‘Tagging’ in het onderwijs Leraren en leerlingen helpen zoeken op het web

Onderzoek in opdracht van Kennisnet SURFNet

Geert Driessen & Hans van Gennip

ITS - Radboud Universiteit Nijmegen www.its-nijmegen.nl

Achtergronden

• Digitalisering onderwijs • Explosieve groei gebruik inter- en intranet in het

onderwijs • Van weten naar weten te vinden • ‘Information overflow’ op het web • Zoekmachines & applicaties • Zoektermen of ‘tags’ • Maar: met tags zoeken vereist tags plaatsen • En dat gebeurt nog nauwelijks

Vraagstelling onderzoek Hoe maak je het gebruikers zo gemakkelijk, aantrekkelijk en simpel mogelijk om tags te plaatsen? Doelgroepen onderzoek • Leraren en leerlingen/studenten • Basisonderwijs, voortgezet onderwijs en roc’s

Onderzoeksopzet • Literatuur/webstudie (zie rapport) • Ontwikkeling gespreksleidraden (PPT + vbn. sites) • Gesprekken met leraren en leerlingen (15 sessies, 53 pp.) • Analyse en rapportage

Analysemodel Mogelijk relevante factoren waarmee leraren en leerlingen te verleiden zijn om tags te gebruiken (naar Collis & Moonen)

4 E-model Aspecten Vbn. mogelijk te beïnvloeden factoren Omgeving (Environment)

ICT-omgeving Gebruikte applicatie voor tagging. Schoolomgeving

Onderwijskundige kenmerken en visie school.

Effectiviteit (Effectiveness)

Bij zoeken content Bij plaatsen tags

Gaat het zoeken snel? Weegt inspanning op tegen baten?

Gebruiksgemak (Ease of use)

Bij zoeken content Procedures bij het zoeken? Bij plaatsen tags Te gebruiken varianten van tags.

Betrokkenheid (Engagement)

Houding ten opzichte van ICT.

Taggen Traditioneel • Metadata in HTML-code op webpagina, door bv. bibliothecarissen

volgens vast protocol • Voordeel: standaardisering • Nadeel: beperkt aantal descriptoren; vaak geen inhoudelijke experts

Nu • Informele bottom-up benadering; door gebruikers zelf • Voordeel: vrijheid; actueel; gebruikers zelf inhoudelijke experts, betere

descriptoren; gratis • Nadeel: gebrek aan uniformiteit

Compromissen • ‘Folksonomy’: restricties, samenhang en structuur taggen binnen

communities • ‘Collabulary’: samenwerking classificatie-experts met inhoudelijk

deskundige gebruikers

Effectiever en efficiënter zoeken op het web

Twee strategieën: • verbetering systeem/de tool, waardoor beter(e) tags

kunnen worden toegevoegd • scholing gebruikers werken met tags (‘tag literacy’)

Maar, afhankelijk van zoekstrategie: • exploratief surfen • gericht zoeken

Internetgebruik in de praktijk Niveauverschillen (bao, vo, roc): individueel/groepsgewijs, ELO, eenweg/interactief Zoeken Leraren en leerlingen: specifieke educatieve sites; wikipedia, google; social sites Gebruik tags: gericht zoeken: 1-2 tags in text field; surfen: vooral doorklikken Plaatsen Leraren vo: aanvullend en ondersteunend materiaal (Kennisnet, ELO); binnen ELO sterk individueel Leraren roc: veel meer, ELO Leerlingen vo: ELO, social sites Leerlingen roc: veel meer, ELO, social sites Gebruik tags: weinig, ook weinig bewustzijn nut, bij sommige social sites verplicht Maar: vrijheid boven alles (=wezen internet)

Te beïnvloeden factoren: schoolomgeving School-context

Mate van integratie ICT-gebruik in school

Meer ICT in onderwijsleerproces en meer digitale content → grotere tag-bereidheid

Gebruik ELO en internet op school

Eigen gebruik en vaardigheid

ELO stimuleert plaatsen content; ervaren noodzaak tot taggen groeit

Te beïnvloeden factoren: systeem / ICT-omgeving Verplichting plaatsen tags

Systeem dwingt tot plaatsen tags

•wordt niet altijd gewaardeerd; •afhankelijk van doel website

Ondersteunings-mogelijkheden

Géén directe ondersteuning

•vrijheid en flexibiliteit staan voorop

Inhoudelijke suggesties tags

•handig, mits inhoudelijk adequaat

Suggesties afhankelijk van community

•duidelijk ervaren meerwaarde

Representatie-mogelijkheden

Intypen •sterke voorkeur, één of meer tags Aanvinken •handig, mits inhoudelijk to the point Aanklikken •handig, mits inhoudelijk to the point Uitklapscherm •vaak te globaal en omslachtig; alleen bij

specifieke inhoudelijke toepassingen Tag cloud •niet overzichtelijk; veel leeswerk; weinig

inhoudelijk specifiek AquaBrowser •qua idee en vormgeving aardig; veel termen niet

semantisch van toepassing Hulpmiddelen Spellingcorrector •alleen suggesties, niet dwingend; handig i.v.m.

zwakke taalbeheersing en dyslexie

Te beïnvloeden factoren: work flow Zoeken content

Exploreren Gericht zoeken

• één zoekterm via zoekmachine surfgedrag, doorklikken

• met enkele eigen, specifieke tags via zoekmachine

Plaatsen content

Zelfgemaakte content • meestal plaatsen in de ELO • soms gebruik tags • mappen corresponderend met gebruikte

methode • soms behoefte om materiaal niet te delen met

anderen Op internet gevonden materiaal

• tags soms handig • structuur vakgebied vormt hulpmiddel

Eigen materiaal (bv. foto, video) op social site (bv. Hyves, YouTube)

• voor eigen bekenden: weinig behoefte aan tagging

• openbare site: tagging nodig om gevonden te worden (vaak verplicht)

Te beïnvloeden factoren: betrokkenheid gebruikers Regels afspreken

Spelling •alleen suggesties Enkelvoud / meervoud •liever vrije keuze Taalkeuze •bij jongere leerlingen: NL

Scholing / training

Aandacht in lessen •behoefte aan expliciete scholing varieert •taggen als onderdeel internetgebruik •vanaf basisschool •demo-video op Kennisnet

Zelfinstructie in systeem •handig Kosten / baten

Bekendheid en motivatie •als uitleg functie tagging → grotere bereidheid plaatsen