หน่�วยที่�� 3ภาษาบาลี�แลีะสั�น่สักฤต

ใน่ภาษาไที่ย

ประว�ต�ภาษาบาลี�สั�น่สักฤต

ตระก�ลีภาษาอิ�น่โด-ย�โรป (Indo-European)

ภาษาที่��มี�ร�ปว�ภ�ตต�ป!จจ�ย (Inflectional Language)

ตระก�ลีภาษาอิารย�น่ใน่อิ�น่เด�ย 3 สัมี�ย

ภาษาสมั�ยเก่า Old Indian

ภาษาสมั�ยก่ลาง Middle Indian

ภาษาสมั�ยใหมั Modern Indian

ภาษาพระเวที่

ภาษาปรากฤต

ภาษาอิ�น่เด�ยป!จจ�บ�น่

ภาษาสั�น่สักฤต

ภาษาสั�น่สักฤต• ต%น่ก&าเน่�ดจากภาษาใน่คั�มีภ�ร(พระเวที่• ถื*อิเป+น่ภาษาชั้�-น่สั�งแลีะศั�กด�0สั�ที่ธิ์�0 ภาษาเฉพาะ

ขอิงน่�กปราชั้ญ์( • ปาณิ�น่� อิ�ษฎาธิ์ยาย� “ (อิษ7ฎาธิ์7ยาย�)” =

ไวยากรณิ(เลี�มีแรกขอิงโลีก• ภาษาตาย (Dead Language)

ภาษาบาลี� • ภาษาปรากฤต >> ภาษามีาคัธิ์� >> ภาษาบาลี�• ภาษามีาคัธิ์�เป+น่ภาษาธิ์รรมีดาที่��ใชั้%พ�ดก�น่ใน่

แคัว%น่มีคัธิ์แลีะพระพ�ที่ธิ์เจ%าใชั้%เป+น่ภาษาประกาศัพระพ�ที่ธิ์ศัาสัน่า

• ภาษาบาลี�เป+น่ภาษาที่��ตกแต�งมี�คัวามีสัลีะสัลีวย แลีะเป+น่ภาษาที่��พระอิรรถืกถืาจารย(ใชั้%เร�ยบเร�ยงใน่พระไตรป8ฎก

สาเหตุ�ที่��ภาษาบาล�และส�นสก่ฤตุเข้�ามัาในภาษาไที่ย

ศัาสัน่า วรรณิคัด� ร�ฐศัาสัตร(

พราหมีณิ(

พ�ที่ธิ์ศัาสัน่า

รามีายณิะ

มีหาภารตะ

พระไตรป8ฎก

พราหมีณิ(ป�โรห�ต

ระบบเสั�ยงภาษาบาลี�แลีะสั�น่สักฤต

หน่�วยเสั�ยงสัระภาษาบาลี�

ร�สัสัระ ฑี�ฆสัระ ฐาน่ที่��เก�ดอิะอิ�อิ�

อิาอิ�อิ�

ลี&าคัอิเพดาน่

ร�มีฝี=ปาก

สัระเด��ยว

สัระประสัมีเอิ (อิะ+อิ�)โอิ (อิะ+อิ�)

หน่�วยเสั�ยงสัระภาษาสั�น่สักฤต• หน่�วยเสั�ยงสัระภาษาสั�น่สักฤตมี� 13 หน่�วยเสั�ยงสัระเด��ยว

ฤ ฤๅ ฦสัระประสัมี ไอิ (อิะ+เอิ)

เอิา (อิะ+โอิ)

หน่�วยเสั�ยงพย�ญ์ชั้น่ะภาษาบาลี�หน่�วยเสั�ยงพย�ญ์ชั้น่ะใน่ภาษาบาลี�มี� 33 หน่�วยเสั�ยง• พย�ญ์ชั้น่ะวรรคั– ก ข คั ฆ ง– จ ฉ ชั้ ฌ ญ์– ฏ ฐ ฑี ฒ ณิ– ต ถื ที่ ธิ์ น่– ป ผ พ ภ มี

• พย�ญ์ชั้น่ะเศัษวรรคั– ย ร ลี ว สั ห ฬ ๐

การย*มีคั&าภาษาบาลี�แลีะสั�น่สักฤตมีาใชั้%ใน่ภาษาไที่ย

๑. ที่�บศั�พที่(

๒. เปลี��ยน่แปลีงเสั�ยงแลีะคัวามีหมีาย

๓. การกลีายคัวามีหมีาย

๔. การกลีายเสั�ยงเพ*�อิให%กลีายคัวามีหมีาย

๑. ก่ารที่�บศั�พที่!

๑.๑ คังร�ปแลีะเสั�ยงเหมี*อิน่เด�มี เชั้�น่ โที่โสั โมีโห เมีตตา อิาว�โสั พาลี ก�มีาร

๑.๒ คังคัวามีหมีายเด�มีแลีะใชั้%ที่�-งสัอิงร�ปสั�น่สักฤต บาลี� ไที่ย คัวามีหมีาย

พฤก7ษ ร�ก7ข ร�กข,

พฤกษ(ต%น่ไมี%

มีฤต7ย� มีจ7จ� มีฤตย�, มี�จจ�ราชั้

คัวามีตาย

ภ�ก7ษ� ภ�ก7ข� ภ�กษ�, ภ�กข� ผ�%ขอิศั7ร� สั�ร� ศัร�, สั�ร� มี��งขว�ญ์

๑.๓ เลี*อิกใชั้%คั&าภาษาใดภาษาหน่J�งที่��อิอิกสั�ยงได%สัะดวก ฟั!งไพเราะกว�า เชั้�น่สั�น่สักฤต บาลี� ไที่ย คัวามีหมีาย

ศั�ลี7ป สั�ป7ป ศั�ลีปะ ฝี=มี*อิรก7ษ รก7ข ร�กษา อิน่�ร�กษ(,

ร�กษาน่าฑี�กา น่าฬิ�กา น่าฬิ�กา เคัร*�อิงบอิก

เวลีาเน่ต7ร เน่ต7ต เน่ตร ดวงตา

๑.๔ .ใชั้%ที่�-งสัอิงภาษาแต�ใน่คัวามีหมีายต�างก�น่ เชั้�น่

คัวามีหมีาย สั�น่สักฤต

บาลี� ไที่ย

การเลี�น่สัน่�ก

กร�ฑีา ก�ฬา กร�ฑีา ก�ฬาประเภที่ลี��, ลีาน่ที่��มี�กฎก�ฬา การเลี�น่เพ*�อิสัน่�ก, การอิอิกก&าลี�งกายแลีะบร�หาร

การเพาะปลี�ก

เกษต7ร เขต7ต เขต อิาณิาบร�เวณิ, แดน่,

แคัว%น่เกษตร การเพาะปลี�ก. น่า. ไร�

ร�บมัาใช้�โดยก่ารเปล��ยนแปลงเส�ยงและความัหมัาย

๒.๑ การเปลี��ยน่แปลีงเสั�ยงสัระเพ*�อิให%อิอิกเสั�ยงสัะดวก เชั้�น่อิะ เป+น่ อิ�, อิ� เชั้�น่ วร�ณิ เป+น่ พ�ร�ณิ

วชั้�ร เป+น่ ว�เชั้�ยรอิะ เป+น่ เอิะ, อิ� เชั้�น่ ป!ญ์จ เป+น่ เบญ์จ

วชั้ร เป+น่ เพชั้ร

(ด�การเปลี��ยน่แปลีงด%าน่เสั�ยงเพ��มีเต�มีจากหน่�งสั*อิ ภาษาต�างประเที่ศัใน่ภาษาไที่ย ขอิง น่�น่ตพร น่�ลีจ�น่ดา)

๒.๒ การเปลี��ยน่แปลีงเสั�ยงพย�ญ์ชั้น่ะ๒.๒.๑ การกร�อิน่เสั�ยงโดยการต�ดพยางคั( เชั้�น่

ต�ดพยางคั(หน่%า อิน่�ชั้ น่�ชั้อิ�โบสัถื โบสัถื(

ต�ดพยางคั(กลีาง ชั้น่มีพรรษา ชั้�น่ษาเด�ยงภาสัา เด�ยงสัา

ต�ดพยางคั(หลี�ง อิาชั้าไน่ย อิาชั้าอิห�วาตกโรคั อิห�วาห(

๒.๒.๒ เปลี��ยน่แปลีงเสั�ยงพย�ญ์ชั้น่ะที่��มี�ฐาน่เก�ดใกลี%ก�น่ เชั้�น่ต ด– ตารา เป+น่ ดารา

ต�ถื� เป+น่ ด�ถื�ฎ ฏ– ฏ�กา เป+น่ ฎ�กา

ป=ฏก เป+น่ ป=ฎกสั ฉ– สัลีาก เป+น่ ฉลีาก

สั�มีพลี� เป+น่ ฉ�มีพลี�ก ข– กน่�ษฐา เป+น่ ขน่�ษฐา

กบฏ เป+น่ ขบถื

๒.๒.๓ การเปลี��ยน่แปลีงโดยการลีงอิาคัมียาจก กระยาจกมีายา มีารยามีาดา มีารดาน่�ร น่�ราศัลี�ลีา ลี�ลีาศัราตร� ราษตร�

๒.๓ การเปลี��ยน่แปลีงเสั�ยงวรรณิย�กต( เชั้�น่ เสัน่ห เสัน่�ห(

ว�เที่ห ว�เที่�ห(สัมีย สัมี�ย

ก่ารก่ลายความัหมัาย

• คัวามีหมีายแคับเข%าบาล�และ

ส�นสก่ฤตุความัหมัายเด(มั ไที่ยน)ามัาใช้�

พาย� ลีมีที่��วๆ ไป ลีมีพ�ดแรงจ�ดบาป คัวามีชั้��ว ลีามีก ผลีขอิงคัวามี

ชั้��วที่�พพ� ชั้%อิน่ไมี�จ&าก�ดว�า

ใหญ์�หร*อิเลีNกชั้%อิน่ขน่าดใหญ์�ใชั้%ต�กข%าวหร*อิแกง

ประหาร ต�อิย ตบต� ย�ง ฆ�า ฟั!น่

การฆ�าให%ตาย

• คัวามีหมีายกว%างอิอิกบาล�และ

ส�นสก่ฤตุความัหมัายเด(มั ไที่ยน)ามัาใช้�

อิคั7น่� ไฟั ไฟั, ห�น่ชั้น่�ดหน่J�ง

กมีลี ดอิกบ�ว ดอิกบ�ว, จ�ตใจบร�เวณิ ก�ฏ� เขตที่��อิย��

ขอิงสังฆ(เขตที่��วๆ ไป

• คัวามีหมีายย%ายที่��บาล�และส�นสก่ฤตุ ความัหมัายเด(มั ไที่ยน)ามัาใช้�

สัวาที่ ชั้�มี รสั อิร�อิย หวาน่

คัวามีร�ก คัวามีย�น่ด�

ปญ์ชั้ร กรงน่ก หน่%าต�างศัฤงคัาร คัวามีร�ก ที่ร�พย(สัมีบ�ต�เสัาวน่�ย( ที่��คัวรฟั!ง, ที่��น่�า

ฟั!งคั&าพ�ด

อิโหสั� ได%มี�แลี%ว ยกโที่ษให%ด�สักร ขโมีย ศั�ตร�

ก่ารก่ลายเส�ยงเพ*�อให�ก่ลายความัหมัาย

วร แปลีว�า ประเสัร�ฐ ไที่ยแปลีงเสั�ยงเป+น่ พร (พอิน่) หมีายถืJง รางว�ลีที่��จะขอิจากสั��งศั�กด�0สั�ที่ธิ์�0 แลีะแปลีงเสั�ยงเป+น่ พระ หมีายถืJง ประเสัร�ฐ“ ”

บร�หาร แปลีว�า การน่&าอิอิกไป การด�แลีร�กษา กลี�าวแก% แก%คัวามีบกพร�อิงที่&าให%ด�ขJ-น่ เชั้�น่ บร�หารร�างกาย บร�หารแผ�น่ด�น่