Cemal ÖZÜDOĞRU
İş Güvenliği Koordinatörü
İSİGRİSK DEĞERLENDİRME
TEHLİKE
NEDEN GÜNDEMİMİZDE ?NEDEN GÜNDEMİMİZDE ?
RİSK
RİSK HESABI
TEHLİKE A
NALİZİ
RİSK DEĞERLENDİR
ME
İSG RİSK YÖNETİM
İ
KABUL EDİLEBİLİR
RİSK
RİSK VE GÜVENLİK
KAVRAMI
RİSK ANALİZİ
KABUL EDİLEMEZ RİSK
İSİG RİSK YÖNETİMİ
RİSK İLETİŞİMİRİSK İLETİŞİMİRİSK ALGILAMARİSK ALGILAMA
RİSK DEĞERLENDİRMERİSK DEĞERLENDİRME
Risk İletişiminin Üç İlkesiRisk İletişiminin Üç İlkesi
Algılama = Gerçek
Amaç = Güven
İletişim = Beceri-maharet
Algılama = Gerçek
Amaç = Güven
İletişim = Beceri-maharet
•Kaynağın içtenliği-samimiyeti (SİZ)•Mesajın içeriği ( NE söylediniz)•Mesajın söyleniş tarzı (NASIL söylediniz)•Planlama (NEREDE söylediniz)
Risk İletişiminde Yedi Temel Kural
(Covello ve Allen 1988)
Risk İletişiminde Yedi Temel Kural
(Covello ve Allen 1988)
Halkı taraf olarak kabul edin ve dahil olmasını
sağlayın (Özellikle ilgili tarafları) Dikkatli bir şekilde plan yapın ve çalışmalarınızı
değerlendirin Kamuoyunun özel kaygılarına kulak verin Dürüst samimi ve açık olun İnanılır ve güvenilir kaynaklarla çalışın Medyanın ihtiyaçlarına karşılık verin Açık ve anlaşılabilir şekilde konuşun
Halkı taraf olarak kabul edin ve dahil olmasını
sağlayın (Özellikle ilgili tarafları) Dikkatli bir şekilde plan yapın ve çalışmalarınızı
değerlendirin Kamuoyunun özel kaygılarına kulak verin Dürüst samimi ve açık olun İnanılır ve güvenilir kaynaklarla çalışın Medyanın ihtiyaçlarına karşılık verin Açık ve anlaşılabilir şekilde konuşun
risk algılamarisk algılama
ZamanZaman
Ris
kR
isk
alg
ılam
a a
lgıl
ama
RİSK-1
Ciddi kazaCiddi kaza
risk algılamarisk algılama
ZamanZaman
Ris
kR
isk
alg
ılam
a a
lgıl
ama
RİSK-2
risk algılamarisk algılama
Ciddi kazaCiddi kaza
Ris
kR
isk
alg
ılam
a a
lgıl
ama
ZamanZaman
RİSK-3
?
RİSK ALGILAMA
MÜHENDİS VE UZMANLAR HALK
1) Bir kömür madeninde birkaç saat çalışmak
2) Bir ay boyunca her gün tereyağlı ekmek yemek
3) Nükleer enerji santraline komşu bir evde 5 yıl
yaşamak
Eşit Risk= Milyonda bir ölüm riski
Eşit Risk= Milyonda bir ölüm riski
3 3 1
1 2 3
2 1 2
3 3 1
1 2 3
2 1 2
Nicelenmiş riski ifade etmek için kullanılan yöntemlerden biri de Ortalama ÖmürKaybıdır
OÖK:Göz önüne alınan bir risk yüzünden bir kişinin ömrünün ne kadar kısaldığı
Nicelenmiş riski ifade etmek için kullanılan yöntemlerden biri de Ortalama ÖmürKaybıdır
OÖK:Göz önüne alınan bir risk yüzünden bir kişinin ömrünün ne kadar kısaldığı
(ÇEŞİTLİ RİSKLERE BAĞLI ORTALAMA ÖMÜR KAYBI)
RİSK
OÖK-GÜN
1 Kadın değil erkek olmak 2800
2 Kalp hastalığı 2100
3 Bekar olmak 2000
4 (ABD)’de beyaz değil siyah olmak 2000
5 Sigara (günde 1 paket) 1600
6 Kömür madeninde çalışmak 1100
7 Kanser 980
8 15 kilo fazla ağırlık 900
9 Yoksul olmak 700
10 Tüm kazalar 435
11 Madencilik yada inşaat işçiliği (sadece kazalar) 320
12 Motorlu taşıt kazaları 200
13 İş kazaları (ortalama) 74
14 Küçük arabalar (normal ölçüye göre) 50
15 Hız limitinin saatte 15 Km arttırılması 40
16 Yüksek radyasyonlu yerlerde çalışmak (18-65 yaş arası) 12
17 Ateşli silahlar 11
18 Diyet içecekleri (ömür boyu günde bir tane) 2
19 Tüm elektriği nükleer enerjiden elde etmek 1,5
20 Uçak düşmesi 1
21 Ömür boyu bir nükleer santralin yakınında yaşamak 0,03
KAYNAK:Prof.Bernard COHEN
DENEYSEL PSİKOLOJİ
1. Korkutuculuk düzeyi2. Anlaşılabilirlik düzeyi3. Etkilenecek kişi sayısı
RİSK
RİSK ALGILAMA
RİSK UZAYIRİSK UZAYI
•Tehlikenin ne ölçüde anlaşılabildiği•Tehlikenin ne denli eşit dağıldığı•Bireyin tehlikeyi ne derece önleyebileceği•Risk gönüllü olarak üstlenilip üstlenilmediği
GÖZLEMLENEMEZTEHLİKEYE MARUZ KALANLAR TARAFINDAN TANINMIYOR RİSKİN ETKİSİ GEÇ, YENİ BİR RİSK, BİLİMİN TANIMADIĞI RİSKLER
KONTROL EDİLEMEZKORKUTUCU, DÜNYA ÇAPINDA FELAKET YARATICI, SONUÇLARI ÖLDÜRÜCÜ, YASALARA UYGUN DEĞİL,GELECEK KUŞAKLAR İÇİN ÇOK TEHLİKELİ, KOLAYCA AZALTILAMAZ, RİSK ARTIYOR, GÖNÜLLÜ HİZMET YOK
GÖZLEMLENEBİLİRTEHLİKEYE MARUZ KALANLAR TARAFINDAN TANINIYOR, RİSKİN ETKİSİ ANİ, RİSK ESKİ, BİLİMİN TANIDIĞI RİSKLER
KONTROL EDİLEBİLİRKORKUTUCU DEĞİL, DÜNYA ÇAPINDA FELAKET YARATAN SONUÇLARI YOK, ÖLDÜRÜCÜ DEĞİL, YASALARA UYGUN, GELECEK KUŞAKLAR İÇİN RİSK AZ, RİSK KOLAYCA AZALTILABİLİR,RİSK AZALIYOR, GÖNÜLLÜ HİZMET
GÖZLEMLENEMEZTEHLİKEYE MARUZ KALANLAR TARAFINDAN TANINMIYOR RİSKİN ETKİSİ GEÇ, YENİ BİR RİSK, BİLİMİN TANIMADIĞI RİSKLER
KONTROL EDİLEMEZKORKUTUCU, DÜNYA ÇAPINDA FELAKET YARATICI, SONUÇLARI ÖLDÜRÜCÜ, YASALARA UYGUN DEĞİL,GELECEK KUŞAKLAR İÇİN ÇOK TEHLİKELİ, KOLAYCA AZALTILAMAZ, RİSK ARTIYOR, GÖNÜLLÜ HİZMET YOK
GÖZLEMLENEBİLİRTEHLİKEYE MARUZ KALANLAR TARAFINDAN TANINIYOR, RİSKİN ETKİSİ ANİ, RİSK ESKİ, BİLİMİN TANIDIĞI RİSKLER
KONTROL EDİLEBİLİRKORKUTUCU DEĞİL, DÜNYA ÇAPINDA FELAKET YARATAN SONUÇLARI YOK, ÖLDÜRÜCÜ DEĞİL, YASALARA UYGUN, GELECEK KUŞAKLAR İÇİN RİSK AZ, RİSK KOLAYCA AZALTILABİLİR,RİSK AZALIYOR, GÖNÜLLÜ HİZMET
•DNA TEKNOLOJİSİ
•ELEKTRİK ALANLAR•AZAOTLU GÜBRELER
•RADYOAKTİF ATIKLAR
•NÜKLEER REAKTÖR KAZALARI
•PESTİSİDLER
•URANYUM MADENCİLİĞİ
•ASBESTLE YALITMA
•CIVA
•KÖMÜR YAKMANIN ÇEVREYİ KİRLETMESİ
•UYDU ÇARPIŞMALARI
•NÜKLEER SİLAHLARDAN RADYOAKTİF SERPİNTİ
•KARBON MONOKSİT(OTOMOBİLLER)
•SIVI DOĞAL GAZIN DEPOLANMASI VE NAKLİ
•SİNİR GAZI KAZALARI
•BÜYÜK BARAJLAR
•GÖKDELEN YANGINLARI
•SUALTI İNŞAATLARI
•PARAŞÜT SPORU
•HAVACILIK
•YÜKSEK YAPILAR
•TREN KAZALARI
•TİCARİ HAVACILIK
•DİNAMİT
•TABANCA
•OTOMOBİL KAZALARI
•OTOMOBİL YARIŞLARI
•KÖMÜR MADENİ KAZALARI
•NÜKLEER SİLAHLAR(SAVAŞ)
•KAYKAYLAR
•MOTORLU ÇİMBİÇERLER
•MOTORLU KIZAKLAR
•SİGARA ALIŞKANLIĞI
•TRAMPENLER
•TRAKTÖRLER
•YÜZME HAVUZLARI•ASANSÖRLER
•KAYAK YAPMAK
•SANDAL GEZİNTİLERİ
•BİSİKLETLER
•MOTOSİKLETLER
•ALKOLE BAĞLI KAZALAR
•HAVAİ FİŞEKLER
•AŞILAR
•ASPİRİN
•KURŞUN BOYALAR
•KURŞUN(OTOMOBİLLER)
•ANTİBİYOTİKLER
•SU FLORLAMA
•SU KLORLAMA
•SAKARİN
•NİTRİTLER
•POLİVİNİLKLORÜR
•TEŞHİS RONTGENLERİ
•AŞILAR
•KAFEİN
•DOĞUM KONTROL HAPLARI
KAYNAK:SLOVIC-1987
TEHLİKE RİSKİŞ KANUNU (1475) 15 -
İŞ KANUNU (4857) 19 2
SSK 18 -
İSİGT 89 -
PARPAT 72 ---------------------------------------------------------------------------------İSİG YÖNETMELİĞİ 23 26
MEVZUATIMIZDA TEHLİKE VE RİSK KAVRAMI
YARGITAY Risk Nazariyesi -Tehlike Nazariyesi
AB MEVZUATINDA TEHLİKE VE RİSK KAVRAMI
İşyerinde Çalışanların Sağlık ve Güvenliklerini iyileştirmeyeYönelik Tedbirler Alınmasına İlişkin 12 Haziran 1989 Tarih ve 89/391/AET sayılı Konsey Direktifi;
İşverenlerin Genel YükümlülükleriMadde 6-2(a,b,c), 6-3(a) ve 9’da : İşverenlere riskleri önleme ve risk değerlendirme
zorunluluğu getirtilmiş
Avrupa Birliğinin 2002-2006 Stratejisi;•İşyerlerinde risk önleme kültürünü oluşturmak,•Sağlık ve güvenlik anlayışına global bir yaklaşım getirmek,•Serbest piyasa şartlarında eşitlik sağlamak
İşyerinde Çalışanların Sağlık ve Güvenliklerini iyileştirmeyeYönelik Tedbirler Alınmasına İlişkin 12 Haziran 1989 Tarih ve 89/391/AET sayılı Konsey Direktifi;
İşverenlerin Genel YükümlülükleriMadde 6-2(a,b,c), 6-3(a) ve 9’da : İşverenlere riskleri önleme ve risk değerlendirme
zorunluluğu getirtilmiş
Avrupa Birliğinin 2002-2006 Stratejisi;•İşyerlerinde risk önleme kültürünü oluşturmak,•Sağlık ve güvenlik anlayışına global bir yaklaşım getirmek,•Serbest piyasa şartlarında eşitlik sağlamak
EKONOMİK VE SOSYAL KOMİTENİN RAPORU•Genelde risk değerlendirme ve yazılı hale getirme-dokümantasyonun kurumsal hale getirilemediği•Risk değerlendirme kavramının ülke ve topluluk geneline yaygınlaştırılamadığı
EKONOMİK VE SOSYAL KOMİTENİN RAPORU•Genelde risk değerlendirme ve yazılı hale getirme-dokümantasyonun kurumsal hale getirilemediği•Risk değerlendirme kavramının ülke ve topluluk geneline yaygınlaştırılamadığı
DANİMARKA: İşyerlerinin % 50 si risk değerlendirmesi yaptı
İşçi sayısı: 5-19 %27 20-49 %61 50-199 %67 200- %95
ALMANYA:Bütün işyerlerinin %75sistematik ve ayrıntılı risk değerlendirme
Adalet Divanı Kararı (C-5/00) 7.2.200210 ve daha az işçi çalıştıran işyerlerinderisk değerlendirmesinin yazılı olarak belgelendirilmesinde işverenlereyükümlülük getirmeyen yasal düzenlemesinden dolayı uyarılma kararı
FRANSA (5.11.2001): Risk değerlendirmesiEn az yılda bir defa yapılacak ve belgelendirilecek
HOLLANDA: İşyerlerinin % 58 i risk değerlendirmesi yaptı•2-9 işçi çal. işyerleri % 52 si•20 ve daha fazla işçi çal. işyerleri % 80 i•100 ve daha fazla işçi çal. işyerleri % 96 sı
İNGİLTERE: 89/391 uyumlaştırıldıktan sonra işyerlerinin %50 si bir kez risk değ. yapmış•Bütün işyerlerinin % 80 i risk değerlendirmesi yapmış•İşyerlerinin % 22 sinde herhangi bir doküman yok•Büyük ölçekli işyerlerinin %3 ünde•50 ve daha fazla işçi çalıştıranların %24 ü Risk değerlendirmesinde doküman yükümlülüğünü yerine getirmemiş
•İŞVERENLERİN •% 30 Gerekli değil•% 21 Zamanında yaptırmamış•% 9 Yükümlülüğünü bilmiyor•% 8 Hiç duymamış•% 7 Çok zaman ve para gerektirdiği
1 KAZA ANALİZİ 16 KRİTİK YOL ANALİZİ
2 EYLEM HATA ANALİZİ 17 KRAYOJENİK SİSTEMLERİN GÜVENLİK ANALİZİ
3 BARİER ANALİZİ 18 HASAR MODU VE ETKİLERİ ANALİZİ
4 BENT PİN ANALİZİ (BPA) 19 DEAKTİVASYON GÜVENLİK ANALİZİ
5 KABLO HATA MATRİSİ (CFMA) 20 SİSTEM GÜVENLİĞİNDE GRAFİKSEL FAYDA
6 NEDEN - SONUÇ ANALİZİ 21 ELEKTROMANYETİK UYUMLULUK ANALİZİ VE TESTİ (EMC)
7 DEĞİŞİM ANALİZİ 22 ENERJİ ANALİZİ
8 ÇEKLİST ANALİZİ 23 TEHLİKENİN KEŞFİ VE ANALİZİ İÇİN ENERJİ TAKİBİ VE BARİER ANALİZİ (ETBA)
9 KİMYASAL PROSES NİCEL RİSK ANALİZİ (CPQRA)
24 ENERJİ TAKİBİ ÇEKLİSTELERİ
10 ORTAK NEDEN ANALİZİ 25 ÇEVRESEL RİSK ANALİZİ
11 KRİTER KARŞILAŞTIRMA (CTC) 26 OLAY VE KAZA ETKEN MODELLEME
12 KAPALI ALAN GÜVENLİĞİ 27 OLAY AĞACI ANALİZİ (ETA)
13 OLASILIK ANALİZİ 28 PATLAYICI GÜVENLİK ANALİZİ
14 KONTROL ORANLAMA KOD YÖNTEMİ (CRC)
29 DIŞ OLAYLAR ANALİZİ
15 KRİTİKLİK ANALİZİ 30 SİSTEM GÜVENLİK ANALİZİ
TEHLİKE ANALİZ VE SİSTEM GÜVENLİĞİ YÖNTEMLERİ-TEKNİKLERİTEHLİKE ANALİZ VE SİSTEM GÜVENLİĞİ YÖNTEMLERİ-TEKNİKLERİ
31 HATA MODU VE ETKİLERİ ANALİZİ (FMEA)
46 ARABİRİM ANALİZİ
32 HATA MODLARI, ETKİLERİ VE TEHLİKE ANALİZİ (FMECA)
47 İŞ GÜVENLİĞİ ANALİZİ (JSA)
33 TEHLİKE AĞACI ANALİZİ 48 LAZER GÜVENLİĞİ ANALİZİ
34 HATA YALITIM METODOLOJİSİ 49 HATA VE RİSK AĞACI ANALİZİ YÖNETİMİ (MORT)
35 HATA AĞACI ANALİZİ (FTA) 50 MADDE UYUMLULUK ANALİZİ
36 YANGIN TEHLİKELERİ ANALİZİ 51 ENKÖTÜ KAZA DURUMUNDA MAKSİMUM GÜVENİLİRLİK
37 AKIŞ ANALİZİ 52 MODELLEME
38 TEHLİKE ANALİZİ 53 YALITILMIŞ İNSAN
39 TEHLİKE VE ÇALIŞABİLİRLİK ANALİZİ
(HAZOP)
54 AĞ MANTIK ANALİZİ
40 TEHLİKE MODU ETKİLERİ ANALİZİ 55 NÜKLEER KRİTİKLİK ANALİZİ
41 YAZILIM-DONANIM GÜVENLİK ANALİZİ 56 NÜKLEER PATLAYICILAR PROSES TEHLİKE ANALİZİ
42 SAĞLIK TEHLİKE DEĞERLENDİRME (HHA)
57 NÜKLEER GÜVENLİK ANALİZİ
43 İNSAN HATA ANALİZİ 58 NÜKLEER GÜVENLİK ÇAPRAZ-KONTROL ANALİZİ
44 İNSAN FAKTÖRLERİ ANALİZİ 59 İŞLEM VE DESTEK TEHLİKE ANALİZİ
45 İNSAN GÜVENİLİRLİĞİ ANALİZİ (HRA) 60 OPERASYONEL HAZIRLIĞIN GÖZDEN GEÇİRİLMESİ
TEHLİKE ANALİZ VE SİSTEM GÜVENLİĞİ YÖNTEMLERİ-TEKNİKLERİTEHLİKE ANALİZ VE SİSTEM GÜVENLİĞİ YÖNTEMLERİ-TEKNİKLERİ
62 PETRİ AĞ ANALİZİ 77 SENARYO ANALİZİ
63 ÖN TEHLİKE ANALİZİ (PHA) 78 SİSMİK ANALİZ
64 ÖN TEHLİKE LİSTESİ 79 ARDIŞIK ZAMANLI OLAYLAR PLANI (STEP)
65 MUHTEMEL HİBRİD ANALİTİK SİSTEM DEĞERLENDİRME
80 TEK NOKTA HATA ANALİZİ
66 MUHTEMEL RİSK DEĞERLENDİRME 81 GİZLİ AKIM ANALİZİ
67 PROSEDÜR ANALİZİ 82 YAZILIM HATA MODU VE ETKİLERİ ANALİZİ (SFMEA)
68 PROSES TEHLİKE ANALİZİ 83 YAZILIM HATA AĞACI ANALİZİ (SFTA)
69 ÜRETİM SİSTEM TEHLİKE ANALİZİ 84 YAZILIM TEHLİKE ANALİZİ
70 PROTOTİP GELİŞTİRME 85 YAZILIM GİZLİ AKIM ANALİZİ (SSCA)
71 RADYOLOJİK TEHLİKE GÜVENLİK ANALİZİ
86 İSTATİSTİKSEL PROSES KONTROLÜ
72 GÖRECE SINIFLANDIRMA 87 YAPISAL GÜVENLİK ANALİZİ
73 TEKRARLANMIŞ TEHLİKE ANALİZİ 88 ALT SİSTEM TEHLİKE ANALİZİ
74 RİSK TABANLI KARAR ANALİZİ 89 SİSTEM TEHLİKE ANALİZİ (SHA)
75 KÖK NEDEN ANALİZİ 90 SİSTEMATİK TEFTİŞ
76 GÜVENLİK TEFTİŞİ 91 SİSTEMATİK İŞ GÜVENLİĞİ ANALİZİ
TEHLİKE ANALİZ VE SİSTEM GÜVENLİĞİ YÖNTEMLERİ-TEKNİKLERİTEHLİKE ANALİZ VE SİSTEM GÜVENLİĞİ YÖNTEMLERİ-TEKNİKLERİ
92 İŞ ANALİZİ 107 MOND İNDEKSİ (ICI)
93 İNSAN HATASI TAHMİN TEKNİĞİ (THERP)
108 İTALYAN İNDEKSİ (ISPESL )
94 TEST GÜVENLİĞİ ANALİZİ 109 KİMYASAL MARUZİYET İNDEKSİ (CEI)
95 BEKLENEN(DÜŞMAN) TEHLİKE ANALİZİ 110 SPIRS TEHLİKE İNDEKSİ-İSVEÇ ÇEVRE KAZA İNDEKSİ
96 ACİL MÜDAHALE DEĞERLENDİRMESİNDE ZAMAN KAYBI ANALİZİ (T/LA)
111 IAEA-HIZLI RİSK SINIFLANDIRMA YÖNTEMİ
97 BELİRSİZLİK ANALİZİ 112 İTALYAN İNDEKSİ (ISPESL)
98 İŞ ANALİZİ SÜRESİNCE-İLERLE 113 KİMYASAL MARUZİYET İNDEKSİ (CEI)
99 OLURSA NE OLUR ANALİZİ (WHAT-İF) 114 SPIRS TEHLİKE İNDEKSİ-İSVEÇ ÇEVRE KAZA İNDEKSİ
100 OLURSA NE OLUR ÇEKLİST ANALİZİ 115 IAEA-HIZLI RİSK SINIFLANDIRMA YÖNTEMİ
101 RÜZGAR/TORNADO ANALİZİ 116 MARKOV MODELLEME
102 SÜREÇ-SİSTEM KONTROL LİSTELERİ 117 MONTE CARLO VE HİPERKÜP ÖRNEKLEME
103 İŞLEMLERİ İNCELEME TEKNİĞİ 118 BAYESİEN ANALİZ
104 GÜVENLİK AĞIRLIKLI TEHLİKE İNDEKSİ (SweHI)
119 KRİTİKLİK ANALİZİ
120 ZÜRİH TEHLİKE ANALİZİ (ZHA)
105 KAZA TEHLİKE İNDEKSİ (AHI)
106 DOW YANGIN VE PATLAMA İNDEKSİ
TEHLİKE ANALİZ VE SİSTEM GÜVENLİĞİ YÖNTEMLERİ-TEKNİKLERİTEHLİKE ANALİZ VE SİSTEM GÜVENLİĞİ YÖNTEMLERİ-TEKNİKLERİ
Büyük Endüstriyel Kazaların Önlenmesi
Council Directive 96/82/EC (SEVESO II)
ILO, (1990) Uygulama Kodu- Büyük Endüstriyel Kazaların Önlenmesi
ILO-OSH 2001 İSİG Yönetim Sistemleri
ISO 17776:2000(E) Petrol ve Doğalgaz endüstrilerinde Tehlikenin Tanınması ve Risk Değerlendirme
ISO 9000 –9001 (2000) Kalite Yönetim Sistemleri ISO 14000 Çevre Yönetimi
TS 18001 (OHSAS-18001) TS 18002 (OHSAS 18002) İş Sağlığı ve Güvenliği Yönetim Sistemleri ve Uygulama Kılavuzu
TS EN 1050 Makinalarda Güvenlik-Risk Değerlendirmesi
TS EN 292-1-2 Makinalarda Güvenlik
TS EN 1441 Tıbbı Cihazlar-Risk Analizi
TS IEC 60300 Güvenebilirlik Yönetimi
TS 13001(HACCP)
TS IEC 62198 Proje Risk Yönetimi
INSTITUTE OF ELECTRICAL AND ELECTRONIC ENGINEERS
IEEE Standard 1074 - IEEE standard 1058
AS/NZS 4360 (1999) Risk Management
AS/NZS 4804:2001, İş Sağlığı ve Güvenliği Yönetim Sistemleri
Queensland Rail Standard STD/0007/WHS: Güvenlik Risk Yönetimi,"
U.S. DoD standard 2167A
1910 Occupational Safety and Health Standards (OSHA)
21 CFR 807.90 29 CFR 1910.119
29 CFR 1910.146 29 CFR 1926.64
DODI 5000.36 NASA NHB 1700.1
ANSI/ISA S84.01-1996.
MIL-STD1629A (FMEA)
MILSTD- 882B SİSTEM GÜVENLİĞİ
MILSTD- 882C SİSTEM GÜVENLİĞİ
International Electrotechnical Commission
IEC/ISO standard 15504, SPICE model
(IEC) 61025: 1990, (FTA)
IEC 60812 (1985-07) (FMEA)
IEC 61025 (1990-10) (FTA)IEC 61165 (1995-01) Markov tekniği
IEC 62308 Güvenilirlik analizi
IEC 61882 (2001-05) (HAZOP) IEC 61508,
IEC 61882 (HAZOP)—Uygulama rehberi (2001).
IEC 60300-3-9 (1995-12) Teknolojik sistemlerin risk analizi
IEC 812 - FMEA
CEI/IEC International Standard (1998): IEC 61508 - Functional Safety of Electrical/ Electronic/ Programmable Sytems
British Standards Institute (1996) BS 8800
BS 5760 (1988) BS EN-954 BS EN-1037
Zürih Tehlike Analizi (ZHA)
Risk tolerability, ALARA (HSE)
IChemE, Institution of Chemical Engineers Safety Weighted Hazard Index (SWeHI): Petroleum and Petrochemical Industries
American Institute of Chemical Engineers Dow's fire and explosion index
The Mond Fire, Explosion & Toxicity Index
NATO [1997] (STANAG) 4404, Document AC/310- D/139. KAYNAKLARKAYNAKLAR
RİSK MATRİSİRİSK MATRİSİ
Olasılık Ortaya çıkma olasılığı / frekans için derecelendirme
basamakları ------------------- --------------------------------------------------ÇOK KÜÇÜK Yılda birKÜÇÜK Üç ayda birORTA Ayda birYÜKSEK Haftada birÇOK YÜKSEK Her gün
Olasılık Ortaya çıkma olasılığı / frekans için derecelendirme
basamakları ------------------- --------------------------------------------------ÇOK KÜÇÜK Yılda birKÜÇÜK Üç ayda birORTA Ayda birYÜKSEK Haftada birÇOK YÜKSEK Her gün
R= O X ŞR= O X Ş
R: Risk O: Olasılık D: Zarar verme derecesi (Şiddet)
RİSK MATRİSİRİSK MATRİSİ
SONUÇ DERECELENDİRME--------------- -----------------------------------------
ÇOK HAFİF: İş saati kaybı yok, ilkyardım gerektiren
HAFİF : İş günü kaybı yok, ilk yardım gerektiren
ORTA : Hafif yaralanma, tedavi gerekir
CİDDİ : Ölüm, Ciddi yaralanma, meslek hastalığı
ÇOK CİDDİ: Birden çok ölüm, sürekli iş göremezlik
SONUÇ DERECELENDİRME--------------- -----------------------------------------
ÇOK HAFİF: İş saati kaybı yok, ilkyardım gerektiren
HAFİF : İş günü kaybı yok, ilk yardım gerektiren
ORTA : Hafif yaralanma, tedavi gerekir
CİDDİ : Ölüm, Ciddi yaralanma, meslek hastalığı
ÇOK CİDDİ: Birden çok ölüm, sürekli iş göremezlik
RİSK DÜZEYİ VEYA RİSK SKORU
ZARARIN AĞIRLIĞI
ZARARIN AĞIRLIĞI
OLASILIK
Çok Hafif (1)
Hafif (2)
Orta (3)
Ciddi (4)
Çok Ciddi (5)
Çok Küçük (1)
Anlamsız 1
Düşük 2
Düşük 3
Düşük 4
Düşük 5
Küçük (2)
Düşük 2
Düşük 4
Düşük 6
Orta 8
Orta 10
Orta (3)
Düşük 3
Düşük 6
Orta 9
Orta 12
Orta 15
Yüksek (4)
Düşük 4
Orta 8
Orta 12
Yüksek 16
Yüksek 20
ÇokYüksek (5)
Düşük 5
Orta 10
Orta 15
Yüksek 20
Tolore Edilemez 25
SONUÇSONUÇ
OLASILIKOLASILIKÇOK HAFİFHAFİFORTACİDDİÇOK CİDDİ
ÇOK YÜKSEK
YÜKSEK
ORTA
KÜÇÜK
ÇOK KÜÇÜK
YÜKSEK YÜKSEK
5
4
3
2
1
5 4 3 2 1
25YÜKSEK
YÜKSEK
20 15ORTA
10DÜŞÜK
5
20YÜKSEK DÜŞÜKORTA ORTA
16 12 8 4
ORTA ORTAORTA DÜŞÜK DÜŞÜK
DÜŞÜKORTA ORTA DÜŞÜK DÜŞÜK
DÜŞÜK DÜŞÜKDÜŞÜKDÜŞÜKDÜŞÜK
15 12 9 6 3
10 8 6 4 2
5 4 3 2 1
R= O X ŞR= O X Ş
SONUÇ EYLEM
15,16,20,25KABUL EDİLEMEZ RİSK
Bu risklerle ilgili hemen çalışma yapın
8,9,10,12,15DİKKATE DEĞER RİSK
Bu risklere mümkün olduğu kadar çabuk müdahale edin
1,2,3,4,5,6KABUL EDİLEBİLİR RİSK
Acil tedbir gerektirmeyebilir
KABUL EDİLEMEZ RİSK
DİKKATE DEĞER RİSK
KABUL EDİLEBİLİR RİSK
5 4 3 2 1
5
4
3
2
1
KATEGORİ DERECE TANIM
I ÖnemsizYaralanma yok. Makine yada proseste önemsiz hasarla sonuçlanacak hata
II ÖnemliCiddi yaralanma yok. Makine yada sistemde çok önemli hasar olmaksızın oluşabilecek hata
III Çok Önemli
Çok önemli yaralanma. Makine yada sistemde çok önemli hasara yol açacak hata
IV FelaketÖlümlü yaralanma. Tüm makine yada sistemin kaybına yol açacak hata
Düzey İhtimal Tanım
A 10-1 Çok Sık
B 10-2 Sık
C 10-3 Arada sırada
D 10-4 Düşük
E 10-5 Çok düşük
A
B
C
D
E
I II III IVDüşük Risk Orta RiskYüksek Risk
FMEA
Hemen Hemen KesinHemen Hemen Kesin
OldukçaOldukçaMuhtemelMuhtemel
OLASILIKOLASILIK
Nadir Nadir Fakat Fakat MümkünMümkün
Oldukça Oldukça Az ihtimalAz ihtimal
Çok zor tasavvur Çok zor tasavvur Edilebilir Edilebilir Fakat Kuvetle Fakat Kuvetle İhtimal Dahilinde Değilİhtimal Dahilinde Değil
Pratik OlarakPratik Olarakİmkansızİmkansız
ÇİZGİÇİZGİ ÇİZGİÇİZGİ
Çık Nadir (Yılda Çık Nadir (Yılda Bir Yada Az)Bir Yada Az)
MARUZİYETMARUZİYET
NadirNadir
Seyrek Seyrek (Ayda Bir)(Ayda Bir)Ara SıraAra Sıra
Sık SıkSık Sık
Sürekli (Günde Bir)Sürekli (Günde Bir)
Pek Çok ölümPek Çok ölüm
Çok ÖlümÇok Ölüm
ÖlümÖlüm
Ciddi Ciddi YaralanmaYaralanma
Kazalı Kazalı DurumDurum
İlk Yardım İlk Yardım GerektirenGerektirenDurumDurum
FelaketFelaket
Çok KötüÇok Kötü
Çok CiddiÇok Ciddi
Önemli Önemli
CiddiCiddi
Dikkate Dikkate AlınmalıAlınmalı
MUHTEMEL SONUÇLARMUHTEMEL SONUÇLAR
RİSK SKORURİSK SKORU
RİSK AZALTMARİSK AZALTMA
DÜZELTME MALİYETİDÜZELTME MALİYETİ
DOĞRULAMA SKORUDOĞRULAMA SKORU
Yüksek Yüksek OrandaOrandaDoğrulandıDoğrulandı
DoğrulandıDoğrulandı
ŞüpheliŞüpheliBelirsiz Belirsiz DeğerDeğer
RİSK NOMOGRAFİSİRİSK NOMOGRAFİSİKaynak:Kaynak:G. F.Kinney G. F.Kinney veve A. D. Wiruth A. D. Wiruth
RİSK DOĞRULAMA NOMOGRAFİSİRİSK DOĞRULAMA NOMOGRAFİSİ
ÇİZGİÇİZGİ
SIK SIKSIK SIK
1010-1-1
ARA SIRAARA SIRA
1010-2-2
AZ İHTİMALAZ İHTİMAL
1010-3-3
OLDUKÇA AZOLDUKÇA AZ İHTİMALİHTİMAL
1010-4-4
OLDUKÇA ÇOKOLDUKÇA ÇOK AZ İHTİMALAZ İHTİMAL
1010-5-5
HEMEN HEMENHEMEN HEMEN İMKANSIZİMKANSIZ
1010-6-6
OLASILIK DÜZEYİOLASILIK DÜZEYİ
TEHLİKEYE MARUZİYETTEHLİKEYE MARUZİYET% ZAMAN% ZAMAN
24 SAAT24 SAATGÜNGÜN
Kaynak: Hani RAAFATKaynak: Hani RAAFAT
RİSK SONUÇLARIRİSK SONUÇLARI
RİSK DÜZEYİRİSK DÜZEYİ
DÜŞÜKDÜŞÜK
ORTAORTA
ÖNEMLİÖNEMLİ
YÜKSEKYÜKSEK
RİSK NOMOGRAFİSİRİSK NOMOGRAFİSİRİSK NOMOGRAFİSİRİSK NOMOGRAFİSİ
RİSK ÇEŞİDİ KATEGORİ
I
KATEGORİ
II
KATEGORİ
III
KATEGORİ
IV
KATEGORİ
V
KATEGORİ
VI
EKONOMİK
ZARAR<£1000
Çok Düşük
< £10,000
Kayda Değer
<£100,000
Önemli
< £1m.
Büyük Kayıp
>£1m.
Çok Büyük Kayıp
Tam Kayıp
KİŞİ ÜZERİNDEKİ
ETKİLER
Önemsiz
3 Günden Az İşgünü
Kaybı
Önemli
3-56 gün İş Günü Kaybı
Ciddi
2 Aylık İşgünü Kaybı
Çok Ciddi
Sürekli İş görememezlik
Ölümlü
Ölüm
Pek Çok Ölüm
Ölüm
HALK ÜZERİNDEKİ
ETKİLER
Sıkıntı verici
Şikayet -Yakınma
Ayakta Tedavi
Hastanede Bakım
Potansiyel Ciddi
Yaralanma
Ölümlü
HALK REAKSİYONU
Ilımlı Mutedil
Önemsiz Yerel
Protesto
Önemli Yerel ve Ulusal Medya Tepkisi
Çok Büyük Oranda Yerel ve Önemsiz
Tepkisi
Çok Büyük Ulusal Medya Tepkisi
İşin Durdurulması Yönünde Çok Büyük Ulusal
Medya Tepkisi
ÇEVRE ÜZERİNDEKİ
ETKİLER
Önemsiz Geçici Kısa Süreli Hasar
Önemli Kirlilik
Çok Önemli Kirlilik
Geniş Alana
Yayılmış Zarar
Felaket
I II III IV V VI
Kaynak: Hani RAAFATKaynak: Hani RAAFAT
DAİRE TESTERE TEZGAHLARINDA RİSK DEĞERLENDİRME
İŞYERİ: BÖLÜM: TARİH-DEĞERLENDİREN
TANIMLANMIŞ TEHLİKE OLASILIK SONUÇ RİSK DERECESİ
KONTROL ŞEKLİ
VE SÜRESİ
RİSK AZALTMA
5- Çok Yüksek
4- Yüksek
3- Orta
2- Küçük
1- Çok küçük
5- Çok Ciddi
4- Ciddi
3- Orta
2- Hafif
1- Çok Hafif
•Yüksek•Orta•Düşük
1.KISA
2.ORTA
3.UZUN
1.KÜÇÜK
2.ETKİN
3.ORTADAN KALDIRILDI
KORUYUCU 1 2 3 1 2 3
YOK 5 4 YÜKSEK
ELEKTRİK
GÖREV
OPERATÖR
ÇEVRE
5 4 3 2 1
5
4
3
2
1
TEŞEKKÜRLER
Cemal ÖZÜDOĞRUİş Güvenliği Koordinatörü