Politika E Perbashket Bujqësore në BE dhe Politika E Perbashket Bujqësore në BE dhe

Krahasimi me Politiken Buqesore ne SHBAKrahasimi me Politiken Buqesore ne SHBA..

Punoi: Pranoi:

Anita DOGANI Asc. Prof. Dr. Albana HASHORVA

Tirane Prill 2014

Lënda: Ekonomiksi i Integrimit

MASTER: STUDIME EKONOMIKE EUROPIANE

1

PermbajtjaPermbajtja Qellimi I Temes ………………………………

Historiku I CAP ……………………………………

Evolucioni dhe reforma t kryesore …………………………..

CAP Qëllimet dhe Objektivat ..........................................

Shperndarja e Fermave sipas vendeve……………………..

Analiza e realizimit te pese objektivave te traktatit……………

Argumente pro dhe kunder, Politikës së Përbashkët Bujqësore………

Objektivat per te ardhmen………………………………….

Politika buqesore USA vs EU………………………………

Rregullorja e OMGJ ne Shtetet e Bashkuara dhe ne Europe dhe Rregullorja e OMGJ ne Shtetet e Bashkuara dhe ne Europe dhe krahasimi midis tyrekrahasimi midis tyre

Konkluzione

 

2

Qellimi dhe rendesia e temesQellimi dhe rendesia e temes

Ne kete material  synojme te paraqesim CAP se pari nga një perspektivë historike, duke prezantuar reformat të ndryshme dhe prespektivat per te ardhmen , reformat e e ndermara, objektivat e CAP , realizimi dhe ndikimi i tyre ne sektore te ndryshem te buqesise dhe ne ekonomine europiane ne pergjithesi. Analize ekonomike mbi ndikimin e politikes se berbashket buqesore dhe sektoret dhe fushat qe kane patur me teper zhvillim si rezultat I kesaj politike.Argumente pro dhe kunder CAP .. Dhe krahasimi me Politiken Amerikane ne kete fushe.

3

CAP …CAP …

CAP përcakton objektivat, masat dhe programimin e zhvillimit bujqësor dhe rural, të shërbimeve publike bujqësore, të kërkimit dhe trajnimit profesional, si dhe bazën e të dhënave dhe informacionin për politikat në sektorët e bujqësisë dhe të zhvillimit rural.

Politika e perbashket bujqesore (CAP) eshte nje sistem I ndihmave dhe programeve bujqesore te Bashkimit Europian

4

Historiku i CAPHistoriku i CAP

1957- Varësia direkte e vendeve themeluese të BEE-së- nga bujqësia Nga numri i përgjithshëm i fuqisë punëtore të punësuar

25 % ishte e angazhuar në bujqësi struktura e fondit tokësor nuk ofronte mundësi për

prodhimtari ekonomike pjesa më e madhe e fermave nuk ishin të gatshme për

prodhimin e specializuar me shumicë sepse afër dy të tretat e fermave ishin me madhësi prej 1-10 hektarë.

ndikimi i fatkeqësive elementare (thatësirat, vërshimet, sëmundjet e bagëtive)- prodhimi më i vogël se sa pritej

Në rast të kushteve të volitshme natyrore-prodhimi më i madh se sa ishte parashikuar.

5

Viti 1957-Traktati i Romës Viti 1957-Traktati i Romës Krijoi Komunitetin Ekonomik Evropian Krijoi Komunitetin Ekonomik Evropian përcaktoi objektivat e përgjithshme të CAPpërcaktoi objektivat e përgjithshme të CAP

Objektivat e bujqesise sipas Traktatit te Romes!

1.Te rrise produktivitetin bujqesor;

2.Te siguroje nje standart jetese te pranueshem per popullsine fshatare.

3.Te stabilizoje tregjet;

4.Te siguroje prodhim te rregullt te produkteve bujqesore;

5.Te siguroje cmime „te aresyeshme per konsumatoret;‟

6.Ne 1958 Komisioni shtoi: “te mbroje strukturen e familjes se fshatit

Konferenca ne Stresa, korrik 1958

1.Te jete nje treg i vetem ne prodhimet bujqesore ne gjithe Komunitetin, me levizje te lire

dhe cmim te perbashket ne Komunitet;

2.Te kete preference per keto produkte, me nje barrier te perbashket ndaj importeve;

3.Pergjegjesi e perbashket financiare per kostot e politikes (fond i perbashket).6

1960 - me propozimin e Komisionit të BEE-së, Këshilli Ministror miraton parimet

themelore të CAP.

◦ hapësira tregtare unike

◦ qarkullimi i lirë i produkteve bujqësore

◦ doganat unike

◦ çmimet e përbashkëta në tregun e brendshëm

◦ preferencat në raportet tregtare

◦ shpërndarja e barrës financiare rreth PPB-së

Viti 1962 Lindi Politika e përbashkët bujqësore (CAP)

1992 CAP zhvendoset nga mbështetja e tregut për të mbështetur prodhuesit

Mesi 1990 CAP fokusohet më shumë në cilësinë e ushqimit

Evolucioni dhe Reformat KryesoreEvolucioni dhe Reformat Kryesore Plani MANSHOLT 1968=kërkesa për ndryshime strukturale në bujqësi

- Uperqendrua ne modernizimin e shoqerive agrare, abandonimin e fermave dhe trajnimi i fermereve.

synohej zvogëlimi i ndryshimit të çmimeve të produkteve bujqësore në BE dhe në tregun botëror

zvogëlimi i shpenziemeve të larta të prodhimit, respektivisht të rritet produktiviteti i punës përmes

zvoglimit të të punësuarve

The MacSharry Reforms (1992)

zhvendosja e politikes nga “mbeshtetja e cmimit drejt “pageses direkte .‟ ‟

Agenda 2000 Reforms

Ndikoi ne uljen e cmimeve te EU drejt cmimeve te tregut boteror

Mid-term Review (Fischler Reforms) 2003 Thelbi i sistemit te ri eshte te ndryshoje fokusin nga prodhimi drejt

manaxhimit per shkaqe sociale dhe mjedisore 8

Qellimet kryesore te CAPQellimet kryesore te CAP Te sigurojë produktivitetin e bujqësisë në një nivel të caktuar

përmes progresit teknik, zhvillimit më racional të prodhimtarisë bujqësore, shfrytëzimit optimal të faktorëve të prodhimit.

të sigurojë nivel te larte te standardit jetësor të popullsisë bujqësore

rritjen e të ardhurave individuale të të punësuarve në bujqësi të stabilizojë tregun të sigurojë çmime të arsyeshme për konsumatorët në mbrojtjen dhe ruajtjen e mjedisit Dy sferat e funksionimit të CAP

◦ politika e çmimeve

◦ politika e përmirësimit të strukturës së bujqësisë në BE 9

Qellimet kryesore te CAP…Qellimet kryesore te CAP…

Permiresimin e rendimenteve prodhuese. Garantimin e nje standarti jetese per fermeret e KE. Stabilizimin e tregjeve bujqesore. Garantimin e furnizimit me produkte bujqesore. Garantimi i produkteve ushqimore cilesore me

cmime te arsyeshme per konsumatoret. Rimbursim per aktivitete specifike te zhvillimit

rural ( si diversifikimi apo ngritja e grupeve te perbashketa te prodhuesve) ose menaxhimi i tokave ne favor te ambjentit.

10

Rendesia e Buqesise ne Ekonomi Rendesia e Buqesise ne Ekonomi sipas vendeve.sipas vendeve.

11

CAP dhe pese objektivat e traktatitCAP dhe pese objektivat e traktatit Analize e realizimit dhe problematika e tyre….Analize e realizimit dhe problematika e tyre….

1. Rritja e eficences ne bujqesi 2. Rritja e standarit te fermereve 3. Stabilizimi i tregjeve bujqesore 4. Sigurimi i ofertes se nevojshme 5. Cmime te arsyeshme per konsumatoret

12

  Argumente pro dhe kunder, CAPArgumente pro dhe kunder, CAP

Kunder… Prodhim i tepert Shumë kosto për pak përfitim. Ndihma per te pasurit per tu

bere më të pasur Ne paguajme te gjithe me

shume Çmimet artificialisht të larta

ushqimore Dëmton fermat e vogla

Pro… Sigurimi i ushqimit per

Evropën Mbrojtje e komuniteteve

rurale. Shumëllojshmëri Ushqimi Mbrojtje e Mjedisit

Mbeshtetje e Zhvillimit.

13

Objektivat per te ardhmenObjektivat per te ardhmenObjektiva kryesore , të ketë një politikë që është e gjelbër,

më e drejtë dhe më efikaseMbështetja më mirë te të ardhurat për të

stimuluar rritjen dhe punësiminNjë pagese e 'gjelbër' për ruajtjen e

produktivitetit afatgjatë dhe ekosistemeve.Investime plotësuese në kerkim dhe inovacionNjë zinxhir ushqimi më konkurrues dhe të

balancuar.Nxitjen e punësimit rural dhe sipërmarrjenNjë CAP me e thjeshtë dhe më efikase

14

Politika buqesore EU vs USA Politika buqesore EU vs USA Shtetet e Bashkuara dhe Bashkimi Evropian

( BE) janë dy rajonet nga më të madhe në botë per prodhimin bujqësor. Marrëdhëniet dypalëshe të tregtisë në produktet bujqësore zene volumin me i madh në botë ,ndërsa të dy vendet gjithashtu konkurrojnë për tregjet e eksportit për shumë prej mallrave bujqësore.

Modelet bujqësore e këtyre dy vendeve janë shumë të ndryshme

15

PolitikaPolitika Buqesore EU vs USABuqesore EU vs USA

SHBA…

Fillesat 1820 (Land Act)

Madhësia e fermës së SHBA është

pothuajse 170 hekt, popullsinë e

përgjithshme 300 ml

Fermeret amerikanë2,7ml.

SHBA e orientuar drejt drithërave,

farave,pulave,

SHBA shpenzojnë një mesatare prej

0-, 6% të GDP-së së tyre për

bujqësinë

BE…

Fillesat 1957 (Traktati I Romes)

Fermerët e BE janë më shumë se

10 ml

BE e orientuar drejt verës,

fruta,perime, qumësht dhe

mishit

BE Shpenzon 0, 4% te GDP.

16

Politika buqesore EU vs USAPolitika buqesore EU vs USA SHBA është e bazuar në

prodhimet e shkallës së gjerë

Politika e SHBA fokusohet më shumë në rrjetet e sigurisë, sigurimit dhe pagesat kundërciklike

shumica e buxhetit destinuar ne programet sociale (pulla e ushqimit)

EU është e përbërë kryesisht nga struktura të vogla dhe punë-intensive.

BE pagesa fikse të paracaktuara.

Ne BE me pak shpenzime për programet e ndihmës ushqimore

Modelet e konsumit të ushqimit ndryshojnë ndërmjet Shteteve të Bashkuara dhe BE-së

17

Politika Buqesore ne SHBAPolitika Buqesore ne SHBA 1.Pagesat direkte= janë pagesa e dhëna

drejtpërdrejt për fermerët sipas skemave te caktuara mbështetëse. Single Payment Scheme

2. Pagesat kundërciklike= lëshohen vetëm nëse çmimi efektiv I shitjes për një mall është nën çmim e synuar.

3. Kredi Marketingu=është një variant I kredisë, për mallrat e specifikuara qe një prodhues mund të shlyej një kredi në një normë më të ulët se norma e kredisë, (marketing loans)

18

Mbështetja për bujqësinë Mbështetja për bujqësinë

19

Krahasimi i prodhimit bujqësor kombëtar, BE, SHBA, Brazil, Kinë, 2005-2010, Krahasimi i prodhimit bujqësor kombëtar, BE, SHBA, Brazil, Kinë, 2005-2010, në%. në%. Sipas global support to agricultural production (SGPA).Sipas global support to agricultural production (SGPA).

20

Partneret tregetare te USA vs EUPartneret tregetare te USA vs EU

21

Rregullorja e OMGJ ne Shtetet e Bashkuara dhe ne Europe dhe

krahasimi midis tyre.

FJALET KYÇ Bioteknologjia-Konventa Nacionale e Diversitetit Biologjik e përkufizon bioteknologjinë si : Çdo aplikim teknologjik që përdor sisteme biologjike, organizma te gjalla, ose derivate te tyre, për te bere ose modifikuar produkte ose procese për përdorim specifik.

OMGJ (GMO)- Organizmat e Modifikuara Gjenetikisht

Rregullore e OMGJ- nje set rregullash ne funksion te OMGJ

Në marrjen e vendimeve për qëndrimin e saj rregullator për organizmat gjenetikisht te modifikuara (OMGJ apo GMO) qeveria federale e Shteteve te Bashkuara u përball me dy çështje kritike.

E para- nese qeveria zotëronte mjaftueshem Autoritetin ligjor për të rregulluar bioteknologjine

E dyta- nese rregulloret do te drejtonin procesin e prodhimit te produkteve te modifikuara gjenetikisht apo produktet perfundimtare te bioteknologjise

1. Nga njera ane-Shtepia e Bardhe , permes Zyres se Politikave te Shkences dhe Teknologjise (OSTP) se bashku me USDA ( Departamenti i Bujqesise ne US) dhe Agjencine e Ushqimeve dhe Medikamenteve( FDA)

2. Nga ana tjeter ishte EPA (Agjencia e Mbrojtjes Mjedisore), e cila nuk ishte per nje legjislacion te ri , insistonte ne vleresimin e riskut te ri te procedures te OMGJ-ve.

Historiku i Rregulloreve te OMGJ ne SHBAKëshilli i Kabinetit për Çështjet Ekonomike organi

përgjegjës për rregulloren mbi bioteknologjine ne SHBA

“Produkti gjenetikisht i modifikuar dhe i perzgjedhur perben bazen kryesore per vendime dhe jo procesi me ane te te cilit produkti eshte fituar”, pikerisht kjo perbeu bazen kryesore per politiken amerikane mbi rregulloret per OMGJ

•FDA dhe USDA ka qene aktive ne nxitjen OMGJ-ve. Në vitin 1997, USDA i Kafshëve dhe Shëndetit, Shërbimi i Inspektimit te Bimëve (APHIS) thjeshtoi procedurën e importit, duke zhvendosur OMGJ ne gjithë linjat e shtetit

•FDA hapi rrugën e një procedure të shkurtër për miratimin e ushqimeve bioinxhinierike.

•FDA përcaktoi se etiketimi nuk është kërkuar në bazë të metodës së prodhimit të ushqimit ( dmth. inxhinierisë gjenetike ), por vetëm në qoftë se ushqimi i ri në vetvete paraqiste probleme te sigurisë për konsumatorët

•Ndërsa EPA ka propozuar rregulla relativisht strikte për futjen e bimëve gjenetikisht te modifikuara për t'i rezistuar insekteve.

•Në vitin 1999, kryesisht në përgjigje të zhvillimeve në Evropë, ndërgjegjësimi publik ne kundershtim të farërave dhe te kulturave të modifikuara gjenetikisht shpertheu në Shtetet e Bashkuara

•Në Maj te 2000 një panel i Akademisë Kombëtare të Shkencave botoi një raport për sigurinë e këtyre ushqimeve Biotek aktualisht në treg dhe u shpreh se procesi i injektimit te nje gjeni nga një specie në një tjetër nuk ishte në thelb i rrezikshem

Rregullorja Evropiane e Bioteknologjisë:

Autoriteti pergjegjes: Komisioni per Rregulloret mbi Bioteknologjine

Këshilli Evropian miratoi Direktivën 90/220/EEC mbi Lejimin e Organizmave te Modifikuar Gjenetikisht (Deliberate Release of Genetically Modified Organisms).

OMGJ…Parimi baze i direktives:-marrja se masave paraprake

Implikimet e tregtisë pershkak te dallimeve midis qasjeve të SHBA dhe BE-së ne bioteknologji u bëne te dukshme në vitin 1996, kur Shtetet e Bashkuara eksportuan sojen dhe dritherat të modifikuara gjenetikisht në BE

Misër i prodhuar ne saje te Inxhinierise gjenetike, u miratua për shitje nga BE-ja në dhjetor 1996

OMGJ… Dy presione - aplikimet per treg të brendshëm të OMGJ-

ve ; prodhimi në rritje ne SHBA dhe eksporti i kulturave gjenetikisht te ndryshuar për herë, çuan në kërkesat gjithnje ne rritje për etiketimin e ushqimeve OMGJ te tregtuara brenda BE-së.

Në Maj 1998 një shumicë e cilësuar e Këshillit të Ministrave miratoi një propozim për etiketimin e detyrueshem të ushqimit nepermjet testeve te ADN dhe proteinave qe permbajne misëri dhe soja gjenetikisht të modifikuar

Te perbashkat dhe Ndryshimet midis dy politikaveNe disa aspekte të rëndësishme, politikat bashkëkohore rregullatore

evropiane ngjajnë me ato të Shteteve të Bashkuara per periudhen nga fundi i vitit 1960 deri ne mesin e viteve 1980.

Zgjerimi dhe rritje e influences politike te lobingjeve të interesit publik në Shtetet e Bashkuara gjatë viteve 1970 shkon paralelisht me rritjen e endikimeve te OJQ-ve dhe të Partisë së Gjelbër në Evropë gjatë viteve 1990.

Si perfundim, Shtetet e Bashkuara sikurse dhe Evropa, përjetuan një rënie të besimit publik në rregulloret e qeverisë për shkak të perceptimit te ketyre rregullave si te paefektshme.

Vazhdim…Siç është përmendur në fillim të këtij artikulli, parimi

parandalues, edhe pse kurrë nuk u be një komponent i qarte i ligjit amerikan, ishte ne qender te politikave mjedisore dhe konsumatore te Shteteve te Bashkuara dhe te Evropes që nga mesi i viteve 1960 deri ne mes të viteve 1980

Për shkak se amerikanët kanë qenë më të shqetësuar për rrezikun e shfaqjes se kancerit se evropianët, Shtetet e Bashkuara vendosen nje set rregullash te vecanta për trajtimin e carcinogeneve te mundshem.

…..Asnjë rregullore Evropiane nuk i trajton carcinogenet

potenciale ndryshe nga cdo rrezik tjeter per shëndetin publik

Në rastin e OMGJ-ve, modeli është pikërisht i kundërt:

Ligji i SHBA trajton rreziqet mjedisore dhe shëndetësore nga OMGJ-te ne te njejten menyre sic trajton cdo teknologji tjeter të prodhimit të ushqimit. Evropa, nga ana tjetër, ka krijuar nje set rregullash dhe kerkesash te vecanta me rigoroze për OMGJ-te.

…….

Ne te njejten kohe rreziqet per mjedisin, shendetin, dhe sigurine qe shqetesojne Amerikanet nuk jane te njejte me ata qe preokupojne Evropianet.

Perse disa nga politikat e rregulloreve Amerikane perfshire ato per OMGJ, jane me pak te rrepta ne drejtim te shmangies se riskut krahasuar me ato te se kaluares?

Se pari ndryshe nga Evropa perfshirja e politikaneve ne politikat mjedisore dhe konsumatore ne SHBA ka pesuar renie ne 15 vitet e fundit.

Se dyti ne krahasim me Evropen ku forcimi i politikes ne interesin publik ka qene ne rritje , ne Amerike keto politika kane patur me pak influence.

…….Ne nje kuptim , ndersa struktura e rregullores

Amerikane ka kaluar “ its baptism of fire”, Europa eshte vetem ne fillesat e sfides qe konsiston ne balancimin e vleresimit shkencor te riskut dhe ne besueshmerine e publikut. Ne menyre te dukshme 90% e amerikaneve besojne ne deklaratat e USDA dhe ne bioteknologjine , ndersa vetem 12 % e Evropianeve besojne ne rregulloret e tyre kombetare.

Konkluzione…CAP eshte nje nga politikat me te kritikuara te Bashkimit EuropianObjektivat e traktatit ende shume pune per realizimin dhe

zbatimin e tyre. Luhatshmëria e cmimit është një kërcënim për konkurrencën

afatgjatë të sektorit të bujqësisë. USA vs EU dy rajone konkurusese dhe modelet bujqësore te

ndryshme.Buxhetet e shtrënguar te qeverive kërkojne që politikëbërësit të

konsiderojnë me kujdes opsionet e politikave për të siguruar që objektivat e brendshme janë adresuar si duhet.

Politikat e dështuara në vende kanë rezultuar në humbje të të ardhurave , rritje të varfërisë , pasigurisë ushqimore , dhe ndër të tjera një eksod rural.

37

KonkluzioneKerkohet mbështetje më mirë te të ardhurat për të

stimuluar rritjen dhe punësiminKrijimi I Mjeteve për të adresuar menaxhimin e

krizave për të përmbushur sfidat e reja ekonomike.Vlerësimi i përgjithshëm ishte se , liberalizimi ka çuar

në një krizë të thellë të çmimeve të fermës dhe një rënie të numrit të fermerëve familjare.

Ka pasur një ndikim negativ në një sërë fushash , duke përfshirë mjedisin , sigurinë e ushqimit dhe cilësinë e ushqimit, shëndetit , punësimit dhe zhvillimin rural .

SHBA dhe EU kane Kushte gjeografike,tokë bujqësore në dispozicion , ushqim dhe tradita të ndryshme dhe kornizat rregullatore te ndryshme.

FALEMINDERIT

39