ชดกจกรรมกระบวนการทางวทยาศาสตร

ชดท 2 เรอง ระบบยอยอาหาร กลมสาระการเรยนรวทยาศาสตร

ชนประถมศกษาปท 6

สอนโดย

นางวลาวลย เจตนย โรงเรยนเรณวทยาคาร

อ าเภอเรณนคร จงหวดนครพนม ส านกงานเขตพนทการศกษาประถมศกษานครพนม เขต 1

ค าชแจง

ชดกจกรรมกระบวนการทางวทยาศาสตร ทนกเรยนก าลงศกษาอยน มจดประสงคใหนกเรยนไดเรยนรและฝกปฏบตกระบวนการทางวทยาศาสตร โดยมล าดบขนตอน ดงน 1. ชดกจกรรมกระบวนการทางวทยาศาสตร ประกอบดวย 1.1 จดประสงคการเรยนร 1.2 แบบทดสอบกอน-หลงเรยนท 2 เรอง ระบบยอยอาหร 1.3 ใบกจกรรมท 2.1 เรอง การยอยอาหารดวยการเคยว 1.4 แบบรายงานผลการเรยนรท 2.1 เรอง การยอยอาหารดวยการเคยว 1.5 ใบความรท 2 เรอง ระบบยอยอาหาร 1.6 ใบกจกรรมท 2.2 เรอง ระบบยอยอาหาร 1.7 แบบรายงานผลการเรยนรท 2 เรอง ระบบยอยอาหาร ภาคผนวก 1.8 เฉลยแบบทดสอบกอน-หลงเรยนท 2 เรอง ระบบยอยอาหาร 1.9 เฉลยแบบรายงานผลการเรยนรท 2.1 เรอง การยอยอาหารดวยการเคยว 1.10 เฉลยแบบรายงานผลการเรยนรท 2.2 เรอง ระบบยอยอาหาร 2. นกเรยนตองปฏบตตามล าดบขนตอน ดงน 2.1 อานรายละเอยดของชดกจกรรมกอนลงมอปฏบตทกครง 2.2 ปฏบตตามค าชแจงของกจกรรมทกขนตอน 2.3 ปฏบตกจกรรมดวยความซอสตย ไมดเฉลยกอนตอบ 3. เวลาทใชในการเรยนร 2 ชวโมง

จดประสงคชดกจกรรมกระบวนการทางวทยาศาสตร ชดท 2 ระบบยอยอาหาร

สาระท 1 : สงมชวตกบกระบวนการด ารงชวต มาตรฐาน ว 1.1-4 : สบคนขอมล อภปราย และอธบายการท างานรวมกนของระบบ ตาง ๆ ของรางกายมนษยทท าใหด ารงชวตไดอยางปกต และการเจรญเตบโตจากวยแรกเกดจนถงวยผใหญ รวมทงผลการไดรบสารบางชนดทมตอการท างานของระบบในรางกาย และการน าความรไปใชปฏบตตนไดอยางถกตอง

ผลการเรยนรทคาดหวง - สบคนขอมล อธบายการท างานทสมพนธกนของระบบตาง ๆ และเขยนแผนภาพแสดงอวยวะภายในของรางกายมนษยในระบบหายใจ ระบบยอยอาหาร ระบบขบถาย ระบบหมนเวยนโลหต

จดประสงคการเรยนร นกเรยนมความรความสามารถ ดงน (ดานความร) 1. สบคนขอมลและบงชอวยวะทเกยวของกบระบบยอยอาหารได 2. ทดลองและอธบายหนาทของอวยวะทเกยวของกบระบบยอยอาหารได 3. วาดภาพและระบอวยวะทเกยวของกบระบบยอยอาหารได (ดานทกษะกระบวนการ) 4. มทกษะกระบวนการทางวทยาศาสตร ไดแก การจ าแนก การตงสมมตฐานการทดลอง การตความหมายขอมลและลงขอสรป (ดานเจตคต) 5. เกดเจตคตทางวทยาศาสตร ไดแก ความอยากรอยากเหน ความมเหตผล การไมดวนลงขอสรป ความซอสตย

แบบทดสอบกอน-หลงเรยนท 2 เรอง ระบบยอยอาหาร

ค าชแจง ใหนกเรยนกาเครองหมาย × ลงในกระดาษค าตอบทถกตองทสด 1. อาหารทรบประทานเขาไปจะถกยอยอนดบแรกทอวยวะใด ก. ปาก ข. ลน ค. หลอดอาหาร ง. กระเพาะอาหาร 2. น าลายในปากมประโยชนอยางไร ก. ชวยใหอาหารละลาย ข. ชวยใหอาหารอรอย ค. ชวยใหกลนอาหารไดงาย ง. ชวยหลอเลยงฟนใหแขงแรง 3. ขอใดเปนหนาทของระบบยอยอาหาร ก. ขบถายของเสย ข. ล าเลยงสารอาหารไปเลยงสวนตาง ๆ ของรางกาย ค. แลกเปลยนแกส ง. ยอยอาหารทรบประทานเขาสรางกาย 4. ขอใดเกยวของกบระบบยอยอาหาร ก. ปาก หลอดอาหาร กระเพาะอาหาร ล าไสเลก ล าไสใหญ ข. ปาก หลอดลม หลอดอาหาร กระเพาะอาหาร ล าไสเลก ล าไสใหญ ค. ปาก ฟน ลน หลอดลม หลอดอาหาร กระเพาะอาหาร ล าไสเลก ล าไสใหญ ง. ปาก หลอดอาหาร ล าไสเลก ล าไสใหญ กระเพาะอาหาร 5. อาหารถกยอยครงแรกทอวยวะใด ก. ปาก

ข. หลอดอาหาร ค. กระเพาะอาหาร ง. ล าไสเลก 6. การยอยอาหารสนสดทขอใด ก. ปาก ข. กระเพาะอาหาร ค. ล าไสเลก ง. ล าไสใหญ 7. การเคยวอาหารใหละเอยดมผลดตอรางกายอยางไร ก. ชวยใหกลนอาหารไดสะดวก ข. เพมรสชาต ค. กระเพาะอาหารและล าไสไมตองท างานหนก ง. ขบถายไดสะดวก 8. นกเรยนจะปฏบตตนอยางไร ชวยท าใหไมเปนโรคกระเพาะอาหาร ก. ไมดมน าขณะรบประทานอาหาร ข. กนอาหารใหตรงเวลาทกมอ ค. เคยวอาหารใหละเอยดกอนกลน ง. ฝกการขบถายอจจาระใหเปนเวลา 9. อาหารประเภทไขมน จะถกยอยทสวนใด ก. ตบ ข. กระเพาะอาหาร ค. ล าไสเลก ง. ล าไสใหญ 10. อวยวะยอยอาหารขอใดทไมเกดกระบวนการยอยอาหาร ก. ปาก ข. กระเพาะอาหาร ค. ล าไสเลก ง. ล าไสใหญ

ใบกจกรรมท 2.1 เรอง การยอยอาหารดวยการเคยว

ค าชแจง 1. สมาชกกลมรวมกนศกษาใบกจกรรมท 2.1 เรอง การยอยอาหารดวยการเคยว 2. สมาชกกลมแบงงานใหแตละคนรบผดชอบศกษาในประเดนหวขอตอไปน 2.1 ตรวจอปกรณการทดลอง 2.2 ปฏบตการทดลอง 2.3 บนทกผลการทดลอง 2.4 การตอบค าถามทายการทดลอง 3. สมาชกแตละคนวางแผนศกษาคนควาในเรองทไดรบมอบหมาย 4. สมาชกกลมเสนอขอมลจากการศกษาคนควาตอกลม สมาชกในกลมรวมสนทนาและ แสดงความคดเหน 5. สรปงานของทกคนในกลมเปนขอสรปของกลมในแบบรายงานผลการเรยนร 6. เตรยมน าเสนอตอชนเรยน 7. สมาชกรวมแสดงความคดเหนตอผลงานกลมในชนเรยน

จดประสงคการเรยนร นกเรยนมความรความสามารถ ดงน 1. ปฏบตการทดลองเกยวกบการยอยดวยการเคยวได 2. สรปผลการทดลองเกยวกบการยอยดวยการเคยวได

อปกรณ / สารเคม รายการ จ านวน / กลม

1. ขาวเหนยวสก 2. ขาวจาวสก 3. เผอกตม 4. ขนมจน

1 ปน 1 ถวย 1 หว 1 จบ

วธทดลอง 1. นกเรยนอมขาวเหนยวสก สงเกตและบนทกผล 2. เคยวขาวเหนยวอยางชา ๆ แลวอมไวสกคร สงเกตและบนทกผล 2. ท าการทดลองเชนขอ 1 และ 2 แตเปลยนจากการเคยวขาวเหนยวสกเปน ขาวจาวสก เผอกตม ขนมจน ตามล าดบดบ สงเกตและบนทกผล

แนวค าถามทายการทดลอง 1. เมอน า ขาวเหนยวสก ขาวจาวสก เผอกตม ขนมจน เขาปาก รสกอยางไร 2. เมอเคยวอาหารทกนเขาไปอยางชา ๆ แลวอมไวสกคร รสกอยางไร 3. ขณะทก าลงเคยวอาหาร นกเรยนคดวาอาหารถกยอยหรอไม อยางไร

กลมท.........ชอกลม..................................................... ชอ..........................................................................................ชน......................เลขท.............

วนท..........เดอน.....................................................พ.ศ. ..................

แบบรายงานผลการเรยนรท 2.1 เรอง การยอยอาหารดวยการเคยว

ตารางบนทกผลการทดลอง อาหารทกนเขาไป การเปลยนแปลง

กอนเคยว หลงเคยว 1. ขาวเหนยวสก

2. ขาวจาวสก

3. เผอกตม

4. ขนมจน

แนวค าถามทายการทดลอง 1. เมอน า ขาวเหนยวสก ขาวจาวสก เผอกตม ขนมจน เขาปาก รสกอยางไร ...................................................................................................................................................... 2. เมอเคยวอาหารทกนเขาไปอยางชา ๆ แลวอมไวสกคร รสกอยางไร ...................................................................................................................................................... 3. ขณะทก าลงเคยวอาหาร นกเรยนคดวาอาหารถกยอยหรอไม อยางไร ......................................................................................................................................................

ใบความรท 2 เรองระบบยอยอาหาร

ระบบยอยอาหาร มหนาทยอยอาหารทเรารบประทานเขาไปใหละเอยด และดดซมสารอาหารทมอยในอาหารนนผานเขาสกระแสเลอด เพอน าไปเลยงสวนตาง ๆ ของรางกาย

อวยวะของระบบยอยอาหารประกอบดวย ปาก ลน ฟน หลอดอาหาร กระเพาะอาหาร ล าไสเลก และล าไสใหญ

ปาก เปนอวยวะแรกของระบบยอยอาหาร ภายในปากประกอบดวยลน ฟน และตอมน าลายในระหวางทอาหารอยในปาก การยอยอาหารจะเรมโดยฟน ท าหนาทบดเคยวอาหารใหมขนาดเลกลง ตอมน าลาย จะขบน าลายออกมาท าใหปากคอชมชน ชวยในการยอยอาหารคอ คลกเคลา หลอลนอาหาร จนอาหารออนตวลง สะดวกแกการกลน ลน ชวยกวาดอาหารใหคลกเคลาและสงอาหารทเคยวแลวสหลอดอาหาร

หลอดอาหาร เปนอวยวะสวนทสองของระบบยอยอาหาร มจดเรมตนทบรเวณล าคอ ยาวลงมาผานบรเวณทรวงอก โดยผานดานหลงของหวใจ สวนปลายของหลอดอาหารจะตอเชอมกบกระเพาะอาหาร ลกษณะของหลอดอาหารจะเปนทอกลวงขนาดสน มความยาวประมาณ 25 เซนตเมตร สวนปลายของหลอดอาหารมลกษณะเปนกลามเนอหรด ซงสามารถบบตวใหหลอดอาหารปดได เพอปองกนไมใหอาหารทอยในกระเพาะอาหารไหลยอนกลบไปสหลอดอาหารไดอก

กระเพาะอาหาร เปนอวยวะทตงอยบรเวณใตทรวงอก สวนบนของกระเพาะอาหารจะตอเชอมกบหลอดอาหาร มสวนปลายงอลงมาทางขาวซงจะมาตอ กบล าไสดโอดนม กระเพาะอาหารมลกษณะเปนถงกลามเนอขนาดใหญ มองดคลาย เสยวผลสาลหรอรปตวเจ (J) ภายในประกอบดวยกลามเนอจ านวนมาก กระเพาะอาหารมหนาท ผลตน ายอยออกมายอยอาหาร โดยกระเพาะอาหาร จะบบรดตวเพอใหอาหารคลกเคลากบน ายอย ซงเปนน ายอยอาหารจ าพวกโปรตน โดยเฉพาะการดมน าอดลมในขณะทองวาง จะมผลเสยตอกระเพาะอาหารท าใหเยอบกระเพาะอาหาร เกดเปนแผลได

ตบ จะสรางน าดและสงน าดมาทล าไสเลกเพอชวยท าใหสารอาหารประเภทไขมนมขนาดเลกลง

ตบออน สรางน ายอยหลายชนดมาชวยยอยสารอาหารทกระเพาะอาหาร ซงมทงสารอาหารประเภทแปง ไขมน และโปรตน สารอาหารทถกยอยแลวจากกระเพาะอาหารจะ

ผานลงสล าไสเลกซงมน ายอยหลายชนดทสามารถยอยอาหารใหมขนาดเลกทสดจนสามารถ

ซมผานเขาสหลอดเลอดและล าเลยงไปกบเลอดเพอเลยงสวนตาง ๆ ของรางกาย ผนงดานในของล าไสเลกจะขรขระเพอเพมพนทในการดดซมสารอาหารเขาสหลอดเลอด

ล าไสใหญและไสตง เปนอวยวะทไมเกดกระบวนการยอยอาหารแตเปนทางผานของอาหารทเหลอจากกระบวนการยอยจากล าไสเลก ซงจะเคลอนเขาสล าไสใหญเพอผานออกสทวารหนกตอไป

ล าไสใหญ ไมมน ายอยในการยอยอาหาร แตล าไสใหญสามารถดดสงทยงมประโยชนจากกากอาหาร เชน เกลอแร วตามน น าตาลกลโคส น า เขาสหลอดเลอดเพอรางกายน าไปใชประโยชนตอไป

การท างานของระบบยอยอาหาร เมอเรารบประทานอาหารเขาไป ฟนจะบดเคยวอาหารใหละเอยด ขณะเดยวกนตอม

น าลายทอยใตลนกจะขบน าลายออกมาคลกเคลากบอาหาร ท าใหอาหารออนนม โดยอาศยลนชวยกวาดอาหารใหคลกเคลากบน าลายจนทว เพอใหอาหารเปนกอนเปยกชน และสะดวกแกการกลน เมออาหารถกฟนบดเคยวแลว ลนจะบงคบใหอาหารไปสสวนหลงของปากและถกกลนลงไปในล าคอผานเขาสหลอดอาหาร ผนงของหลอดอาหารจะยดหดตว เพอบบรดอาหารลงไปสกระเพาะอาหาร จากนนกระเพาะอาหารจะบบรดตวเพอใหอาหารคลกเคลาผสมกบน ายอยทถกขบออกมาจากผนงของกระเพาะอาหาร อาหารสวนใหญยอยอยทกระเพาะอาหร และทยอยลงสล าไสดโอดนม ล าไสสวนนจะเปลยนกรดทไดรบจากกระเพาะอาหารใหมความเปนกลาง พรอมกนนนน าดทหลงจากถงน าดจะไหลเขามาในล าไสดโอดนม เพอท าใหไขมนในอาหารแตกตวเปนเมดเลก ๆ จากนนอาหารจะเคลอนเขาสล าไสเลกทล าไสเลกนมน ายอยอยหลายชนด เชน น าดทผลตจากตบ น ายอยจากตบออน และน ายอยจากล าไสเลกเอง น ายอยเหลานจะท าหนาทยอยอาหารประเภทตาง ๆ ใหละเอยดจนสามารถดดซมผานผนงล าไสเลกเขาสกระแสเลอด สวนกากอาหารบางสวนทยงมขนาดใหญเกนกวารางกายจะน าไปใชได จะเคลอนไปสล าไสใหญในรปของกากอาหาร ล าไสใหญจะดดน าออกจากกากอาหารและขบกากอาหารออกจากรางกายในรปของอจจาระโดยผานทางทวารหนก

ปาก ยอยอาหารจ าพวกแปง กระเพาะอาหาร ยอยอาหารจ าพวกโปรตน ล าไสเลก ยอยอาหารทกประเภท

วธปองกนและบ ารงรกษาระบบยอยอาหาร ควรปฏบตดงน

1. รบประทานอาหารใหตรงเวลา เพราะจะชวยใหน ายอยทหลงออกมาท างานไดตรง ตามเวลา 2. เคยวอาหารใหละเอยดกอนกลน เพราะจะชวยใหระบบยอยอาหรท างานไดสะดวกขน 3. ไมรบประทานอาหารทรสจดเกนไป หรอมกรดมาก เพราะจะท าใหผนงกระเพาะอาหาร อกเสบและเกดอาการปอดทองได 4. หลงจากออกก าลงกายเสรจใหม ๆ ควรหยดพกผอนกอน แลวจงรบประทานอาหาร 5. หลงจากรบประทานอาหารควรออกก าลงกายเบา ๆ เชน เดนเลน จะชวยท าใหระบบยอย อาหารท างานไดสะดวกขน 6. ฝกการขบถายอจจาระใหเปนเวลาทกวน 7. ท าจตใจใหราเรง เบกบาน ไมเครงเครยดจนเกนไป 8. ไมดมน าในระหวางการรบประทานอาหาร เพราะจะท าใหสภาพกรดในกระเพาะอาหาร เจอจาง น ายอยท าหนาทไดไมปกต 9. ไมขบเคยวหรอกดอาหารทแขงเกนไป 10. รบประทานอาหารทสะอาด สกใหม ๆ มประโยชนและรสไมจด

ค าชแจง 1. สมาชกกลมรวมกนศกษาใบความรท 2 เรอง ระบบยอยอาหาร 2. สมาชกกลมแบงงานใหแตละคนรบผดชอบศกษาคนควาในประเดนหวขอตอไปน 2.1 อวยวะทเกยวของกบระบบยอยอาหาร และหนาททเกยวของ 2.2 การท างานของระบบยอยอาหาร 2.3 วธปองกนและบ ารงรกษาระบบยอยอาหาร 2.4 เสอกลามระบบยอยอาหาร (วาดภาพในเสอกลามถงพลาสตก) 3. สมาชกแตละคนวางแผนศกษาคนควาในเรองทไดรบมอบหมาย 4. สมาชกกลมเสนอขอมลจากการศกษาคนควาตอกลม สมาชกในกลมรวมสนทนาและ แสดงความคดเหน 5. สรปงานของทกคนในกลมเปนขอสรปของกลมในแบบรายงานการเรยนร 6. เตรยมน าเสนอตอชนเรยน 7. สมาชกรวมแสดงความคดเหนตอผลงานกลมในชนเรยน

ใบกจกรรมท 2.2 เรอง ระบบยอยอาหาร

อาหาร

แบบรายงานผลการเรยนรท 2.2 เรองระบบยอยอาหาร

กลมท.........ชอกลม..................................................... ชอ....................................................................................................ชน......................เลขท.............

วนท..........เดอน.....................................................พ.ศ ...................

ค าชแจง : ใหนกเรยนบนทกผลการเรยนรในประเดนหวขอตอไปน

1. อวยวะทเกยวของกบระบบยอยอาหาร และหนาททเกยวของ ........................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................ 2. การท างานของระบบยอยอาหาร ....................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................... 3. วธปองกนและบ ารงรกษาระบบยอยอาหาร ........................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................ 4. เสอกลามระบบยอยอาหาร (วาดภาพในเสอกลามถงพลาสตก)

ภาคผนวก

เฉลยแบบทดสอบกอน-หลงเรยนท 2 เรอง ระบบยอยอาหาร

ค าชแจง ใหนกเรยนใชขอเฉลยตอไปน เฉลยแบบทดสอบกอน-หลงเรยนท 2

ขอท ขอเฉลยทถกตอง 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10

ก ค ง ค ค ค ค ข ก ง

เฉลยแบบรายงานผลการเรยนรท 2.1 เรอง การยอยอาหารดวยการเคยว

ค าชแจง : ใหนกเรยนใชแนวเฉลยตอไปนเฉลยแบบรายงานผลการเรยนรท 2.1

แนวเฉลยผลการทดลอง อาหารทกนเขาไป การเปลยนแปลง

กอนเคยว หลงเคยว 1. ขาวเหนยวสก

ไมมรสชาต มรสหวาน

2. ขาวจาวสก

ไมมรสชาต มรสหวาน

3. เผอกตม

ไมมรสชาต มรสหวาน

4. ขนมจน

ไมมรสชาต มรสหวาน

เฉลยแนวค าถามทายการทดลอง 1. เมอน า ขาวเหนยวสก ขาวจาวสก เผอกตม ขนมจน เขาปาก รสกอยางไร (ไมมรสชาต) 2. เมอเคยวอาหารทกนเขาไปอยางชา ๆ แลวอมไวสกคร รสกอยางไร (จะมรสหวาน) 3. ขณะทก าลงเคยวอาหาร นกเรยนคดวาอาหารถกยอยหรอไม อยางไร (ขณะทเคยวอาหาร อาหารจะถกยอยโดยมขนาดเลกลงและมรสหวาน เพราะเอนไซมในน าลายยอยแปงเปนน าตาล)

เฉลยแบบรายงานผลการเรยนรท 2.2

เรองระบบยอยอาหาร

ค าชแจง : ใหนกเรยนใชแนวเฉลยตอไปนเฉลยแบบรายงานผลการเรยนรท 2.2

1. อวยวะทเกยวของกบระบบยอยอาหาร และหนาททเกยวของ (ปาก ท าหนาท บดเคยวอาหารใหมขนาดเลกลง หลอดอาหาร ท าหนาท หดตว บบอาหารลงสกระเพาะ กระเพาะอาหาร ท าหนาท ผลตน ายอยออกมายอยอาหาร พวกโปรตน ตบ ท าหนาทยอยอาหารพวกไขมน ตบออน ท าหนาทยอยอาหารประเภทแปง ไขมน โปรตน ล าไสเลก ท าหนาทยอยอาหารไดทกประเภท)) 2. การท างานของระบบยอยอาหาร (เมอเรารบประทานอาหารเขาไป ฟนจะบดเคยวอาหารใหละเอยด แลวกลนลงไปในล าคอผานเขาสหลอดอาหาร ผนงของหลอดอาหารจะยดหดตว เพอบบรดอาหารลงไปสกระเพาะอาหาร อาหารสวนใหญจะยอยอยทกระเพาะอาหาร จากนนอาหารจะเคลอนเขาสล าไสเลกน ายอยจากล าไสเลกจะท าหนาทยอยอาหารประเภทตาง ๆ ใหละเอยดจนสามารถดดซมผานผนงล าไสเลกเขาสกระแสเลอด สวนกากอาหาร จะเคลอนไปสล าไสใหญในรปของ กากอาหาร ล าไสใหญจะดดน าออกจากกากอาหารและขบกากอาหารออกจากรางกายในรปของอจจาระโดยผานทางทวารหนก) 3. วธปองกนและบ ารงรกษาระบบยอยอาหาร (1. รบประทานอาหารใหตรงเวลา 2. เคยวอาหารใหละเอยดกอนกลน 3. ไมรบประทานอาหารทรสจดเกนไป หรอมกรดมาก 4. หลงจากออกก าลงกายเสรจใหม ๆ ควรหยดพกผอนกอน แลวจงรบประทานอาหาร 5. หลงจากรบประทานอาหารควรออกก าลงกายเบา ๆ เชน เดนเลน จะชวยท าใหระบบยอย อาหารท างานไดสะดวกขน 6. ฝกการขบถายอจจาระใหเปนเวลาทกวน 7. ท าจตใจใหราเรง เบกบาน ไมเครงเครยดจนเกนไป

8. ไมดมน าในระหวางการรบประทานอาหาร 9. ไมขบเคยวหรอกดอาหารทแขงเกนไป 10. รบประทานอาหารทสะอาด สกใหม ๆ มประโยชนและรสไมจด) 4. เสอกลามระบบยอยอาหาร (วาดภาพในเสอกลามถงพลาสตก)

บรรณานกรม กฤดากร ณ อยธยา และผกา สตยธรรม. ครมอเสรมประสบการณ สปช. ป.6 . บรษท ไฮเอดพบลชชง จ ากด. รจร ภสาระ และคณะ. กลมสรางเสรมประสบการณชวต สปช.6 บรษทอกษรเจรญทศน อจท.จ ากด. สงเสรมการสอนวทยาศาสตรและเทคโนโลย. สถาบน. คมอหนงสอกจกรรมวทยาศาสตร วทยาศาสตรชวภาพชวงชนท 2 ระดบประถมศกษาปท 4 – 6. กรงเทพมหานคร : โรงพมพครสภาลาดพราว, 2545. สงเสรมการสอนวทยาศาสตรและเทคโนโลย. สถาบน. หนงสอกจกรรมวทยาศาสตร ชวงชนท 2 ระดบชนประถมศกษาปท 4-6 เรองการด ารงชวตของมนษย. กรงเทพมหานคร : โรงพมพครสภาลาดพราว, 2545. สงเสรมการสอนวทยาศาสตรและเทคโนโลย. สถาบน. หนงสอสาระการเรยนรพนฐาน วทยาศาสตร กลมสาระการเรยนรวทยาศาสตร ชนประถมศกษาปท 6. กรงเทพมหานคร : โรงพมพครสภาลาดพราว, 2549. เอกรนทร สมหาศาล และคณะ. แมบทมาตรฐานวทยาศาสตร ชนประถมศกษาปท 6. กรงเทพมหานคร : บรษทอกษรเจรญทศน อจท. จ ากด, 2549.