Әл-Фараби кітапханасы,Электронды ресурстар бөлімі

Библиотека Аль-Фараби, отдел электронных ресурсов

2015 ж.

Қазақ хандығының бастаулары мен тарихи дәуірі

Ирмуханов, Б.Б. Из истории казахов : "Аз"-Жанибек, казахское ханство и жузы/ Беймбет Бабиктеевич Ирмуханов; Каз. акад. труда и соц. отношений.- Алматы: Наш Мир, 2001.- 207 c.

В своей книге доктор исторических наук, профессор Беймбет Бабиктеевич Ирмуханов на основе разнообразных и достоверных источников исследует образование и становление Казахского ханства, деяние и личности наших предков, ханов Керея, Бурундука и Касыма, которому казахский народ и сегодня обязан своей государственной территорией .

Хасенов, Ә. Қазақ тарихының 5000 жылдық баяны. Көне заманнан ХХ ғасырға дейін = Описание 5000 летней истории казахского народа. С древнейших времен до ХХ в.н.э./ Әбдікәрім Хасенов; Ресми оппоненттер: Д. И. Дулатова, У. Х. Шалекенов. - Алматы: Мектеп, 1996.- 296 б. Бұл кітапта Кіндік Азияның көне замандағы иелері – сақ –массагет, үйсін-қаңлы, скиф, ғұн, арысқақ, арғын, маңсақ, асқақ, қыпшақ жойқын күшті ұлыстары, олардың қазақ тегін құрудағы рөлі, сонымен бірге, этникалық, саяси бұл конфедерациялардың ордалардың 5000 жылға созылған эволюциялық процестері жан-жақты баяндалған.

Абусеитова, М. Х. Казахское ханство во второй половине XVI века/ М. Х. Абусеитова. - Алма-Ата: Наука, 1985.- 104 с.

В книге исследуются проблемы развития феодальных отношений, история казахской государственности и народности второй половины XVI в.

Материалы по истории казахских ханств XV-XVIII веков (извлечения из персидких и тюркских сочинений) /сост.: С.К. Ибрагимов, Н.Н. Мингулов, К. А. Пищулина [и др.] – Алма-Ата: Изд. “Наука” Каз. ССР, 1969. – 648 с.

Материалы сборника содержат основные оригинальные известия о родоплеменном составе населения Дашт-и Кипчака.

Қазақ хандығы дәуіріндегі әдебиет/ құраст. М. Мағауин. - Алматы: Ана тілі, 1993.

Шешендік өнерімен, даналығымен халық ішінде зор беделге ие болған Қазтуған, Шалкиіз, Доспамбет, Жиембет, Марғасқа, Ақтамберді, Тәтіқара, Үмбетей, Бұқар сияқты ойшыл жыраулардың толғауларында замана күйі, халықтың мұң-мүддесі сыр боп шертіледі.

Мағауин, М. Қазақ хандығы дәуіріндегі әдебиет: жоғары оқу орынд. филол., журналистика фак. студенттеріне арн. оқу құралы / Мұхтар Мағауин. - Алматы: Ана тілі, 1992. 3-ші кітап.- 174 б.

М. Мағауин жаугершілік, ұлы жиын, той-думан күндерінде, ел абыржыған, халық толқыған, хан дағдарған кездерде жұрт алдына шығып, көсемдік танытқан жыраулардың жыршылық өнерін саралай зерттеп, толғаулардың ойшылдық, сыршылдық сипатына барынша кең тоқталады.

Исин, А. Казахское ханство и Ногайская Орда во второй половине XV-XVI в./ Амантай Исин. - Семипалатинск: Тенгри, 2002.- 139 с.

В работе на основе средневековых русских и восточных источников впервые монографически исследуется история взаимоотношений Каазахского ханства и Ногайской Орды в XVI веке.

Серкпаев, М.О. Казахское ханство в середине XV - XVIII вв. и его военно-политические отношения с Джунгарией: учеб. пособие / Мухтар Омирсерикович Серкпаев. - Щучинск: Мир печати, 2010. - 71 с.: ил.

В данной книге особое внимание уделяется рассмотрению военно-политического отношения Казахского и Джунгарского ханств.

Кумеков, Б.Е. Государство кимаков IX-XI вв. по арабским источникам/ Булат Ешмухамбетович Кумеков; АН КазССР, Ин-т истории, археологии и этнографии им. Ч. Ч. Валиханова.- Алма-Ата: Наука, 1972. - 154 с.

Книга посвящена истории раннесредневековых арабоязычных и персоязычных сочинениях IX-XVI вв., о кимаках, которых можно считать предками казахского народа.

Султанов, Т.И. Рождение казахской государственности. История казахского ханства./Турсун Икрамович Султанов. – [Науч.-попул. изд.]. - Алматы: Мектеп, 2003. - 154 с.

Читателю дается возможность внимательно вглядеться в прошлое своего народа, оценить самобытную культуру казахов-кочевников. “Становление и развитие нации невозможно без сохранения исторической памяти народа”, - такими словами заключает Т.И. Султанов книгу о сложном историческом пути казахского народа к обретению своей независимости.

Бөкейхан, Ә. Таңдамалы шығармалар жинағы / Әлихан Бөкейхан. - Алматы: Өлке, 2003.

Қазақтың ұлы қоғам және мемлекет қайраткері, ғұлама ғалымы Әлихан Нұрмұхамедұлы Бөкейханның есімі кеңес дәуірінде бір жақты қаралып, соның салдарынан оның өмірі мен ғылыми шығармашылығы мүлдем зерттелінбей қалды. «Алаш мұрасы» сериясы бойынша ұсынылып отырған «Ә.Н. Бөкейхан Таңдамалы-Избранное» атты бұл жинаққа оның монографиялары енгізілді.

История Букеевского ханства. 1801-1852: сб. док. и материалов / Ком. по упр. архивами и документацией; Гос. архив Зап.-Каз. обл.; [сост.: Б. Т. Жанаев и др]. - Алматы: Дайк-Пресс, 2002.- 1118, [1] с.: ил.

В сборнике предствалены документы и материалы по истории своеобразного этнополитического объединения казахов первой половины XIX в., распологавшегося в междуречье Урала и Волги.

Қазақ хандығы тұсындағы билер

Мыңбатырова Н.Қ. Төле би ретіндегі қызметі және билік шешімдері: оқу құралы. – Алматы: Қазақ университеті, 2010. – 152 б.

Төле бидің соттық шешімдері мен биліктерін ашып көрсетуге арналған. Төле бидің қазақ мемлекеттілігін өркендетуде де алатын орны бөлек. Оқу құралында осы мәселелерді ерекше талдап ашып, әрбір айтылған қарама-қарсы ойды салмақты, теориялық негізде, дәлелдермен сипаттап көрсете білген..

Есламғалиұлы, М. Әйтеке би: (шежіренама) / Мұқадес Есламғалиұлы. - Алматы: Жеті жарғы, 1998. - 108 б.

Бұл кітапта алты Алашқа аты мәлім, Алаштың сөз бұйдасын ұстаған Әйтеке бидің ата-баба, үрім-бұтақ шежіресі, небір шешендік сөздері, қазақ елінің тұтқасы болып өткен тарихи тұлғалар-Төле, Қазыбек және қазақ хандары мен батырлары, билері туралы деректер көркем тілмен өріледі.

Қаз дауысты Қазыбек би: энцикл. / [бас ред. Н. Дулатбеков]. - Қарағанды: Болашақ-Баспа, 2011.- 652 б.

Қаз дауысты Қазыбек Келдібекұлының (1667-1764) өмірі мен саяси, әлеуметтік, тарихи еңбегіне арналған.

Султанов, Т.И. Золотая орда: / Турсун Икрамович Султанов. - [Науч.-попул. изд.]. - Алматы: Мектеп, 2011. - 170 с.

История Золотой Орды – история войн и внутренних усобиц, история кровавой борьбы за трон.

Бегалин, К. Ханы Золотой Орды/ Кайрат Бегалин. - Алматы: ТОО "Адамар", 2007.- 269 б. - (Отан тарихы).

Эта книга написана для любознательных читателей, которые хотели бы знать гораздо больше об истории Великой степи, чем о том способны сообщить им школьные или вузовские учебники.

Нәсенов, Б. Абылай хан/ Болатбек Нәсенов. – Алматы- Новосибирск: [б. ж.], 2005. - (Абыралы-Сарыарқаның кіндігі). Т. 11, 16-кітап, 1-тарауы: Омбы архиві сөйлейді. - 600 б. В книге отражены множество писем Абылайхана с Генерал губернатором Западной Сибири, по содержанию которых можно понять, что они (после победы казахов над джунгарами, через 15-20 лет) решили отделится от Абылайхана и быть самостоятельными кроме того получить подданство России. Зная об этом, но не подавая вида Абылайхан удерживает кочевья данных султанов недалеко от себя.

Абылай ханның қамқа тоны және Байдалы би/ ҚР Президенттік мәдениет орталығы, Л. Н. Гумилев атын. Еуразия ҰУ; [құраст. А. Сейдімбек]. - Астана: Күлтегін, 2007. - 174, [2] б.

Кітапта осы қамқа тонның бүгінгі күнге қалай жеткені туралы нақтылы тарихи айғақ-деректер келтірілген. Сондай-ақ, Абылайханның қадірлес замандасы Байдалы бидің шешендік-билік сөздері де алғаш рет жинақталып беріліп отыр.

Тарақ, Ә. Алаштың айбын-ардағы - Абылай хан/ Әнуар Тарақ. - Алматы: Қазақстан, 2003.- 237 б.

Монография 4 тарауға бөлінген. XVIII ғасырдағы өлең-толғаулар мен ХІХ ғасырдағы тарихи жыр-дастандардағы Абылай тұлғасы мен өмірінің мәнді тұстары, дәуірі жайлы қызықты зерттеу жасалған.

Доспанбетов, Ұ. Абылайдың ақ туы: тарихи роман / Ұзақбай Доспанбетов. - Алматы: Самара-Принт, 2008. - 448 б.

“Абылайдың ақ туы” атты, барлығы төрт кітаптан тұратын роман-эпопеясының соңғы кітабы. Мұнда жазушы Қаратау бойында, Ташкент қаласы төңірегінде Шу, Қаратал өзендерінің жағалауларында өткен оқиғаларды суреттейді.

Смағұлұлы, О. Абылай хан: тарихи-антропологиялық зерттеу/ Оразақ Смағұлұлы, М. Қожаев, А. Оразаққызы. - Алматы: Атамұра, 1999. - 174 б.

Кітапта кешенді зерттеулер мен антропологиялық ізденістер қорытындылары бойынша Абылай ханның фенобейнесіне, дене құрылымы мен сүйек өлшемдеріне ғылыми анықтамалықтар берілген.

Абылай хан: өмірі мен қызметіне қатысты құжаттар мен материалдар / [құраст., қаз. ауд., көрсеткіштерін түзген, түсініктерін жазған З. С. Тайшыбай]. - Петропавл: Астана, 2005. - 498 б.

Ұлы ханның жас кезінен бастап, өмірден озғанына дейінгі қызметін көрсететін құжаттар жиналып, уақыт ретімен жүйеленіп тұңғыш рет қазақ тілінде беріліп отыр.

Қазақтың ханы - Абылай: өмірі мен қызметіне қатысты құжаттар мен материалдар / құраст. З. С. Тайшыбай.- Алматы: Ел-шежіре, 2011.- (Мәдени мұра). Т. 2.- 639 б.

Бұл жинаққа ұлы ханның жас кезінен бастап, өмірден озғанына дейінгі қызметін бейнелейтін құжаттар жиналып, уақыт ретімен жүйеленіп, қазақ тілінде беріліп отыр.

Нәсенов, Б. Әбілхайыр хан/ Болатбек Нәсенов. – Алматы- Новосибирск: [б. ж.], 2011. Т. 17, 22-кітап, 2-тарау: Мәскеу архивтері сөйлейді. Санкт-Петербургтің кітапханасы сайрайды. - 840 б. Кітапта Әбілхайыр ханның Барақ батырмен не үшін жауласқанын, Барақтың шын батыр екендігін, Абылай ханмен дос екендігін дәлелдейтін сұрақтар көптеп кездеседі. Әбілхайырдың ұлдары Нұралы, Ералылардың Ресеймен қарым-қатынасы, көзқарастары беріледі.

Нәсенов, Б. Әбілхайыр хан/ Болатбек Нәсенов. – Алматы- Новосибирск: [б. ж.], 2011. - Кітап қаз. және орыс тілдерінде.Т. 18, 23-кітап, 3-тарау: Мәскеу архивтері сөйлейді. Санкт-Петербургтің кітапханасы сайрайды. - 767 б.

Кітапта Әбілхайыр ханның Барақ батырмен не үшін жауласқанын, Барақтың шын батыр екендігін, Абылай ханмен дос екендігін дәлелдейтін сұрақтар көптеп кездеседі. Әбілхайырдың ұлдары Нұралы, Ералылардың Ресеймен қарым-қатынасы, көзқарастары беріледі.

Мәшімбаев, С.М. Әбілқайыр хан (1693-1748) / С.М. Мәшімбаев. - Астана: РМҚК, 2007. - 205 б.

Монографияда тәуелсіздік алғаннан кейінгі жылдардағы қалыптасқан ақиқатты, Әбілқайыр хан туралы шындықты қалпына келтіру туралы, уақыттың жеткендігі туралы жаңаша деректерді талдауы беріледі.

Ерофеева, И.В. Хан Абулхаир: полководец, покровитель и политик/ Ирина Викторовна Ерофеева. - Алматы: Санат, 1999. - 334 с.

Книга посвящена политической биографии видного и государственного деятеля Казахстана XVIII столетия – хана Абулхаира.

Хан Кене. Қазақ халқының тәуелсіздігі үшін күрескен хан-батырлар туралы тарихи толғамдар мен пьеса, дастандар. - Алматы: Жалын, 1993. - 445 б.

Тарихи толғамдар топтастырылған бұл жинақта тағдыры қайшылықтарға толы Кенесарыдан басқа Абылай хан ұрпақтары – Наурызбай батыр, Сыздық сұлтан және басқа қазақ сардарларының күрескерлік рухы кеңінен сөз болады.

Валиханов, Э. Кенесары хан: эссе / Эдиге Валиханов. - М.: [б.и.], 2004. - 232 б. – (ЖЗЛ).

Книга посвящена выдающейся политической, государственной личности Казахстан ХІХ века – Хану Кенесары Касымову. Восстание, руководимые Кенесары Касымовым, охватило почти весь Казахстан и длилось десять лет – с 1837 по 1847 год.

Валиханов, Э. Кенесары хан: эссе / Эдиге Валиханов.- Алматы: Арда, 2007. - 235 б. - (Тарихи тұлға тағылымы).

Книга посвящена выдающейся политической, государственной личности Казахстан ХІХ века – Хану Кенесары Касымову. Восстание, руководимые Кенесары Касымовым, охватило почти весь Казахстан и длилось десять лет – с 1837 по 1847 год.

Нәсенов, Б. Кенесары - дала Маршалы/ Болатбек Нәсенов. – Алматы-Новосибирск: [б. ж.], 2011.

В книге изложено архивное письмо в котором указано о зверской расправе Касыма 38-ми посланцами Ташкентского хана. В книге указаны материалы, говорящие о таланте хана Кенесары как полководца.

Касымбаев, Ж.К. Последний поход хана Кенесары и его гибель (декабрь 1846 - апрель 1847 г.) / Жанузак Касымбаевич Касымбаев. - (2-е изд.). - Алматы: Кітап, 2004. - 195 с.

В книге на основе привлечения в основном ранее не вовлеченных в оборот архивных данных предпринята попытка воссоздать реальную картину обстоятельств, предшествовавших откочевке хана Кенесары в Семиречье и его гибели.

Жанайдаров, О.К. Хан Тохтамыш: история, личность, время / Орынбай Куленович Жанайдаров. - Алматы: Аруна, 2008. - 95 с.: ил. - (Знаменитые люди Востока).

“Хан Тохтамыш” – красочно иллюстрированная книга для детей и взрослых на казахском и русском языках, которая доступно повествует о жизни и деятельности последнего хана Золотой Орды, потомка Джучи-хана, - Тохтамыша, пытавшегося восстановить былое могущество своего государства.

Кычанов, Е.И. Жизнь Темучжина, думавшего покорить мир/ Евгений Иванович Кычанов. - Изд. 2-е, с измен. - Алма-Ата: Жалын, 1992. - 127 с.

История жизни Темучжина - Чингисхана, от рождения до его смерти, лежит в основе повествования историка Е.И. Кычанова. В нее органически вплетены элементы древнего монгольского сказания, свидетельства современников Великого Потрясателя вселенной – китайских и арабских ученых, а также путевые заметки первых европейских путешественников.

Абдиров, М.Ж. Хан Кучум: известный и неизвестный/ Мурат Жеткергенович Абдиров. - Алматы: Жалын, 1996. - 170 с.

Книга кандидата исторических наук Мурата Абдирова - первое крупное исследование о жизни и судьбе сибирского хана Кучума, царствовавшего во второй половине XVI века на юге Западной Сибири и противостоящего царским завоевателям во главе с Ермаком.

Бәйімбет батыр – қазақ хандығының көрнекті қаһарманы, халықаралық ғылыми-тәжірибелік конф. (2015; Астана); “Бәйімбет батыр... Атты халықаралық ғылыми-тәжірибелік конференцияның материалдары”, 18 сәуір,2015 ж. – Қазақ хандығының 550 жылдығына арн. Л.Н. Гумилев атын. ЕҰУ [және т.б.]., ред. алқа: Ғ.Ж. Найманов [және т.б.]. – Алматы: ТОО “Latin print” баспасы, 2015. – 219, [1] б.: суретті.ISBN 978-9965-31-541-1. – 150 дана.

Бұл басылымға Қазақ хандығының көрнекті батырына, оның жоңғар басқыншылығынан Отанын қорғауға өлшеусіз үлес қосқан тұлғаның ғұмыры мен қайраткерлігіне арналған халықаралық ғылыми-тәжірибелік конференция материалдары енгізілді.

Жүсіпұлы Ғ. Бәйімбет батыр ізімен/ Ғалымжан Жүсіпұлы. - Алматы: Latinprint, 2015. – 356 [4] б.: суретті.

Бұл кітапта Бәйімбет батырдың қайраткер перзенттерінің XIX ғасырдың аяғында XX ғасырдың басында дүниеге келіп, аумалы-төкпелі заманда мұң мен зардың, айтыс пен тартыстың, өмір мен өлімнің бел ортасында жүрсе де, азаматтық тұлғасына дақ түсірмей бастан кешкендері баян етіледі.

“Өз тарихын білмеген халық, өзін де сыйламайды”

(Н.Ә. Назарбаев)

Орындаған:Электронды ресурстар бөлімінің

қызметкері, Денгельбаева Н.Б.