mjerenje privredne aktivnosti

MJERENJE PRIVREDNE AKTIVNOSTI vjebe 3

PROIZVODNJA KAO CILJ MAKROEKONOMSKE POLITIKENajobuhvatnija mjera ukupne proizvodnje neke privrede je njen bruto domai proizvod (GDP). On je mjera trine vrijednosti svih finalnih dobara i usluga proizvedenih u nekoj zemlji.Razlikuju se nominalni i realni GDP.NOMINALNI I REALNI GDPNominalni GDP je onaj koji je izraen u tekuim trinim cijenama i mijenja se kako pod utjecajem promjene cijena tako i pod utjecajem promjene fizikog obima proizvodnje.Realni GDP se izraava u stalnim cijenama i mijenja se iskljuivo pod utjecajem fizikog obima proizvodnje.Odnos izmeu nominalnog i realnog GDP naziva se GDP deflator i slui za pretvaranje nominalnog GDP u realni.

V A N O !!!GDP deflator = GDP nominalni/GDP realni

Realni GDP = GDP nominalni/GDP deflator

Nominalni GDP = GDP realni*GDP deflatorPOTENCIJALNI GDPPotencijalni GDP pokazuje maksimalnu koliinu dobara koju privreda moe proizvesti pri stabilnim cijenama. On je odreen proizvodnim kapacitetima privrede, raspoloivou inputa i tehnolokom efikasnou.Uslijed postojanja poslovnih ciklusa potencijalni GDP se razlikuje od nominalnog i realnog GDP-a. Ta se razlika naziva GDP jaz.IZRAAVANJE GDP-aGDP se moe izraziti na dva naina: a) kao tok proizvodnje (metoda izdataka) i b) kao tok prihoda (metoda dohodaka).Posmatra li se GDP kao tok proizvodnje tada se on sastoji od potronje pojedinaca i domainstava (C), potronje preduzea (I), potronje drave (G) i potronje stranaca (X)GDP = C + I + G + XGDP KAO TOK PRIHODA (TROKOVA)Posmatra li se GDP kao tok prihoda on se sastoji od najamnina (w), kamata (i), rente (R), profita (Pf), amortizacije (Dp depreciation) i indirektnih poreza (T indirect Taxes)GDP = w + i + R + Pf + Dp + TNEOVISNO KOJI SE PRISTUP PRIMJENI DOBIVA SE UVIJEK ISTI GDP.

INTERMEDIJARNA DOBRAIntermedijarna dobra su ona koja se koriste u proizvodnji drugih dobara bilo kao sirovine bilo kao poluproizvodiGDP NE OBUHVAA VRIJEDNOST INTERMEDIJARNIH DOBARA.To se ini radi izbjegavanja dvostrukog obraunavanja istih proizvoda jednom kao outputa i drugi puta kao inputa i time umjetnog poveanja GDP-a.TRANSFERNA PLAANJATransferna plaanja su isplate drave pojedincima koja se ne obavljaju za u zamjenu za ponuena dobra ili usluge.Primjeri transfernih plaanja su pomo nezaposlenim, pomo poljoprivrednicima, socijalna pomo i sl.TRANSFERNA PLAANJA NE ULAZE U GDP.

OSTALI MAKROEKONOMSKI POKAZATELJINeto domai proizvodBruto drutveni proizvodNacionalni dohodakRaspoloivi dohodak

NETO DOMAI PROIZVODNeto domai proizvod (NDP) dobiva se tako da se bruto domai proizvod umanji za iznos amortizacije.

NDP = GDP - Dp

BRUTO DRUTVENI PROIZVOD (GNP)Bruto drutveni proizvod (GNP) je sve do nedavno bio glavni makroekonomski pokazatelj kada ga je zamijenio GDP.GNP pokazuje vrijednost finalnih dobara i usluga proizvedenih radom i kapitalom u vlasnitvu graana te zemlje kako u tuzemstvu tako i inozemstvu. Na pr. Toyotina tvornica automobila u USA ide u japanski GNP ali ameriki GDP.NACIONALNI DOHODAK (NI)Nacionalni dohodak je jednak sumi faktorskih dohodaka koje primaju vlasnici radne snage, kapitala i zemlje. On je jednak sumi najamnina, kamata, renta i profita.

NI = w + i + R + PfNI = GDP - (Dep. + T)

RASPOLOIVI DOHODAK (DI)Raspoloivi dohodak je onaj koji kuanstvu ostaje za potronju (C) i tednju (S) a izraunava se tako da se od ukupng dohotka (NI) oduzmu indirektni porezi (Td) i pridodaju transferna plaanja (Tp).

DI = C + SDI = NI (Td + Tp)

POKAZATELJ STVARNOG EKONOMSKOG BLAGOSTANJA (NEW)Porast GDP-a ne mora znaiti i poboljanje kvalitete ivljenja, jer se moe ostvariti uz manje slobodnog vremene, uz zagaivanje prirode i sl.

Neto ekonomsko blagostanje (NEW) ne ukljuuje komponente GDP-a koje ne doprinose blagostanju pojedinca, a ukljuuje one stavke koje su izostavljene iz GDP-a.

NEW= GDP amortizacija+dokolica i siva ekonomija-zagaivanje