Nghệ thuật vì cái gì ?

VÕ HIẾU NGHĨA

*Nhớ lại ngày tôi thi vấn đáp Tú Tài 2, giáo sư giám khảo hỏi tôi :

“ Nghệ thuật vị cái gì ?”

Tôi trả lời :

Nghệ thuật vị Nghệ thuật (l’art pour l’art) và Nghệ thuật vị Nhân sinh (l’art pour l’homme) .

Ông hỏi tiếp

Còn vì cái gì nữa không

Tôi trả lời

nghệ thuật vị Khoa học (l’art pour la science).

*

Trước khi vào các chủ đề chính, tôi nghĩ rằng chúng ta nên định nghĩa rõ ràng thế nào là NGHỆ THUẬT, NHÂN SINH và KHOA HỌC. Nếu không chúng ta lại rơi vào chuyện các ông bói mù sờ voi, người nói một đàng, người hiểu một nẻo, qua các từ không thống nhất.

a/ NGHỆ THUẬT

Nghệ thuật có thể được định nghĩa theo nhiều cách khác nhau.

Nghệ thuật là sự sáng tạo ra những sản phẩm vật thể hoặc phi vật thể chứa đựng những giá trị lớn về tư tưởng-thẩm mỹ, mang tính chất văn hóa làm rung động cảm xúc, tư tưởng tình cảm cho người thưởng thức. Theo nghĩa này, nghệ thuật thường gồm rất nhiều loại hình khác nhau.

Nghệ thuật là cái hay cái đẹp để người ta chiêm nghiệm qua các giác quan, từ đó ngưỡng mộ bởi trình độ, tài năng, kĩ năng, kĩ xảo cao vượt lên trên mức thông thường phổ biến. Theo nghĩa này, nghệ thuật thường là một tác phẩm hoặc một nghệ sĩ cụ thể nào đó.

Nghệ thuật có thể là một nghề nghiệp nào đó được thực hiện ở mức hoàn hảo với trình độ điêu luyện, thậm chí siêu việt. Chẳng hạn nghệ thuật viết báo, nghệ

1

thuật diễn thuyết, nghệ thuật nấu ăn, nghệ thuật đắc nhân tâm, nghệ thuật dùng phím chuột của PC... Theo nghĩa này thường là một tài khéo đặc biệt nào đó.

"Nghệ thuật là một ngữ cảnh địa phương của cá nhân và cộng đồng". Đây là quan điểm đương đại về nghệ thuật và được đa số học giả chấp nhận.

Tác phẩm nghệ thuật : "Mọi sự miêu tả cảm tính bất kỳ một vật thể sống hay hiện tượng nào từ giác độ trạng thái cuối cùng của nó, hay là dưới ánh sáng của thế giới tương lai, sẽ là tác phẩm nghệ thuật.” Soloviev - nhà thơ triết gia vĩ đại người Nga

Một số khái niệm đi liền với nghệ thuật là nghệ sĩ, nghệ nhân.

Những môn nghệ thuật chính

Theo Hegel thì có 7 môn nghệ thuật chính: 1/ Thi ca- 2/ Âm nhạc – 3/ Hội họa – 4/ Điêu khắc – 5/ Kiến trúc – 6/ Sân khấu & Khiêu vũ – 7/ Điện ảnh

Trong 7 môn nghệ thuật thì Điện ảnh là môn nghệ thuật kết hợp từ 6 môn nghệ thuật còn lại. Trong đó thì Thi ca, Âm nhạc, Sân khấu là các môn nghệ thuật về thời gian (có tính phi vật thể), còn Hội họa, Điêu khắc, Kiến trúc là các môn nghệ thuật về không gian (có tính vật thể). Cũng có quan niệm cho rằng Thi ca không phải là 1 môn nghệ thuật, nó thuộc về Văn học và Khiêu vũ thế vào chỗ ấy. Như vậy, Sân khấu có 2 môn nghệ thuật phụ trợ là Âm nhạc và Khiêu vũ.

Điện ảnh cũng được gọi là môn nghệ thuật thứ bảy vì ra đời sau 6 môn nghệ thuật cơ bản. Thời Baroque (thời nghệ thuật rất phát triển ở châu Âu), người ta chia nghệ thuật ra làm 6 loại. Sau này khi điện ảnh (cinema) xuất hiện, những người đời sau mới gọi điện ảnh là nghệ thuật thứ 7. Một số học giả cho rằng tên gọi nghệ thuật thứ 7 ra đời từ Trung quốc. Thời phong kiến, tư tưởng Khổng giáo hướng nam nhi đến lục nghệ: lễ, nhạc, xạ (bắn), ngự (cưỡi ngựa), thủ (học chữ), số (học tính). Sau đó, văn hóa phương Tây du nhập và Trung quốc biết đến Điện ảnh, vì thế mà gọi đó là môn nghệ thuật thứ 7.

Theo như tôi nghĩ, chúng ta đã bỏ quên một trong bốn món của những tao nhân mặc khách, đó là KỲ trong Cầm Kỳ Thi Họa. Kỳ là cờ, nói rộng ra là các cuộc chơi – tức là nghệ thuật giải trí : chơi cờ tướng (gốc Á đông), cờ vua, cờ Domino, chơi bài tây, bài Ấn độ…, và hiện nay là chơi Game trên mạng. Đó cũng là một nghệ thuật, lại là một nghệ thuật hàng đầu hiện nay, với các cuộc thi đấu cờ vua, cờ tướng quốc tế.

2

b/ NHÂN SINH.

Nhân sinh là gì? Chúng ta có thể hiểu đó là đời sống của con người, của Nhân loại. Đời sống con người (Life) phải gồm cả cuộc sống vật chất và tinh thần. Không thể thiếu một trong hai.

Ý nghĩa nhân loại và định nghĩa (Bách khoa Từ điển)

(1.) Các ngành học về văn minh lịch sự hoặc thanh lịch, như ngôn ngữ, hùng biện, thơ ca, và các kinh điển cổ xưa; các bức tình thư (cổ điển) nổi tiếng.

(2.) Rèn luyện tinh thần, giáo dục tự do, hướng dẫn con người về văn học cổ điển và thanh lịch.

(3.) Con người hợp quần; loài người.

(4.) Chất lượng của con người, bản chất đặc biệt của con người, nhờ đó được phân biệt với những con thú khác.

(5.) Chất lượng là nhân đạo, những loại cảm giác, khuynh hướng, và mối thiện cảm của con người, đặc biệt là, cách bố trí, tổ chức đề phòng để giảm bớt người hoặc động vật bị nạn, và để điều trị tất cả các sinh vật với lòng tốt và sự dịu dàng.

c/ KHOA HỌC

(Bách khoa toàn thư mở Wikipedia)

Hình ảnh của một số nhà khoa học có ảnh hưởng lớn trong nhiều lĩnh vực khoa học. Từ trái sang phải:

Hàng thứ 1 - Archimedes, Aristotle, Ibn al-Haytham, Leonardo da Vinci,Galileo Galilei, Antonie van Leeuwenhoek;

Hàng thứ 2 - Isaac Newton, James Hutton, Antoine Lavoisier, John Dalton, Charles Darwin, Gregor Mendel;

Hàng thứ 3 - Louis Pasteur, James Clerk Maxwell, Henri Poincaré,Sigmund Freud, Nikola Tesla, Max Planck;

Hàng thứ 4 - Ernest Rutherford, Marie Curie, Albert Einstein, Niels Bohr,Erwin Schrödinger, Enrico Fermi;

Hàng cuối - J. Robert Oppenheimer, Alan Turing, Richard Feynman, E. O. Wilson, Jane Goodall, Stephen Hawking

3

Khoa học- Science (trong tiếng Latin scientia, có nghĩa là "kiến thức" hoặc "hiểu biết") là

- các nỗ lực thực hiện phát minh, và

- tăng lượng tri thức hiểu biết của con người về cách thức hoạt động của thế giới vật chất

xung quanh. Thông qua các phương pháp kiểm soát, nhà khoa học sử dụng cách 

quan sát các dấu hiệu biểu hiện mang tính vật chất và bất thường của tự nhiên nhằm

thu thập dữ liệu,

phân tích   thông tin  để giải thích cách thức hoạt động, tồn tại của sự vật hiện tượng. Một trong

những cách thức đó là phương pháp 

thử nghiệm nhằm mô phỏng   hiện tượng tự nhiên dưới điều kiện kiểm soát được và các ý

tưởng thử nghiệm. Tri thức trong khoa học là toàn bộ lượng thông tin mà các nghiên cứu đã

tích lũy được. Định nghĩa về khoa học được chấp nhận phổ biến rằng khoa học là   tri thức   tích

cực đã được   hệ thống hóa .

Các lĩnh vực khoa học thường được chia thành hai nhóm chính: khoa học tự nhiên, nghiên cứu

các hiện tượng tự nhiên (kể cả đời sống sinh học) và khoa học xã hội, nghiên cứu hành vi con

người và xã hội.

4

I.- NGHỆ THUẬT VỊ NGHỆ THUẬT

"Nghệ thuật vị nghệ thuật- "Art for art's sake" " là câu tiếng Anh thông thường xuất phát từ một khẩu hiệu Pháp ''l'art pour l'art'' từ đầu thế kỷ 19'' của đại văn hào Théophile Gautier (1811–1872). Nó thể hiện một triết lý cho rằng nghệ thuật có giá trị nội tại của chính nó, mà không phải phụ thuộc vào bất kỳ một chức năng giáo huấn mô phạm, đạo đức hay thực dụng nào. Một công trình như vậy đôi khi được mô tả là "autotelic", từ autoteles tiếng Hy Lạp, "hoàn thành trong chính nó", một khái niệm đã được mở rộng để xác định " định hướng tự bên trong" hoặc "tính năng động" của con người.

Trớ trêu thay, thuật ngữ này đôi khi được sử dụng trong thương mại. Một phiên bản tiếng Latin của cụm từ này, "Ars gratia Artis", (Nghệ thuật vị nghệ thuật) được sử dụng như một phương châm của hãng Metro-Goldwyn-Mayer và xuất hiện trong vòng hào quang quanh đầu của Sư tử Leo trong biểu tượng hình ảnh gầm gừ của nó.

Tuy Gautier là người khởi phát ý nghĩ này, nhưng chúng lại xuất hiện đầu tiên trong các tác phẩm của Victor Cousin, Benjamin Constant, và Edgar Allan Poe. Poe lập luận trong bài viết "Nguyên tắc thơ - The Poetic Principle" (1850), như sau :

Chúng tôi đã thực hiện nó trong đầu của chúng tôi và chúng tôi viết một bài thơ chỉ vì lợi ích của bài thơ [...] và thừa nhận nó đã được chúng tôi thiết kế, và rằng mình hoàn toàn muốn thơ đích thực phải tự nó có phẩm chất và có hiệu lực - thật đơn giản là chúng tôi tự cho phép mình nhìn vào tâm hồn của chính mình và lập tức phát hiện ra rằng dưới ánh mặt trời, không thể tồn tại, bất cứ công việc nào triệt để trang trọng hơn, vô cùng cao quý hơn, so với bài thơ này, bài thơ này chỉ là một bài thơ và không có gì khác hơn, bài thơ này được viết chỉ vì lợi ích của chính bài thơ.

"Nghệ thuật vị nghệ thuật" là một tín ngưỡng phóng khoáng trong thế kỷ XIX, một khẩu hiệu lớn, trong sự thách thức ngược lại của những người - từ John Ruskin đến những người ủng hộ chủ nghĩa hiện thực xã hội chủ nghĩa - suy nghĩ rằng giá trị của nghệ thuật là để phục vụ một số đạo đức hay mục đích giáo dục.

5

"Nghệ thuật vị nghệ thuật" khẳng định nghệ thuật tự nó có giá trị và nghệ thuật không cần biện minh đạo đức - và thực sự, được phép trung lập về mặt đạo đức.

Trong thực tế, James McNeill Whistler đã viết như sau, trong đó ông triệt bỏ vai trò công dụng của nghệ thuật trong các dịch vụ của nhà nước hoặc tôn giáo, và đã tôn trọng thực tế của nó :

“Nghệ thuật phải được độc lập đối với tất cả các mưu meo và nên đứng một mình. Sự hấp dẫn đến từ ý nghĩa nghệ thuật của mắt, tai, mà không bị nhầm lẫn với những cảm xúc hoàn toàn ở bên ngoài nó, như sự tận tâm, lòng thương xót, tình yêu, lòng yêu nước và các sở thích.”

Những lời chỉ trích

George Sand đã viết vào năm 1872 rằng Nghệ thuật vị nghệ thuật là một cụm từ trống rỗng, một câu nhàn rỗi. Bà khẳng định rằng các nghệ sĩ đã có một "nhiệm vụ để tìm một biểu thức thích hợp để đưa cho tới càng nhiều tâm hồn càng tốt", đảm bảo rằng các tác phẩm của họ đã đủ để có thể truy cập và để được đánh giá cao.

Nhà văn đương đại hậu thuộc địa châu Phi như Leopold Senghor và Chinua Achebe đã chỉ trích các khẩu hiệu như là một điểm hạn chế và chỉ mải tập trung vào nghệ thuật và sáng tạo. Trong "Thẩm mỹ đen châu Phi-"Black African Aesthetics", Senghor cho rằng "nghệ thuật là chức năng" và rằng "trong châu Phi đen ", nghệ thuật vị nghệ thuật "không tồn tại."

Walter Benjamin trong thảo luận về những khẩu hiệu trong hội thảo 1936, với bài viết "Các tác phẩm nghệ thuật trong kỷ nguyên tái sản xuất cơ khí-The Work of Art in the Age of Mechanical Reproduction". Đầu tiên ông đề cập đến các liên hệ của những phản ứng trong lĩnh vực nghệ thuật truyền thống, với những đổi mới trong sinh sản, và trong nhiếp ảnh cụ thể. Ông thậm chí còn đánh giá khẩu hiệu "Nghệ thuật vị nghệ thuật" như là một phần của một "thần học về nghệ thuật" trong các khía cạnh xã hội. Trong Lời kết cho bài luận, Benjamin thảo luận về mối liên hệ giữa chủ nghĩa phát xít với nghệ thuật. Một trong những khẩu hiệu của các phát xít vị lai (Fascism Futurism) là "Fiat ars - pereat Mundus" ("Hãy để nghệ thuật được tạo- Hãy để thế giới bị diệt vong."). Bị khiêu khích, Benjamin kết luận rằng chủ nghĩa phát xít hy vọng chiến tranh "để cung cấp sự hài lòng về nghệ thuật cho một cảm giác của nhận thức đã được thay đổi bằng công nghệ", thì đây là "mục đích", là việc thực hiện, của chủ trương " Nghệ thuật vị nghệ thuật ".

6

II.- NGHỆ THUẬT VỊ NHÂN SINH

(ART FOR HUMAN'S SAKE)

Khi Joe Thrift đầu tiên nhìn thấy cảnh tin tức về động đất ở Haiti và hậu quả của nó vào tháng Giêng, ông rất muốn giúp đỡ. Lúc đầu, anh đã không biết làm thế nào. "Tôi sẽ ngồi ở đó xem tin tức và khóc," ông nói. "Nó đánh tôi như cơn bão Katrina đã làm."

 Ngày 12 Tháng Giêng, một trận động đất Haiti giết chết hơn 200.000 người dân Haiti và khiến hơn 1 triệu người vô gia cư. Nỗ lực xây dựng lại đã được tiến hành.

Trong những tháng tiếp theo, Thrift, một nhạc sĩ và nhà sáng chế violin từ Surry County, cứ suy nghĩ về sự tàn phá. Ông nhận ra rằng có điều gì đó anh có thể làm được tại địa phương để giúp đỡ người dân Haiti: Hãy gom góp các lợi nhuận để có tiền giúp đở.

Ý tưởng ban đầu của ông đã trở thành "Tặng em Shelter: Giúp Haiti xây dựng lại," một buổi quyên góp và hàng loạt các buổi biểu diễn từ thiện được tổ chức tại Winston-Salem trong ba ngày tới. Nó sẽ thu thập đóng góp cho quỷ xây dựng lại Haiti (Habitat For Humanity International's rebuilding efforts in Haiti).

Về mặt âm nhạc, các buổi âm nhạc từ thiện được tổ chức. Trong các phòng trưng bày nghệ thuật, 50 mặt hàng của hơn 40 nghệ sĩ, hầu hết ở địa phương, đang được bán đấu giá. Có những bức tranh, bản in và tác phẩm điêu khắc của các nghệ sĩ như Tory Casey, Rob Mangum, Anastassiya Popova, Ron Propst, Joy Ritenour và Mike Shepherd.

Ngoài ra còn có các nhạc cụ, hầu hết trong số họ làm thủ công, trong đó có một cây đàn của Thrift. Vĩ cầm do ông làm ra, thường được bán với giá lên đến $ 10,000, ông ước tính giá trị của một trong cuộc đấu giá này vào khoảng 5.000 USD.

Một bức tượng giấy bồi của Casey và một tác phẩm điêu khắc bằng Mangum, đã được thực hiện đặc biệt cho buổi quyên góp.

Đấu giá cũng bao gồm một số mặt hàng khác, chẳng hạn như bữa ăn tối tại quán rượu Salem và ngày lễ.

Thrift ước tính khoảng 20.000 $ giá trị của nghệ thuật đã được tặng, và hy vọng sẽ kiếm được thêm $ 1.000 quyên góp mỗi đêm tại nhà của ông.

7

Nhà cơ bản được xây dựng tại Haiti chi phí khoảng 6,000 $ - 7000 $, Thrift, cho biết, vì vậy ông lạc quan rằng ông sẽ kiếm đủ tiền để xây dựng được một số nhà.

Tất cả các hoạt động âm nhạc từ thiện đều được thực hiện miễn phí, và không ai trong số các nghệ sĩ được trả tiền.

"Tôi yêu nó," Thrift nói về buổi quyên góp. "Đó là nghệ thuật vì lợi ích của con người."

Ở Việt Nam ta cũng có những buổi ca nhạc và đấu giá từ thiện, một món quà có thể đấu giá đến cả trăm triệu, hoặc một chai rượu có thể bán đến năm chục triệu kèm theo một hôn môi.

*

Chức năng động của nghệ thuật

Mục đích nâng cao môn nghệ thuật dựavào hành động có ý thức đã được thực hiện trên một số nghệ sĩ hoặc người sáng tạo. Điều này có thể mang lại việc

- thay đổi các thể chế chính trị,

- tạo ra các nhận xét đúng đắn về một vài khía cạnh của xã hội,

- chuyển tải một cảm xúc cụ thể hoặc tâm trạng,

- giải quyết các vấn đề tâm lý cá nhân,

- minh họa cho các chuyên ngành khác,

- bán một sản phẩm (với nghệ thuật thương mại),

- hoặc chỉ đơn giản như một hình thức giao tiếp.

1/ Thông tin liên lạc.

Nghệ thuật, theo ý nghĩa đơn giản nhất, là một hình thức giao tiếp. Như hầu hết các hình thức truyền thông có một ý định hay mục tiêu hướng đến cá nhân khác, đây là một mục đích động cơ. Nghệ thuật minh họa, chẳng hạn như hình minh họa khoa học, là một hình thức nghệ thuật như thông tin liên lạc. Bản đồ là một ví dụ khác. Tuy nhiên, nội dung không cần phải là khoa học. Cảm xúc, tâm trạng và những cảm nghĩ cũng được truyền đạt thông qua nghệ thuật.

“Nghệ thuật, một dãy các tạo tác hoặc hình ảnh với ý nghĩa biểu tượng, đều được xem như là các phương tiện trong thông tin “ - Steve Mithen.

2/ Nghệ thuật giải trí.

8

Nghệ thuật có thể mang lại một cảm xúc hay tâm trạng cụ thể, với mục đích thư giãn hay giải trí người xem. Điều này thường là chức năng của các ngành công nghiệp nghệ thuật của Điện ảnh và trò chơi video (games).

3/ Nghệ thuật cho sự thay đổi chính trị.

Một trong những chức năng nghệ thuật ở đầu thế kỷ XX , là đã sử dụng các hình ảnh trực quan để mang lại sự thay đổi chính trị. Phong trào nghệ thuật có mục tiêu như Dadaism, chủ nghĩa siêu thực, chủ nghĩa tạo dựng ở Nga, và chủ nghĩa Tóm tắt nghĩa các biểu hiện, các nhóm này được gọi chung là nghệ thuật của “Những người đi tiên phong (Avante-garde)”.

Dadaism : Vào thời Đệ nhất thế chiến, tình trạng Âu Châu vô cùng rối ren, về mặt tư tưởng cũng như xã hội có những thay đổi sâu sắc. Kết quả chiến tranh đã gây bao nhiêu đau thương, tang tóc. Con người trong thời nầy đã không còn tin ở giáo lý, luật  pháp của xã hội nữa.

Văn nghệ sĩ là những người nhạy cảm, một số đã rời quê hương mình, đến nước trung lập Thụy Sĩ. Trong số nầy có nhà thơ Roumanie Tristan Tzara, họa  sĩ Pháp Jean Arp, nhà  văn Đức Hulsenbeck. Họ thường tập hợp  tại quán Voltaire, quyết định  thành lập một trường phái nghệ thuật với mục đích  chống chiến tranh. Họ nghĩ ra cáchđể chế nhạo, phỉ báng chủ nghĩa cơ giới, chê bai hội hoạ, phủ nhận chức năng của nghệ thuật.

Nhìn chung, họ chống những gì xã hội xây dựng từ  trước. Muốn đặt một cái tên vô nghĩa cho hợp với chủ trương của phái này, nhóm nghệ sĩ nói trên mới lấy cuốn tự điển, nhằm  trang  hai  cột  chữ  "Da";  tất cả đồng ý lấy chữ "Da-Da", không có nghĩa gì hết, đặt cho tên của trường phái mình. Nhiều người hưởng ứng: Duchamp tại Detroit, Picabia tại New York. Họ ra tuyên ngôn về trường phái Dada, dùng nhiều câu vô nghĩa để  chế giễu thi ca.Tristan Tzara viết bài "Cuộc phiêu lưu của ông Antipyrine" (tên thuốc cảm cúm) dùng làm tuyên ngôn của Dada. Hoạ sĩ Marcel Duchamp vẽ lại tranh "La Joconde" của  Leonard de Vinci, thêm ria mép hình mỹ nữ để chế giễu một tác phẩm danh tiếng. Duchamp còn lấy một cái bình tiểu tiện ban đêm, lấy tên là "Suối nước", ký tên là Mutt gửi đi triển lãm ở New York.

Theo lý luận của Duchamp thì  "ai cũng có thể là nghệ sĩ, vật gì cũng có thể là tác phẩm nghệ thuật". Những họa sĩ  tham gia trong trường phái Dada phải kể: Apollinaire, Marinetti, Picasso, Modigliani, Kandinsky.Tháng 3/1917, một Gallery của trường phái Dada ra đời ở Bahnhofstrasse. Tháng 7/1917, cuốn sách  đầu tiên của trường phái Dada được xuất hiện do hai  hoạ sĩ Dada thực hiện là Tzana Do Janko và Hans Arp. 

4/ Nghệ thuật cho các mục đích tâm lý và chữa bệnh.

Nghệ thuật cũng được sử dụng bởi nhà trị liệu nghệ thuật, tâm lý và tâm lý học lâm sàng như liệu pháp nghệ thuật. Ví dụ, các chẩn đoán bằng cách vẽ hàng loạt (Diagnostic Drawing Series), được sử dụng để xác định tính cách và chức năng cảm xúc của bệnh nhân. Sản phẩm cuối cùng không phải là mục tiêu chính trong trường hợp này, mà là một quá trình chữa bệnh, thông qua hành vi sáng tạo, đã được tìm thấy (đề nghị phương pháp tiếp cận phù hợp để sử dụng trong các hình thức điều trị tâm thần).

9

Ngoài ra, có thể liệt kê vào trong loại này, các cáo thị, lời khuyên đề phòng các bệnh tật trong xã hội (như ung thư, hút thuốc, uống rượu, các thực phẩm độc hại, kém vệ sinh…).

5/ Nghệ thuật cho cuộc điều tra xã hội, giúp ích xã hội , hay phá hoại

Tương tự như nghệ thuật cho sự thay đổi chính trị, lật đổ hoặc nghệ thuật phá hoại, bạn có thể đặt câu hỏi liệu có nghệ thuật hướng về các khía cạnh xã hội mà không có mục tiêu chính trị cụ thể hay không. Trong trường hợp này, chức năng của nghệ thuật có thể chỉ đơn giản là để chỉ trích hay tô vẽ cho một số khía cạnh của xã hội.

Thí dụ như việc phun sơn vẽ hình trên một bức tường ở Rome, ở Hà nội. Phun sơn hoặc vẽ qua tờ giấy carbon (stencilled) trên tường công khai tại các tòa nhà, xe buýt, xe lửa, cầu, và các nơi danh lam thắng cảnh, thường là không có sự cho phép và vi phạm pháp luật, (ở VN, như các quảng cáo sửa hầm cầu, các cáo thị “Cấm bỏ rác, cấm đái bậy”…)..

6/ Nghệ thuật tuyên truyền, hoặc thương mại hóa.

Nghệ thuật thường được sử dụng như là một hình thức tuyên truyền, và do đó có thể được sử dụng để ảnh hưởng tinh tế đến quan niệm phổ biến hoặc tâm trạng. Theo cách tương tự, nghệ thuật cố gắng để bán một sản phẩm cũng ảnh hưởng đến tâm trạng và cảm xúc. Trong cả hai trường hợp, mục đích của nghệ thuật ở đây là thao tác một cách tinh tế đến người xem, đánh vào một cảm xúc hoặc tâm lý đặc biệt đối với một ý tưởng hay vật cụ thể.

7/ Nghệ thuật như một chỉ số các thích nghi xã hội.

Có lập luận cho rằng khả năng của não người do vượt xa những gì là cần thiết cho sự sống còn trong môi trường của tổ tiên, nên đã có những tiến bộ vượt bực (vượt qua homo-sapiens). Một lời giải thích tâm lý học tiến hóa cho điều này là do bộ não con người và những đặc điểm liên quan (như khả năng nghệ thuật và sáng tạo), tương đương với đuôi của con công. Mục đích của đuôi lộng lẫy của con công đực đã được lập luận là để thu hút con chim mái. Theo lý thuyết này việc thực hiện vượt trội của nghệ thuật là tiến hóa quan trọng do bởi mục đích là thu hút người bạn tình.

Các chức năng của nghệ thuật mô tả ở trên, không hẵn loại trừ lẫn nhau, mà có thể trùng lập lên nhau. Ví dụ, nghệ thuật với mục đích giải trí cũng có thể tìm cách bán một sản phẩm, như là phim ảnh hoặc video game.

10

III.- NGHỆ THUẬT VỊ KHOA HỌCART FOR SCIENCE’S SAKE

Nghệ thuật có thể giúp giải thích các ý tưởng khoa học phức tạp.

Hai phòng trưng bày nghệ thuật ở Philadelphia đang cùng nhau tổ chức một hội chợ khoa học được tạo ra bởi các nghệ sĩ. Các giám tuyển tại Klein Gallery Esther trong Đại học Thành phố và Little Berlin mới trong Fishtown, đòi hỏi các nghệ sĩ địa phương nên có một hướng đi cùng với các phương pháp khoa học.

Nghệ sĩ thường khởi động nghề nghiệp và cảm hứng của họ theo một phương pháp nào đó, một trong các phương pháp này có thể đã dựa vào các thí nghiệm khoa học.

Một nghệ sĩ trình diễn đã làm một thử nghiệm xã hội học và tâm lý học dựa trên những gì đã xảy ra khi ông đã cố gắng làm tất cả mọi thứ theo hướng dẫn của trang Facebook khoa học của ông. Một nhà điêu khắc tạo ra một cách lắp đặt vào tường trong một nỗ lực bắt chước tác động của việc bên trong một lỗ đen (trong điều khiển học-Cybernetics). Một người làm màu nước thử làm mực từ các cây cỏ khác nhau (như một bước trong Khoa học).

Angela McQuillan, một kỹ thuật viên nuôi cấy tế bào tại các công ty dược phẩm Merck & Co, là một họa sĩ trong thời gian rảnh rỗi của mình. Đối với dự án triển lãm lần này, được gọi là VASST (Very Amateur Society for Science and Technology -Hiệp hội các nhà rất tài tử vì Khoa học và Công nghệ), cô và đối tác sáng tạo của cô là April Aguillard, một kỹ thuật viên nghiên cứu ung thư tại Đại học Thomas Jefferson, đã tạo ra một đoạn video cho thấy sự phát triển tế bào của cá ngựa vằn.

Thông thường, McQuillan và Aguillard làm việc với cá ngựa vằn biến đổi gen. Cá được đánh thuốc mê, sửa đổi và đột biến trong phòng thí nghiệm, và sau đó quan sát kỹ lưỡng để xem những gì sẽ xảy ra cho sự triển khai của họ. "Chúng tôi nhận được cá ngựa vằn khổng lồ một mắt (cyclops ) và tất cả những điều kỳ thú khác," McQuillan nói.

11

"Trong công việc của tôi, chúng tôi không bao giờ quan tâm đến các loài động vật như hình thức đẹp của cuộc sống," McQuillan nói. "Đó là lý do tại sao tôi muốn làm điều này, để cho mọi người biết đến sự hấp dẫn và xinh đẹp này như thế nào."

Trình bày McQuillan đã được đi kèm với một bài giảng về đạo đức sinh học, cung cấp bởi mẹ cô, Camille McQuillan, giảng viên sinh học tại Delaware Valley.

Nghệ thuật và phương pháp khoa học

Tuy nhiên, người mẹ tin rằng nghệ thuật của con gái mình đóng một vai trò quan trọng trong quá trình khoa học.

"Khoa học gợi lên rất nhiều cảm xúc mà chúng ta cần quan tâm", bà nói. "Và đó là niềm đam mê mà các nghệ sĩ có thể gợi lên bằng cách giải thích của họ về bản chất là điều rất cần thiết."

Nhưng nghệ thuật đủ điều kiện, giá trị như khoa học hay không?

Không, Camille McQuillan nói. Cô nói rằng cô không xem video cá ngựa vằn có năng suất hơn bất kỳ dữ liệu hữu ích nào khác.

Giống như công việc phấn khích "biến đổi gen" của Eduardo KAC, người nổi tiếng tạo ra một chú thỏ màu xanh neon, ông cho rằng “nghệ thuật có thể chỉ ra cách mà khoa học ảnh hưởng đến các khoa học gia”.

Trong nhiều thế kỷ, các nhà khoa học đã tìm kiếm sự giúp đỡ từ thực hành nghệ thuật, thí dụ như một trợ giúp thị giác. Chúng ta sẽ tìm hiểu các nghiên cứu nhiều trường hợp từ thế kỷ 18 đến thế kỷ 21, để thấy rằng nghệ sĩ thường tham gia vào sự phát triển của tri thức khoa học bằng cách đặt câu hỏi về khái niệm mà các nhà khoa học đưa cho các cấp.

*

Khoa học có thể đẹp. Đó là thông điệp trong cuộc thi tài : "Nghệ thuật của khoa học- Art of Science" của Đại học Princeton, trong đó sinh viên của nhà trường, giảng viên, cán bộ nghiên cứu và cựu sinh viên gửi các hình ảnh cũng như các trực quan nổi bật, đã được thực hiện trong nghiên cứu khoa học, tới để dự thi.

Cuộc thi năm nay, với chủ đề "Thiết kế thông minh", đã thu hút 168 bài nộp, mô tả các đối tượng khác nhau, từ tế bào thần kinh đến các cấu trúc nano với từ trường. Một bảng kết quả đã chọn 56 tác phẩm cho triển lãm cuối cùng, được trưng bày tại trường vào tháng 11 năm 2012. Dưới đây là một vài hình ảnh trực quan :

12

* Bức ảnh của đại bướm Great Spangled Fritillary. Những hình ảnh hạt lấm chấm, cho thấy một cái nhìn từ mắt tổng hợp mô phỏng thế nào để một con bướm được thấy từ các khoảng cách khác nhau.

* Cuộn điện từ trường 15 MW trên trường phát điện

Nhìn bên trong một máy phát điện: Các cuộn dây đầy màu sắc trên các máy phát điện có thể được nhìn thấy trong một vài ngày khi tắt máy để bảo dưỡng, sau mỗi khoảng thời gian 10 năm sử dụng.

* Như là bồ công anh (hình dưới-trái)

Đây không phải là một cây bồ công anh. Hình ảnh này cho thấy hai chồng quét ảnh hiển vi điện tử của các cấu trúc nano oxit kẽm, có các ứng dụng bao gồm việc khai thác năng lượng mặt trời.

* Hoa sen sắt (hình trên-phải)

Hình hoa sen như thế này thực sự là một lưu chất chứa sắt (ferrofluid), một chất lỏng trộn với các hạt kim loại nhỏ. Ferrofluids, được sử dụng trong thiết bị điện tử, tàu vũ trụ và y học, có thể có các thuộc tính của một trong hai chất lỏng hoặc chất rắn, tuỳ thuộc vào một từ trường hiện diện. Không giống như một bông hoa

13

trôi nổi trên một ao, ở đây là "hoa" (phần từ tính trên đầu) và "nước" bên dưới là những vật liệu tương tự.

*

Nói về nghệ thuật là nói về một vấn đề rất rộng lớn. Người ta đã từng tranh luận tốn biết nhiêu là bút mực, giấy tờ, nhưng cũng chỉ để mở rộng tầm nhìn hơn mà thôi. Thảo luận về nghệ thuật vị nghệ thuật, hay nghệ thuật vị nhân sinh hay khoa học, cũng chỉ để nhận được nhiều biện thuyết hơn mà thôi. “Chien aboie, caravane passe- chó cứ sủa, người lử hành cứ đi”, ngươi cứ tranh luận đi, người nghệ sĩ thích làm gì, họ cứ tự do mà làm. Ngay cả ở trong những chế độ độc tài, họ bịt mồm bịt miệng người dân, nhưng nghệ sĩ cứ ca hát những điều họ cấm đoán, văn thi sĩ vẫn cứ ca tụng những hành động tích cực anh hùng, chê bai, chế giễu những đàn áp vô lý.

Nhưng dù nghệ thuật có vì nghệ thuật thuần túy, vị nhân sinh, hay vị khoa học chăng nữa, nguyên ủy khởi phát của nghệ thuật vẫn là con người, cái đích đến dù là nghệ thuật thuần túy, vị nhân sinh, hay vị khoa học, lại cũng vẫn là con người. Tóm lại con người cũng lại chỉ phụng sự cho con người mà thôi.

NGHỆ THUẬT VÕ HIẾU NGHĨA

Nghệ thuật là sáng tạo của con người

Mọi chuyện hay, người đep, cảnh xinh tươi

và bất cứ một nghề nghiệp nào đó

đã thực hiện hoàn hảo nhất cho đời.

Chất Thi ca, Âm nhạc quá tuyệt vời

Đèn Sân khấu,  Khiêu vũ hấp dẫn mời

Cùng Hội họa, Điêu khắc, khoa Kiến trúc

Nền Điện ảnh lung linh ánh sao rơi.

Nghệ thuật tự hoàn thành trong chính nó

14

Phải độc lập đối với các âm mưu

lèo lái các tư tưởng hồn nghệ sĩ

Ý thông thoáng, tác phẩm mới tối ưu.

Nghệ thuật vị nhân sinh không được thiếu

Phải soi rọi lương tâm của con người

Lòng nhân đạo, hãy thương người lân cận

Giúp đỡ người là nhiệm vụ mười mươi.

Nghệ thuật có thể giúp cho khoa học

Minh họa những lý thuyết quá cao siêu

Làm tươi đep rõ ràng thành dễ hiểu

Nghệ thuật tặng khoa học nét mỹ miều.

Nghệ thuật vị nghệ thuật

Nếu thêm chút nhân sinh

Giúp mỹ quan khoa học

Thật thấu lý đạt tình./. VHN

THAM KHẢO

http://artforlifessake.org/ http://www.journalnow.com/relishnow/article_bfc30f1d-5e10-5bed-b03a-10c2c150500b.htmlhttp://en.wikipedia.org/wiki/Art_for_art's_sake http://www.deccanherald.com/content/219660/art-sciences-sake.html http://daitudien.net/triet-hoc/triet-hoc-ve-nhan-sinh-quan.htmlhttp://diendan.hocmai.vn/showthread.php?t=143469http://vi.wikipedia.org/wiki/Ngh%E1%BB%87_thu%E1%BA%ADthttp://vi.wikipedia.org/wiki/Khoa_h%E1%BB%8Dchttps://en.wikipedia.org/wiki/Humanitieshttp://www.askmen.com/money/mafioso_60/98_mafia.html#ixzz2ZVpjC9ma

15

VÕ HIẾU NGHĨA

Biên khảo& Thơ

21/7/2013

16