RISCOS ASOCIADOS Á DINÁMICA LITORAL

INUNDACIÓNS COSTEIRAS

RISCOS DERIVADOS DA EROSIÓN E SEDIMENTACIÓN COSTEIRAS

Características do risco nas zonas de costa

Alta exposición debida á elevada poboación

Intensificación dos problemas nas épocas de afluencia de turistas

Sistema de interaccións complexas

Alto descoñecemento da dinámica litoral

Esquema dos riscos mixtos na costa

A erosión e sedimentación costeiras prodúcense pola acción de diversos axentes: •Ondas •Correntes •Mareas

DEFINICIÓN

AS ONDAS

ORIXE

CARACTERÍSTICAS

ACCIÓNS DAS ONDAS

DEFINICIÓN DE ONDAS

Son movementos ondulatorios da auga que se propagan ata as costas.

ORIXE DAS ONDASO vento en contacto coa superficie da auga é o principal xerador do movemento ondulatorio na maioría dos casos.

Tamén poder orixinarse a partir de sismos, desprendementos, meteoritos, etc.

Nunha onda distínguense varios movementos: •existe un movemento circular de vaivén, que se vai contaxiando e atenuando cara abaixo. •tamén existe outro movemento de propagación da onda, que é lateral e transmite enerxía

pero non materia.

CARACTERÍSTICAS DAS ONDAS

Preto da costa a profundidade é menor. Cando non hai altura suficiente para manter o movemento ondulatorio, a onda

deforma e rompe.

O movemento do fluxo das ondas (ida) ten máis enerxía que o refluxo (volta). Isto, que é debido á infiltración de parte da auga, favorece a deposición de sedimentos nas praias.

CARACTERÍSTICAS DAS ONDAS

A erosión do cantil produce o seu derrumbe. Isto produce o retroceso da liña de costa

ACCIÓNS DAS ONDASActúan sobre a base do acantilado (erosión directa, abrasión e cavitación)

DEFINICIÓN

AS MAREAS

ORIXE

CARACTERÍSTICAS

ACCIÓNS DAS MAREAS

DEFINICIÓN DE MAREA

Son cambios periódicos no nivel do mar.

ORIXE DAS MAREAS

Son producidas pola acción gravitatoria da Lúa e do Sol sobre a gran masa oceánica.

A marea é un proceso cíclico que se repite cada 12 horas aproximadamente (12 horas y 24 minutos) •cando o nivel do mar acada o máximo fálase de PREAMAR. •cando o nivel do mar acada o mínimo fálase de BAIXAMAR.

CARACTERÍSTICAS DAS MAREAS

CARACTERÍSTICAS DAS MAREAS

Os niveis que acadan as preamares e as baixamares non son iguais, xa que existen diferentes intensidades de mareas:

• MAREAS VIVAS: a amplitude de marea (diferenza entre ambos niveis de marea) é moi grande.

• MAREAS MORTAS: a amplitude de marea é pequena

•Modifican a zona de influenza e acción das ondas

•Removen en transportan sedimentos ACCIÓNS DAS MAREAS

DEFINICIÓN

Correntes costeiras

TIPOS

Agrupan aos diferentes movementos da auga nas zonas costeiras e son responsables do transporte e reubicación dos sedimentos

CORRENTES DE DERIVA CORRENTES DE RETORNO CORRENTES DE MAREA CORRENTES OCEÁNICAS

EFECTOS Transporte e reubicación dos sedimentos costeiros

DEFINICIÓN

Correntes costeiras: A DERIVA LITORAL

ORIXE

Corrente que move os sedimentos de forma paralela á costa

1) As ondas arrastran nunha dirección os sedimentos cara á costa. 2) O retroceso da onda ten unha dirección diferente (a favor de gravidade). 3) A resultante dambos movementos orixina un desprazamento paralelo á liña de costa.

PRINCIPAIS FORMAS DO MODELADO COSTEIRO

Principais formas erosivas

Principales formas de sedimentación

Delta

Principais formas erosivas

Principais formas de sedimentación costeira

Chaira marealMarisma

Principais formas de sedimentación costeira

Costa recortada

Costa rectilínea

Evolución natural das costas

RíasTransformación da liña de costa debida a unha transgresión mariña: subida do nivel do mar, a liña de costa avanza cara ao

continente.

Riscos derivados da erosión costeira

As construccións no bordo da liña de costa incrementan o risco de derrumbe e aceleran o retroceso do acantilado

Edificación que sufre un alto risco de derrumbe. A construcción nunha ubicación inadecuada acelera o proceso de desprendemento do cantil.

Riscos derivados da erosión costeira

A construcción de muros na base do cantil e no bordo das praias protexe da acción das olas, limitando a erosión costeira.

Sen embargo, a enerxía de retorno das ondas é maior polo que en moitos casos prodúcese a evacuación do sedimento na base do acantilado, desaparecendo as praias.

Riscos derivados da erosión costeira

2º) Construcción dun muro de protección, de máis edificacións e dunha estrada

EstradaMuro

1º) Situación de partida

praia ancha

Escarpe que evidencia a erosión

Estréitase a praia

Aumenta a pendente da

praia sumerxida

Un caso real na costa lusa

3º) Despois de 4 anos As ondas pasan por riba do muro nas marexadas, danando as construccións e o propio muro

Desaparece a praia

Aumenta a pendente na praia sumerxida

4º) Despois de 10–60 anos... Construcción dun muro máis forte e elevado

Á aumentar a profundidade as ondas impactan contra a liña de costa con toda a enerxía

Resultado final: unha enorme urbanización veraniega preto dun enorme muro tralo que se adivina o mar. Xa non hai praia e o fondo do acantilado está cheo de restos do antiguo muro e escombros.

Riscos derivados da alteración da sedimentación e a erosión nas áreas continentais

O aumento da erosión dos continentes por accións antrópicas (incendios, deforestación, prácticas agrícolas non apropiadas, etc.) significa unha maior chegada de sedimentos á desembocadura polo tanto un aumento da sedimentación.

A maior sedimentación na desembocadura pode producir: • o avance dos deltas (progradación) • a destrucción dos arrecifes de coral (por excesiva

turbidez das augas)

Riscos derivados da alteración da sedimentación e a erosión nas áreas continentais

A construcción de encoros augas arriba producen que os sedimentos queden depositados nas zonas altas do río, antes do muro do encoro.

A falta de sedimentos na desembocadura pode producir o retroceso dos deltas (retrogradación). Así ocorre co delta do Ebro, que reduce a súa estensión de ano en ano.

A profusión de encoros ao longo do percorrido deste río así como a perda de caudal (uso para rega e outros aproveitamentos) fan que cada vez cheguen menos aportes sedimentarios ao delta, que está retrocedendo na actualidade.

Riscos derivados da alteración das correntes de deriva costeira

Riscos derivados da alteración das correntes de deriva costeira

A construcción de espigóns e portos aumenta a sedimentación na zona anterior e activa a erosión na zona posterior

Unha historia real: construcción de portos deportivos en QUARTEIRA (PORTUGAL)

Situación inicial

Constrúese un espigón: • Alteración do ciclo natural de erosión - sedimentación

• Pérdese area das praias próximas

• O problema inicial vaise resolver mediante a construcción de novos espolóns que atrapen a area.

• Sen embargo a solución demóstrase insuficiente e imposible: o problema trasládase a outros lugares e cada vez fánse maiores inversións

A construcción dun novo espolón máis hacia o norte, non fai máis que complicar a situación

• Construcción de rompeolas, espigons e muros • Establecemento de seguros • Estudios da dinámica litoral: correntes de deriva, mareas, erosión e sedimentación • Elaboración de mapas de perigosidade • Ordenación do territorio

Medidas de predicción e prevención de riscos costeiros

• Bens de dominio público: terreos comprendidos entre a baixamar e os límites acadados polas ondas nas maiores tempestades • Zona de servidumbre de protección (100 m terra adientro) con prohibición para cualquera uso • Zona de influenza (500 m), con normas de ordenación urbanística, se permiten aparcadoiros e determinadas edificacións

Ordenación do territorio nas costas