Download pdf - Wielkopolska największe atrakcje turystyczne

www.wielkopolska.mw.gov.pl

Polska

Położenie i granice: Rzeczpospolita Polska położona jest w Europie Środkowej; od zachodu graniczy z Niemcami, od południa z Czechami i Słowacją, od wschodu z Litwą, Białorusią, Ukrainą, a jej północną granicę stanowi Morze Bałtyckie i Rosja (Obwód Kaliningradzki).

Obszar, ludność i język: Na obszarze o powierzchni 312,7 tys. km2 zamieszkuje ponad 38 mln ludzi. Językiem urzędowym jest język polski.

Stolica, miasta i podział administracyjny: Stolicą Polski jest Warszawa. Do większych miast Polski należą: Łódź, Kraków, Wrocław, Poznań, Gdańsk. Administracyjna Polska dzieli się na 16 województw.

Ukształtowanie powierzchni, przyroda: Polska jest krajem o urozmaiconej rzeźbie terenu. Przeważają obszary nizinne, szczególnie w części północnej - nadmorskiej i środkowej. Nadmorska część to piaszczyste i szerokie plaże nad Morzem Bałtyckim. Poniżej, również na północy i zachodzie kraju, na Pojezierzu Pomorskim, Mazurskim i Wielkopolskim, wśród malowniczych wzgórz i pięknych lasów, kryje się tysiące jezior, z największym z nich - Śniardwy o powierzchni około 113 km2. Na południu Polski rozciągają się wyżyny i łańcuchy górskie: Sudety z najwyższym szczytem Śnieżką (1603 m n.p.m.) i Karpaty, których centralną część stanowią Tatry - góry o charakterze alpejskim, z najwyższym szczytem w Polsce - Rysami (2499 m n.p.m.). Polska przyroda to także liczne puszcze i lasy, gęsta sieć rzeczna, z dwiema największymi rzekami: Wisłą i Odrą oraz bogata fauna i fl ora.

Województwo Wielkopolskie

Położenie: leży w dorzeczu rzeki Warta, na głównym europejskim szlaku wschód-zachód, w środkowej części Niziny Wielkopolsko-Kujawskiej. Województwo ma bardzo dobre połączenia komunikacyjne z Europą i światem. Tutaj przebiegają drogi z Berlina przez Poznań, Konin i Warszawę do Moskwy oraz z Pragi przez Wrocław, Leszno i Poznań na północ.

Obszar: 29.826 km2 tj. 9,5% terytorium Polski.

Ludność: około 3 mln 400 tys. tj. 8,7% ludności kraju.

Stolica: stolicą województwa jest miasto Poznań liczące około 600 tys. mieszkańców. Stanowi ono centrum gospodarcze, handlowe, naukowe, kulturalne i turystyczne zachodniej Polski. Port lotniczy „Ławica” pełni funkcję lotniska krajowego i międzynarodowego.

Większe miasta:Gniezno, Kalisz, Konin, Leszno, Ostrów

Wielkopolski, Piła. Gniezno, Kalisz, Konin, Leszno, Ostrów Gniezno, Kalisz, Konin, Leszno, Ostrów

Wielkopolski, Piła.

O Wielkopolsce mówi się, że jest kolebką polskiego państwa. Tu bowiem znaleźć można najstarsze materialne początki dziejów Polski, wciąż odsłaniane przez archeologów. Do katedr w Poznaniu i Gnieźnie spieszą ci, którzy chcą się pokłonić historii. Gniezno to miejsce koronacji pierwszych polskich władców, Poznań to piastowska nekropolia. To tu, wędrując przez Wielkopolskę, można spotkać wspaniałe zabytki gromadzone przez całe tysiąclecie. Najstarsze zabytki architektury pochodzą z II połowy X wieku, gdy wraz z przyjęciem przez Polskę chrześcijaństwa przejmowano wzory architektury zachod-niej. Każda kolejna epoka zostawiła na tej ziemi swój ślad. Pozostały po nich wspaniałe kościoły, urokliwe dworki, zamki i pałace, ratusze i pełne zabytkowych kamienic rynki miast i miasteczek. Ale oprócz zabytkowych budowli Wielkopolska ma także liczne, bywa że unikatowe, muzea, skanseny, rezerwaty archeologiczne, izby muzealne pielęgnujące tradycje regionalne. Województwo wielkopolskie, to także kraina jezior i lasów, miejsc, do których można uciec przed miejskim gwarem i pośpiechem codziennego życia. Nizinny krajobraz Wielkopolski nie jest monotonny. Urozmaicają go rzeki, naturalne jeziora polodowcowe, morenowe wzgórza, z których rozciągają się wspaniałe widoki, a także ogromne obszary lasów. Tereny zielone zajmują ponad jedną czwartą powierzchni regionu. Ponad tysiąc jezior ma powierzchnię powyżej hektara, a większość z nich nadaje się do uprawiania sportów wodnych. Stolicą województwa jest niemal 600-tysięczny Poznań, ważne centrum gospo-darcze, handlowe, naukowe, kulturowe i turystyczne zachodniej Polski. Poznań to miejsce międzynarodowych imprez sportowych, w tym kajakarskich i wioślarskich odbywających się na Jeziorze Maltańskim posiadającym jeden z najnowocześniejszych torów regato-wych, znane z międzynarodowych festiwali teatralnych i konkursów muzycznych, w tym skrzypcowego im. Henryka Wieniawskiego i Międzynarodowego Festiwalu „Malta”. Rozwijający się dynamicznie region sprawia, że przyjeżdża tu coraz więcej turystów oraz gości – ludzi biznesu i nauki, kultury i sportu. Zapraszamy – poznajcie Państwo naszą przeszłość i współczesność.

Witamy!

2

i

i

i

i

Poznański ratusz - jedna z najpiękniejszych świeckich budowli renesansowych nie tylko Polski, jest symbolem miasta. Szczególnie efektowna jest trzykondygnacyjna loggia arkadowa fasady budowli. Turyści zjeżdżają tu nie tylko po to, by w samo południe obejrzeć trykające się na ratuszowej wieży koziołki, ale i by podziwiać tę budowlę zarówno z zewnątrz, jak i jej wnętrza mieszczące w sobie Muzeum Historii Miasta Poznania. Najpiękniejsza jest Wielka Sień zwana też Salą Odrodzenia, w której dwa fi lary podtrzymują sklepienie żaglowe ozdobione kasetonami z polichromowanymi rzeźbami przedstawiającymi herby, sceny biblijne i mitologiczne, egzotyczne zwierzęta, planety.

POZ

NAŃ Studzienka Bamberki na Starym Rynku upamiętnia Bambrów, którzy

przybyli do Poznania w pierwszej połowie XVIII wieku z niemieckiego Bambergu na zaproszenie władz miasta, by zasiedlić poznańskie wsie wyludnione po wojnie północnej i zarazie. Z czasem spolonizowali się, zachowując jednak niektóre swoje zwyczaje i piękne, charaterystyczne stroje. Studzienkę ufundowała w 1915 roku bamberska rodzina Goldenringów zajmująca się handlem winem. W każdą pierwszą sobotę sierpnia potomkowie Bambrów skupieni w Towarzystwie Bambrów Poznańskich czczą przy niej przybycie swoich przodków do Poznania barwnym festynem.

Barokowo-klasycystyczny pałac zdobiony reliefami, a na szczycie zwieńczony pelikanem z rozpostartymi skrzydłami, Anna Gurowska sprzedała w 1808 roku swemu synowi Ksaweremu Działyńskiemu. Od tej pory był w rękach Działyńskich do roku 1872, gdy po śmierci ostatniego z rodu, Jana, przeszedł w ręce jego siostrzeńca Władysława Zamoyskiego. Ten zaś w roku 1925 przekazał pałac wraz z dobrami kórnickimi narodowi polskiemu. Dziś w pałacu mieści się Biblioteka Kórnicka Polskiej Akademii Nauk, a w pięknej Sali Czerwonej zwanej też Malinową odbywają się wykłady, literackie spotkania i kameralne koncerty.

Kościół farny pod wezwaniem św. Stanisława biskupa to przykład architektury barokowej najwyższej klasy. Jako świątynię jezuicką budowano go etapami, od 1651 do 1725 roku, a wykańczano do połowy XVIII wieku, burząc fragmenty murów miejskich i zasypując częściowo fosę. Wspaniały ołtarz główny zaprojektował Pompeo Ferrari. Fara jest świątynią trójnawową, z emporami nad bocznymi nawami i potężnymi kolumnami w nawie głównej. Monumentalność, pompatyczność, nasycenie zdobieniami rzeźbiarskimi, sztukaterskimi i malarskimi... A wszystko to ze sobą współgra, tworzy całość idealnie dopracowaną. Niezwykła gra świateł sprawia, iż ma się wrażenie jakby wewnątrz świątyni nieustannie unosiła się lekka mgiełka.

Ratusz w Poznaniu

Studnia Bamberki

Pałac Działyńskich

Kościół farny

Muzeum Historii Miasta Poznania, Stary Rynek 1, 61-772 Poznań, tel. (0-61) 856 80 00, www.mnp.art.pl

Muzeum Bambrów Poznańskich, ul. Mostowa 7, 61-854 Poznańtel. (0-61) 847 43 54

Wojewódzkie Centrum Informacji Turystycznej , Stary Rynek 59 / 60, 61-772 Poznańtel. (0-61) 852 61 56, [email protected], [email protected]

Kościół farny św. Stanisława, ul. Gołębia 1, 61-834 Poznańtel. (0-61) 852 69 50

2 Kościół farny

tel. (0-61) 852 69 50

3

i

i

POZ

NAŃ

Katedra pod wezwaniem świętych Apostołów Piotra i Pawła na Ostrowie Tumskim, najstarszej części Poznania, to kolebka polskiego państwa i polskiego Kościoła, świadek polskiej historii od samego jej zarania, nekropolia Piastów: Mieszka I, Bolesława Chrobrego, Mieszka II, Kazimierza Odnowiciela i Przemysła II.

Choć do dziś w podziemiach katedry zachowały się relikty przedromańskie i romańskie (w tym fragmenty misy chrzcielnej oraz domniemanych grobowców Mieszka I i Bolesława Chrobrego), dzisiaj ma kształt gotyckiej XV-wiecznej bazyliki trzynawowej z obejściem wokół prezbiterium i wieńcem kaplic.

Zniszczenia w czasie II wojny światowej, zwłaszcza nawy głównej katedry spowodowały, że część jej wyposażenia uzupełniono obiektami sprowadzonymi ze Śląska. Z Góry Śląskiej pochodzi gotycki ołtarz z 1512 roku, ze Zgorzelca XVI-wieczne stalle, a z Milicza XVIII-wieczne ambona i chrzcielnica.

Najmniej ucierpiały w czasie wojny boczne kaplice katedry, spośród których najsłynniejsza jest Złota Kaplica ufundowana w XIX stuleciu ze składek społeczeństwa trzech zaborów. W kaplicy, o bogatym bizantyjskim wystroju, umieszczono neogotycki sarkofag pierwszych polskich władców z rzeźbionymi fi gurami św. Piotra i Chrystusa pochodzącymi z grobowca ufundowanego przez króla Kazimierza Wielkiego oraz posągi obu władców.

Według tradycji, na miejscu, gdzie znajdowała się kaplica Dąbrówki, żony Mieszka I, stanął w I połowie XV wieku późnogotycki kościół pod wezwaniem Najświętszej Marii Panny. Strzelista bryła kościoła wzniesionego z czerwonej cegły do dziś jest jednym z najpiękniejszych zabytków gotyckich w Wielkopolsce. Gwiaździste sklepienie, które przykrywa wnętrze nawy świątyni wciąż robi ogromne wrażenie.

Od kilku lat kościół jest wzmacniany konstrukcyjnie. Zanim te prace nie zostaną ukończone archeolodzy nie będę mogli podjąć badań pod samą świątynią. A to przecież przy niej, latem 1999 roku odkryto fragmenty palatium Mieszka I.

Tuż obok kościoła Najświętszej Marii Panny wznosi się pochodząca z początku XVI wieku Psałteria czyli dom dla księży psałterzystów zobowiązanych do śpiewania psalmów w katedrze. Wzniesiona ona została na miejscu wcześniejszej drewnianej kurii kanonickiej, przez jednego z najznamienitszych duchownych, biskupa Jana Lubrańskiego, którego herb Godziemba do dziś widnieje na jej elewacji wschodniej.

Katedra na Ostrowie Tumskim

Złota Kaplica

Kościół NMP

Psałteria

Bazylika Archikatedralna św. Apostołów Piotra i Pawła, Ostrów Tumski 17, 61-108 Poznańtel. (0-61) 852 96 42

Muzeum Archidiecezjalne, ul. Lubrańskiego 1, 61-108 Poznańtel. (0-61) 852 38 14, www.aap.poznan.pl/arch, [email protected]

3Psałteria

tel. (0-61) 852 38 14, www.aap.poznan.pl/arch, [email protected]

4

i

i

i

i

Kórnik zawdzięcza swą sławę Działyńskim. To Tytus Działyński, objąwszy kórnickie dobra na początku XIX wieku przebudował zamek czyniąc zeń nie tylko wygodną rezydencję, ale i miejsce gromadzenia zbiorów bibliotecznych i pamiątek narodowych. Jego dzieło kontynuował syn Jan, a następnie siostrzeniec Jana, wnuk Tytusa, Władysław Zamoyski. Do historii ostatni właściciel Kórnika przeszedł głównie jako ten, który majątek wraz z zamkiem, biblioteką i dziełami sztuki zapisał testamentem narodowi polskiemu. Dziś pieczę nad zamkiem sprawuje Biblioteka Kórnicka Polskiej Akademii Nauk, a legenda o Białej Damie, zamkowe wnętrza, w tym niezwykle oryginalna Sala Mauretańska i zgromadzone tu zbiory zachwycają wszystkich odwiedzających zamek.

Po roku 1830 park otaczający kórnicki zamek został powiększony i przekształcony przez Tytusa Działyńskiego w park w stylu angielskim, o bardzo dużej wartości dendrologicznej. Dziś Kórnickie Arboretum, z najbogatszą w Polsce kolekcją drzew i krzewów, liczącą ponad 3000 gatunków i odmian, należy do Instytutu Dendrologii PAN. Jest też dużą atrakcją turystyczną. W maju, gdy kwitną magnolie, przyjeżdżają je oglądać tłumy. Emocje wzbudza też uchodzący za symbol kórnickiego arboretum cypryśnik błotny (najstarszy w Polsce) – z pneumatoforami czyli korzeniami powietrznymi rosnącymi ponad poziomem gruntu. Także tu obejrzeć można owe słynne „gruszki na wierzbie”, czyli gruszę wierzbolistną z Kaukazu.

Historia panów na Rogalinie zaczęła się od Kazimierza Raczyńskiego, który w 1768 roku zakupił urokliwe tereny nad Wartą. Objąwszy urząd starosty generalnego wielkopolskiego postanowił w Rogalinie wybudować okazałą rezydencję, która z czasem stać się miała rodową rezydencją Raczyńskich. I właśnie tę rezydencję wraz ze wspaniałymi zbiorami malarstwa przekazał w 1991 roku, utworzonej przez siebie - w setną rocznicę swoich urodzin - Fundacji imienia Raczyńskich przy Muzeum Narodowym w Poznaniu, Edward Raczyński. Ten wybitny dyplomata, Prezydent Rzeczypospolitej na Uchodźctwie, był ostatnim męskim przedstawicielem polskiej linii Raczyńskich. W północnym skrzydle rogalińskiego pałacu oglądać można londyński gabinet hrabiego, w którym spędził on ostatnie 26 lat swego życia.

To pierwsza w Polsce trasa turystyczna oznakowana drogowskazami stosowanymi w Unii Europejskiej. Rozpoczyna się ona w Poznaniu, przy skrzyżowaniu ulic Droga Dębińska i Królowej Jadwigi, a następnie wiedzie do zamku w Kórniku, do pałacu i skupiska starych dębów w Rogalinie, do Muzeum Arkadego Fiedlera w Puszczykowie, Wielkopolskiego Parku Narodowego i muzeum przyrodniczego w Jeziorach oraz Muzeum Narodowego Rolnictwa i Przemysłu Rolno-Spożywczego w Szreniawie. Po zatoczeniu 80-kilometrowej pętli turyści wracają do Poznania, a poruszać się po niej najlepiej samochodem.

TR

ASA

KÓ

RN

ICK

A

Trasa Kórnicka

Zamek w Kórniku

Ogród dendrologiczny w Kórniku

Pałac w Rogalinie

Wojewódzkie Centrum Informacji Turystycznej , Stary Rynek 59 / 60, 61-772 Poznańtel. (0-61) 852 61 56, [email protected], [email protected]

Zamek, ul. Parkowa 5, 62-035 Kórniktel. (0-61) 817 00 33, www.zamki.pl

Muzeum Dendrologiczne, ul. Parkowa 5, 62-035 Kórniktel. (0-61) 817 00 33, [email protected]

Pałac w Rogalinie, 62-022 Świątniki nad Wartątel. (0-61) 813 80 30

4 Pałac w Rogalinie

tel. (0-61) 813 80 30

5

i

i

i

Rogaliński pałac jest budowlą późnobarokowo-klasycystyczną wzniesioną w latach 70. XVIII wieku. Co zdarza się rzadko, równie efektowne są w nim obie fasady - zarówno frontowa, jak i ogrodowa.

Ale do Rogalina przyjeżdża się też dla wspaniałej galerii malarstwa polskiego i europejskiego, głównie z wieków XIX i XX, utworzonej przez Edwarda Aleksandra Raczyńskiego, dla cudownych parków francuskiego i angielskiego otaczających pałac i dla pomnikowych dębów „Lecha”, „Czecha” i „Rusa”, najsłynniejszych spośród starych dębów rosnących na nadwarciańskich łąkach, jednego z największych takich skupisk w Europie.

Muzeum utworzono w domu, w którym mieszkał pisarz-podróżnik Arkady Fiedler w Puszczykowie koło Poznania. Drogowskaz z tablicami skierowanymi w różne strony świata, z nazwami i odległościami dzielącymi je od Puszczykowa, a także repliki rzeźb z indiańskich światów znajdujące się w ogrodzie dają nam przedsmak tego co czeka nas wewnątrz. A tam, obok polskich i zagranicznych wydań książek Arkadego Fiedlera, pamiątki z podróży na krańce Ziemi - od masek rytualnych i rzeźb z Afryki, poprzez azteckie fi gurki, indiańskie dmuchawy, kusze, łuki po szczęki rekina, kolekcje muszli, pająków i ukochane przez pisarza motyle. Niewątpliwie atrakcją muzeum jest to, że oprowadzają po nim synowie pisarza: Arkady Radosław i Marek.

„Muzeum form polodowcowych” nazwał teren Wielkopolskiego Parku Narodowego prof. Adam Wodziczko, wybitny przyrodnik, inicjator jego utworzenia. I nie ma w tym przesady, bowiem dla ochrony właśnie polodowcowego krajobrazu ów park powstał. Piękno tego terenu, bogactwo przyrody, rezerwaty i pomniki przyrody tworzą z Wielkopolskiego Parku Narodowego niezwykły zakątek. Jak zaś się tutejszą przyrodę chroni można zobaczyć w Jeziorach, gdzie w dawnym pałacyku wzniesionym w czasie II wojny przez Niemców, dziś mieści się Ośrodek Muzealno-Dydaktyczny. Wielkopolski Park Narodowy otacza Poznań od strony południowo-wschodniej.

Muzeum Narodowe Rolnictwa i Przemysłu Rolno-Spożywczego początkowo mieściło się w XIX-wiecznym dworze w Szreniawie, ale dla szybko powiększających się zbiorów wzniesiono kilkanaście pawilonów oraz przygotowano miejsca w kilkuhektarowym parku. Dziś ma ono w swoich zbiorach około 20.000 eksponatów. I to o różnych gabarytach - od niewielkich, prostych narzędzi po ogromne lokomobile i maszyny parowe. Można tu prześledzić zmiany jakie zaszły w rolnictwie od czasów starożytnych po współczesność. Największą atrakcją muzeum są cykle imprez ilustrujących życie dawnej wsi w poszczególnych porach roku. Przygotowane one zostały tak, by pokazać zwiedzającym życie i pracę na roli w minionych wiekach, ale by i podtrzymywać te tradycje, które przetrwały do dziś.

TR

ASA KÓ

RN

ICK

A

Dęby rogalińskie

Muzeum Arkadego Fiedlera w Puszczykowie

Ośrodek Muzealno-Dydaktyczny w Jeziorach

Muzeum Narodowe w Szreniawie

Muzeum – Pracownia Literacka Arkadego Fiedlera, ul. Słowackiego 1, 62-040 Puszczykowotel. (0-61) 813 37 94, www.fi edler.poznan.pl

Ośrodek Muzealno-Dydaktyczny Wielkopolskiego Parku Narodowego, 62-050 Jeziorytel. (0-61) 813 22 06, www.amu.edu.pl/jeziory, [email protected]

Muzeum Narodowe Rolnictwa i Przemysłu Rolno-Spożywczego w Szreniawieul. Dworcowa 5, 62-052 Komornikitel. (0-61) 810 76 29, www.muzeum-szreniawa.pl, [email protected] 5Muzeum Narodowe w Szreniawie

ul. Dworcowa 5, 62-052 Komornikitel. (0-61) 810 76 29, www.muzeum-szreniawa.pl, [email protected]

6

i

i

i

Szlak Piastowski to jedna z najciekawszych i licznie odwiedzanych tras turystycznych w Polsce. Można ją zwiedzać fragmentami, ale można też w całości zataczając pętlę od Poznania poprzez Ostrów Lednicki, Gniezno, Trzemeszno oraz leżące już poza administracyjnymi granicami województwa wielkopolskiego Mogilno, Strzelno, Kruszwicę. Zawrócić do Biskupina, by przez Gniezno dojechać w drodze powrotnej do Giecza.

Zwiedzając Szlak Piastowski musimy jednak zdawać sobie sprawę, że obiekty te oglądamy dzisiaj w innym krajobrazie. Przed tysiącem lat dominowało budownictwo drewniane. Fundowane przez książąt i możnowładców kamienne budowle, symbolizowały nowy świat, były wyznacznikiem tworzącej się państwowości i nowej religii.

Choć pierwsze prace archeologiczne podjęto tu już w połowie XIX wieku, to jednak dopiero wyniki prowadzonych od 1982 roku badań interdyscyplinarnych doprowadziły do przełomowych odkryć. Dziś już wiadomo na pewno, że kamienne budowle – palatium, kaplica-baptysterium, kościół grodowy oraz mosty i urządzenia obronne na Ostrowie Lednickim powstały w latach 60. X wieku i związane są z Mieszkiem I. Prawdziwą jednak sensacją było odsłonięcie w latach 1988 i 1989 dwóch basenów chrzcielnych na planie krzyża, co pozwoliło historykom wysnuć hipotezę, iż być może właśnie tu, na Ostrowie Lednickim, Mieszko I wraz ze swym najbliższym otoczeniem, przyjął w 966 roku chrzest.

To zaś co z ziemi i wody udało się wydobyć archeologom można zobaczyć w Skarbczyku na terenie Małego Skansenu, usytuowanym przy przeprawie na wyspę.

O Gnieźnie można mówić na różne sposoby – na przykład przypominając legendę o białym orle, który wzleciał w górę z gniazda na oczach Lecha, Czecha i Rusa, a Lech w tym miejscu postanowił wznieść gród i przyjąć owego ptaka za symbol swego ludu. Można o nim mówić jako o pierwszej stolicy kształtującego się państwa polskiego, o potędze grodu, o miejscu tak ważnych politycznych wydarzeń jak zjazd gnieźnieński w 1000 roku. Można mówić o pierwszej polskiej archikatedrze i koronacjach w niej polskich królów. Można o nim wreszcie mówić jako o mieście świętego Wojciecha, gdyż ofi cjalnie taką nazwę przyznała mu w 1994 roku Kongregacja do spraw Kultu Bożego i Dyscypliny Sakramentów Kurii Rzymskiej, uznając tego biskupa męczennika za patrona miasta.

Najwspanialszym świadkiem ponad tysiącletnich dziejów Gniezna jest bazylika archikatedralna pod wezwaniem Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny. Pokolenia dodawały do niej kolejne dzieła sztuki tworząc harmonijną całość. Romańskie podziemia, gotycka bryła, barokowy wieniec kaplic i wyposażenie najwyższej klasy ze wszystkich epok czynią z niej skarbnicę polskiej kultury o europejskim wymiarze.

SZLA

K P

IAST

OW

SKI Palatium Mieszka I

Kaplica-baptysterium w Skarbczyku

Pomnik świętego Wojciecha w Gnieźnie

Bazylika archikatedralna w Gnieźnie

Muzeum Pierwszych Piastów na Lednicy, Dziekanowice 23, 62-261 Lednogóratel. (0-61) 427 50 40, 427 50 10, www.lednicamuzeum.pl, [email protected]

Powiatowe Centrum Informacji Turystycznej , ul. Tumska 12, 62-200 Gnieznotel. (0-61) 428 41 00, www.powiat-gniezno.pl

Bazylika Archikatedralna Wniebowzięcia NMP, ul. Kolegiaty 2, 62-200 Gnieznotel. (0-61) 426 13 62

6 Bazylika archikatedralna w Gnieźnie

tel. (0-61) 426 13 62

7

i

i

i

i

Opowiedziana na 18 polach drzwi z brązu historia życia i śmierci świętego Wojciecha to najwspanialsze dzieło sztuki romańskiej w Polsce. Odlano je około 1170-1180 roku, prawdopodobnie w Gnieźnie, a ich twórcami byli przypuszczalnie artyści znad Mozy. Oba skrzydła Drzwi obramowane są bordiurą z ornamentem roślinnym, fi gurami ludzi i zwierząt, scenami przedstawiającymi pracę, polowania i walki. „Czytać” należy najpierw od dołu ku górze lewe skrzydło, a potem od góry do dołu skrzydło prawe.

Kanoników regularnych czyli norbertanów, sprowadził do Trzemeszna z Flandrii, na początku XII wieku, Bolesław Krzywousty. To oni wznieśli tu w XII wieku trzynawową bazylikę romańską, trójnawową, z transeptem i dwiema wieżami, wielokrotnie później przebudowywaną. Mijały wieki, zmieniały się gusta, kolejne epoki nadawały świątyni swe piętno. Niestety, wszystko strawił ogień podłożony przez Niemców w 1945 roku. Z powojennych zniszczeń kościół Najświętszej Marii Panny odbudowywano aż do 1960 roku. Zrekonstruowano to, co dało się zrekonstruować, starannie wydobyto i uwypuklono ocalałe romańskie elementy - fragmenty murów, dwie kolumny w nawie głównej.

Giecz w starych kronikach jawił się wśród najpotężniejszych grodów wczesnopiastowskiej Polski, był grodem strategicznym mającym bronić od południa dostępu do stołecznych ośrodków wczesnopiastowskich. Powstał pomiędzy 880 a 950 rokiem, a więc wówczas, gdy Piastowie w sercu tworzonego państwa budowali najważniejsze umocnienia. Jeszcze przed końcem X wieku zaczęto nigdy nie ukończoną budowę książęcego palatium, którego fundamenty są w zarysie bardzo podobne do palatium na Ostrowie Lednickim. Najnowsze wyniki badań archeologicznych wykazały, że kościół św. Jana Chrzciciela na terenie grodu zaczęto wznosić na przełomie wieków X i XI, a więc w pierwszych latach chrześcijaństwa w Polsce. Obecny kościół św. Jana Chrzciciela pochodzi z 1767 roku.

SZLAK

PIASTOW

SKI

I choć w gnieźnieńskiej bazylice wiele jest elementów zasługujących na oddzielną uwagę to jednak pozostają one w cieniu dwóch katedralnych cudów: Drzwi Gnieźnieńskich oraz relikwi świętegoWojciecha.

Relikwie świętego umieszczone są w prezbiterium, we wczesnobarokowym relikwiarzu mającym kształt srebrnej trumny, z leżącą na wieku postacią świętego w biskupich szatach. Stoi on pod zrekonstruowaną w latach 90. XX wieku barokową konfesją, wzorowaną na dziele Berniniego z bazyliki św. Piotra w Rzymie.

Relikwie świętego Wojciecha

Drzwi gnieźnieńskie

Kościół NMP w Trzemesznie

Kościół św. Mikołaja w Gieczu

Muzeum Archikatedralne, ul. Kolegiaty 2, 62-200 Gnieznotel. (0-61) 426 13 62

Kościół Najświętszej Marii Panny, ul. Kosmowskiego 8, 88-340 Trzemesznotel. (0-62) 315 42 46

Rezerwat Archeologiczny – „Gród Piastowski” w Gieczu, 63-012 Dominowotel. (0-61) 285 92 22, www.archeo.amu.edu.pl/giecz

Bazylika Archikatedralna Wniebowzięcia NMP, ul. Kolegiaty 2, 62-200 Gnieznotel. (0-61) 426 13 62

7Kościół św. Mikołaja w Gieczu

tel. (0-61) 285 92 22, www.archeo.amu.edu.pl/giecz

8

i

i

i

i

Pałac w Racocie dla księcia Antoniego Barnaby Jabłonowskiego zbudował w latach 1780-1790 sam Dominik Merlini, twórca warszawskich Łazienek. Powstał interesujący pałac, którego fronton zdobi czterokolumnowy portyk. Do dziś zachowały się w nim kominki z czarnego marmuru, okrągłe klasycystyczne piece, stylowe meble i obrazy. Od 1928 roku mieści się tu znana nie tylko w Polsce Stadnina Koni.

O Maksymilianie Antonim Mielżyńskim, pisarzu wielkim koronnym i podkomorzym króla Stanisława Augusta, mawiano, iż stosownie do swej niebywałej fortuny zafundował sobie w Pawłowicach iście królewską rezydencję zaprojektowaną przez Karola Gottharda Langhansa. Z dawnego wyposażenia zachowały się jedynie dwustuletnie jedwabne tkaniny, którymi obite są ściany saloniku jedwabnego, dekoracja sztukatorska na sufi cie oraz stojące tam dwa komplety mebli w stylu Ludwika XVI, a także wbudowane w ściany szafy w apartamencie hrabiny. Wspaniale odrestaurowana sala kolumnowa, najpiękniejsza sala balowa w Wielkopolsce, daje wyobrażenie dlaczego pawło-wicki pałac uznawano za „jeden z najpyszniejszych pałacy w poznańskim”.

To z pewnością jedna z najprzedniejszych rezydencji magnackich w Polsce. Na fundamentach i murach średniowiecznego zamku Rafał Leszczyński zbudował barokowy zamek według projektów królewskiego architekta Józefa Szymona Belottiego. Kolejne trzy XVIII-wieczne przebudowy przez Pompeo Ferrariego, Karola Martina Frantza i Ignacego Graff a nadały mu obecny kształt. Niegdyś należał zamek do króla Stanisława Leszczyńskiego, następnie do Sułkowskich. Wewnątrz zrekonstruowano reprezentacyjne sale o bogatym wystroju sztukatorskim i rzeźbiarskim, między innymi monumentalną Salę Balową.

Sala, zwana dziś balową, to bodaj najpiękniejsza z sal czerniejewskiego pałacu. Powstała pod koniec XVIII wieku, podczas przebudowy pałacu w duchu klasycystycznym przez ówczesnego właściciela dóbr czerniejewskich, generała majora wojsk koronnych, Jana Lipskiego. On to bowiem wzniósł tę okazałą rezydencję w latach 70. XVIII stulecia w stylu późnobarokowym. Do dziś przetrwał ówczesny układ dwóch dziedzińców założenia pałacowego - przeddziedziniec obejmujący budynki stajni i wozowni oraz dziedziniec honorowy z pałacem i symetrycznie usytuowanymi ofi cynami. Ale w niespełna 20 lat później Jan Lipski przystąpił do przebudowy rezydencji w duchu klasycystycznym. Od frontu dobudował do pałacu monumentalny, czterokolumnowy portyk i całkowicie zmienił wnętrze swej siedziby. Wtedy to powstały dwie reprezentacyjne sale - na parterze zwana pompejańską ze względu na zdobiące ją niegdyś malowidła i dwukondygnacyjna na piętrze, balowa, wielka sala w kształcie rotundy.

OD

PAŁ

ACU

DO

PAŁ

ACU

Pałac w Racocie

Pałac w Pawłowicach

Zamek w Rydzynie

Pałac w Czerniejewie

Pałac „Racot”, Racot, ul. Dworcowa 5, 64-000 Kościantel. (0-65) 511 79 58www.palac-racot.pl, [email protected]

Pałac w Pawłowicach, 64-122 Pawłowicetel. (0-65) 529 91 92

Zamek w Rydzynie, pl. Zamkowy 1, 64-130 Rydzynatel. (0-65) 529 50 40, [email protected]

Zespół Pałacowo-Parkowy , ul. gen. Jana Lipskiego 5, 62-250 Czerniejewotel. (0-61) 427 30 30, www.palac-czerniejewo.ig

8 Pałac w Czerniejewie

tel. (0-61) 427 30 30, www.palac-czerniejewo.ig

9

i

i

i

i

Dwór w Koszutach wzniesiono prawdopodobnie około 1760 roku, ale rozbudowano go na początku XIX i XX wieku. Ten szachulcowy budynek z narożnymi alkierzami i przybudówkami między nimi, nakryty łamanym dachem czterospadowym z lukarnami, otoczony jest pięknym parkiem. Błądząc po pokojach dworu ma się wrażenie jakbyśmy za chwilę mieli spotkać jego gospodarzy, bowiem wnętrza tego niezwykle urokliwego dworu, wypełnione zostały zabytkowymi przedmiotami tak, by sprawiały wrażenie zamieszkałego. Jest więc sień i jadalnia, jest pokój gościnny i salon, są pokoje pana, pani i dziecięcy, a wszystko to pełne przedmiotów codziennego użytku sprzed dziesiątek lat.

Najważniejszym miejscem związanym z pobytem Adama Mickiewicza w Wielkopolsce jest pałac w Śmiełowie. Wieszcz przebywał tu od połowy sierpnia do połowy września 1831 roku. Śmiełów należał wówczas do rodziny Gorzeńskich. Tutejszy pałac jest jedną z ciekawszych budowli klasycystycznych w Wielkopolsce. Wzniesiony został na planie podkowy w 1797 roku według projektu wybitnego architekta Stanisława Zawadzkiego. Składa się z piętrowego korpusu ozdobionego monumentalnym jońskim portykiem oraz dwóch pawilonów bocznych połączonych z nim ćwierćkolistymi galeriami. Założono przy nim „uroczej piękności” park krajobrazowy w stylu angielskim.

Ta budowla zadziwia różnorodnością kształtów, barw i nastrojów. Utrzymana w stylu francuskiego renesansu zbudowana została około 1560 roku przez Rafała Leszczyńskiego, a rozbudował ją Wacław Leszczyński na początku XVII wieku. Swój rozkwit zamek i otoczenie zawdzięcza jednak Izabeli Działyńskiej, która odbudowała go w latach 1872-1885 w stylu renesansowych zamków francuskich. Odbudowa i urządzenie zamku stały się pasją jej życia. Oprócz stworzenia tu muzeum dla swych zbiorów przechowywanych w Paryżu, przyświecała jej myśl stworzenia w Gołuchowie, jak sama nazywała, swego „ziemskiego raju”. Wokół zamku rozciąga się park krajobrazowy o charakterze arboretum, a przylega doń jedyna w Wielkopolsce zagroda żubrów.

Urokliwy pałac myśliwski projektował dla namiestnika Wielkiego Księstwa Poznańskiego, księcia Antoniego Radziwiłła, znakomity berliński architekt, Karol Fryderyk Schinkel, a wzniesiony został w latach 1822-1824. I choć Radziwiłłowie zjeżdżali do Antonina tylko na kilka miesięcy w roku, to wraz z nimi pojawiali się goście niezwykli. Dwukrotnie gościł tu Fryderyk Chopin. Na pamiątkę jego bytności, co roku odbywa się tu festiwal „Chopin w barwach jesieni”. Bywał w Antoninie niemiecki książę Wilhelm, późniejszy cesarz Wilhelm I.

Niezwykła jest tu główna sala pałacu wznosząca się przez trzy kondygnacje, której ozdobny strop wspiera się na jednej kolumnie-kominie.

OD

PAŁACU

DO

PAŁACU

Dwór w Koszutach

Pałac w Śmiełowie

Zamek w Gołuchowie

Pałac myśliwski w Antoninie

„Dwór w Koszutach” Muzeum Ziemi Średzkiej, Koszuty 27, 63-022 Słupia Wielkatel. (0-61) 285 10 23

Pałac w Śmiełowie Muzeum im. Adama Mickiewicza, 63-210 Żerkówtel. (0-61) 740 31 64, www.mnp.art.pl

Zamek w Gołuchowie, ul. Działyńskich 2, 63-320 Gołuchówtel. (0-62) 761 50 96, www.zamki.pl

Pałac Myśliwski Książąt Radziwiłłów, ul. Parkowa 1, 63-422 Antonintel. (0-62) 734 81 14

9Pałac myśliwski w Antoninie

tel. (0-62) 734 81 14

10

i

i

i

i

Do sanktuarium w Licheniu ciągną tłumy pielgrzymów. Spieszą tu do cudownego obrazu Matki Boskiej Licheńskiej - Bolesnej Królowej Polski, ale i by zobaczyć na własne oczy największą świątynię Polski i jedną z największych w Europie. Rozmach z jakim od 1994 roku jest budowana robi wrażenie.

Świątynia, wznoszona według projektu Barbary Bieleckiej, jest pięcionawową transeptową bazyliką na planie łacińskiego krzyża z półkoliście zamkniętym prezbiterium. Elewację frontową poprzedza imponujący portyk kolumnowy, a nad całością budowli dominuje ogromna złocista kopuła widoczna z odległości kilkunastu kilometrów. Obliczono, iż świątynia może pomieścić 7000 wiernych.

Cudowny obraz umieszczony jest w neogotyckim kościele pod wezwaniem św. Doroty. Według tradycji Tomasz Kłossowski, (żołnierz-ziemianin, który utracił majątek i zajął się kowalstwem) odnalazł ów cudowny wizerunek wracając z wojen napoleońskich i zawiesił w lesie koło Lichenia. Wkrótce okazało się, iż obraz ma cudowną moc.

Oprócz nowej bazyliki i kościoła pod wezwaniem św. Doroty, na terenie sanktuarium znajduje się jeszcze kościół pw. Matki Boskiej Częstochowskiej, a w parku otaczającym świątynię wiele obiektów i pomników o charakterze religijnym i patriotycznym, w tym m.in. kamienna Golgota oraz pomnik papieża Jana Pawła II.

Kult Matki Bożej Bolesnej w Skulsku, choć mający wielowiekową tradycję, od kilkunastu lat przeżywa swój renesans. Ruch pielgrzymkowy zaczyna się tu wczesną wiosną i trwa do późnej jesieni, choć najtłumniej wierni spieszą do Skulskiej Pani podczas odpustu trwającego od 8 do 15 września.

Legenda mówi, że Matka Boska objawiła się wojom Bolesława Chrobrego na wyspie zwanej Kępą Skulską. Na bagnistych terenach król kazał wznieść kaplicę, do której wkrótce zaczęli przybywać pątnicy. Budowę obecnego kościoła zakończono w 1815 roku, a wiernych przyciąga tu gotycka Pieta z około 1420 roku - drewniana rzeźba znajdująca się w niszy późnobarokowego ołtarza.

Na pielgrzymkowej mapie Polski to miejsce wyjątkowe. Tradycja kultu św. Józefa w Kaliszu trwa już 400 lat, a pątnicy przybywają tu, by modlić się przed cudownym obrazem Świętej Rodziny, jedynym dotąd koronowanym obrazem przedstawiającym św. Józefa. Sanktuarium św. Józefa mieści się w dawnej kolegiacie kaliskiej pod wezwaniem Najświętszej Maryi Panny. Swymi początkami sięga ona wieku XIII, choć w połowie XIV wieku została przebudowana w stylu gotyckim. Po zniszczeniach w końcu wieku XVIII odbudowano ją w stylu późnobarokowym.

Odpust przypada tu 19 marca, ale pielgrzymki przybywają także 29 kwietnia, głównie księża-więźniowie obozu koncentracyjnego w Dachau oraz 1 maja – Ogólnopolska Pielgrzymka Świata Pracy.

MIE

JSC

A P

IELG

RZ

YMK

OW

E

Bazylika w Licheniu

Kamienna Golgota w Licheniu

Kościół w Skulsku

Sanktuarium św. Józefa w Kaliszu

Sanktuarium Maryjne, ul. Klasztorna 4, 62-563 Licheń Starytel. (0-63) 270 81 00, www.lichen.pl

Informacja Turystyczna, Dom Zakonny Księży Marianów, ul. Klasztorna 4, 62-563 Licheń Starytel. (0-63) 270 81 63

Kalwaria Skulska z Drogą Krzyżową, ul. Kościelna 4, 62-560 Skulsktel. (0-63) 268 20 09, [email protected]

Sanktuarium św. Józefa, pl. św. Józefa 7, 62-800 Kalisztel. (0-62) 757 58 22

10 Sanktuarium św. Józefa w Kaliszu

tel. (0-62) 757 58 22

11

i

i

i

i

Barokowy kościół na wzgórzu nieopodal Gostynia, zwanym Świętą Górą wzorowany na kościele Santa Maria della Salute w Wenecji, zaczęto wznosić w 1675 roku z inicjatywy ks. Stanisława Grudowicza, fi lipina, założyciela tutejszego Oratorium św. Filipa Neri. Pracami kierowali Jerzy Catenazzi i jego syn Jan, a później Pompeo Ferrari - jego dziełem są m.in. prezbiterium i kopuła oraz budynki klasztorne. Zakończono je dopiero około 1748 roku. Święta Góra jest znanym i bardzo licznie odwiedzanym sanktuarium. Do obrazu (z 1540 roku) Matki Bożej z Dzieciątkiem i różą w dłoni, umieszczonym w ołtarzu głównym, nieustannie podążają pielgrzymi.

Najpierw była wielowiekowa tradycja, którą dopiero w XVII wieku bernardyni spisali w swoich kronikach. To z nich wynika, że w roku 1079, na dębie w pobliżu źródełka, pasterzowi pojawiła się Matka Boska. Dziś wznosi się tu sanktuarium Matki Bożej.

Do barokowej świątyni w Górce Klasztornej przylegają dwa skrzydła klasztoru misjonarzy Świętej Rodziny, którzy są opiekunami sanktuarium od 1923 roku. Wnętrze kościoła jest barokowo-rokokowe, a na dziedzińcu klasztornym wznosi się pawilon z Cudowną Studzienką, z której pielgrzymi czerpią wodę przynoszącą – jak głosi tradycja – zdrowie.

Pierwsze cegły pod ich budowę kładziono tu w roku 1893. Ale musiało minąć 17 lat zanim w Ujściu, na stromym stoku pradoliny Noteci, stanęło 14 kaplic Drogi Krzyżowej. Sława ujskiej kalwarii szybko rozeszła się po całej Wielkopolsce, i stała się ona celem pielgrzymek. Wybudowane tak dużym wysiłkiem kapliczki zniszczyli Niemcy w czasie II wojny światowej.

Na początku czerwca 1976 roku, nocą, ustawiono 14 fi guralnych stacji Drogi Krzyżowej, autorstwa rzeźbiarza Jerzego Sobocińskiego. Decyzja o odbudowie dawnej kalwarii zapadła dopiero w roku 1997. Pielgrzymki przybywają tu przede wszystkim w pierwszą niedzielę lipca na kalwaryjski odpust.

Obraz Matki Bożej Pocieszycielki Strapionych, będący kopią ruskiej ikony Matki Boskiej Kazańskiej, w gotyckiej kolegiacie w Szamotułach otaczany jest szczególnym kultem. Przywiózł go do Szamotuł Aleksander Wolff , ówczesny dzierżawca tutejszego zamku i umieścił w kaplicy zamkowej. I pewnie byłby w niej długo, gdyby 24 kwietnia 1665 roku, Maryja nie zapłakała krwawymi łzami. Łzy te płynące po jej twarzy widział sam Wolff , jak i jeszcze siedem innych osób. Specjalna komisja z poznańskiej kurii orzekła, że stał się cud i obraz należy umieścić w kolegiacie.

Do cudownego obrazu Matki Bożej Pocieszenia „Szamotuł Pani” pielgrzymki przybywają przez cały rok, choć ich nasilenie przypada od wiosny do jesieni. Ostatnia niedziela sierpnia kończy szczególnie tu obchodzony tydzień maryjny.

MIEJSC

A PIELGR

ZYM

KO

WE

Bazylika na Świętej Górze koło Gostynia

Świątynia w Górce Klasztornej

Droga krzyżowa w Ujściu

Kolegiata w Szamotułach

Zespół klasztorny Filipinów na Świętej Górze, kościół Niepokalanego Poczęcia NMP i świętej. Filipa Neri, Głogówko 15, 63-800 Gostyńtel. (0-65) 572 08 55, www.fi lipini.gostyn.pl, sanktuarium@fi lipini.gostyn.pl

Sanktuarium Maryjne w Górce Klasztornej, 89-310 Łobżenicatel. (0-67) 286 08 48, www.gk.msf.opoka.org.pl, [email protected]

Powiatowy Punkt Informacji Turystycznej (Hotel Gromada), ul. Piastów 15, 64-920 Piłatel. (0-67) 210 94 86, www.powiat.pila.pl, [email protected]

Wojewódzkie Centrum Informacji Turystycznej, Stary Rynek 59 / 60, 61-772 Poznańtel. (0-61) 852 61 56, [email protected], [email protected]

11Kolegiata w Szamotułach

tel. (0-61) 852 61 56, [email protected], [email protected]

12

i

i

i

i

Drzewo, które zostało ścięte na budowę tego kościoła zaczynało swoją wegetację około 1180-1200 roku! Świątynię pod wezwaniem św.Mikołaja w Tarnowie Pałuckim wzniesiono w ostatniej ćwierci XIV wieku - tak sensacyjne wyniki dały powtórzone trzykrotnie badania dendrochronologiczne. Okazało się więc, że nawa główna i zakrystia kościoła są o trzy stulecia starsze niż dotychczas sądzono, a co za tym idzie jest to najstarszy zachowany w podstawowej bryle (bez wieży postawionej w 1639 roku i więźby dachowej) kościół drewniany w Polsce.

Niemal każdy skrawek jego wnętrza pokrywa XVII-wieczna polichromia. Znaleźć tu można m.in. sceny z Nowego Testamentu, z życia św. Małgorzaty i św. Mikołaja, Sądu Ostatecznego, adoracji Trójcy Świętej oraz sylwetki świętych.

Kościółek w Słopanowie koło Szamotuł wzniesiono w latach 1695-1699. Dziś rozsławia go przede wszystkim jego wnętrze w całości pokryte późnorenesansowymi i barokowymi polichromiami. Ściany zdobione są motywami roślinnymi oraz scenami z życia świętych. Namalowana jest nawet kotara podtrzymywana przez anioły, a otulająca ołtarz, umieszczona na ścianie za ołtarzem oraz sufi t świątyni – są tu m.in. przedstawienia nieba i piekła czy sceny z soboru nicejskiego. Chór zdobią zaś postaci muzykujących aniołów. Najsłynniejsza jest jednak polichromia umieszczona pod chórem, a przedstawiająca diabła wiodącego do piekła karczmarkę. Na wołowej skórze spisał on jej grzechy, wśród których był ten najgłówniejszy: „bo nie dolewała”.

Kościół „Na pólku” w Bralinie uważany jest za najładniejszy kościółek drewniany Wielkopolski i jeden z najcenniejszych obiektów architektury drewnianej w Polsce. Pobudowano go w 1711 roku na planie krzyża greckiego, o nieco zwężających się ramionach. Jego wnętrze zdobi dwubarwna polichromia z początku XIX wieku, a kilka jej scen wzorowanych jest na miedziorytach z XVII-wiecznego mszału weneckiego. Równie osobliwy jest stojący pośrodku barokowy ołtarz główny, dwustronny, przy którym mogły być odprawiane jednocześnie dwie msze. Z zewnątrz, po stronie wschodniej, kościół wyróżniają „soboty” czyli drewniane kryte obejście; od zewnątrz ma ono pełne ściany, od wewnątrz natomiast otwiera się na kościół podcieniem wspartym na profi lowanych słupkach.

Wieża zwieńczona cebulastym hełmem, przywodząca na myśl drewnianą architekturę wschodnich kresów Rzeczypospolitej, jest jednym z charakterystycznych elementów drewnianego kościoła pod wezwaniem św. Mikołaja w Wierzenicy. Tę formę ta XVII-wieczna świątynia przybrała podczas pierwszej rozbudowy w XVIII wieku. Jej zewnętrzny wygląd zdecydowanie zmieniła dobudowana w 1870 roku kaplica grobowa Cieszkowskich, zwieńczona krzyżem przypominającym herb Dołęga. We wnętrzu świątyni, której wyposażenie pochodzi z połowy XVII stulecia, uwagę zwraca umieszczony w ołtarzu głównym obraz Matki Bożej z Dzieciątkiem, u której stóp klęczy jego fundator, kołodziej Bartłomiej z Kłecka.

KO

ŚCIO

ŁY D

REW

NIA

NE

Świątynia w Tarnowie Pałuckim

Wnętrze kościoła w Słopanowie

Wnętrze kościoła w Bralinie

Kościół w Wierzenicy



Centrum Informacji Turystycznej, ul. Garbarska 2, 62-800 Kalisztel. (0-62) 764 21 84, www.kalisz.pl


12 Kościół w Wierzenicy


13

i

i

i

i

Nad urokliwą rzeką Wełną, w miejscowości Wełna koło Rogoźna, stoi jeden z najcenniejszych zabytków budownictwa drewnianego w regionie – drewniany kościół pod wezwaniem Podwyższenia Krzyża Świętego, wzniesiony w 1727 roku. Ta barokowa, orientowana świątynia, zbudowana na planie krzyża łacińskiego, otoczona jest tzw. sobotami czyli krytym gankiem otaczającym wieżę i nawę. Wyposażenie jej wnętrza pochodzi z czasu budowy świątyni. Na szczególną uwagę zasługuje w niej polichromia ścian i stropów przedstawiająca sceny związane z legendą i kultem Krzyża Świętego, postać Chrystusa, apostołów i ewangelistów. Ciekawe są też malowane iluzjonistycznie ołtarze i pokryte malowidłami stalle, konfesjonały i ambony.

Kościół św. Ducha w Dolsku to jeden ze starszych kościołów drewnianych w Wielkopolsce – wzniesiono go w 1618 roku. Ta drewniana świątynia ma konstrukcję zrębową. Jej niewielką kwadratową nawę zamyka wieloboczne prezbiterium. W XVIII stuleciu, od strony zachodniej dobudowano kruchtę, a później wzniesiono na niej wieżę zwieńczoną hełmem gontowym z latarnią. Równie interesujące jest wnętrze kościoła, z wyposażeniem pochodzącym głównie z czasów budowy. Odrestaurowany z pietyzmem kościółek jest dziś prawdziwą perełką drewnianej architektury. Uroku dodają mu stojące wokół niego ludowe rzeźby świętych.

Kościół pod wezwaniem św. Kazimierza w Gułtowych wznoszono niemal przez cały wiek XVIII. To świątynia o konstrukcji szkieletowej z ceglanym wypełnieniem. Ceglana jest także neogotycka kaplica grobowa Bnińskich dobudowana w 1784 roku. I choć jest ona jednonawowa, wewnątrz, za pomocą drewnianych kolumn wydzielono w niej wąskie nawy. Uwagę przyciągają tu XVIII-wieczne polichromie – na sklepieniu nawy z przedstawieniem Apoteozy św. Kazimierza, na sklepieniu prezbiterium wyobrażenie Matki Boskiej wśród aniołów, a na chórze muzycznym przedstawienia instrumentów muzycznych oraz napis fundacyjny odnoszący się do Kazimierza Słuckiego, którego staraniem wykończono i wyposażono kościół.

Barokowy ołtarz z gotyckim krucyfi ksem umieszczony w kaplicy Świętego Krzyża w drewnianym kościele pod wezwaniem św. Leonarda i Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny w Słupcy to prawdziwy majstersztyk sztuki sakralnej. To nie jedyne cudo, które znaleźć można we wnętrzu świątyni wzniesionej w XVI wieku i rozbudowanej w 1730 roku. To wtedy dostawiono do niej wieżę i dwie kaplice – od południa Świętego Krzyża, od północy św. Leonarda, w której na barokowym ołtarzu umieszczono gotycki, z początku XV wieku obraz jej patrona. Późnorenesansowy, z początku XVII stulecia jest ołtarz główny z płaskorzeźbą Wniebowzięcia Matki Boskiej i rzeźbami świętych Leonarda i Jana Chrzciciela. Ściany świątyni oraz jej strop pokryte są bogatą polichromią z pierwszej połowy XVIII wieku.

KO

ŚCIO

ŁY DR

EWN

IANE

Kościół w Wełnie

Kościół w Dolsku

Kościół w Gułtowych

Ołtarz kościoła w Słupcy


Informacja Turystyczna Regionu Śremskiego, ul. Kilińskiego 2, 63-100 Śrem tel. (0-61) 283 54 67, www.biblioteka-srem.com.pl



13Ołtarz kościoła w Słupcy


14

i

i

i

Najpiękniej jest tu latem, gdy zza płotów wyglądają kolorowe malwy, w ogrodach unosi się zapach dojrzewających owoców, a na polach szumi zboże. Aż chce się wtedy wędrować od chaty do chaty, przekraczać ich progi, by zobaczyć jak żyli nasi przodkowie. A oglądać jest tu doprawdy co, zwłaszcza, że wszystkie obiekty (poza replikami barokowego dworu ze Studzieńca koło Rogoźna i XVIII-wiecznych ofi cyn z Łomnicy koło Zbąszynia) są oryginalne. Do Wielkopolskiego Parku Etnografi cznego położonego nad jeziorem Lednica przeniesione zostały z różnych stron Wielkopolski. W zabudowie przeważają obiekty drewniane wzniesione w konstrukcji zrębowej i szkieletowej. Jednym z najbardziej okazałych obiektów jest XVIII-wieczna karczma z Sokołowa Budzyńskiego koło Chodzieży.

Wielkopolski Park Etnografi czny, choć tworzony od 1975 roku, wciąż jest doskonalony i przybywają nowe obiekty. Dziś jest tu 60 obiektów, a docelowo ma ich być około 70. Skansen odtwarza układ typowej, XIX-wiecznej wsi wielkopolskiej z jej kształtem i wszystkimi charakterystycznymi elementami – płotami, studniami, kapliczkami i fi gurami przydrożnymi, ogrodami i polami uprawnymi. Jest nawet kaplica i cmentarz z krzyżami, nagrobkami oraz dwoma grobami odnalezionymi w tym miejscu przez archeologów: popielnicowym z pochówkiem ciałopalnym kultury pomorskiej oraz szkieletowym z okresu wczesnego chrześcijaństwa.

Obiekty z Pałuk, Krajny i północnej Wielkopolski oglądać można w Muzeum Kultury Ludowej w Osieku nad Notecią. Skansen odtwarza układ wsi-owalnicy, ukazując jednocześnie warunki życia i pracy na wsi od połowy XIX wieku do wybuchu II wojny światowej. Można tu więc zobaczyć m.in. ryglową chałupę z charakterystycznym podcieniem narożnym zwanym na Krajnie „przyłapem”, wiejską szkołę elementarną w szachulcowej chacie, wnętrze chaty osadników niemieckich, a także kuźnię czy remizę strażacką. I tak jak w dawnej wsi są tu kapliczki przydrożne, gołębniki, piece chlebowe, pasieki...

W niewielkim skansenie w parku dworskim w Russowie, obok muzeum Marii Dąbrowskiej, gromadzone są zabytki budownictwa wiejskiego z regionu kaliskiego. Najbardziej charakterystyczne są trzy budynki z drugiej połowy XIX wieku tworzące tzw. zagrodę kaliską . Wnętrze domu wyposażone zostało sprzętami średniozamożnej rodziny chłopskiej, a w stodole zgromadzono narzędzia rolnicze, dzięki czemu można zobaczyć jak żyli mieszkańcy kaliskich wsi w XIX stuleciu. Najstarszym obiektem w russowskim skansenie jest spichrz, tzw. sołek z 2 połowy XVIII wieku. W przylegającym zaś do skansenu sadzie owocowym ustawiono skrzynkowe i słomiane ule.

WIE

LKO

POLS

KIE

SK

ANSE

NY

Wielkopolski Park Etnografi czny

Wielkopolski Park Etnografi czny

Muzeum Kultury Ludowej w Osieku

Skansen w Russowie

Wielkopolski Park Etnografi czny, Dziekanowice 23, 62-261 Lednogóratel. (0-61) 427 50 40, 427 50 10, www.lednicamuzeum.pl, [email protected]

Muzeum Kultury Ludowej, ul. Dworcowa 9, 89-333 Osiek nad Noteciątel. (0-67) 286 60 90, www.zabytki.pl

Skansen Etnografi czny, Russów 49, 62-816 Tykadłówtel. (0-62) 769 12 65

14 Skansen w Russowie

tel. (0-62) 769 12 65

15

i

i

i

i

Około kilometra na zachód od wsi Mrówki koło Wilczyna, leżącej na półwyspie nad jeziorem Kownackim archeolodzy natrafi li na pozostałości grodu, jaki istniał tu w XIII-XIV wieku. Zachowane grodzisko ma średnicę 35 metrów u podstawy i wysokość około 12 metrów. Tworząc skansen archeologiczny zrekonstruowano tu pięcioboczną wieżę strażniczą, bramę, palisadę, półziemiankę, a także szałasy rybackie i drewnianą kuźnię. W skansenie eksponowana jest też niewielka wystawa zabytków pochodzących z wykopalisk. Ten zaś, kto wejdzie na wieżę strażniczą ujrzy z niej wspaniały widok na okolicę.

Mogą mieć różne kształty – nawet szlachcica w barwnym kontuszu, górnika, księdza, górala z fajką, tęgiej baby w łowickim stroju, krakowiaka, rycerza i diabła na beczce. Sporo jest też uli w kształcie niedźwiedzi, bo przecież akurat te zwierzęta od dawna gustowały w miodzie. Są tu również ule-maszkarony mające odstraszać od pszczół choroby czy ule-kopie zabytków poznańskich. W sumie kolekcja swarzędzka składa się z około 200 obiektów. I co ciekawe – swarzędzkie ule nadal są przez pszczoły użytkowane.

Na zachodnim brzegu Jeziora Wolsztyńskiego, niespełna kilometr od centrum miasta, wznoszą się zabytkowe budowle. To obiekty przeniesione tu głównie z zachodniej Wielkopolski. Jest ich kilkanaście, ale ich różnorodność pozwala na wyobrażenie sobie jak wyglądała niegdyś wieś w tym rejonie Wielkopolski. Bardzo ciekawa jest pochodząca z Reklinka, z połowy XIX wieku, zagroda średniozamożnego chłopa, w której pod jednym dachem umieszczone są chałupa, stodoła i chlew z wozownią. Karczma z Nowego Solca ma metrykę niemal 300-letnią, ale jeszcze starszy, bowiem pochodzący z 1603 roku jest wiatrak koźlak przeniesiony tu z Wroniaw. Zagroda olęderska z chałupą pochodzi z końca XVIII stulecia, a stodoła z początku wieku XIX. Latem posmakować można wiejskiego chleba ze smalcem.

Nawet jeśli masz lat zaledwie kilka będziesz mógł się tu poczuć jak wielkolud. W Pobiedziskach na obiekty, na które dotąd patrzeć musiałeś wysoko zadzierając głowę, możesz spojrzeć... z góry. I to od razu na wszystkie najświetniejsze budowle rozrzucone po całym Szlaku Piastowskim. Tylko w Skansenie Miniatur są one obok siebie i mimo dwudziestokrotnego pomniejszenia z niezwykłą pieczołowitością odtwarzają wszelkie detale zabytkowych świątyń, ale także pałaców, dworów i kamienic z całej Wielkopolski.

WIELK

OPO

LSKIE SK

ANSEN

Y

Skansen w Mrówkach

Skansen pszczelarski w Swarzędzu

Skansen w Wolsztynie

Skansen Miniatur w Pobiedziskach

Skansen Archeologiczny w Mrówkach, 62-550 Wilczyntel. (0-63) 242 75 30, www.archeo.amu.edu.pl/muzea

Skansen i Muzeum Pszczelarstwa, ul. Poznańska 36, 62-020 Swarzędztel. (0-61) 651 18 17, www.swarzedz.pl

Skansen Budownictwa Ludowego Zachodniej Wielkopolski, ul. Bohaterów Bielnika 26, 64-200 Wolsztyntel.(0-68) 384 26 19

Skansen Miniatur, 62-010 Pobiedziska-Letniskotel. (0-61) 817 78 22

15Skansen Miniatur w Pobiedziskach

tel. (0-61) 817 78 22

16

i

i

i

i

Leżący nad Prosną Kalisz, drugie pod względem liczby mieszkańców miasto Wielkopolski, wzmiankowany był już w II wieku naszej ery. Dlatego dziś mówi się, że „Kalisz – to najstarsze miasto w Polsce”. W średniowieczu krzyżowały się tu drogi handlowe z Moraw przez Śląsk i Kujawy nad Bałtyk oraz z Wielkopolski do Małopolski. Najprawdopodobniej w 1257 roku Bolesław Pobożny lokował miasto i wzniósł zamek. Kazimierz Wielki obwiódł miasto murami obronnymi z pięcioma bramami i prawdopodobnie siedmioma lub ośmioma basztami. Fragmenty murów sięgające 6 m wysokości zachowały się do dziś - góruje nad nimi baszta nazywana „Dorotką”, z którą związanych jest wiele podań.

Między ulicami św. Stanisława, Kazimierzowską, Sukienniczą i Rzeźniczą w Kaliszu wznosi się kościół ojców franciszkanów. Początki świątyni pod wezwaniem św. Stanisława sięgają wieku XIII. Wtedy to z fundacji księcia Bolesława Pobożnego i jego żony Jolenty, późniejszej błogosławionej, wzniesiono gotycki kościół. Relikwie błogosławionej Jolenty, ogłoszonej w 1880 roku patronką całej Wielkopolski, spoczywają w srebrnej trumience w prawej nawie świątyni. Przez wieki kościół wielokrotnie przebudowywano. Dziś wyposażenie jego wnętrza jest głównie barokowe i rokokowe. Uwagę przyciągają ambona w kształcie łodzi Piotrowej, późnorenesansowe stiuki w nawach i późnobarokowy ołtarz główny z obrazem Franciszka Smuglewicza „Wskrzeszenie Piotrowina”.

Obecna katedra św. Mikołaja ufundowana została w XIII wieku przez księcia Bolesława Pobożnego. Wzniesiono wówczas prezbiterium i zakrystię z zachowanym do dziś sklepieniem krzyżowo-żebrowym. Od XIV do XIX stulecia była w posiadaniu Kanoników Regularnych Lateraneńskich. Ma głównie barokowe wyposażenie. Okazały ołtarz główny pochodził z 1662 roku. Zniszczony w czasie pożaru w 1973 roku został zrekonstruowany. W środkowym polu znajduje się kopia obrazu Zdjęcie z Krzyża pochodzącego z antwerpskiej pracowni Piotra Pawła Rubensa, namalowana przez Bronisława Owczarka. Ołtarze w nawach bocznych pochodzą z XVIII wieku.

Gmach kaliskiego teatru to jedna z najbardziej charakterystycznych budowli miasta. Istniejący dziś gmach to czwarty kaliski teatr. Zbudowany został w latach 1919-1936 według projektu Czesława Przybylskiego. Neoklasyczny budynek nabiera urody przeglądając się w wodach Prosny, nad którą jest usytuowany, na skraju parku będącym jednym z najstarszych parków miejskich w Polsce.

Kaliska scena nosi imię Wojciecha Bogusławskiego, twórcy polskiego teatru narodowego, który wraz ze swoim zespołem wielokrotnie występował w Kaliszu. Dziś te teatralne tradycje miasta nad Prosną podtrzymują również Kaliskie Spotkania Teatralne - odbywający się od 1961 roku, jeden z najstarszych festiwali teatralnych w Polsce.

KAL

ISZ

– N

AJST

ARSZ

E M

IAST

O W

PO

LSC

E

Baszta „Dorotka”

Kościół ojców franciszkanów

Katedra św. Mikołaja

Teatr w Kaliszu




Państwowy Teatr im. Wojciecha Bogusławskiego, pl. Bogusławskiego 1, 62-800 Kalisztel. (0-62) 767 30 47, www.teatr.kalisz.pl

16 Teatr w Kaliszu

tel. (0-62) 767 30 47, www.teatr.kalisz.pl

17

i

i

i

i

Parowozownia w Wolsztynie, powstała w 1907 roku, jest dziś ostatnią czynną parowozownią w Europie. W prawie niezmienionej postaci zachowała się większość jej obiektów. Najstarszy tutejszy parowóz pochodzi z 1908 roku, a wyprodukowany został w Królewcu. Jego maksymalna szybkość to 65 km na godzinę, zabiera 7 ton wody i 2 tony węgla. W parowozowni można też zobaczyć parowóz ostatniej serii wytwarzanej w Polsce – „Ty 51”, wyprodukowany w Zakładach im. Hipolita Cegielskiego w Poznaniu w 1957 roku, a także zabytkowe wagony i drezyny, sprzęt i akcesoria kolejowe.

Corocznie na początku maja organizowany jest tu „Parowozowy show”, którego największą atrakcją jest parada starych parowozów.

Dziś Gnieźnieńska Kolej Dojazdowa eksploatuje odcinek z Gniezna do Anastazewa o długości 38 km. Jest jedną z ostatnich w Europie kolejek prowadzących ruch pociągów wyłącznie trakcją parową. I choć głównie jest to ruch towarowy, przede wszystkim z Witkowa do Powidza, to jednak coraz częściej jeżdżą nią także turyści. Trasa kolejki wiedzie przez urokliwe Pojezierze Gnieźnieńskie z Gniezna aż nad Jezioro Powidzkie, do Anastazewa. Do dyspozycji turystów są zabytkowe parowozy serii Px48 i wagony osobowe z lat 50. XX wieku oraz wagony plenerowe. Dla grup zorganizowanych przejazdy przygotowywane są na zamówienie, natomiast turyści indywidualni mogą latem korzystać z kolejki w każdą sobotę i niedzielę według stałego rozkładu jazdy.

Kolejka wąskotorowa łącząca dziś Środę Wielkopolską z Zaniemyślem to pozostałość po kolejce, która ponad sto lat temu jeździła na trasie Kobylepole (dziś w granicach Poznania) - Środa Wielkopolska - Zaniemyśl. Ta główna trasa liczyła wówczas 59 km. Za jej pomocą dostarczano z nich płody rolne do Środy lub Poznania.

Dziś pozostał z niej już tylko jeden, 14-kilometrowy odcinek łączący Środę Wielkopolską z Zaniemyślem. Pociąg, który ciągnie parowóz Px48 pokonuje tę trasę w ciągu 45 minut ze średnią prędkością 25 km na godzinę. Jest więc czas na podziwianie widoków, bowiem niektóre zabytkowe wagony, którymi podróżują turyści są częściowo otwarte.

Na trasie śmigielskiej wąskotorówki nie spotkamy już dziś parowozów. Koniec ich epoki nastąpił w 1973 roku, gdy uruchomiono trakcję spalinową. Dziś śmigielska wąskotorówka kursuje na liczącej 23 km trasie ze Starego Bojanowa, przez Śmigiel do Wielichowa. Z przejazdów nią korzystają przede wszystkim uczniowie dojeżdżający do szkół. Ale w swojej ofercie Śmigielska Kolej Dojazdowa ma też propozycje dla turystów, zarówno indywidualnych, jak i grupowych. Na specjalne zamówienie przygotowywany jest urozmaicony skład wagonów, jak i program towarzyszący.

JEŻD

ŻĄC

E ATR

AKC

JE

Parowóz z Parowozowni w Wolsztynie

Gnieźnieńska Kolej Dojazdowa

Powiatowa Kolejka Wąskotorowa w Środzie Wlkp.

Śmigielska Kolej Dojazdowa

PKP Parowozownia Wolsztyn, ul. Fabryczna 1, 64-200 Wolsztyntel. (0-68) 384 20 08, www.parowozy.com.pl, [email protected]

Gnieźnieńska Kolej Dojazdowa, ul. Wrzesińska 2, 62-200 Gnieznotel / fax (0-61) 426 11 30, [email protected], www.kolej.com.pl

Powiatowa Kolej Wąskotorowa w Środzie Wielkopolskiejul. Niedziałkowskiego 25, 63-000 Środa Wielkopolskatel. (0-61) 285 24 26, www.kolej.com.pl

Śmigielska Kolej Dojazdowa, ul. Leszczyńska 14, 64-030 Śmigieltel. (0-65) 518 00 10, www.kolej.com.pl

17Śmigielska Kolej Dojazdowa

tel. (0-65) 518 00 10, www.kolej.com.pl

18

Turystycznym bogactwem Wielkopolski są rozległe lasy oraz naturalne jeziora polodowcowe. Piękne chronione obszary leśne są w parkach narodowych i krajobrazowych, rezerwatach przyrody i ogrodach dendrologicznych. Znajdują się w nich egzotyczne rośliny i drzewa będące pomnikami przyrody, także legowiska rzadkich zwierząt, jak np. wydra, orzeł bielik, czapla siwa i bocian czarny. Obszary chronione są dostępne dla turystów, którzy znajdą w nich wiele znakowanych szlaków pieszych i rowerowych. W województwie wielkopolskim znajdują się dwa parki narodowe: Wielkopolski Park Narodowy i częściowo Drawieński Park Narodowy, a także 13 parków krajobrazowych.

WIE

LKO

POLS

KA

PR

ZYR

OD

A

Wilczy Park w Stobnicy Szlak Kajakowy na rzece Rurzyca

Szlak pieszy w okolicach Piły „Łazienki Chodzieskie”

Jesień w pilskich lasach18

Drawieński Park Narodowy, a także 13 parków krajobrazowych.

Jesień w pilskich lasach

19

Wielkopolska to region, w którym odbywa się wiele międzynarodowych i regionalnych imprez kulturalnych. W Poznaniu organizowany jest co 5 lat Międzynarodowy Konkurs Skrzypcowy im. Henryka Wieniawskiego, a corocznie Międzynarodowy Festiwal Teatralny „Malta”, Światowe Spotkania z Kulturą Romską i festiwale jazzowe. Od wielu lat do Pałacu Myśliwskiego w Antoninie przyjeżdżają miłośnicy muzyki Fryderyka Chopina na koncerty chopinowskie, a zainteresowani folklorem biorą udział w Międzynarodowym Festiwalu Folklorystycznym „Bukowińskie Spotkania Teatralne” w Jastrowiu. Warto także wziąć udział w Jarmarkach: Świętojańskim w Poznaniu, Ceramicznym w Chodzieży, Chmielno-Wikliniarskim w Nowym Tomyślu i Soplicowskim w Cichowie oraz w Nocy Kupały na Ostrowie Lednickim.

Miłośnikom aktywnego wypoczynku Wielkopolska oferuje ponad 3 000 km znakowanych tras rowerowych, szczególnie zaś poleca przejazd przez cały region Transwielkopolską Trasą Rowerową z północy trasą TTR-N na południe trasą TTR-S, Ziemiańskim Szlakiem Rowerowym ZSR i Piastowskim Traktem Rowerowym PTR. Wokół Poznania wytyczony jest Pierścień Rowerowy PR.

Miłośników koni zaprasza ponad 50 ośrodków jeździeckich, a sporty wodne uprawiać można niemal na każdym jeziorze Wielkopolski.

INN

E ATR

AKC

JE

„Bukowińskie Spotkania” Aula Uniwersytetu im. A. Mickiewicza w Poznaniu Wiatrak na Szlaku Piastowskim

Muzeum Rolnictwa w Szreniawie

Stary Rynek w Poznaniu Muzeum Narodowe w Poznaniu

19

Ceramicznym w Chodzieży, Chmielno-Wikliniarskim w Nowym Tomyślu i Soplicowskim w Cichowie oraz w Nocy Kupały na Ostrowie Lednickim.

20

INFO

RM

ACJE

WOJEWÓDZKIE CENTRUM INFORMACJI TURYSTYCZNEJ Stary Rynek 59 / 60, 61-772 Poznańtel. (0-61) 852 61 [email protected]@wot-wielkopolska.pl

CENTRUM INFORMACJI MIEJSKIEJul. Ratajczaka 44, 61-816 Poznańtel. (0-61) 851 96 [email protected]

POWIATOWE CENTRUM INFORMACJI TURYSTYCZNEJ ul. Tumska 12, 62-200 Gnieznotel. (0-61) 428 41 [email protected]

CENTRUM INFORMACJI TURYSTYCZNEJ ul. Garbarska 2, 62-800 Kalisztel. (0-62) 764 21 84www.kalisz.pl

INFORMACJA TURYSTYCZNA ul. Słowiańska 24, 64-100 Lesznotel. (0-65) 529 81 [email protected]

POWIATOWY PUNKT INFORMACJI TURYSTYCZNEJ (Hotel Gromada)ul. Piastów 15, 64-920 Piłatel. (0-67) 210 94 [email protected]

KOŁO PRZEWODNIKÓW IM. MARCELEGO MOTTEGOul. Wroniecka 24, 61-701 Poznańtel. (0-61) 853 03 97www.przewodnicy.pttk.pl

DWORZEC PKPul. Dworcowa 1, 61-801 Poznańtel. (0-61) 866 12 12

DWORZEC PKSul. Towarowa 17 / 19, 61-586 Poznańtel. (0-61) 8 33 12 12

PORT LOTNICZY ŁAWICAul. Bukowska 285, 60-189 Poznańtel. (0-61) 849 20 00fax (0-61) 849 23 17www.airport-poznan.com.pl

URZĄD MARSZAŁKOWSKI WOJEWÓDZTWA WIELKOPOLSKIEGOal. Niepodległości 18, 61-713 Poznańtel. (0-61) 855 83 90www.wielkopolska.mw.gov.pl

POGOTOWIE RATUNKOWE 999

STRAŻ POŻARNA 998

POLICJA 997

ZLECENIA TELEFONICZNE 917

OŚRODKI ZAGRANICZNEPOLSKIEJ ORGANIZACJI TURYSTYCZNEJ

1. AUSTRIAPolnisches FremdenverkehrsamtLerchenfelder Strasse 2A-1080 Wientel. (+43 1) 524-71-91-12, fax: 524-71-91-20e-mail: [email protected]://www.poleninfo.at

2. BELGIAPools Informatiebureau voor ToerismeLouis Schmidtlaan 1191040 Brusseltel. (+32 2) 740-06-20, fax: 742-37-35e-mail: [email protected]://www.polska-be.com

3. FRANCJAOffi ce National Polonais de Tourisme9, rue de la Paix75002 Paristel. (+33 1) 42-44-19-00, fax: 42-97-52-25e-mail: [email protected]://www.tourisme.pologne.net

4. HISZPANIAOfi cina Nacional de Turismo de PoloniaPlaza de Espana, 18 p. 3 /of. 15Edifi cio Torre de Madrid28008 Madridtel. (+34) 91-541-48-08, fax: 91-541-34-23e-mail: [email protected]://www.visitapolonia.org

5. HOLANDIAPools Informatiebureau voor ToerismeLeidsestraat 641017 PD Amsterdamtel. (+31 20) 625-35-70, fax: 623-09-29e-mail: [email protected]://www.poleninfo.info

6. JAPONIAPolish Tourist Organization Offi ce Shinjuku I-land Wing 5F6-3-1, Nishi Shinjuku, Shinjuku-ku,Tokio, 160-8308tel. (+81 3) 5323-8508, Fax (+81 3) 5323-6751e-mail: [email protected]://www.polandkanko.org

7. NIEMCYPolnisches FremdenverkehrsamtKurfürstendamm 7110709 Berlintel. (+49 30) 21-00-92-0, fax 21-00-92-14e-mail: [email protected]://www.polen-info.de

8. USAPolish National Tourist Offi ce5 Marine View Plaza,Hoboken, NJ - 07030 - 5722,tel. +1-201-420-9910, fax: +1-201-584-9153e-mail: [email protected]://www.polandtour.org

9. ROSJAPredstawitelstwo Polskoj Turisticzeskoj Organizacjiul. Zemlanoj Wal 66/20, ART BUILDING109004 Moskwatel. (+7 095) 510 6210, fax: (+7 095) 510 6211e-mail: [email protected]://www.visitpoland.ru

10. SZWECJAPolska Statens TuristbyråVillagatan 2S-114 32 Stockholmtel. (+46 8) 21-60-75, 21-81-45, fax: 21-04-65e-mail: [email protected]://www.tourpol.com

11. WIELKA BRYTANIAPolish National Tourist Offi ceWestec HouseWest Gate, London W5 1YYtel. + 44 (0) 8700 675012, fax: + 44 (0) 8700 675011e-mail: [email protected]://www.visitpoland.org,

12. WĘGRYLengyel Nemzeti Idegenforgalmi KepviseletKaroly krt. 111075 Budapesttel. (+36 1) 269-78-09, fax 269-78-10e-mail: [email protected]://www.polska-tourist.info.hu

13. WŁOCHYUffi cio Turistico Polaccovia Vittorio Veneto 54/A00187 Romatel. (+39 06) 482-70-60, fax: 481-75-69e-mail: [email protected]://www.polonia.it

20STRAŻ POŻARNA 998

POLICJA 997

ZLECENIA TELEFONICZNE 917

http://www.polen-info.de

Wydawca: Wielkopolska Organizacja Turystyczna Stary Rynek 59/60, 61-772 Poznań

Opracowanie tekstu: Anna Plenzler

Recenzja: Bogdan Kucharski

Opracowanie informacji adresowych i mapy: Wielkopolska Organizacja Turystyczna

Projekt grafi czny: Polska Organizacja Turystyczna, Aldona Dawid

Opracowanie grafi czne i komputerowe: Janusz Zajączkowski

Druk: AUTOGRAF, ul. Łużycka 32a, 61-614 Poznań

ISBN 83 – 88506 – 38 - 2

Poznań 2005r.

Zdjęcia: M. Chwistek, D. Krakowiak, A. Wiktor, W. Lis, J. Miecznikowski, T. Mosiek, A. Plenzler, K. Przybyła, P. Skórnicki, D. Swosiński, Z. Szmidt, J. Sznajder, J. Więckowski, J. Wyczyński, Artists – C. Gwóźdź, J. Tatarkiewicz, Z. Tomczak, J. Ramuckioraz archiwa: Muzeum Narodowego Rolnictwa i Przemysłu Rolno-Spożywczego w Szreniawie, Starostwa Powiatowego w Środzie Wielkopolskiej, Śmigielskiej Kolei Dojazdowej, Zespołu Parków Krajobrazowych Województwa Wielkopolskiego, Urzędu Miasta w Pile

muzeum

kościół

pałac

zamek

klasztor

skansen

ratusz

park

Legenda

Województwa Wielkopolskiego, Urzędu Miasta w Pile

„Stary Browar” w Poznaniu

Muzeum im. S. Staszica w Pile

Stary Rynek z Makiety Dawnego Poznania