ÖĞRETİCİ METİNLER

Bilimsel Metinler Tarihi Metinler Felsefi Metinler

Kişisel Hayatı Konu Alan Metinler Gazete Çevresinde Gelişen Metin Türleri

GAZETE ÇEVRESİNDE GELİŞEN EDEBİ TÜRLER

MAKALE

DENEME

FIKRA (KÖŞE YAZISI)

SOHBET

ELEŞTİRİ

RÖPORTAJ

MAKALE

Herhangi bir konuda bilgi vermek, bir

gerçeği ortaya koymak yeni bir görüş veya

düşünceyi ileri sürmek , ileri sürülen görüş ve

düşünce üzerinde deliller göstererek düşüncenin

doğruluğunu kanıtlamak amacıyla yazılan

gazete ve dergi yazılarıdır.

Makelenin temel öğesi düşüncedir.

Hangi konuda olursa olsun makalede ciddi bir anlatım ve kanıtlama söz konusudur.

Makale bir düşünceyi bir bilgiyi veya bir konuyu geniş halk kitlelerine duyurmak amacıyla yazılır.

Makale yazarı işlediği konuyu her yönüyle araştırıp açıklamak ve okuyucuya düşüncelerini benimsetip onu inandırmak zorundadır.

Açık ve anlaşılır bir dil kullanılır.

Makaleler her konuda yazılabilir.

Makaleler niteliklerine göre,edebî makale ve

meslekî makale olmak üzere ikiye ayrılırlar.

Makaleler giriş,gelişme ve sonuç bölümünden

oluşur.

Giriş bölümünde,konunun ne olduğu açıklanır.

Gelişme bölümünde,konuyla ilgili görüşler örnekler

aracılığıyla ortaya konulur.

Sonuç bölümünde ise,bir değerlendirme yapılır ve

öneriler sunulur.

DİLİN KULLANIMI VE TÜRKÇE

 Yunus Emre’nin;

“Söz ola kese savaşı

Söz ola kesile başı

Söz ola ağulu aşı

Yağ ile bal de bir söz”

Dörtlüğündeki dizelerde söz, yani dilin kullanımı ile ilgili olarak belirttiği düşünceler

bu bakımdan anlamlıdır.Dilin ve dili kullanmanın böylesine önemli olduğu bilinmekteyken acaba

Türk Dili gerektiği oranda bundan nasibini alabilyor mu? Türkçe istenilen ölçüde kurallarına

uygun bir biçimde , doğru olarak kullanılıyor mu? Buna “evet” demek çok güç.

Max Müler’in : “ Türk dilini incelerken , insan zekasının dilde başardığı mucizeyi

görürüz.” Diyor. Türk insanı olarak ,aydınlar olarak bizler dilimizdeki bu mucizeyi göremiyoruz.

MEHMET KAPLAN

DENEME

Bir yazarın herhangi bir konu üzerinde kesin

yargılara kurallara varmadan kişisel görüş ve

düşüncelerini iddiasız ve ispatsız olarak içtenlikle

anlattığı metinlerdir. Yani denemenin makaleden ayrılan

en önemli özelliği makalenin aksine yazarın görüş ve

düşüncelerini ispatlama kaygısı taşımamaktır.

Denemeler belli bir ilkeye dayanmaz ve kesin kuralları yoktur. Yazar konu

seçiminde , anlatımında , planlamada serbesttir.

Deneme yazarı gözlemlerinden ve deneyimlerinden yararlanarak

düşüncelerini ispata gerek duymadan bence, benim diyeceğim şudur gibi

kişisel duygu ve düşüncelere yer verir, konuşur gibi samimi ve

yapmacıksız ifadeler kullanır.

Hayat,ölüm,aşk,gurbet,sanat,din,ahlak,gelene,siyaset gibi kişiyi veya

toplumu ilgilendiren her konuyu işleyebilir

MONTAİGNE

ALIŞKANLIK

“Bir köylü kadın , bir danayı doğar doğmaz kucağına alıp sevmiş,

sonra da bunu adet edinmiş, her gün danayı kucağına alıp taşırmış, sonun da

buna o kadar çok alışmış ki dana büyüyüp koskaca öküz olduğu zaman , onu

yine kucağında taşıyabilmiş”. Bu hikayeyi kim uydurduysa alışkanlığın ne

büyük bir güç olduğunu çok iyi anlatmış olacak. Gerçekten de alışkanlık pek

yaman bir hocadır ve hiç şakası yoktur. Yavaş yavaş , sinsi sinsi içimize ilk

adımını atar ; başlangıçta kuzu gibi sevimli , alçak gönüllüdür ama zamanla

oraya yerleşip kökleşti mi, öyle azılı bir yüz takınır ki kendisine gözlerimizi

bile kaldırmaya izin vermez.

SOHBET

Sohbet bir konuyu fazla derinleştirmeden

yazarın kişisel görüşlerini karşısındakiyle

konuyormuş gibi hissini verecek şekilde

anlattığı yazıdır.

En belirgin özelliği sıcak ve samimi bir anlatımdır. Sohbet türündeki

eserlere söyleyişi adı da verilir.

Sohbert yazıları okuyucuda yazarla sohbet ediyormuş hissini bırakır.

Gerçekten yazar okuyucu karşısına bir arkadaş canlısı gibi çıkan , alçak

gönüllü bir dosttur.

Okuyucuyu inandırmak zorunluluğu yoktur. Yazar tamamen serbesttir,

bu sebeple düşündüklerini rahatlıkla ortaya koyar.

BÖREKÇİDE

 

“ Cenab-ı hak gani gani rahmet eylesin; peder hamur işini pek severdi. O kadar

severdi kigün geçirmezdi ;gözlemesinden tut da külbohçası ,altüst böreği,su

böreği, fincan böreği,piruhi,mantı,baklava ,ekmek kadayıfı,

şekerpare,tulumba,hurma yer;her Allah’ın günü yaptırırdı.Mübarek yerdi de.Bir

kere bismillah deyip de çorbadan girişti mi et , dolma,

sebze,zeytinyağlı,paça,talı,tuzlu,pilav demez; hoşafta kaşığı temizlerdi.Yemekten

sonar çubuğu yıkar, sade kahvesini içerdi.Hiç unutmam, böyle bir kış mevsimiydi.

Kar yağmış. Bahçe üstünde asma odadayız .Ortada lenger mangal tepeleme dolu.

Kahve ibriği kenarında. Annem de öksürük olmuş, ıhlamur kaynatıyordu…”

AHMET RASİM

FIKRA (KÖŞE YAZISI)

Bir yazarın daha çok güncel olaylar

üzerindeki görüşlerini, düşüncelerini kanıtlama

amacı gütmeden ve fazla derinliğe kaçmadan

yazdığı günlük gazetelerde yayımlanan

düşünce yazılarıdır. Bu tür yazılara köşe yazısı

adını da veriyoruz.

Günübirlik yazılar olan fıkralar toplumsal,

siyasal, kültürel gerçekleri orataya koyma, bu

yolla kamuoyu oluşturmayı amaçlar.

Fıkralarda yalın, yalın olduğu kadar da yoğun

bir anlatım vardır.

ÖĞRETMENİM

Onu çok özlüyorum. İçimdeki saygıyla karışık o korku, hiç eksilmemiş.Bu sutunda her yazdığım yazıya – Önce- öğretmenim beğenir mi diye bakıyorum. Gramer hataları ödümü patlatıyor, derhal düzeltiyorum.Noktalama işaretleri acaba yerinde mi? Son dakika bir daha gözden geçiriyorum. Hayır, yetmez. Kuru bir kompozisyon olmaz.İçerik de mühim…Bir mantık dokusu sergilemeye mecburum. Öğretmenim, bir tutarsızlık görmemeli.Aylık ve yıllık not ortalamam hiç düşmemeli. Ben aslında tek kişi için yazarım:Öğretmenim için… Eğer o tamam , iyi olmuş derse bilirim ki olmuştur.Düğmeye basar, yazıyı hayata sokarım.

RAUF TAMER

ELEŞTİRİ

Bir sanat ,düşünce veya edebiyat eserini

her yönüyle inceleyip tanıtırken , zayıf ve güçlü

yönlerini belirtme ve bir yazarın gerçek

değerini ortaya koyma amacıyla yazılan

yazılara eleştiri denir.

Eleştiri, sanat ve edebiyat alanında yol

gösterici yazılardır, ve ayrıntılı inceleme

gerektirir. Önce bir eserin içeriğine ait

özelliklerin üzerinde durulur, daha sonar

çeşitili ölçülere bağlı olarak eleştiri yapılır.

Eleştiri, eserlerin yanlızca zayıf, eksik ve

başarısız yönlerini sergilemek için değil onu

bütün yönleriyle değerlendirerek önemini

göstermek amacıyla yazılır.

Eleştiri yazılarında hareket noktası

eserdir.Doğrudan doğruya eser eleştirildiği

gibi, bazen o eser hakkında daha önceden

yapılan eleştirinin de eleştirisi yapılır.

8 YILLIK KESİNTİSİZ EĞİTİM İÇİN YAHYA KEMAL

 

1998, Yahya Kemal’in ölümünün kırkıncı yıldönümü idi.Bu münasebetle çeşitili

etkinlikler düzenlendi, kitaplar yayımlandı. Konur Ertop’ungösterişli kitabı “ Mektepten

Memlekete, fotoğraflarla Yahya Kemal’in Yaşam Öyküsü “ yankı bulmadı edebiyat

dünyasında. Bu sessiz kalışın çeşitli nedenleri vardır elbette. Bu kitabın Yahya Kemal için

yeni, farklı bir şey söylemediği düşünülmüş, şairin kırkıncı ölüm yıldönümünün rantının

kullanılmak istendiği akıllara gelmiş olabilir. İyi bir çalışma değil “ Mektepten Memlekete

“. Belki çalışma bile değil .İlkokul ders kitaplarında Atatürk’ün anlatıldığı parçalar vardı

hani, kötü resimlere bezenmiş…. Konur Ertop’un kitabı da onları hatırlatıyor.Gözle görünen

ilk fark , benzemenin kötü resimlerle değil, orijinal fotoğraflarla yapılması. Kimin için

hazırlanmış bu kitap ? Konur Ertop , çalışmasını ciddiye alıp da bir ön söz veya sunuş bile

yazmamış. CAN DOĞAN

RÖPORTAJ

Gazete çevresinde gelişen öğreti

metinlerdendir. Tanınmış veya bir alanda

uzmanlaşmış kişilerle yapılan görüşmelerin

anlatıldığı bu görüşmeler de alınan cevapların

aktarıldığı gazete ve dergi yazılarına röportaj denir.

Temelde soru yöntemiyle kurgulanan bi yazı türüdür.

Röportajlarda bir alanda ünlenen kişiye o alanla ilgili sorular

yöneltilir ve bu yolla metin oluşturulur.

Röportajlar karşılıklı yapılabileceği gibi soruların bir mektupla

fazla veya elektronik posta yoluyla iletilmesi sonucu da

gerçekleştirebilinir.

TEŞEKKÜR EDERİM