerin İlgili Şebeke İşletmecisinin evrakına giriş tarihi itibari ile değerlendirmeye alınır. Bu başvuruların

değerlendirmesi eksikliklerin tamamlandığı tarih itibariyle yapılmış olan başvurularla birlikte yapılır.

(2) TEİAŞ görüşü sorulan başvurular, TEİAŞ görüşünün dağıtım şirketi veya OSB dağıtım lisansı sahibi tüzel

kişiye ulaştığı tarih itibariyle mevcut başvurular ile birlikte Tebliğ’de belirlenen usule göre değerlendirilir. Birinci

fıkrada belirlenen süre bu başvurularda sadece dağıtım şirketi veya OSB dağıtım lisansı sahibi tüzel kişinin işlemleri

için uygulanır.

(3) Rüzgar enerjisine dayalı başvurulardan; bağlantı noktası uygun bulunanlar ile alternatif bağlantı önerilen

başvurular hakkında YEGM tarafından Teknik Değerlendirme Raporu hazırlanması için Tebliğ’de belirlenen usule

göre işlem tesis edilir. Birinci fıkrada belirlenen süre bu başvurularda sadece İlgili Şebeke İşletmecisinin işlemleri için

uygulanır.

(4) İlgili Şebeke İşletmecisi tarafından Şebekeye bağlantısı yapılacak olan üretim tesisinin bağlantısına ilişkin

değerlendirmede;

a) Başvuruya konu üretim tesisinin yenilenebilir enerji kaynaklarına dayalı olması,

b) Başvuruya konu üretim tesisinin kojenerasyon tesisi olması,

c) Başvuru sahibinin son bir yıl içindeki tüketim miktarının diğer başvurulardan yüksek olması,

ç) Başvuruya konu üretim tesisinin tüketim tesisi ile aynı yerde olması,

d) Başvurunun tüketim birleştirme hükümleri kapsamındaki başvuru olması,

e) Başvuru sahibinin önceden olumlu bağlantı görüşü verilmiş bir başvurusunun olmaması,

kriterleri sırasıyla uygulanır. Bir yıllık tüketimi olmayan başvuru sahiplerinin yıllık tüketimleri mevcut aylık

tüketimlerinin ortalaması dikkate alınarak yıllık bazda, sadece bir aylık tüketiminin olması halinde bu tüketimi dikkate

alınarak yıllık bazda hesap edilir. İnşa aşamasındaki tesisler için yapılan başvurularda proje değerleri dikkate alınarak

en yakındaki benzer abonelerin tüketimlerine göre hesap yapılır. Yapılan değerlendirme sonucunda, birden fazla

başvurunun tüm kriterleri sağlaması durumunda İlgili Şebeke İşletmecisine veya varsa ilgili İl Özel İdaresine yapılan

başvuru tarihi sıralamaya esas alınır.

(5) İlgili Şebeke İşletmecisi, bu madde kapsamında değerlendirilen başvurulara ilişkin gerekçeli değerlendirme

neticesini ve bağlantı noktası uygun bulunmayan başvurular için varsa alternatif bağlantı önerisini kendi internet

sayfasında bir ay süreyle ilan eder, hidrolik kaynağa dayalı üretim tesislerine ilişkin değerlendirme sonuçlarını ilgili İl

Özel İdaresine yazılı olarak bildirir.

Bağlantı ve sistem kullanımı için başvuru

MADDE 9 – (1) Hidrolik kaynağa dayalı üretim tesisleri bakımından Ek-3’te yer alan örneğe uygun Su

Kullanım Hakkı İzin Belgesi düzenlemeye, başvuru yapılan İl Özel İdaresi yetkilidir. İlgili İl Özel İdaresi, su kullanım

hakkı izin belgesini ancak başvurunun DSİ taşra teşkilatınca üretim tesisinin yapımının su rejimi açısından uygun

bulunduğuna dair görüşü ve İlgili Şebeke İşletmecisinin uygun bağlantı görüşünün birlikte bulunması halinde

150

düzenleyebilir.

(2) Hidrolik kaynağa dayalı üretim tesisleri bakımından ilgili İl Özel İdaresinden su kullanım hakkı izin

belgesini alan ve diğer kaynaklar bakımından bağlantı başvurusu uygun bulunan veya İlgili Şebeke İşletmecisi

tarafından teklif edilen alternatif bağlantı noktası önerisini kabul edenler ile rüzgar enerjisine dayalı başvurularda

Teknik Değerlendirme Raporu olumlu olanlara İlgili Şebeke İşletmecisi Bağlantı Anlaşmasına Çağrı Mektubu

gönderilir. Kendisine Bağlantı Anlaşmasına Çağrı Mektubu gönderilen gerçek veya tüzel kişilere, söz konusu su

kullanım hakkı izin belgesinin alınma veya Bağlantı Anlaşmasına Çağrı Mektubunun tebliğ tarihinden itibaren

yüzseksen gün süre verilir. Gerçek veya tüzel kişiler söz konusu sürenin ilk doksan günü içerisinde üretim tesisi ve

varsa irtibat hattı projesini Bakanlık veya Bakanlığın yetki verdiği kurum ve/veya tüzel kişilerin onayına sunar.

Doksan gün içinde proje onayı için başvuruda bulunmayan gerçek veya tüzel kişilerin bağlantı başvuruları geçersiz

sayılarak sunmuş oldukları belgeler kendilerine iade edilir.

(3) İlgili gerçek veya tüzel kişilerin aşağıdaki belgeleri İlgili Şebeke İşletmecisine süresi içerisinde ve eksiksiz

olarak sunmaları halinde, İlgili Şebeke İşletmecisi kendileriyle otuz gün içerisinde bağlantı anlaşması imzalamakla

yükümlüdür:

a) Üretim tesisinin inşaatına başlanabilmesi için İlgili Teknik Mevzuat çerçevesinde alınması gereken proje

onayı,

b) Rüzgar enerjisine dayalı başvurularda Teknik Etkileşim İzni.

(4) Üçüncü fıkrada belirlenen belgeleri zamanında edinemeyen başvuru sahiplerinin, söz konusu belgeleri

kendi kusurları olmaksızın edinemediklerinin İlgili Şebeke İşletmecisi tarafından anlaşılması halinde, ilgili gerçek

veya tüzel kişilere İlgili Şebeke İşletmecisi tarafından üç ay ilave süre verilir.

(5) Kendisine dördüncü fıkra kapsamında ek süre verilen başvuru sahiplerinin, verilen ek süre sonuna kadar

söz konusu belgeleri İlgili Şebeke İşletmecisine sunamamaları halinde, ilgili gerçek veya tüzel kişiler bağlantı

anlaşması imzalama hakkını kaybeder ve mevcut belgeleri kendisine iade edilir.

(6) Hidrolik kaynağa dayalı üretim tesisleri bakımından su kullanım hakkı izin belgesi verilen, diğer kaynaklar

bakımından İlgili Şebeke İşletmecisi tarafından kendisi için Bağlantı Anlaşmasına Çağrı Mektubu düzenlenen gerçek

veya tüzel kişiler tarafından, İlgili Şebeke İşletmecisi ile bağlantı anlaşması imzalanana kadar kurulu güç değişikliği

talebinde bulunulamaz.

(7) Bağlantı anlaşması imzalanan üretim tesislerinde kurulu güç artışı talebinde bulunulması halinde, ilgili

talep söz konusu talebin yapıldığı ayda yapılan diğer tüm başvurular ile birlikte değerlendirilir. Bu kapsamda;

a) Söz konusu talebe İlgili Şebeke İşletmecisi tarafından olumsuz görüş verilmesi veya önerilen alternatif

bağlantı görüşünün ilgili gerçek veya tüzel kişi tarafından kabul edilmemesi halinde, başvuru sahibine ait mevcut

bağlantı anlaşmasının geçerliliği devam eder.

b) Söz konusu talebe İlgili Şebeke İşletmecisi tarafından olumlu görüş verilmesi veya önerilen alternatif

bağlantı görüşünün ilgili gerçek veya tüzel kişi tarafından kabul edilmesi halinde, kabul edilme tarihinden itibaren

otuz gün içerisinde üretim tesisinin projesi tadil edilerek ikinci fıkra çerçevesinde Bakanlık veya Bakanlığın yetki

verdiği kurum ve/veya tüzel kişilerin onayına sunulur. Proje onayının tamamlanmasından itibaren otuz gün içerisinde

ilgili bağlantı anlaşması yeni kurulu güce göre revize edilir. İlgili gerçek veya tüzel kişinin süresi içerisinde anlaşmayı

imzalamaktan imtina etmesi halinde, kurulu güç artışı talebine ilişkin bağlantı görüşü kendiliğinden geçersiz hale

gelir. Bu durumda ilgili kişinin başvuruda sunduğu belgeler kendisine iade edilir.

c) Kurulu güç artışına ilişkin talebin olumlu bulunması halinde, ilgili üretim tesisinin tamamlanması için 24

üncü maddenin birinci fıkrasında belirlenen sürelere ilave olarak altı ay ek süre verilir.

ç) Bu fıkra kapsamında kurulu güç artışı talebine, üretim tesisinin geçici kabulü yapılana kadar sadece bir defa

izin verilebilir.

Bağlantı ve sistem kullanımı

MADDE 10 – (1) Üretim tesisinin Şebekeye bağlantısında kullanılacak olan bağlantı ekipmanı üretim

tesisinin ayrılmaz bir parçasıdır. Üretim tesisinin Şebekeye bağlantısında, korumasında veya kumandasında üretim

tesisine ilave olarak dâhili veya harici bir bağlantı ekipmanı kullanılması durumunda, bağlantı ekipmanları da üretim

tesisine ilişkin kabul testlerine dâhil edilir.

(2) Bu Yönetmelik kapsamında; Şebekeye bağlanacak üreticilerle yapılacak bağlantı ve sistem kullanım

anlaşmalarında yer alacak genel hükümler, İlgili Şebeke İşletmecisinin görüşü alınarak Kurul tarafından belirlenir.

Belirlenen genel hükümler İlgili Şebeke İşletmecisinin ve Kurumun internet sayfalarında yayımlanır.

(3) Bağlantıya ilişkin mülkiyet ve işletme sınırları, bağlantı anlaşmasında belirlenir.

(4) Üretim tesisleri, sistem kullanım anlaşmasında belirtilen tarihten itibaren sisteme enerji verebilir. Bu tarih

hiçbir şekilde Bakanlık veya Bakanlığın yetki verdiği kuruluş ve/veya tüzel kişiler tarafından üretim tesisinin geçici

kabulünün yapıldığı tarihten önce olamaz.

(5) Bu Yönetmelik kapsamında üretim yapan gerçek ve tüzel kişiler;

a) Üretim ve tüketim tesislerinin aynı yerde olması halinde sisteme verdiği veya sistemden çektiği net enerji

miktarı için,

151

b) Üretim ve tüketim tesislerinin aynı yerde olmaması halinde sisteme verdiği ve sistemden çektiği enerji

miktarları için ayrı ayrı,

sistem kullanım bedeli öder.

ÜÇÜNCÜ BÖLÜM

Üretim Kaynak Belgesine ve Teknik Hususlara İlişkin Hükümler

Lisanssız üreticilere üretim kaynak belgesi verilmesi

MADDE 11 – (1) Bu Yönetmelik kapsamında yenilenebilir enerji kaynaklarından üretim yapmak amacıyla

İlgili Şebeke İşletmecisi ile bağlantı anlaşması ve sistem kullanım anlaşmasını imzalayan üreticilere, talep etmeleri

halinde, Ek-4’te yer alan örneğe uygun Üretim Kaynak Belgesi İlgili Şebeke İşletmecisi tarafından verilir.

(2) Bu madde kapsamında yapılacak başvurular İlgili Şebeke İşletmecisi tarafından en geç on iş günü

içerisinde sonuçlandırılır. Bu madde kapsamında aynı üretim dönemine ilişkin sadece bir kez Üretim Kaynak Belgesi

verilir.

Bağlantı noktası seçimi

MADDE 12 – (1) Başvuruda beyan edilen üretim tesisi kurulu gücünün;

a) 11 kWe ve altında olması halinde AG,

b) 11 kWe’nin üzerinde olması halinde yapılan teknik değerlendirme sonucunda AG veya YG,

seviyesinden Şebekeye bağlanır. Bu husustaki bağlantı şartları, Tebliğ ile düzenlenir.

(2) Bu Yönetmelik kapsamında Şebekeye bağlanan tüketim tesisi ile aynı yerdeki üretim tesislerinin Şebekeye

bağlantısı için ek yatırım gerekmesi halinde İlgili Mevzuat hükümleri çerçevesinde işlem tesis edilir.

(3) AG seviyesinden bağlanacak üretim tesislerinin toplam kapasitesi, bu üretim tesislerinin bağlı olduğu

dağıtım transformatörünün İlgili Şebeke İşletmecisine ait bir transformatör olması halinde transformatör gücünün

yüzde otuzunu geçemez. Transformatörün başvuru sahibine ait olması durumunda, söz konusu kapasite transformatör

gücü kadar olur.

(4) İlgili Şebeke İşletmecisine ait bir dağıtım transformatörünün AG seviyesinde bir kişiye bir yıl içerisinde

tahsis edilebilecek kapasite Ek-5’te yer alan tabloya göre belirlenir.

(5) Bağlanılacak noktanın bağlanabilirlik oranının;

a) Kurulu gücü 1000 kWe’ın üzerindeki kojenerasyon tesisleri için 30’un,

b) Diğer üretim tesisleri için 70’in,

üzerinde olması esastır. Bağlanabilirlik oranının bu değerlerin altında olması durumunda İlgili Şebeke

İşletmecisi bağlantı için başka bir bağlantı noktası teklif edebilir.

(6) Tüketim tesisi ile aynı yerdeki üretim tesisleri hariç olmak üzere bağlantı noktası tadil talepleri, bu

Yönetmelik kapsamında belirlenen hükümlere göre değerlendirilir.

(7) Tüketim tesisi ile aynı yerde olmayan üretim tesisi ya da tesislerinin Şebekeye bağlantısı için gereken ek

yatırımlar İlgili Mevzuat hükümlerine göre İlgili Şebeke İşletmecisi tarafından yapılır.

İşletme koşullarının dışına çıkılması

MADDE 13 – (1) Can ve mal emniyetinin sağlanması için, bu Yönetmelik kapsamında kurulan üretim tesisi

ile bağlantı ekipmanının, şebeke kaybı olması veya kısa devre arızası oluşması durumlarında Tebliğde belirlenen

koşullara uygun olarak Şebekeyle bağlantısının kesilmesi zorunludur. Üretim tesisi, bu durumların her birinde

sistemde adalanmaya neden olmadan Şebekeden ayrılmalıdır.

(2) İlgili Şebeke İşletmecisi gerekçelerini bildirmek kaydıyla, bağlantı noktasındaki Şebekenin durumuna göre

İlgili Mevzuatta öngörülen işletme koşulları dışına çıkılmaması ve üretim tesisinin fliker etkisinin uygun seviyeye

getirilebilmesi için ilave koruma tedbirlerinin alınmasını isteyebilir.

Teknik sorumluluk

MADDE 14 – (1) Şebekeye AG ve YG seviyesinden bağlanacak üretim tesislerinin yapımı, işletmeye

alınması, işletilmesi ve iş güvenliği sorumluluğu üretim yapan gerçek veya tüzel kişiye aittir. Bu kapsamda, üretim

tesisi sahibi gerçek veya tüzel kişiler YG seviyesinden yapılacak bağlantılar için, üretim tesisinin geçici kabulünden

başlamak üzere işletme süresince, İlgili Teknik Mevzuata göre görev yapacak yetkili işletme sorumlusu istihdam

etmek ve/veya bu konuda gerekli hizmetleri almakla yükümlüdür.

(2) İşletme sorumlusu, üretim tesisi ve mütemmim cüzlerinin İlgili Mevzuat ve İlgili Teknik Mevzuata uygun

olarak işletilmesinden sorumludur. Sorumlu olduğu mevzuata aykırılıklardan kaynaklanacak zararlardan işletme sahibi

ile beraber müteselsilen sorumludur.

Uyum, bakım, testler ve geçici kabul

MADDE 15 – (1) Bu Yönetmelik kapsamında üretim tesisi kuran gerçek veya tüzel kişi; Şebekeye bağlanacak

üretim tesisinin, bu Yönetmelik ve Tebliğ’de tanımlanan kriterlere ve bağlantı anlaşmasında yer alan şartlara uygun

olduğunu aşağıdaki usul ve esaslar çerçevesinde İlgili Şebeke İşletmecisine bildirir. Üretim tesisinin geçici kabule

hazır olduğu İlgili Şebeke İşletmecisi tarafından tutanakla imza altına alınır. Bu kapsamda;

152

a) Üretim yapacak gerçek veya tüzel kişi; İlgili Şebeke İşletmecisi ile birlikte imzalanan geçici kabule hazır

tutanağı ile uyum raporunu kabul işlemi için Bakanlık veya Bakanlığın yetki verdiği kuruluş ve/veya tüzel kişilere

sunar ve kabul başvurusu yapar. Uyum raporunda; imalat testi, tip testleri (Ek-6) veya sertifikaları ile ilgili teknik

veriler ve parametreler yer alır.

b) Kabul işlemleri İlgili Teknik Mevzuata göre yapılır ve kabul işleminden sonra İlgili Şebeke İşletmecisi ile

bir ay içinde sistem kullanım anlaşması imzalanır.

(2) Üretim yapan gerçek veya tüzel kişi, üretim tesisinin bakımından sorumludur. Üretim tesisinin ve bağlantı

sisteminin, imalatçıların bakım ve/veya rutin deney için verdiği zaman dilimlerinde ve bağlantı anlaşmasındaki

hükümlere göre yapılacak periyodik bakımlarının İlgili Teknik Mevzuata göre yaptırılması veya işletme sorumlusu

tarafından yapılması ile yapılan bakımlara ilişkin raporların İlgili Şebeke İşletmecisine sunulması zorunludur. İşletme

sorumlusu periyodik bakımlardan İlgili Şebeke İşletmecisine karşı ayrıca sorumludur.

(3) İlgili Şebeke İşletmecisi, bu Yönetmelik kapsamında kurulan üretim tesisi ile üretim tesisi ve bağlantı

sisteminde yapılan bakım, test ve deneylerin bu Yönetmelik ve Tebliğ ile bağlantı ve sistem kullanım anlaşmalarında

belirlenen esaslara uygunluğunu kontrol edebilir.

Sayaçlar

MADDE 16 – (1) Bu Yönetmeliğin uygulanması amacıyla üçüncü fıkra hükmü saklı kalmak kaydıyla;

a) Üretim ve tüketim tesislerinin aynı yerde bulunması halinde, bağlantı anlaşmasında belirlenen yere İlgili

Mevzuatta dengeleme mekanizmasının gerektirdiği haberleşmeyi sağlayabilecek çift yönlü ölçüm yapabilen saatlik

sayaç takılır.

b) Üretim tesisinin tüketim tesisiyle aynı yerde bulunmaması halinde bağlantı anlaşmasında belirlenen yere

İlgili Mevzuatta dengeleme mekanizmasının gerektirdiği haberleşmeyi sağlayabilecek sayaçlar için belirlenen

özelliklere sahip çift yönlü ölçüm yapabilen saatlik sayaç takılır. Bu kapsamda tesis edilecek sayaçların, ilgili tesislerin

bağlantı noktasında yer alması esastır.

(2) Şebekeye bağlı her bir üretim tesisinin üretimini ölçmek amacıyla ayrı bir sayaç bulundurulması

zorunludur. Faturalamaya esas ölçüm noktası Şebekeye bağlantı noktasında birinci veya ikinci fıkraya uygun olarak

tesis edilecek sayaçtır.

(3) Kurulu gücü 50 kW’nın üzerinde olan üretim tesisleri için birinci ve ikinci fıkralara göre tesis edilen

sayaçların, İlgili Mevzuata göre tesis edilecek otomatik sayaç okuma sistemine uyumlu olması zorunludur.

(4) Bir tüketim tesisi için kurulacak, farklı teşvik fiyatlarına tabi yenilenebilir enerji kaynaklarına dayalı üretim

tesisleri ile kojenerasyon ve mikro kojenerasyon tesislerinde üretilen elektrik enerjisinin ayrı ayrı saatlik ölçülmesine

imkân verecek şekilde sayaç tesis edilir.

DÖRDÜNCÜ BÖLÜM

Ticari Hükümler

İhtiyaç fazlası enerjinin tespiti

MADDE 17 – (1) Lisanssız üretim yapan gerçek ve tüzel kişilerin kendi ihtiyaçlarını karşılamak için üretim

yapmaları esastır. Ancak, 5 inci maddenin birinci fıkrasının (c), (d), (e), (f) ve (g) bentlerinde belirtilen üretim

tesislerinde üretilen elektrik enerjisinin, üretim tesisi ile aynı yerde kurulu tüketim tesisi ya da tesislerinde

tüketilemeyen miktarı, aynı dağıtım bölgesinde olması şartıyla aynı kişinin uhdesindeki başka bir tüketim tesisinde ya

da tesislerinde tüketilebilir.

(2) İlgili Şebeke İşletmecisi, bu Yönetmelik kapsamında üretim yapan gerçek ve tüzel kişilerin üreterek

Şebekeye verdikleri ihtiyaç fazlası elektrik enerjisi miktarını;

a) Üretim tesisi ile tüketim tesisinin aynı yerde olması halinde bağlantı anlaşmasında belirlenen yere takılan

sayaç verilerinden saatlik bazda ve/veya,

b) Üretim tesisi ile tüketim tesisinin aynı yerde olmaması halinde üretim sayacından elde edilen saatlik

verilerden, tüketim tesisine ilişkin saatlik sayaç verilerinin veya tüketim sayaçlarından saatlik bazda veri alınamayan

tüketim tesisleri için dengeleme ve uzlaştırma işlemlerini düzenleyen ilgili mevzuat hükümleri uyarınca onaylanan

profil uygulaması yapılarak elde edilen saatlik tüketim verilerinin mahsuplaştırılması suretiyle saatlik bazda,

tespit eder.

(3) İlgili Şebeke İşletmecisi, bu Yönetmelik kapsamındaki her bir üretici için ikinci fıkra kapsamında elde

edilen saatlik verileri kaynak bazında bir araya getirerek fatura dönemi bazında Şebekeye verilen ihtiyaç fazlası

elektrik enerjisi miktarını belirler ve her ayın ikisine kadar ilgili görevli tedarik şirketine bildirir.

(4) İlgili Şebeke İşletmecileri; kendi şebekelerindeki lisanssız üreticilere ilişkin toplam ihtiyaç fazlası üretim

miktarını,

a) 18 inci maddenin birinci fıkrası kapsamındaki lisanssız üreticiler için kaynak bazında,

b) 18 inci maddenin ikinci, üçüncü, dördüncü ve beşinci fıkraları kapsamındaki lisanssız üreticiler için,

ayrı ayrıtoplam değerler olarak piyasa işletmecisine Piyasa Yönetim Sistemi vasıtası ile her ayın dördüne

kadar saatlik bazda bildirir.

(5) Lisanssız üretim tesisi ile ilişkilendirilen tüketim tesisinin serbest tüketici olarak ikili anlaşma ile enerji

153

tedarik etmesi halinde, Piyasa Yönetim Sisteminde kayıtlı tüketim sayacı için sayaçta okunan değer yerine lisanssız

üretim kapsamında yapılan üretim ve tüketimin mahsuplaştırılması neticesinde ortaya çıkan değer girilir. Bu kapsamda

üretim tesisine ilişkilendirilen birden fazla tüketim tesisinin olması halinde, tüketim tesisi için enerji tedariğinin tek bir

tedarikçiden karşılanması zorunludur.

(6) OSB dağıtım şebekesi içinde kurulacak üretim tesislerinden sisteme verilen enerji ancak OSB dağıtım

şebekesine bağlı tüketim tesislerinde tüketilebilir.

(7) Serbest bölgelerde bu Yönetmelik kapsamında kurulacak üretim tesislerinden sisteme verilen enerji, ancak

serbest bölge sınırları içerisinde yer alan tüketim tesislerinde tüketilebilir. Bu kapsamda sisteme verilen enerji için

herhangi bir bedel ödenmez.

İhtiyaç fazlası enerjinin satın alınması

MADDE 18 – (1) 5 inci maddenin birinci fıkrasının (c), (f) ve (g) bentleri kapsamında yenilenebilir enerji

kaynaklarına dayalı olarak gerçek veya tüzel kişiler tarafından kurulan ve işletilen;

a) Tüketim tesisi ile aynı yerde kurulu üretim tesisinde ya da tesislerinde üretilerek her fatura döneminde

Şebekeye verilen net elektrik enerjisi ile,

b) Tüketim tesisi ile aynı yerde kurulu olmayan üretim tesisinde ya da tesislerinde üretilerek Şebekeye verilen

elektrik enerjisinden ilgili tüketim tesisinde, her fatura dönemi için tüketilemeyen net elektrik enerjisi miktarı,

ihtiyaç fazlası elektrik enerjisi olarak görevli tedarik şirketi tarafından YEK Kanununa ekli I sayılı Cetvelde

kaynak bazında belirlenen fiyattan, YEKDEM kapsamında değerlendirilmek üzere, on yıl süreyle satın alınır. Bu süre

ilgili üretim tesisinin 10 uncu maddenin dördüncü fıkrası çerçevesinde Şebekeye enerji vermeye başladığı tarihten

itibaren hesaplanır.

(2) 5 inci maddenin birinci fıkrasının (e) bendi ile (f) bentleri kapsamında yenilenebilir enerji kaynakları

dışında diğer kaynaklardan, gerçek veya tüzel kişilerce kurulan üretim tesislerinde üretilerek sisteme verilen net enerji

miktarı, görevli tedarik şirketi tarafından YEK Kanununa ekli I sayılı Cetvelde belirlenen en düşük fiyattan, tesisin

Şebekeye enerji vermeye başladığı tarihten itibaren on yıl süreyle satın alınır.

(3) 5 inci maddenin birinci fıkrasının (ç) ve (d) bentleri kapsamında kurulan üretim tesislerinden Şebekeye

enerji verilmesi halinde, söz konusu enerji miktarı İlgili Mevzuat uyarınca, YEKDEM kapsamında değerlendirilir.

Ancak bu enerjinin görevli tedarik şirketi tarafından üretilerek sisteme verilmiş olduğu kabul edilir ve bu enerji ile

ilgili olarak piyasa işletmecisi ve görevli tedarik şirketi tarafından herhangi bir ödeme yapılmaz.

(4) Bir tüketim tesisi için 5 inci maddenin birinci fıkrasının (ç) bendi dışında farklı yenilenebilir enerji

kaynaklarına dayalı birden çok üretim tesisinin kurulması halinde Şebekeye verilen ihtiyaç fazlası enerjinin hangi

üretim tesisinden verildiğinin tespit edilememesi durumunda, bu tesislerden Şebekeye verilen enerji YEK Kanunu eki

I sayılı Cetvelde bu üretim tesislerinde kullanılan yenilenebilir enerji kaynakları için yer alan fiyatlardan en düşük olan

kaynak fiyatından YEKDEM kapsamında değerlendirilmek üzere satın alınır.

(5) 5 inci maddenin birinci fıkrasının (ç) ve/veya (d) bentleri kapsamında kurulabilecek üretim tesisleri ile aynı

fıkranın diğer bentleri kapsamında kurulabilecek üretim tesislerinin birlikte kurulması halinde, Şebekeye verilen

ihtiyaç fazlası enerjinin hangi üretim tesisinden verildiğinin tespit edilememesi durumunda, söz konusu enerji miktarı

İlgili Mevzuat uyarınca, YEKDEM kapsamında değerlendirilir. Ancak bu enerjinin görevli tedarik şirketi tarafından

üretilerek sisteme verilmiş olduğu kabul edilir ve bu enerji ile ilgili olarak piyasa işletmecisi ve görevli tedarik şirketi

tarafından herhangi bir ödeme yapılmaz.

İhtiyaç fazlası enerjinin değerlendirilmesi

MADDE 19 – (1) 18 inci maddenin birinci, üçüncü, dördüncü ve beşinci fıkraları kapsamındaki elektrik

enerjisi, ilgili görevli tedarik şirketi tarafından üretilerek sisteme verilmiş kabul edilir ve YEKDEM kapsamında

değerlendirilir.

(2) 18 inci maddenin ikinci fıkrası kapsamındaki elektrik enerjisi görevli tedarik şirketi tarafından düzenlenen

tarife kapsamında enerji alan tüketicilere satılabilir.

(3) Lisanssız üreticiler bu Yönetmelik kapsamındaki üretimleri için ikili anlaşma ve/veya Organize Toptan

Elektrik Piyasalarında satış yapamazlar.

İhtiyaç fazlası enerjinin bedelinin tespiti ve ödenmesi

MADDE 20 – (1) Görevli tedarik şirketi, YEKDEM kapsamında satın almakla yükümlü olduğu enerji miktarı

için her bir üreticiye her bir fatura dönemi için yapacağı ödeme tutarını hesaplamak için sırasıyla aşağıdaki işlemleri

yapar:

a) 18 inci maddenin birinci fıkrası kapsamında satın almakla yükümlü olduğu enerji miktarı için yapılacak

ödemeyi; 17 nci maddenin üçüncü fıkrasına göre her bir üretici için belirlenerek kendisine bildirilen ihtiyaç fazlası

üretim miktarını YEK Kanununa ekli I sayılı Cetvelde kaynak bazında belirlenen fiyatla; çarparak belirler.

b) Bu fıkranın (a) bendine göre belirlediği bedele, 21 inci madde uyarınca belirlediği bedeli ilave ederek ilgili

fatura dönemi için yapılacak toplam ödemeyi bulur.

c) Bu fıkranın (b) bendine göre her bir üretici için bulduğu bedelleri kaynak bazında toplayarak kaynak

bazında yapılacak ödemeyi belirler.

154

ç) 18 inci maddenin dördüncü fıkrası kapsamında satın almakla yükümlü olduğu enerji miktarı için yapılacak

ödemeyi; 17 nci maddenin üçüncü fıkrasına göre her bir üretici için belirlenerek kendisine bildirilen ihtiyaç fazlası

üretim miktarını YEK Kanunu eki I sayılı Cetvelde bu üretim tesislerinde kullanılan yenilenebilir enerji kaynakları

için yer alan fiyatlardan en düşük olan kaynak fiyatıyla çarparak belirler.

d) Bu fıkranın (c) bendine göre kaynak bazında belirlediği bedellerin toplamı ile (ç) bendi kapsamında

belirlenen bedeli toplayarak ilgili fatura dönemi için piyasa işletmecisine bildireceği lisanssız üreticilere ödenecek

toplam bedeli (LÜYTOB) belirler.

e) Bu fıkranın (d) bendi uyarınca bulduğu miktarı piyasa işletmecisine piyasa yönetim sistemi üzerinden her

ayın ilk altı iş günü içerisinde bildirir.

f) Piyasa işletmecisi tarafından kendisine yapılan ödemeyi ilgili üreticilere öder.

(2) Görevli tedarik şirketi, birinci fıkra hükümlerine göre piyasa işletmecisine bildirdiği bedelin kendisine

eksik ödenmesi halinde birinci fıkra kapsamındaki ödemeleri aynı oranda eksik yapar. Piyasa işletmecisinin önceki

fatura dönemlerinden kalan eksik ödemesini ilgili fatura döneminde fazla ödeme şeklinde yapması halinde fazla kısım

eksik ödeme yapılan üreticilere payları oranında ödenir.

(3) Görevli tedarik şirketleri 18 inci maddenin ikinci fıkrası kapsamında satın almakla yükümlü oldukları

enerji miktarı için her bir üreticiye yapacağı ödeme tutarını hesaplamak için sırasıyla aşağıdaki işlemleri yapar;

a) 17 nci maddenin üçüncü fıkrasına göre her bir üretici için belirlenerek kendisine bildirilen ihtiyaç fazlası

üretim miktarını YEK Kanununa ekli I sayılı Cetvelde öngörülen en düşük fiyatla çarparak yapılacak ödemeyi belirler.

b) 17 nci maddenin üçüncü fıkrası kapsamında kendisine yapılan bildirim tarihini izleyen altı gün içerisinde,

Şebekeye verilen ihtiyaç fazlası enerji miktarı ile enerji alımına esas birim fiyatı ilgili kişiye bildirir.

c) İlgili kişi tarafından düzenlenen faturanın görevli tedarik şirketine tebliğ tarihini izleyen on iş günü

içerisinde, fatura bedelini ilgili kişinin bildireceği banka hesabına yatırır.

(4) Görevli tedarik şirketinin, ikinci fıkrada belirlenen istisna dışında, ödemede temerrüde düşmesi halinde

21/7/1953 tarihli ve 6183 sayılı Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında Kanunun 51 inci maddesine göre

belirlenen gecikme zammı oranı uygulanır.

Yerli ürün kullanımının desteklenmesi

MADDE 21 – (1) Görevli tedarik şirketleri 18 inci maddenin birinci fıkrası kapsamında satın almakla

yükümlü oldukları enerji miktarı için her bir üreticiye her bir fatura döneminde yapacağı yerli ürün kullanımını

destekleme bedelini, 17 nci maddenin üçüncü fıkrasına göre belirlenen ihtiyaç fazlası üretim miktarını YEK Kanununa

ekli II sayılı Cetvelde belirlenen fiyatlardan yararlanarak Bakanlıkça YEK Kanununun 6/B maddesi uyarınca çıkarılan

yönetmeliğe göre hesaplanmış destek fiyatıyla çarparak belirler.

(2) Bir tüketim tesisi için yenilenebilir enerji kaynaklarına dayalı birden fazla üretim tesisi kurulması halinde

yerli ürün kullanım desteği, her bir üretim tesisinden sisteme verilen ihtiyaç fazlası enerji için birinci fıkra hükümleri

ayrı ayrı uygulanarak bulunur.

(3) Bu Yönetmelik kapsamında kurulan üretim tesisleri birinci veya ikinci fıkra kapsamındaki desteklerden

tesisin geçici kabulünün yapıldığı tarihten itibaren beş yıl süreyle yararlanabilir.

İtirazlar

MADDE 22 – (1) Bu Yönetmelik kapsamında üretim yapan gerçek ve tüzel kişiler, bu Yönetmeliğin 17 nci,

18 inci, 20 nci ve 21 inci maddeleri ile Tebliğin ilgili maddeleri hükmü uyarınca görevli tedarik şirketi tarafından

yapılan iş ve işlemlere, işlemin kendilerine bildirim tarihinden itibaren üç iş günü içerisinde itiraz edebilir.

(2) Görevli tedarik şirketi, itiraz tarihinden itibaren üç iş günü içerisinde itiraza konu işlemi yeniden

inceleyerek gerekmesi halinde düzeltir ve sonucu itiraz sahibine bildirir.

(3) Ödemeye esas miktarların ve bedelin değişmesi halinde fark bir sonraki fatura döneminde düzeltilir.

BEŞİNCİ BÖLÜM

Çeşitli ve Son Hükümler

Tüketim tesisi ve tüketim birleştirme

MADDE 23 – (1) Aynı bağlantı noktasına bağlanan veya elektrik enerjisi tüketimleri tek bir ortak sayaç ile

ölçülebilen bir veya birden fazla gerçek ve/veya tüzel kişi, uhdesindeki/uhdelerindeki tesislerde tüketilen elektrik

enerjisi için tüketimlerini birleştirerek bu Yönetmelik kapsamında üretim tesisi ya da tesisleri kurabilir. Tüketim

birleştirmeye katılan kişilerin her birinin ayrı ayrı tüketim tesisi ya da tesislerinin olması gerekir.

(2) Tüketimini birleştiren gerçek ve/veya tüzel kişiler, bu Yönetmelik hükümlerinden yararlanmak amacıyla

aralarından bir kişiyi vekalet sözleşmesiyle tam ve sınırsız olarak yetkilendirir.

(3) Bu Yönetmeliğin uygulanması amacıyla, tüketimini birleştiren gerçek ve/veya tüzel kişilerin tüketim

tesislerinde tüketilen elektrik enerjisi aralarından yetkilendirecekleri kişinin elektrik enerjisi tüketimi ve bu

Yönetmelik kapsamında kurulacak üretim tesisinde ya da tesislerinde üretilecek elektrik enerjisi aralarından

yetkilendirecekleri kişinin elektrik enerjisi üretimi sayılır. Bu Yönetmelik hükümlerinin uygulanması amacıyla

yapılacak iş ve işlemler, yetkilendirilen kişi nam ve hesabına yapılır. Görevli tedarik şirketi ile İlgili Şebeke

İşletmecisi iş ve işlemlerinde yetkilendirilmiş kişiyi muhatap alır.

155

(4) Bu Yönetmelik kapsamında tüketimini birleştiren kişiler, bu birleştirmeden kaynaklanan her türlü

anlaşmazlığı kendi aralarında çözerler.

(5) 3/5/1985 tarihli ve 3194 sayılı İmar Kanununa göre tek bir inşaat ruhsatı kapsamında yapılan yapılarda,

onaylı imar projesi üzerinden tüketim birleştirme hükümleri çerçevesinde tüketim birleştirmesi yapılabilir.

(6) İhtiyacı karşılanacak tüketim tesisinin, en geç ilgili üretim tesisinin geçici kabulünün yapıldığı tarih

itibariyle enerji tüketiyor olması zorunludur.

Üretim tesislerinin işletmeye girmesi

MADDE 24 – (1) Bu Yönetmelik hükümlerine göre Şebekeye bağlanacak üretim tesislerinin geçici kabul

işlemlerinin, bağlantı anlaşmasının imza tarihinden itibaren;

a) YG seviyesinden bağlanacak hidrolik kaynağa dayalı üretim tesislerinde üç yıl,

b) YG seviyesinden bağlanacak hidrolik kaynağa dayalı üretim tesisleri dışındaki üretim tesislerinde iki yıl,

c) AG seviyesinden bağlanacak tüm üretim tesislerinde bir yıl,

ç) İletim şebekesine bağlanacak üretim tesislerinde Elektrik Piyasası Lisans Yönetmeliği çerçevesinde aynı

niteliklere sahip üretim tesisleri için öngörülen süre,

içerisinde tamamlanması zorunludur. Mücbir sebepler dışında, bu sürelerin sonunda üretim tesisinin

tamamlanmaması halinde bağlantı anlaşması ile su kullanım haklarına ilişkin izin belgeleri kendiliğinden hükümsüz

hale gelir.

Denetim

MADDE 25 – (1) Bu Yönetmelik kapsamında lisanssız faaliyet gösteren gerçek veya tüzel kişilerin bu

Yönetmelik ve Tebliğ kapsamındaki faaliyetlerinin inceleme ve denetimi ilgisine göre İlgili Şebeke İşletmecisi

ve/veya görevli tedarik şirketi tarafından yapılır.

Kamulaştırma

MADDE 26 – (1) Bu Yönetmelik kapsamında kurulacak üretim tesisleri için Kurum tarafından herhangi bir

kamulaştırma işlemi yapılmaz.

Bilgilerin toplanması

MADDE 27 – (1) Bu Yönetmelik kapsamında üretim tesisi kuran gerçek veya tüzel kişiler, İlgili Şebeke

İşletmecisi tarafından bu Yönetmelik ve Tebliğ çerçevesinde istenen bilgi ve belgeleri süresi içerisinde ve İlgili

Şebeke İşletmecisine sunmakla yükümlüdür.

(2) İlgili Şebeke İşletmecileri her ay, bir önceki aya ait bu Yönetmelik kapsamında;

a) Üretim başvurusu olumlu veya olumsuz sonuçlanan gerçek veya tüzel kişileri,

b) Üretim tesisi işletmeye giren gerçek veya tüzel kişiler ile bu tesislerin kurulu gücünü, üretim miktarını,

kaynak türünü, gerilim seviyesini ve üretim teknolojisini,

c) Üretim tesisinin bulunduğu ili ve ilçeyi,

ç) Kurumca gerekli görülecek diğer bilgileri,

Kurum tarafından belirlenecek formata uygun olarak Kuruma sunmakla yükümlüdür.

Yasaklar ve yaptırımlar

MADDE 28 – (1) İlgili Şebeke İşletmecileri ile görevli tedarik şirketleri, bu Yönetmelik kapsamında faaliyette

bulunan gerçek veya tüzel kişiler arasında ayrım yapamaz.

(2) Bu Yönetmelik kapsamına giren üretim tesisleri İlgili Mevzuat kapsamında dengeleme birimi olamaz ve bu

kapsamda uygulamalara katılamaz.

(3) Bu Yönetmelik kapsamındaki üretim tesislerinde üretilen elektrik enerjisi, bu Yönetmelikte belirtilen

istisnalar dışında, ticarete konu edilemez ve üretim tesisinin bulunduğu dağıtım bölgesinin dışında tüketime

sunulamaz.

(4) Bu Yönetmelik ve Tebliğ hükümlerine aykırı hareket eden gerçek veya tüzel kişi, ilgisine göre İlgili

Şebeke İşletmecisi ve/veya görevli tedarik şirketi tarafından ihtar edilerek aykırılığın giderilmesi için kendisine 15

günden az olmamak kaydıyla makul bir süre verilir. Verilen süre zarfında da aykırılığın giderilmemesi ve söz konusu

aykırılığın Şebekenin işleyişine zarar vermesi durumunda; bu kişinin sisteme elektrik enerjisi vermesi, tüketim

tesisinin sistemden enerji çekmesine engel olmayacak biçimde İlgili Şebeke İşletmecisi tarafından doğrudan veya

görevli tedarik şirketinin bildirimi üzerine engellenebilir. Bu fıkra kapsamına giren gerçek veya tüzel kişiler konuya

ilişkin bilgi ve belgeler ile beşinci fıkra kapsamında Kuruma bildirilir.

(5) Lisanssız üretim faaliyeti gösteren kişilerin İlgili Mevzuat hükümlerine aykırı davranması durumunda,

Kurul tarafından Kanunun 16 ncı maddesinde öngörülen yaptırımlar uygulanır.

Üretim tesisi devri

MADDE 29 – (1) Geçici kabulü yapılmış olmak kaydıyla, bu Yönetmelik kapsamındaki üretim tesisi; satış,

devir veya diğer bir düzenleme ile bu Yönetmelik veya İlgili Mevzuat kapsamında üretim faaliyeti göstermek isteyen

başka bir gerçek veya tüzel kişiye devredilebilir. Geçici kabulü yapılmamış üretim tesisleri, bu fıkra kapsamında devre

konu edilemez.

(2) Birinci fıkra kapsamında üretim tesisini devredecek ve devir alacak gerçek veya tüzel kişiler, devir işlemi

156

gerçekleşmeden önce eşzamanlı olarak İlgili Şebeke İşletmecisine başvuruda bulunur. İlgili Şebeke İşletmecisi, bu

fıkra kapsamında yapılan başvuruları devir için gerekli belgelerin tam ve eksiksiz olması halinde otuz gün içerisinde

sonuçlandırır. Devir işlemi, devir alacak gerçek veya tüzel kişinin bağlantı anlaşması ve sistem kullanım anlaşmasını

imzalamadığı sürece, İlgili Şebeke İşletmecisi nezdinde geçerlilik kazanmaz.

(3) Hidrolik kaynaklara dayalı üretim tesisleri açısından bu madde kapsamında yapılacak devirlerde ikinci

fıkrada belirtilen iş ve işlemlere ek olarak, ayrıca devir işleminden önce ilgili su kullanım hakkı izin belgesinin devir

alacak gerçek veya tüzel kişi adına düzenlendiğinin belgelenmesi zorunludur. Bu fıkra kapsamında yapılacak olan

devir işlemlerinde ikinci fıkrada belirtilen anlaşmaların imzalanmasından önce söz konusu izin belgesi, İlgili Şebeke

İşletmecisine sunulur.

(4) Lisanssız üretim kapsamındaki bir üretim tesisi için bankalar ve/veya finans kuruluşları tarafından sınırlı

veya gayri kabili rücu proje finansmanı sağlanması halinde, sözleşme hükümleri gereği, bankalar ve/veya finans

kuruluşları İlgili Şebeke İşletmecisine gerekçeli olarak bildirimde bulunarak, bu Yönetmeliğin öngördüğü şartlar

çerçevesinde önerecekleri bir başka gerçek veya tüzel kişiye ilgili üretim tesisine ilişkin tüm yükümlülükleri

üstlenmek şartıyla söz konusu üretim tesisinin devredilmesini ve ilgili gerçek veya tüzel kişi ile bağlantı ve sistem

kullanım anlaşması imzalanmasını talep edebilir. Sözleşme hükümlerine aykırılığın belgelenmesi halinde, bankalar

ve/veya finans kuruluşları tarafından bildirilen gerçek veya tüzel kişi ile üretim tesisi devri kapsamında bağlantı ve

sistem kullanım anlaşmaları imzalanır. Bu fıkra kapsamında yapılan devir işlemlerinin, devir işleminin

gerçekleştirildiği tarihten itibaren on iş günü içerisinde İlgili Şebeke İşletmecisi tarafından Kuruma bildirilmesi

zorunludur. Birinci fıkra hükmü bu fıkra kapsamındaki tesisler için uygulanmaz.

Lisansa konu bir üretim tesisinin lisanssız üretim faaliyeti kapsamına alınması

MADDE 30 – (1) Lisansa konu bir üretim tesisinin bu Yönetmelik hükümleri çerçevesinde lisanssız üretim

faaliyeti kapsamına alınması ilgili üretim tesisinin;

a) Geçici kabulü yapılarak işletmeye geçmiş olması,

b) 5 inci maddenin birinci fıkrasında sayılan üretim tesisleri kapsamında olması,

c) Başvuruda bulunan gerçek veya tüzel kişinin, tüketiminin tamamını veya bir kısmını ilgili üretim tesisinden

karşılayacağı mevcut bir tüketim tesisinin olması,

şartlarının birlikte sağlanması halinde mümkündür.

(2) Birinci fıkra kapsamına giren gerçek veya tüzel kişiler; bu Yönetmelik çerçevesinde lisanssız üretim

faaliyetinde bulunmak istemeleri halinde, ilgili kişinin uhdesindeki üretim tesisi ile ilişkilendirilecek aynı kişi

uhdesindeki tüketim tesisi veya tesislerine ilişkin belgeler ile birlikte üretim tesisinin bulunduğu bölgede yer alan İlgili

Şebeke İşletmecisine başvuruda bulunur. Bu kapsama giren üretim tesisi sahibi gerçek veya tüzel kişinin lisansına

kayıtlı olan bağlantı noktasına ilişkin bağlantı hakkı korunur. İlgili Şebeke İşletmecisi, bu fıkra kapsamında yapılan

başvuruları bu Yönetmelik çerçevesinde gerekli belgelerin tamamlandığı tarihten itibaren otuz gün içerisinde

sonuçlandırır.

Diğer hükümler

MADDE 31 – (1) Bu Yönetmelik kapsamında kurulu gücü 5 MW’a kadar olan yenilenebilir enerji

kaynaklarına dayalı üretim tesislerine emreamade kapasite bedeli tahakkuk ettirilmez.

(2) Bu Yönetmelik kapsamında;

a) İlgili Şebeke İşletmecisi tarafından tahsil edilebilecek başvuru bedeli,

b) Görevli tedarik şirketlerinin bu Yönetmelik kapsamında fiilen üretim yapan kişiler için yürüttükleri iş ve

işlemler karşılığında tahsil edebileceği yıllık işletim bedeli,

her yıl 31 Aralık tarihine kadar Kurul tarafından belirlenir. Üretim tesislerinin İlgili Mevzuat gereği ödemekle

yükümlü oldukları bedeller saklıdır.

(3) Bu Yönetmelik kapsamında kurulacak üretim tesislerinde kullanılacak YEK Kanununa ekli II sayılı

Cetvelde adı geçen mekanik ve/veya elektro-mekanik aksamdan her birinin, ithalat tarihi baz alınarak, en fazla önceki

beş takvim yılında üretilmiş olması zorunludur.

(4) Kurum; lisanssız üretim tesislerinin sisteme bağlantısı, sistem kullanımı, lisanssız elektrik üretimi

yapmaktan kaynaklanan hak ve yükümlülükleri ile Şebekenin ilgili mevzuatta öngörülen güvenlik, teknik ve kalite

esaslarına göre işletilmesine dair bu Yönetmeliğin uygulanmasına ilişkin alt düzenleyici işlemler yapmaya yetkilidir.

(5) Dağıtım şirketleri ile OSB dağıtım lisansı sahibi tüzel kişiler, ilgili dağıtım bölgesinde bu Yönetmelik

çerçevesinde trafo merkezi bazında dağıtım sistemine bağlanabilecek üretim tesisi kapasitelerini içinde bulunulan yıl

için, Ocak, Nisan, Temmuz ve Eylül aylarının ilk haftası içerisinde kendi internet sayfalarında yayımlamakla

yükümlüdür.

(6) İlgili Şebeke İşletmecileri ve görevli tedarik şirketleri bu Yönetmelik ve Tebliğ hükümleri uyarınca sahip

oldukları bilgileri Elektrik Piyasası Lisans Yönetmeliği hükümleri çerçevesinde saklamak ve korumakla yükümlüdür.

(7) Bu Yönetmelik kapsamında faaliyette bulunan gerçek veya tüzel kişilere, bu Yönetmelik ve Tebliğde

belirtilen hususlar dışında, bağlantı ve sistem kullanımından kaynaklanan her türlü bedel için İlgili Mevzuat hükümleri

uygulanır.

157

(8) Bu Yönetmelik ve Tebliğde belirtilen istisnalar dışında başvuru bedeli iade edilmez.

Atıflar

MADDE 32 – (1) 21/7/2011 tarihli ve 28001 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Elektrik Piyasasında

Lisanssız Elektrik Üretimine İlişkin Yönetmeliğe yapılan atıflar bu Yönetmeliğe yapılmış sayılır.

Yürürlükten kaldırılan yönetmelik

MADDE 33 – (1) 21/7/2011 tarihli ve 28001 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Elektrik Piyasasında

Lisanssız Elektrik Üretimine İlişkin Yönetmelik yürürlükten kaldırılmıştır.

Bağlantı Anlaşması Çağrı Mektubu gönderilmemiş başvurulara ilişkin işlemler

GEÇİCİ MADDE 1 – (1) Bu Yönetmeliğin yürürlüğe girdiği tarihten önce hidrolik kaynaklar dışında diğer

kaynaklara dayalı üretim tesisleri için İlgili Şebeke İşletmecisine başvuruda bulunmuş ve başvurusu hakkında

kendisine Bağlantı Anlaşması Çağrı Mektubu gönderilmemiş olan gerçek veya tüzel kişilerin, bu Yönetmeliğin 7 nci

maddesinin birinci fıkrası kapsamında varsa ek olarak sunması gereken belgeleri, yüzseksen gün içerisinde İlgili

Şebeke İşletmecisine sunmaları zorunludur. Söz konusu belgelerin yüzseksen gün içerisinde edinilemediğinin İlgili

Şebeke İşletmecisi tarafından anlaşılması halinde, İlgili Şebeke İşletmecisi üç ay süreyle eksik belgelerin ulaşmasını

bekler. Gerekli tüm belgeleri süresinde tamamlayan gerçek veya tüzel kişilerin başvurusu bu Yönetmelik hükümleri

çerçevesinde sonuçlandırılır.

Bağlantı Anlaşması Çağrı Mektubu gönderilmiş başvurulara ilişkin işlemler

GEÇİCİ MADDE 2 – (1) Bu Yönetmeliğin yürürlüğe girdiği tarihten önce hidrolik kaynaklar dışında diğer

kaynaklara dayalı üretim tesisleri için İlgili Şebeke İşletmecisine başvuruda bulunmuş ve başvurusu hakkında

kendisine Bağlantı Anlaşması Çağrı Mektubu gönderilmiş olan gerçek veya tüzel kişilerden;

a) Rüzgar enerjisine dayalı başvurular dışındaki diğer başvuru sahibi gerçek veya tüzel kişiler, 7 nci maddenin

birinci fıkrası çerçevesinde sunulması gereken ek belgeler ile 9 uncu maddenin üçüncü fıkrası çerçevesinde sunulması

gereken belgeleri yüzseksen gün içerisinde İlgili Şebeke İşletmecisine eksiksiz sunması halinde söz konusu kişi ile

otuz gün içerisinde bağlantı anlaşması imzalanır.

b) Rüzgar enerjisine dayalı başvuru sahibi gerçek veya tüzel kişiler için, bu Yönetmeliğin yürürlüğe girdiği

tarihten itibaren otuz gün içerisinde Yönetmeliğin 8 inci maddesinin üçüncü fıkrası kapsamında YEGM’den rüzgar

enerjisine dayalı başvurular için Teknik Değerlendirme Raporu talep edilir. Bu kapsamda;

1) Teknik Değerlendirme Raporunun olumsuz olması halinde başvuru belgeleri iade edilir.

2) Teknik Değerlendirme Raporunun olumlu olması halinde, ilgili başvuru hakkında birinci fıkranın (a) bendi

çerçevesinde işlem tesis edilir.

(2) Birinci fıkra kapsamında istenen belgeleri İlgili Şebeke İşletmecisine süresi içinde sunamayan başvuru

sahipleri bağlantı anlaşmasını imzalama hakkını kaybeder ve mevcut belgeleri iade edilir.

(3) Birinci fıkranın (b) bendinde belirlenen belgelerin zamanında edinilemediğinin İlgili Şebeke İşletmecisi

tarafından anlaşılması halinde, İlgili Şebeke İşletmecisi üç ay süreyle eksik belgelerin ulaşmasını bekler.

(4) Birinci fıkranın (b) bendi kapsamında rüzgar enerjisine dayalı başvurular için aynı bendin (2) nolu alt

bendinde öngörülen süre, Teknik Etkileşim İzninin düzenlendiği tarihten itibaren başlatılır. Bu fıkra kapsamında

Teknik Etkileşim İzninin, düzenlenme tarihinden itibaren otuz gün içerisinde İlgili Şebeke İşletmecisine sunulması

zorunludur. Teknik Etkileşim İzninin, süresi içerisinde ilgili tüzel kişiye sunulmaması halinde, bağlantı başvurusu

geçersiz sayılır ve ilgili belgeler başvuru sahibine iade edilir.

(5) Bu madde kapsamına giren gerçek ve tüzel kişilerin Teknik Etkileşim İznini en geç 31 Aralık 2014 tarihine

kadar İlgili Şebeke İşletmecisine sunmaları zorunludur.

Teknik etkileşim izni

GEÇİCİ MADDE 3 – (1) 31 Aralık 2014 tarihine kadar; rüzgar enerjisine dayalı başvurular için bu

Yönetmeliğin 9 uncu maddesinin ikinci fıkrasında öngörülen süre, Teknik Etkileşim İzninin düzenlenme tarihinden

itibaren başlatılır. Teknik Etkileşim İzninin, düzenlenme tarihinden itibaren otuz gün içerisinde proje onayı için ilgili

tüzel kişiye sunulması zorunludur.

Üretim tesisisin dağıtım bölgesinde tüketim tesisisin OSB dağıtım şebekesinde olması halinde yapılacak

işlemler

GEÇİCİ MADDE 4 – (1) Üretim tesisisin dağıtım bölgesinde, tüketim tesisisin OSB dağıtım bölgesinde

olması halinde, ihtiyaç fazlası enerjinin değerlendirilebilmesi için piyasa işletmecisi tarafından yapılması gerekli ilave

yazılım çalışmaları bu Yönetmeliğin yürürlüğe girdiği tarihten itibaren en geç bir yıl içerisinde tamamlanır.

Hidrolik kaynağa dayalı üretim tesisleri için verilen mevcut bağlantı görüşlerinin geçerliliği

GEÇİCİ MADDE 5 – (1) Bu Yönetmeliğin yürürlüğe girdiği tarihten önce hidrolik kaynağa dayalı üretim

tesisleri için verilmiş olan bağlantı görüşleri geçersiz hale gelir.

Mevcut tüketim birleştirme başvuruları

GEÇİCİ MADDE 6 – (1) 23 üncü maddenin birinci fıkrası kapsamındaki sınırlama, bu Yönetmeliğin

158

yürürlüğe girdiği tarihten önce tüketim birleştirme çerçevesinde başvuruda bulunan ve İlgili Şebeke İşletmecisi ile

bağlantı anlaşması imzalamış olan gerçek veya tüzel kişiler için uygulanmaz.

(2) Birinci fıkra kapsamında başvurmuş olup bu Yönetmeliğin yürürlüğe girdiği tarih itibariyle bağlantı

anlaşması henüz imzalanmamış olan gerçek veya tüzel kişilere, bu Yönetmelik hükümleri uygulanır.

Yürürlük

MADDE 34 – (1) Bu Yönetmelik yayımı tarihinde yürürlüğe girer.

Yürütme

MADDE 35 – (1) Bu Yönetmelik hükümlerini Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu Başkanı yürütür.

Lisanssız Yönetmelik Ek-1

LİSANSSIZ ÜRETİM BAĞLANTI BAŞVURU FORMU

Başvuru Sahibinin Bilgileri

Adı-Soyadı/Ünvanı

Adresi

Telefonu

Faks Numarası

E-Posta Adresi

T.C. Vergi/ T.C. Kimlik Numarası

Banka Hesap Numarası

Üretim Tesisinin Bilgileri

Adresi

Coğrafi Koordinatları (UTM 6-

ED50)

Kurulu Gücü

Bağlantı İçin Talep Edilen Tarih

Sistem Kullanımına Başlaması

İçin Öngörülen Tarih

Türü / Kullanılan Kaynak

Bağlantı Şekli AG Tek Faz AG Üç Faz YG

Bağlantı Transformatörü Bilgileri

Diğer Bilgiler

Bu formda verilen tüm bilgiler tarafımca doğru bir şekilde doldurulmuştur. Başvurumun kabul

edilmesi durumunda; üretim tesisini bu formda belirtilen özelliklere uygun olarak tesis etmeyi, tesis

aşamasında, İlgili Şebeke İşletmecisinden gerekli izinleri almadan, bu formda belirtilen bilgilere

aykırı bir işlem tesis etmeyeceğimi, bu formda verilen bilgilere aykırı bir durum tespit edilmesi

halinde başvurumun her aşamada İlgili Şebeke İşletmecisi tarafından iptal edilmesini kabul ve taahhüt

ederim.

Adı-Soyadı/Ünvanı İmza Tarih

159


BAŞVURU DİLEKÇESİ

T.C.

… İL ÖZEL İDARESİ BAŞKANLIĞINA (*)

…………………….. (adresinde) 6446 sayılı Kanun ve 5346 sayılı Kanunun ilgili

hükümleri ve ilgili mevzuatı kapsamında lisanssız elektrik üretimi yapmak amacıyla hidrolik

kayağa dayalı üretim tesisi kurmak için Su Kullanım Hakkı İzin Belgesi almak amacıyla

başvuru yapmaktayım/yapmaktayız.

Başvurumun/başvurumuzun kabulünü ve tarafımıza Su Kullanım Hakkı İzin Belgesi

verilmesi hususunu tensiplerinize arz ederiz.

Yetkili Kişi veya Kişilerin Adı-Soyadı

İmza

(varsa) Kaşe

Tarih

Tüzel kişinin ticaret unvanı:

Tüzel kişinin Ticaret ve/veya Sanayi Odasına kayıtlı olduğu il:

Tüzel kişinin ticaret sicil nosu:

Gerçek kişinin T.C. kimlik nosu:

Gerçek/Tüzel kişinin vergi kimlik nosu:

Gerçek/Tüzel kişinin kanuni ikametgah adresi:

Telefon:

Faks:

Gerçek/Tüzel kişiye ait Kayıtlı Elektronik Posta (KEP) :

(*)

İşbu izin belgesi, İl Özel İdaresi bulunmayan yerlerde Yatırım İzleme ve Koordinasyon

Başkanlığınca düzenlenir.

160


T.C.

…İL ÖZEL İDARESİ (*)

(…. Müdürlüğü)

Yenilenebilir Enerji Kaynaklarının Elektrik Enerjisi Üretimi

Amaçlı Kullanımına İlişkin Kanun Kapsamında

SU KULLANIM HAKKI İZİN BELGESİ

Belgenin verildiği tarih: …..

(BELGE NO: ….16

/ ….17

/….18

/ ….19

/ 00000000…20

)

Bu belge, 5346 sayılı Yenilenebilir Enerji Kaynaklarının Elektrik Enerjisi Üretimi Amaçlı

Kullanımına İlişkin Kanun’un 6/A maddesi gereği, …………………’ye aşağıda bilgileri

bulunan …………….. elektrik üretim tesisi için verilmiştir.

Üretim tesisinin İlgili Şebeke İşletmecisi Kayıt Numarası :

Üretim tesisinin adı :

Üretim tesisinin yeri :

Üretim tesisinin tipi :

Üretim tesisinin kurulu gücü :

Sisteme bağlantı noktası ve gerilim seviyesi :

DSİ taşra teşkilatının madde 9/1

kapsamındaki yazısının tarih ve sayısı21

:

İlgili Şebeke İşletmecisinin madde 9/1

kapsamındaki yazısının tarih ve sayısı22

:

…..

Vali

16 İl plaka kodu 17 Yıl 18 DSİ taşra teşkilatının kısa adı 19 İlgili Şebeke İşletmecisinin kısa adı 20 Verilen belgenin sıra sayısı yazılacak. 21 Asıl yazının, ilgili İl Özel İdaresince onaylanmış örneği işbu belge ekine konulacaktır. 22 Asıl yazının, ilgili İl Özel İdaresince onaylanmış örneği işbu belge ekine konulacaktır. (*) İşbu izin belgesi, İl Özel İdaresi bulunmayan yerlerde Yatırım İzleme ve Koordinasyon Başkanlığınca

düzenlenir.

161


Yenilenebilir Enerji Kaynaklarının Elektrik Enerjisi Üretimi Amaçlı

Kullanımına İlişkin Kanun Kapsamında Kaynak Türünün Belirlenmesi Amaçlı

ÜRETİM KAYNAK BELGESİ

Belgenin verildiği tarih:

Bu belge …/…/201… ile …/…/201.. tarihleri arasında geçerlidir.

(BELGE NO: ...23

) /...24

/ 00000000...25

)

Bu belge, 5346 sayılı Yenilenebilir Enerji Kaynaklarının Elektrik Enerjisi Üretimi Amaçlı

Kullanımına İlişkin Kanunun 5 inci maddesi gereği ...................’ye aşağıda bilgileri bulunan

............ elektrik üretim tesisi için verilmiştir.

Yenilenebilir kaynak türü:

Üretimin yapıldığı dönem:

Üretim döneminde yapılan brüt elektrik enerjisi üretimi (kWh):

Üretim tesisinin İlgili Şebeke İşletmecisi Kayıt Numarası:

Üretim tesisinin adı:

Üretim tesisinin yeri:

Üretim tesisinin tipi:

Üretim tesisinin kurulu gücü:

Sisteme bağlantı noktası ve gerilim seviyesi:

….. Genel Müdür

26

23 İlgili Şebeke İşletmecisinin kısa adı yazılacak. 24 İlgili yıl yazılacak. 25 Verilen belgenin sıra sayısı yazılacak. 26

İlgili Şebeke İşletmecisinin logosu ve amblemi olacak.

162


BİR DAĞITIM TRANSFORMATÖRÜNDE AG SEVİYESİNDEN BİR KİŞİYE

BİR YIL İÇERİSİNDE TAHSİS EDİLEBİLECEK KAPASİTE

Trafo Gücü (t.g.)

(kVA)

Bağlanabilir

Toplam Kapasite (kWe)

Bir kişiye bir yıl içerisinde

tahsis edilebilecek kapasite (kWe)

t.g. < 100

t.g. x 0,3

7,5

100 ≤ t.g. ≤ 1000 t.g. x 0,1

t.g. >1000 100 kWe


ÜRETİM TESİSİ TİP TEST FORMU

(Üretim Tesisi Tip Test Raporunda Bulunması Gereken Bilgiler)

Üretim Tesisi Bilgileri

Üretim Tesisi Tip Referansı

Maksimum Anma Gücü

Üretici Şirket Adı Tel Adres

Faks

Test Merkezi Bilgileri

İsim ve Adres

Tel

Faks

E-posta

Test Bilgileri

Test Tarihi

Testi Yapan

Test Kayıt No

İmza

163

Ek 3

2 Mayıs 2007 ÇARŞAMBA Resmî Gazete Sayı : 26510

KANUN

ENERJİ VERİMLİLİĞİ KANUNU Kanun No. 5627 Kabul Tarihi : 18/4/2007

BİRİNCİ BÖLÜM Amaç, Kapsam ve Tanımlar

Amaç MADDE 1 – (1) Bu Kanunun amacı; enerjinin etkin kullanılması, israfının önlenmesi, enerji maliyetlerinin

ekonomi üzerindeki yükünün hafifletilmesi ve çevrenin korunması için enerji kaynaklarının ve enerjinin kullanımında

verimliliğin artırılmasıdır. Kapsam MADDE 2 – (1) Bu Kanun; enerjinin üretim, iletim, dağıtım ve tüketim aşamalarında, endüstriyel

işletmelerde, binalarda, elektrik enerjisi üretim tesislerinde, iletim ve dağıtım şebekeleri ile ulaşımda enerji

verimliliğinin artırılmasına ve desteklenmesine, toplum genelinde enerji bilincinin geliştirilmesine, yenilenebilir enerji

kaynaklarından yararlanılmasına yönelik uygulanacak usûl ve esasları kapsar. (2) Enerji verimliliğinin artırılmasına yönelik önlemlerin uygulanması ile özellik veya görünümleri kabul

edilemez derecede değişecek olan sanayi alanlarında işletme ve üretim faaliyetleri yürütülen, ibadet yeri olarak

kullanılan, planlanan kullanım süresi iki yıldan az olan, yılın dört ayından daha az kullanılan, toplam kullanım alanı

elli metrekarenin altında olan binalar, koruma altındaki bina veya anıtlar, tarımsal binalar ve atölyeler, bu Kanun

kapsamı dışındadır. Tanımlar MADDE 3 – (1) Bu Kanunun uygulanmasında; a) Bakanlık: Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığını, b) Genel Müdürlük: Elektrik İşleri Etüt İdaresi Genel Müdürlüğünü, c) Kurul: Enerji Verimliliği Koordinasyon Kurulunu, ç) Kamu kesimi: Kamu kurum ve kuruluşları, kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşları, üniversiteler ve

mahallî idareleri, d) Meslek odaları: Elektrik ve makina mühendisleri odalarını, e) Şirket: Genel Müdürlük veya yetkilendirilmiş kurumlar ile yaptıkları yetkilendirme anlaşması çerçevesinde,

enerji verimliliği hizmetlerini yürütmek üzere yetki belgesi verilen enerji verimliliği danışmanlık şirketlerini, f) Yetkilendirilmiş kurumlar: Düzenlenen yetkilendirme anlaşması çerçevesinde, eğitim, yetkilendirme ve

izleme faaliyetlerini yürütmek üzere Genel Müdürlük tarafından, Kurul onayı ile yetkilendirilen meslek odaları ve

üniversiteleri, g) TEP: Ton Eşdeğer Petrolü, ğ) Atık: Kullanılmış lastikler, boya çamurları, solventler, plastikler, Çevre ve Orman Bakanlığı tarafından

yakıt olarak kullanılması uygun görülen atık yağlar ve diğer atıkları, h) Bina sahibi: Binanın maliki, varsa intifa hakkı sahibi, ikisi de yoksa binaya malik gibi tasarruf edeni, ı) Endüstriyel işletme: Elektrik üretim faaliyeti gösteren lisans sahibi tüzel kişiler dışındaki yıllık toplam enerji

tüketimleri bin TEP ve üzeri olan, ticaret ve sanayi odası, ticaret odası veya sanayi odasına bağlı olarak faaliyet

gösteren ve her türlü mal üretimi yapan işletmeleri, i) Enerji kimlik belgesi: Asgarî olarak binanın enerji ihtiyacı ve enerji tüketim sınıflandırması, yalıtım

özellikleri ve ısıtma ve/veya soğutma sistemlerinin verimi ile ilgili bilgileri içeren belgeyi, j) Enerji verimliliği: Binalarda yaşam standardı ve hizmet kalitesinin, endüstriyel işletmelerde ise üretim

kalitesi ve miktarının düşüşüne yol açmadan enerji tüketiminin azaltılmasını, k) Etüt: Enerji verimliliğinin artırılmasına yönelik imkânların ortaya çıkarılması için yapılan ve bilgi toplama,

ölçüm, değerlendirme ve raporlama aşamalarından oluşan çalışmaları, l) Enerji verimliliği hizmetleri: Enerji verimliliği konusunda danışmanlık, eğitim, etüt ve uygulama

hizmetlerini, m) Enerji yoğunluğu: Bir birim hasıla üretebilmek için tüketilen enerji miktarını, n) Enerji yöneticisi ve sertifikası: Bu Kanun kapsamına giren endüstriyel işletmelerde ve binalarda enerji

yönetimi ile ilgili faaliyetleri yerine getirmekle sorumlu ve enerji yöneticisi sertifikasına sahip kişi ile Genel

Müdürlük, yetkilendirilmiş kurumlar veya enerji verimliliği danışmanlık şirketleri tarafından enerji yöneticileri için

düzenlenen belgeyi, o) Enerji yönetimi: Enerji kaynaklarının ve enerjinin verimli kullanılmasını sağlamak üzere yürütülen eğitim,

164

etüt, ölçüm, izleme, planlama ve uygulama faaliyetlerini, ö) Geri ödeme süresi: Endüstriyel işletmelerin mevcut sistemlerinde enerji verimliliğinin artırılması amacıyla

hazırladıkları veya şirketlere hazırlattıkları projelerde ihtiyaç duyulan yatırım harcamalarının projede öngörülen

tasarruflarla geri kazanılmasını sağlayan süreyi, p) Kojenerasyon: Isı ve elektrik ve/veya mekanik enerjinin aynı tesiste eş zamanlı olarak üretimini, r) Uygulama anlaşması: Etüt çalışmaları ile belirlenen önlemlerin uygulanmasını gerçekleştirmek amacıyla

şirketlerin yaptıkları anlaşmayı, s) Yakma tesisleri: Yakıtın yandığı yer ile bu yere bağlı parçalar ve atık gaz tertibatlarının dâhil olduğu ısı elde

edilen tesisleri, ş) Yetki belgesi: Düzenlenen yetkilendirme anlaşmaları çerçevesinde, üniversitelere ve meslek odalarına

eğitim, yetkilendirme ve izleme faaliyetlerini yürütmek üzere Kurul onayı ile Genel Müdürlük tarafından, şirketlere

ise eğitim, etüt, danışmanlık ve uygulama faaliyetlerini yürütmek üzere Genel Müdürlük, meslek odaları veya

üniversiteler tarafından verilen belgeyi, ifade eder.

İKİNCİ BÖLÜM Kurul ve Yetkilendirmeler

Enerji Verimliliği Koordinasyon Kurulu MADDE 4 – (1) Enerji verimliliği çalışmalarının ülke genelinde tüm ilgili kuruluşlar nezdinde etkin olarak

yürütülmesi, sonuçlarının izlenmesi ve koordinasyonu amacıyla Enerji Verimliliği Koordinasyon Kurulu oluşturulur.

Kurulca alınan kararların uygulanmasının takibi ve sekreterlik hizmetleri Genel Müdürlük tarafından yürütülür. (2) Kurul; Bakanlığın Genel Müdürlüğün ilgilendirildiği müsteşar yardımcısı başkanlığında, İçişleri Bakanlığı,

Maliye Bakanlığı, Milli Eğitim Bakanlığı, Bayındırlık ve İskan Bakanlığı, Ulaştırma Bakanlığı, Sanayi ve Ticaret

Bakanlığı, Bakanlık, Çevre ve Orman Bakanlığı, Devlet Planlama Teşkilatı Müsteşarlığı, Hazine Müsteşarlığı, Enerji

Piyasası Düzenleme Kurumu, Türk Standartları Enstitüsü, Türkiye Bilimsel ve Teknolojik Araştırma Kurumu,

Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği, Türkiye Mühendis ve Mimar Odaları Birliği ve Türkiye Belediyeler Birliğinin

birer üst düzey temsilcisinden oluşur. (3) Kurulun görev, yetki ve sorumlulukları şunlardır: a) Ulusal düzeyde enerji verimliliği stratejileri, planları ve programları hazırlamak, bunların etkinliğini

değerlendirmek, gerektiğinde revize edilmelerini, yeni önlemlerin alınmasını ve uygulanmasını koordine etmek. b) Genel Müdürlük tarafından yürütülen enerji verimliliği çalışmalarını yönlendirmek ve enerji verimliliği

hizmetlerinin yaygınlaştırılmasında, Genel Müdürlük tarafından meslek odalarına ve üniversitelere verilen yetki

belgelerini onaylamak. c) 8 inci maddenin birinci fıkrasının (a) bendi ve 9 uncu maddenin birinci fıkrasının (a) bendi kapsamındaki

uygulamalardan yararlanmak isteyen endüstriyel işletmelerin yaptıkları veya şirketlere hazırlattıkları uygulama

projelerini, 8 inci maddenin birinci fıkrasının (b) bendi kapsamındaki gönüllü anlaşmaları onaylamak ve uygulamanın

sonuçlarını izlemek. ç) Kurula verilen görevler kapsamında ve gerekli gördüğü hallerde, giderleri Genel Müdürlük bütçesinden

karşılanmak üzere, ilgili kamu kurum ve kuruluşlarının, üniversitelerin, özel sektörün ve sivil toplum kuruluşlarının

katılımı ile geçici ihtisas komisyonları oluşturmak. d) Yetkilendirilmiş kurumların, şirketlerin, kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşlarının ve sivil toplum

kuruluşlarının katılımı ile her yıl Kasım ayında Genel Müdürlük tarafından düzenlenecek danışma kurulu

toplantılarının gündemini ve toplantıya katılacak kuruluşları belirlemek, toplantı sonuç değerlendirmelerini ve önlem

önerilerini onaylamak. e) Her yıl Ocak ayı içinde yetki belgesi ve enerji yöneticisi sertifikası bedellerini belirlemek ve yayımlamak. (4) Kurul her yıl Mart, Haziran, Eylül ve Aralık aylarında olmak üzere, dört kez olağan olarak toplanır.

Ayrıca, Kurul Başkanının gerekli görmesi halinde, yapılan çağrı üzerine olağanüstü olarak da toplanır. Toplantı yeter

sayısı için üçte iki çoğunluk aranır ve kararlar toplantıya katılanların oy çokluğu ile alınır. Oyların eşit olması halinde

Başkanın oyu iki oy sayılır. (5) Genel Müdürlük bütçesinden karşılanmak üzere, her toplantı günü için, Kurul Başkanı ve üyelerine, yılda

dörtten fazla olmamak üzere uhdesinde kamu görevi bulunanlara (2.000), uhdesinde herhangi bir kamu görevi

bulunmayanlara ise (3.000) gösterge rakamının memur aylık katsayısı ile çarpımı sonucunda bulunacak miktarda

huzur hakkı ödenir. Yetkilendirmeler MADDE 5 – (1) Enerji verimliliği hizmetlerinin yürütülmesine yönelik yetkilendirmeler ve bu kapsamdaki

faaliyetler aşağıdaki esaslar çerçevesinde gerçekleştirilir. a) Yetkilendirmeler ve yetki belgesine ilişkin işlemler şunlardır: 1) Üniversitelere ve meslek odalarına uygulamalı eğitim yapabilmeleri ve şirketleri yetkilendirebilmeleri için

165

Kurul onayı ile Genel Müdürlük tarafından yetki belgesi verilir. Bu belgeler bu Kanun ve ilgili yönetmeliklerde

belirlenen usûl ve esaslara aykırı bir durum olmadıkça her beş yılda bir yenilenir. Yetki belgesi yenilenmeyen

kurumların şirketlere verdikleri yetki belgeleri ile ilgili işlemler, süreleri doluncaya kadar Genel Müdürlük tarafından

yürütülür. 2) Şirketlere eğitim, etüt, danışmanlık ve uygulama faaliyetlerini yürütmek üzere Genel Müdürlük ve/veya

yetkilendirilmiş kurumlar tarafından yetki belgesi verilir. Bu belgeler bu Kanun ve ilgili yönetmeliklerde belirlenen

usûl ve esaslara aykırı bir durum olmadıkça her üç yılda bir yenilenir. Şirketler, yetki belgesi bedelinin tamamını ve

enerji yöneticisi sertifikası bedelinin yüzde onundan fazla olmamak kaydıyla Kurul tarafından belirlenen bölümünü

yetkilendirme anlaşması yaptıkları kurum veya kuruluşa öder. b) Yetkilendirilmiş kurumlar ve şirketler, Genel Müdürlük tarafından kamuoyuna duyurulur. c) Genel Müdürlük, yetkilendirilmiş kurumlar ve şirketler ile bunlar adına hareket eden görevlileri, enerji

verimliliği ile ilgili çalışmaları sırasında elde ettikleri ve müşterilerinin ticarî ilişkilerine zarar verecek ticarî sırları

gizli tutmakla yükümlüdür. Bu sırları gizli tutmakla yükümlü olanlar, görevlerinden ayrılmış olsalar dahi bu sırları

kendi menfaatlerine ve başkalarının lehine kullanamaz. ç) Genel Müdürlük ve yetkilendirilmiş kurumlar tarafından yürütülecek faaliyetler şunlardır: 1) Genel Müdürlük veya yetkilendirilmiş kurumlar, şirketlere yetki belgesi verir, enerji yöneticisi eğitimi ve

sertifikalandırma faaliyetlerini yürütür. 2) Yetkilendirilmiş kurumlar yetki belgesi verdikleri şirketlerin faaliyetlerini izler, bu Kanun ve bu Kanunun

uygulanmasına yönelik olarak Bakanlık tarafından yürürlüğe konulacak yönetmelik hükümlerine aykırılık teşkil eden

hususları otuz gün içerisinde Genel Müdürlüğe bildirir. 3) Genel Müdürlük, televizyon ve radyo kanallarında yayınlanmak üzere bilinçlendirme ve bilgilendirme

amaçlı eğitim programları, yarışmalar, kısa süreli film ve/veya çizgi filmler hazırlar veya hazırlattırır. 4) Yetkilendirilmiş kurumlar Genel Müdürlüğe her yıl faaliyet raporu sunar. d) Şirketlerin görevleri şunlardır: 1) Eğitim, sertifikalandırma, endüstriyel işletmeler, bina sahipleri veya yönetimleri ile aralarında yapılan

hizmet anlaşmaları çerçevesinde, etüt ve danışmanlık faaliyetleri yürütmek. 2) Enerji verimliliği etüt çalışması ile belirledikleri önlemlerin uygulanmasına yönelik projeyi hazırlamak. 3) Uygulama anlaşması kapsamındaki tadilatları proje doğrultusunda gerçekleştirmek ve enerji tasarruf

miktarını garanti etmek. 4) Yetki aldıkları kuruma her yıl faaliyet raporu sunmak. e) Enerji tasarruf miktarı ile ilgili olarak yapılan uygulama anlaşması kapsamında garanti ettiği taahhüdünü,

uygulama öncesi ve sonrası yapacağı ölçümlerle endüstriyel işletmenin ve yetkilendirildiği kurumun temsilcileri

huzurunda kanıtlayamayan şirket, yetkilendirildiği kurum tarafından internet üzerinden ilan edilir. En fazla üç

uygulama anlaşmasındaki taahhüdünü yerine getiremeyen şirketin yetki belgesi, bir yıl sonra yenilenebilmek üzere

iptal edilir. f) Şirketlerin uygulama anlaşmaları kapsamında ölçümlerle kanıtladıkları tasarruf miktarl arı,

yetkilendirildikleri kurumlar tarafından internet üzerinden ilan edilir. (2) Yetki belgesinin verilmesine, yetkilendirilecek kurumlarda ve şirketlerde aranacak niteliklere, yetki belgesi

ve enerji yöneticisi sertifikasına ilişkin hususlar ile bu madde kapsamındaki yetkilendirmelere, faaliyetlere ve

görevlere ilişkin usûl ve esaslar Bakanlık tarafından yürürlüğe konulacak yönetmelikle düzenlenir.

ÜÇÜNCÜ BÖLÜM Eğitim, Bilinçlendirme ve Uygulamalar

Eğitim ve bilinçlendirme MADDE 6 – (1) Enerji verimliliği hizmetlerinin etkinliğini ve enerji bilincini artırmak amacıyla aşağıdaki

esaslar çerçevesinde eğitim ve bilinçlendirme faaliyetleri gerçekleştirilir. a) Bakanlık tarafından yürürlüğe konulacak yönetmelikte tanımlanan usûl ve esaslar çerçevesinde; 1) Şirketler için Genel Müdürlük ve/veya yetkilendirilmiş kurumlar tarafından, enerji yöneticileri için Genel

Müdürlük, yetkilendirilmiş kurumlar ve şirketler tarafından teorik ve uygulamalı eğitim programları düzenlenir. 2) Genel Müdürlük veya yetkilendirilmiş kurumlar, yetkilendirme anlaşması yaptıkları şirketlerin eğitim

programlarına laboratuvar kullanım desteği sağlar. b) Enerji ve enerji verimliliği ile ilgili temel kavramlar, Türkiye’nin genel enerji durumu, enerji kaynakları,

enerji üretim teknikleri, günlük hayatta enerjinin verimli kullanımı ile iklim değişikliği ve çevrenin korunmasında

enerji verimliliğinin önemi konularında teorik ve pratik bilgiler verilmek üzere, Milli Savunma Bakanlığı tarafından,

askeri liseler ile er-erbaş eğitim merkezlerinde ders ve eğitim programları yürütülür; örgün ve yaygın eğitim

kurumlarının ders programlarında Milli Eğitim Bakanlığı tarafından, kamu kurum ve kuruluşlarının hizmet içi

eğitimlerinde ilgili kurum ve kuruluşlar tarafından gerekli düzenlemeler yapılır. c) Enerjinin verimli kullanımının yaygınlaştırılması amacıyla kamuoyunun bilinçlendirilmesine yönelik

166

yapılacak faaliyetler şunlardır: 1) Ulusal ve/veya bölgesel yayın yapan televizyon ve radyo kanalları, Genel Müdürlük tarafından hazırlanan

veya hazırlattırılan enerjinin verimli kullanılması ile ilgili eğitim programlarını, yarışmaları, kısa süreli film ve/veya

çizgi filmleri, 13/4/1994 tarihli ve 3984 sayılı Radyo ve Televizyonların Kuruluş ve Yayınları Hakkında Kanunun 31

inci maddesi gereğince bilinçlendirme ve bilgilendirme amaçlı eğitim programları kapsamında, toplam yayın süresi

ayda asgarî otuz dakikadan az olmamak üzere 07:00 ila 23:00 saatleri arasında yayınlar. 2) Lisansları kapsamında elektrik ve/veya doğal gaz satışı yapan tüzel kişiler bir önceki malî yıla ait tüketim

miktarı ve bu miktara karşılık gelen tüketim bedelini içeren aylık bazdaki bilgileri internet ortamında müşterilerinin

bilgisine sunar. 3) Üreticiler ve ithalatçılar, Sanayi ve Ticaret Bakanlığı tarafından tespit ve ilan edilen Türkçe kullanım ve

tanıtma kılavuzu ile satılmak zorunda olan enerji tüketen malların kullanım kılavuzlarında, malın enerji tüketimi

açısından verimli kullanımı ile ilgili bilgilere ayrı bir bölümde yer verir. Bu hükmün uygulanması Sanayi ve Ticaret

Bakanlığı tarafından denetlenir. 4) Milli Eğitim Bakanlığı, Türkiye Bilimsel ve Teknolojik Araştırma Kurumu, meslek odaları ve Türkiye

Odalar ve Borsalar Birliği işbirliği ile Genel Müdürlük tarafından her yıl Ocak ayının ikinci haftasında Enerji

Verimliliği Haftası etkinlikleri düzenlenir. Bu kapsamdaki etkinliklerin nitelikleri Kurul tarafından belirlenir. Uygulamalar MADDE 7 – (1) Enerji verimliliğinin artırılması amacıyla aşağıdaki uygulamalar gerçekleştirilir. a) Enerji yönetimi ile ilgili olarak yürütülecek faaliyetler şunlardır: 1) Endüstriyel işletmeler, çalışanları arasından enerji yöneticisi görevlendirir. Organize sanayi bölgelerinde,

bölgedeki bin TEP’ten daha az enerji tüketimi bulunan endüstriyel işletmelere hizmet vermek üzere enerji yönetim

birimi kurulur. 2) Toplam inşaat alanı en az yirmibin metrekare veya yıllık enerji tüketimi beşyüz TEP ve üzeri olan ticarî

binaların, hizmet binalarının ve kamu kesimi binalarının yönetimleri, yönetimlerin bulunmadığı hallerde bina

sahipleri, enerji yöneticisi görevlendirir veya enerji yöneticilerinden hizmet alır. 3) Kamu kesimi dışında kalan ve yıllık toplam enerji tüketimleri ellibin TEP ve üzeri olan endüstriyel

işletmelerde, enerji yöneticisinin sorumluluğunda enerji yönetim birimi kurulur. Organizasyonlarında kalite yönetim

birimi bulunan endüstriyel işletmeler, bu birimlerini enerji yönetim birimi olarak da görevlendirebilir. 4) Enerji yöneticileri ile enerji yönetim birimlerinin görev ve sorumluluklarına ilişkin usûl ve esaslar,

Bakanlık tarafından yürürlüğe konulacak yönetmelikle belirlenir. Milli Eğitim Bakanlığına bağlı okullarda ise enerji

yöneticisi görevlendirilmesine ilişkin usûl ve esaslar, Bakanlık ile müştereken hazırlanarak Milli Eğitim Bakanlığı

tarafından yürürlüğe konulacak bir yönetmelikle düzenlenir. b) İzleme, analiz ve projeksiyon çalışmalarına yönelik olarak aşağıdaki faaliyetler yürütülür: 1) Ülke genelinde, endüstriyel işletmelerde ve binalardaki enerji verimliliğinin gelişimini bölge ve sektör

bazında ortaya koyan envanter ve geleceğe yönelik projeksiyonlar yetkilendirilmiş kurumların işbirliği ile Genel

Müdürlük tarafından, kamu kesimi ile ilgili olarak kendi tespit ve değerlendirmelerini içeren yıllık raporlar ise Genel

Müdürlük tarafından hazırlanır ve yayımlanır. 2) Endüstriyel işletmeler ve enerji yöneticisi çalıştırmakla yükümlü olan bina sahipleri ve/veya yönetimleri

istenen bilgileri, kamu kesiminde enerji yöneticisi çalıştırmakla yükümlü olan kurum ve kuruluşlar ise formatı Genel

Müdürlük tarafından belirlenen enerji tüketim bilgileri ve kendi tespitlerini içeren raporları her yıl Mart ayı sonuna

kadar Genel Müdürlüğe verir. Endüstriyel işletmeler, Genel Müdürlüğün yerinde yapacağı incelemelere imkân tanır. c) Merkezî ısıtma sistemine sahip binalarda, merkezî veya lokal ısı veya sıcaklık kontrol cihazları ile ısınma

maliyetlerinin ısı kullanım miktarına bağlı olarak paylaşımını sağlayan sistemler kullanılır. Buna aykırı olarak

hazırlanan projeler ilgili mercilerce onaylanmaz. ç) Toplam inşaat alanı yönetmelikte belirlenen mesken amaçlı kullanılan binalarda, ticarî binalarda ve hizmet

binalarında uygulanmak üzere mimarî tasarım, ısıtma, soğutma, ısı yalıtımı, sıcak su, elektrik tesisatı ve aydınlatma

konularındaki normları, standartları, asgarî performans kriterlerini, bilgi toplama ve kontrol prosedürlerini kapsayan

binalarda enerji performansına ilişkin usûl ve esaslar, Türk Standartları Enstitüsü ve Genel Müdürlük ile müştereken

hazırlanarak Bayındırlık ve İskan Bakanlığı tarafından yürürlüğe konulacak bir yönetmelikle düzenlenir. Yönetmelik

hükümlerine aykırı hareket edilmesi halinde ilgili idare tarafından yapı kullanma izni verilmez. d) Bayındırlık ve İskan Bakanlığı tarafından yürürlüğe konulacak yönetmeliğe göre hazırlanan yapı projeleri

kapsamında enerji kimlik belgesi düzenlenir. Enerji kimlik belgesinde binanın enerji ihtiyacı, yalıtım özellikleri,

ısıtma ve/veya soğutma sistemlerinin verimi ve binanın enerji tüketim sınıflandırması ile ilgili bilgiler asgarî olarak

bulundurulur. Belgede bulundurulması gereken diğer bilgiler ile belgenin yenilenmesine ve mevcut binalar da dâhil

olmak üzere uygulamaya ilişkin usûl ve esaslar, Bakanlık ile müştereken hazırlanarak Bayındırlık ve İskan

Bakanlığınca yürürlüğe konulacak yönetmelikle belirlenir. Mücavir alan dışında kalan ve toplam inşaat alanı bin

metrekareden az olan binalar için enerji kimlik belgesi düzenlenmesi zorunlu değildir. e) Elektrik enerjisi üretim tesisleri ile iletim ve dağıtım şebekelerinde enerji verimliliğinin artırılmasına, talep

167

tarafı yönetimine, termik santrallerin atık ısılarından yararlanılmasına, açık alan aydınlatmalarına, biyoyakıt ve

hidrojen gibi alternatif yakıt kullanımının özendirilmesine ilişkin usûl ve esaslar, Bakanlık tarafından yürürlüğe

konulacak yönetmelikle belirlenir. f) Ulaşımda enerji verimliliğinin artırılması ile ilgili olarak; yurt içinde üretilen araçların birim yakıt

tüketimlerinin düşürülmesine, araçlarda verimlilik standartlarının yükseltilmesine, toplu taşımacılığın

yaygınlaştırılmasına, gelişmiş trafik sinyalizasyon sistemlerinin kurulmasına ilişkin usûl ve esaslar, Sanayi ve Ticaret

Bakanlığı ile müştereken hazırlanarak Ulaştırma Bakanlığı tarafından yürürlüğe konulacak yönetmelikle düzenlenir. g) Endüstriyel işletmelerde ve binalarda yapılan etüt çalışmaları sırasında, akredite olmuş ulusal veya

uluslararası kuruluşlar tarafından kalibrasyonu yapılmış ve etiketlenmiş cihazların kullanılması zorunludur. ğ) Yakma tesislerinde yer alan kazanlardan, brülörlerden, kat kaloriferi ve kombilerden Genel Müdürlük ile

müştereken hazırlanarak Sanayi ve Ticaret Bakanlığı tarafından yürürlüğe konulacak yönetmelikte belirlenen asgarî

verimlilik değerlerini sağlamayanların satışına izin verilmez. h) Elektrik motorlarının, klimaların, elektrikli ev aletlerinin ve ampullerin sınıflandırılmasına ve asgarî

verimlerinin belirlenmesine ilişkin usûl ve esaslar Genel Müdürlük ile müştereken hazırlanarak Sanayi ve Ticaret

Bakanlığı tarafından yürürlüğe konulacak yönetmelikle düzenlenir ve asgarî sınırları sağlamayanların satışına izin

verilmez.

DÖRDÜNCÜ BÖLÜM Destekler ve Diğer Uygulamalar

Destekler MADDE 8 – (1) Enerji verimliliği uygulama projelerinin desteklenmesi, enerji yoğunluğunun azaltılması,

araştırma ve geliştirme projeleri ile ilgili uygulamalar aşağıdaki usûl ve esaslara göre yürütülür. a) Enerji verimliliği uygulama projeleri aşağıdaki esaslara göre desteklenir: 1) Endüstriyel işletmeler tarafından Genel Müdürlüğe sunulan, Genel Müdürlüğün uygun görüşü ile Kurul

tarafından onaylanan, geri ödeme süresi en fazla beş yıl ve projesinde belirlenmiş bedelleri en fazla beşyüzbin Türk

Lirası olan uygulama projeleri bedellerinin en fazla yüzde yirmisi oranında desteklenir. 2) Verimlilik artırıcı projeleri desteklenen tüzel kişiler, bu projelerini işletmelerinde iki yıl içinde uygular. Bu

süreyi aşan veya projesinden farklı yapılan uygulamalar desteklenmez. Uygulama öncesi ve sonrası bilgi ve

görüntüleri ihtiva eden uygulama raporları Genel Müdürlüğe gönderilir. Uygulama sonuçları Genel Müdürlük

tarafından yerinde kontrol edilir. 3) Enerji verimliliğini artırıcı uygulama projelerinin desteklenmesi ile ilgili usûl ve esaslar Bakanlık tarafından

yürürlüğe konulacak yönetmelikle düzenlenir. b) Enerji yoğunluğunun azaltılmasına yönelik aşağıdaki uygulamalar gerçekleştirilir: 1) Herhangi bir endüstriyel işletmesi için üç yıl içerisinde enerji yoğunluğunu ortalama olarak en az yüzde on

oranında azaltmayı taahhüt ederek Genel Müdürlük ile gönüllü anlaşma yapan ve taahhüdünü yerine getiren gerçek

veya tüzel kişilerin ilgili endüstriyel işletmesinin, ödenek imkânları gözönüne alınmak ve yüzbin Türk

Lirasınıgeçmemek kaydıyla, anlaşmanın yapıldığı yıla ait enerji giderinin yüzde yirmisi karşılanır. 2) Bu bendin (1) numaralı alt bendi kapsamında taahhütlerin yerine getirildiği endüstriyel işletmelerde, daha

sonraki yıllarda enerji yoğunluklarını artıran gerçek veya tüzel kişiler Genel Müdürlük ile ikinci defa anlaşma

yapamaz. 3) Gönüllü anlaşma yapan gerçek veya tüzel kişilerin endüstriyel işletme içinde tükettikleri enerjiden; atıkları

modern yakma teknikleri ile ısı ve elektrik enerjisine dönüştüren tesislerinde, 9 uncu maddenin birinci fıkrasının (a)

bendinde tanımlanan ve yurt içinde imal edilen kojenerasyon tesislerinde veya hidrolik, rüzgâr, jeotermal, güneş

vebiyokütle kaynaklarını kullanarak ürettikleri enerji, enerji yoğunluğu hesabına dâhil edilmez. 4) Bünyesinde birden fazla endüstriyel işletme bulunan gerçek veya tüzel kişilerin gönüllü anlaşma

yapmadıkları endüstriyel işletmelerindeki enerji yoğunluğu değişimleri, Genel Müdürlük tarafından ayrıca incelenir. 5) Gönüllü anlaşma yapılacak endüstriyel işletmelerde aranacak nitelikler, enerji yoğunluğu hesaplama

yöntemleri ve mücbir sebep halleri de dâhil olmak üzere gönüllü anlaşmalarda bulunması gereken diğer esaslar

Bakanlık tarafından yürürlüğe konulacak yönetmelikle belirlenir. c) Enerji verimliliği uygulama projelerinin desteklenmesi ve enerji yoğunluğunun azaltılması uygulamalarına

yönelik olarak Genel Müdürlük bütçesine gerekli ödenek konulur. Destekler için ayrılan ve kullanılan ödenekler,

desteklenen projeler, gönüllü anlaşmalar, enerji yoğunluklarını azaltan ve artıran endüstriyel işletmeler, eğitim ve

bilinçlendirme etkinlikleri Genel Müdürlüğün internet sayfasında ilan edilir. ç) Türkiye Bilimsel ve Teknolojik Araştırma Kurumu, enerji verimliliğinin artırılması ile yeni ve yenilenebilir

enerji kaynaklarından yararlanılmasına yönelik araştırma ve geliştirme projelerini öncelikle destekler; bu projelerin

yönlendirilmesinde ve değerlendirilmesinde Genel Müdürlüğün görüşünü alır. Diğer uygulamalar MADDE 9 – (1) Enerji verimliliğinin artırılması amacıyla aşağıdaki uygulamalar gerçekleştirilir:

168

a) Endüstriyel işletmelerin mevcut sistemlerinde enerji verimliliğinin artırılmasına yönelik olarak hazırlanan,

Kurul tarafından onaylanan ve asgarî yatırım büyüklükleri Bakanlar Kurulu tarafından belirlenen miktarın üzerinde

olan projeler ile kullandıkları yakıt türleri ve teknolojilerine bağlı olarak Bakanlık tarafından yürürlüğe konulacak

yönetmelikte tanımlanan yıllık ortalama verim değerlerini sağlayan kojenerasyon yatırımları, Hazine Müsteşarlığınca

yatırım teşviklerinden yararlandırılır. b) Küçük ve orta ölçekli işletmelere yönelik olarak, 12/4/1990 tarihli ve 3624 sayılı Küçük ve Orta Ölçekli

Sanayi Geliştirme ve Destekleme İdaresi Başkanlığı Kurulması Hakkında Kanunda tanımlanan işletmelerin enerji

verimliliğine yönelik alacakları eğitim, etüt ve danışmanlık hizmetleri, Küçük ve Orta Ölçekli Sanayi Geliştirme ve

Destekleme İdaresi Başkanlığı tarafından desteklenir. Bu uygulama ile ilgili usûl ve esaslar, Bakanlık ile müştereken

hazırlanarak Sanayi ve Ticaret Bakanlığı tarafından yürürlüğe konulacak yönetmelikle düzenlenir. c) Vakıflar tarafından kurulan şirketlerden yetki belgesi ve enerji yöneticisi sertifikasına ilişkin herhangi bir

bedel alınmaz.

BEŞİNCİ BÖLÜM İdarî Yaptırımlar ve Çeşitli Hükümler

İdarî yaptırımlar ve uygulama MADDE 10 – (1) Bu Kanun kapsamında, idarî para cezası vermeye yetkili olanlar tarafından yapılan tespit

ve/veya denetimler sonucu gerçek veya tüzel kişilere aşağıdaki esaslar çerçevesinde idarî yaptırımlar uygulanır. a) İdarî yaptırım gerektiren haller şunlardır: 1) 5 inci madde kapsamında yetkilendirmelerle ilgili yürürlüğe konulacak yönetmelik hükümlerine aykırı

hareket edilmesi halinde, yetkilendirme anlaşmalarında tanımlanan usûl ve esaslara göre yetkilendirilmiş kurumların

yetki belgesi Kurul onayı ile Genel Müdürlük tarafından, şirketlerin yetki belgeleri ise anlaşma yaptıkları kurum

tarafından iptal edilir. Yetki belgesi iptal edilen yetkilendirilmiş kurumlara veya şirketlere en az beş yıl süre ile yetki

belgesi verilmez. Yetki belgesi iptal edilen yetkilendirilmiş kurumlar tarafından şirketler ile yapılan yetkilendirme

anlaşmaları Genel Müdürlük tarafından incelemeye alınır ve yönetmelikte tanımlanan şartları haiz olmayanlar iptal

edilir. Gerekli şartları haiz olanların anlaşmaları Genel Müdürlük tarafından yenilenir. 2) 5 inci, 7 nci, 8 inci ve 9 uncu maddeler kapsamında istenen bilgilerin ve inceleme yapma imkânının

verilmemesi halinde istenen bilgi ve/veya iznin verilmesi için otuz günlük süre tanınır. Verilen süre sonunda istenen

bilgilerin yanlış veya noksan verilmesi halinde onbin Türk Lirası, hiçbir bilgi verilmemesi ve/veya yerinde inceleme

imkânının tanınmaması halinde ellibin Türk Lirası idarî para cezası verilir. 3) Bu bendin (2) numaralı alt bendi dışında bu Kanun ve ilgili yönetmelikler kapsamında istenen gerekli diğer

bilgilerin otuz gün içinde, doğru olarak ve gerektiği şekilde verilmemesi halinde beşyüz Türk Lirası idarî para cezası

verilir. 4) 5 inci maddenin birinci fıkrasının (c) bendindeki ticarî sırları kendilerinin veya başkalarının yararına

kullananların bu Kanun kapsamına giren kuruluşlarda görev yapmaları iki yıldan aşağı olmamak üzere yasaklanır. 5) 5 inci maddenin birinci fıkrasının (ç) bendinin (2) numaralı alt bendi kapsamında bu Kanun ve çıkarılan

yönetmelik hükümlerine aykırı hareket ettiği tespit edilerek Genel Müdürlüğe bildirilen şirketlere bu bendin (1)

numaralı alt bendi hükümleri uygulanır. 6) 6 ncı maddenin birinci fıkrasının (c) bendinin (1) numaralı alt bendinde yer alan yayın yükümlülüğünü

yerine getirmeyenler hakkında 3984 sayılı Kanun hükümleri uygulanır. 7) 6 ncı maddenin birinci fıkrasının (c) bendinin (2) numaralı alt bendi ile ilgili hükümlerin yerine

getirilmemesi halinde, ilgili tüzel kişilere beşbin Türk Lirası idarî para cezası verilir. 8) Endüstriyel işletmeler ve binaların sahipleri veya yönetimleri, 7 nci maddenin birinci fıkrasının (a) bendi ve

ilgili yönetmelik hükümlerine aykırı hareket edilmesi halinde, aykırılığın giderilmesi için ihtar edilir. Aykırılığın otuz

gün içerisinde giderilmemesi halinde; endüstriyel işletmeye, bina sahibine veya bina yönetimine yirmibin Türk Lirası

idarî para cezası verilir. 9) 7 nci maddenin birinci fıkrasının (ğ) ve (h) bentlerine aykırı olarak satış yapan gerçek ve tüzel kişilere,

Sanayi ve Ticaret Bakanlığı tarafından yirmibin Türk Lirası idarî para cezası verilir. b) Bu fıkranın (a) bendinin (9) numaralı alt bendi hariç olmak üzere, idarî para cezası uygulanmasını takip

eden bir yıl içinde aynı fiilin tekrarlanması halinde idarî para cezaları iki kat artırılarak uygulanır. c) Bu fıkranın (a) bendinin (2), (3) ve (8) numaralı alt bentleri gereğince endüstriyel işletmelere, bina sahibine

veya bina yönetimine verilmiş olan ceza miktarlarının, cezaya muhatap gerçek veya tüzel kişinin bir önceki malî yıla

ilişkin toplam enerji harcamalarının yüzde yirmisini veya tüzel kişinin bir önceki malî yılına ilişkin bilançosunda yer

alan gelirlerinin yüzde beşini geçmesi halinde, otuz gün içerisinde bilanço ve enerji harcamalarına ilişkin belgelerin

ibraz edilmesi şartıyla, her iki sınıra göre hesaplanan tutarlardan düşük olanı ceza miktarı olarak hesaplanır. ç) Bu Kanuna göre, bir başka kamu kurum veya kuruluşu tarafından uygulanması öngörülmeyen idarî

yaptırımlar Genel Müdürlük tarafından uygulanır. d) İdarî para cezalarında tüzel kişilerin sorumluluğu, 29/6/1956 tarihli ve 6762 sayılı Türk Ticaret Kanununun

169

65 inci maddesine göre tayin olunur. Bakanlığın yetkileri MADDE 11 – (1) Bakanlık, diğer maddelerde sayılan yetkilerinin dışında: a) Kurul vasıtası ile bu Kanun kapsamındaki yükümlülüklerin uygulanmasını, yönlendirilmesini, izlenmesini,

değerlendirilmesini, alınacak tedbirlerin planlanmasını ve uygulanmasında koordinasyonu sağlar. b) 7 nci maddenin birinci fıkrasının (a) bendi kapsamında enerji yöneticisi görevlendirilmesine ve enerji

yönetim birimi kurulmasına ilişkin olarak tanımlanan rakamsal sınır değerlerini yarısına kadar azaltmaya ve iki katına

kadar artırmaya yetkilidir. c) 8 inci maddenin birinci fıkrasının (a) bendinin (1) numaralı alt bendi kapsamında belirtilen proje bedeli

miktarını ve projelere verilebilecek destekleme oranını yarısına kadar azaltmaya ve iki katına kadar artırmaya, 8 inci

maddenin birinci fıkrasının (b) bendinin (1) numaralı alt bendi kapsamında belirtilen enerji yoğunluğu azaltma oranını

ve destekleme miktarını yarısına kadar azaltmaya ve iki katına kadar artırmaya yetkilidir. İstisnalar MADDE 12 – (1) Türk Silahlı Kuvvetleri, Millî Savunma Bakanlığı ve bağlı kuruluşları ile Millî İstihbarat

Teşkilatı Müsteşarlığı, 7 nci maddenin birinci fıkrasının (b) bendinin (2) numaralı alt bendi ve (d) bendi

hükümlerinden muaftır. Aynı maddenin (a) bendi kapsamındaki hükümlere ilişkin uygulama usûl ve esasları ise bu

kurumlar tarafından belirlenir. MADDE 13 – 14/6/1935 tarihli ve 2819 sayılı Elektrik İşleri Etüd İdaresi Teşkiline Dair Kanunun

2 ncimaddesi aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir. "MADDE 2- E.İ.E. İdaresinin görevleri şunlardır: a) Ülkenin hidrolik, rüzgâr, jeotermal, güneş, biyokütle ve diğer yenilenebilir enerji kaynakları öncelikli

olmak üzere tüm enerji kaynaklarının değerlendirilmesine yönelik ölçümler yapmak, fizibilite ve örnek uygulama

projeleri hazırlamak; araştırma kurumları, yerel yönetimler ve sivil toplum kuruluşları ile işbirliği yaparak pilot

sistemler geliştirmek, tanıtım ve danışmanlık faaliyetleri yürütmek. b) Sanayide ve binalarda enerjinin rasyonel kullanımı ile ilgili olarak, bilinçlendirme ve eğitim hizmetleri

vermek, üniversiteleri, meslek odalarını ve tüzel kişileri aynı hizmetleri verebilmeleri için yetkilendirmek ve

denetlemek, Enerji Verimliliği Koordinasyon Kurulunun sekretaryasını yürütmek. c) Ulaşımda, elektrik enerjisi üretim tesislerinde, iletim ve dağıtım sistemlerinde enerjinin etkin ve verimli

kullanılması yönünde ilgili bakanlık ve kuruluşlar tarafından yürütülen çalışmaları izlemek, değerlendirmek, önlem

ve/veya proje önerileri geliştirmek. ç) Enerji Verimliliği Koordinasyon Kurulu tarafından onaylanan enerji verimliliği uygulama projelerini ve

araştırma ve geliştirme projelerini izlemek ve denetlemek. d) Enerji tüketim noktalarında çevreyi ilgilendiren zararlı atık ve emisyonların gelişimini izlemek,

değerlendirmek, projeksiyonlar üretmek ve önlem önerileri hazırlamak. e) Ülkede ve dünyada enerji alanındaki çalışmaları ve gelişmeleri izlemek ve değerlendirmek, ülkenin ihtiyaç

ve şartlarına uygun olarak araştırma ve geliştirme hedef ve önceliklerini belirlemek, bu doğrultuda araştırma ve

geliştirme çalışmaları yapmak, yaptırmak, çalışma sonuçlarını ekonomik analizleri ile birlikte kamuoyuna sunmak. f) Enerji ile ilgili tüm paydaşların, doğru ve güncel bilgiye hızla erişebilmelerini sağlamak; ulusal enerji

envanterini oluşturmak ve güncel tutmak; planlama, projeksiyon, izleme ve değerlendirme çalışmalarına destek

vermek üzere ulusal enerji bilgi yönetim merkezi kurmak ve işletmek. g) Yerli ve yenilenebilir enerji kaynaklarının değerlendirilmesine ve enerji verimliliğinin artırılmasına yönelik

projeksiyonlar ve öneriler geliştirmek. ğ) Toplum genelinde enerji bilincinin geliştirilmesi ve yeni enerji teknolojilerinden yararlanılması amacıyla

faaliyette bulunmak. h) Enerji verimliliği ile ilgili olarak kamu kurum ve kuruluşları, üniversiteler, özel sektör ve sivil toplum

örgütleri arasında etkili ve verimli işbirliğinin geliştirilmesi yönünde koordinasyonu sağlamak. ı) Enerji ile ilgili konularda kamuoyunu bilgilendirmek ve bilinçlendirmek amacıyla faaliyetlerde bulunmak. i) Diğer ülkelerdeki benzer ulusal ve uluslararası kuruluşlarla işbirliği yapmak ve bilgi alışverişinde bulunmak. j) 20/2/2001 tarihli ve 4628 sayılı Elektrik Piyasası Kanunu ve bu Kanuna istinaden çıkarılmış olan Elektrik

Piyasası Lisans Yönetmeliğine göre rüzgâr enerjisine dayalı lisans almak maksadı ile yapılan başvurulara ilişkin

olarak Bakanlık tarafından çıkarılacak yönetmelik çerçevesinde görüş oluşturmak. E.İ.E. İdaresinin görevleri aşağıdaki esaslar çerçevesinde yerine getirilir: a) E.İ.E. İdaresi görevleri kapsamında, gerekli gördüğü her türlü bilgiyi gerçek ve tüzel kişilerden istemeye

yetkilidir. Bilgi istenen gerçek ve tüzel kişiler gereken bilgileri vermekle yükümlüdürler. E.İ.E. İdaresi, sağladığı

bilgilerden ülkenin emniyetine, güvenliğine ve ekonomik çıkarlarına, gerçek ve tüzel kişilerin ticarî ilişkilerine zarar

verecek bilgi ve belgelerin gizliliğine riayet eder. b) E.İ.E. İdaresinde projelerin hazırlanması faaliyetleri ile İdarenin görev alanına giren konularda ve uzmanlık

isteyen işlerde, bakanlıklar ile bağlı ve ilgili kuruluşlardan, üniversitelerden ve diğer kamu kurum ve kuruluşlarından

170

proje ve araştırmaların gerektirdiği niteliklere sahip yeterli sayıda personel, süre ve çalışma konusu belirtilmek şartıyla

geçici olarak kurumlarının ve ilgili personelin muvafakati ve Bakan onayı ile görevlendirilebilir. Ancak bu şekilde

görevlendirilen personelin çalışma süresi iki yılı ve her halde proje süresini aşamaz. Proje süresinin iki yılı aşması

halinde, ilgili kurumun ve personelin muvafakati kaydıyla çalışma süresi Bakan onayı ile bir katına kadar uzatılabilir.

Bu şekilde görevlendirilen personel kurumlarından izinli sayılır ve görevlendirilen personelin aylık, ödenek, her türlü

zam ve tazminatları ile diğer malî ve sosyal hak ve yardımları kurumlarınca ödenir. c) E.İ.E. İdaresi Genel Müdürlüğü bu görevlerini yerine getirirken Hidrometrik Ölçüm İstasyonları kurar,

işletir ve sondajlar yapar. Merkezde Strateji Geliştirme Daire Başkanlığı ihdas edilir. Bu Daire Başkanlığı 5018 sayılı

Kamu Malî Yönetimi ve Kontrol Kanununun 60 ıncı maddesinde sayılan görevleri yürütür. ç) E.İ.E. İdaresine ait mallar ile her çeşit mevcutları aleyhine işlenen suçlara 26/9/2004 tarihli ve 5237 sayılı

Türk Ceza Kanununun 247 ila 266 ncı maddelerinde yer alan cezalar uygulanır." MADDE 14 – 20/2/2001 tarihli ve 4628 sayılı Elektrik Piyasası Kanununun 1 inci maddesinin üçüncü

fıkrasına aşağıdaki bentler eklenmiştir. "51. Kojenerasyon: Isı ve elektrik ve/veya mekanik enerjinin aynı tesiste eş zamanlı olarak üretimini, 52. Mikro kojenerasyon tesisi: Elektrik enerjisine dayalı kurulu gücü 50 kilovat ve altında

olan kojenerasyontesisini," MADDE 15 – 4628 sayılı Kanunun 3 üncü maddesinin sonuna aşağıdaki fıkralar eklenmiştir. "Yalnızca kendi ihtiyaçlarını karşılamak amacıyla, Bakanlık tarafından yürürlüğe konulacak yönetmelikte

tanımlanan değerin üzerinde verimi olan kojenerasyon tesisi kuran gerçek ve tüzel kişilerden lisans alma ve şirket

kurma yükümlülüğünden muaf tutulacaklar, ilgili yönetmelikte düzenlenir. Yalnızca kendi ihtiyaçlarını karşılamak amacıyla; yenilenebilir enerji kaynaklarına dayalı, kurulu gücü

azamiikiyüz kilovatlık üretim tesisi ile mikro kojenerasyon tesisi kuran gerçek ve tüzel kişiler, lisans alma ve şirket

kurma yükümlülüğünden muaftır. Kurum, mevcut üretim lisanslarında ve lisans başvurularında teminat ister. Teminat alınması ve irat

kaydedilmesine ilişkin hususlar ilgili yönetmelikle düzenlenir." MADDE 16 – 23/6/1965 tarihli ve 634 sayılı Kat Mülkiyeti Kanununun 42 nci maddesinin dördüncü ve

beşinci fıkraları aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir. "Kat maliklerinden birinin isteği üzerine ısı yalıtımı, ısıtma sisteminin yakıt dönüşümü ve ısıtma sisteminin

merkezi sistemden ferdi sisteme veya ferdi sistemden merkezi sisteme dönüştürülmesi, kat maliklerinin sayı ve arsa

payı çoğunluğu ile verecekleri karar üzerine yapılır. Ancak toplam inşaat alanı ikibin metrekare ve üzeri olan binalarda

merkezi ısıtma sisteminin ferdi ısıtma sistemine dönüştürülmesi, kat maliklerinin sayı ve arsa payı olarak oybirliği ile

verecekleri karar üzerine yapılır. Bu konuda yapılacak ortak işlerin giderleri arsa payı oranına göre ödenir. Merkezi

ısıtma sistemlerinde ısınma giderlerinin paylaştırılmasına ilişkin usûl ve esaslar Bayındırlık ve İskan Bakanlığı

tarafından yürürlüğe konulacak yönetmelikle düzenlenir. Isıtma sisteminin merkezi sistemden ferdi sisteme veya ferdi sistemden merkezi sisteme dönüştürülmesine

karar verilmesi halinde, yönetim planının bu karara aykırı hükümleri değiştirilmiş sayılır." MADDE 17 – 10/5/2005 tarihli ve 5346 sayılı Yenilenebilir Enerji Kaynaklarının Elektrik Enerjisi Üretimi

Amaçlı Kullanımına İlişkin Kanunun 6 ncı maddesi aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir. "MADDE 6- Bu Kanun kapsamındaki yenilenebilir enerji kaynaklarından elektrik enerjisi üretim ve

ticaretinde, lisans sahibi tüzel kişiler aşağıdaki uygulama esaslarına tâbidirler: a) Perakende satış lisansı sahibi tüzel kişiler, bu Kanun kapsamındaki yenilenebilir enerji kaynaklarından

elektrik enerjisi üreten YEK Belgeli tesislerin işletmede on yılını tamamlamamış olanlarından, bu maddede belirlenen

esaslara göre elektrik enerjisi satın alırlar. b) Bu Kanun kapsamındaki uygulamalardan yararlanabilecek YEK Belgeli elektrik enerjisi miktarına ilişkin

bilgiler her yıl EPDK tarafından yayınlanır. Perakende satış lisansı sahibi tüzel kişilerin her biri, bir önceki takvim

yılında sattıkları elektrik enerjisi miktarının ülkede sattıkları toplam elektrik enerjisi miktarına oranı kadar, YEK

Belgeli elektrik enerjisinden satın alırlar. c) Bu Kanun kapsamında satın alınacak elektrik enerjisi için uygulanacak fiyat; her yıl

için, EPDK’nınbelirlediği bir önceki yıla ait Türkiye ortalama elektrik toptan satış fiyatıdır. Ancak uygulanacak bu

fiyat 5 EuroCent/kWh karşılığı Türk Lirasından az, 5,5 Euro Cent/kWh karşılığı Türk Lirasından fazla olamaz. Ancak

5,5 EuroCent/kWh sınırının üzerinde serbest piyasada satış imkânı bulan yenilenebilir enerji kaynaklarına dayalı lisans

sahibi tüzel kişiler bu imkândan yararlanırlar. Bu madde kapsamındaki uygulamalar 31/12/2011 tarihinden önce işletmeye giren tesisleri kapsar. Ancak

Bakanlar Kurulu uygulamanın sona ereceği tarihi, 31/12/2009 tarihine kadar Resmî Gazetede yayımlanmak şartıyla en

fazla 2 yıl süreyle uzatabilir." MADDE 18 – 5346 sayılı Kanunun 8 inci maddesi aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir. "MADDE 8- Orman veya Hazinenin özel mülkiyetinde ya da Devletin hüküm ve tasarrufu altında bulunan her

türlü taşınmazın bu Kanun kapsamındaki yenilenebilir enerji kaynaklarından elektrik enerjisi üretimi yapmak amacıyla

171

kullanılması halinde tesis, ulaşım yolları ve şebekeye bağlantı noktasına kadarki enerji nakil hattı için kullanılacak

arazilere ilişkin olarak Çevre ve Orman Bakanlığı veya Maliye Bakanlığı tarafından bedeli karşılığında izin verilir,

kiralama yapılır, irtifak hakkı tesis edilir veya kullanma izni verilir. 2011 yılı sonuna kadar devreye alınacak bu

tesislerden ulaşım yollarından ve şebekeye bağlantı noktasına kadarki enerji nakil hatlarından yatırım ve işletme

dönemlerinin ilk on yılında izin, kira, irtifak hakkı ve kullanma izni bedellerine yüzde seksenbeş indirim uygulanır.

Orman arazilerinde ORKÖY ve Ağaçlandırma Özel Ödenek Gelirleri alınmaz." Yönetmeliklerin düzenlenmesi GEÇİCİ MADDE 1 – (1) Bu Kanunda yürürlüğe konulması öngörülen yönetmelikler, bu Kanunun yayımı

tarihinden itibaren bir yıl, 7 nci maddenin (ç) ve (d) bentleri kapsamında Bayındırlık ve İskan Bakanlığı tarafından

yürürlüğe konulması öngörülen yönetmelikler ise iki yıl içinde çıkarılır. Anılan yönetmelikler yürürlüğe girinceye

kadar, mevcut yönetmeliklerin bu Kanuna aykırı olmayan hükümlerinin uygulanmasına devam edilir. Mevcut yetki belgeleri ve enerji yöneticisi sertifikalarının geçerliliği GEÇİCİ MADDE 2 – (1) Genel Müdürlük tarafından verilmiş olan mevcut yetki belgeleri, süreleri doluncaya

kadar geçerliliklerini korur. Bu Kanunun yayımı tarihinde mevcut olan enerji yöneticisi sertifikaları bir yıl içerisinde

ücretsiz olarak yenilenir. Yükümlülüklere ilişkin ilk bilgilerin verilmesi GEÇİCİ MADDE 3 – (1) Endüstriyel alanda faaliyet gösteren tüm işletmeler ve yapım aşamasında

hazırlanmış uygulama projelerinde veya tadilat projelerinde toplam inşaat alanı onbin metrekare ve üzeri olan

binaların sahipleri veya yönetimleri, Genel Müdürlük tarafından bu Kanunun yayımı tarihinden itibaren iki ay

içerisinde Genel Müdürlüğün internet sayfasında yayınlanan formatta istenen bilgileri bu Kanunun yayımı tarihinden

itibaren üç ay içerisinde Genel Müdürlüğe bildirir. Genel Müdürlüğün yetkilendirme görevi GEÇİCİ MADDE 4 – (1) 5 inci maddenin birinci fıkrasının (a) bendinin (2) numaralı alt bendi kapsamında,

Genel Müdürlüğün şirketleri yetkilendirme faaliyeti, bu Kanunun yayımlandığı tarihten itibaren iki yıl sonra

yetkilendirilmiş kurum sayısının onu aşması halinde sona erer. İki yıl içinde yetkilendirilmiş kurum sayısı onu

bulmazsa, Genel Müdürlüğün yetkilendirme faaliyeti toplam sayı on olana kadar devam eder. Eğitim ve bilinçlendirme uygulamaları GEÇİCİ MADDE 5 – (1) 6 ncı maddenin birinci fıkrasının (b) bendinde öngörülen gerekli düzenlemeler bu

Kanunun yayımı tarihinden itibaren iki yıl içinde ilgili kurumlar tarafından yapılır. (2) 6 ncı maddenin birinci fıkrasının (c) bendinin (2) ve (3) numaralı alt bentlerinde yer alan hükümler bu

Kanunun yayımı tarihini takip eden birinci yılın sonundan itibaren uygulanır. Mevcut binalar ve endüstriyel işletmeler, inşaatı devam eden binalar ve asgarî sınırları sağlama GEÇİCİ MADDE 6 – (1) Bu Kanunun yayımı tarihinden önce mevcut olan binalar ile inşaatı devam edip

henüz yapı kullanım izni alınmamış olan binalar için, bu Kanunun 7 nci maddesinin birinci fıkrasının (c) bendi,

bu Kanunun yayımı tarihinden itibaren beş yıl süreyle uygulanmaz. (2) Bu Kanunun yayımı tarihinde mevcut olan veya yapı ruhsatı alınmış binalar hakkında 7 nci maddenin

birinci fıkrasının (d) bendi hükmü, bu Kanunun yayımı tarihinden itibaren on yıl süreyle uygulanmaz. (3) Bu Kanunun yayımı tarihinden itibaren üç yıl süreyle 7 nci maddenin birinci fıkrasının (ğ) ve (h)

bentlerinde yer alan asgarî sınırları sağlama şartı aranmaz. GEÇİCİ MADDE 7 – (1) Bu Kanunda geçen Türk Lirası ibaresi karşılığında, uygulamada 28/01/2004 tarihli

ve 5083 sayılı Türkiye Cumhuriyeti Devletinin Para Birimi Hakkında Kanun hükümleri gereğince ülkede tedavülde

bulunan para Yeni Türk Lirası olarak adlandırıldığı sürece bu ibare kullanılır. Yürürlük MADDE 19 – (1) Bu Kanunun; a) 10 uncu maddesinin birinci fıkrasının (a) bendinin (8) numaralı alt bendi yayımı tarihinden iki yıl sonra, b) Diğer hükümleri yayımı tarihinde, yürürlüğe girer. Yürütme MADDE 20 – (1) Bu Kanun hükümlerini Bakanlar Kurulu yürütür.

1/5/2007

172

Ek 4

Resmi Gazete Tarihi: 05.12.2008 Resmi Gazete Sayısı: 27075

BİNALARDA ENERJİ PERFORMANSI YÖNETMELİĞİ

BİRİNCİ BÖLÜM Amaç, Kapsam, Dayanak, Tanımlar ve Kısaltmalar

Amaç MADDE 1 – (Değişik:RG-1/4/2010-27539) (1) Bu Yönetmeliğin amacı, binalarda enerjinin ve enerji kaynaklarının etkin ve verimli kullanılmasına,

enerji israfının önlenmesine ve çevrenin korunmasına ilişkin usul ve esasları düzenlemektir. Kapsam MADDE 2 – (Değişik:RG-1/4/2010-27539) (1) Bu Yönetmelik mevcut ve yeni yapılacak binalarda;

a) Mimari tasarım, mekanik tesisat, aydınlatma, elektrik tesisatı gibi binanın enerji kullanımını

ilgilendiren konularda bina projelerinin ve enerji kimlik belgesinin hazırlanmasına ve uygulanmasına ilişkin

hesaplama metotlarına, standartlara, yöntemlere ve asgari performans kriterlerine,

b) Enerji kimlik belgesi düzenlenmesi, bina kontrolleri ve denetim faaliyetleri için yetkilendirmelere,

c) Enerji ihtiyacının, kojenerasyon sistemi ve yenilenebilir enerji kaynaklarından karşılanmasına,

ç) Ülke genelindeki bina envanterinin oluşturulmasına ve güncel tutulmasına, toplumdaki enerji kültürü

ve verimlilik bilincinin geliştirilmesine yönelik eğitim ve bilinçlendirme faaliyetlerine,

d) Korunması gerekli kültür varlığı olarak tescil edilen binalarda, enerji verimliliğinin artırılmasına

yönelik önlemler ve uygulamalar ile ilgili, Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kurulunun görüşünün alınarak

bu görüş doğrultusunda yapının özelliğini ve dış görüntüsünü etkilemeyecek biçimde enerji verimliliğini arttırıcı

uygulamaların yapılmasına

ilişkin iş ve işlemleri kapsar.

(2) Sanayi alanlarında üretim faaliyetleri yürütülen binalar, planlanan kullanım süresi iki yıldan az olan

binalar, toplam kullanım alanı 50 m2’nin altında olan binalar, seralar, atölyeler ve münferit olarak inşa edilen ve

ısıtılmasına ve soğutulmasına gerek duyulmayan depo, cephanelik, ardiye, ahır, ağıl gibi binalar bu

Yönetmeliğin kapsamı dışındadır.

Dayanak MADDE 3 – (Değişik:RG-1/4/2010-27539) (1) Bu Yönetmelik, 18/4/2007 tarihli ve 5627 sayılı Enerji Verimliliği Kanununun 7 nci maddesinin

birinci fıkrasının (ç) ve (d) bentleri ile 13/12/1983 tarihli ve 180 sayılı Bayındırlık ve İskân Bakanlığının Teşkilat

ve Görevleri Hakkında Kanun Hükmünde Kararnamenin 30/A numaralı maddesine dayanılarak hazırlanmıştır. Tanımlar ve kısaltmalar MADDE 4 – (1) Bu Yönetmelikte geçen; a) Aydınlatma enerji tüketimi: Binanın aydınlatılması için harcanan toplam enerjiyi, b) Aydınlatma yükü: Aydınlatma için kullanılan toplam kurulu gücü, c) Bağımsız bölüm: Anagayrimenkulün ayrı ayrı ve başlı başına kullanılmaya elverişli olup, 2/7/1965

tarihli ve 634 sayılı Kat Mülkiyeti Kanunu hükümlerine göre bağımsız mülkiyete konu olan bölümlerini, ç) Bakanlık: Bayındırlık ve İskan Bakanlığını, d) Bina: Kendi başına kullanılabilen, üstü örtülü olan insanların içine girebilecekleri ve insanların oturma,

çalışma, eğlenme veya dinlenmelerine veya ibadet etmelerine yarayan ve hayvanların ve eşyaların korunmasına

uygun yapıyı, e) Bina sahibi: Bina üzerinde mülkiyet hakkına sahip olan gerçek veya tüzel kişiyi veya varsa intifa hakkı

sahibini, eğer her ikisi de yoksa binaya malik gibi tasarruf edeni, f) (Değişik:RG-1/4/2010-27539) Bina yöneticisi: Kat Mülkiyeti Kanununa göre atanmış veya seçilmiş

veya belirlenmiş olan ve bina yönetimini sağlayan kişiyi, g) Bireysel ısıtma: Bağımsız bölüm içerisine yerleştirilen bir ısı üretim kaynağından elde edilen ısıtma

enerjisi ile bağımsız bölümün ısıtılmasını, ğ) Bölgesel ısıtma sistemi: Bir merkezden elde edilen ısıtma enerjisinin, mahalle ve daha büyük ölçekteki

yerleşimlerde yer alan binalara dağıtılmasını ve bağımsız bölümlerin ısıtılmasını sağlayan sistemi, h) Bölgesel sıhhi sıcak su sistemi: Bir merkezden elde edilen sıhhi sıcak suyun bölge içerisindeki binalara

ve bağımsız bölümlere dağıtılması ve kullanılmasını sağlayan sistemi, ı) (Mülga:RG-1/4/2010-27539)

173

i) Enerji kimlik belgesi: Asgari olarak binanın enerji ihtiyacı ve enerji tüketim sınıflandırması, yalıtım

özellikleri ve ısıtma ve/veya soğutma sistemlerinin verimi ile ilgili bilgileri içeren belgeyi, j) (Değişik:RG-1/4/2010-27539) Enerji kimlik belgesi vermeye yetkili kuruluşlar: Yeni tasarlanan binalar

için; binanın tasarımında görev alan yetkili mimar ve mühendisleri, mevcut binalar için enerji verimliliği

danışmanlık şirketlerini, k) (Mülga:RG-1/4/2010-27539) l) (Mülga:RG-1/4/2010-27539) m) Enerji yöneticisi: Binalarda enerji yönetimi ile ilgili faaliyetleri yerine getirmekle sorumlu ve enerji

yöneticisi sertifikasına sahip kişiyi, n) (Mülga:RG-1/4/2010-27539) o) Halojen lamba: İçinde halojen gaz bulunan tungsten halojen ve metal halojen olmak üzere iki çeşidi

bulunan lambaları, ö) Hizmet amaçlı binalar: Kamu binaları, okullar, ibadethaneler, hastaneler, sağlık merkezleri ve benzeri

amaçlara tahsis edilmiş binaları, sığınma veya yaşlı veya çocukların bakımı için tahsis edilmiş sosyal hizmet

binalar ve benzeri amaçlar için tahsis edilmiş binaları, sinema ve tiyatro, toplantı salonları, sergiler, müzeler,

kütüphaneler, kültürel binalar ve sportif faaliyetlere tahsis edilen binalar ve benzeri amaçlara tahsis edilmiş

binaları, p) Isı pompası: Toprakta, havada ve suda düşük sıcaklıkta mevcut olan enerjinin, ısıtma ve/veya soğutma

yapmak amacıyla bina içine iletilmesini sağlayan düzeneği, r) İlgili idare: Yapı ruhsatı ve yapı kullanma izin belgesi verme yetkisine sahip belediye ve mücavir alan

sınırları içindeki uygulamalar için büyükşehir belediyeleri ile diğer belediyeleri, bu alanlar dışında kalan

alanlarda valilikler ile diğer idareleri, s) İklimlendirme sistemi: Ortam havasının, neminin, temizliğinin ve sıcaklığının bir arada kontrol edildiği

ve taze hava ihtiyacının karşılandığı sistemi, ş) (Değişik:RG-1/4/2010-27539) İşletmeci kuruluş: Mekanik ve elektrik sistemlerinin çalışmasından

sorumlu kuruluşu, t) (Mülga:RG-1/4/2010-27539) u) Kaskad kazan sistemi: Birbirleri ile mekanik ve elektronik olarak haberleşmeli çalışan, ihtiyaca göre

sıralı devreye girerek yakıt tasarrufu sağlayan, kazan yedekleme sıkıntısının olmadığı kazan sistemlerini, ü) Kazan: Yakıtın yakılması sonucu açığa çıkan enerjinin ısı taşıyıcı akışkana aktarılmasını sağlayan

basınçlı kabı, v) Kojenerasyon: Isı ve elektrik ve/veya mekanik enerjinin aynı tesiste eş zamanlı olarak üretimini, y) Mekanik tesisat: İnşaat işlerinde makine mühendisliği etkinlik alanına giren ısıtma, soğutma,

havalandırma, temiz ve pis su, sıhhi sıcak su ve yangın söndürme sistemleri işlerinin tümünü, z) Merkezi ısıtma sistemi: Bir merkezden elde edilen ısıtma enerjisi ile birden fazla bağımsız bölümün

ısıtılmasını sağlayan sistemi, aa) Merkezi sıhhi sıcak su sistemi: Bir merkezden elde edilen sıhhi sıcak suyun binalara ve bağımsız

bölümlere dağıtılması ve kullanılmasını sağlayan sistemi, bb) Merkezi soğutma sistemi: Bir merkezden elde edilen soğutma enerjisi ile birden fazla bağımsız

bölümün soğutulmasını sağlayan sistemi, cc) (Mülga:RG-1/4/2010-27539) çç) Mevcut bina: Bu Yönetmeliğin yürürlüğe girmesinden önce yapı ruhsatı alınıp yapımı devam eden

veya yapımı tamamlanan binayı, dd) Nihai enerji tüketimi: Son kullanıcı tarafından binasında veya bağımsız bölümünde katı, sıvı veya gaz

yakıtlardan elde edilen enerjinin ve elektrik enerjisinin toplam tüketimini, ee) (Mülga:RG-1/4/2010-27539) ff) (Mülga:RG-1/4/2010-27539) gg) Ticari amaçlı binalar: İş merkezleri, ofis ve benzeri amaçlara tahsis edilmiş binalar ve eğlence ve

alışveriş merkezleri ve benzeri amaçlara tahsis edilmiş binalar ile otel, motel, pansiyon ve benzer amaçlara tahsis

edilmiş binaları, ğğ) TSE: Türk Standardları Enstitüsünü, hh) Yenilenebilir enerji: Hidrolik, rüzgar, güneş, jeotermal, biyokütle, biyogaz, dalga, akıntı ve gel-git

gibi fosil olmayan enerji kaynaklarından elde edilebilen enerjiyi, ıı) Yıllık enerji ihtiyacı: Binanın ısıtma, sıhhi sıcak su, soğutma, elektrik ve aydınlatma sistemleri için

birincil enerji cinsinden ortama bir yıl içerisinde verilmesi gereken ısı enerjisi miktarını, ii) Yıllık ısıtma enerjisi ihtiyacı: Isıtma sisteminden ısıtılan ortama bir yıl içerisinde verilmesi gereken net

ısı enerjisi miktarını,

174

jj) (Değişik:RG-1/4/2010-27539) Yıllık sıhhi sıcak su enerjisi ihtiyacı: Sıcak su temini için bir yıl

içerisinde harcanan net ısı enerjisi miktarını, kk) Yıllık soğutma enerjisi ihtiyacı: Soğutma sisteminin soğutulan ortamdan bir yıl içerisinde atması veya

çekmesi gereken net ısı enerjisi miktarını, ll) (Ek:RG-1/4/2010-27539) BEP-TR: Enerji kimlik belgelerinin düzenlenmesi için kullanılan ve

Bakanlık internet adresinden erişim sağlanan yazılım programını,

mm) (Ek:RG-1/4/2010-27539) Binalarda enerji verimliliği: Binalarda yaşam standardı ve hizmet

kalitesinin düşmesine sebebiyet vermeksizin enerji tüketiminin azaltılmasını,

nn) (Ek:RG-1/4/2010-27539) Birincil enerji tüketimi: Son kullanıcı tarafından binasında veya bağımsız

bölümünde katı, sıvı veya gaz yakıtlardan elde edilen enerji ile tüketilen elektrik enerjisinin üretilmesi ve

dağıtılması safhalarında tüketilen enerjilerle birlikte toplam tüketimlerini,

oo) (Ek:RG-1/4/2010-27539) Denetim yapacak kurum ve kuruluşlar: Enerji kimlik belgesine göre

binanın enerji tüketen ekipmanlarının, ilgili raporlarda belirtilen periyotlarda ilgili standartlarda belirtilen ve

sistemin gerektirdiği periyodik kontrole, teste ve bakıma tabi tutulup tutulmadığının denetlenmesini yapacak

olan ve Bakanlık tarafından yetkilendirilmiş kurum veya kuruluşları,

öö) (Ek:RG-1/4/2010-27539) Genel aydınlatma: Bir hacmin tamamında belirli kriterler kapsamında,

aydınlatmada vurgu, yönlendirme ve farklı aydınlık seviyesine gerek olan kısmi bölge gibi özel ihtiyaçlar

dikkate alınmaksızın talepleri karşılamak amacıyla yapılan aydınlatmayı,

pp) (Ek:RG-1/4/2010-27539) Güvenlik aydınlatması: Gece şartlarında bina çevresinin güvenlik açısından

kontrolün ve gözetimin daha kolay yapılmasını sağlamak amacıyla yapılan çevre aydınlatmasını,

rr) (Ek:RG-1/4/2010-27539) Kullanım alanı: Binanın inşa edilen ve kullanılabilen tüm bölümlerinin;

duvarlar, kolonlar, ışıklıklar, giriş holleri, açık çıkmalar, hava bacaları, saçaklar, tesisat galerileri ve katları, ticari

amaçlı olmayan ve binanın kendi ihtiyacı için otopark olarak kullanılan bölüm ve katlar, yangın merdivenleri,

asansörler, tabii zemin terasları, kalorifer dairesi, kömürlük, sığınak, su deposu ve hidrofor dairesi çıktıktan

sonraki alanı,

ss) (Ek:RG-1/4/2010-27539) Önemli tadilat: Binada cephe, mekanik ve elektrik tesisatı gibi enerji

tüketimini etkileyen konularla ilgili toplam tadilat maliyetinin, binanın emlak vergisine esas değerinin % 25’ini

aştığı tadilatları,

şş) (Ek:RG-1/4/2010-27539) Yapı inşaat alanı: Işıklıklar hariç olmak üzere, bodrum kat, asma kat ve çatı

arasında yer alan mekanlar ve ortak alanlar dahil yapının inşa edilen bütün katlarının alanını

ifade eder. İKİNCİ BÖLÜM

İlkeler, Görevler, Yetkiler ve Sorumluluklar İlkeler MADDE 5 – (1) (Değişik:RG-1/4/2010-27539) Yeni bina tasarımında, mevcut binaların proje değişikliği

gerektiren önemli tadilat projelerinde, mekanik ve elektrik tesisat değişikliklerinde binanın özelliklerine göre bu

Yönetmelikte öngörülen esaslar göz önüne alınır. (2) Binanın mimari, mekanik ve elektrik projeleri, diğer yasal düzenlemeler yanında, enerji ekonomisi

bakımından bu Yönetmelikte öngörülen şartlara uygun değil ise, ilgili idare tarafından yapı ruhsatı verilmez. (3) Bu Yönetmelik esaslarına uygun projesine göre uygulama yapılmadığının tespiti halinde, tesbit edilen

eksiklikler giderilinceye kadar binaya, ilgili idare tarafından yapı kullanım izin belgesi verilmez. (4) (Değişik:RG-1/4/2010-27539) Bu Yönetmelikte tanımlanmamış olan ve açıklık gereken hususlar

hakkında, Ek-8a’da verilen Türk Standartlarının güncel halleri, bu standartların olmaması halinde ise, Ek-8b’de

verilen Avrupa Standartlarının güncel halleri esas alınır. (5) (Değişik:RG-1/4/2010-27539) Bu Yönetmeliğin uygulanmasında proje, yapım, denetim ve diğer

konularda tereddüde düşülen hususlar hakkında Bakanlığın görüşü alınır. (6) (Ek:RG-1/4/2010-27539) Mevcut binaların, dış cephe duvarlarında ısı yalıtımı, ısıtma sisteminde

kazan değişikliği, ferdi ve merkezi ısıtma sistemleri arasında dönüşüm yapılması, merkezi soğutma sistemi

kurulması, kojenerasyon sistemi kurulması veya yenilenebilir enerji kaynaklarından elektrik üretilmesi ile ilgili

konularda tadilat yapılması halinde, bu Yönetmelik hükümleri doğrultusunda uygulama projesi hazırlanır ve yapı

kullanım izni veren ilgili idare tarafından onaylanır ve uygulanması sağlanır.

(7) (Ek:RG-1/4/2010-27539) Bu Yönetmeliğin uygulanmasında, Avrupa Birliği mevzuatına uyum ile

birlikte bu uyum kapsamında Avrupa Birliği ülkelerindeki binalarda asgari enerji performansı uygulamalarının

bu Yönetmeliğe yansıtılması doğrultusunda gerekli değişikliklerin yapılması esastır.

Görev, yetki ve sorumluluk MADDE 6 – (1) Bu Yönetmelik hükümlerinin uygulanmasından; a) İlgili idareler, b) Enerji kimlik belgesi düzenlemeye yetkili kuruluşlar,

175

c) Yatırımcı kuruluşlar, ç) Bina sahipleri, bina yöneticileri veya enerji yöneticileri, d) İşletmeci kuruluşlar, e) İşveren veya temsilcileri, f) Tasarım ve uygulamada görevli mimar ve mühendisler, g) Uygulayıcı yükleniciler ve üreticiler, ğ) (Değişik:RG-1/4/2010-27539) Binanın yapılmasında, kullanılmasında ve enerji kimlik belgesi

düzenlenmesinde görev alan müşavir, danışman, proje kontrolü yapan gerçek veya tüzel kişiler, enerji kimlik

belgesi düzenlemeye yetkili kuruluşlar, denetleme kuruluşları ve işletme yetkilileri, görevli, yetkili ve

sorumludur. (2) Yönetmelik hükümlerine göre inşa edilmemiş binalardan; a) Projenin eksik veya hatalı olması veya standartlara uygun olmaması halinde, proje müellifleri; yapımın

eksik veya hatalı olması veyahut standartlara uygun olmaması halinde ise, varsa yapı denetim kuruluşu ve

yüklenici veya yapımcı firma, yetkileri oranında sorumludur. b) Sistemin uygun çalışmaması işletmeden kaynaklanıyor ise, bina sahibi, yöneticisi veya varsa enerji

yöneticisi veya işletmeci kuruluş doğrudan sorumlu olur. c) İlgili idareler, sorumluluğun takip, tespit ve gereğinin yerine getirilmesi hususunda görevli ve

yetkilidir. (3) İlgili idareler ve enerji kimlik belgesi düzenlemeye yetkili kuruluşlar, projelerin ve uygulamaların bu

Yönetmelik hükümlerine uygun olup olmadığını denetler. (4) Bu Yönetmeliğe uygun tasarım ve uygulaması yapılmayan binalara yapı ruhsatı veya yapı kullanım

izin belgesi verilmesi durumunda, ilgili idareler, enerji kimlik belgesi düzenlemeye yetkili kuruluşlar ve varsa

yapı denetim kuruluşları sorumlu olur. ÜÇÜNCÜ BÖLÜM

Bina Enerji Performansı Açısından Mimari Proje Tasarımı ve Mimari Uygulamaları Bina enerji performansı açısından mimari proje tasarımı MADDE 7 – (1) Binaların mimari tasarımında, imar ve ada/parsel durumu dikkate alınarak ısıtma,

soğutma, doğal havalandırma, aydınlatma ihtiyacı asgari seviyede tutulur, güneş, nem ve rüzgar etkisi de dikkate

alınarak, doğal ısıtma, soğutma, havalandırma ve aydınlatma imkanlarından azami derecede yararlanılır. (2) Mimari tasarımda dikkat edilmesi gereken hususlar aşağıda belirtilmiştir. a) (Değişik:RG-1/4/2010-27539) Binaların ve iç mekânların yönlendirilmesinde, güneş, rüzgâr, nem,

yağmur, kar ve benzeri meteorolojik veriler dikkate alınarak oluşturulan mimari çözümler aracılığı ile

istenmeyen ısı kazanç ve kayıpları asgari düzeyde tutulur. b) (Değişik:RG-1/4/2010-27539) Bina içerisinde sürekli kullanılacak yaşam alanları, güneş ısısı ve ışığı

ile doğal havalandırmadan en uygun derecede faydalanacak şekilde yerleştirilir. c) (Değişik:RG-1/4/2010-27539) Mimari uygulama projesi ve sistem detaylarının, ısı yalıtım

projesindeki bütün malzemeler ve nokta detayları ile bütünlük sağlaması, ısı yalıtımında sürekliliği sağlayacak

şekilde, çatı-duvar, duvar-pencere, duvar-taban ve taban-döşeme-duvar bileşim detaylarını ihtiva etmesi gerekir. ç) (Değişik:RG-1/4/2010-27539) Binanın yapılacağı yere ilişkin olarak yenilenebilir enerji kaynak

kullanılması imkânlarının araştırılması ile oluşturulacak raporlar, mimari çözümlerde öncelikle dikkate alınır. Mimari uygulamalar MADDE 8 – (1) Mevcut binaların dış kabuğu, binanın enerji performansını olumsuz etkileyecek şekilde

değiştirilemez. (2) (Değişik:RG-1/4/2010-27539) Isı kaybeden düşey dış yüzeylerinin toplam alanının % 60’ı ve

üzerindeki oranlarda camlama yapılan binalarda pencere sisteminin ısıl geçirgenlik katsayısının (Up) 2,1

W/m2K’den büyük olmayacak şekilde tasarımlanması ve diğer ısı kaybeden bölümlerinin ısıl geçirgenlik

katsayılarının TS 825 Standardında tavsiye edilen değerlerden % 25 daha küçük olmasının sağlanması

durumunda, bu binalar TS 825 Standardına uygun olarak kabul edilir. Söz konusu binalar için ısı yalıtım projesi

ve hesaplamalar TS 825 Standardında tanımlanan usul ve esaslara göre yapılır. Bu hesaplamalar içerisinde bu

fıkrada belirtilen şartların yerine getirildiğinin ayrıca gösterilmesi gerekir. Ayrıca, yaz aylarındaki istenmeyen

güneş enerjisi kazançları için tasarım sırasında tedbirler alınır. (3) (Mülga:RG-1/4/2010-27539) (4) Yeni yapılacak binalar için ısı yalıtım raporu hazırlanmasının gerektiği durumlarda ve mevcut binalara

yapılan uygulamalarda, iç yüzeyden dış yüzeye doğru oluşturulan katmandaki yapı ve ısı yalıtım malzemeleri,

giydirme cam cephenin iç yüzeyindeki cama yapıştırılan film tabakasının ısıl geçirgenlik katsayısı, giydirme cam

cepheli binanın bulunduğu iklim bölgesindeki TS 825 standardında tavsiye edilmiş olan ısıl geçirgenlik

katsayısından büyük olamaz.

176

(5) (Mülga:RG-1/4/2010-27539) (6) (Mülga:RG-1/4/2010-27539)

DÖRDÜNCÜ BÖLÜM Isı Yalıtımı Esasları, Asgari Hava Sirkülasyonu ve Sızdırmazlık

Bina ısı yalıtımı esasları MADDE 9 – (1) Binaların ısı yalıtımı hesaplamalarında aşağıda belirtilen hususlara uyulur. a) Binanın Yıllık Isıtma Enerjisi İhtiyacının TS 825 standardında belirtilen sınır değerden küçük olması

gerekir. b) Bitişik nizam olarak yapılacak olan binaların ısıtma enerjisi ihtiyacı hesabı yapılırken, bitişik nizam

tarafında kalan duvarlar da dış duvar gibi değerlendirilir. (2) Binaları dış havadan, topraktan veya düşük iç hava sıcaklığına sahip ortamlardan ayıran yapı

bileşenlerinin yüzeyleri, TS 825 standardında belirtilen asgari ısı yalıtım şartlarına uygun şekilde yalıtılır. (3) Bina kabuğunu oluşturan, duvar, döşeme, balkon, konsol, taban, tavan, çatı ve pencere/duvar

birleşimleri ısı köprüsü oluşmayacak şekilde yalıtılır. Mevcut binalarda ısı köprülerinin önlenememesi

durumunda, ısıyı nakleden kaplama yüzeylerinde oluşan ısı köprüleri sebebiyle gerçekleşen ısı kaybı hesabı TS

EN ISO 10211-1, TS EN ISO 10211-2, TS EN ISO 14683 veya TS EN ISO 6946 standardına göre yapılır ve

yıllık ısıtma enerjisi ihtiyacının hesaplanmasında dikkate alınır. (4) Belediye hudutları ve mücavir alan sınırları dışında, köy nüfusuna kayıtlı ve köyde sürekli oturanların,

köy yerleşik alanları civarında ve mezralarda 2 kata kadar olan ve toplam döşeme alanı 100 m2’den küçük (dış

havaya açık balkon, teras, merdiven, geçit, aydınlık ve benzeri yerler hariç) yeni binalar ile bu alanlardaki; a) Yapı bileşenlerinin ısıl geçirgenlik katsayılarının, TS 825 standardında belirtilen yapı bileşenleri

değerlerine eşit veya daha küçük olması, b) Toplam pencere alanının, ısı kaybeden dış duvar alanının %12’sine, eşit veya daha küçük olması hallerinde konstrüksiyonların ve ayrıntıların mimari projede gösterilmesi şartıyla, “ısı yalıtım projesi”

yapılması gerekmez. Bu durumda yukarıdaki şartların sağlandığını gösteren bir “ısı yalıtım raporu”

düzenlenmesi yeterlidir. (5) (Değişik:RG-1/4/2010-27539) Binanın bağımsız bölümleri arasındaki duvar, taban ve tavan gibi yapı

elemanlarında, R direnci en az 0,80 m2K/W olacak şekilde yalıtım uygulanır.

(6) (Mülga:RG-1/4/2010-27539) (7) Bu Yönetmelikte belirtilmeyen hususlarda TS 825 standardına uyulur. (8) Yapı ve yalıtım malzemelerinin standarda uygunluğu; a) Yapı ve yalıtım malzemelerinin ısıl iletkenlik hesap değerleri TS 825 Ek-E’de verilmiş olup, ısı yalıtım

projesi burada verilen değerlere göre hesaplanır. Bina yapımında kullanılacak yapı ve yalıtım malzemeleri için

8/9/2002 tarihli ve 24870 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan, Yapı Malzemeleri Yönetmeliği çerçevesinde,

Yapı ve Yalıtım Malzemelerinin CE veya G uygunluk işareti ve uygunluk beyanı veya belgesi alması

zorunludur. b) (Değişik:RG-1/4/2010-27539) Birinci fıkra hükümleri çerçevesinde beyan edilen ısıl iletkenlik hesap

değerlerinin TS 825 Ek-E’deki değerlerden daha küçük olması ve bu değerin hesaplamalarda kullanılmak

istenilmesi halinde, beyan edilen ısıl iletkenlik hesap değerlerinin hesaplamalarda kullanılabilmesi için,

Bakanlıkça bu amaç için özel olarak görevlendirilmiş bir kuruluş tarafından, malzemenin beyan edilen ısıl

iletkenlik hesap değerlerinin belgelendirilmesi şarttır. Eğer bu belgelendirme yapılmamış ise, hesaplamalarda,

söz konusu malzemenin beyan edilen ısıl iletkenlik hesap değeri yerine TS 825 Ek-E’deki değerleri alınır.

Görevlendirilmiş kuruluşun çalışma usul ve esasları Bakanlıkça belirlenir. Isı yalıtım projesi zorunluluğu MADDE 10 – (1) Bu Yönetmelik hükümleri uyarınca TS 825 standardında belirtilen hesap metoduna

göre, yetkili makina mühendisi tarafından hazırlanan "ısı yalıtımı projesi" imara ilişkin mevzuat gereğince yapı

ruhsatı verilmesi safhasında tesisat projesi ile birlikte ilgili idarelerce istenir. (2) Isı yalıtım projesinde; a) Isı kayıpları, ısı kazançları, kazanç/kayıp oranı, kazanç kullanım faktörü ve aylık ve yıllık ısıtma

enerjisi ihtiyacının büyüklüklerinin, TS 825 standardında verilen “Binanın Özgül Isı Kaybı” ve “Yıllık Isıtma

Enerjisi İhtiyacı” çizelgelerindeki örneklerde olduğu gibi çizelgeler halinde verilmesi ve hesaplanan yıllık ısıtma

enerjisi ihtiyacının (Q), TS 825 standardında verilen yıllık ısıtma enerjisi (Qı) formülünden elde edilecek olan

sınır değerden büyük olmadığının gösterilmesi, b) Konutlar dışında farklı amaçlarla kullanılan binalarda yapılacak hesaplamalarda, binadaki farklı

bölümler arasındaki sıcaklık farkı 4 °C’den daha fazla ise ve bu binada birden fazla bölüm için yıllık ısıtma

enerjisi ihtiyacı hesabı yapılacaksa, bu bölümlerin sınırlarının şematik olarak çizilmesi, sınırların ölçüleri ve

bölümlerin sıcaklık değerleri üzerinde gösterilmesi,

177

c) Binanın ısı kaybeden yüzeylerindeki dış duvar, tavan ve taban/döşemelerde kullanılan malzemeler, bu

malzemelerin eleman içindeki sıralanışı ve kalınlıkları, duvar, tavan ve taban/döşeme elemanlarının alanları ve

“U” değerlerinin belirtilmesi, ç) Pencere sistemlerinde kullanılan cam ve çerçevenin tipinin, bütün yönler için ayrı ayrı pencere

alanlarının ve “U” değerlerinin belirtilmesi, d) Havalandırma tipinin belirtilmesi, mekanik havalandırma söz konusu ise, hesaplamalar ve sonuçlarının

proje raporunda belirtilmesi, e) Isı yalıtım projesinde, binanın ısı kaybeden yüzeylerinde oluşabilecek yoğuşmanın TS 825 standardında

belirtildiği şekilde tahkik edilmesi, gerekli çizim ve hesaplamaların proje raporunda verilmesi, f) Mevcut binaların tamamında veya bağımsız bölümlerinde yapılacak olan esaslı tamir, tadil ve

eklemelerdeki uygulama yapılacak olan bölümler için, TS 825 standardında ısıtma derece gün bölgelerine göre

tanımlanmış tavsiye edilen ısıl geçirgenlik katsayılarına eşit veya daha küçük olduğunun gösterilmesi, g) Mevcut binalarda yapılacak olan esaslı tamir, tadil ve eklemelerde, uygulamanın yapılacağı yüzeylerde

oluşabilecek yoğuşmanın TS 825 standardında belirtildiği şekilde tahkik edilmesi, gerekli çizim ve

hesaplamaların raporlanması hususunda bilgiler bulunmalıdır. Mekanik tesisat yalıtımı esasları MADDE 11 – (1) (Değişik:RG-1/4/2010-27539) Binaların ısıtma, soğutma, havalandırma ve klima gibi

enerji kullanımını etkileyen tesisatlarında kullanılan borular, kollektörler ve bağlantı malzemeleri, vanalar,

havalandırma ve iklimlendirme kanalları, sıhhi sıcak su üreticileri ve depolama üniteleri, yakıt depoları ve diğer

mekanik tesisat ekipmanları, ısı köprüsüne yol açmayacak şekilde ve yüzey sıcaklığı ile iç ortam sıcaklığı

arasında 5°C’den fazla fark ve yüzeyde yoğuşma olmayacak şekilde yalıtılır. (2) Mekanik tesisat yalıtım hesaplamaları ve uygulamalarında aşağıda belirtilen hususlara uyulur. a) (Mülga:RG-1/4/2010-27539) b) Mekanik tesisatta meydana gelen ısı kayıp ve kazançları prEN ISO 12241:2008 standardına göre

hesaplanır. c) (Mülga:RG-1/4/2010-27539) ç) Şartlandırılan mekanların içerisinde yer alan kanallar, ısıl direnci 0,6 m2K/W’dan küçük olmayacak

şekilde yalıtılır. Diğer mekanlarda yer alan ve yalıtılması gereken kanalların ısıl direnci 1,2 m2K/W’dan küçük

olmayacak şekilde yalıtılır. d) Mekanik tesisat boru ve klima kanalı montajları, boruların ve kanalların birbirleri arasındaki mesafeler

ile tavan, taban ve duvarlar arasındaki mesafeleri, hesaplamaları yapılan yalıtım kalınlıklarının uygulanmasına

engel olmayacak şekilde yapılır. Boruların ve klima kanallarının askıya alınmaları ile kalıcı veya sabit mesnetle

desteklemelerinde ısı kayıplarının ve ısı köprülerinin oluşmasına izin verilmez. (3) Soğuk su ve soğutma tesisatlarındaki borular ve soğuk akışkan taşıyan klima kanalları, ısı kazançları

ve yoğuşma riskini önlemeye yönelik olarak iki ayrı hesaplama yöntemi sonucunda elde edilen en büyük kalınlık

değeri esas alınarak dıştan yalıtılır. Yoğuşmanın ve korozyonun önlenebilmesi için yapılan hesaplamalarda,

borunun ve kanalın yüzey sıcaklığının, çiğ noktası sıcaklığının altına düşmemesini sağlayan yalıtım kalınlığı

gözönünde bulundurulur. Soğuk su ve soğutma tesisatlarındaki borular ve soğuk akışkan taşıyan klima kanalları

açık gözenekli ısı yalıtım malzemeleri kullanılması durumunda, yoğuşmanın engellenmesi için dıştan buhar

kesici bir malzeme ile kaplanır. (4) (Mülga:RG-1/4/2010-27539) (5) (Mülga:RG-1/4/2010-27539) (6) (Mülga:RG-1/4/2010-27539) Asgari hava sirkülasyonu ve sızdırmazlık MADDE 12 – (Değişik:RG-1/4/2010-27539) (1) Binalarda, derzler de dâhil olmak üzere, ısı geçişinin olabileceği yüzeylerde, kesitlerde ve/veya

şaftlarda sürekli hava geçirmeyecek şekilde sızdırmazlık sağlayacak ve hava geçişine engel olacak uygun

malzemeler kullanılır. Binalarda iç hava kalitesini bozmayacak şekilde gerekli kontrollü temiz hava girişi

sağlanır.

(2) Bina sızdırmazlık hesaplarında bina kat sayısına bağlı olarak; dış pencerelerden, balkon kapılarından

ve çatı pencerelerinden kaynaklanan sızıntılar için TS EN 12207 Standardında verilen derz geçirgenlik değerleri

kullanılır. Mekanik havalandırma sistemi bulunan yalıtımlı binalarda, iç ve dış ortamlar arasında 50 Pascal

basınç farkı için hesaplarda kullanılacak hava değişim sayıları TS EN 13465 Standardından alınır.

178

BEŞİNCİ BÖLÜM Isıtma ve Soğutma Sistemleri Tasarım ve Uygulama Esasları

Isıtma sistemleri tasarım esasları MADDE 13 – (1) Isıtma sistemleri tasarımında kullanılacak olan ısıl geçirgenlik katsayıları 9 uncu

maddede belirtilen şartlara göre hesaplanarak belirlenir. (2) Isıtma sistemi tasarım hesapları TS 2164 standardına göre yapılır. (3) (Değişik:RG-1/4/2010-27539) Yeni binalarda; yapı ruhsatına esas olan toplam kullanım alanının

2.000 m2 ve üstünde olması halinde merkezi ısıtma sistemi yapılır.

(4) (Değişik:RG-1/4/2010-27539) Kullanım alanı 250 m2 ve üstünde olan bireysel ısıtma sistemine sahip

gaz yakıt kullanılan binalarda bağımsız bölümlerde veya müstakil binalarda; yoğuşmalı tip ısıtıcı cihazlar veya

entegre ekonomizerli cihazlar kullanılır. (5) (Değişik:RG-1/4/2010-27539) Merkezi ısıtma sistemi ile ısıtılan binaların bağımsız bölümlerindeki

hacimlerinde sıcaklık kontrol ekipmanları ile ısı merkezinde iç ve/veya dış hava sıcaklığına bağlı kontrol

ekipmanları kullanılır. (6) (Değişik:RG-1/4/2010-27539) Merkezi ısıtma sistemli binaların bağımsız bölümlerinde sıcaklık

kontrol ekipmanlarının kullanılması durumunda, ısıtma tesisatı pompa grupları zamana, basınca veya akışkan

debisine göre değişken devirli seçilir. (7) Merkezi ısıtma sistemine sahip binalarda, merkezi veya lokal ısı veya sıcaklık kontrol cihazları ile

ısınma maliyetlerinin ısı kullanım miktarına bağlı olarak paylaşımını sağlayan sistemler kullanılır. (8) (Değişik:RG-1/4/2010-27539) Merkezi ısıtma sistemine sahip binalardaki ısıtma sistemi bacası kesit

alanı ve yüksekliği; atık gaz kütlesi, atık gaz sıcaklığı ve gerekli atık gaz basıncına göre TS 11389 EN 13384-1,

TS 11388 EN 13384-2 standartlarındaki metotlara uygun olarak hesaplanarak bulunur. Hermetik veya yarı

hermetik doğalgazlı cihazlarda, üretici firma sistem sertifikasyonlarındaki değerler esas alınır. (9) Merkezi ısıtma sistemine sahip binalardaki kazan verimleri; katı yakıtlı kazanlarda %75’den, sıvı ve

gaz yakıtlı kazanlarda, Sanayi ve Ticaret Bakanlığı’nca 5/6/2008 tarihli ve 26897 sayılı Resmî Gazete’de

yayımlanan Sıvı ve Gaz Yakıtlı Yeni Sıcak Su Kazanlarının Verimlilik Gereklerine Dair Yönetmeliğin 7 nci

maddesinde belirtilen 2 yıldız (**) verim sınıfından daha düşük olamaz. (10) Merkezi ısıtma sistemlerinin yerleşimleri TS 2192 standardına; gaz yakıt kullanan sistemlerin

yerleşimi de TS 3818 standardına göre yapılır. (11) (Mülga:RG-1/4/2010-27539) (12) (Değişik:RG-1/4/2010-27539) Merkezi ısıtma sistemlerinde kullanılacak sıvı veya gaz yakıtlı cebri

üflemeli brülörlü yakma sistemlerinde;

a) Sıvı yakıtlı cebri üflemeli brülörler kullanılması halinde;

1) 100 kW’a kadar ısıtma sistemi kapasitesine sahip sistemlerde tek kademeli ancak hava emiş damperi

servo motor kontrollü, iki kademeli veya oransal kontrollü,

2) 100 kW-1200 kW ısıtma sistemi kapasitesine sahip sistemlerde iki kademeli veya oransal kontrollü,

1200 kW ve üstü kapasiteye sahip sistemlerde sadece oransal kontrollü,

3) 3000 kW üstü sistemlerde baca gazı oksijen kontrol sistemine sahip

brülörler kullanılır.

b) Gaz yakıtlı cebri üflemeli brülörler kullanılması halinde;

1) 100 kW’a kadar ısıtma sistemi kapasitesine sahip sistemlerde tek kademeli ancak hava emiş damperi

servo motor kontrollü, iki kademeli veya oransal kontrollü,

2) 100 kW-600 kW ısıtma sistemi kapasitesine sahip sistemlerde iki kademeli veya oransal kontrollü 600

kW ve üstü kapasiteye sahip sistemlerde sadece oransal kontrollü,

3) 3000 kW üstü sistemlerde baca gazı oksijen kontrol sistemine sahip

brülörler kullanılır.

(13) (Değişik:RG-1/4/2010-27539) 500 kW ve üstü kapasiteye sahip kazanların kullanıldığı sistemlerde

su yumuşatma veya şartlandırma veya her iki sistem birlikte kurulur. (14) (Mülga:RG-1/4/2010-27539) (15) (Mülga:RG-1/4/2010-27539) Isıtma sistemleri uygulama esasları MADDE 14 – (1) (Değişik:RG-1/4/2010-27539) Isıtma merkezinde yakıt türüne göre gerekli olan temiz

havanın sağlanması ve egzost havasının atılabilmesi için gerekli havalandırmanın sağlanması gerekir. 2) (Değişik:RG-1/4/2010-27539) Sıvı, gaz ve katı yakıtlı merkezi ısıtma sistemlerinde her işletme

döneminin başlangıcında ve yılda en az bir kez olmak üzere baca gazı analizi ve sistem bakımı yaptırılır. Sistem

performansını da ihtiva eden bir rapor hazırlanarak gerektiğinde ilgili mercilere sunulmak üzere saklanır. 3) (Değişik:RG-1/4/2010-27539) Merkezi ısıtma sistemlerinde, baca gazı sıcaklığının işletmeci veya

yönetici tarafından izlenebilmesi için kalibrasyonu yapılmış baca gazı termometresi kullanılır.

179

(2) Kazanlarda, biri işletme döneminin başlangıcında, diğeri ortasında olmak üzere yılda en az iki kez

baca gazı analizi, bir kez de sistem bakımı yaptırılır, sistem performansının kontrolü yapılarak raporlanır. (3) Kazanlarda, baca gazı sıcaklığının işletmeci veya yönetici tarafından izlenebilmesi için kalibrasyonu

yapılmış baca gazı termometresi kullanılır. Baca gazı sıcaklığı, kazanların 9 uncu maddenin dokuzuncu

fıkrasında belirtilen, kazan verim sınıflarının altında verimlerde çalışmalarına sebep verecek değerden fazla

olamaz. (4) (Mülga:RG-1/4/2010-27539) (5) (Mülga:RG-1/4/2010-27539) (6) (Mülga:RG-1/4/2010-27539) (7) Mevcut merkezi ısıtma sistemli binaların bağımsız bölümlerinde sıcaklık kontrol ekipmanlarının

kullanılması durumunda, ısıtma tesisatı pompa grupları zamana, basınca veya akışkan debisine göre değişken

devirli seçilir. (8) (Ek:RG-1/4/2010-27539) Atık gaz ile ısı kaybı sınır değerleri, 13/1/2005 tarihli ve 25699 sayılı

Resmî Gazete’de yayımlanan Isınmadan Kaynaklanan Hava Kirliliğinin Kontrolü Yönetmeliğinde belirtilen sınır

değerleri aşamaz.

(9) (Ek:RG-1/4/2010-27539) Merkezi ısıtma sistemine sahip binalarda ısıtılan mahallerin iç ortam

sıcaklığı 15°C’nin altına düşmeyecek şekilde tedbir alınır.

Soğutma sistemleri tasarım esasları MADDE 15 – (1) (Değişik:RG-1/4/2010-27539) Soğutma ihtiyacı 250 kW’dan büyük olan konut dışı

binalarda merkezi soğutma sistemi tasarımları yapılır. (2) Soğutma sistemlerin tasarımında seçilecek olan soğutucu akışkanların TS EN 378 serisi standardlarına

uygun olması gerekir. (3) (Mülga:RG-1/4/2010-27539) (4) (Mülga:RG-1/4/2010-27539) Soğutma sistemleri uygulama esasları MADDE 16 – (1) Soğutma sistemlerinin işletme karakteristliklerine ve enerji ekonomisine göre

ayarlarının doğru yapılması gerekir. (2) (Mülga:RG-1/4/2010-27539) (3) (Mülga:RG-1/4/2010-27539) (4) (Mülga:RG-1/4/2010-27539)

ALTINCI BÖLÜM Havalandırma ve İklimlendirme Sistemleri Tasarım ve Uygulama Esasları

Havalandırma ve iklimlendirme sistemleri tasarım esasları MADDE 17 – (1) Havalandırma ve iklimlendirme sistemleri tasarımında TS 3419 ve ilgili Avrupa

Standartlarına uyulur. (2) (Değişik:RG-1/4/2010-27539) İçerisinde insan bulunan ve ısıtma döneminde içeri üflenen havanın

nemlendirilmesi öngörülmüş binalarda, üflenen havanın mutlak nemini 1 kilogram kuru hava için 10 gram veya

daha az düzeyde ayarlayabilen kalibrasyonu akredite edilmiş bir kuruluş tarafından yapılmış kontrol cihazı

kullanılır. (3) (Mülga:RG-1/4/2010-27539) (4) (Değişik:RG-1/4/2010-27539) Konut dışı amaçlı kullanılan binalarda;

a) Bir mekânındaki özel mekanik havalandırma sistemi, mekânda insanların bulunmadığı zamanlarda

mekânın minumum iç hava kalitesini sağlayacak şekilde otomatik sistem ile donatılır.

b) İklimlendirme sistemlerinde oda sıcaklığı ayar düzenekleri kullanılır.

c) Mahal bazında değişken hava debisi kontrolü yapılan iklimlendirme sistemlerinde, sisteme bağlı

fanların değişken debili olması sağlanır.

(5) İklimlendirme sistemleri değişken insan yüküne bağlı olarak değişken hava debili çalışacak şekilde iç

hava kontrolü sağlayacak mekanik tesisatla donatılır. (6) (Mülga:RG-1/4/2010-27539) (7) (Mülga:RG-1/4/2010-27539) (8) (Mülga:RG-1/4/2010-27539) (9) (Mülga:RG-1/4/2010-27539) (10) Yeni yapılacak binaların 500 m3/h ve üzeri hava debili havalandırma ve iklimlendirme sistemlerinde,

ısı geri kazanım sistemlerinin tasarımları yapılarak, yaz ve kış çalışma şartlarında minimum %50 verimliliğe

sahip olması, ilk yatırım ve işletme masrafları ile birlikte enerji ekonomisi göz önüne alındığında avantajlı

olması durumunda ısı geri kazanım sistemleri yapılması zorunludur. Bu sistemler geçiş mevsimleri için by-pass

düzeneğine sahip olmalıdır.

180

(11) Yeni yapılacak binalar için onuncu fıkrada belirtilen çalışmanın tasarım aşamasında rapor halinde

proje müellifi tarafından ilgili idarelere sunulması zorunludur. (12) Binalardaki ısıl konfor memnuniyetinin ve enerji performansının arttırılması için gerekli kriterler EN

7730 ve TS 2164 standarlarına göre belirlenir. (13) Klima santrallerinin sızıntı, ısı köprüsü ve ısı transfer katsayısının EN 1886 standardına uygun

olması gerekir. Havalandırma ve iklimlendirme sistemleri uygulama esasları MADDE 18 – (1) Havalandırma ve iklimlendirme sistemlerinin işletme ve bakımında TS 5895’e uyulur. (2) Havalandırma ve iklimlendirme sistemlerinin yerleşimlerinde TS 3420 ve ilgili Avrupa Standardlarına

uyulur. (3) (Mülga:RG-1/4/2010-27539) (4) (Mülga:RG-1/4/2010-27539) (5) Hava kanalları sızıntı limitleri TS EN 1507 ve TS EN 12237’ye göre belirlenir ve raporlanır. (6) Klima santrallerinde kullanılan filtre sistemleri üreticisi tarafından belirtilen sürelerde temizletilir veya

değiştirilir ve bu durum raporlanır. YEDİNCİ BÖLÜM

Sıhhi Sıcak Su Hazırlama ve Dağıtım Sistemleri Sıhhi sıcak su hazırlama ve dağıtım sistemleri MADDE 19 – (1) (Değişik:RG-1/4/2010-27539) Binalarda sıhhi sıcak su sistemlerinin düzenlenmesi

hususunda TS EN 14336’ya uyulur. (2) Sıhhi sıcak su sistemlerinin yıllık enerji ihtiyacının belirlenmesi için gerekli hesaplamalar prEN

15316-3-1’de verildiği şekilde yapılır. (3) (Değişik:RG-1/4/2010-27539) Yapı ruhsatına esas olan kullanım alanı 2000 m

2’nin üzerindeki oteller,

hastaneler, yurtlar gibi konaklama amaçlı konut harici binalar ile spor merkezlerinde merkezi sıhhi sıcak su

sisteminin planlanması şarttır. (4) Bağımsız bölümlerde kullanılan bireysel sıhhi sıcak su hazırlama ekipmanlarının TS EN 26

standardında, merkezi sıhhi sıcak su hazırlama ekipmanlarının da TS EN 89 standardında belirtilen ısıl

performansa sahip olması gerekir. (5) (Değişik:RG-1/4/2010-27539) Merkezi kullanım sıhhi sıcak su hazırlama amaçlı planlanan ve sıcak

su depolanan sistemlerde, sıhhi sıcak suyun sıcaklığı 60°C geçmeyecek tasarımlar yapılır. Ancak lejyonella

etkisi olmaması için depolanan sıhhi sıcak su sistemlerinde en az haftada 1 saat boyunca su sıcaklığı en az 60°C

sıcaklıkta tutulur. (6) (Mülga:RG-1/4/2010-27539) (7) (Mülga:RG-1/4/2010-27539) (8) (Değişik:RG-1/4/2010-27539) Merkezi sıhhi sıcak su hazırlama sistemlerinde merkezi plakalı eşanjör

kullanılması durumunda, depolama sistemi olarak akümülasyon tankı kullanılır. (9) (Değişik:RG-1/4/2010-27539) Merkezi sıhhi sıcak su sistemlerinde, duvar içinde kalan tesisat da

dahil olmak üzere cihaz, depo ve dağıtım hatları yüzey sıcaklığı ortam sıcaklığının 5°C üzerine çıkmayacak

şekilde yalıtılır ve her yıl bina işletmecisi tarafından kontrol ettirilerek raporlanır. (10) (Değişik:RG-1/4/2010-27539) Sıhhi sıcak suyun ısı kapasitesi minimum kazan modülasyon çalışma

alt sınırının altında kalması halinde yaz kullanımına yönelik ayrı bir sıcak su kazanı tesis edilir. (11) Konaklama amaçlı binalarda ısıtma sisteminde buhar kullanıyor ise, sıcak su üretiminde ani çabuk ve

kolay sıcak su üreten sıcak su depolama ihtiyacı olmayan sistemler kullanır. SEKİZİNCİ BÖLÜM

Otomatik Kontrol Otomatik kontrol MADDE 20 – (1) (Değişik:RG-1/4/2010-27539) Sıvı ve gaz yakıtlı kazanlarda yanma kontrolü için

otomatik kontrol sistemleri tesis edilir. (2) (Değişik:RG-1/4/2010-27539) Merkezi ısıtma, iklimlendirme ve/veya soğutma sistemine sahip

binalar, her odanın sıcaklığını ayrı ayrı düzenleyecek otomatik cihazlarla donatılır. Konut olarak kullanılan

binalar hariç olmak üzere binalarda, birbirinden ayrı mekânların farklı iç sıcaklıklara ayarlanabilmesine imkân

sağlayacak merkezi otomatik kontrol sistemi kurulur. (3) (Değişik:RG-1/4/2010-27539) Merkezi ısıtma sistemine sahip konut olarak kullanılan binalarda

cihazlar, en az gidiş suyu kontrolü ve dış hava kompanzasyonu yapacak otomatik kontrol sistemleri ile donatılır. (4) (Değişik:RG-1/4/2010-27539) Merkezi iklimlendirme sistemi olan binalarda, ayarlanan değerleri

kontrol edecek otomatik kontrol sistemi bulunması şarttır. Ticari binalarda bu cihazların, ayar değerlerine

çekilmesinin yanında zamana göre de kontrol edebilmesi gerekir.

181

(5) Konut olarak kullanılan binalar hariç olmak üzere binalarda, aydınlatma kontrolü zamana, gün ışığına

ve kullanıma göre yapılır. (6) (Değişik:RG-1/4/2010-27539) 10.000 m

2’nin üzerinde olan ve merkezi ısıtma, soğutma,

iklimlendirme sistemi ve aydınlatma sistemleri birlikte bulunan binalarda bilgisayar kontrollü bina otomasyon

sistemi tesis edilir. (7) Sıhhi sıcak su tesislerinde kullanılacak olan sirkülasyon pompaları, otomatik çalışmayı sağlayacak

ekipmanlarla donatılır. (8) (Değişik:RG-1/4/2010-27539) Yeni yapılacak binalarda aydınlatma, ısıtma, soğutma ve sıhhi sıcak

su ihtiyacı için kullanılan enerjilerin ayrı ayrı ölçülmesine imkân sağlayacak tasarımlar yapılır ve buna uygun

ölçüm ve izleme sistemleri tesis edilir. DOKUZUNCU BÖLÜM

Elektrik Tesisatı ve Aydınlatma Sistemleri Elektrik tesisatı ve aydınlatma sistemleri MADDE 21 – (1) Binanın toplam enerji tüketimi içerisindeki aydınlatma enerjisi payının

hesaplanmasında EN 15193 standardında verilen hesap yöntemi kullanılır. (2) Binalarda gün ışığından azami derecede faydalanmak ve gereksiz yapay aydınlatmadan kaçınmak için; a) (Değişik:RG-1/4/2010-27539) Erişimi kolay el ile kontrol edilen anahtarlardan, b) Gün ışığından faydalanma imkanı olan yerlerde, gün ışığı ile bağlantılı foto elektrikli anahtarlar ile

telefon, kızıl ötesi, sonik ve ultrasonik kontrollü uzaktan kumandalı anahtarlardan, c) Mahalde kimse olmadığında mekanın boş olduğunu algılayabilen ve yapay aydınlatmayı kapatan

otomatik anahtar ve sistemlerden, ç) Zaman ayarlı anahtarlardan biri veya bir kaçı kullanılır. (3) (Değişik:RG-1/4/2010-27539) Çalışma saatleri boyunca devamlı aydınlatma gerektiren binalarda

zaman ayarlı veya gün ışığı ile bağlantılı foto elektrikli anahtarlar kullanılır. (4) (Değişik:RG-1/4/2010-27539) Binalarda kullanılan genel aydınlatma lambalarının özellikleri EK-

2’de verilen tabloya göre olur. (5) (Değişik:RG-1/4/2010-27539) Konut amaçlı kullanılan binalar dışındaki diğer binalarda, içerisinde

insan bulunduğu zamanlarda dâhi; idari personelin yetkisinde olan her türlü mahallin, aydınlatmanın açılmasına

ve kapatılmasına imkân veren bir cihaza sahip olması gerekir. Bu cihaz, söz konusu mekân içerisinde yer

almıyor ise, mekândaki aydınlatma durumunun kumanda noktasından görülmesine imkân vermesi gerekir.

Sportif amaçlı ve çok amaçlı salonlar gibi farklı aydınlatma seviyelerinin söz konusu olduğu, en az iki ve daha

çok farklı kullanım mahallerinin bulunduğu binalarda, temel aydınlatma seviyesini yalnızca yetkili personelin

artırmasına imkân verecek biçimde tedbirler alınır. (6) (Değişik:RG-1/4/2010-27539) Aynı mekân içerisinde, bir pencere boşluğuna 5 metreden daha yakın

olan yapay aydınlatmalı noktalarının her birindeki toplam kurulu güç 200 W’ı aştığında, bu noktalar diğer

aydınlatma noktalarından bağımsız olarak kumanda edilir. (7) (Değişik:RG-1/4/2010-27539) Doğal aydınlatma yeterli olduğunda, zaman ayarlı veya insan

mevcudiyetini algılayan cihaz ile yapay aydınlatmanın otomatik olarak devreye girmemesi gerekir. (8) (Değişik:RG-1/4/2010-27539) Binalarda elektrik enerjisinin verimli kullanılması amacıyla;

a) Özel durumlar olmadıkça akkor flamanlı lambaların kullanılmaması, renk sıcaklığının önemli olmadığı

durumlarda A ve B sınıfı elektronik balastlı tüp biçimli fluoresan, kompakt tip fluoresan veya sodyum buharlı

lambaların tercih edilmesi,

b) Enerji tüketimi yüksek olan dekoratif aydınlatma gereçlerinin genel aydınlatma amaçlı kullanılmaması,

c) Çalışma alanlarında yeterli aydınlık seviyesini sağlayacak armatür seçiminin ve dağılımının yapılması,

ç) Yapılabilirliği uygun olan mekânlarda, hareket, ısı veya ışık duyarlı ekipmanların kullanılması,

özellikle merdiven boşluklarında ve çalışma ortamlarında bulunan tuvalet, lavabo, koridor gibi mekânlarda

sensörlü lambaların kullanılması ve gereksiz kullanımların önüne geçilmesi,

d) Daha az sayıda armatür ve dolayısıyla daha az elektrik tüketimiyle istenen aydınlık seviyelerine

ulaşmayı sağlayacağı için, açık renk mobilya ve duvar renkleri tercih edilmesi,

e) Armatürlerin verimlerini ve odalardaki aydınlık seviyesini artırmak için aydınlatma gereçlerinin

periyodik olarak temizlenmesi

gerekir.

(9) (Değişik:RG-1/4/2010-27539) Konut harici binaların aydınlatma enerjisi ihtiyacı belirlenirken

binanın iç aydınlatma yüküne ilaveten, güvenlik aydınlatması hariç olmak üzere, binanın dış aydınlatma yükü de

dikkate alınır.

182

(10) (Ek:RG-1/4/2010-27539) Farklı aydınlatma seviyelerinin söz konusu olduğu mahallerin bulunduğu

konut amaçlı kullanılan binalar dışındaki binalarda, asgari aydınlatma seviyesini yalnızca yetkili personelin

artırmasına imkân verecek sistemler tesis edilir.

(11) (Ek:RG-1/4/2010-27539) Binaların elektrik tesisatı, 4/11/1984 tarihli ve 18565 sayılı Resmî

Gazete’de yayımlanan Elektrik İç Tesisleri Yönetmeliğine ve ilgili mevzuat hükümlerine göre projelendirilir ve

uygulanır.

(12) (Ek:RG-1/4/2010-27539) Konut harici binaların elektrik sistemlerinde; konu ile ilgili yönetmeliklere

uygun olarak merkezi ve/veya lokal düzeyde güç kompanzasyonu yapılır.

ONUNCU BÖLÜM (Değişik bölüm başlığı:RG-1/4/2010-27539)

Yenilenebilir Enerji Kaynaklarının Kullanımı, Isı Pompası ve Kojenerasyon Sistemleri Yenilenebilir enerji kaynaklarının, ısı pompası, kojenerasyon ve mikrokojenerasyon sistemlerinin

kullanımı (Değişik başlık:RG-1/4/2010-27539) MADDE 22 – (1) (Değişik:RG-1/4/2010-27539) Yeni yapılacak olan ve yapı ruhsatına esas kullanım

alanı yirmibin metrekarenin üzerinde olan binalarda ısıtma, soğutma, havalandırma, sıhhi sıcak su, elektrik ve

aydınlatma enerjisi ihtiyaçlarının tamamen veya kısmen karşılanması amacıyla, yenilenebilir enerji kaynakları

kullanımı, hava, toprak veya su kaynaklı ısı pompası, kojenerasyon ve mikrokojenerasyon gibi sistem çözümleri

tasarımcılar tarafından projelendirme aşamasında analiz edilir. Bu uygulamalardan biri veya birkaçı, Bakanlık

tarafından yayımlanan birim fiyatlar esas alınmak suretiyle hesaplanan, binanın toplam maliyetinin en az yüzde

onuna karşılık gelecek şekilde yapılır. (2) (Mülga:RG-1/4/2010-27539) (3) (Mülga:RG-1/4/2010-27539) (4) (Mülga:RG-1/4/2010-27539) (5) Güneş enerjisi toplayıcıları kullanımında TS EN 12975-1 ve TS 3817’e uyulur. (6) (Mülga:RG-1/4/2010-27539) (7) (Mülga:RG-1/4/2010-27539) Kojenerasyon sistemleri MADDE 23 – (Mülga:RG-1/4/2010-27539)

ONBİRİNCİ BÖLÜM (Değişik bölüm başlığı:RG-1/4/2010-27539)

İşletme, Periyodik Bakım ve Denetim İşletme ve periyodik bakım (Değişik başlık:RG-1/4/2010-27539) MADDE 24 – (1) (Değişik:RG-1/4/2010-27539) Binanın enerji kullanan sistemlerinin işletmecisi,

Bakanlık tarafından belirlenecek usûl ve esaslara göre ilgili meslek odaları tarafından düzenlenecek olan

eğitimlere katılarak belge alır. (2) (Değişik:RG-1/4/2010-27539) Bu Yönetmelik kapsamında binanın enerji performansını etkileyen

mimari, mekanik, elektrik ve aydınlatma gibi sistemlerin verimlilikleri ile ilgili konularda yapılması gerekli

bakımlar, testler ve bunların peryotları, ilgili idare tarafından onaylanmak üzere tasarım aşamasında hazırlanan

raporda tanımlanır. Bu testlerin zamanında ve uygun şekilde yapılmasından ve binanın tasarım aşamasındaki

enerji performansının altına inmeyecek şekilde işletilmesi için gerekli bakım ve onarım ve tadilatların

yapılmasından bina sahibi, yöneticisi, yönetim kurulu ve/veya enerji yöneticisi sorumludur. (3) (Değişik:RG-1/4/2010-27539) Periyodik bakımlar kapsamında gerekli tedbirlerin alınmasıyla sistem

veya ekipman verimlerinin tasarım değerinden daha düşük bir değerde olmaması sağlanır. (4) (Ek:RG-1/4/2010-27539) Peryodik bakım ve testlere ilişkin diğer usûl ve esaslar Bakanlık tarafından

yürürlüğe konulacak tebliğ ile belirlenir. Denetim yapacak kurum ve kuruluşlar

MADDE 24/A – ) (Ek:RG-1/4/2010-27539)

(1) Bu Yönetmelik kapsamında, binanın enerji tüketen ekipmanlarının, ilgili raporlarda belirtilen

periyodik bakımlarının yapılması ile ilgili denetimler Bakanlık veya Bakanlık tarafından yetkilendirilmiş kurum

ve kuruluşlar tarafından yapılır.

(2) Denetim yapacak kurum ve kuruluşlara bu Yönetmeliğin uygulaması ile ilgili olarak Bakanlıkça

tebliğle belirlenen eğitim kriterlerine göre eğitim verilir.

(3) Denetim yapacak kurum ve kuruluşlar, bu Yönetmelik kapsamındaki faaliyetleri bakımından

Bakanlığa karşı sorumludur. Bakanlık, bu kuruluşların Yönetmelik kapsamındaki faaliyetlerini izler ve

gerektiğinde denetler.

(4) Bu Yönetmeliğin yürürlüğe girmesinden sonra yapı ruhsatı alınan binalara yönelik olarak, yapı

kullanma izin belgesi verilmesinden sonra Bakanlık tarafından yapılan veya yaptırılan denetimlerde enerji kimlik

belgesinin gerçeğe aykırı düzenlendiğinin veya binanın enerji tüketimi bakımından düzenlenen belgeye uygun

183

olmadığının tespit edilmesi halinde, bina, en geç bir yıl içinde projesine ve yapı kullanma izin belgesi

verilmesine esas olan enerji kimlik belgesindeki özellikleri sağlayacak hale getirilir. Bu konuda, binayı inşaa

eden veya ettiren gerçek veya tüzel kişi sorumludur.

ONİKİNCİ BÖLÜM

(Değişik bölüm başlığı:RG-1/4/2010-27539) Enerji Kimlik Belgesi, Enerji Kimlik Belgesinde Bulunması Gereken Bilgiler ve Enerji Kimlik

Belgesi Vermeye Yetkili Kuruluşlar Enerji kimlik belgesi düzenlenmesi (Değişik başlık:RG-1/4/2010-27539) MADDE 25 – (1) (Değişik:RG-1/4/2010-27539) Enerji Kimlik Belgesi düzenlenirken Bakanlık

tarafından tebliğ ile yayımlanan hesaplama yöntemi kullanılır. (2) (Değişik:RG-1/4/2010-27539) Enerji Kimlik Belgesi düzenleme tarihinden itibaren 10 yıl süre ile

geçerlidir. (3) (Değişik:RG-1/4/2010-27539) Enerji kimlik belgesi, Ek-3’deki formatta ve muhtevatta düzenlenir. (4) Enerji Kimlik Belgesi, enerji kimlik belgesi vermeye yetkili kuruluş tarafından hazırlanır ve ilgili

idarece onaylanır. Bu belge, yeni binalar için yapı kullanma izin belgesinin ayrılmaz bir parçasıdır. (5) (Değişik:RG-1/4/2010-27539) Enerji Kimlik Belgesi, yeni ve mevcut binalar için 26 ncı maddede

belirtilen bilgileri ihtiva edecek şekilde düzenlenir. (6) (Değişik:RG-1/4/2010-27539) Enerji Kimlik Belgesinin bir nüshası bina sahibi, yöneticisi, yönetim

kurulu ve/veya enerji yöneticisince muhafaza edilir, bir nüshası da bina girişinde rahatlıkla görülebilecek bir

yerde asılı bulundurulur. (7) (Değişik:RG-1/4/2010-27539) Enerji Kimlik Belgesi, binanın yıllık birincil enerji ihtiyacının

değişmesine yönelik herhangi bir uygulama yapılması halinde, bu Yönetmeliğe uygun olacak şekilde bir yıl

içinde yenilenir. (8) (Değişik:RG-1/4/2010-27539) Enerji Kimlik Belgesinin, binanın tamamı için hazırlanması şarttır.

Ayrıca, isteğe bağlı olarak, kat mülkiyetini haiz her bir bağımsız bölüm veya farklı kullanım alanları için ayrı

ayrı düzenlenebilir. (9) Türk Silahlı Kuvvetleri, Milli Savunma Bakanlığı ve bağlı kuruluşları, Milli İstihbarat Teşkilatı

Müsteşarlığı binaları ile mücavir alan dışında kalan ve toplam inşaat alanı 1.000 m2’den az olan binalar için

Enerji Kimlik Belgesi düzenlenmesi zorunlu değildir. (10) (Mülga:RG-1/4/2010-27539) (11) (Mülga:RG-1/4/2010-27539) (12) (Mülga:RG-1/4/2010-27539) (13) (Ek:RG-1/4/2010-27539) Enerji kimlik belgesi BEP-TR kullanılmak suretiyle düzenlenir. BEP-

TR’ye erişim yetkisi, enerji kimlik belgesi düzenlemeye yetkili kuruluşlara verilir. Ancak, bu yetki, enerji kimlik

belgesi düzenlemeye yetkili kuruluş adına, düzenlenen eğitimlere katılmak suretiyle enerji kimlik belgesi

düzenlemek üzere Bakanlık tarafından sertifikalandırılan gerçek kişiler tarafından kullanır. Bu kişilerin

çalışmakta olduğu kuruluşlardan ayrılmaları ve enerji kimlik belgesi düzenlemeye yetkili bir başka kuruluşta

çalışmaları halinde, ayrıca eğitim ve sertifikalandırma programına katılmalarına gerek olmaksızın, çalışmakta

olduğu kuruluşun yazılı isteği üzerine BEP-TR’ye erişim hakkı tanınır.

(14) (Ek:RG-1/4/2010-27539) Enerji kimlik belgelerinin düzenlenmesinden, yetkili kuruluşun ilgili

personeli ve yetkili kuruluş adına kuruluşun sahibi veya yöneticisi müteselsilen sorumludur.

(15) (Ek:RG-1/4/2010-27539) Binalar veya bağımsız bölümlere ilişkin alım, satım ve kiraya verme ile

ilgili iş ve işlemlerde enerji kimlik belgesi düzenlenmiş olması şartı aranır. Binanın veya bağımsız bölümün

satılması veya kiraya verilmesi safhasında, mal sahibi enerji kimlik belgesinin bir suretini alıcıya veya kiracıya

verir.

Enerji kimlik belgesinde bulunması gereken bilgiler MADDE 26 – (1) Enerji Kimlik Belgesinde, binanın enerji ihtiyacı, yalıtım özellikleri, ısıtma ve/veya

soğutma sistemlerinin verimi/etkenliği ve binanın enerji tüketim sınıflandırması ile ilgili bilgilerle birlikte; a) Bina ile ilgili genel bilgiler, b) Düzenleme ve düzenleyen bilgileri, c) Binanın kullanım alanı (m2), ç) Binanın kullanım amacı, d) Binanın ısıtılması, soğutulması, iklimlendirmesi, havalandırması ve sıhhi sıcak su temini için kullanılan

enerjinin miktarı (kWh/yıl), e) Tüketilen her bir enerji türüne göre yıllık birincil enerji miktarı (kWh/yıl), f) Binaların kullanım alanı başına düşen yıllık birincil enerji tüketiminin, A ile G arasında değişen bir

referans ölçeğine göre sınıflandırılması,

184

g) Nihai enerji tüketiminin oluşturduğu sera gazlarının kullanım alanı başına yıllık miktarı (kg CO2/m2-

yıl), ğ) Binaların kullanım alanı başına düşen yıllık sera gazı salımının, A ile G arasında değişen bir referans

ölçeğine göre sınıflandırılması (kg CO2/m2-yıl), h) Binanın aydınlatma enerjisi tüketim değeri, ı) (Değişik:RG-1/4/2010-27539) Birincil enerji tüketimine göre, enerji sınıfı, i) (Değişik:RG-1/4/2010-27539) Nihai enerji tüketimine göre, CO2 salımı sınıfı j) (Ek:RG-1/4/2010-27539) Binanın yenilenebilir enerji kullanım oranı gösterilir. Enerji kimlik belgesi vermeye yetkili kuruluşlar

MADDE 26/A – (Ek:RG-1/4/2010-27539)

(1) Bakanlık, Enerji Kimlik Belgesi düzenlemeye yetkili kuruluşlarda görevli olan mühendis ve

mimarların bu Yönetmeliğin uygulaması ile ilgili eğitim ve eğitim sonunda yapılacak sınav kriterlerini tebliğ ile

yayımlar. Eğitimler, Bakanlık ile Yenilenebilir Enerji Genel Müdürlüğü Genel Müdürlüğünün yetkilendirdiği

üniversite, meslek odaları ve ilgili kurum ve kuruluşlarla yapılacak protokole göre bu kuruluşlarca yapılır.

Yapılan eğitimler sonunda Bakanlık tarafından yapılacak veya yaptırılacak sınavda yüz üzerinden en az yetmiş

puan alanlara enerji kimlik belgesi düzenlemek üzere yetki belgesi verilir.

(2) Enerji kimlik belgesi düzenlemeye yetkili kuruluşların, enerji kimlik belgesi düzenlemek üzere

yetkilendirilmiş personele sahip olması şarttır.

(3) Bünyesinde enerji kimlik belgesi düzenlemek üzere yetki belgesi almış olan ve meslek odalarından

alınmış Serbest Müşavir Mühendis belgesine sahip olan mühendis veya mimar bulunduran tüzel kişiler, yeni

yapılacak olan binalara Enerji Kimlik Belgesi Vermeye Yetkili Kuruluş sayılır.

(4) Bünyesinde enerji kimlik belgesi düzenlemek üzere yetki belgesi almış mühendis veya mimar

bulunduran Enerji Verimlilik Danışmanlık Şirketleri, mevcut binalara Enerji Kimlik Belgesi Vermeye Yetkili

Kuruluş sayılır.

(5) Enerji kimlik belgesi vermeye yetkili kuruluşlar, meslekî sorumluluk sigortası yaptırır.

(6) Enerji Kimlik Belgesi Vermeye Yetkili Kuruluşlar dışındaki diğer kurum ve kuruluşlarca verilecek

olan Enerji Kimlik Belgesi ve ilgili raporlar geçersiz sayılır. Bu belge ve raporlar ilgili idarelerce onaylanmaz.

(7) Enerji kimlik belgesi düzenlemeye yetkili kuruluşların bu belgelerin düzenlenmesi ile ilgili

faaliyetlerinin denetimi Bakanlık tarafından yapılır veya yaptırılır. Enerji kimlik belgesi vermeye yetkili

olanların yetkilerini kötüye kullandıklarının veya gerçeğe aykırı belge düzenlediklerinin tespit edilmesi halinde,

durum, Bakanlık tarafından Yenilenebilir Enerji Genel Müdürlüğü Genel Müdürlüğüne ve ilgili meslek odasına

bildirilir ve haklarında yapılacak inceleme ve soruşturma sonuçlanana kadar bunların enerji kimlik belgesi

düzenleme yetkileri askıya alınır. Bakanlık tarafından yapılan bildirimler neticesinde, Serbest Müşavir ve

Mühendis belgesi veya Enerji Verimliliği Kanunu kapsamında yetki belgeleri iptal edilenlerin veya belgeleri bir

yıl içinde üç defa askıya alınanların enerji kimlik belgesi düzenleme yetkileri, bir daha verilmemek üzere

Bakanlık tarafından iptal edilir.

ONÜÇÜNCÜ BÖLÜM Yıllık Enerji İhtiyacı

Yıllık enerji ihtiyacı MADDE 27 – (1) (Değişik:RG-1/4/2010-27539) Binanın ısıtma, soğutma, aydınlatma ve sıhhi sıcak su

konularındaki enerji ihtiyaçları öncelikli olmak üzere, yıllık enerji ihtiyacının hesaplanması ile ilgili usûl ve

esaslar Bakanlık tarafından Resmî Gazete’de yayımlanan tebliğ ile belirlenir. (2) (Mülga:RG-1/4/2010-27539) (3) (Mülga:RG-1/4/2010-27539) (4) (Mülga:RG-1/4/2010-27539) (5) (Ek:RG-1/4/2010-27539) BEP-TR yöntemine göre enerji kimlik belgesi alacak olan yeni binalar D

sınıfı ve daha fazla enerji tüketimine ve CO2 salımına sahip olamaz. ONDÖRDÜNCÜ BÖLÜM Geçici ve Son Hükümler

Yürürlükten kaldırılan yönetmelik MADDE 28 – (1) 9/10/2008 tarihli ve 27019 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Binalarda Isı Yalıtım

Yönetmeliği yürürlükten kaldırılmıştır. EK MADDE 1 – (Ek:RG-1/4/2010-27539) (1) Bu Yönetmelik kapsamında ihtiyaç duyulan binanın soğutma enerjisi ve aydınlatma enerjisi ihtiyacı

hesabı ile ilgili standartlar, TSE tarafından çıkarılır Standardların belirlenmesi

185

GEÇİCİ MADDE 1 – (Mülga:RG-1/4/2010-27539) Tebliğlerin çıkarılması GEÇİCİ MADDE 2 – (Değişik:RG-1/4/2010-27539) (1) Bu Yönetmelik kapsamında ihtiyaç duyulan enerji performansı hesaplama yöntemleri ile ilgili

konulardaki tebliğler, Bakanlık tarafından, 1/7/2010 tarihine kadar çıkartılır. Mevcut binalara enerji kimlik belgesi verilmesi (Değişik başlık:RG-1/4/2010-27539) GEÇİCİ MADDE 3 – (1) Mevcut binalar ve inşaatı devam edip henüz yapı kullanım izni almamış

binalar için Enerji Verimliliği Kanununun yayımı tarihinden itibaren on yıl içinde Enerji Kimlik Belgesi

düzenlenir. Enerji Kimlik Belgesi Verilmesi

GEÇİCİ MADDE 4 – (Ek:RG-1/4/2010-27539)

(1) Bu Yönetmeliğin 25 inci maddesi 1/7/2010 tarihine kadar uygulanmaz.

Yürürlük MADDE 29 – (1) Bu Yönetmelik yayımlandığı tarihten bir yıl sonra yürürlüğe girer. Yürütme MADDE 30 – (1) Bu Yönetmelik hükümlerini Bayındırlık ve İskan Bakanı yürütür. Ekleri için tıklayınız

Yönetmeliğin Yayımlandığı Resmî Gazete’nin

Tarihi Sayısı

5/12/2008 27075

Yönetmelikte Değişiklik Yapan Mevzuatın Yayımlandığı Resmî Gazete’nin

Tarihi Sayısı

1. 1/4/2010 27539

2.

186

Ek 5

27 Ekim 2011 PERŞEMBE Resmî Gazete Sayı : 28097

YÖNETMELİK

Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığından:

ENERJİ KAYNAKLARININ VE ENERJİNİN KULLANIMINDA

VERİMLİLİĞİN ARTIRILMASINA DAİR YÖNETMELİK

BİRİNCİ BÖLÜM

Amaç, Kapsam, Dayanak ve Tanımlar

Amaç

MADDE 1 – (1) Bu Yönetmeliğin amacı; enerjinin etkin kullanılması, enerji israfının önlenmesi, enerji

maliyetlerinin ekonomi üzerindeki yükünün hafifletilmesi ve çevrenin korunması için enerji kaynaklarının ve enerjinin

kullanımında verimliliğin artırılmasına ilişkin usul ve esasları düzenlemektir.

Kapsam

MADDE 2 – (1) Bu Yönetmelik enerji verimliliğine yönelik hizmetler ile çalışmaların yönlendirilmesi ve

yaygınlaştırılmasında üniversitelerin, meslek odalarının ve enerji verimliliği danışmanlık şirketlerinin

yetkilendirilmesine, enerji yönetimi uygulamalarına, enerji yöneticileri ile enerji yönetim birimlerinin görev ve

sorumluluklarına, enerji verimliliği ile ilgili eğitim ve sertifikalandırma faaliyetlerine, etüt ve projelere, projelerin

desteklenmesine ve gönüllü anlaşma uygulamalarına, talep tarafı yönetimine, elektrik enerjisi üretiminde, iletiminde,

dağıtımında ve tüketiminde enerji verimliliğinin artırılmasına, termik santrallerin atık ısılarından yararlanılmasına,

açık alan aydınlatmalarına, biyoyakıt ve hidrojen gibi alternatif yakıt kullanımının özendirilmesine ve idari

yaptırımlara ilişkin usul ve esasları kapsar.

Dayanak

MADDE 3 – (1) Bu Yönetmelik 14/6/1935 tarihli ve 2819 sayılı Elektrik İşleri Etüd İdaresi Teşkiline Dair

Kanunun 2 nci maddesine, 19/2/1985 tarihli ve 3154 sayılı Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığının Teşkilat ve

Görevleri Hakkında Kanunun 2 nci ve 28 inci maddelerine, 20/2/2001 tarihli ve 4628 sayılı Elektrik Piyasası

Kanununa ve 18/4/2007 tarihli ve 5627 sayılı Enerji Verimliliği Kanununa dayanılarak hazırlanmıştır.


MADDE 4 – (1) Bu Yönetmelikte geçen;

a) Atık: Çevre ve Şehircilik Bakanlığı tarafından yakıt olarak kullanılması uygun görülen kullanılmış lastikler,

boya çamurları, solventler, plastikler, atık yağlar ve diğer atıkları,

b) Bakanlık: Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığını,

c) Başvuru dosyası: Proje dosyası ile birlikte başvuru yazısı ve bu yazının ekindeki belgelerden oluşan ve

Genel Müdürlüğe kapalı zarf içinde sunulan dosyayı,

ç) Bileşen enerji kazancı (BEK): Proje verimlilik bileşeni kapsamına bağlı olarak, ekipman birim enerji

tasarrufu veya sistem birim enerji tasarrufu ile birim atık enerji geri kazancının toplamından elde

edilen kWh cinsinden enerji miktarını,

187

d) Bileşen elektrik enerjisi kazancı (BEEK): Bileşen enerji kazancı içerisindeki kWh cinsinden elektrik enerjisi

kazancını,

e) Bileşen yıllık işletme süresi (BYİS): Endüstriyel işletmenin yıllık toplam çalışma süresinden fazla

olmayacak şekilde, proje sahibi tarafından beyan edilen saat cinsinden yıllık ortalama çalışma sürelerini,

f) Bileşen yıllık enerji kazancı: Bileşen enerji kazancının BYİS ile çarpımından elde edilen enerji miktarını,

g) Bileşen mali tasarrufu: Bileşen yıllık enerji kazancının proje verimlilik bileşeninde kullanılan enerjinin

birim fiyatı ile çarpımından elde edilen, Türk Lirası cinsinden yıllık tasarrufu,

ğ) Bina: Konut, hizmet ve ticari amaçlı kullanıma yarayan yapı veya yapı topluluğunu,

h) Bina sahibi: Bina üzerinde mülkiyet hakkına sahip binanın maliki, varsa intifa hakkı sahibi, ikisi de yoksa

binaya malik gibi tasarruf eden gerçek veya tüzel kişiyi,

ı) Bina yönetimi: Binanın işletmesinden ve/veya yönetiminden sorumlu gerçek veya tüzel kişiyi,

i) Birim atık enerji geri kazancı: Üzerinde atık enerji geri kazanım önlemi alınmış ekipmanın işletme yükünde

ve rejim halinde bir saatte ürettiği kWh cinsinden ısı enerjisi miktarını,

j) Danışmanlık: Projelerin uygun şekilde gerçekleştirilmesini sağlamak üzere verilen hizmetleri,

k) Ders saati: Kırk dakikalık süreyi,

l) Destek ödeneği (DÖ): Genel Müdürlüğün bütçesine, proje destekleri ve gönüllü anlaşmalar için konulan

Türk Lirası cinsinden ödenek miktarını,

m) Ekipman: Elektrik motoru, kazan, fırın, soğutucu, klima, pompa, fan, kompresör, asansör, bantlı taşıyıcı,

aydınlatma apareyleri ve diğer proses veya imalat ekipmanları gibi yakıt, elektrik enerjisi veya akışkan üzerinden ısı

enerjisi kullanan ve her biri bir proje bileşeninin konusunu oluşturan cihazları,

n) Ekipman birim enerji tüketimi: Ekipmanın işletme yükünde ve rejim halinde bir saatte

tükettiği kWhcinsinden enerji miktarını,

o) Ekipman birim enerji tasarrufu: Ekipmanın, proje öncesi ve uygulaması sonrasındaki birim enerji

tüketimleri arasındaki kWh cinsinden farkı,

ö) Elektrikli ev aleti: Elektrik enerjisi kullanan buzdolabı, dondurucu, klima, çamaşır makinası, kurutmalı

çamaşır makinası, fırın, bulaşık makinası, termosifon, elektrikli ısıtıcı, ampul ve floresan, ütü, televizyon, bilgisayar,

müzik aleti gibi ürünleri,

p) Endüstriyel işletme: Elektrik üretim faaliyeti gösteren lisans sahibi tüzel kişiler dışındaki yıllık toplam

enerji tüketimleri bin TEP ve üzeri olan ticaret ve sanayi odası, ticaret odası veya sanayi odasına bağlı olarak faaliyet

gösteren ve her türlü mal üretimi yapan işletmeleri,

r) Enerji etiketi: Enerji tüketen ekipmanların enerji tüketim düzeyleri ile ilgili bilgileri içeren belgeyi,

s) Enerji verimliliği: Binalarda yaşam standardı ve hizmet kalitesinin, endüstriyel işletmelerde ise üretim

kalitesi ve miktarının düşüşüne yol açmadan birim hizmet veya ürün miktarı başına enerji tüketiminin azaltılmasını,

ş) Enerji verimliliği hizmetleri: Enerji verimliliğini artırmak üzere enerji yöneticisi eğitimi, etüt ve verimlilik

arttırıcı proje hazırlama, proje uygulama ve danışmanlık hizmetlerini,

t) Enerji yoğunluğu: Bir birim ekonomik değer üretebilmek için tüketilen enerji miktarını,

188

u) Enerji yöneticisi: Kanun kapsamına giren endüstriyel işletmelerde veya binalarda enerji yönetimi ile ilgili

faaliyetlerin yerine getirilmesinden yönetim adına sorumlu, enerji yöneticisi sertifikasına sahip kişiyi,

ü) Enerji yönetimi: Enerji kaynaklarının ve enerjinin verimli kullanılmasını sağlamak üzere yürütülen eğitim,

etüt, ölçüm, izleme, planlama ve uygulama faaliyetlerini,

v) Enerji yönetim birimi: Enerji yönetimi uygulamalarını gerçekleştirmek üzere enerji yöneticisinin

sorumluluğunda, endüstriyel işletmenin veya organize sanayi bölgesinin yönetimine doğrudan bağlı faaliyet gösteren

birimi,

y) ENVER etiketi: Bu Yönetmelikte tanımlanan asgari enerji verimliliği gereksinimlerini sağlayanlara Genel

Müdürlük tarafından verilen belgeyi,

z) Etüt: Enerji verimliliğinin artırılmasına yönelik imkanların ortaya çıkarılması için yapılan ve bilgi toplama,

ölçüm, değerlendirme ve raporlama aşamalarından oluşan; enerji tasarruf potansiyellerini ve bu potansiyellerin geri

kazanılmasına yönelik önlemleri ölçüm, hesap ve piyasa araştırmaları ile belirleyen ve Genel Müdürlük tarafından

tebliğ olarak yayımlanan usul ve esaslara uygun şekilde yapılan çalışmaları,

aa) Etüt-proje sertifikası: Bina ve/veya sanayi sektörlerinde eğitim, etüt, danışmanlık, ve verimlilik artırıcı

proje hizmetlerini yürütebilmeleri için Genel Müdürlük veya yetkilendirilmiş kurumlar tarafından verilen belgeyi,

bb) Genel Müdür: Elektrik İşleri Etüt İdaresi Genel Müdürünü,

cc) Genel Müdürlük: Elektrik İşleri Etüt İdaresi Genel Müdürlüğünü,

çç) Geri ödeme süresi: Proje verimlilik bileşeni bedelinin (PVBB) proje mali tasarrufuna bölünmesinden elde

edilen ay cinsinden süreyi,

dd) Hizmet anlaşması: Etüt ve danışmanlık hizmetlerinin verilmesinde enerji verimliliği danışmanlık şirketleri

ile endüstriyel işletmelerin veya binaların yönetimleri arasında yapılan anlaşmaları,

ee) İşletme yükü: Ekipmanın kW cinsinden, işletmede kullanılan kapasitesini,

ff) Kamu kesimi: Kamu kurum ve kuruluşları ile bağlı ortaklıklarını, kamu kurumu niteliğindeki meslek

kuruluşlarını, üniversiteleri ve mahalli idareleri,

gg) Kanun: 18/4/2007 tarihli ve 5627 sayılı Enerji Verimliliği Kanununu,

ğğ) Kojenerasyon: Isı ve elektrik ve/veya mekanik enerjinin aynı tesiste eş zamanlı olarak üretimini,

hh) Kurul: Enerji Verimliliği Koordinasyon Kurulunu,

ıı) Meslek odaları: Türk Mühendis ve Mimar Odaları Birliğine bağlı Elektrik Mühendisleri Odasını ve/veya

Türk Mühendis ve Mimar Odaları Birliğine bağlı Makina Mühendisleri Odasını,

ii) Proje: Enerji verimli ekipman ve sistem kullanımı, onarım, yalıtım, modifikasyon, rehabilitasyon ve proses

düzenleme gibi yollarla; gereksiz enerji kullanımının, atık enerjinin, enerji kayıp ve kaçaklarının önlenmesi veya en

aza indirilmesi ile birlikte atık enerjinin geri kazanılması gibi konulardaki çözümleri içine alan ve Genel Müdürlük

tarafından tebliğ olarak yayımlanan usul ve esaslara uygun olarak, bileşenler bazında hazırlanan verimlilik artırıcı

projeyi,

jj) Proje bedeli (PB): Projenin hazırlanmasında ve uygulanmasında ihtiyaç duyulan harcamaların projede

belirtilen, Katma Değer Vergisi hariç, Türk Lirası cinsinden toplam bedelini,

kk) Proje dosyası: Genel Müdürlük tarafından tebliğ olarak yayımlanan usul ve esaslara uygun olarak

189

bileşenler bazında hazırlanan ve desteklenmesi için Genel Müdürlüğe sunulan dosyayı,

ll) Proje elektrik enerjisi kazancı (PEEK): Proje kapsamındaki proje verimlilik bileşenlerinin elektrik enerjisi

kazançlarının kWh cinsinden toplamını,

mm) Proje elektrik kazancı puanı (PEKP): Proje elektrik enerjisi kazancının proje enerji kazancına

bölünmesinden elde edilen değeri,

nn) Proje enerji kazancı (PEK): Proje kapsamındaki proje verimlilik bileşenlerinin enerji

kazançlarının kWhcinsinden toplamını,

oo) Proje mali tasarrufu: Proje kapsamındaki proje verimlilik bileşenlerinin yıllık mali tasarruflarının Türk

Lirası cinsinden toplamını,

öö) Proje maliyet etkinlik puanı (PMEP): Proje enerji kazancının proje verimlilik bileşeni bedeline (PVBB)

bölünmesinden elde edilen değeri,

pp) Proje verimlilik bileşeni: Projeyi oluşturan her bir ekipmanı, aynı özelliklerdeki ekipman grubunu veya

sistemi,

rr) Proje verimlilik bileşenleri bedeli (PVBB): Proje bedelinden proje yerinden üretim bileşeni (PYÜB)

bedelinin çıkarılmasından elde edilen değeri,

ss) Proje yerinde inceleme: Proje kapsamındaki uygulama öncesi ve sonrası durumların tespiti için, Genel

Müdürlüğün personeli veya tayin ettiği gerçek veya tüzel kişiler tarafından Genel Müdürlük tarafından tebliğ olarak

yayımlanan usul ve esaslara göre yerinde yapılan incelemeyi,

şş) Proje yerinden üretim bileşeni (PYÜB): Endüstriyel işletmenin enerji ihtiyacının bir bölümünü karşılamak

maksadıyla endüstriyel işletmenin tesislerine en fazla on kilometre mesafe içerisinde kurulan, yenilenebilir enerji

kaynaklarına dayalı elektrik üretim sistemlerini veya toplam çevrim verimi en az yüzde seksen ve üzeri

olankojenerasyon veya mikrokojenerasyon sistemlerini,

tt) Referans enerji yoğunluğu: Endüstriyel işletmelerin son beş yıldaki enerji yoğunluklarının ortalamasını,

uu) Sistem: Enerji dağıtımı veya kontrolu uygulamalarını,

üü) Sistem birim enerji tasarrufu: Sistemin, proje öncesi ve uygulaması sonrasındaki birim enerji tüketimleri

arasındaki kWh cinsinden farkı,

vv) Şirket: Genel Müdürlük veya yetkilendirilmiş kurumlar ile yaptıkları yetkilendirme anlaşması

çerçevesinde, enerji verimliliği hizmetlerini yürütmek üzere yetki belgesi verilen enerji verimliliği danışmanlık

şirketlerini,

yy) TEP: Ton Eşdeğer Petrolü,

zz) Toplam inşaat alanı: Avlular, ışıklıklar, her nevi hava bacaları, saçaklar ve ısıtma veya soğutma

yapılmayan alanlar hariç, bodrum kat, asma kat ve çatı arasında yer alan mekanlar ve ortak alanlar dahil olmak üzere,

binanın inşa edilen bütün katlarını ve kapalı alanlarının metrekare cinsinden toplamını,

aaa) TSE: Türk Standartları Enstitüsünü,

bbb) Uygulama anlaşması: Etüt çalışmaları ile belirlenen önlemlerin uygulanmasını gerçekleştirmek amacıyla,

proje uygulamasının enerji tasarruf miktarı garanti edilmek suretiyle gerçekleştirilmesi için şirketler ile endüstriyel

işletmelerin veya binaların yönetimleri arasında yapılan anlaşmayı,

190

ccc) Uygulamalı eğitim: Bu Yönetmelik hükümlerine uygun olarak teorik ön bilgi, hesaplama uygulamaları ve

işletme koşullarında deney, ölçüm ve benzeri pratik çalışmaları içerecek şekilde Ek-1’de tanımlanan niteliklere

sahiplaboratuvar ortamında verilen enerji yöneticisi ve etüt-proje eğitimlerini,

ççç) Uygulama raporu: Proje uygulamasının tamamlanmasından sonra hazırlanan ve uygulama öncesi ve

sonrası bilgi ve görüntüleri ihtiva eden raporu,

ddd) Yetki belgesi: Düzenlenen yetkilendirme anlaşmaları çerçevesinde, üniversitelere ve meslek odalarına

eğitim, yetkilendirme ve izleme faaliyetlerini yürütmek üzere Kurul onayı ile Genel Müdürlük tarafından, şirketlere

ise eğitim, etüt, danışmanlık ve proje hazırlama ve uygulama faaliyetlerini yürütmek üzere Genel Müdürlük, meslek

odaları veya üniversiteler tarafından verilen belgeyi,

eee) Yetkilendirilmiş kurumlar: Düzenlenen yetkilendirme anlaşması çerçevesinde eğitim, yetkilendirme ve

izleme faaliyetlerini yürütmek üzere Genel Müdürlük tarafından Kurul onayı ile yetkilendirilen meslek odalarını ve

üniversiteleri,

fff) Yönetim: Malik, varsa intifa hakkı sahibi veya bunlar adına yönetimden sorumlu olan yönetici kişiyi,

ifade eder.

İKİNCİ BÖLÜM

Üniversitelerin, Meslek Odalarının ve Şirketlerin Yetkilendirilmesi,

İzlenmesi ve Denetimi

Üniversitelerin ve meslek odalarının yetkilendirilmesi, izlenmesi ve denetimi

MADDE 5 – (1) Üniversitelere ve meslek odalarına uygulamalı eğitim yapabilmeleri ve şirketleri

yetkilendirebilmeleri için Kurul onayı ile Genel Müdürlük tarafından yetki belgesi verilir.

(2) Üniversiteler ve meslek odaları yetki belgesi alabilmek için, her yıl Nisan ve Ekim aylarında Genel

Müdürlüğe aşağıdaki belgelerle birlikte başvurur.

a) Eğitimlerin, bu Yönetmelik hükümleri çerçevesinde yürütüleceğine dair taahhütlerini içeren başvuru yazısı,

b) Eğitimlerde uygulanacak müfredat, program ve kullanacağı dokümanların birer sureti,

c) Eğitimlerde kullanacağı kapalı alan, tefriş, araç, gereç ve yetki süresi boyunca mülkiyetindeki veya

anlaşmalı olarak kullanılabilecek laboratuvar imkanlarının Ek-1’de yer alan hükümleri karşıladığını gösteren belgeler,

ç) Yetki belgesi verdikleri şirketler tarafından düzenlenen enerji yöneticisi eğitimlerinin uygulama kısmı

içinlaboratuvar desteği sağlayacaklarına dair taahhütname,

d) Etüt-proje sertifikasına sahip en az dört kişinin, T.C. kimlik numaraları, eğitim durumlarını gösteren

belgeler; özgeçmiş bilgileri ve eğitimlerin yapılacağı il sınırları içinde, tam zamanlı, kadrolu ve ücretli olarak

çalıştırıldığını gösteren, Sosyal Güvenlik Kurumu İl Müdürlüğünce onaylanmış belgeler,

e) Eğitimlerde eğitici olacak kişilerin T.C. kimlik numaraları, eğitim durumlarını gösteren belgeler, mesleki

deneyimlerini gösteren çalıştıkları işyerlerinden veya iş sahiplerinden alınmış belgeler ve özgeçmiş bilgileri.

(3) İkinci fıkrada sayılan belgeleri, yerinde yapılan incelemeler neticesinde uygun olduğu Genel Müdürlük

tarafından tespit edilen üniversiteye veya ilgili meslek odasına yetki belgesi verilmesi, başvuruyu takip eden ilk

toplantısında Genel Müdürlük tarafından Kurula teklif edilir. Yetki belgesi verilmesine veya verilmemesine ilişkin

nihai Kurul kararı, başvuru tarihinden itibaren en geç ikinci Kurul toplantısında alınır. Kurul kararları Kurul

191

toplantısından itibaren onbeş takvim günü içinde Genel Müdürlük tarafından başvuru sahibine bildirilir.

(4) Genel Müdürlük ile Kurul tarafından yetki belgesi verilmesi uygun görülen üniversite veya meslek odası

arasında bir yetkilendirme anlaşması imzalanır. Bu anlaşmanın imzalanmasını müteakip ilgili üniversiteye veya

meslek odasına yetki belgesi verilir.

(5) Yetkilendirme anlaşmasının ve yetki belgesinin formatı Genel Müdürlük tarafından tebliğ olarak

yayımlanır.

(6) Yetkilendirilmiş kurumlar yıllık faaliyet raporu hazırlar ve her yıl en geç Mart ayı sonuna kadar Genel

Müdürlüğe gönderir. Yetkilendirilmiş kurumlara şirketler tarafından sunulan faaliyet raporlarının ekinde yer alan etüt

raporlarının ve projelerin birer sureti bu raporun ayrılmaz bir parçası ve ekidir.

(7) Yetkilendirilmiş kurumlar tarafından düzenlenen eğitimlere katılanlardan, yetkilendirdiği şirketlerden,

yetkilendirdiği şirketlerin hizmet verdiği gerçek veya tüzel kişilerden Genel Müdürlüğe iletilen şikayetler ve eğitimler

sırasında kursiyerler tarafından doldurulan değerlendirme formları Genel Müdürlük tarafından incelenir.

(8) Genel Müdürlük, yetkilendirilmiş kurumların yetki belgesi kapsamındaki faaliyetlerini, altıncı ve yedinci

fıkra kapsamındaki belgelerin yanısıra ihtiyaç duyması halinde yerinde yapacağı incelemelerle izler ve denetler. Bu

Yönetmelik hükümlerine aykırılık tespit edilmesi halinde yetkilendirilmiş kurum Genel Müdürlük tarafından yazılı

olarak ihtar edilir. Yetki dönemi boyunca aynı konuda üç kez yazılı olarak ihtar edilen veya ihtar edilen konudaki

aykırılığı altı aydan fazla olmamak üzere Genel Müdürlük tarafından verilen süre zarfında gidermeyen yetkilendirilmiş

kurumun yetki belgesi Genel Müdürlüğün teklifi üzerine Kurul onayı ile iptal edilebilir.

(9) Yetki belgesi verilen veya iptal edilen yetkilendirilmiş kurumlar, bu işlemlerin tamamlanmasını müteakip

yapılan tebligat tarihinden itibaren Genel Müdürlüğün internet sayfası üzerinden ilan edilir.

(10) Kanun ve bu Yönetmelik hükümlerine aykırı bir durum olmadıkça, yetki belgesini yenilemek

istediklerini, Nisan veya Ekim ayında Genel Müdürlüğe yazılı olarak bildiren üniversitenin veya ilgili meslek odasının

yetki belgesi, Genel Müdürlük ile imzaladıkları yetkilendirme anlaşması yenilenmek ve yetki belgesi bedeli alınmak

suretiyle her beş yılda bir Genel Müdürlük tarafından yenilenir.

(11) Yetki belgesi yenilenmeyen veya iptal edilenlerin şirketlere verdikleri yetki belgeleri ile ilgili işlemler,

şirketlerin yetki belgelerinin süresinin bitimine kadar Genel Müdürlük tarafından yürütülür.

Şirketlerin yetkilendirilmesi, izlenmesi ve denetimi

MADDE 6 – (1) Enerji verimliliği hizmetlerini yürütmek isteyen tüzel kişilere, Genel Müdürlük veya

yetkilendirilmiş kurumlar tarafından, sanayi ve/veya bina sektörlerinde faaliyet yürütmek üzere, aşağıda tanımlanan

esaslar çerçevesinde yetki belgesi verilir.

a) Sanayi sektörü için verilen yetki belgesi ile sanayinin tüm alt sektörlerinde faaliyet gösteren işletmeler ve

endüstriyel işletmeler ile elektrik üretim tesislerine ve organize sanayi bölgelerine, bina sektörü için verilen yetki

belgesi ile de bina ve hizmetler sektöründeki tüm binalara ve işletmelere yönelik enerji verimliliği hizmetleri

verilebilir.

b) Yetki belgesi alınabilmesi için, Ek-5’te tanımlanan alt sektörler arasından en az birisinin uzmanı

olunduğunun beyan edilmesi zorunludur. Şirketin uzmanı olduğu alt sektör veya sektörler yetki belgesinde B sınıfı

olarak belirtilir.

(2) Yetki belgesi almak isteyenler, sanayi ve/veya bina sektörü tercihlerini, uzmanı oldukları alt sektör

tercihlerini ve eğitim hizmeti verme konusundaki tercihlerini içeren başvuru yazısı ekinde altıncı fıkrada belirtilen

belge ve dökümanları sunmak suretiyle her yıl Ocak ve Temmuz aylarında Genel Müdürlüğe veya yetkilendirilmiş

kurumlara başvurur.

(3) Sanayi kategorisinde yetki belgesi almak isteyenlerde asgari olarak aşağıdaki personel altyapısına sahip

192

olma şartı aranır:

a) Ek-5’te tanımlanan sanayi alt sektörlerinden birinde, üretim hatlarındaki proses ve ekipmanlar konusunda

toplam olarak en az on yıllık deneyim sahibi ve ilgili sektörde üretim ve işletme ile ilgili birimlerin yönetim

kademelerinde görev almış asgari bir mühendis,

b) Etüt-proje sertifikasına ve en az beş yıllık mesleki deneyime sahip asgari üç mühendis,

c) Ek-5’te tanımlanan sanayi alt sektörlerinden birden fazla alt sektörün uzmanı olunduğunun belirtilmek

istenmesi halinde, (a) bendinde belirtilene ilave olarak her bir alt sektör için aynı bentte belirtilen niteliklere sahip

asgari bir mühendis ile (b) bendinde belirtilenlere ilave olarak, her bir alt sektör için aynı bentte belirtilen niteliklere

sahip asgari iki mühendis.

(4) Bina kategorisinde yetki belgesi almak isteyenlerde asgari olarak aşağıdaki personel altyapısına sahip olma

şartı aranır:

a) Ek-5’te tanımlanan alt sektörlerden birinde proje, tasarım, uygulama ve/veya işletme konularında en az beş

yıl deneyim sahibi asgari bir mühendis,

b) Etüt-proje sertifikasına ve en az üç yıllık mesleki deneyime sahip asgari iki mühendis.

c) Ek-5’te tanımlanan alt sektörlerden her ikisinin uzmanı olunduğunun belirtilmek istenmesi halinde, (a)

bendinde belirtilene ilave olarak, aynı bentte belirtilen niteliklere sahip asgari bir mühendis ile (b) bendinde

belirtilenlere ilave olarak, aynı bentte belirtilen niteliklere sahip asgari iki mühendis.

(5) Yetki belgesi almak isteyenlerde asgari olarak aşağıdaki tesis, cihaz ve ekipman altyapısına sahip olma

şartı aranır.

a) Ek-3’te yer alan konuları içerecek şekilde ölçüm yapabilme yeteneğine sahip, Türk Akreditasyon Kurumu

tarafından kabul edilmiş ulusal veya uluslararası laboratuvarlar tarafından kalibre edilmiş ve etiketlenmiş cihazlara

sahip olmak,

b) Enerji yöneticisi eğitim hizmeti verilmek istenmesi halinde, Ek-1’de tanımlanan eğitim tesislerine sahip

olmak.

(6) Yetki belgesi almak üzere yapılan başvurularda sunulacak bilgi ve belgeler şunlardır.

a) Personel altyapısına ilişkin bilgi ve belgeler:

1) Personelin T.C. kimlik numarası beyanı,

2) Personelin eğitim durumlarını gösteren belgeler,

3) Personelin özgeçmiş bilgileri,

4) Üçüncü ve dördüncü fıkrada belirtilen kişilerin tüzel kişinin işyeri adresinde tam zamanlı çalıştıklarını veya

ortağı olduklarını gösteren ilgili sosyal güvenlik kurumu il müdürlüğü tarafından tasdik edilmiş belgeler ile bu

kişilerin deneyimlerini gösteren çalıştıkları işyerlerinden veya iş sahiplerinden alınmış belgeler,

5) Mühendislerin Türk Mühendis ve Mimar Odaları Birliğine bağlı ilgili mühendis odasına kayıtlı olduğunu

gösterir belgeler.

b) Tesis, cihaz ve ekipman altyapısına ilişkin bilgi ve belgeler:

1) Beşinci fıkranın (a) bendi gereğince sahip olunan cihazların faturaları veya proforma faturaları,

193

2) Enerji yöneticisi eğitim hizmeti verilmek istenmesi halinde, Ek-1’de tanımlanan niteliklere sahip eğitim

tesisine sahip olunduğunu gösteren bilgi ve belgeler,

c) Enerji yöneticisi eğitim hizmeti verilmek istenmesi halinde, ayrıca;

1) Eğitimlerde uygulayacağı müfredat, program ve kullanacağı eğitim dokümanlarının birer sureti,

2) Müfredat ve programa uygun olarak, eğitimlerde eğitici olacak kişilerin T.C. kimlik numaraları, eğitim

durumlarını gösteren belgeler, mesleki deneyimlerini gösteren belgeler ve özgeçmiş bilgileri,

ç) Tüzel kişinin Ticaret Odasına veya Sanayi ve Ticaret Odasına kayıtlı olduğunu gösteren belgeler.

(7) Şirketlerin yetki belgesi almak üzere yaptıkları başvurular Genel Müdürlük veya yetkilendirilmiş

kurumlarca oluşturulan komisyon tarafından incelenir ve değerlendirilir. Yetkilendirilmiş kurumlar tarafından

oluşturulan komisyonlarda Genel Müdürlüğü temsilen en az bir üye bulundurulur.

(8) Belgeler üzerinden ve yerinde yapılan inceleme çalışmaları neticesinde altıncı fıkradaki belgeleri eksiksiz

olan ve bu madde kapsamındaki istekleri karşılayan tüzel kişilere, yetkilendirme anlaşması yapılmak suretiyle yetki

belgesi verilir.

(9) Yetkilendirme anlaşmasının ve yetki belgesinin formatı, Genel Müdürlük tarafından tebliğ olarak

yayımlanır.

(10) Aşağıda tanımlanan şartların sağlandığına dair belgelerini yetki belgesini aldığı Genel Müdürlüğe veya

yetkilendirilmiş kuruma sunan şirketin yetki belgesinin sınıfı A’ya yükseltilir.

a) Şirket için TS EN ISO 9001 Kalite Yönetim Sistemi belgesine sahip olmak,

b) Sanayi sektörü için, yetki belgesi sınıfı yükseltilmek istenen alt sektörde tek bir sözleşmeye dayalı

olarakyirmibeşmilyon Türk Lirasının, toplam olarak ise ikiyüzellimilyon Türk Lirasının üzerinde verimlilik artırıcı

proje uygulaması yapıldığına dair iş bitirme belgesine sahip olmak; tek sözleşmeye dayalı yapılan işe ilişkin projenin

en az bir bileşeninin üretim ile doğrudan ilgili proses veya proses ekipmanlarının iyileştirilmesine yönelik olması,

c) Bina sektörü için, tek bir sözleşmeye dayalı olarak onmilyon Türk Lirasının, toplam olarak

ise yüzmilyonTürk Lirasının üzerinde verimlilik artırıcı proje uygulaması yapıldığına dair iş bitirme belgesine sahip

olmak,

(11) Yetki belgeleri aşağıda belirtilen durumlarda ve şekillerde iptal edilir:

a) En fazla üç uygulama anlaşmasındaki taahhüdünü yerine getiremeyen şirketin yetki belgesi bir yıldan önce

yenilenmemek üzere iptal edilir.

b) Yetki belgesi kapsamına giren faaliyetlerin yürütülmesinde Kanun hükümlerine aykırı hareket edilmesi

halinde şirket önce yazılı olarak ihtar edilir. Yetki dönemi boyunca aynı konuda üç kez yazılı olarak ihtar edilen veya

ihtar edilen konudaki aykırılığı altı aydan fazla olmamak üzere Genel Müdürlük tarafından verilen süre zarfında

gidermeyen şirketin yetki belgesi iptal edilir.

c) Şirketler tarafından sunulan faaliyet raporları üzerinden ve/veya yerinde yapılan inceleme ve denetimlerde

tespit edilen uyumsuzlukların şirket tarafından doksan takvim günü içinde düzeltilmemesi halinde şirketin yetki

belgesi iptal edilir.

ç) İptal edilen yetki belgelerinin yenilenebilmesi için bu Yönetmelik hükümlerine uygun olarak yeniden

başvuru yapılması şarttır. (b) ve (c) bentleri kapsamında iptal edilen yetki belgeleri beş yıl süre ile yenilenmez.

(12) Yetki belgesi verilen veya iptal edilen şirketler Genel Müdürlüğün internet sayfası üzerinden ilan edilir.

194

Yetkilendirilmiş kurumlar yetki belgesi verilen veya iptal edilen şirketleri, işlemlerinin tamamlanma tarihinden

itibaren beş iş günü içinde Genel Müdürlüğe bildirir.

(13) Şirketler tarafından verilen enerji verimliliği hizmetlerinde aşağıdaki usul ve esaslara uyulur:

a) Etüt, proje ve danışmanlık hizmetleri kapsamında yapılan ölçümlerde, akredite olmuş ulusal veya

uluslararası kuruluşlar tarafından kalibrasyonu yapılmış ve etiketlenmiş cihazların kullanılması zorunludur. Etüt, proje

ve danışmanlık hizmetlerinde kullanılan cihazların listesi ve cihazların kalibrasyon durumları ile ilgili güncel belgeler

etüt raporlarının ve projelerin ayrılmaz bir parçası ve ekidir.

b) Enerji yöneticisi eğitim hizmeti verilebilmesi için etüt, proje ve danışmanlık konusunda hizmet veriyor

olmak şarttır.

c) Hizmet anlaşması veya uygulama anlaşması kapsamında, şirketin veya şirket adına hereket edenlerin yol

açtığı zararların tazmini ile ilgili hususlara şirket ile müşterisi arasında yapılan hizmet anlaşmasında veya uygulama

anlaşmasında yer verilir.

(14) Şirketlerin uygulama anlaşmaları kapsamında sağlanan tasarruf miktarları kendisine yetki belgesi veren

kurumun ve Genel Müdürlüğün internet sayfası üzerinden ilan edilir. İhtilaf halinde, uygulama anlaşması kapsamında

garanti ettiği enerji tasarruf miktarını, uygulama anlaşmasında tanımlanmış yöntem ve kriterlere uygun olarak,

uygulama öncesi ve sonrası Genel Müdürlük tarafından yapılacak veya yaptırılacak ölçümlerle müşterisinin ve

yetkilendirildiği kurumun temsilcileri huzurunda kanıtlayamayan şirket, kendisine yetki belgesi veren yetkilendirilmiş

kurumun ve Genel Müdürlüğün internet sayfası üzerinden ilan edilir.

(15) Şirketlerin yetki belgesi kapsamına giren konulardaki faaliyetlerinin Kanun ve bu Yönetmelik

hükümlerine uygun şekilde yürütülüp yürütülmediği, Genel Müdürlük tarafından tebliğ olarak yayımlanan usul ve

esaslar çerçevesinde, şirkete yetki belgesi veren yetkilendirilmiş kurum ve/veya Genel Müdürlük tarafından izlenir ve

denetlenir. Genel Müdürlük yetkilendirilmiş kurumlar tarafından yetki belgesi verilen şirketleri izleme ve denetleme

yetkisine sahiptir. Yetkilendirilmiş kurumlar tarafından şirketlerin izlenmesinde ve denetiminde tespit edilen ve

aykırılık teşkil eden hususlar, ilgili yetkilendirilmiş kurum tarafından en geç otuz takvim günü içinde Genel

Müdürlüğe bildirilir.

(16) Şirketler, her yıl Ocak ayı sonuna kadar kendisini yetkilendiren kuruma yıllık faaliyet raporu sunar. Şirket

tarafından yapılan etüt raporları ve hazırlanan projeler faaliyet raporlarının ayrılmaz bir parçası ve eki olarak sunulur.

(17) Yetkilendirme anlaşması ve yetki belgesi kapsamındaki hak ve yükümlülükler üçüncü kişilere devir ve

temlik edilemez.

(18) Kanun ve bu Yönetmelik hükümlerine aykırı bir durum olmadıkça, süresi dolan yetki belgesini yenilemek

istediklerini söz konusu belgeyi aldıkları Genel Müdürlüğe veya yetkilendirilmiş kuruma Ocak veya Temmuz ayında

yazılı olarak bildiren şirketin yetki belgesi, yetkilendirme anlaşması yenilenmek ve yetki belgesi bedeli alınmak

suretiyle her üç yılda bir Genel Müdürlük veya ilgili yetkilendirilmiş kurum tarafından yenilenir.

Yetkilendirilmiş kurumlar ve şirketler tarafından ödenecek bedeller

MADDE 7 – (1) Kurul tarafından belirlenen enerji yöneticisi sertifika bedellerinin yetkilendirilmiş kurumlara

ödenecek bölümü ve yetki belgesi bedelleri her yıl Ocak ayında Genel Müdürlük tarafından tebliğ olarak yayımlanır.

Yetkilendirilmiş kurumlar yetki belgesi bedelini Genel Müdürlüğe; şirketler ise yetki belgesi bedelini ve enerji

yöneticisi sertifikası bedelinin yüzde onundan fazla olmamak kaydıyla Kurul tarafından belirlenen bölümünü

yetkilendirme anlaşması yaptıkları Genel Müdürlüğe veya yetkilendirilmiş kuruma öder. Yetki belgesi bedelini

ödemeyenlere yetki belgesi verilmez. Enerji yöneticisi sertifika bedelinin Kurul tarafından belirlenen bölümünü

ödemeyen şirketin yetki belgesi iptal edilir.

ÜÇÜNCÜ BÖLÜM

Enerji Yönetimi ve Verimlilik Artırıcı Önlemler

195

Enerji yönetimi

MADDE 8 – (1) Enerji yönetimi kapsamında aşağıdaki faaliyetler yürütülür:

a) Enerji yönetimi konusunda hedef ve öncelikleri tanımlayan bir enerji politikasının oluşturulması; enerji

yöneticisinin veya enerji yönetim biriminin hiyerarşik yapı içindeki yerinin, görev, yetki ve sorumluluklarının

tanımlanması; bunları yazılı kurallar halinde yayımlamak suretiyle tüm çalışanların ve enerji yönetimi faaliyetleri ile

ilgili kişilerin bunlardan haberdar edilmesi,

b) Tüketim alışkanlıklarının iyileştirilmesine, gereksiz ve bilinçsiz kullanımın önlenmesine yönelik önlemlerin

ve prosedürlerin belirlenmesi, tanıtımının yapılması ve çalışanların bilgi ve bilinç düzeyini artırıcı eğitim programları

düzenlenmesi,

c) Enerji tüketen sistemler, süreçler veya ekipmanlar üzerinde yapılabilecek tadilatların belirlenmesi ve

uygulanması,

ç) Etütlerin yapılması, projelerin hazırlanması ve uygulanması,

ç) Enerji tüketen ekipmanların verimliliklerinin izlenmesi, bakım ve kalibrasyonlarının zamanında yapılması,

d) Yönetime sunulmak üzere, enerji ihtiyaçlarının ve verimlilik artırıcı uygulamaların planlarının, bütçe

ihtiyaçlarının, fayda ve maliyet analizlerinin hazırlanması,

e) Enerji tüketiminin ve maliyetlerinin izlenmesi, değerlendirilmesi ve periyodik raporlar üretilmesi,

f) Enerji tüketimlerini izlemek için ihtiyaç duyulan sayaç ve ölçüm cihazlarının temin edilmesi, montajı

vekalibrasyonlarının zamanında yapılması,

g) Özgül enerji tüketiminin, mal veya hizmet üretimi ile enerji tüketimi ilişkisinin, enerji maliyetlerinin,

işletmenin enerji yoğunluğunun izlenmesi ve bunları iyileştirici önerilerin hazırlanması,

ğ) Enerji kompozisyonunun değiştirilmesi ve alternatif yakıt kullanımı ile ilgili imkanların araştırılması,

çevrenin korunmasına, çevreye zararlı salımların azaltılmasına ve sınır değerlerin aşılmamasına yönelik önlemlerin

hazırlanarak bunların uygulanması,

h) Enerji ikmal kesintisi durumunda uygulanmak üzere petrol ve doğal gaz kullanımını azaltmaya yönelik

alternatif planların hazırlanması,

ı) Enerji kullanımına ve enerji yönetimi konusunda yapılan çalışmalara ilişkin yıllık bilgilerin her yıl Mart ayı

sonuna kadar Genel Müdürlüğe gönderilmesi,

i) Toplam ve birim ürün veya fayda başına karbondioksit salımlarının ve enerji verimliliği tedbirleri ile

azaltılabilecek salım miktarlarının belirlenmesi.

(2) Enerji yöneticisi görevlendirmekle veya enerji yönetim birimi kurmakla yükümlü endüstriyel

işletmelerdeki, organize sanayi bölgelerindeki ve binalardaki enerji yönetimi sistemleri, TS ISO 50001 Enerji Yönetim

Sistemi-Kullanım Kılavuzu ve Şartlar Standardına uygun şekilde oluşturulur.

Enerji yöneticisi görevlendirilmesi ve enerji yönetim birimi kurulması

MADDE 9 – (1) Yönetimler, yıllık toplam enerji tüketimi bin TEP ve üzeri olan endüstriyel işletmelerinde, 8

inci maddede belirtilen enerji yönetimi faaliyetlerinin yürütülmesini temin etmek üzere, her bir endüstriyel

işletmesindeki çalışanları arasından enerji yöneticisi sertifikasına sahip birisini enerji yöneticisi olarak görevlendirir.

196

(2) Toplam inşaat alanı en az yirmibin metrekare veya yıllık toplam enerji tüketimi beşyüz TEP ve üzeri olan

ticari binaları ve hizmet binaları ile toplam inşaat alanı en az onbin metrekare veya yıllık toplam enerji

tüketimiikiyüzelli TEP ve üzeri olan kamu kesimi binalarının yönetimleri, bina ve tesislerinde, 8 inci maddede

belirtilen enerji yönetimi faaliyetlerinin yürütülmesini temin etmek üzere, binalarındaki çalışanları arasından enerji

yöneticisi sertifikasına sahip birisini enerji yöneticisi olarak görevlendirir. Çalışanları arasından görevlendirmenin

mümkün olmadığı hallerde, enerji yöneticileri veya şirketler ile sözleşme yapılmak suretiyle hizmet alınır. Bu şekilde

enerji yöneticisi sertifikası sahibi bir kişi tarafından verilebilecek hizmet, üç bina ile sınırlıdır. Birden fazla bağımsız

binanın enerji ihtiyacının aynı merkezden temin edilmesi halinde, bağımsız binaların ayrı ayrı toplam inşaat

alanlarının toplamı, toplam inşaat alanı olarak kabul edilir.

(3) Yıllık toplam enerji tüketimi bin TEP’ten az olan endüstriyel işletmelerde, 8 inci maddede belirtilen enerji

yönetimi uygulamalarının yerine getirilmesine yardımcı olmak amacıyla bilgilendirme, bilinçlendirme ve örnek

uygulama gibi çalışmalar yapmak ve organize sanayi bölgesi tarafından veya onun adına yürütülen enerji üretim,

iletim veya dağıtım faaliyetleri kapsamında, 8 inci maddede belirtilen çalışmaları yapmak üzere, bölgesinde faal

durumda en az elli işletme bulunan organize sanayi bölgelerinde enerji yönetim birimi kurulur.

(4) Kamu kesimi dışında kalan ve yıllık toplam enerji tüketimleri ellibin TEP ve üzeri olan endüstriyel

işletmelerde, 8 inci maddede belirtilen enerji yönetimi faaliyetlerinin yürütülmesini temin etmek üzere, enerji yönetim

birimi kurulur. Organizasyonlarında toplam kalite çalışmalarından sorumlu olan ve bünyesinde enerji yöneticisinin de

görev aldığı kalite yönetim birimi bulunan endüstriyel işletmeler bu birimlerini enerji yönetim birimi olarak da

görevlendirebilir.

(5) Görevlendirilen enerji yöneticilerinin kimlik, özgeçmiş, adres ve iletişim bilgileri Genel Müdürlüğe

bildirilir. Bildirimlerde aşağıdaki usul ve esaslara uyulur.

a) Yapı kullanma izni alınan ve toplam inşaat alanı yirmibin metrekarenin üzerinde olan ticari binalar ve

hizmet binaları ile toplam inşaat alanı onbin metrekarenin üzerinde olan kamu kesimi binaları için yapı kullanma izni

alınmasını takip eden bir yıl içinde bildirilir.

b) Yapı kullanma izni alınan veya faaliyete geçen ticari binalardan, hizmet binalarından, kamu kesimi

binalarından veya endüstriyel işletmelerden altıncı fıkra uyarınca enerji yönetimi uygulanması, enerji yöneticisi

görevlendirilmesi veya enerji yönetim birimi kurulması gerektiği tespit edilenler ile yeni kurulan ve üçüncü fıkrada

belirtilen kriterlere sahip olan organize sanayi bölgeleri için altmış takvim günü içinde bildirilir.

c) Enerji yöneticisi değişikliklerinde, görevde bulunanın ayrılmasını takip eden altmış takvim günü içinde yeni

enerji yöneticisi görevlendirilerek bildirilir.

(6) Enerji tüketimine göre enerji yönetimi uygulanacak, enerji yöneticisi görevlendirilecek veya enerji yönetim

birimi kurulacak endüstriyel işletmeler veya binalar aşağıda tanımlanan usul ve esaslara göre belirlenir:

a) Yıl içinde tüketilen her bir yakıt türü ve elektrik enerjisi miktarı Ek-2’de tanımlanan katsayılarla çarpılmak

suretiyle TEP’e çevrilir. Ek-2’de yer almayan yakıtların TEP’e çevrilmesinde Uluslararası Enerji Ajansı tarafından

yayımlanan katsayılar veya değerler esas alınır.

b) Bütün yakıt türleri ve elektrik enerjisi için bulunan TEP değerleri toplanmak suretiyle yıllık toplam enerji

tüketimi hesaplanır.

c) Genel Müdürlük, 32 nci maddenin birinci fıkrası uyarınca verilen bilgiler çerçevesinde, son üç yıla ait yıllık

toplam enerji tüketimlerinin ortalamasını esas almak suretiyle enerji yönetimi uygulanacak, enerji yöneticisi

görevlendirilecek veya enerji yönetim birimi kurulacak olanları belirler.

ç) Yeni kurulan bina ve endüstriyel işletmelerde ilk yıla ait toplam enerji tüketiminin birinci, ikinci ve

dördüncü fıkralarda tanımlanan sınır değerlerin iki mislini aşması halinde, üç yıllık ortalamaya bakılmaksızın, enerji

yöneticisi görevlendirilir veya enerji yönetim birimi kurulur.

(7) Enerji yöneticisi görevlendirilmesi, enerji yönetim birimi kurulması ve 8 inci madde kapsamında

197

tanımlanan enerji yönetimi ile ilgili faaliyetlerin yerine getirilmesi ile ilgili olarak Genel Müdürlüğün yerinde yapacağı

incelemelerde ve denetlemelerde talep edilen bilgi ve belgelerin verilmesi ve gerekli şartların sağlanması zorunludur.

(8) İkinci fıkra uyarınca, binalarda enerji yöneticisi olarak hizmet alınacak enerji yöneticilerinin ilgili meslek

odasına kayıtlı olması şarttır.

Enerji verimliliğini arttırıcı önlemler

MADDE 10 – (1) 8 inci maddenin birinci fıkrasının (ç) bendi uyarınca, endüstriyel işletmelerde ve hizmet

sektöründeki binalarda yapılacak etütler aşağıda tanımlanan usul ve esaslara göre yapılır:

a) Genel Müdürlük sanayi alt sektörlerinin her birinde, sektörü temsil edebilecek şekilde belirlenecek en az beş

işletmede etüt yapar veya şirketlere yaptırır. Bu etütler her dört yılda bir yenilenir.

b) Yıllık toplam enerji tüketimi beşbin TEP ve üzeri olan endüstriyel işletmeler ile toplam inşaat

alanı yirmibinmetrekarenin üzerinde olan hizmet sektöründe faaliyet gösteren binalarda etüt yapılır veya şirketlere

yaptırılır. Bu etütler her dört yılda bir yenilenir. Etüt raporlarının ve belirlenen önlemlere ilişkin uygulama planlarının

birer sureti Genel Müdürlüğe gönderilir.

(2) Mevcut tesislerin işletilmesinde, yeni tesislerin kurulmasında, kapasite arttırımı ve modernizasyon

çalışmalarında, enerji yöneticilerinin bu Yönetmelik kapsamındaki görevlerinin yerine getirilmesinde, etüt ve

projelerde aşağıdaki önlemler öncelikle dikkate alınır.

a) Yakma sistemlerinde yanma kontrolü ve optimizasyonu ile yakıtların verimli yakılması,

b) Isıtma, soğutma, iklimlendirme ve ısı transferinde en yüksek verimin elde edilmesi,

c) Sıcak ve soğuk yüzeylerde ısı yalıtımının standartlara uygun olarak yapılması, ısı üreten, dağıtan ve

kullanan tüm ünitelerin yalıtılarak istenmeyen ısı kayıplarının veya kazançlarının en aza indirilmesi,

ç) Atık ısı geri kazanımı,

d) Isının işe dönüştürülmesinde verimliliğin arttırılması,

e) Elektrik tüketiminde kayıpların önlenmesi,

f) Elektrik enerjisinin mekanik enerjiye veya ısıya dönüşümünde verimliliğin artırılması,

g) Otomatik kontrol uygulamaları ile insan faktörünün en aza indirilmesi,

ğ) Kesintisiz enerji arzı sağlayacak girdilerin seçimine dikkat edilmesi,

h) Makinaların enerji verimliliği yüksek olan teknolojiler arasından, standardizasyon ve kalite güvenlik

sisteminin gereklerine dikkat edilerek seçilmesi,

ı) İstenmeyen ısı kayıpları veya ısı kazançları en alt düzeyde olacak şekilde projelendirilmesi ve uygulamanın

projeye uygun olarak gerçekleştirilmesinin sağlanması,

i) İnşaa ve montaj aşamasında enerji verimliliği ile ilgili ölçüm cihazlarının temin ve monte edilmesi,

j) Yenilenebilir enerji, ısı pompası ve kojenerasyon uygulamalarının analiz edilmesi,

k) Aydınlatmada yüksek verimli armatür ve lambaların, elektronik balastların, aydınlatma kontrol

sistemlerinin kullanılması ve gün ışığından daha fazla yararlanılması,

198

l) Enerji tüketen veya dönüştüren ekipmanlar için ilgili mevzuat kapsamında tanımlanan asgari verimlilik

kriterlerinin sağlanması,

m) Camlamada düşük yayınımlı ısı kontrol kaplamalı çift cam sistemlerinin kullanılması.

(3) Genel Müdürlük tarafından yapılacak veya şirketlere yaptırılacak etüt çalışmaları için gerekli koşulların

sağlanması zorunludur.

DÖRDÜNCÜ BÖLÜM

Eğitim ve Sertifikalandırmalar

Enerji yöneticisi eğitimleri

MADDE 11 – (1) Enerji yöneticisi eğitimlerine mühendislik alanında veya teknik eğitim fakültelerinin

makine, elektrik veya elektrik-elektronik bölümlerinde en az lisans düzeyinde eğitim almış kişiler kabul edilir.

(2) Genel Müdürlük, yetkilendirilmiş kurumlar ve şirketler tarafından, Ek-1’de tanımlanan müfredat

konularından teorik olarak verileceği belirtilen konuları içerecek şekilde oluşturulan eğitim programı çerçevesinde,

dersliklerde sınıf eğitimleri ve/veya internet üzerinden uzaktan eğitimler düzenlenir. Bu eğitimlere katılım isteğe

bağlıdır.

(3) Genel Müdürlük, yetkilendirilmiş kurumlar ve şirketler tarafından, Ek-1’de tanımlanan müfredat

konularından uygulamalı olarak verileceği belirtilen konularda teorik ön bilgi, ölçüm, deney, değerlendirme ve

hesaplama gibi konuları içerecek şekilde oluşturulan eğitim programı çerçevesinde, uygulamalı eğitimler düzenlenir.

Bu eğitimler, Ek-1’de uygulamalı olarak verileceği belirtilen konuların tamamını kapsar ve süresi kırk ders saatinden

az olamaz. Bu eğitimler kapsamında verilecek teorik ön bilgiler için ayrılan toplam süre, toplam eğitim süresinin

dörtte birinden fazla olamaz. Bu eğitimlerin teorik ön bilgi, değerlendirme ve hesaplama kısımları sınıf ortamında,

ölçüm ve deney kısımları ise Ek-1’de belirtilen çerçevede eğitim ünitelerine ve ekipmanlarına sahip olan ve işletme

koşullarında çalıştırılabilenlaboratuvar ortamında verilir. Uygulamalı eğitimlerde en az otuzbeş ders saati devam etme

zorunluluğu vardır.

(4) 13 üncü madde kapsamında yapılan merkezi sınavda başarılı olanlara, Genel Müdürlük tarafından tebliğ

olarak yayımlanan formatta enerji yöneticisi sertifikası verilir.

(5) Genel Müdürlüğün enerji yöneticisi eğitimi ve etüt çalışmalarını yürüten birimlerinde en az iki yıl görev

yapan ve bu çalışmalarda fiilen görev aldığını belgeleyen personeline, başkaca bir koşul aranmaksızın enerji yöneticisi

sertifikası verilir.

(6) Türk Silahlı Kuvvetleri, Milli Savunma Bakanlığı, Milli Eğitim Bakanlığı ve Milli İstihbarat Teşkilatı

Müsteşarlığı bünyesinde görevlendirilecek enerji yöneticilerinin sertifikalandırılması için, bu kurum ve kuruluşlarca

bu Yönetmelik hükümlerine uygun olarak Genel Müdürlük işbirliği ile düzenlenen uygulamalı enerji yöneticisi

eğitimlerine katılan ve Genel Müdürlük işbirliği ile bu kurum veya kuruluşlarca yapılan sınavda başarılı olan, en az

lisans eğitimi almış kişilere Genel Müdürlük tarafından enerji yöneticisi sertifikası verilir. Bu kurslara, öncelikle

mühendislik alanında eğitim almış olanlar, bunun mümkün olmaması halinde teknik eğitim fakültelerinin makine,

elektrik veya elektrik-elektronik bölümlerinde eğitim almış olanlar, bunun da mümkün olmaması halinde diğer

alanlarda lisans eğitimi almış olanlar kabul edilir. Bu fıkra kapsamında enerji yöneticisi sertifikası alanlardan,

mühendislik veya teknik eğitim fakültelerine eşdeğer düzeyde lisans eğitimi almış olanlar kamu görevlerinin sona

ermesi halinde, bu fıkrada tanımlanan kurumlar dışında da enerji yöneticisi olarak görev yapabilir.

Etüt-proje eğitimleri

MADDE 12 – (1) Etüt-proje eğitimlerine mühendislik alanında en az lisans düzeyinde eğitim almış kişiler

kabul edilir.

(2) Genel Müdürlük veya yetkilendirilmiş kurumlar tarafından düzenlenen etüt-proje eğitimleri, Ek-1’de

199

belirtilen müfredat konularından teorik ve uygulamalı olarak verileceği belirtilen konularda teorik bilgi, ölçüm, deney,

değerlendirme ve hesaplama gibi konuları içerecek şekilde oluşturulan eğitim programı çerçevesinde, uygulama

ağırlıklı eğitimler şeklinde düzenlenir. Teorik olarak verilmesi öngörülen konular sınıf kursları şeklinde dersliklerde,

uygulamalı kısımlar ise teorik ön bilgi, ölçüm, deney, değerlendirme ve hesaplama gibi konuları içerecek şekilde sınıf

ve Ek-1’de belirtilen çerçevede eğitim ünitelerine ve ekipmanlarına sahip olan ve işletme koşullarında

çalıştırılabilen laboratuvarortamında yapılır.

(3) Etüt-proje eğitimlerinin toplam süresi yüzyirmi ders saatinden az olamaz. Etüt-proje eğitimlerinde en az

yüz ders saati devam etme zorunluluğu vardır. Ek-1’de teorik olarak verileceği belirtilen konular için ayrılan toplam

süre, toplam eğitim süresinin üçte birinden fazla olamaz.

(4) Eğitimin tamamlanmasını takip eden en fazla üç ay içerisinde, eğitici kişilerin rehberliğinde etüt ve proje

çalışması yaptırılır.

(5) 13 üncü madde kapsamında yapılan merkezi sınavda başarılı olanlara, Genel Müdürlük tarafından tebliğ

olarak yayımlanan formatta etüt-proje sertifikası ve enerji yöneticisi sertifikası verilir.

(6) Genel Müdürlüğün enerji verimliliği çalışmalarında en az on yıl süreyle görev almış olanlardan etüt

çalışmalarında fiilen görev alan, mühendislik alanında en az lisans düzeyinde eğitim almış Genel Müdürlük

personeline başkaca bir koşul aranmaksızın etüt-proje sertifikası verilir.

(7) Genel Müdürlük tarafından geliştirilen uluslararası işbirlikleri kapsamında, şirketlerin

ihtisaslaşmasınıteminen yurt içinde veya yurt dışında kısa süreli eğitim programları düzenlenmesi halinde, asgari

olarak, Ek-6’da yer alan Tablo 2’de uzman personel listesinde yer alan kişilerin katılımı sağlanır.

Eğitim programlarının izlenmesi ve denetimi, sınavlar, eğitim tesisi gereksinimleri, kurs grupları ve

müfredat

MADDE 13 – (1) Genel Müdürlük, yetkilendirilmiş kurumlar ve şirketler tarafından planlanan ve uygulanan

eğitim programları ile ilgili bilgiler Genel Müdürlüğün internet sayfası üzerinden ilan edilir.

(2) Genel Müdürlük, yetkilendirilmiş kurumlar ve yetkilendirdiği şirketler tarafından yürütülen eğitim

programlarını, yetkilendirilmiş kurumlar ise yetkilendirdikleri şirketler tarafından yürütülen eğitim programlarını

yerinde izleyebilir. Aksaklıkların giderilmesine yönelik öneriler ilgili yetkilendirilmiş kuruma veya şirkete yazılı

olarak bildirilir. Bu önerilerin uygulama durumu Genel Müdürlük ve/veya ilgili yetkilendirilmiş kurum tarafından

kontrol edilir.

(3) Enerji yöneticisi sertifikası ve/veya etüt-proje sertifikası alabilmek için aşağıda tanımlanan usul ve esaslar

çerçevesinde düzenlenen merkezi sınavlara katılmak ve başarılı olmak şarttır.

a) Genel Müdürlük, internet sayfası üzerinden ilan etmek suretiyle, her yıl Ocak ve Temmuz aylarında merkezi

sınav yapar veya kamu kurum ve kuruluşlarına, üniversitelere yaptırır. Bu sınavlara 11 inci maddenin üçüncü

fıkrasında veya 12 nci maddenin üçüncü ve dördüncü fıkralarında belirtilen hususları yerine getirdiğini belgeleyenler

kabul edilir. Bu sınavlarda yüz puan üzerinden en az yetmiş alan başarılı sayılır. Girdiği ilk sınavda başarılı

olamayanlara, en fazla bir kez daha sınava girme hakkı tanınır. Bu Yönetmelik kapsamında belirtilen şartları sağlamak

suretiyle sınavlara katılmak isteyenler, Genel Müdürlük tarafından internet üzerinden ilan edilen kurallara uygun

olarak, sınav kaydı yaptırır. Sınav kaydının yapılabilmesi için, Genel Müdürlük tarafından belirlenen miktarda sınav

giriş ücreti alınır.

b) Genel Müdürlük yetkilendirilmiş kurumların ve şirketlerin işbirliği ile, Ek-1’de belirtilen yetkinlikleri

ölçebilecek nitelikte bir soru bankası oluşturur. Sınavlarda sorulan sorular bu soru bankasından seçilir.

c) Sınavlar, uygulamalı eğitim programlarında eğitici olarak görev almış, en az üç kişiden oluşturulan bir

komisyon tarafından değerlendirilir. Sınav sonuçları bu komisyon tarafından bir tutanakla tespit edilir. Sınav

sonuçları, sınavın yapılmasını müteakip yedi gün içinde Genel Müdürlüğün internet sayfası üzerinden ilgilinin

erişimine açılır.

200

ç) Sınav sonucuna yapılan yazılı itirazlar sınav komisyonu tarafından değerlendirilir ve sonucu on iş günü

içinde kursiyere bildirilir.

(4) Eğitimlerin yapılacağı eğitim tesislerinde, Ek-1’de belirtilen özelliklere sahip olma şartı aranır.

(5) Eğitimler en fazla otuz kişilik gruplar halinde yapılır.

(6) Ek-1’de yer alan eğitim müfredatı 35 inci madde uyarınca yapılan koordinasyon toplantısında alınan

kararlar doğrultusunda her iki yılda bir gözden geçirilir.

Kurslar, kurslarda görev alabilecek eğiticiler ve eğitici ücretleri

MADDE 14 – (1) Bir sonraki yılda düzenlenecek enerji yöneticisi ve etüt-proje eğitim programlarına

katılacaklardan alınacak Katma Değer Vergisi dahil taban ve tavan ücretler, her yıl Aralık ayında Kurul tarafından

belirlenir ve Genel Müdürlük tarafından Genel Müdürlüğün internet sayfası üzerinden ilan edilir.

(2) Eğitim programlarında eğitici olarak görevlendirilen Genel Müdürlük personelinin ücretle okutacakları

haftalık ders saatlerinin sayısı, ders görevi alacakların nitelikleri ile bunlara ödenecek ek ders ücretleri ve diğer

hususlarla ilgili işlemler, 14/7/1965 tarihli ve 657 sayılı Devlet Memurları Kanununun 89 uncu maddesi uyarınca

yürütülür.

(3) Uygulamalı eğitimlerde eğitici olabilmek için aşağıdaki şartlardan en az birine sahip olmak şarttır.

a) Etüt-proje sertifikasına sahip olmak,

b) Eğitim konuları ile ilgili olarak, üniversitelerin ana bilim dallarından birinde ihtisas yapmış olmak ve

okutman, öğretim görevlisi, doktor, yardımcı doçent, doçent ve profesör ünvanlarından birine sahip olmak,

c) Eğitim vereceği konuda en az on yıllık mesleki tecrübeye sahip olmak.

BEŞİNCİ BÖLÜM

Endüstriyel İşletmelerde Verimlilik Artırıcı Projelerin Desteklenmesi

Başvuru

MADDE 15 – (1) Projelerin desteklenmesini isteyen endüstriyel işletmeler, Genel Müdürlük tarafından tebliğ

olarak yayımlanan usul ve esaslara uygun olarak şirketlere hazırlattıkları projelerini her yıl Ocak ayı içinde Genel

Müdürlüğe sunar. Genel Müdürlük, internet sayfası üzerinden ilan etmek suretiyle, başvuru almayabileceği gibi

başvuru dönemini erteleyebilir, uzatabilir veya birden fazla dönemde başvuru alabilir.

(2) Projeler, her yıl Ocak ayında Genel Müdür onayı ile kurulan ve en az beş kişiden oluşan bir komisyon

tarafından değerlendirilir. Komisyon üyeleri Genel Müdür onayı ile değiştirilebilir.

(3) Komisyonun başvuru dosyası üzerinden yapacağı ön inceleme neticesinde aşağıdaki hususlardan herhangi

birinin karşılanmadığının tespit edilmesi halinde, projenin değerlendirmeye alınmayacağı başvuru tarihini takip eden

otuz takvim günü içinde proje sahibi endüstriyel işletmeye yazılı olarak bildirilir.

a) Başvuru tarihi itibariyla, endüstriyel işletmenin Genel Müdürlüğün veri tabanında kayıtlı olması ve 9

uncumadddenin birinci fıkrası ve 32 nci maddenin birinci fıkrası kapsamında belirtilen yükümlülüklerini yerine

getirmiş olması,

b) TS ISO 50001 Enerji Yönetim Sistemi-Kullanım Kılavuzu ve Şartlar Standardı belgesine sahip olunması.

(4) Ön incelemede projenin, Genel Müdürlük tarafından tebliğ olarak yayımlanan usul ve esaslara uygun

201

şekilde hazırlanmadığının tespit edilmesi halinde, Genel Müdürlük tarafından yapılan bildirim tarihinden itibaren

endüstriyel işletme söz konusu eksiklikleri otuz takvim günü içinde giderir. Bu süre zarfında eksiklikleri giderilmeyen

projeler değerlendirmeye alınmaz.

Değerlendirme

MADDE 16 – (1) Projeler aşağıdaki şekilde değerlendirilir:

a) Projede yer alan ölçüm metotları, ölçüm aletleri, hesap metotları, formülleri, hesaplarda ölçüm sonuçları

dışında kullanılan verileri Genel Müdürlük tarafından tebliğ olarak yayımlanan usul ve esaslara uygun olan proje

bileşenleri komisyon tarafından belirlenir. Bunlar dışındaki proje bileşenleri değerlendirmeye alınmaz.

b) Komisyonun uygun bulduğu proje bileşenleri üzerinde yerinde inceleme yapılır. Yerinde yapılan inceleme

kapsamında, projede belirtilen ekipman veya sistemlerden mevcut olmayanlar inceleme raporunda belirtilir ve bunlara

ilişkin proje bileşenleri de değerlendirmeye alınmaz.

c) Yerinde inceleme raporu kapsamında yerinde yapılan ölçüm sonuçları projedeki değerlerinden farklı olan

proje bileşenleri başvuru sahibine yazılı olarak bildirilir. Yerinde ölçüm sonuçlarını, bu bildirim tarihinden itibaren on

iş günü içinde Genel Müdürlük tarafından tebliğ olarak yayımlanan usul ve esaslara uygun şekilde projesine yansıtan

başvuru sahibinin bu bildirim kapsamındaki proje bileşenleri değerlendirmeye dahil edilir.

ç) Komisyon, değerlendirmeye alınan proje bileşenleri kapsamında aşağıdaki çalışmaları yaparak, Genel

Müdürün onayına sunulmak üzere, başvuru ve değerlendirme süreçlerindeki gelişmeleri de içine alan bir rapor

hazırlar.

1) Proje maliyet etkinlik puanını (PMEP), proje elektrik kazancı puanını (PEKP) ve proje geri ödeme süresini

hesaplar. Proforma fatura bilgilerine göre, Katma Değer Vergisi hariç, toplam bedeli en fazla bir milyon Türk Lirası

ve geri ödeme süresi beş yıldan az olan projeleri aday projeler olarak belirler.

2) Aday projeleri aşağıdaki formül ile hesaplanan toplam puanlarına göre en yüksek puanlıdan başlayarak

sıralamak suretiyle desteklenebilecek projeleri belirler.

P = 0,6 x MEP + 0,4 x EP

P: Toplam puan

MEP: 100 puan üzerinden, en yüksek proje maliyet etkinlik puanına (PMEP) göre normalize edilmiş puanı,

EP: 100 puan üzerinden, en yüksek proje elektrik kazancı puanına (PEKP) göre normalize edilmiş puanı.

3) Projelere sağlanabilecek destek miktarını aşağıdaki formüle göre belirler:

D = 0,3 x DP x [PVBB + PYÜBB]

D: Destek miktarı (Türk Lirası)

DP: Projenin toplam puanı (P), aday projelerin toplam puanlarının ortalamasına (POR) eşit veya bundan fazla

olan projede 1,0 ve diğerlerinde ise (P/POR) kabul edilir.

PYÜBB: Proje bedelinin en fazla yüzde ellisini oluşturan proje yerinden üretim bileşeni bedeli; enerji

depolama sistemi bedeli ve endüstriyel işletme ile elektrik üretim tesisi arasındaki iletim hattı yatırımının endüstriyel

işletme tarafından yapılması halinde bu hattın yatırım bedeli destek kapsamı dışında olup, bu

bedeller PYÜBB’ye dahiledilmez.

(2) Genel Müdür onayı ile desteklenmesi uygun görülen projeler Kurul onayına sunulur. Desteklenme kararı

202

verilen projeler, Kurulun onay tarihinden itibaren beş iş günü içinde sahibine yazılı olarak bildirilir ve Genel

Müdürlüğün internet sayfası üzerinden ilan edilir. Genel Müdürlüğün yazılı bildirimini takip eden yedinci gün tebliğ

tarihi olarak kabul edilir. Başvuru sahipleri tebliğ tarihinden itibaren en geç on iş günü içinde Genel Müdürlüğe

sözleşme yapmak üzere başvurur. Süresi içinde yapılmayan başvurular kabul edilmez.

(3) Proje destekleri için yapılacak sözleşmenin formatı Genel Müdürlük tarafından tebliğ olarak yayımlanır.

Desteklerin uygulanması

MADDE 17 – (1) Sözleşme yapılan projelere ilişkin desteklerin uygulanmasında aşağıdaki usul ve esaslara

göre hareket edilir:

a) Sözleşme tarihinden itibaren iki yıl içinde sözleşme kapsamındaki projeyi uyguladığını Genel Müdürlüğe

yazılı olarak bildiren endüstriyel işletmede, bildirim tarihini takip eden altmış iş günü içinde, Genel Müdürlük

tarafından tebliğ olarak yayımlanan usul ve esaslar çerçevesinde, endüstriyel işletme ve Genel Müdürlük veya Genel

Müdürlük adına yetkilendirilmiş tüzel kişilerin temsilcilerinin katılımı ile yerinde inceleme yapılır. Söz konusu

yerinde inceleme kapsamında, uygulamanın projesine uygunluğu kontrol edilir. Projesine uygun yapıldığı görülen

bileşenler için projede öngörülen tasarrufların sağlanıp sağlanmadığının belirlenmesine yönelik, yöntemleri ve

cihazları Genel Müdürlük tarafından tebliğ olarak yayımlanan usul ve esaslar çerçevesinde projede tanımlanan

ölçümler yapılır. Uygulama ile ilgili bilgileri, yeminli mali müşavir tarafından onaylanmış faturaları, ölçüm ve

hesaplamaları içine alan uygulama raporu proje sahibi endüstriyel işletme tarafından hazırlanır ve Genel Müdürlüğe

sunulur. Yerinde inceleme için gerekli koşulları sağlamayan işletmelere destek uygulanmaz.

b) Uygulama raporu Genel Müdürlük tarafından incelenir. Uygulama raporunda yer alan hesaplamalarda

herhangi bir uygunsuzluk tespit edilmesi halinde, bu uygunsuzluklar proje sahibi endüstriyel işletmeye yazılı olarak

bildirilir. Uygunsuzluklar bildirimi takip eden on takvim günü içinde giderilir. Uygunsuzlukları gidermeyen

endüstriyel işletmeye destek ödemesi yapılmaz.

c) Uygulama raporu kapsamında, uygulamaların projede belirtilenlerden farklı yapılmasından dolayı,

uygulama sonundaki bileşen enerji kazancının projedeki miktarının altında gerçekleştiği tespit edilen proje bileşenleri

desteklenmez. Bu durumda uygulanacak destek miktarı; kabul edilmeyen proje bileşeninin projede yer alan bedelinin

Kurul onayı alan proje bedelinden (PB) çıkarılması ile 16 ncı maddenin birinci fıkrasının (ç) bendindeki formül

uygulanarak komisyon tarafından belirlenir.

ç) Komisyon, desteklemeden çıkartılan ve desteklenecek proje bileşenlerini, hesabı ile birlikte projelere

uygulanacak destek miktarlarını belirten, başvuru dosyasını ve yerinde inceleme raporunu ekine alan bir rapor hazırlar.

Bu rapor, uygulamanın tamamlandığının Genel Müdürlüğe bildirildiği tarihten itibaren kırk beş iş günü içinde Genel

Müdüre sunulur. Genel Müdür bu raporu müteakip ilk toplantısında Kurulun bilgisine sunar.

d) Cari yıl içinde yapılacak destek ödemelerinde önceki yıllarda tamamlanan projelerin destek bedelleri

öncelikle ödenir. Mevcut ödeneğin yetersiz olması halinde, mevcut ödeneğin projelere uygulanacak toplam destek

miktarına oranı nispetinde ödeme yapılır. Bu şekilde yapılan ödemelere ilişkin herhangi bir hak ve faiz talebinde

bulunulamaz.

(2) Genel Müdürlüğe desteklenmesi için sunulan projelerde, proje hazırlanması ile hizmetin başvuru sahibi

endüstriyel işletmenin faaliyette bulunduğu alt sektörün uzmanı olan şirketten alınması halinde, hizmet bedeli Genel

Müdürlük tarafından tebliğ olarak yayımlanan usul ve esaslar çerçevesinde destek kapsamına dahil edilir.

(3) Uygulanacak destek miktarının hesaplanmasında yeminli mali müşavir tarafından onaylanmış fatura

bilgileri esas alınır.

ALTINCI BÖLÜM

Gönüllü Anlaşmalar

Başvuru ve değerlendirme

203

MADDE 18 – (1) Herhangi bir endüstriyel işletmesi için üç yıl içerisinde enerji yoğunluğunu ortalama olarak

en az yüzde on oranında azaltmayı taahhüt ederek Genel Müdürlük ile gönüllü anlaşma yapmak isteyen tüzel kişiler,

Genel Müdürlüğün internet sayfasında yayınlanan başvuru formu ile birlikte her yıl Ekim ayında Genel Müdürlüğe

başvurur. Genel Müdürlük, internet sayfası üzerinden ilan etmek suretiyle, başvuru almayabileceği gibi başvuru

dönemini erteleyebilir, uzatabilir veya birden fazla dönemde başvuru alabilir. Aşağıdaki şartları sağlamayan

endüstriyel işletmelerin başvuruları reddedilir.

a) TS ISO 50001 Enerji Yönetim Sistemi-Kullanım Kılavuzu ve Şartlar Standardı belgesine sahip olma,

b) Başvuru tarihi itibariyla Genel Müdürlüğün veri tabanında kayıtlı olma,

c) 9 uncu maddenin birinci fıkrası ve 32 nci maddenin birinci fıkrası kapsamında belirtilen yükümlülüklerini

yerine getirmiş olma.

(2) Gönüllü anlaşma başvuruları aşağıdaki şekilde değerlendirilir.

a) Genel Müdürlük başvuruları değerlendirmek üzere, Genel Müdürlüğün en az üç personelinden oluşan

gönüllü anlaşma değerlendirme komisyonu kurar.

b) Genel Müdürlük ile daha önce yaptığı gönüllü anlaşma kapsamında taahhütlerini yerine getirmiş olmasına

rağmen daha sonraki yıllarda daha önce gönüllü anlaşma yaptığı endüstriyel işletmesinde enerji yoğunluklarını

artırmış olan tüzel kişilerin başvuruları değerlendirmeye alınmaz.

c) Mücbir sebep hallerinin oluşması dışında, Genel Müdürlük ile yaptığı gönüllü anlaşma kapsamında

taahhütlerini yerine getirmeyenlerin başvuruları beş yıl süre ile değerlendirmeye alınmaz.

ç) Genel Müdürlüğe başvuran tüzel kişiler başvuru formunda istenen bilgilerden değerlendirme komisyonu

tarafından belirlenen eksiklikleri gidermekle ve komisyonun yerinde yapacağı incelemeler için gerekli şartları

sağlamakla yükümlüdür.

d) Gönüllü anlaşma başvurusunda bulunan tüzel kişilerin başvuru tarihinden önceki yıllara ait enerji

yoğunlukları aşağıdaki formül kullanılarak hesaplanır.

Enerji yoğunluğu = E / D

E = TEP cinsinden işletmenin yıllık toplam enerji tüketimi

D = (1/ ÜFE) x ∑ (Pi x Fi)

D = 2000 yılı fiyatları ile bin (1000) Türk Lirası cinsinden, yıllık mal üretiminin ekonomik değeri.

ÜFE = İlgili sektörün üretici fiyat endeksi

Pi = Yıl içerisinde üretilen mal miktarları

Fi = Bin (1000) Türk Lirası cinsinden, yıl içerisinde üretilen malların fabrika satış fiyatları.

e) Gönüllü anlaşma değerlendirme komisyonu, anlaşma yapmaya değer olan başvuruları referans enerji

yoğunluğu değerinin ve taahhüt edilen enerji yoğunluğu azaltma oranının yüksek olması kriterlerini dikkate alarak,

aşağıdaki formül ile hesaplanan toplam puanlarına göre en yüksek puandan başlamak suretiyle sıralar.

P = 0,6 x REY + 0,4 x EYA

P: Toplam puan

204

REY: 100 puan üzerinden, en yüksek değerine göre normalize edilmiş referans enerji yoğunluğu puanı,

EYA: 100 puan üzerinden, en yüksek değerine göre normalize edilmiş, taahhüt edilen enerji yoğunluğu

azaltma oranı puanı,

f) Gönüllü anlaşma yapılacak endüstriyel işletmeler toplam puanlara göre yapılan sıralamaya göre en yüksek

puandan başlamak suretiyle Kurul kararı ile belirlenir.

Gönüllü anlaşma yapılması ve izleme

MADDE 19 – (1) Kurul onayını takiben, Genel Müdürlük ile endüstriyel işletmeler arasında yapılan gönüllü

anlaşmalar, Genel Müdürlük tarafından tebliğ olarak yayımlanan formata uygun olarak ve aşağıdaki esaslar

doğrultusunda düzenlenir ve izlenir.

a) Gönüllü anlaşma kapsamındaki taahhütlerin yerine getirilmesi ile ilgili başlangıç yılı, başvuruyu takip eden

ilk yıldır.

b) Gönüllü anlaşmaya konu olan endüstriyel işletmenin enerji yoğunluğu Genel Müdürlük tarafından izlenir.

Genel Müdürlük, gönüllü anlaşmaya taraf olanlardan bünyesinde birden fazla endüstriyel işletme bulunanların gönüllü

anlaşma yapmadıkları endüstriyel işletmelerindeki enerji yoğunluğu değişimlerini de izler. Gönüllü anlaşmaya taraf

olan tüzel kişiler izleme için Genel Müdürlüğün ihtiyaç duyacağı bilgileri vermekle yükümlüdür. Genel Müdürlük ve

onun adına hareket eden görevlileri bu bilgileri gizli tutmakla yükümlüdür.

(2) Gönüllü anlaşmalarda aşağıdaki mücbir sebep halleri dikkate alınır:

a) Bir olayın mücbir sebep hali sayılabilmesi için olaydan etkilenen tarafın gerekli özen ve dikkati göstermiş

ve tüm önlemleri almış olmasına karşın önlenemeyecek, kaçınılamayacak veya giderilemeyecek olması ve bu

durumun etkilenen tarafın yükümlülüklerini yerine getirmesini engellemesi gerekir. Aşağıda belirtilen haller mücbir

sebepler olarak kabul edilir:

1) Doğal afetler ve salgın hastalıklar,

2) Savaş, nükleer ve kimyasal serpintiler, seferberlik halleri, halk ayaklanmaları, saldırı, terör hareketleri ve

sabotajlar,

3) Grev, lokavt veya diğer memur ve işçi hareketleri,

4) Genel ekonomik kriz,

5) Gönüllü anlaşmalarda belirtilen özel mücbir sebep halleri.

b) Taraflardan birinin bildirdiği mücbir sebep halinin bir takvim yılında üç aydan az devam etmesi halinde,

Kurul kararı ile gönüllü anlaşmanın süresi en fazla bir yıl uzatılabilir. Mücbir sebep halinin üç aydan fazla devam

etmesi halinde gönüllü anlaşma sona erdirilir.

Gönüllü anlaşmalar kapsamında desteklerin uygulanması

MADDE 20 – (1) Gönüllü anlaşma yapan tüzel kişilerin endüstriyel işletme içinde tükettikleri enerjiden;

atıkları modern yakma teknikleri ile ısı ve elektrik enerjisine dönüştüren tesislerinde, toplam çevrim verimi yüzde

seksen ve üzeri olan ve yurt içinde imal edilen kojenerasyon tesislerinde veya hidrolik, rüzgar, jeotermal, güneş

veyabiyokütle kaynaklarını kullanarak ürettikleri enerji, bu tesislerin anlaşma dönemi içinde işletmeye alınması

halinde, bir defaya mahsus olmak üzere enerji yoğunluğu hesabında endüstriyel işletmenin yıllık toplam enerji

tüketimi miktarından düşülür. Toplam maliyetinin yüzde yetmişden fazlasını oluşturan kısımlarının yurt içinde yapılan

imalatlarla karşılandığı yeminli mali müşavir tarafından onaylanmış belgelerle ortaya konulan kojenerasyon tesisleri,

yurt içinde imal edilmiş sayılır.

205

(2) Gönüllü anlaşma başvurusunda bulunan tüzel kişilerin anlaşma dönemi boyunca enerji yoğunlukları

aşağıdaki formül kullanılarak hesaplanır.

Enerji yoğunluğu = E / D

E = Et – Eyk

Et = TEP cinsinden işletmenin yıllık toplam enerji tüketimi

Eyk = Birinci fıkra kapsamında TEP cinsinden yıl içerisinde üretilen enerji

D = (1/ ÜFE) x ∑ (Pi x Fi)

D = 2000 yılı fiyatları ile bin (1000) Türk Lirası cinsinden, yıllık mal üretiminin ekonomik değeri.

ÜFE = İlgili sektörün üretici fiyat endeksi

Pi = Yıl içerisinde üretilen mal miktarları

Fi = Bin (1000) Türk Lirası cinsinden, yıl içerisinde üretilen malların fabrika satış fiyatları.

(3) Enerji yoğunluğundaki azalma oranının hesaplanmasında referans enerji yoğunluğuna göre her yıl

gerçekleşen farkların aritmetik ortalaması esas alınır. Bununla birlikte, anlaşmanın bittiği yıla ait enerji yoğunluğu

değerinin taahhüt edilen enerji yoğunluğu azaltma oranından az olmamak üzere, referans enerji yoğunluğundan düşük

olması şarttır.

(4) Genel Müdürlük ile gönüllü anlaşma yapan ve taahhüdünü yerine getiren tüzel kişilerin ilgili endüstriyel

işletmesinin anlaşmanın yapıldığı yıla ait enerji giderinin yüzde yirmisi, Genel Müdürlük ödeneklerinin yeterli olması

durumunda ve ikiyüzbin Türk Lirasını geçmemek kaydıyla Genel Müdürlük bütçesinden karşılanır.

(5) Uygulanacak desteğin ödeme planı gönüllü anlaşma dönemi sonunda Genel Müdürlük ödenekleri ile sınırlı

kalmak kaydıyla Genel Müdürlük tarafından belirlenir. Geçmiş yıldan kalan desteklerin ödenmesine öncelik verilmek

suretiyle, cari yıla ait toplam kullanılabilir ödeneğin o yıla ait toplam destek miktarına oranı nispetinde ödeme yapılır.

Bu şekilde yapılacak ödemeler ve ödemelerdeki gecikmeler için herhangi bir hak veya faiz talebinde bulunulamaz.

(6) Ödemenin yapılmasında anlaşmanın yapıldığı yıla ait ve yeminli mali müşavir, defterdarlık, vergi

müdürlüğü gibi kurum veya kuruluşlar tarafından onaylanmış olan enerji giderlerine ait faturalar ve ödeme belgeleri

esas alınır.

(7) Gönüllü anlaşma yapılan endüstriyel işletmeler ile enerji yoğunluklarını azaltan ve artıran endüstriyel

işletmelere ilişkin bilgiler Genel Müdürlüğün internet sayfası üzerinden yayınlanır.

YEDİNCİ BÖLÜM

Talep Tarafı Yönetimi

Etiketlemeye ilişkin uygulama

MADDE 21 – (1) Buzdolabı ve klimalar için enerji etiket sınıfının A üzeri olduğunu, elektrik motorları için

verim değerinin EN 60034-30 standartında 50 Hz ve 60 Hz için yer alan süper verim grubu olan IE3 için

tanımlanmışnominal sınırların üzerinde olduğunu gösteren belgelerle Genel Müdürlüğe isteğe bağlı olarak başvuran

tüzel kişiler ile endüstriyel işletmelere aşağıda tanımlanan usul ve esaslar çerçevesinde enerji verimliliği (ENVER)

etiketi verilir. ENVER etiketinin formatı ve bedeli Genel Müdürlük tarafından belirlenir ve Genel Müdürlüğün internet

sitesi üzerinden yayınlanır. ENVER etiketi verilen endüstriyel işletmeler ve ürünler Genel Müdürlüğün internet sitesi

üzerinden ilan edilir.

206

a) ENVER etiketi ithal edilen ürünler için ithalat partisine münhasır, yurt içinde üretilen ürünler için ise

planlanan üretim miktarı ile sınırlı olacak şekilde verilir. Genel Müdürlük ENVER etiketi verilen ürün grubundan

seçtiği numuneleri akredite olmuş bir laboratuvarda test edebilir veya ettirebilir. Bu testlerde uyumsuzluk tespit

edilmesi veya verilen ENVER etiketlerinin uygunsuz kullanıldığının tespit edilmesi durumunda, ENVER etiketi

uygulaması durdurulur ve bu durum Genel Müdürlük tarafından internet üzerinden duyurulur.

b) Endüstriyel işletmelere ENVER etiketi verilebilmesi için Genel Müdürlük ile gönüllü anlaşma yapmak

suretiyle 20 nci madde kapsamında desteklerden yararlanmış olması şarttır.

(2) Binaların ısıtılması amacıyla kullanılan kazanlar ile elektrikli ev aleti üretici ve ithalatçıları, ülke içinde

sattıkları ürünlerin enerji etiketi sınıfları bazındaki miktarlarını her yıl Ocak ayı içerisinde Genel Müdürlüğe bildirirler.

Elektrik enerjisi ve güç talebinin azaltılması

MADDE 22 – (1) Elektrik piyasasında faaliyet gösteren perakende satış lisansı sahibi tüzel kişiler ve organize

sanayi bölge müdürlükleri abonelerinin elektrik enerjisi ve güç taleplerinin azaltılmasına yönelik olarak aşağıdaki

konularda çalışmalar yapar:

a) Tüketimleri yüksek olan sanayi ve ticarethane abone gruplarının kesintili enerji programlarına katılması

veya yüklerini gerektiğinde diğer zaman dilimlerine kaydırması için bu aboneler ile gönüllülük esasına dayalı anlaşma

yapılması,

b) Üretici şirketler veya bunlar adına dernek veya birlikleri ile işbirliği yaparak, klimalar, buzdolapları ve

lambalar veya ampuller öncelikli olmak üzere piyasada mevcut yüksek enerji verimli elektrikli ev aletlerinin

kullanımının yaygınlaştırılması ile ilgili kampanyalar düzenlenmesi.

Dış aydınlatma

MADDE 23 – (1) Elektrik piyasasında faaliyet gösteren dağıtım lisansı sahibi tüzel kişiler ve belediyeler

tarafından aşağıdaki uygulamalar yapılır:

a) Yol aydınlatmalarında Ek-4’de verilen kriterlere uyulur. Ancak, çevreden kaynaklanan aydınlatmanın etkisi

dikkate alınarak tablolarda verilen limitler aşılabilir. Karayolları Genel Müdürlüğünün yetki alanına giren şehir giriş

ve çıkış yolları ve otoyollar haricinde kalan yol aydınlatma projelerinin bu limitlere uygunluğu elektrik piyasasında

faaliyet gösteren dağıtım lisansı sahibi ilgili tüzel kişiler tarafından denetlenir.

b) Yol aydınlatmalarında;

1) Şehir içi yol, cadde, sokak ve meydan aydınlatmalarının tamamında şeffaf cam tüplü yüksek basınçlı

sodyum buharlı lambalar kullanılır.

2) Işık kirliliğinin önlenmesinin birinci derecede önem taşıdığı doğal hayatın korunması gereken alanlardaki

ve astronomi gözlemevleri etrafındaki yol, sokak, meydan, alan aydınlatmalarında sadece alçak basınçlı sodyum

buharlı lambalar kullanılır.

c) Park ve bahçe aydınlatması amaçlı aydınlatma sistemlerinde yüksek basınçlı civa buharlı ve/veya

kompaktfloresan lambalar kullanılır.

ç) Tüp floresan lambalar reklam ve seyir amaçlı aydınlatmalarda kullanılır. Bu tip lambalar yol, cadde, sokak

ve meydan aydınlatması amaçlı kullanılmaz.

d) Armatürler, dış ortam koşullarına uygun tiplerden seçilir.

Bilinçlendirme ve tanıtım etkinlikleri

207

MADDE 24 – (1) Kamu kesiminde faaliyet yürüten kurum ve kuruluşlar toplumda enerji kültürünün ve

verimlilik bilincinin gelişimine katkıda bulunmak amacıyla, Genel Müdürlük ile koordineli olarak tanıtım ve

bilinçlendirme etkinlikleri düzenler veya Genel Müdürlük tarafından organize edilen etkinliklere katkıda bulunur.

(2) Lisansları kapsamında elektrik ve/veya doğal gaz satışı yapan tüzel kişiler abonelerinin bir önceki mali yıla

ait tüketim miktarını ve bu miktara karşılık gelen tüketim bedelini içeren aylık bazdaki bilgilere ve puant tüketimi ile

ilgili bilgilere, aynı tüketici gruplarının ortalama tüketim değerlerleri ile karşılaştırmalı olarak, internet ortamında

erişimini sağlar.

(3) Askeri liseler ile er-erbaş eğitim merkezlerindeki ders ve eğitim programlarında, örgün ve yaygın eğitim

kurumlarının ders programlarında ve kamu kurum ve kuruluşlarının hizmet içi eğitimlerinde enerji ve enerji

verimliliği ile ilgili temel kavramlar, Türkiye’nin genel enerji durumu, enerji kaynakları, enerji üretim teknikleri,

günlük hayatta enerjinin verimli kullanımı, iklim değişikliği ve çevrenin korunmasında enerji verimliliğinin önemi

konularında teorik ve pratik bilgiler verilmek üzere gerekli düzenlemeler, Milli Savunma Bakanlığı, Milli Eğitim

Bakanlığı ve ilgili kamu kurum veya kuruluşları tarafından yapılır.

(4) Kamu kesiminde bilinçlendirme amacıyla aşağıdaki faaliyetler yürütülür:

a) Enerji tüketiminin azaltılması için çalışanları bilinçlendirmek üzere hizmetiçi eğitim seminerleri düzenlenir.

Çalışanlar çalıştıkları yerlerin enerji tüketimi hakkında bilgilendirilir.

b) Herkesin görebileceği yemekhane, konferans salonu, geçiş bölgeleri ve benzeri yerlere; kullanılmayan

lambaların söndürülmesine, elektrikli ev aletleri ve ampullere yönelik verimlilik etiketlerinin tanıtılmasına, ofis

cihazlarının kullanılmadığı durumlarda kapatılmasına yönelik afişler ve spotlar asılır.

c) Her yıl Ocak ayının ikinci haftasında düzenlenen enerji verimliliği haftası etkinlikleri kapsamında ve

eşzamanlı olarak;

1) Büyükşehir belediyeleri Genel Müdürlük ile koordineli olarak konferans, sergi, fuar ve yarışma gibi

bilinçlendirme etkinlikleri için gerekli tedbirleri alır.

2) Milli Eğitim Müdürlükleri her ilde ilköğretim ve ortaöğretim öğrencilerine yönelik enerji verimliliği ile

ilgili etkinlikler için gerekli tedbirleri alır.

ç) İlköğretim, ortaöğretim ve yaygın öğretim kurumlarında enerji verimliliği kulübü oluşturulur ve kulüp

çalışmaları ile öğrencilerin ders yılı içerisinde hazırlayacakları ödev ve projelerde enerji verimliliğiyle ilgili konulara

yer verilmesi için gerekli tedbirleri alır.

d) Milli Piyango İdaresi Genel Müdürlüğü şans oyunlarında, Posta İşletmeleri Genel Müdürlüğü pul, zarf, koli

ve benzeri posta işlemlerinde, Bakanlık tarafından geliştirilen enerji verimliliği ile ilgili grafiklere ve mesajlara yer

verilmesi için gerekli tedbirleri alırlar.

(5) Genel Müdürlük bilinçlendirme ve tanıtım amaçlı ödüllü veya ödülsüz yarışmalar düzenler, hazırladığı

veya hazırlattığı tanıtım ve bilinçlendirme malzemelerini ücretsiz dağıtır.

SEKİZİNCİ BÖLÜM

Elektrik Enerjisi Üretim, İletim ve Dağıtımında Enerji

Verimliliğinin Artırılmasına Yönelik Uygulamalar

Elektrik enerjisi üretim tesislerinde enerji yönetimi

MADDE 25 – (1) Kurulu gücü yüz megavat ve üzeri olan, otoprodüktör lisansı sahibi olanlar hariç, elektrik

üretim tesislerinde, 8 inci maddede belirtilen enerji yönetimi ile ilgili faaliyetleri yönetim adına yürütmek üzere,

208

çalışanları arasından birisi enerji yöneticisi olarak görevlendirilir.

(2) Elektrik üretim lisansı sahibi tüzel kişiler asgari olarak birincil enerji tüketimi, elektrik üretimi, sistem

çevrim verimi bilgileri olmak üzere Genel Müdürlüğün internet sayfasında yayınlanan formattaki bilgileri her yıl Mart

ayı sonuna kadar Genel Müdürlüğe gönderir.

Elektrik enerjisi iletiminde ve dağıtımında enerji verimliliğinin artırılması

MADDE 26 – (1) Dağıtım sistemindeki teknik kayıpların önlenmesi için 19/2/2003 tarihli ve 25025 sayılı

Resmî Gazete’de yayımlanan Elektrik Piyasası Dağıtım Yönetmeliğinde düzenlenen hususlara elektrik piyasasında

dağıtım faaliyeti gösteren tüzel kişiler tarafından uyulur.

(2) İletim sistemindeki teknik kayıpların önlenmesi ve iletim sisteminin verimlilik kriteri açısından ve güç

kalitesine etki eden gerilim, frekans, harmonik, fliker şiddeti, reaktif ve aktif güç oranları (CosØ), devre dışı olma, N-

1, gibi parametreler için 22/1/2003 tarihli ve 25001 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Elektrik Piyasası Şebeke

Yönetmeliğinde düzenlenen hususlara elektrik piyasasında iletim faaliyeti gösteren tüzel kişiler tarafından uyulur.

Termik santrallerin verim artırma kriterleri ve atık ısılarından yararlanılması

MADDE 27 – (1) Fosil yakıtlarla çalışan elektrik üretim tesislerine lisans verilmesinde aranacak asgari şartlar

arasında kullanılmak üzere, santralın tam yükte işletme koşullarında yakıtın alt ısıl değeri temel alınarak bulunan net

çevrim verimi değerleri, santral tiplerine bağlı olarak, her yıl Ocak ayında Bakanlık tarafından tebliğ olarak

yayımlanır.

(2) Termik santral atık ısılarının öncelikle binalarda ısıtma ve soğutma amaçlı kullanımının yanı sıra sanayi,

tarımsal üretim, su ürünleri yetiştiriciliği, soğuk hava depoları ve tatlı su üretimi gibi sektörlerde de

değerlendirilmesine yönelik enerji etütleri yapılır. Geri ödeme süresi en fazla on yıl olan projeler belediye ve özel

sektör işbirlikleri ile gerçekleştirilir.

(3) Belediyeler ve Toplu Konut İdaresi yeni toplu konut alanlarını yerleşime açarken varsa termik santral atık

ısıları ile merkezi veya bölgesel ısıtma ve soğutma yapılabilecek bölgelere öncelik verir ve ısı dağıtımı altyapısı

planları için gerekli tedbirleri alır.

Kojenerasyon uygulamaları

MADDE 28 – (1) Kanunun 8 inci maddesinin birinci fıkrasının (b) bendinin (3) numaralı alt bendi ile 9 uncu

maddesinin birinci fıkrasının (a) bendi ve 20/2/2001 tarihli ve 4628 sayılı Elektrik Piyasası Kanununun 3 üncü

maddesi kapsamındaki uygulamalarda kojenerasyon tesislerinin kullandığı yakıtın alt ısıl değerine göre hesaplanan

toplam çevrim veriminin en az yüzde seksen olması şartı aranır. Çevrim veriminin belirlenmesine ilişkin usul ve

esaslar Bakanlık tarafından tebliğ olarak yayımlanır.

Diğer hususlar

MADDE 29 – (1) Elektrik üretiminde, iletiminde ve dağıtımında ulusal ve uluslararası standartlara uygun

malzeme kullanılır.

(2) Termik santrallere yakıt sağlayan linyit üretim sahalarında linyit kalitesinin iyileştirilmesi için lavvarlama,

eleme, ayıklama ve benzeri homojenizasyon ve zenginleştirme işlemleri uygulanır.

(3) Tesis edilecek kömür yakan termik santrallerde birincil enerji kaynağının etkin kullanımını sağlamak üzere

verimli yakma teknikleri kullanılır ve tesis kurulu gücü birincil kaynak potansiyelinin azami olarak

değerlendirilmesineimkan sağlayacak şekilde seçilir.

(4) Termik santral iç tüketimlerinin azaltılması için otomasyon, koruyucu bakım uygulamaları ile arızaların

azaltılması, yedek parça ve stok kontrol sistemi kurulması için sistem rehabilitasyonları zamanında yapılır.

209

(5) Elektrik üretim ve dağıtım tesislerinin özelleştirilmesine yönelik olarak hazırlanacak şartnamelerde

verimlilik artırıcı önlemlerin alınmasına ve teknik kayıpların azaltılmasına dair hususlar yer alır.

(6) Araştırma ve geliştirme projesi yürüten ve/veya destekleyen kamu kurum ve kuruluşları aşağıda sayılan

konulara yönelik projelere öncelik verir. Başarıyla sonuçlandırılan projelerin uygulamaya geçilmesi yönünde tanıtım

etkinlikleri ile birlikte teknik destek sağlar.

a) Yerli tarım ürünlerinden üretilen biyoyakıtların maliyetinin düşürülmesi ve performansının artırılması,

b) Biyokütle kaynaklarından biyoyakıt veya sentetik yakıt üretim teknikleri,

c) Su, rüzgar, güneş ve jeotermal gibi yenilenebilir enerji kaynaklarını kullanarak ekonomik olabilecek

hidrojen üretim teknikleri.

DOKUZUNCU BÖLÜM

Kamu Kesiminde Enerji Verimliliği Önlemleri

Enerji etütleri

MADDE 30 – (1) Genel Müdürlük tarafından, kamu kesimine ait enerji yöneticisi görevlendirmekle yükümlü

binalarda enerji verimliliğinin artırılmasına yönelik tedbirleri ve bunların fayda ve maliyetlerini belirlemek üzere

etütler yapılır veya şirketlere yaptırılır. Bu etütler her on yılda bir yenilenir. Genel Müdürlük tarafından bu etütlerin

yapılmasında yıllık toplam enerji tüketimi yüksek olan binalara öncelik verilir. Kamu kurum ve kuruluşları bu

etütlerin yapılması için gerekli koşulları sağlar. Etüdün tamamlanmasını takip eden yıllarda kurum ve kuruluşların

bütçelerinde bakım ve idameye ilişkin konulan ödenekler öncelikle bu etütler ile belirlenen önlemlerin uygulanmasına

ilişkin projelerin hazırlanması ve uygulanması için kullanılır.

(2) Kamu kesiminde ilgili kurum veya kuruluşlarca yapılan veya yaptırılan etütlere ilişkin raporların ve etütler

ile belirlenen önlemlerin uygulanmasına ilişkin projelerin birer sureti ilgili kurum veya kuruluş tarafından Genel

Müdürlüğe gönderilir.

Kamu kesimine ait bina ve işletmelerde enerji verimliliğinin artırılması için alınabilecek öncelikli

tedbirler

MADDE 31 – (1) Kamu kesimine ait bina ve işletmelerin enerji kullanımı 2010 yılına göre, 2023 yılında en az

yüzde yirmi oranında düşürülür. Her bir kamu kurum ve kuruluşu faaliyetlerine uygun şekilde, birim alan, kişi, birim

mal, birim hizmet gibi kriter başına tükettikleri birim enerjileri belirler ve Genel Müdürlüğe bildirir. Bu değerler

birinci cümlede belirtilen hedefin ölçülmesinde ve izlenmesinde esas alınır. Kamu kurum ve kuruluşlarının

yönetimlerince, öncelikle aşağıdaki tedbirleri içine alan iç mevzuat düzenlemeleri yapılır. Yapılan bu düzenlemelerin

birer sureti Genel Müdürlüğe iletilir. Türk Silahlı Kuvvetleri, Milli Savunma Bakanlığı ve bağlı kuruluşları ile Milli

İstihbarat Teşkilatı Müsteşarlığı ile bunların bağlı ve ilgili kurum veya kuruluşları tarafından belirlenen performans

göstergelerinin ve bunlar tarafından yapılan iç mevzuat düzenlemelerinin Genel Müdürlüğe bildirilmesi zorunlu

değildir.

a) Bina ve tesislerin işletilmesinde ısı enerjisi ile ilgili alınabilecek tedbirler şunlardır:

1) Isıtmada il mahalli çevre kurullarında iç ortam sıcaklığı ile ilgili alınan kararda belirtilen iç ortam sıcaklığı

değerlerine riayet edilmesi, bu yönde alınmış bir karar bulunmaması halinde iç ortam sıcaklıklarının 22 oC’nin üzerine

çıkmayacak şekilde sistemin işletilmesi,

2) Yeni alımlarda etiket sınıfı en az A olan klimalar arasında seçim yapılması,

3) Soğutma sistemi ve klimaların dış ortam sıcaklığı 30 oC’nin altında iken soğutma amaçlı çalıştırılmaması

ve iç ortam sıcaklığı 24 oC’nin altına inmeyecek şekilde ayarlanması,

210

4) Radyatör arkalarına alüminyum folyo kaplı ısı yalıtım levhaları yerleştirilmesi, ısı akışını engellememek

için radyatörlerin önlerinin ve üzerlerinin açık tutulması,

5) Pencerelerden hava sızıntılarının önlenmesi için pencere contası kullanılması ve benzeri tedbirlerin

alınması,

6) Tamamı kamu kesimi tarafından kullanılan binaların ana girişlerinde döner kapı veya çift kapı kullanılması,

çift kapıların biri kapanmadan diğerinin açılmamasının sağlanması,

7) Her ısıtma sezonu öncesinde ısıtma sistemlerinin bakım ve kontrolünün baca gazı ölçümlerine dayalı brülör

ayarlarını da kapsayacak şekilde yapılması veya yaptırılması,

8) Ortam sıcaklığının sabit tutulmasına imkan sağlayan ısı veya sıcaklık kontrol sistemlerinin kullanılması.

b) Bina ve tesislerin işletilmesinde elektrik enerjisi kullanımı ile ilgili alınabilecek tedbirler şunlardır:

1) Aydınlatmada mevcut akkor flamanlı lambalar yerine kompakt floresan lambaların veya ledli lambaların,

manyetik balastlı düşük verimli halofosfat floresan lambalar yerine elektronik balastlı yüksek

verimli trifosforfloresanların kullanılması,

2) Kısa süreli kullanılan bölümlerde hareket, ısı ve/veya ışığa duyarlı sensörlü kontrol sistemlerinin

kullanılması,

3) Aydınlatmada daha iyi verim alınması için lambaların önündeki ışık geçirgenliğini önemli ölçüde

engelleyen armatürler yerine yüksek yansıtıcılı armatürlerin kullanılması,

4) İç aydınlatmada birden fazla armatür bulunan bina bölümlerinde her bir armatür veya pencere önü gibi

doğal ışıktan daha fazla yararlanan bölümler için uygun şekilde gruplandırma yapılarak ayrı ayrı elle kontrol veya

otomatik gün ışığı kontrol sistemi kullanılması,

5) Bilgisayar, yazıcı, fotokopi ve benzeri elektrik enerjisi kullanan ekipmanların alımında Energy Star işareti

olmasının ve/veya ilgili mevzuat ile belirlenen asgari verimlilik kriterlerinin sağlanmasının şart koşulması,

6) Güç kompanzasyonu yapılması,

7) Periyodik olarak yapılan tarife analizlerine dayalı olarak elektrik enerjisinin mümkün olan en düşük

maliyetle tedarik edilmesi veya kendi ihtiyaçlarını karşılamak amacıyla lisanssız elektrik üretimine yönelik küçük

ölçekli tesis veya sistemlerin kurulması.

c) Proses, ekipman, sistem bazında alınabilecek diğer tedbirler şunlardır:

1) Kazanlarda; yanma kontrolü ve yanmanın optimizasyonu, ısı yalıtımı, ısı transfer yüzeylerinin temiz

tutulması, atık ısıların kullanımı ve buhar kazanlarında kondens geri dönüşünün artırılması ve blöf kayıplarının

azaltılması,

2) Basınçlı hava sistemlerinde; kompresörlerin boşta çalışma sürelerinin asgariye indirilmesi, kompresöre

giren havanın kuru, temiz ve soğuk olmasının sağlanması, kaçakların periyodik olarak kontrol edilmesi, çok kademeli

ara soğutmalı kompresörler yerine tek kademeli kompresörlerin kullanılması,

3) Isı enerjisi dağıtım sistemlerinde; boru sistemlerinin vana ve flanşları ile birlikte yalıtılması ve yalıtımın

düzenli olarak kontrol edilmesi, dağıtımın olabilecek en düşük basınç ve sıcaklıkta yapılması, buhar kapanlarının

düzenli kontrolü ve bakımı,

4) Genel proses işlemlerinde; kullanılmayan elektrikli alet ve teçhizatların kapatılması, olabildiğince tam

kapasitede çalışılması, 50 oC’nin üzerinde yüzey sıcaklığı olan yerlerin yalıtımının ekonomik olup olmadığının analiz

211

edilmesi ve ekonomik açıdan geri ödeme süresi bir yıldan az olanların uygulanması, atık ısıların kullanılması,

5) Kurutma proseslerinde; atık gazlardaki nem miktarının optimize edilmesi, ısı ile kurutma öncesi mekanik

nem alma imkanlarının araştırılması, yalıtım, ısıtıcıların ve filtrelerin temiz tutulması, mümkün olan yerlerde havanın

yeniden sirküle edilmesi, egzost gazlarının atık ısılarının kullanılması,

6) Fırınlarda; yalıtım optimizasyonu ve sızdırmazlığın sağlanması, yanma için verilen fazla hava miktarının

asgari olması, ışınım ve taşınım yoluyla ısı iletiminde etkinliğin artırılması, olabildiğince azami kapasitede yükleme

yapılması, taşıyıcı olarak hafif malzemelerin kullanılması, atık ısıların değerlendirilmesi ve kesikli çalışan fırınlarda

yükleme ve boşaltma için fırın kapılarının açık tutulma sürelerinin asgari düzeyde olması,

7) Elektrik sistemlerinde; merkezi ve/veya lokal düzeyde güç kompanzasyonu yapılması, yükün değişken

olduğu yerlerdeki elektrik motorlarında değişken hız sürücülerinin kullanılması, elektrik motorlarının ihtiyaca uygun

kapasitede seçilmesi, yeni alımlarda verimlilik sınıfı yüksek elektrik motorlarının alımına öncelik verilmesi,

kullanılmayan elektrikli ekipmanların kullanılmadıkları zamanlarda kapalı tutulması, elektrik tarifelerinin dikkatli

izlenmesi ve anlaşma gücünün aşılmaması, puant yük durumunda devre dışı bırakılabilecek elektrikli ekipmanların

belirlenmesi,

8) İklimlendirme sistemlerinde; ısıtıcı bataryalarının ve filtrelerin temiz tutulması, kontrol dışı hava

sızıntılarının azaltılması.

(2) Kamu kurum ve kuruluşlarına ait bina ve işletmelerde enerji verimliliğinin artırılmasına yönelik etütlerle

belirlenen önlemlerin uygulanmasına ilişkin olarak, tasarruf veya performans garantili proje uygulamaları için hizmet

alınacak veya sözleşme yapılacak tüzel kişinin 6 ncı madde kapsamında yetkilendirilmiş olması şarttır.

ONUNCU BÖLÜM

Bilgi Verme Yükümlülüğü ve İdari Yaptırımlar

Bilgi verme yükümlülüğü

MADDE 32 – (1) Kamu kurum ve kuruluşlarının ve ticaret ve sanayi odası, ticaret odası veya sanayi odasına

bağlı olarak faaliyet gösteren, her türlü mal üretimi yapan işletmeler ile yataklı konaklama ve sağlık tesisi, okul,

alışveriş merkezi, yönetim hizmetleri amacıyla kullanılan ticari ve hizmet binalarının yönetimleri, her beş yılda bir,

son üç yıla ait yıllık toplam enerji tüketim değerlerini, 9 uncu maddenin altıncı fıkrasının (a) ve (b) bentlerinde yer

alan hükümlere göre hesaplamak suretiyle Genel Müdürlüğe gönderir. Genel Müdürlük tarafından yapılan tespitlere

göre enerji yöneticisi görevlendirmekle yükümlü bulunan endüstriyel işletmelerin ve binaların yönetimleri, enerji

tüketimine ve enerji yönetimi uygulamalarına ilişkin bilgilerini, Genel Müdürlüğün internet sayfasında yayınlanan

formata uygun olarak, her yıl Mart ayı sonuna kadar Genel Müdürlüğe bildirir.

(2) Bu bilgilerin doğruluğunun tespiti amacıyla Genel Müdürlüğün yerinde yapacağı denetleme ve incelemeler

için talep edilen her türlü bilgi ve belgeyi vermek ve gereken şartları sağlamak zorunludur.

(3) Endüstriyel alanda faaliyet gösteren işletmeler ile Kanun ve bu Yönetmelik kapsamına giren bina ve

tesislerin enerji tüketimlerinin izlenmesi ve performans göstergelerinin geliştirilmesi için gerekli veri tabanı,

gerektiğinde Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı, Çevre ve Şehircilik Bakanlığı, valilikler ve belediyeler ile işbirliği

yapmak suretiyle, Genel Müdürlük tarafından oluşturulur.

(4) Türk Silahlı Kuvvetleri, Milli Savunma Bakanlığı ve bağlı kuruluşları ve Milli İstihbarat Teşkilatı

Müsteşarlığı, 9 uncu maddenin beşinci fıkrası uyarınca yapacakları bildirimler kapsamında, emniyet ve güvenlik

açısından verilmesi uygun görülmeyen bilgileri vermek zorunda değildir.

İdari yaptırımlar

MADDE 33 – (1) Genel Müdürlük tarafından yapılan tespit ve/veya denetimler sonucu gerçek veya tüzel

kişilere Kanunun 10 uncu maddesi kapsamındaki idari yaptırımlar uygulanır.

212

ONBİRİNCİ BÖLÜM


Düzenleme yetkisi

MADDE 34 – (1) Genel Müdürlük, bu Yönetmeliğin uygulanmasını sağlamak üzere her türlü alt düzenlemeyi

yapmaya yetkilidir.

(2) 4, 5, 6, 11, 12, 16 ve 19 uncu maddelerinde geçen etüt, enerji yöneticisi ve etüt-proje sertifikaları, faaliyet

raporu, yetkilendirme anlaşması, yetki belgesi, proje desteklemeleri ile ilgili usul ve esaslar bu Yönetmeliğin

yürürlüğe girdiği tarihten itibaren altmış gün içinde Genel Müdürlükçe düzenlenir.

Koordinasyon

MADDE 35 – (1) Genel Müdürlük enerji verimliliği hizmetleri ile ilgili gelişmeleri, darboğazları ve çözüm

önerilerini değerlendirmek üzere, yetkilendirilen üniversitelerin, meslek odalarının ve şirketlerin üst düzey

temsilcilerinin katılımı ile yılda en az bir kez koordinasyon toplantısı düzenler.

İstisnalar

MADDE 36 – (1) Milli Eğitim Bakanlığına bağlı okullar ile Türk Silahlı Kuvvetleri, Milli Savunma Bakanlığı

ve bağlı kuruluşları ve Milli İstihbarat Teşkilatı Müsteşarlığı, 9 uncu maddenin birinci, ikinci, üçüncü, dördüncü ve

altıncı fıkraları hükümlerinden dolayı sorumlu tutulamazlar. Türk Silahlı Kuvvetleri, Milli Savunma Bakanlığı ve

bağlı kuruluşları ve Milli İstihbarat Teşkilatı Müsteşarlığı, 30 uncu maddenin ikinci fıkrası ile 32 nci maddenin birinci

ve ikinci fıkrası hükümlerinden dolayı, milli güvenlik açısından uygun görülmeyen bina ve tesislerle ilgili bilgi ve

belgeleri vermek zorunda değildir.

Yürürlükten kaldırılan yönetmelik

MADDE 37 – (1) 25/10/2008 tarihli ve 27035 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Enerji Kaynaklarının ve

Enerjinin Kullanımında Verimliliğin Artırılmasına Dair Yönetmelik yürürlükten kaldırılmıştır.

Genel müdürlüğün şirketleri yetkilendirme görevi

GEÇİCİ MADDE 1 – (1) 6 ncı madde hükümleri çerçevesinde Genel Müdürlüğün şirketleri yetkilendirme

faaliyeti yetkilendirilmiş kurum sayısı on olana kadar devam eder.

Mevcut yetki belgelerinin ve enerji yöneticisi sertifikalarının yenilenmesi

GEÇİCİ MADDE 2 – (1) Bu Yönetmeliğin yürürlüğe girdiği tarih itibarıyla, yetki belgesi almış olan

yetkilendirilmiş kurumların A ve B sınıfı olarak verilen yetki belgeleri ile şirketlerin yetki belgeleri süreleri

tamamlanıncaya kadar, yetkilendirme anlaşmasındaki faaliyetleri yürütmek üzere geçerlidir. Yetki belgelerinin ve

yetkilendirme anlaşmalarının sürelerinin bitiminde veya daha önce yenilenebilmesi için yetkilendirilmiş kurumların 5

inci madde hükümlerine, şirketlerin ise 6 ncı madde hükümlerine uygun şekilde başvuru yapması şarttır.

(2) Kanunun ve/veya bu Yönetmeliğin yürürlüğe girmesinden önce sanayi ve bina sektörlerine yönelik

düzenlenen enerji yöneticisi eğitimlerine katılan ve yapılan sınavlarda başarılı olduğunu belgeleyen veya enerji

yöneticisi sertifikası verilmesi için mevzuat ile belirlenen koşulları sağladığını belgeleyebilen, en az lisans eğitimi

almış kişilere, 1/1/2014 tarihine kadar başvurmaları halinde, başkaca bir koşul aranmaksızın enerji yöneticisi

sertifikası verilir.

(3) Sanayi ve bina sektörleri için ayrı ayrı düzenlenmiş olan enerji yöneticisi sertifikalarının en

geç 1/1/2014tarihine kadar Genel Müdürlüğe başvurmak suretiyle birleştirilmesi şarttır. Bu tarihe kadar birleştirme

yapılmayan sertifikalar, bu tarihten itibaren geçersiz sayılır. Birleştirmede aşağıda belirtilen usul ve esaslara göre

213

hareket edilir.

a) Sanayi ve bina sektörleri için enerji yöneticisi sertifikası sahibi kişilerin sertifikaları herhangi bir şart

aranmaksızın birleştirilerek yenilenir.

b) Sanayi veya bina sektörlerinden sadece birinde enerji yöneticisi sertifikası almış olanlar için sertifika

sahiplerine yazılı duyuru yapmak ve internet üzerinden ilan etmek suretiyle Genel Müdürlük yılda en az bir kez fark

sınavları yapar. Bu sınavlarda yüz puan üzerinden en az yetmiş alanlar başarılı sayılır ve sertifikaları birleştirilerek

yenilenir.

c) Yenileme veya fark sınavları için sertifika sahibinden herhangi bir ücret alınmaz.

Devam eden destek uygulamaları

GEÇİCİ MADDE 3 – (1) Bu Yönetmeliğin yürürlüğe girmesinden önce, proje destekleri ve gönüllü anlaşma

uygulamalarına ilişkin imzalanan sözleşmeler ve anlaşmalar sürelerinin bitimine kadar aynen geçerlidir. Bunlara

yapılacak destek ödemeleri sözleşmenin veya anlaşmanın imzalandığı tarihte yürürlükte olan mevzuata göre

hesaplanan miktarlar üzerinden yapılır.

Enerji tüketimlerinin bildirilmesi

GEÇİCİ MADDE 4 – (1) 32 nci maddenin birinci fıkrasının birinci cümlesi gereğince, enerji tüketimlerine

ilişkin ilk bilgiler 31/3/2012 tarihine kadar Genel Müdürlüğe gönderilir.

İlk enerji etütleri

GEÇİCİ MADDE 5 – (1) 10 uncu maddenin birinci fıkrasının (a) bendi ve 30 uncu maddenin birinci fıkrası

kapsamında yapılacak etütlerin ilki 2013 yılı sonuna kadar, 10 uncu maddenin birinci fıkrasının (b) bendi kapsamında

yapılacak etütlerin ilki ise 2015 yılında yapılır veya yaptırılır.

Kamu kesiminde yapılacak düzenlemeler

GEÇİCİ MADDE 6 – (1) 31 inci maddenin birinci fıkrası kapsamında belirlenen 2010 yılı birim enerji

tüketimleri 2012 yılı sonuna kadar Genel Müdürlüğe bildirilir. Aynı madde kapsamında belirtilen iç mevzuat

düzenlemeleri ise 2012 yılı sonuna kadar yapılır.

İlk enerji yöneticilerinin görevlendirilmesi ve bildirilmesi

GEÇİCİ MADDE 7 – (1) Bu Yönetmeliğin yürürlüğe girdiği tarih itibarıyla faal durumda olan ve 9 uncu

maddenin birinci, ikinci, üçüncü ve/veya dördüncü fıkraları uyarınca enerji yöneticisi görevlendirmesi veya enerji

yönetim birimi kurması gereken endüstriyel işletmelerden, binalardan ve organize sanayi bölgelerinden henüz bu

yükümlülüğünü yerine getirmemiş olanlar, bu yükümlülüklerini yerine getirir ve 9 uncu maddenin beşinci fıkrasında

belirtilen bilgileri 1/1/2012 tarihine kadar Genel Müdürlüğe bildirir.

Destek uygulamalarında TS ISO 50001 Enerji Yönetim Sistemi-Kullanım Kılavuzu ve Şartlar Standardı

GEÇİCİ MADDE 8 – (1) 15 inci maddenin üçüncü fıkrasının (b) bendi ile 18 inci maddenin birinci fıkrasının

(a) bendinde yer alan TS ISO 50001 Enerji Yönetim Sistemi-Kullanım Kılavuzu ve Şartlar Standardı belgesine sahip

olma şartı 1/1/2014 tarihine kadar aranmaz.

Yürürlük

MADDE 38 – (1) Bu Yönetmelik yayımı tarihinde yürürlüğe girer.

Yürütme

214

MADDE 39 – (1) Bu Yönetmelik hükümlerini Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı yürütür.

Yönetmelik - Ek-1

ENERJİ YÖNETİCİSİ VE ETÜT-PROJE EĞİTİMLERİ

1. Enerji yöneticisi sertifikası alan kişilerden beklenen yetkinlikler

Enerji yöneticisi sertifikası alacak kişilerin aşağıdaki yetkinliklere sahip olması hedeflenir.

a) Dünyadaki ve Türkiye’deki birincil enerji kaynakları, ikincil enerji türleri ve arz-talep gelişimleri hakkında

bilgi sahibi olmak,

b) Enerji tasarrufu ile enerji verimliliği arasındaki farkı ayırdedebilmek,

c) Enerji tasarruf potansiyelinin ne olduğunu ve nasıl tahmin edilebileceğini bilmek,

ç) Ülke genelinde, sanayi sektörlerinde ve endüstriyel işletmelerde, enerji yoğunluğu ve özgül enerji tüketimi

kavramlarını, hesaplama yöntemlerini ve trendlerini bilmek,

d) Enerji yönetimine ilişkin faaliyetlerin nasıl yürütüleceğini ve nasıl raporlanacağını bilmek,

e) Enerji kullanan ekipmanların ve sistemlerin teknik özelliklerine, işletme ve bakım usullerine vakıf olmak,

bunlardaki enerji kayıplarının ve verimsizliklerin nasıl oluşabileceğini, nasıl önlenebileceğini, nasıl ölçülebileceğini ve

ölçümlerin nasıl yorumlanacağını bilmek,

f) Isının üretildiği, depolandığı ve taşındığı sistemlerde olabilecek kayıpları, ölçüm yollarını ve yalıtım

önlemlerini bilmek,

g) Basit önlemlerle tasarruf sağlayabilecek iyi alışkanlıkları bilmek,

ğ) Verimli üretim proseslerini ve piyasadaki enerji kullanan verimli ürünleri teknik ve ekonomik özellikleri ile

tanımak,

h) Enerji tasarrufunu sağlayabilecek veya enerji verimliliğini artırabilecek önemli harcama gerektiren önlemler

için ön fizibiliteler hazırlayabilmek,

ı) Etüt ve proje hazırlama metotları hakkında bilgi sahibi olmak.

2. Etüt-proje sertifikası alan kişilerden beklenen yetkinlikler

Etüt-proje sertifikası alacak kişilerin enerji yöneticilerinin yetkinliklerine ilaveten etüt; proje hazırlama

metotları; Türkiye’deki enerji verimliliği mevzuatı; deneyimler, teknolojiler ve benzeri konularda diğer ülke

uygulamaları; ölçme ve değerlendirme konusundaki yöntemler, standartlar, cihazlar, endüstriyel prosesler gibi konular

hakkında da ayrıntılı bilgi sahibi olması hedeflenir.

3. Müfredat

Enerji yöneticisi ve etüt-proje eğitimleri Tablo 1’de yer alan müfredat konularına uygun olarak yapılır.

Tablo 1: Müfredat Konuları

KONULAR EĞİTİM TÜRÜ

ENERJİ

YÖNETİCİSİ ETÜT-PROJE

SANAYİ BİNA GENEL

215

Alternatif enerji kaynakları; enerjide arz ve talep tarafındaki

gelişmeler, Teorik Teorik Teorik

Enerji Verimliliği mevzuatı, Teorik Teorik Teorik

ENERJİ VERİMLİLİĞİ VE ÇEVRE

Enerji tasarrufunun ve verimliliğin önemi Teorik Teorik Teorik

Yenilenebilir enerji kaynakları Teorik Teorik Teorik

Enerji tasarruf potansiyeli, enerji yoğunluğu ve özgül enerji tüketimi – kavramlar, hesaplama metodları,trendler

Uygulamalı Uygulamalı Uygulamalı

Enerji verimliliğini artırıcı önlemler Teorik Teorik Teorik

Enerji ve çevre (Çevre mevzuatı, Enerji – Çevre İlişkisi ,

Yakıt Özelliklerinin Hava Kalitesine Etkileri, Hava

Kirliliğinin Önlenmesine Yönelik Önlemler – Teknikler, Emisyon Hesaplama Yöntemleri


ENERJİ YÖNETİMİ

Enerji yönetimi standartı Teorik Teorik Teorik

Enerji yöneticisinin görevleri (Hedef oluşturma, bilinçlendirme, planlama, izleme, veri toplama ve raporlama)

Teorik Teorik Teorik

Etütlerin ve projelerin asgari standartı Teorik Teorik Teorik

Ölçüm teknikleri, cihaz ve ekipmanları Uygulamalı Uygulamalı Uygulamalı

Ekonomik analiz yöntemleri Uygulamalı Uygulamalı Uygulamalı

Fizibilite etütleri Teorik Uygulamalı Uygulamalı

ISI-MEKANİK

Enerji ve kütle denklikleri (Temel

kavramlar, Sankeydiyagramı,

formüller, psikiyometrik diyagram, uygulamalı örnek)


Yakma tesisleri, yakıtlar ve yanma (Brülörler, Bacalar,

Kazanlar, Verim Hesapları, Yakıtlar,

YakıtlarınKalorifik Değerlerinin İyileştirilmesi, Yakıtların

TEP Değerine Çevrilmesi, Baca Gazı Analizleri, Yanma Formülleri, Yanma Kontrolu ve İyileştirilmesi)


Buhar sistemleri (Kavramlar, Buhar tesisatları,Kondens geri

kazanımı, Flaş buhar, Buhar kapanları, kayıp ve kaçaklar) Uygulamalı Uygulamalı Uygulamalı

Isı yalıtımı (Hesaplama formülleri, yalıtım malzemeleri,

uygun malzeme seçimi, endüstriyel tesislerde yalıtım, boru,

vana ve flanşların yalıtımı, binalarda yalıtım, pencere ve camlar)


Endüstriyel fırınlar (Fırın tipleri, Fırınlarda enerji ve/veya

kütle balansı, İşletme ve modernizasyon, Enerji verimliliği önlemleri)

Uygulamalı Uygulamalı -

Isıtma, havalandırma ve iklimlendirme (Kavramlar,

Binalarda ısıtma ve soğutma yükü hesabı ve projelendirme, kontrol sistemleri)

Uygulamalı Uygulamalı

Uygulamalı

Basınçlı hava sistemleri (kompresörler, Kontrol sistemleri,

dağıtım hatları,Basınçlı hava kalitesi, kayıp ve kaçaklar, atık ısı kullanımı)


Kurutma sistemleri (Kurutma Kavramı / Kurutma Prosesleri

ve Uygulama Alanları, Psikiyometrikhesaplamaları) Teorik Uygulamalı -

Atık ısı kullanımı (Atık Isı Kavramı, Atık Isı Odakları, Atık

Isı Geri Kazanım ekipmanları ve Sistemleri ile Uygulama Alanları, Formüller-hesaplamalar, Örnekler)


Pompa ve fan sistemleri (Pompa-fan eğrisi, cihaz verimleri,

tesisat eğirisi, basınç kayıpları, debi-basınçcontrol yöntemleri, hidroforlar)


216

Soğutma Uygulamalı Uygulamalı Uygulamalı

ELEKTRİK

Elektrik enerjisi – kavramlar ve büyüklükler (akım, gerilim, güç ve güç faktörü vb.)


Elektrik enerjisinde verimlilik (üretim, iletim, dağıtım, tüketim) ve talep tarafı yönetimi


Elektrik enerjisinin ölçümü ve izlenmesi

(elektrik, scadasistemleri vb.) Uygulamalı Uygulamalı Uygulamalı

Güç transformatörlerinin tipleri, kayıpları ve verimlilikleri Teorik Teorik Teorik

Reaktif güç, güç faktörü ve kompansasyonuygulamaları, harmonikler ve filtreler


Elektrik motorlarının tipleri, kayıpları, verimlilikleri ve yaygın kullanım alanları (fan, pompa, kompresör)


Değişken hız sürücüleri, soft starterler ve uygulama alanları Uygulamalı Uygulamalı Uygulamalı

Aydınlatmada elektrik enerjisinin verimli kullanılması (verimli armatür, kontrol sistemleri vb.)


Birleşik ısı- güç sistemleri (Kojenerasyon,trijenerasyon), tipleri ve verimlilikleri


Verimli elektrikli ev aletleri ve ofis ekipmanları Teorik Teorik Teorik

Otomasyon sistemleri Teorik Teorik Teorik

ENERJİ ETÜDÜ VE PROJE HAZIRLAMA

Uygulamalı ölçüm teknikleri Uygulamalı Uygulamalı

Etüt Usulleri ve Yöntemleri, (bina ve/veya enerji yoğun

sanayi sektörleri) Uygulamalı Uygulamalı

Proje hazırlama esasları (bina, enerji yoğun sanayi sektörleri)

Uygulamalı Uygulamalı

Endüstriyel prosesler (Asgari olarak; demirçelik; kimya ve

petrokimya; taş, toprak ve cam; tekstil ve kağıt ve ulaşım

araçları alt sektörlerindeki üretim prosesleri

veproses ekipmanları ile ilgili Genel Müdürlük tarafından yayımlanan Tebliğ ile belirlenen alt konular)

Teorik -

1. Eğitim Tesisleri Enerji yöneticisi ve etüt-proje eğitimlerinin yapılacağı eğitim tesislerinde Tablo 2’de yer alan kriterlere sahip

olma şartı aranır. Tablo 2: Eğitim Tesisleri Kriterleri

Mekan Açıklama

Yönetim Odası : En az yirmi metrekarelik alan

Eğitici Odaları : Toplam olarak, en az elli metrekarelik alan

Toplantı Odası : En az yirmi metrekarelik alan

Kütüphane : Eğitim konusu yayınların ve oturma gruplarının yer aldığı en az yirmi metrekarelik

alan

Bilgisayar Odası : En az on metrekarelik alan

Yemek Salonu : En az on kişilik kapasite

Fuaye veya Sergi Alanı : Örnek uygulamaların veya prototiplerin sergilendiği en az elli metrekarelik alan

217

Tuvalet : Bay ve bayanlar için, her biri en az ikişer kabinli

Dinlenme Salonu : En az otuz metrekarlik alan

Derslikler : Bilgisayar destekli projeksiyon sistemi

: Yazı tahtası

: Eğitici masası

: Doküman dolapları

: En az 30 kişilik kapasite

: Standardına uygun konfor şartları (İç hava kalitesi, sıcaklık, aydınlık vb)

Laboratuvar (Her birinde

farklı işletme koşullarında

ölçüm ve analiz

yapılabilecek nitelikte,

gerekli cihaz, araç ve

gereç ile techiz edilmiş

vaziyette)

: Enerji balansı eğitim ünitesi

: Yanma kontrolu eğitim ünitesi

: Buhar sistemleri eğitim ünitesi

: Basınçlı hava sistemleri eğitim ünitesi

: Atık ısı geri kazanımı eğitim ünitesi

: Elektrik motorlarında hız kontrolu eğitim ünitesi

: Aydınlatma eğitim ünitesi

: Alan ısıtma, soğutma, havalandırma ve iklimlendirme eğitim ünitesi

: Yalıtım eğitim ünitesi

: Akışkanlar mekaniği eğitim ünitesi

: Ölçüm ve analiz cihazları

Yönetmelik - Ek-2 Enerji Kaynaklarının Alt Isıl Değerleri ve Petrol Eşdeğerine Çevrim Katsayıları

Miktar Enerji Kaynağı Yoğunluk Alt Isıl Değer Birim TEP Çevrim

Katsayısı

1 ton Taşkömürü 6.100.000 kCal 0.610

1 ton Kok Kömürü 7.200.000 kCal 0.720

1 ton Briket 5.000000 kCal 0.500

1 ton Linyit teshin ve sanayi 3.000.000 kCal 0.300

1 ton Linyit santral 2.000.000 kCal 0.200

1 ton Elbistan Linyiti 1.100.000 kCal 0.110

1 ton Petrokok 7.600.000 kCal 0.760

1 ton Prina 4.300.000 kCal 0.430

1 ton Talaş 3.000.000 kCal 0.300

1 ton Kabuk 2.250.000 kCal 0.225

1 ton Grafit 8.000.000 kCal 0.800

1 ton Kok tozu 6.000.000 kCal 0.600

1 ton Maden 5.500.000 kCal 0.550

1 ton Elbistan Linyiti 1.100.000 kCal 0.110

218

1 ton Asfaltit 4.300.000 kCal 0.430

1 ton Odun 3.000.000 kCal 0.300

1 ton Hayvan ve Bitki Artığı 2.300.000 kCal 0.230

1 ton Ham Petrol 10.500.000 kCal 1.050

1 ton Fuel Oil No: 4 9.600.000 kCal 0.960

1 ton Fuel Oil No: 5 0.920 Kg/lt 10.025.000 kCal 1.003

1 ton Fuel Oil No: 6 0.940 Kg/lt 9.860.000 kCal 0.986

1 ton Motorin 0.830 Kg/lt 10.200.000 kCal 1.020

1 ton Benzin 0.735 Kg/lt 10.400.000 kCal 1.040

1 ton Gazyağı 0.780 Kg/lt 8.290.000 kCal 0.829

1 ton Siyah Likör 3.000.000 kCal 0.300

1 ton Nafta 10.400.000 kCal 1.040

bin m3 Doğal Gaz 0.670 Kg/m³ 8.250.000 kCal 0.825

1 ton Kok Gazı 8.220.000 kCal 0.820

bin m3 Kok Gazı 0.490 Kg/m³ 4.028.000 kCal 0.403

1 ton Yüksek Fırın Gazı 535.000 kCal 0.054

bin m3 Yüksek Fırın Gazı 1.290 Kg/m³ 690.000 kCal 0.069

bin m3 Çelikhane Gazı 1.500.000 kCal 0,150

bin m3 Rafineri Gazı 8.783.000 kCal 0.878

bin m3 Asetilen 14.230.000 kCal 1.423

bin m3 Propan 10.200.000 kCal 1.020

1 ton LPG 10.900.000 kCal 1.090

bin m3 LPG 2.477 Kg/m³ 27.000.000 kCal 2.700

bin kWh Elektrik 860.000 kCal 0.086

bin kWh Hidrolik 860.000 kCal 0.086

bin kWh Jeotermal 860.000 kCal 0.860

Yönetmelik - Ek-3

ŞİRKETLERDE ÖLÇÜM KONUSUNDA ARANACAK YETERLİLİKLER

Baca Gazı: Geniş bacalar da dahil olmak üzere bacagazı analizi yapmak suretiyle bacagazında oksijen,

oluşabilecek yüksek değerler de dahil gerçek değerlerde karbonmonoksit, ıslak ve kuru hazne sıcaklıkları

dahil bacagazısıcaklığı, hız, partikül ve CH4 gibi parametreleri ölçebilme, Isı/Sıcaklık Görüntüleme: Muhtelif yüzey alanlarında oluşan ısı kayıplarını tespit etmek amacıyla,

ısı/sıcaklık dağılımlarını görüntü olarak kaydedebilme, Isıl Geçirgenlik: Binalarda yapı elemanlarının ısıl geçirgenlik katsayısını (U) ölçebilme veya belirleyebilme;

duvar yüzeyinde birden fazla noktadaki sıcaklık ile duvarın diğer tarafındaki nem ve sıcaklığı ölçebilme Sıvı İletkenlikleri: Kazan besi suyu, blöf, ham su gibi muhtelif sularda elektriksel iletkenliği µS/cm ve

TDSppm birimlerinde ifade edecek şekilde ölçebilme, sıcaklığı ölçebilme Buhar Kaçakları: Buhar sistemlerinde mevcut bulunan muhtelif tiplerdeki buhar kapanlarının kontrolünü

yapabilme, buhar kaçağı miktarını belirleyebilecek ölçümleri ve/veya kontrolları yapabilme, Sıcaklık: Sıfır (0) değerinin altındaki ve üstündeki sıcaklıklar dahil olmak üzere, yüzey, akışkan (sıvı, hava vb)

ortam, tanecikli malzeme ve benzeri konulardaki sıcaklıkları temaslı cihazlarla; ulaşılması zor olan ve döner fırın ve

benzeri hareketli yüzeylerin, ergitme fırını yüzey, ergiyik malzeme ve benzeri yüksek sıcaklıkları temaslı ve/veya

temassız yöntem ve cihazlarla ölçebilme, Akış: Yüksek sıcaklıklardaki akışkanlar dahil olmak üzere, katı tanecikler, lif benzeri kirlilikler ihtiva

edenakışkanların ve temiz akışkanların akış miktarını, boru hatlarında herhangi bir kesme, ölçüm cihazı takma ve

benzeri müdahale gerektirmeksizin, boru dışından ve anlık ve/veya belirlenen bir ölçüm süresince ölçebilme; pitot tüpü

gibi ekipmanlarla birlikte kullanılmak suretiyle içerisinden hava ve düşük basınçlı gazların geçtiği geniş kanallar da dahil

219

olmak üzere her türlü kapalı boru ve kanallarda akış miktarını ve/veya muhtelif basınç değerlerini ölçebilme; içerisinden

yüksek sıcaklıktaki hava ve gazlar da dahil olmak üzere hava ve düşük basınçlı gazların geçtiği kanallarda akış miktarını

ölçebilme; hava fanlarının emiş ağzında ve eksoz kanallarının çıkış ağzında hava veya gaz hızını veya akış

miktarını ölçebilme, Nem: Muhtelif alanlarda ortam sıcaklığı ve bağıl nem değerlerini ölçebilme, Basınç: Fırın içi ve benzeri düşük basınç durumları dahil olmak üzere yüksek ve düşük basınç değerlerini

ölçebilme, Elektrik Enerjisi: Orta gerilim dahil olmak üzere, muhtelif alanlarda monofaze ve trifaze sistemlerde, gerilim

(V), akım (A), güç faktörü (Cos ), güç (kW, kVA, kVAr), enerji tüketimi (kWh, kVAh, kVArh), frekans

(Hz), True RMS veharmonik gibi elektrikle ilgili parametreleri anlık ve/veya belirlenen bir ölçüm süresince ölçebilme, Hız ve Devir: Motor, fan ve benzeri dönel ekipmanların devir sayılarını, yürüyen bant, konveyör, kumaş ve

benzeri sistemlerin ilerleme hızlarını ölçebilme, Aydınlatma: Muhtelif alanlarda aydınlık seviyelerini ölçebilme, Ses ve Gürültü: Muhtelif alanlarda ses ve gürültü seviyesini ölçebilme, Kayıt: Uzun süreli yapılabilecek sıcaklık, nem, ışık akısı ve benzeri ölçümleri kaydedebilme ve bu verileri

gerektiğinde bilgisayar ve benzeri elektronik ortamlara aktarabilme, Diğer: Genel Müdürlük tarafından tebliğ olarak yayımlanan diğer ölçüm konuları.

Yönetmelik - Ek-4 AYDINLATMA KRİTERLERİ

Değişik yol tipleri için güvenlik ve konfor açısından sağlanması gereken aydınlatma sınıfları ve kriterleri aşağıdaki

tablolarda verilmektedir. Tablo 1. Farklı yol tipleri için aydınlatma sınıfları

Yolun Tanımı Aydınlatma Sınıfı

Bölünmüş yollar, ekspres yollar, otoyollar (otoyola giriş ve çıkışlar, bağlantı

yolları, kavşaklar, ücret toplama alanları) Trafik yoğunluğu ve yolun karmaşıklık düzeyi; Yüksek……………………………………………… Orta…………………………………………………. Düşük………………………………………………..

M1 M2 M3

Devlet yolu ve il yolları (tek yönlü veya iki yönlü; kavşaklar ve bağlantı noktaları

ile şehir geçişleri ve çevre yolları dahil) Trafik kontrolü ve yol kullanıcılarının tiplerine göre ayrımı; Zayıf………………………………………………… İyi…………………………………………………….

M1 M2

Şehir içi ana güzergahlar (bulvarlar ve caddeler), ring yolları, dağıtıcı yollar Trafik kontrolü ve yol kullanıcılarının tiplerine göre ayrımı; Zayıf………………………………………………… İyi…………………………………………………….

M2 M3

Şehir içi yollar (yerleşim alanlarına giriş çıkışın yapıldığı ana yollar ve bağlantı

yolları) Trafik kontrolü ve yol kullanıcılarının tiplerine göre ayrımı; Zayıf………………………………………………… İyi…………………………………………………….

M4 M5

Ayrım; Her bir trafik cinsinin kullanacağı şeridin kesin olarak ayrıldığı otobüs yolu, bisiklet yolu gibi tahsisli yoldur. Bağlantı Yolu; Bir kavşak yakınında, karayolu taşıt yollarının birbirine bağlanmasını sağlayan, kavşak alanı dışında

kalan ve bir yönlü trafiğe ayrılmış olan karayolu kısmıdır. Bölünmüş Yol (Tek Yönlü Yol); Taşıt yolunun yalnız bir yöndeki taşıt trafiği için kullanıldığı karayoludur.

220

Ekspres Yol; Sınırlı erişme kontrollü ve önemli kesişme noktalarının köprülü kavşak olarak teşkil edildiği bölünmüş

karayoludur. Geometrik Yapı; Yolun sınıfına göre tasarım şeklidir (yolun genişliği, şerit sayısı, yatay ve düşey eğim, yolun proje

hızı vb.). İki Yönlü Yol; Taşıt trafiğinin her iki yönde kullanıldığı karayoludur. Karmaşıklık; Yolun geometrik yapısını, trafik hareketlerini ve görsel çevreyi içerir. Göz önünde bulundurulması

gereken faktörler; şerit sayısı, yolun eğimi, trafik ışık ve işaretleridir. Kavşak; İki veya daha fazla yolun kesişmesi veya birleşmesi ile oluşan ortak alandır. Kullanıcılar; Kamyon, otobüs, otomobil gibi motorlu taşıtlar, motorsuz taşıtlar, yayalar ve hayvanlardır. Otoyollar; Özellikle transit trafiğe tahsis edilen, belirli yerler ve şartlar dışında geçiş ve çıkışın yasaklandığı, yaya,

hayvan ve motorsuz araçların giremediği, ancak izin verilen motorlu araçların yararlandığı ve trafiğin özel kontrole

tabi tutulduğu erişme kontrollü karayoludur. Trafik Güvenliği; Karayolları Trafik Kanunu ve buna dayanılarak çıkartılan ilgili mevzuat. Trafik Kontrolü; Yatay ve düşey işaretlemeler ve sinyalizasyon ile trafik mevzuatının varlığı anlamında

kullanılmıştır. Bunların olmadığı yerlerde trafik kontrolü zayıf olarak adlandırılır. Trafik Yoğunluğu; Yayaların, hayvanların ve araçların karayolları üzerindeki hareketleridir. Tablo 2. Değişik aydınlatma sınıfları için uygulanacak yol aydınlatması kriterleri

Aydınlatma sınıfı L (cd/m² ) Uo Ul TI (%) < M1 2.0 0.4 0.7 10 M2 1.5 0.4 0.7 10 M3 1.0 0.4 0.5 10 M4 0.75 0.4 - 15 M5 0.5 0.4 - 15

Uo : Ortalama Düzgünlük : Yolun sağ kenarından yol genişliğinin ¼ mesafesinde bulunan bir gözlemciye göre kısmi

alanların minimum parıltısının yolun ortalama parıltısına oranıdır (Uo = Lmin / Lort ). Ul : Boyuna Düzgünlük : Her yol şeridinin orta çizgisi üzerinde bulunan gözlemci noktasına göre, bu orta çizgi

boyunca uzanan kısmi alanlardaki minimum parıltının maksimum parıltıya oranıdır (Ul= Lmin / Lmax ). TI : Bağıl Eşik Artışı : Fizyolojik kamaşmanın neden olduğu görülebilirlik azalmasının ölçüsüdür. Kamaşma

koşullarındaki parıltı eşiği LK ile kamaşma olmadığındaki Le eşik farkının Le’ye oranı olarak ifade edilir ( TI =

( LK - Le ) / Le ). Tablo 3. Yaya alanlarındaki değişik yol tipleri için aydınlatma sınıfları

Yolun Tanımı Aydınlatma Sınıfı Sosyo-ekonomik ve kültürel önemi yüksek olan kalabalık yaya yolları P1 Trafiği yüksek yaya veya bisiklet yolları P2 Trafiği orta yaya veya bisiklet yolları P3 Trafiği az yaya veya bisiklet yolları P4 Doğal çevrenin, tarihi ve kültürel yapının korunması gereken alanlardaki trafiği az

yaya veya bisiklet yolları P5

Doğal çevrenin, tarihi ve kültürel yapının korunması gereken alanlardaki trafiği çok az

yaya veya bisiklet yolları P6

Tablo 4. Yaya yolları için önerilen aydınlık düzeyi değerleri

Aydınlatma Sınıfı Ortalama Aydınlık Düzeyi (lux) P1 20 P2 10 P3 7.5 P4 5 P5 3 P6 1.5

Yönetmelik - Ek-5

221

ŞİRKETLERİN UZMANI OLDUKLARI SEKTÖRLER, ALT SEKTÖRLER VE ASGARİ PERSONEL

ALTYAPISI Tablo 1: Uzmanlık Alanları

Yetkili Olunan

Sektör Alt Sektör Alt Sektör Kapsamı

Sanayi Demir ve Çelik Ana demir ve çelik ürünleri imalatı

Demir alaşımları imalatı

Demir dışı metallerin imalatı

Metal döküm sanayii

Kimya ve Petrokimya Temel kimyasal maddelerin imalatı

Kimyasal gübre ve azot bileşikleri imalatı

Birincil formda plastik ve sentetik kauçuk imalatı

Haşere ilaçları ve diğer zirai-kimyasal ürünlerin imalatı

Boya, vernik ve benzeri kaplayıcı maddeler imalatı

Sabun ve deterjan, temizlik ve parlatıcı maddeler imalatı

Suni veya sentetik elyaf imalatı

Rafine edilmiş petrol ürünleri imalatı

Kauçuk ürünlerin imalatı

Plastik ürünlerin imalatı

Taş, Toprak ve

Madencilik Çimento ve klinker imalatı

Cam imalatı

Seramik İmalatı

Kilden inşaat malzemeleri imalatı

Kireç ve alçı imalatı

Kömür ve linyit çıkartılması

Ham petrol ve doğal gaz çıkarımı

Metal cevheri madenciliği

Kağıt ve Tekstil Kağıt hamuru, kağıt ve mukavva imalatı

Kağıt ve mukavva ürünleri imalatı

Tekstil elyafın hazırlanması ve bükülmesi,

Dokuma

Derinin tabaklanması ve işlenmesi

Bavul, el çantası, saraçlık ve koşum takımı imalatı Ayakkabı,

terlik ve benzeri imalatı

Gıda Etin işlenmesi ve saklanması

Et ürünlerinin imalatı,

Balık, kabuklu deniz hayvanları ve yumuşakçaların işlenmesi

ve saklanması

Sebze ve meyvelerin işlenmesi ve saklanması

Bitkisel ve hayvansal sıvı ve katı yağların imalatı

Süt ve süt ürünleri imalatı

Öğütülmüş tahıl ürünleri, nişasta ve nişastalı ürünlerin imalatı

Fırın ve unlu mamuller imalatı

İçecek imalatı

222

Tütün ve/veya çay ürünleri imalatı

Ulaşım Araçları Motorlu kara taşıtlarının imalatı

Motorlu kara taşıtları için parça ve aksesuar imalatı

Gemi ve tekne yapımı

Demiryolu lokomotifleri ve vagonlarının imalatı

Hava ve uzay araçları ve ilgili makinelerin imalatı

Askeri savaş araçlarının imalatı

Bina Meskenler

Ticari ve Hizmet

Binaları

Tablo 2: Asgari personel altyapısı

Sektör Uzmanlık (*) Uzman Personel (Adet) Sertifikalı Personel

(Adet) Toplam Personel

(Adet)

Sanayi Alt Sektör 1 Mühendis (1) Mühendis (3) Mühendis (4)

Alt Sektör 2 Mühendis (2) Mühendis (5) Mühendis (7)





Bina Alt Sektör 1 Mühendis (1)

Mühendis (2) Mühendis (3)


(*): Bu kolondaki alt sektör numaraları Tablo 1’in ikinci sütununda yer alanlardan, uzman olunan alt sektör

adedini ifade eder.

Ek 6

RÜZGÂR VE GÜNEŞ ENERJİSİNE DAYALI LİSANS BAŞVURULARINA İLİŞKİN

ÖLÇÜM STANDARDI TEBLİĞİ

BİRİNCİ BÖLÜM

Amaç, Kapsam, Dayanak ve Tanımlar

Amaç ve kapsam

MADDE 1 - (1) Bu Tebliğ; Rüzgâr ve Güneş enerjisine dayalı üretim tesisi kurmak

amacıyla yapılan lisans başvurularında kaynak bazında standardına uygun ölçüm yapılmasına

ilişkin usul ve esasları kapsar.

Dayanak

MADDE 2 - (1) Bu Tebliğ, 10/5/2005 tarihli ve 5346 sayılı Yenilenebilir Enerji

Kaynaklarının Elektrik Enerjisi Üretimi Amaçlı Kullanımına İlişkin Kanunun 6/C ve 4/8/2002

tarihli ve 24836 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren Elektrik Piyasası

Lisans Yönetmeliğinin 8 inci maddesi hükümlerine dayanılarak hazırlanmıştır.

223

Tanımlar

MADDE 3 - (1) Bu Tebliğde geçen;

a) İlgili mevzuat: Elektrik piyasasına ilişkin kanun, yönetmelik, tebliğ, genelge, Kurul kararları ile ilgili

tüzel kişilerin sahip olduğu lisans veya lisansları,

b) Kurum: Enerji Piyasası Düzenleme Kurumunu,

c) Meteoroloji Genel Müdürlüğü (MGM): Meteoroloji Genel Müdürlüğünün merkez ve taşra

teşkilatını,27

ç) Standart ölçüm: Lisans başvurusunda bulunan tüzel kişiler tarafından tesisin kurulacağı saha

üzerinde, bu Tebliğ kapsamında düzenlenen şartlara uygun olarak elde edilmiş ölçümü, d) UTM

Koordinatı: “Universal Transversal Mercator” izdüşümünde altı derecelik dilim esasına göre verilen

koordinatı (ED 50 Datum),

e) Rüzgar Ölçümü: Rüzgar hızı ve rüzgar yönünün ölçümünü,28

f) Güneş Ölçümü: Güneş radyasyonu ve güneşlenme süresi ölçümünü,29

ifade eder.

(2) Bu Tebliğde geçmekle birlikte tanımlanmamış diğer terim ve kavramlar ilgili

mevzuattaki anlam ve kapsama sahiptir.

İKİNCİ BÖLÜM

Rüzgâr Ölçümlerine İlişkin Hükümler

Rüzgâr ölçümlerine ilişkin yükümlülük

MADDE 4 - (1) Rüzgâr enerjisine dayalı üretim tesisi kurmak üzere lisans

başvurusunda bulunan tüzel kişiler tarafından, tesisin kurulacağı saha üzerinde, bu Tebliğ

kapsamında düzenlenen şartlara uygun olarak elde edilmiş en az bir yıl süreli ölçüm yapılması

zorunludur. Lisans başvurusu esnasında Ek-1’de yer alan Rüzgâr Ölçüm İstasyonu Kurulum

Raporu ve Ek-2’de yer alan Rüzgâr Ölçüm Sonuç Raporu Kuruma sunulur.

(2) Ölçüm yapılacak sahada bu Tebliğde belirtilen ölçüm istasyonunun kurulması için

gerekli olan, sahaya ilişkin izinlerin alınması ilgili tüzel kişinin sorumluluğundadır. Bu

izinler, Meteoroloji Genel Müdürlüğüne başvuru yapılmadan önce ilgili tüzel kişi tarafından

alınacak ve başvuru dosyasına eklenecektir.30

Rüzgâr ölçümlerinin sahayı temsil etmesi

MADDE 5 - (1) Ölçüm istasyonu, Rüzgâr enerjisine dayalı üretim tesisinin kurulacağı

lisans başvurusu yapılan santral sahası alanında yer almalıdır. Aynı sahaya birden fazla ölçüm

istasyonu kurulmasının talep edilmesi durumunda, ölçüm istasyonlarının birbirini

etkilememesi yönündeki düzenleme MGM tarafından yapılır.31

27 31 Mart 2012 tarihli ve 28250 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan Tebliğ ile değiştirilmiştir. 28 31 Mart 2012 tarihli ve 28250 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan Tebliğ ile eklenmiştir. 29 31 Mart 2012 tarihli ve 28250 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan Tebliğ ile eklenmiştir. 30 31 Mart 2012 tarihli ve 28250 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan Tebliğ ile değiştirilmiştir. 31 31 Mart 2012 tarihli ve 28250 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan Tebliğ ile değiştirilmiştir.

224

Rüzgâr ölçüm istasyonu yapısı

MADDE 6 - (1) Ölçüm istasyonu; rüzgâr hızı sensörü, rüzgâr yönü sensörü, sıcaklık

sensörü, basınç sensörü, bağıl nem sensörü ile ölçüm kayıt cihazından oluşur. Rüzgâr ölçüm

direğinin yüksekliği minimum 60 metre olmalıdır. Rüzgar ölçümleri, birisi 30 m, diğeri

direğin en üst seviyesinde olmak üzere en az iki seviyede yapılacaktır. Başvuru sahibi bu iki

seviyede yapılan ölçümlere ilave olarak farklı seviyelerde de rüzgar ölçümü yapabilir.

Basınç, sıcaklık ve nem ölçümleri ise en az 3 metre yükseklikte yapılacaktır. Başvuru sahibi

basınç, sıcaklık ve nem ölçümlerini en az 3 metre yükseklikte yapılan ölçümlere ilave olarak

farklı seviyelerde de yapabilir.”32

(2) Yapılan ölçümler, ölçüm verileri üzerinde değişikliğe sebep olacak herhangi bir müdahale

olmaksızın çevrimiçi olarak MGM’ye iletilecektir. Veri iletimi, günün belli bir saatinde veri

kayıt cihazı tarafından MGM’nin belirleyeceği e-posta adresine veya terminale otomatik

olarak gönderilir.33

(3) Kayıt edilen tüm ölçüm verileri, belli zaman aralıklarında veya ölçüm süresinin sonunda,

verileri değiştirecek herhangi bir müdahale olmaksızın orijinal olarak MGM’ye elektronik

ortamda sunulacaktır. MGM’ye sunulacak verilerin doğruluğundan ve güvenilirliğinden

başvuru sahibi sorumludur.34

Rüzgâr ölçümlerine başlama

MADDE 7 – (1) Ek-1’de yer alan Rüzgâr Ölçüm İstasyonu Kurulum Raporunu

onaylama yetkisi yerinde inceleme yapılması kaydıyla Meteoroloji Genel Müdürlüğünde olup

raporun onaylandığı tarih rüzgâr ölçümüne başlama tarihi olarak kabul edilir.

(2) Rüzgâr Ölçüm Sonuç Raporu, Meteoroloji Genel Müdürlüğü ve lisans başvurusunda

bulunacak tüzel kişi tarafından müştereken onaylanır.

Rüzgâr ölçüm süresi

MADDE 8 - (1) Rüzgâr ölçüm istasyonunda, en az bir yıllık ölçüm yapılması

zorunludur.

(2) Bir yıllık ölçüm süresi içerisinde, işletme ve/veya bakım veya sair nedenlerle veri

kaybı yüzde 20’den daha fazla olamaz. Veri kaybının yüzde 20’ye kadar olduğu durumlarda

kayıp veriler, mevcut veriler veya faaliyet alanını temsil edebilecek ve MGM tarafından

belirlenecek bir veya birkaç meteoroloji istasyonu verilerinden faydalanılarak istatistiksel veri

tamamlama yöntemlerinden birisi (enterpolasyon ve benzeri) kullanılarak elde edilir.35

(3) Ölçüm verilerinden anormal olduğu değerlendirilen veriler için de, yüzde 20’lik

kayıp veri sınırının içinde kalmak kaydıyla, istatistiksel veri tamamlama yöntemlerinden birisi

(enterpolasyon ve benzeri) kullanılabilir.36

Rüzgâr ölçüm verilerinin kayıt yapısı

3231 Mart 2012 tarihli ve 28250 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan Tebliğ ile değiştirilmiştir. 33 31 Mart 2012 tarihli ve 28250 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan Tebliğ ile eklenmiştir. 34 31 Mart 2012 tarihli ve 28250 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan Tebliğ ile eklenmiştir.

3531 Mart 2012 tarihli ve 28250 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan Tebliğ ile değiştirilmiştir. 36 31 Mart 2012 tarihli ve 28250 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan Tebliğ ile eklenmiştir.

225

MADDE 9 - (1) Rüzgâr ölçüm istasyonlarında beş saniye veya daha kısa sürelerde

ölçülen/hesaplanan;

a) Rüzgâr hızı için ortalama, standart sapma, minimum ve maksimum,

b)Rüzgâr yönü için ortalama ve standart sapma,

c)Diğer parametreler için ortalama, minimum ve maksimum

bir veya on dakikalık aralıklarla kayıt edilir.37

ÜÇÜNCÜ BÖLÜM

Güneş Ölçümlerine İlişkin Hükümler

Güneş ölçümlerine ilişkin yükümlülük

MADDE 10 – (1) Güneş enerjisine dayalı üretim tesisi kurmak üzere lisans

başvurusunda bulunan tüzel kişiler tarafından, tesisin kurulacağı saha üzerinde, bu Tebliğ

kapsamında düzenlenen şartlara uygun olarak elde edilmiş en az altı ayı yerinde ölçüm

yapılmış olmak kaydıyla asgari bir yıl süreli veri sunulması zorunludur. Lisans başvurusu

esnasında Ek-3‘te yer alan Güneş Ölçüm İstasyonu Kurulum Raporu ve Ek-4’te yer alan

Güneş Ölçüm Sonuç Raporu Kuruma sunulur.

(2) Ölçüm yapılacak sahada bu Tebliğde belirtilen ölçüm istasyonunun kurulması için

gerekli olan, sahaya ilişkin izinlerin alınması ilgili tüzel kişinin sorumluluğundadır. Bu

izinler, MGM’ye başvuru yapılmadan önce ilgili tüzel kişi tarafından alınacak ve başvuru

dosyasına eklenecektir.38

Güneş ölçümlerinin sahayı temsil etmesi

MADDE 11 - (1) Ölçüm istasyonu, güneş enerjisine dayalı üretim tesisinin kurulacağı

lisans başvurusu yapılan santral sahası alanında yer almalıdır. Aynı sahaya birden fazla ölçüm

istasyonu kurulmasının talep edilmesi durumunda, ölçüm istasyonlarının birbirini

etkilememesi yönündeki düzenleme MGM tarafından yapılır.39

Güneş ölçümlerine başlama

MADDE 12 – (1) Ek-3’te yer alan Güneş Ölçüm İstasyonu Kurulum Raporunu

onaylama yetkisi yerinde inceleme yapılması kaydıyla Meteoroloji Genel Müdürlüğünde olup

raporun onaylandığı tarih güneş ölçümüne başlama tarihi olarak kabul edilir.

(2) Güneş Ölçüm Sonuç Raporu, Meteoroloji Genel Müdürlüğü ve lisans başvurusunda

bulunacak tüzel kişi tarafından müştereken onaylanır.

Güneş enerjisi ölçümleri

MADDE 13 – 40

(1) Güneş enerjisine dayalı lisans başvurularında aşağıdaki esaslar

doğrultusunda ölçüm verileri bulundurulur:

37 31 Mart 2012 tarihli ve 28250 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan Tebliğ ile değiştirilmiştir. 38 31 Mart 2012 tarihli ve 28250 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan Tebliğ ile değiştirilmiştir.

39 31 Mart 2012 tarihli ve 28250 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan Tebliğ ile değiştirilmiştir. 40 31 Mart 2012 tarihli ve 28250 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan Tebliğ ile değiştirilmiştir.

226

a) Lisans başvurusu kapsamındaki tesisin kurulacağı alandaki güneş ölçüm

istasyonunda TS ISO 9060 veya ISO 9060 standardına uygun güneş radyasyon ölçüm sensörü

(piranometre) ve güneşlenme süresi sensörü kullanılır. Ölçüm istasyonunda ayrıca sıcaklık

sensörü, bağıl nem sensörü, rüzgâr hızı ve rüzgar yönü sensörü ile ölçüm kayıt cihazı bulunur.

b) 2 ila 5 metre arasında bir yükseklikte kurulan piranometre ile yer yüzünün yatay

düzlemindeki bir metrekaresine gelen toplam güneş radyasyonu ölçülür ve dakikalık veya on

dakikalık bazda kayıt edilir.

c) 2 ila 5 metre arasında bir yükseklikte kurulan güneşlenme süresi sensörü ile dakikalık

olarak yapılan ölçümlerden saatlik toplamlar kaydedilir.

ç) Ölçüm istasyonunda kullanılan güneş ölçüm sensörlerinin TS ISO 9060 veya ISO

9060 standardına uygunluk belgesi, güncel kalibrasyon sertifikası ve benzeri belgeler başvuru

dosyasında yer alır.

(2) Yapılan ölçümler, ölçüm verileri üzerinde değişikliğe sebep olacak herhangi bir müdahale

olmaksızın çevrimiçi olarak MGM’ye iletilecektir. Veri iletimi, günün belli bir saatinde veri

kayıt cihazı tarafından MGM’nin belirleyeceği e-posta adresine veya terminale otomatik

olarak gönderilir.41

(3) Kayıt edilen tüm ölçüm verileri, belli zaman aralıklarında veya ölçüm süresinin sonunda,

verileri değiştirecek herhangi bir müdahale olmaksızın orijinal olarak MGM’ye elektronik

ortamda sunulacaktır. MGM’ye sunulacak verilerin doğruluğundan ve güvenilirliğinden

başvuru sahibi sorumludur.42

Güneş ölçüm süresi

MADDE 14 - (1) Güneş ölçüm istasyonunda, en az altı ayı yerinde ölçüm yapılmış

olmak kaydıyla asgari bir yıl süreli veri sunulması zorunludur.

(2) Yerinde yapılan en az altı aylık ölçüm süresi içerisinde, işletme ve/veya bakım

veya sair nedenlerle veri kaybı yüzde 20’den daha fazla olamaz. Veri kaybının yüzde 20’ye

kadar olduğu durumlarda kayıp veriler, mevcut veriler veya faaliyet alanını temsil edebilecek

MGM tarafından belirlenecek bir veya birkaç meteoroloji istasyonu verilerinden

faydalanılarak istatistiksel veri tamamlama yöntemlerinden birisi (enterpolasyon ve benzeri)

kullanılarak elde edilir.43

(3) Ölçüm verilerinden anormal olduğu değerlendirilen veriler için de, yüzde 20’lik

kayıp veri sınırının içinde kalmak kaydıyla, istatistiksel veri tamamlama yöntemlerinden birisi

(enterpolasyon ve benzeri) kullanılabilir.44

DÖRDÜNCÜ BÖLÜM


Mevcut Ölçümler

GEÇİCİ MADDE 1 - (1) Bu Tebliğin yayım tarihinden önce ölçüme başlamış olan

tüzel kişiler için, bu tebliğde belirlenen şartların sağlaması ve ilgili kurulum raporunun

41 31 Mart 2012 tarihli ve 28250 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan Tebliğ ile eklenmiştir. 42 31 Mart 2012 tarihli ve 28250 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan Tebliğ ile eklenmiştir.

43 31 Mart 2012 tarihli ve 28250 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan Tebliğ ile değiştirilmiştir. 44 31 Mart 2012 tarihli ve 28250 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan Tebliğ ile eklenmiştir.

227

yetkililer tarafından onaylanması halinde raporun onaylandığı tarih ölçüme başlama tarihi

olarak kabul edilir.

Yürürlük

MADDE 15 - (1) Bu Tebliğ yayımı tarihinde yürürlüğe girer.

Yürütme

MADDE 16 - (1) Bu Tebliğ hükümlerini Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu Başkanı

yürütür.

228

Tebliğ EK-145

RÜZGAR ÖLÇÜM İSTASYONU KURULUM RAPORU FORMATI

Başvuru sahibi tüzel kişi

İstasyonun yeri

İli

İlçesi

Mevkii

UTM Koordinatı (6 derece –ED 50

Datum)

E N

XX XX XX YY YY YYY

Pafta adı

İstasyonun kurulum tarihi

Ölçüm direği yüksekliği (metre)

İstasyonda kullanılan cihazlar

Cihaz Üretici

firma Tipi Seri no

Yüksekliği

(m) Açıklama

Anemometre

Yön Sensörü

Sıcaklık Sensörü

Basınç Sensörü

Bağıl Nem

Sensörü

Ölçüm kayıt cihazı

* Ölçüm direği üzerindeki sensörler, Dünya Meteoroloji Teşkilatı tarafından belirlenen (WMO/CIMO Rehber No.8) ölçüm kriterlerini sağlamaktadır ve Meteoroloji Genel Müdürlüğü’nün kendi gözlem ağında kullandığı sensör özellikleri ile aynı veya daha iyi özelliktedir ve direk tarafından oluşturulacak türbülanstan ve direğin fiziki konumundan etkilenmemektedir. ** Bu rapor yerinde inceleme yapılarak onaylanması halinde geçerlidir. EKLER:

1) İstasyonda kullanılan cihazlara ilişkin belgeler (üretici firma, tipi, seri numarası, kalibrasyon sertifikası vb.)

2) Sahaya esas ölçüm izninin aslı veya saha sahibi gerçek veya tüzel kişi tarafından onaylı sureti

3) İstasyonun kurulum sonrası fotoğrafları 4) İstasyonun kurulumuna ilişkin fatura ve rapor 5) Elektronik ortamda kurulum raporu (Kuruma sunulan bilgi ve belgeleri içeren CD)

HAZIRLAYAN

(Lisans Başvurusunda Bulunacak Tüzel Kişi)

ONAYLAYAN

(Meteoroloji Genel Müdürlüğü)

İmza

İmza

Kaşe

Kaşe

Tarih

Tarih

Tebliğ EK-2

RÜZGAR ÖLÇÜM SONUÇ RAPORU FORMATI


Ölçüme başlama tarihi

45 31 Mart 2012 tarihli ve 28250 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan Tebliğ ile değiştirilmiştir.

229

Ölçüm bitiş tarihi

Ölçüm İstasyonu UTM Koordinatı

(6 derece –ED 50 Datum)

E N

XX XX XX YY YY YYY

YILLIK ORTALAMA RÜZGAR HIZI (m/s)

xx metre xx

HAKİM RÜZGAR YÖNÜ

*Bu rapor, yüzde 20 üzeri veri kaybı gerçekleşmeden hazırlanmıştır.

HAZIRLAYAN


ONAYLAYAN


İmza

İmza

Kaşe

Kaşe

Tarih

Tarih

230

Tebliğ EK-346

GÜNEŞ ÖLÇÜM İSTASYONU KURULUM RAPORU FORMATI


İstasyonun yeri

İli

İlçesi

Mevkii

UTM Koordinatı (6 derece –ED 50

Datum)

E N

XX XX XX YY YY YYY

Pafta adı

İstasyonun kurulum tarihi

İstasyonda kullanılan cihazlar

Cihaz Üretici

firma

Tipi Seri no

Piranometre

Güneşlenme

süresi sensörü

Anemometre

Bağıl Nem

Sensörü

Sıcaklık

Sensörü

Ölçüm kayıt

cihazı

* Ölçüm direği üzerindeki sensörler, Dünya Meteoroloji Teşkilatı tarafından belirlenen

(WMO/CIMO Rehber No.8) ölçüm kriterlerini sağlamaktadır ve Meteoroloji Genel

Müdürlüğü’nün kendi gözlem ağında kullandığı sensör özellikleri ile aynı veya daha iyi

özelliktedir.

** Bu rapor yerinde inceleme yapılarak onaylanması halinde geçerlidir.

EKLER:

1) İstasyonda kullanılan cihazlara ilişkin belgeler (üretici firma, tipi, seri numarası,

kalibrasyon sertifikası vb.)

2) Sahaya esas ölçüm izninin aslı veya saha sahibi gerçek veya tüzel kişi tarafından

onaylı sureti

3) İstasyonun kurulum sonrası fotoğrafları

4) İstasyonun kurulumuna ilişkin fatura ve rapor

5) Elektronik ortamda kurulum raporu (Kuruma sunulan bilgi ve belgeleri içeren CD)

HAZIRLAYAN


ONAYLAYAN


İmza

İmza

Kaşe

Kaşe

Tarih

Tarih

46 31 Mart 2012 tarihli ve 28250 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan Tebliğ ile değiştirilmiştir.

231

Tebliğ EK-4

GÜNEŞ ÖLÇÜM SONUÇ RAPORU FORMATI


Ölçüme başlama tarihi

Ölçüm bitiş tarihi

Ölçüm İstasyonu UTM Koordinatı

(6 derece –ED 50 Datum)

E N

XX XX XX YY YY YYY

YATAY YÜZEYE GELEN TOPLAM (GLOBAL) GÜNEŞ IŞINIMI (kWh/m²)

…. ….

GÜNEŞLENME SÜRESİ (SAAT)

…. ….

SICAKLIK (°C)

…. ….

HAZIRLAYAN


ONAYLAYAN


İmza

İmza

Kaşe

Kaşe

Tarih

Tarih

232

Ek 7

24.03.2014

PROFORMA FATURA

Ürün Tanımı: Rüzgar-Fotovoltaik Hibrit Güç Sistemi

İlgili Kuruluş: Akhisar Belediyesi

Ürün Açıklaması Miktar Birim Fiyat Toplam

125kW Fotovoltaik Güç Sistemi 1 175.132,38.-€ 175.132,38.-€

400kW Rüzgar Güç Sistemi 1 531.000,00.-€ 531.000,00.-€

KDV Dahil

Toplam 706.132,38.-€

Teslim süresi, teklifin onayını takiben 30 gündür.

Banka Adı: T.İş Bankası

Hesap Adı: Akademi Mühendislik Eğitim Danışmanlık Tur.İth.San. ve Tic.Ltd.Şti

IBAN: TR050006400000136001232875

233

Ek 8

FİYAT TEKLİFİ

ALICI FİRMA : Akhisar Belediyesi TARİH : 20/03/14

İLGİLİ KİŞİ : TEKLİF NO : 1203---15009

SEVK ADRESİ FATURA ADRESİ

Telefon : E-Mail :

Faks : Vergi Dairesi : GSM : Vergi No : ÜRÜN CİNSİ Rüzgar-Güneş Ölçüm İstasyonu

AMBALAJ Tüm ürünler orijinal ambalajlarında sevk edilir.

Ürün Kodu

Tanım

Miktar Birim Fiyat Tutar

Termin STANDART EKİPMAN VE HİZMETLER

Optoelectronic Anemometer Thies "First Class" with heating

DKD accredited laboratory calibration certificate 3 € 835,00 € 2.505,00

EUR + KDV

Thies Pot. Wind Vane "First Class" Heatable 2

€ 965,00 € 1.930,00

Pyranometer CMP 6, global solar radiation sensor

ISO First Class (with calibration certificate) 1 € 1.590,00 € 1.590,00

Air temperature / humidity probe „KP“, 2 x 0...1V, 10 m cable

with Radiation Shield 2 € 535,00 € 1.070,00

Air pressure probe "AB 60", piezoelectrical, 800 .. 1100 hPa

(0 ..5 V), protection 2 € 320,00 € 640,00

30m Ölçüm Direği 1 € 10.000,00 € 10.000,00

5m Ölçüm Direği 1 € 2.500,00 € 2.500,00

Veri Kayıt Sistemi 2 € 3.000,00 € 6.000,00

TOPLAM

(KDV Hariç) € 26.235,00

Garanti Bankası -Konak Şubesi (410)

TL EUR USD

TR65 0006 2000 4100 0006 2972 63

TR84 0006 2000 4100 0009 0907 15

TR14 0006 2000 4100 0009 0907

234

Ek 9 Lisanssız Elektrik Üretimine İlişkin Yenilenebilir (Hidrolik Dışı) Kaynaklara Dayalı Başvuru Süreci

235

236

Ek 10

237

238

Ek 11

TARİH : 29.04.2014 İLGİLİ : GÜLTEKİN ÖZIRMALI

İLGİLİ : TEL. : 0312.3112101

KONU : CAM FİTİLİ FİRMA : Başkent Cam Filmleri

KURUM : www.baskentcamfilmleri.com

Camlarına takılacak olan cam fitili ile ilgili fiyat teklifimiz aşağıdaki gibidir.

KAPLANACAK ALAN : 3000 m. (Takribi)

MALZEME TÜRÜ : PVC Cam Fitili-Conta

MALZEME FİYATI : 11 TL / m.

TOPLAM FİYAT : 3000 m. x 11 TL / m. = 33000 TL

- Fiyata malzeme ve işçilik dahil olup KDV hariçtir.

- GARANTİ SÜRESİ 10 YILDIR.

Size özel teklifimizi uygun bulacağınızı ümit eder iyi çalışmalar dileriz.

Saygılarımızla…

Başkent Cam Filmleri

Gültekin ÖZIRMALI

http://www.baskentcamfilmleri.com/

239

Ek 12