1735-1801

,,A jak to być Polakiem, gdy Polaków ganię?Niedobrze być nierządnym ,słabym, mizerakiem,

Wiem ja o tym, jednakże miło być Polakiem” Ignacy Krasicki

,,Jasność stylu i wdzięczna prostota największym pism wszelkich są wdziękiem”.

Tak stwierdził Ignacy Krasicki w jednym z felietonów określając

nurt literacki epoki oświecenia w Polsce.

Literatura tej epoki charakteryzowała się jasnością i czystością

języka, podejmowała ze społeczeństwem ciętą dyskusję ideową,

obyczajową i polityczną. Walczono najczęściej śmiechem,

drwiną, parodią a nawet karykaturą jako najskuteczniejszym

orężem słownym. Zadaniem tej epoki było odrodzenie narodu

i unowocześnienie państwa.

Twórczość Ignacego Krasickiego, jak przystało na racjonalistę

i człowieka oświecenia była literaturą rozumu, intelektu.

Cechował ją również humanitaryzm, wrażliwość na krzywdę

człowieka i niesprawiedliwość społeczną. Jego język literacki

cechował zwięzłość i jasność, styl był naturalny i gładki.

Wielkie poczucie humoru nie przeszkadzało poecie patrzeć na

ludzi i świat w sposób krytyczny i ironiczny. Ludzkie słabostki

i wynikające z nich następstwa stanowiły najczęstszy przedmiot

jego poetyckiej drwiny. Przyczyniło się to do wzbogacenia

literatury tego czasu w bajkę i satyrę.

W trosce o wychowanie nowego człowieka: światłego,uczciwego i dobrego obywatela proponuje wzory wychowawczew powieści ,,Mikołaja Doświadczyńskiego przypadki”.Dydaktyczny charakter swoich nauk wyraził w bajkach. Wydałdwa zbiory bajek: Bajki i przypowieści, oraz Bajki nowe.

A jeszcze jedną! Albo to przychodząBajki na rozkaz? Gdy zechcą, się rodzą,

A kiedy nie chcą, wołaj, wrzeszcz jak czajka,Nie przyjdzie bajka!

Ignacy Krasicki

Niektóre bajki powiązane były z ówczesnym polskim życiem obyczajowym ipolityczno-społecznym, jak choćby: ,,Jagnię i wilcy” ,,Wół minister” ,,Wino i woda” ,,Ptaszki w klatce” ,,Przyjaciele”

Jagnię i wilcy

Zawżdy znajdzie przyczynę, kto zdobyczy pragnie.Dwóch wilków jedno w lesie nabyli jagnię;

Już go mieli rozerwać; rzekło: ,,Jakim prawem?”,,Smacznyś, słaby i w lesie ! ”-Zjedli niezabawem

Większa część bajek podejmowała problemy natury moralnej, o charakterze ogólnoludzkim. Autor zdawał sobie sprawę że zło niełatwo dajesię wyplenić i dlatego spoglądał na świat z gorzkim uśmiechem, zaprawionymlekką ironią. Drwił poeta z głupoty i naiwności ludzkiej, żałując jednakwyśmianych i wyśmiewających. Bajki Krasickiego należą do najwyższychosiągnięć poetyckich w literaturze polskiego oświecenia.

Całą galerię wizerunku ludzi i ich

postaw stworzył Ignacy Krasicki

w satyrach

,,Istotą satyry i celem jest uskramiać bronią

Dowcipnego żartu nieprzyzwoitości i zbrodnie.

Może satyra rozśmieszyć, i owszem powinna,

Ale bez cudzej szkody.” Ignacy Krasicki

Zauważał ludzkie śmiesznostki i problemy życia społecznego.Wyśmiewał sarmackie wady, i dworską sztuczność, nie omijał takżeduchowieństwa. Według Krasickiego śmiech powinien się, ,,z przywar, nie zosób natrząsać” ,ale poeta wyśmiewał ludzkie słabości, pokazując je nakonkretnych przykładach. Przykładem ukrytej złośliwości jest satyra ,,Do króla” ,która demaskuje zacofanie szlachty, piętnuje jej wady, takie jakkonserwatyzm, stereotypowe myślenie, niechęć do nauki, rozrzutność,przesadne życie towarzyskie, porywczość. W satyrze ,,Żona modna”Krytykuje przyjmowanie obcych wzorów kulturowych, próżność skłonność do zbytków, chciwość, uległość męża wobec żony, naiwność i nieodpowiedzialność, brak własnego zdania.

Żona modna(fragment)

,,Poszły słojki z apteczki, poszły konfitury,A nowym dziełem kunsztu i architektury

Z półek szafy mahoni, w nich książek bez liku,A wszystko po francusku ;globus na stolikuBuduar szkli się złotem, pełno porcelany,Stoliki marmurowe, zwierciadlane ściany.

Z goła przeszedł mój domek warszawskie pałace,A ja w kącie, nieborak, jak płaczę tak płaczę”

Satyra pijaństwo ukazuje niebezpieczeństwa nałogu, krytykuje nadmierne spożywanie alkoholu oraz szlachecką gościnność

Pijaństwo(fragment)

,,Patrz na człeka, którego ujęła moc trunku,Człowiekiem jest z pozoru, lecz w zwierząt gatunku

Godzien się mieścić, kiedy rozsądek zaleje I w kontr naturze postać bydlęcą przywdzieje”

W pozostałych satyrach Krasicki podejmuje i wytyka takie kwestie jak:bogacenie się na upadku państwa i zdradę, życie na szlacheckiej prowincji(prowincjonalizm, zacofanie, ciemnota, niechęć do zmian) oraz w mieście (miejsca zabawy w chwili, gdy Rzeczpospolita chyli się ku upadkowi). Krasicki liczy na wyobraźnię czytelnika i samodzielne formułowaniewniosków mających na celu dobro ojczyzny

Bajki i satyry Krasickiego zachowały aktualność także dziś.

Współczesny czytelnik dzieła odnajdzie w nim wiele punktów

wspólnych z obserwacjami poczynionymi w dzisiejszym świecie.

Dzisiejsza fascynacja kulturą Zachodu oraz wpływ języka

angielskiego wzorów obyczajowych, napływających ze

Stanów Zjednoczonych przypomina to co piętnuje poeta w

satyrze ,,Żona modna”. Alkoholizm ukazany w satyrze ,,Pijaństwo” jest ciągle

jedną z najpopularniejszych patologii Polaków, a niemal w każdej rodzinie

spotkać można kogoś, kto nie zachowuje umiaru w spożywaniu napojów

wyskokowych. ,,Światem zepsutym” jest również wiek, w którym żyjemy.

Przestępczość, narkomania, globalizacja, korupcja to nic innego, jak tylko

dzisiejsze odpowiedniki negatywnych zjawisk, które wylicza w utworze poeta.