Embed Size (px)
Citation preview
Łódź, 9 kwietnia 2014 roku
Anna Bujała
1. dynamiczny wzrost liczebności dorosłych Polaków
żyjących w pojedynkę
rok 2011 – ponad 25% wszystkich Polaków w wieku 25-44 lata
rok 2002 – niespełna 20% wszystkich Polaków w wieku 25-44 lata
2. wizerunek otoczenia społecznego singli w kulturze
popularnej – najsilniejsze więzi w grupie przyjaciół-
singli
Inspiracja teoretyczna – nowe formy społeczne
3. rosnące znaczenie przestrzeni wirtualnej dla
nawiązywania i podtrzymywania więzi społecznych
2
Świadomości bycia członkiem grupy lub diady,
przy czym świadomość ta nie musi być aprobująca
◦ oparcie na definicji Stanisława Ossowskiego
◦ modyfikacja wyjściowej definicji na podstawie badań
pilotażowych, ukazujących dominację więzi w diadach oraz
poczucie przywiązanie bez aprobaty dla istnienia relacji
3
single jako podkategoria społeczna
osób żyjących w pojedynkę
- wykorzystanie istniejących konotacji kulturowych
4
w dużym mieście
wyższe wykształcenie
zarobki gwarantujące niezależność finansową
wiek umożliwiający wysoką aktywność zawodową i towarzyską (ok. 25-45 lat)
identyfikacja i charakterystyka więzi
społecznych badanych singli
5
osoby stanu wolnego,
nie posiadające stałych partnerów (nie mieszkające z
partnerami i deklarujące niepozostawanie w związku od
minimum roku),
bezdzietne lub nie sprawujące opieki nad swoimi dziećmi,
o orientacji heteroseksualnej,
mieszkające w dużych polskich miastach (powyżej 250 tys.
mieszkańców),
posiadające wyższe wykształcenie
w wieku 25-45 lat.
6
Co stanowi otoczenie społeczne singli biorących
udział w badaniu i jakie są ewentualne elementy
specyficzne tego otoczenia?
Hipoteza
większość aktualnych stosunków społecznych to
relacje z rodziną pochodzenia, współpracownikami
i przyjaciółmi,
elementy specyficzne: grupy przyjaciół złożone
wyłącznie z singli oraz formalne organizacje singli.
7
Jakie więzi dominują w otoczeniu społecznym
badanych pod względem siły i trwałości?
Hipoteza
rodzina pochodzenia – najsilniejsze i najtrwalsze
więzi,
przyjaciele: więzi silne, nietrwałe, o charakterze
czystych relacji,
duże grupy – więzi trwałe, lecz słabe,
grupy celowe: więzi słabe i nietrwałe.
8
Jaka jest rola i znaczenie Internetu
w podtrzymywaniu i budowaniu
więzi społecznych przez badanych?
Hipoteza
główne źródło nowych relacji i grup,
główne narzędzie podtrzymywania istniejących
relacji – z wyjątkiem relacji ze
współmieszkańcami i współpracownikami.
9
stopień utożsamienia się z partnerem więzi (1) częstość użycia zaimka „my”, 2) ważność roli wg skróconej wersji Testu
Dwudziestu Stwierdzeń)
stopień kontroli respondenta przez partnera więzi
(kontrola wewnętrzna i zewnętrzna)
regularność kontaktu z partnerem więzi (od kontaktów przypadkowych do celowych i regularnych)
ważność i różnorodność zasobów przekazywanych w ramach więzi.
(rodzaje zasobów: 1) wsparcie materialne (finansowe lub rzeczowe), 2) wsparcie
usługowe, 3) wsparcie emocjonalne, 4) towarzystwo)
10
indywidualne wywiady pogłębione z singlami – 5 wywiadów
pilotażowych i 35 wywiadów w zasadniczej części badań;
wirtualne wywiady zogniskowane z singlami – 2 sesje;
obserwacje spotkań w realu członków forum internetowego
zrzeszającego singli;
ilościowa analiza wyników ogólnopolskich i międzynarodowych
sondaży społecznych;
jakościowa analiza treści doniesień medialnych poświęconych
singlom oraz portali, forów i blogów internetowych popularnych
wśród singli.
11
WYNIKI
12
1 . e lementy o toczen ia spo ł .
2 . s i ł a i t rwa łość w ięz i
3 . znaczen ie In te rne tu
13
wg badanych: rodzice i rodzeństwo, czasem także
babcia, dziadek i rodzina założona przez rodzeństwo.
dalsi krewni – relacje sporadyczne, ambiwalentny
stosunek.
14
1/3 respondentów
mieszka z rodzicami,
rodzice jako powiernicy
i towarzysze rozrywek
–tylko u kobiet.
15
Badani nie mieszkający z rodzicami
wszystkie rodzaje zasobów
(w tym EMOCJONALNE)
wsparcie materialne lub/i
usługowe oraz
TOWARZYSTWO
poczucie bezpieczeństwa*
oraz towarzystwo w święta
religijne i rodzinne
- częstotliwość kontaktów zależna od rodzaju przekazywanych
zasobów
* potencjalność wsparcia materialnego lub/i usługowego
pozycje społ. znajomych zbliżone do pozycji
badanych, większa homogeniczność grona
znajomych w wypadku mężczyzn
brak wsparcia
materialnego
lub usługowego
(≠ R.Pahl, S.Roseneil,
P.Willmott)
16
podobny udział w sieciach znajomych osób
żyjących w pojedynkę i osób posiadających
partnerów. Brak „miejskich plemion singli”.
(≠ Elisa Bellotti, Ethan Watters)
sporadyczność relacji
grupowych, dominacja
kontaktów w diadach.
17
Wbrew przewidywaniom relacje czysto rzeczowe,
ograniczone do realizacji obowiązków zawodowych w
godzinach pracy.
18
głównie kręgi realizacji zainteresowań (drużyny
piłkarskie, grupy rowerowe, stowarzyszenia
teatralne itp.)
przynależność tylko
1/3 respondentów,
zaledwie kilka osób
aktywnych w ramach
tych grup.
19
Najsilniejsze więzi, o czym świadczą:
utożsamienie z rodziną i postrzeganie jej jako grupy, niemal nieobecne w
przypadku innych elementów otoczenia społecznego badanych.
obecność u respondentów zinternalizowanych norm wyniesionych z domu
rodzinnego oraz uznawanie członków rodziny za autorytety (1/4
respondentów) – nieobecne w przypadku innych elementów otoczenia
społecznego badanych.
obecność uogólnionej normy wzajemności świadczeń i gotowość (u
większości badanych) do poświęcania w jakimś zakresie osobistych celów
dla rodziny
regularność kontaktów, choć przeważnie niska częstotliwość
poczucie pewności otrzymania wsparcia materialnego lub usługowego,
gdy pojawi się jego potrzeba; ¼ badanych otrzymuje także wsparcie
emocjonalne lub towarzyskie
20
Najtrwalsze więzi – niezależnie od postrzeganej przez
badanych jakości więzi oraz od refleksyjnego do nich
stosunku, żaden z badanych nie dążył do zerwania
relacji z rodziną pochodzenia.
21
Dość silne więzi, o czym świadczą:
poczucie przynależności do przyjaciół postrzeganych
jako grupa tylko u trzech badanych.
brak poczucia powinności wobec przyjaciół – jedyną
normą obowiązek lojalności.
wysoka częstotliwość, choć nieregularność kontaktów
stałe udzielanie wsparcia emocjonalnego
i towarzyskiego, choć brak wsparcia materialnego
lub usługowego.
22
Trwałość uzależniona od stopnia refleksyjności
więzi z przyjaciółmi mniej trwałe od więzi ze
znajomymi, ze względu na wyższy poziom
oczekiwań kierowanych wobec przyjaciół.
trwałość przyjaźni – zwykle kilka lat,
trwałość znajomości – często jeszcze z okresu
dzieciństwa.
23
więzi słabe – brak utożsamień z grupami, kontrola
wyłącznie zewnętrzna, jedynym przekazywanym
zasobem towarzystwo, kontakty regularne
więzi nietrwałe - od kilku miesięcy do kilku lat.
24
25
Odsetek polskich internautów w wieku 25-45,
posiadających wykształcenie średnie lub
wyższe, którzy
"pojedynczy"
małżonkowie i
w związkach
nieformalnych
zawarli znajomość przez Internet 28,5% 18,3%
spotkali się z osobą poznaną przez Internet
12,8%
(45% wśród
zawierających
znajomości online)
9,4%
(51% wśród
zawierających
znajomości online)
korzystają z portali społecznościowych aby
nawiązać nowe kontakty towarzyskie 18,9% 14,5%
uczestniczyli w ostatnim miesiącu w forach
dyskusyjnych 25,1% 28,5%
Źródło: CBOS 2008, N=1205.
przyjaźnie i znajomości – jedynie przypadkowo
(wyjątek – 3 badanych z forów dla osób samotnych
lub nieśmiałych)
26
partnerzy życiowi –
poszukiwania
prowadzone przez
większość badanych.
Większość badanych w wywiadach grupowych
zadeklarowała chęć pozostawienia części relacji
jako czysto wirtualnych, gdyż:
kobiety: chciały pozostać w relacjach wyłącznie
przyjacielskich z tymi wirtualnymi męskimi znajomymi,
którzy ich zdaniem nie mieli szans zostać ich partnerami
życiowymi
mężczyźni: aby nie stracić czysto hobbystycznego
charakteru relacji lub aby pozostawić sobie możliwość
nieskrępowanych zwierzeń, na które nie mogli się zdobyć
wobec znajomych z reala.
27
większość – pozytywnie
zdecydowani entuzjaści - osoby
deklarujące trudności w nawiązywaniu relacji
autorzy opinii negatywnych – osoby posiadające
szeroką sieć przyjaciół i znajomych, dobre
kontakty z najbliższą rodziną i deklarujące brak
trudności w nawiązywaniu relacji.
28
Specyfika przestrzeni
wirtualnej
– obecność grup singli
Obserwowane zjazdy
singli jednego
z najaktywniejszych forów dla singli spowodowały
zacieśnianie się więzi w diadach w wyniku takich
spotkań,
ale nie zaowocowały wzmocnieniem więzi grupowych.
29
znajomi i dalsza rodzina – najczęstsza forma
30
przyjaciele – kontakt przez
Internet tak samo częsty jak
rozmowy telefoniczne,
spotkania bezpośrednie
odbywają się rzadziej
bliska rodzina - przeważają
spotkania bezpośrednie i
rozmowy telefoniczne.
Trudność – stosowanie pojęcia „więzi społecznej”
w społeczeństwie z malejącym udziałem grup
Dwie możliwości w dzisiejszej socjologii:
porzucenie pojęcia i stosowania nowych określeń
nadanie pojęciu nowego znaczenia, dostosowanego do
charakteru współczesnych relacji
Analogiczny dylemat – pojęcie wspólnoty
31
