ค าน า · 2018-05-29 · เรื่อง ของแข็ง ของเหลว แก๊ส ชุดการสอนที่ 1 เรื่อง สถานะของสาร

ค าน า

ชดการสอนรายวชา เคม 2 รหสวชา ว31222 ชนมธยมศกษาปท 4 หนวยการเรยนร

เรอง ของแขง ของเหลว แกส จดท าขนเพอเปนคมอประกอบการจดกจกรรมการเรยนการสอนตามสาระการเรยนร มาตรฐานการเรยนรและผลการเรยนรตามหลกสตร เปนชดการสอนทใชรวมกบแผนการจดการเรยนร โดยใชการจดกจกรรมการเรยนรแบบสบเสาะหาความร เนนผเรยนเปนส าคญ เพอใหผเรยนไดศกษา คนควา ปฏบตกจกรรมการเรยนรดวยตนเอง สามารถคดวเคราะห สอสาร ใหเขาใจมจตวทยาศาสตร คณธรรมและน าความรมาประยกตใชในชวตประจ าวน

ชดการสอนชดนประกอบดวยคมอการใชชดการสอนของคร แผนการจดการเรยนร ชดการสอนส าหรบนกเรยน แบบทดสอบกอนเรยนและหลงเรยน ซงประกอบดวยชดการสอนทงหมด 7 ชด ชดน เปนชดท 1 เรองสถานะของสาร

ชดการสอน หนวยการเรยนร เรอง ของแขง ของเหลว แกส ส าเรจลลวงไดอยางสมบรณ ผจดท าตองขอขอบพระคณทานผอ านวยการ รองผอ านวยการและครโรงเรยนแกงคอยทกทานทใหค าปรกษา ตลอดจนผเกยวของและผทใหความชวยเหลอทกทาน ในการจดท าชดการสอนน และขอขอบคณเจาของเอกสาร ต าราตาง ๆ ทใชเปนเอกสารอางองเปนอยางสง หวงเปนอยางยงวา ชดการสอนน จะเปนประโยชนตอการพฒนาผเรยนและสงเสรมใหครจดกจกรรมการเรยนการสอนไดอยางมประสทธภาพ

ธญลกษณ ทรพยสข

ข

สารบญ

หนา ค าน า ...................................................................................................................................... ก สารบญ ................................................................................................................................... ข สารบญตาราง ......................................................................................................................... ค สารบญภาพ ........................................................................................................................... ง คมอนกเรยน ........................................................................................................................... จ แผนผงแสดงขนตอนการใชชดการสอนส าหรบนกเรยน ......................................................... ช ชดการสอนท 1 เรอง สถานะของสาร .................................................................................... 1 ผลการเรยนร และจดประสงคการเรยนร ......................................................... 2 ค าชแจงส าหรบนกเรยน ................................................................................... 3 แบบทดสอบกอนเรยน เรอง สถานะของสาร ................................................... 5 บตรค าสง .......................................................................................................... 11 บตรกจกรรมท 1 เรอง การจดเรยงอนภาคของสาร ......................................... 13 บตรเนอหาท 1 เรอง การจดเรยงอนภาคของสาร………………………………………. 17 บตรฝกหดท 1 เรอง การจดเรยงอนภาคของสาร ............................................. 20 บตรกจกรรมท 2 เรอง อณหภมกบการเปลยนสถานะของสาร ........................ 24 บตรเนอหาท 2 เรอง อณหภมกบการเปลยนสถานะของสาร ........................... 30 บตรฝกหดท 2 เรอง อณหภมกบการเปลยนสถานะของสาร ............................ 35 แบบทดสอบหลงเรยน เรอง สถานะของสาร .................................................... 38 บรรณานกรม ........................................................................................................................ 44 ภาคผนวก ............................................................................................................................. 46 เฉลยแบบทดสอบกอนเรยน ............................................................................. 47 เฉลยแบบบนทกบตรกจกรรม ........................................................................... 48 เฉลยบตรแบบฝกหด ........................................................................................ 52 เฉลยแบบทดสอบหลงเรยน .............................................................................. 56

ค

สารบญตาราง

ตารางท หนา 1.1 แสดงการสรปสมบตของของแขง ของเหลว และแกส .................................... 19 1.2 แสดงสถานะ จดหลอมเหลวและจดเดอดของสารบางชนด ............................ 34

ง

สารบญภาพ

ภาพท หนา 1.1 การศกษาการจดเรยงอนภาคและสถานะของสาร ............................................ 14 1.2 แสดงสถานะของสาร 3 สถานะ ไดแก ของแขง ของเหลว แกส ....................... 17 1.3 แสดงการเปรยบเทยบอนภาคของสารในสถานะของแขง ของเหลว แกส………. 17 1.4 แสดงแบบจ าลองอนภาคของของแขง ............................................................... 18 1.5 แสดงแบบจ าลองอนภาคของของเหลว ............................................................. 18 1.6 แสดงแบบจ าลองอนภาคของของแกส .............................................................. 18 1.7 การศกษาอณหภมกบการเปลยนสถานะของสาร .............................................. 25 1.8 แสดงธารน าแขงขนาดใหญเกดการหลอมเหลว ................................................. 30 1.9 แสดงการเปลยนสถานะของน า ....................................................................... 30 1.10 แสดงอนภาคของสารเมอใหความรอน ............................................................. 31 1.11 แสดงการเปลยนสถานะของสาร ...................................................................... 31

จ

คมอนกเรยน ชดการสอนรายวชา เคม 2 รหสวชา ว31222

หนวยการเรยนร เรอง ของแขง ของเหลว แกส ชดการสอนท 1 เรอง สถานะของสาร

สวนประกอบของชดการสอน

ชดการสอนรายวชา เคม 2 รหสวชา ว31222 ชนมธยมศกษาปท 4 หนวยการเรยนร เรอง ของแขง ของเหลว แกส ชดการสอนท 1 เรอง สถานะของสาร 2

1. ผลการเรยนรและจดประสงคการเรยนร 2. แบบทดสอบกอนเรยน 3. บตรค าชแจง 4. บตรค าสง 5. บตรกจกรรม 6. บตรเนอหา 7. บตรเฉลยบตรกจกรรม 8. บตรฝกหด 9. บตรเฉลยบตรฝกหด 10. แบบทดสอบกอน – หลงเรยน 11. เฉลยแบบทดสอบกอน – หลงเรยน 12. การประเมนผล 12.1 คะแนนแบบบนทกบตรกจกรรม 12.2 คะแนนแบบทดสอบกอน – หลงเรยน

ฉ

สวนประกอบของชดการสอนท 1 เรอง สถานะของสาร ประกอบดวย

1. ผลการเรยนร และจดประสงคการเรยนร 2. บตรค าสง 3. บตรกจกรรม

- บตรกจกรรมท 1 เรอง การจดเรยงอนภาคของสาร - บตรกจกรรมท 2 เรอง อณหภมกบการเปลยนสถานะของสาร

บตรเนอหา - บตรเนอหาท 1 เรอง การจดเรยงอนภาคของสาร - บตรเนอหาท 2 เรอง อณหภมกบการเปลยนสถานะของสาร

บตรฝกหด - บตรฝกหดท 1 เรอง การจดเรยงอนภาคของสาร - บตรฝกหดท 2 เรอง อณหภมกบการเปลยนสถานะของสาร

4. แบบทดสอบกอนเรยน–หลงเรยน ชดการสอนท 1 เรอง สถานะของสาร 5. กระดาษค าตอบแบบทดสอบกอนเรยน–หลงเรยน ชดการสอนท 1 เรอง สถานะของสาร

ช

แผนผงแสดงขนตอนการใชชดการสอนส าหรบนกเรยน

ศกษาจดประสงค และค าชแจงในการใชชดการสอนใหเขาใจ

ท าแบบทดสอบกอนเรยน

ปฏบตกจกรรมตามบตรกจกรรมการเรยนร

ท าแบบทดสอบหลงเรยน

จบหนวยการเรยนร ชดการสอนท 1

ชดการสอนรายวชา เคม 2 รหสวชา ว31222

หนวยการเรยนร เรอง ของแขง ของเหลว แกส

ชดการสอนท 1 เรอง สถานะของสาร

ชดการสอนรายวชาเคม 2 ชดท1 สถานะของสาร

2

ชดการสอนรายวชา เคม 2 รหสวชา ว31222 หนวยการเรยนร เรอง ของแขง ของเหลว แกส

ชดการสอนท 1 เรอง สถานะของสาร สาระท 3 สารและสมบตของสาร มาตรฐาน ว 3.1 เขาใจสมบตของสาร ความสมพนธระหวางสมบตของสารกบโครงสราง และแรง ยดเหนยวระหวางอนภาค มกระบวนการสบเสาะหาความรและจตวทยาศาสตร สอสารสงทเรยนร น าความรไปใชประโยชน

สาระท 8 ธรรมชาตของวทยาศาสตรและเทคโนโลย มาตรฐาน ว 8.1 ใชกระบวนการทางวทยาศาสตรและจตวทยาศาสตรในการสบเสาะหาความร การแกปญหา รวาปรากฏการณทางธรรมชาตทเกดขนสวนใหญมรปแบบทแนนอน สามารถอธบายและตรวจสอบได ภายใตขอมลและเครองมอทมอยในชวงเวลานน ๆ เขาใจวาวทยาศาสตรเทคโนโลย สงคม และสงแวดลอมมความเกยวของสมพนธกน

ผลการเรยนร ส ารวจตรวจสอบ อภปราย และอธบายความสมพนธระหวางสมบตของสารในเรองจดเดอด จดหลอมเหลว และสถานะกบแรงยดเหนยวระหวางอนภาคของสารนน

จดประสงคการเรยนร 1. นกเรยนเปรยบเทยบการจดเรยงอนภาคของสารในสถานะของแขง ของเหลว และแกสได 2. นกเรยนอธบายความสมพนธของอณหภมทมผลตอการเปลยนสถานะของสารได 3. นกเรยนระบสถานะของสาร ณ อณหภมทก าหนด เมอทราบจดเดอด จดหลอมเหลว

ของสารนนได


3

ค าชแจงส าหรบนกเรยน

ชดการสอนรายวชา เคม 2 รหสวชา ว31222 หนวยการเรยนร เรอง ของแขง ของเหลว แกส ชดการสอนท 1 เรอง สถานะของสาร

ชดการสอนนเปนการจดการเรยนการสอนทเนนผเรยนเปนส าคญ โดยใหนกเรยนไดปฏบตทดลองดวยตนเอง สามารถสรปองคความรดวยตนเองได ในการใชชดการสอนนนนกเรยนจะตองศกษา และปฏบตตามขนตอนทก าหนด ดวยวธเรยนเปนกลม สามารถปรกษากน หรอชวยเหลอกนในกลมได ฉะนนนกเรยนตองมความซอสตย ปฏบตตามขนตอนอยางเครงครด จงจะท าใหการเรยนการสอนบงเกดผลด การใชชดการสอนรายวชา เคม 2 รหสวชา ว31222 หนวยการเรยนร เรอง ของแขง ของเหลว แกส ชดการสอนท 1 เรอง สถานะของสาร ใหนกเรยนศกษาปฏบตตามขนตอนตอไปน 1. ศกษาค าชแจงการใชชดการสอน ผลการเรยนรและจดประสงคการเรยนรใหเขาใจ 2. นกเรยนทกคนท าแบบทดสอบกอนเรยนดวยความซอสตย และตงใจ 3. ศกษารายละเอยดของชดการสอน ปฏบตตามขนตอนทก าหนดไวตามล าดบ 4. ปฏบตกจกรรมตามบตรกจกรรม และบตรฝกหดทละขนตอนอยางรอบคอบ 5. ปฏบตกจกรรมดวยความตงใจ หากมขอสงสยใหซกถามครผสอน 6. นกเรยนทกคนท าแบบทดสอบหลงเรยนดวยความซอสตย และตงใจ 7. ตรวจค าตอบจากบตรเฉลยกจกรรม บตรเฉลยบตรฝกหดและบตรเฉลยแบบทดสอบกอนเรยน – หลงเรยนจากคร แลวเฉลยใหสมาชกตรวจ พรอมบนทกผลคะแนนทได ดวยความซอสตย ซงผเรยนตองไดคะแนนรอยละ 80 ขนไป จงจะผานเกณฑการประเมน ถานกเรยนไมผานเกณฑการประเมน ใหกลบไปศกษาบตรเนอหาและท าบตรกจกรรม บตรฝกหดใหมใหถกตอง


4

การประเมนผลการเรยน 1. การประเมนดานความร โดยใช

1.1 แบบทดสอบกอนเรยน – หลงเรยน 1.2 แบบบนทกบตรกจกรรม 1.3 บตรฝกหด

2. การประเมนผลระหวางเรยน โดยใช 2.1 แบบประเมนการปฏบตกจกรรมในชนเรยน 2.2 แบบประเมนพฤตกรรมดานสมรรถนะส าคญของผเรยน 2.3 แบบประเมนพฤตกรรมดานคณลกษณะอนพงประสงคของผเรยน


5

แบบทดสอบกอนเรยน

เรอง สถานะของสาร รายวชา เคม2 รหสวชา ว31222 ชนมธยมศกษาปท 4 จ านวน 10 ขอ คะแนน 10 คะแนน

ค าชแจง 1. แบบทดสอบเปนแบบปรนยม 10 ขอ คะแนนเตม 10 คะแนน ใชเวลา 10 นาท 2. นกเรยนเลอกค าตอบทถกทสดเพยงค าตอบเดยวแลวท าเครองหมาย X ลงใน กระดาษ ค าตอบทแจกให ใชภาพทก าหนดใหดงตอไปนตอบค าถามขอท 1 ก าหนดใหภาพแตละแบบแทนการจดเรยงอนภาคของสารในภาชนะปดดงน สาร A สาร B สาร C 1. จากการสงเกตการจดเรยงอนภาคของสารจากภาพขางตน ขอใดสรปความสมพนธระหวาง สถานะของสารกบการจดเรยงอนภาคของสาร A , B และ C ไดถกตอง

ขอ สถานะของสาร

สาร A สาร B สาร C ก. หน น าปลา ไอน า

ข. ไอน า แอลกอฮอล เหลก

ค. น าอดลม ยาสฟน เกลอแกง

ง. ทราย น าหวาน น าตาลซโครส


6

2. ขอใดกลาวถงสมบตทางกายภาพของสารในสถานะของแขง ของเหลว และแกส ไมถกตอง ก. ของแขงมปรมาตรและรปรางทคงทแนนอน ไมเปลยนไปตามภาชนะทบรรจ อนภาคของของแขงอยชดกนมาก ท าใหมความหนาแนนสง ข. ของเหลวมปรมาตรทแนนอน แตรปรางไมแนนอน เปลยนตามภาชนะทบรรจ อนภาคของของเหลวจะอยหางกนเลกนอย ท าใหอนภาคสามารถเคลอนทได ค. แกสมรปรางไมแนนอน แตปรมาตรคงท อนภาคของแกสจะอยหางกน แรงยดเหนยวมคานอย ท าใหมความหนาแนนต า ง. เมอเปรยบเทยบแรงยดเหนยวระหวางอนภาคพบวา แกสมแรงยดเหนยวระหวางอนภาค นอยกวา ของเหลว และของแขง ตามล าดบ 3. สดาท าการทดลองเทสารชนดหนง ทอณหภม 25 ºC พบวาสารชนดนมรปรางเปลยนไปตามภาชนะทบรรจเสมอ แตมปรมาตรคงท จากผลการทดลองดงกลาว สารนนนาจะเปนสารชนดใด ก. น ามนพช ฮเลยม ข. น าเชอม การบร ค. เหลก น าหวาน ง. น าสมสายช ปรอท 4. ขอใดตอไปนไมถกตองเกยวกบการใชสารสถานะตางๆ ก. ชางวนยน าโลหะทองเหลองไปหลอมเหลวกอนทจะใสในแมพมพเพอหลอพระพทธรป ข. โดนทมกจะตมน าดมเปนประจ า เพราะเชอวาการตมน าใหเดอดสามารถฆาเชอโรคได ค. ปลาน าน าแขงแหงไปหลอมเหลวกอนน าไปตกแตงเวทคอนเสรต ง. กณฑน าลกเหมนไปใสในตเสอผาเพอไลแมลงสาบ 5. ปรากฏการณในขอใดทท าใหอณหภมลดลง ก. น าแขงละลายกลายเปนน า ข. น าจบตวกลายเปนน าแขง ค. ลกเหมนระเหดกลายเปนไอ ง. ไอน าระเหยขนไปในอากาศ


7

ใชขอมลในตารางนตอบค าถามขอท 6

6. ทอณหภม 100 ºC สาร A, B และ C ควรอยสถานะใด ตามล าดบ ก. ของแขง ของเหลว แกส ข. ของเหลว ของแขง แกส ค. แกส ของเหลว ของแขง ง. ของเหลว แกส ของแขง ใชขอมลในตารางนตอบค าถามขอท 7-8

สาร จดหลอมเหลว (ºC) จดเดอด (ºC)

A

B

C

-78

90

801

-33

150

1,465


A

B

C

D

E

F

G

-226

-219

- 100.8

0

-39

98

600

-246

-182.8

-34

100

357

885

2327


8

7. ทอณหภม 25 ºC สารใดอยในสถานะของเหลว ก. C และ D ข. D และ E ค. A และ B ง. F และ G 8. ทอณหภม -240 ºC สารใดอยในสถานะแกส ก. A ข. F และ G ค. D และ E ง. D และ G ใชขอมลในตารางนตอบค าถามขอ 9-10 ก าหนดใหสาร W , X , Y และ Z มสมบตดงตาราง


W

X

Y

Z

115.21

-7

-6

44

444.60

58

225

280 9. ทอณหภมหองสารใดอยในสถานะเปนของเหลวทระเหยงาย ก. W ข. X ค. Y ง. Z


9

10. ถาผสมสารทง 4 ชนด ไวในภาชนะเดยวกนโดยสารไมท าปฏกรยากน เมอใหความรอนกบสารผสม จนกระทงทอณหภมเทากบจดเดอดของน า สารใดบางมสถานะเปนของแขง ก. Y และ Z ข. W และ Z ค. X และ Y ง. W เทานน


10

กระดาษค าตอบแบบทดสอบกอนเรยน เรอง สถานะของสาร

ชอ...................................................................................เลขท...............ชน ม. 4 กลมท...............

ค าสง นกเรยนท าเครองหมาย X ลงในขอทถกตองเพยงค าตอบเดยว

ขอ ก ข ค ง ขอ ก ข ค ง 1 6 2 7 3 8 4 9 5 10

คะแนนเตม 10 ไดคะแนน……………คะแนน ผลการประเมน…………..

เกณฑการประเมน คารอยละ ระดบคณภาพ 90 - 100% ดเยยม 80 - 89% ดมาก 70 - 79% ด 60 - 69% ปานกลาง 50 - 59% พอใช ต ากวา 50% ตองปรบปรง (เกณฑการผานรอยละ 80)


11

บตรค าสง หนวยการเรยนร เรอง ของแขง ของเหลว แกส

ชดการสอนท 1 เรอง สถานะของสาร

1. แตละกลมด าเนนการเลอกหวหนากลม และเลขานการกลม นกเรยนทเหลอเปนสมาชกกลม หนาทของหวหนากลม - เปนผน าในการปฏบตกจกรรมกลม - ควบคมดแลการปฏบตกจกรรมภายในกลมใหเปนไปตามค าชแจง กระตนใหสมาชกรวมกจกรรม - เปนผตดตอประสานงานกบครเมอมปญหา - เปนผอานบตรเฉลยแตละกจกรรมใหสมาชกในกลมฟง เพอตรวจค าตอบ หนาทของเลขานการกลม - รบบตรตาง ๆ ในชดการสอนไปแจกสมาชกในกลม - รวบรวมคะแนน และจดบนทกคะแนนจากการปฏบตกจกรรมการเรยนรจากแบบบนทกบตรกจกรรม บตรฝกหดและแบบทดสอบกอนเรยนหลงเรยน ลงในแบบบนทกคะแนนของสมาชกกลม

2. ใหหวหนากลมมอบหมายหนาทใหแกสมาชกในกลม ดงน 2.1 ผอาน ท าหนาทอานค าชแจง และอานค าถามในบตรกจกรรม และบตรฝกหดใหสมาชก ในกลมฟง หวหนากลมชน าใหสมาชกทกคนเปนผฟง และรวมอภปราย 2.2 ผจดบนทก ท าหนาทจดบนทกการอภปรายของกลมลงในแบบบนทกบตรกจกรรม และ บตรฝกหด 2.3 ผน าเสนอหนาชนเรยน ท าหนาทเปนตวแทนกลมออกน าเสนอผลการอภปรายทได จากการปฏบตกจกรรมการเรยนรในชดการสอน


12

3. เลขานการกลมรบบตรกจกรรมท 1 และ 2 และแบบบนทกบตรกจกรรมท 1 และ 2 จากครมอบใหผอานท าการอานค าชแจงในบตรกจกรรม สมาชกในกลมชวยกนปฏบตกจกรรมการเรยนรโดยใหสมาชกทท าหนาทจดบนทก ท าการจดบนทกผลการปฏบตกจกรรมในประเดนทส าคญ ๆ ลงในแบบบนทกบตรกจกรรมท 1 และ 2 ไวเพอการอภปราย

4. เลขานการกลมรบบตรเนอหาท 1 และ 2 จากคร แลวท าการแจกใหสมาชกในกลมทกคน คนละ 1 ชด ใหสมาชกทกคนรวมอภปราย แลวตรวจสอบความถกตองของแบบบนทกกจกรรมท 1 ทบนทกวาถกตองตรงตามเนอหาในบตรเนอหาหรอไม ถาผดแกไขใหถกตอง จากนนตรวจสอบความถกตองจากบตรเฉลยบตรกจกรรมท 1 และ 2

5. เลขานการกลมรบบตรฝกหดท 1 และ 2 จากครมอบใหผอาน ท าการอานค าชแจง และอานค าถามในบตรฝกหด จากนนใหสมาชกในกลมระดมความคดชวยกนท าบตรฝกหด โดยตรวจค าตอบจากบตรเฉลยบตรฝกหดท 1 และ 2

6. เมอหมดเวลาเรยนเกบอปกรณสงคนใหถกตองเรยบรอย โดยเลขานการเปนผน ามาสงคนครผสอน


13

บตรกจกรรมท 1

เรอง การจดเรยงอนภาคของสาร

ค าชแจง 1. ผอาน ท าการอานขนตอนการปฏบตกจกรรมใหสมาชกภายในกลมฟง สมาชกภายในกลมแบงหนาทการท างานภายในกลมและชวยกนปฏบตกจกรรมในบตรกจกรรมท 1 เรอง การจดเรยงอนภาคของสาร

2. สมาชกภายในกลมชวยกนอภปรายผลการปฏบตกจกรรม และตอบค าถามลงใน แบบบนทกบตรกจกรรมท 1 โดยใหสมาชกทท าหนาทเปนผจดบนทก ท าการจดบนทกผลการปฏบตกจกรรมในประเดนทส าคญ ๆ ลงในแบบบนทกบตรกจกรรมท 1 ไวเพออภปราย และน าแบบบนทกกจกรรมท 1 สงคร เมอตรวจสอบความถกตองจากบตรเฉลยบตรกจกรรมท 1 เรอง การจดเรยงอนภาคของสาร จดประสงคการเรยนร นกเรยนเปรยบเทยบการจดเรยงอนภาคของสารในสถานะของแขง ของเหลว และแกสได ค าชแจงในการท ากจกรรม 1. ใหนกเรยนน าขวดพลาสตกขนาด 500 ลกบาศกเซนตเมตร ทกนขวดเจาะรขนาดเสนผานศนยกลาง 1 มลลเมตร ประมาณ 10-15 ร บรรจเมดโฟมขนาดเสนผานศนยกลาง 5-10 มลลเมตร ลงในขวดใบนประมาณ 80 ลกบาศกเซนตเมตร ปดปากขวดดวยจกยางทมทอน าแกส 1 ทอเสยบอย


14

2. คว าปากขวดลง จากนนเปาลมเขาไปในทอน าแกส อยางชาๆ เบาๆ สงเกต การเคลอนตวของเมดโฟม บนทกผล 3. คอยๆ เปาลมใหแรงมากขนเรอยๆ จนถงแรงทสด สงเกตการณเคลอนตวของเมดโฟม บนทกผลการเปลยนแปลงทกครงทเปาลมลงในขวด 4. นกเรยนบนทกผลลงแบบบนทกกจกรรมท 1 การจดเรยงอนภาคของสาร ภาพท 1.1 การศกษาการจดเรยงอนภาคและสถานะของสาร ทมา : ถายภาพโดย ธญลกษณ ทรพยสข. 2560


15

แบบบนทกกจกรรมท 1 เรอง การจดเรยงอนภาคของสาร

ชอกลม........................................................................................................ชน ม. 4 สมาชก 1..................................................................................หวหนากลม 2..................................................................................สมาชก 3..................................................................................สมาชก 4..................................................................................สมาชก 5..................................................................................สมาชก 6..................................................................................เลขานการกลม

ตารางบนทกผลการสงเกต (2 คะแนน)

ขนตอนการทดลอง/ ลกษณะการเปาลม

การเปลยนแปลงทเกดขน/การเคลอนตวของเมดโฟม

1. เปาลมเขาไปในทอน าแกสอยางชาๆ เบาๆ

2. เปาลมเขาไปในทอน าแกสแรงขนเรอยๆ

3. เปาลมเขาไปในทอน าแกสอยางแรงทสด


16

ค าถามทายกจกรรม (8 คะแนน) 1. เมดโฟมทบรรจอยในขวดพลาสตกเปรยบเสมอน ................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................ 2. การเปาลมในขวดอยางชาๆ เบาๆ ไปยงเมดพลาสตกเปนแบบจ าลองแทนทการจดเรยงอนภาคของสารในสถานะ .................................. และมลกษณะดงน ................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................ 3. การเปาลมในขวดแรงขนไปยงเมดพลาสตกเปนแบบจ าลองทแทนการจดเรยงอนภาคของสารในสถานะ .............................. และมลกษณะดงน ................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................ 4. การเปาลมในขวดแรงทสดไปยงเมดพลาสตกเปนแบบจ าลองทแทนการจดเรยงอนภาคของสารในสถานะ.............................. และมลกษณะดงน ................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................ 5. เมอเปรยบเทยบลกษณะการเคลอนตวของเมดโฟมกบสถานะของสาร สารในสถานะใดมพลงงานในตวเองมากทสด ................................................................................................................................................................ 6. จากกจกรรมสรปไดวาอนภาค.................................................จะเคลอนทไดมากทสด อนภาค.............................................................. มแรงดงดดระหวางอนภาคมากทสด อนภาค...................................................สามารถไหลและเปลยนแปลงรปรางไดตามภาชนะทบรรจ


17

สารทกชนดประกอบดวยอนภาคจ านวนมากทมารวมกนเปนโมเลกลใหญดวยแรงยดเหนยวระหวางโมเลกล สามารถจ าแนกสารได 3 สถานะ คอ ของแขง ของเหลว และแกส เชน เกลอแกงมสถานะเปนของแขง น ามสถานะเปนของเหลว อากาศทเราหายใจมสถานะเปนแกส ดงรปภาพท 1.2

ภาพท 1.2 แสดงสถานะของสาร 3 สถานะ ไดแก ของแขง ของเหลว แกส ทมา : https://www.pinterest.com/pin/487303622151406708/

สารแตละสถานะมการจดเรยงอนภาคของสารทแตกตางกน ดงภาพท 1.3

ภาพท 1.3 แสดงการเปรยบเทยบอนภาคของสารในสถานะของแขง ของเหลว แกส

ทมา : https://www.fantasticfridges.com/YoungLearners/SolidsLiquidsGases

บตรเนอหาท 1 เรอง การจดเรยงอนภาคของสาร

https://www.fantasticfridges.com/YoungLearners/SolidsLiquidsGases


18

1. ของแขง ( Solid) สารทมสถานะเปนของแขง คอ สารทมรปรางและปรมาตรทแนนอน ไมเปลยนแปลงตามภาชนะ อนภาคอยชดกนเปนระเบยบ มความหนาแนนและแรงยดเหนยวระหวาง โมเลกลสงกวาของเหลว และแกส เชน เหลก อะลมเนยม ทองค า น าแขง เปนตน ภาพท 1.4 แสดงแบบจ าลองอนภาคของของแขง

ทมา : https://www.livescience.com/46946-solids.html

2. ของเหลว (Liquid) สารทมสถานะเปนของเหลว คอ สารทมปรมาตรแนนอน แตม

รปรางไมแนนอน เปลยนแปลงตามภาชนะทบรรจ อนภาคอยใกลกนแตไมเปนระเบยบ มการชนกน

ตลอดเวลา จงมความหนาแนนสงกวาแกส เชน แอลกอฮอล ปรอท น าสมสายช เปนตน

ภาพท 1.5 แสดงแบบจ าลองอนภาคของของเหลว ทมา : https://www.livescience.com/46946-solids.html 3. แกส (Gas) สารทมสถานะเปนแกส คอ สารทมรปรางและปรมาตรไมแนนอน เปลยนแปลงตามภาชนะทบรรจเพราะมแรงยดเหนยวระหวางโมเลกลนอยมาก จงฟงกระจายไดเตมภาชนะและมความหนาแนนต า เชน ไอน า อากาศ แกสออกซเจน แกสคารบอนไดออกไซด เปนตน ภาพท 1.6 แสดงแบบจ าลองอนภาคของแกส ทมา : https://www.livescience.com/46946-solids.html


19

สารแตละสถานะตางกมลกษณะและสมบตเฉพาะตว เนองมาจากการจดเรยงอนภาค แรงยดเหนยวระหวางอนภาค และการเคลอนทของอนภาคของของแขง ของเหลวและแกส ดงนนจงสามารถสรปสมบตของของแขง ของเหลว และแกสไดดงน

ตารางท 1.1 แสดงการสรปสมบตของของแขง ของเหลว และแกส

สมบต สถานะของสาร

ของแขง ของเหลว แกส 1. การจดเรยงอนภาค อนภาคอยชดกนมาก

และ จดเรยงตวอยในต าแหนงทแนนอน

อนภาคอยใกลกน มการจดเรยงตวไมเปนระเบยบ

อนภาคอยหางกนมากและจดเรยงตวไม เปนระเบยบ

2. แรงยดเหนยวระหวาง อนภาค

มาก นอยกวาของแขง เคลอนทไดอยางอสระและรวดเรวนอยมาก

3. การเคลอนทของ อนภาค

สนได เคลอนทไดเลกนอย เคลอนทไดอยางอสระและรวดเรว

4. ปรมาตรและรปราง มปรมาตรและรปรางคงทแนนอน

มปรมาตรคงทแนนอนไหลไดหรอแพรได แตรปรางจะเปลยนแปลงไปตามภาชนะทบรรจ

มปรมาตรและรปรางทไมแนนอน

5. ความสามารถในการถกอดและขยาย

นอย นอย แตมากกวาของแขง

มาก

6. ความหนาแนน สง เพราะอนภาคของแขงอยชดกนมาก

นอยกวาของแขง เพราะ อนภาคอยหางกนมากกวาของแขง

ต า เพราะอนภาคอยหางกนมาก


20

บตรฝกหดท 1 เรอง การจดเรยงอนภาคของสาร

ชอกลม........................................................................................................ชน ม. 4 สมาชก 1......................... .........................................................หวหนากลม 2..................................................................................สมาชก 3..................................................................................สมาชก 4..................................................................................สมาชก 5..................................................................................สมาชก 6..................................................................................เลขานการกลม

จดประสงคการเรยนร 1. นกเรยนเปรยบเทยบการจดเรยงอนภาคของสารในสถานะของแขง ของเหลว และแกสได

ค าชแจง นกเรยนสรปองคความรทไดจากการท ากจกรรมและศกษาจากบตรเนอหาโดยตอบ ค าถามตอไปน 1. นกเรยนอานค าถามใหเขาใจแลวตอบค าถามตอไปน 10 ขอ (10 คะแนน) 1.1 นกเรยนสามารถจ าแนกสถานะของสารออกเปนกประเภท (1 คะแนน) ................................................................................................................................................................ 1.2 สารชนดหนงๆ สามารถเปลยนสถานะเปนไดทงของแขง ของเหลว และแกส เมอมปจจยใด เขามาเกยวของบาง (1 คะแนน) ................................................................................................................................................................

สาร A สาร B สาร C ใหนกเรยนสงเกตการจดเรยงอนภาคของสารทง 3 ชนดตอไปน แลวตอบค าถามขอ 3 – 5 (3 คะแนน)


21

1.3 อนภาคของสารใดจะเคลอนทไดเรวทสด (1 คะแนน) ………………………................................……….

1.4 อนภาคของสารใดมแรงยดเหนยวระหวางอนภาคมากทสด (1 คะแนน)

...............................................................................................................................................................

1.5 อนภาคของสารใดมทวางระหวางอนภาคเลกนอย มอสระในการเคลอนทแตไมแยกจากกน

(1 คะแนน) ......................................................................................................................................................

ค าชแจง ใหนกเรยนใชขอมลทก าหนดใหตอไปน ตอบค าถามขอ 6 - 9 (4 คะแนน)


A 98 885

B -100.8 -34

C 0 100

D -249 -246

E 660 2327

F -219 -182.8

1.6 อณหภม 120 ºC สาร F อยในสถานะใด (1 คะแนน)

............................................................................................................................. .............................................

..................................................................................... .....................................................................................

1.7 สารใดบางมสถานะเปนของเหลว เมออณหภมเทากบ 80 ºC (1 คะแนน)

..................................................................................................... .....................................................................

............................................................................................................................. .............................................

1.8 ทอณหภมหอง สาร B และ E อยในสถานะใด ตามล าดบ (1 คะแนน)

............................................................................................................................. .............................................

..................................................................................................................................................... .....................


22

1.9 ถาผสมสาร A , C และ E เขาดวยกน โดยทสารไมท าปฏกรยากน แลวน าไปใหความรอน จนระเหยกลายเปนไอ สารใดทระเหยออกมากอน เพราะเหตใด (1 คะแนน)

............................................................................................................................. .............................................

............................................................................................................................. .............................................

..................................................................................... .....................................................................................

............................................................................................................................. .............................................

1.10 เมอวางลกเหมนไวในหองเกบของเพอไลแมลงสาบ 1 สปดาหผานไป ลกเหมนมขนาดเลกลงมาก จงระบการเปลยนสถานะของลกเหมน (1 คะแนน) ................................................................................................................................................................

................................................................................................................................................................

................................................... .......................................................................................................................

............................................................................................................................. .............................................


23

2. พจารณาภาพทก าหนดใหแลวจ าแนกชนดของสาร โดยท าเครองหมาย ในชองทตรงกบสมบตของสารนน แลวสรปวาสารใดบางเปนของแขง ของเหลวและแกส (12 คะแนน)

สาร ของแขง ของเหลว แกส

สถานะของแขง ไดแก หมายเลข ........................................................... สถานะของเหลว ไดแก หมายเลข .......................................................... สถานะแกส ไดแก หมายเลข ..................................................................

1

2

5

6

4

3


24

ค าชแจง 1. เลขานการกลมออกมารบบตรกจกรรม และแบบบนทกบตรกจกรรมท 2 เรอง อณหภมกบการเปลยนสถานะของสารจากคร มอบหมายใหผอาน ท าการอานขนตอนการปฏบตกจกรรมใหสมาชกภายในกลมฟง สมาชกภายในกลมแบงหนาทการท างานภายในกลมและชวยกนปฏบตกจกรรมในบตรกจกรรมท 2 เรอง อณหภมกบการเปลยนสถานะของสาร 2. สมาชกภายในกลมชวยกนอภปรายผลการปฏบตกจกรรม และตอบค าถามลงใน แบบบนทกบตรกจกรรมท 1 โดยใหสมาชกทท าหนาทเปนผจดบนทก ท าการจดบนทกผลการปฏบตกจกรรมในประเดนทส าคญ ๆ ลงในแบบบนทกบตรกจกรรมท 2 ไวเพออภปราย และน าแบบบนทกกจกรรมท 2 สงคร เมอตรวจสอบความถกตองจากบตรเฉลยบตรกจกรรมท 2 เรอง อณหภมกบการเปลยนสถานะของสาร จดประสงคการเรยนร

นกเรยนอธบายความสมพนธของอณหภมทมผลตอการเปลยนสถานะของสารได

ค าชแจงในการท ากจกรรม

1. ใหนกเรยนเทน าหวานใสหลอดทดลอง 10 ml วดอณหภม และสงเกตลกษณะของ น าหวาน และบนทกขอมล

บตรกจกรรมท 2 เรอง อณหภมกบการเปลยนสถานะของสาร


25

2. ใหนกเรยนน าน าหวานในขอ 1 ไปแชในบกเกอร (250 ml) ทมน าแขงผสมเกลอใน อตราสวน 1 : 5 วดอณหภมของน าหวาน เมอเปลยนสถานะเปนของแขง

3. น าน าหวานจากขอ 2 มาใหความรอนวดอณหภม เมออณหภมถง 100 °C ใหสงเกต การเปลยนแปลงของน าหวานแลวบนทกขอมลในตาราง ภาพท 1.7 การศกษาอณหภมกบการเปลยนสถานะของสาร ทมา : ถายภาพโดย ธญลกษณ ทรพยสข. 2560


26

แบบบนทกกจกรรมท 2 เรอง อณหภมกบการการเปลยนสถานะของสาร

ชอกลม........................................................................................................ชน ม. 4 สมาชก 1..................................................................................หวหนากลม 2..................................................................................สมาชก 3..................................................................................สมาชก 4..................................................................................สมาชก 5..................................................................................สมาชก 6..................................................................................เลขานการกลม บนทกผลการสงเกต (2 คะแนน)

ขนตอนการศกษา ผลการสงเกต

ลกษณะของสาร อณหภมทวดได

1. เทน าหวานใสหลอดทดลอง 10 ml วดอณหภม และสงเกตลกษณะของน าหวาน และบนทกขอมล

2. น าน าหวานในขอ 1 ไปแชในบกเกอร (250 ml) ทมน าแขงผสมเกลอในอตราสวน 1 : 5 นาน 5 นาท

3. น าน าหวานจากขอ 2 มาใหความรอนวดอณหภม เมออณหภมถง 100 °C ใหสงเกต การเปลยนแปลงของน าหวาน


27

ค าถามทายกจกรรม (8 คะแนน) 1. จากกจกรรมขางตน ในขนตอนการศกษาขอ 1 น าหวานในหลอดทดลอง มการเปลยนแปลงเกดขนหรอไม อยางไร ................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................ ................................................................................................................................................................ 2. จากกจกรรมขางตน ในขนตอนการศกษาขอ 2 เมอเวลาผานไป 5 นาท น าหวานในหลอดทดลอง มการเปลยนแปลงเกดขนหรอไม อยางไร ................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................ ................................................................................................................................................................ 3. จากการสงเกตในขนตอนการศกษาขอ 3 เมอใหความรอนกบน าหวานในหลอดทดลอง มการ

เปลยนแปลงเกดขนหรอไม อยางไร

................................................................................................................................................................

................................................................................................................................................................

................................................................................................................................................................

4. จากกจกรรมน อณหภมมผลตอการเปลยนสถานะของน าหวานอยางไร

................................................................................................................................................................

................................................................................................................................................................

................................................................................................................................................................

................................................................................................................................................................


28

เกณฑการใหคะแนน กจกรรมท 1 บนทกจากการกจกรรม (2 คะแนน) 0 คะแนน บนทกผลการสงเกตไมถกตอง 1 คะแนน บนทกผลการสงเกตถกตองบาง 2 คะแนน บนทกผลการสงเกตไดถกตองทงหมด ตอบค าถามหลงกจกรรม (8 คะแนน) 0 คะแนน เตมต าตอบไมถกตองทงหมด 1 คะแนน เตมค าตอบถกตองทงหมด 1 ขอ 2 คะแนน เตมค าตอบถกตองทงหมด 2 ขอ 3 คะแนน เตมค าตอบถกตองทงหมด 3 ขอ 4 คะแนน เตมค าตอบถกตองทงหมด 4 ขอ 5 คะแนน เตมค าตอบถกตองทงหมด 5 ขอ 6 คะแนน เตมค าตอบถกตองทงหมด 6 ขอ 7 คะแนน เตมค าตอบถกตองทงหมด 7 ขอ 8 คะแนน เตมค าตอบถกตองทงหมด 8 ขอ กจกรรมท 2 บนทกผลการสงเกต (2 คะแนน) 0 คะแนน บนทกผลการสงเกตไมถกตอง 1 คะแนน บนทกผลการสงเกตถกตองบาง 2 คะแนน บนทกผลการสงเกตไดถกตองทงหมด ตอบค าถามหลงกจกรรม (8 คะแนน) 0 คะแนน เตมต าตอบไมถกตองทงหมด 2 คะแนน เตมค าตอบถกตองทงหมด 1 ขอ 4 คะแนน เตมค าตอบถกตองทงหมด 2 ขอ 6 คะแนน เตมค าตอบถกตองทงหมด 3 ขอ 8 คะแนน เตมค าตอบถกตองทงหมด 4 ขอ


29

คะแนนแบบบนทกบตรกจกรรม

คะแนนเตม 20 ไดคะแนน……………คะแนน ผลการประเมน………….. เกณฑการประเมน

คารอยละ ระดบคณภาพ 90 - 100% ดเยยม 80 - 89% ดมาก 70 - 79% ด 60 - 69% ปานกลาง 50 - 59% พอใช ต ากวา 50% ตองปรบปรง (เกณฑการผานรอยละ 80)


30

บตรเนอหาท 2

เรอง อณหภมกบการเปลยนสถานะของสาร อณหภมกบการเปลยนสถานะของสาร

จากเหตการณภยพบตทางธรรมชาตหลายๆอยางทเกดขน เชน สภาพอากาศแหงแลง ภาวะมลพษ น าทวม สาเหตทส าคญประการหนง ทท าใหเกดภยพบตนนคอ ภาวะโลกรอน ซงหมายถง การทอณหภมเฉลยของอากาศบนโลกสงขน สงผลกระทบใหระดบน าทะเลเพมสงขน เนองจากธารน าแขงทก าลงละลาย และอณหภมทวโลกทก าลงสงขนจากการขยายตวทางความรอนของน าในมหาสมทร

จะเหนไดวาเมอใหความรอนกบน าแขง น าแขงจะเกดการหลอมเหลวกลายเปนของเหลว และเมอใหความรอนตอไปเรอยๆ น าทเปนของเหลวจะเกดการระเหยกลายเปนไอน าในทสด

ภาพท 1.8 ธารน าแขงขนาดใหญเกดการหลอมเหลว ทมา : http://www.wegointer.com/2016/10/4e5rfi6239

ภาพท 1.9 แสดงการเปลยนสถานะของน า ทมา : http://science.skru.ac.th/pic_knowledge/20140330/bio6.jpg

http://www.wegointer.com/2016/10/4e5rfi6239


31

เมอพจารณาการเปลยนสถานะของสาร อธบายไดวา เมออนภาคของของแขงไดรบความรอน อนภาคของของแขงจะมพลงงานจลนสงขน เกดการสนสะเทอนมากขน และเมอถงอณหภมหนง การสนสะเทอนจะรนแรงจนอนภาคภายในของแขง เรมแยกตวออกจากกนเปนอสระ จนหลดออกจากผลก และหลอมเหลว กลายเปนสารทอยในสถานะของเหลว ถาเราใหความรอนตอไป อนภาคของของเหลวจะเคลอนทไปรอบๆ อยางรวดเรวมากขน อนภาคบางสวนทอยบรเวณผวหนามพลง งานมากพอทจะหลดออกไปเปนแกส นนคอของเหลวจะเดอด และระเหยกลายเปนไอ

สารแตละชนดจะมสถานะหนง ณ อณหภมหอง แตสามารถเปลยนเปนสถานะอนๆ ได เมอมการเปลยนแปลงอณหภม และความดน ดงภาพท 1.11

ภาพ 1.11 แสดงการเปลยนสถานะของสาร ทมา : https://www.slideshare.net/Songsak1/ss-52586228

ภาพท 1.10 แสดงอนภาคของสารเมอใหความรอน ทมา : http://thn2347500chemistry.blogspot.com/2015/

https://www.slideshare.net/Songsak1/ss-52586228

http://thn2347500chemistry.blogspot.com/2015/


32

การเปลยนสถานะของสาร สารตางๆ ทอยรอบตวเรา อาจอยในสถานะของแขง ของเหลว หรอแกสกได ขนอยกบชนดของสาร สารแตละชนดจะมจดเดอดและจดหลอมเหลวตางกน ซงเปนคณสมบตเฉพาะตวของสาร การเปลยนแปลงอณหภมจะมผลตอการเปลยนแปลงสถานะของสาร ซงการเปลยนสถานะของสารมหลายรปแบบ สามารถแบงได ดงน 1. การเปลยนสถานะระหวางของแขงกบของเหลว

1.1 การเปลยนสถานะระหวางของแขงไปเปนของเหลว เนองจากของแขงไดรบความรอน ท าใหอนภาคมพลงงานจลนเพมขน อนภาคของของแขงเกดการสนสะเทอน เมอถงจดจดหนงโมเลกลกจะเคลอนทหางออกจากกนแรงยดเหนยวนอยลง เราเรยกวา การหลอมเหลว (melting) และจะเกดขนเมอมอณหภมของสารอยท จดหลอมเหลว (melting point) จดหลอมเหลว คอ อณหภมในขณะทของแขงก าลงเปลยนสถานะเปนของเหลว และจดหลอมเหลวทความดน 1 บรรยากาศ เรยกวา จดหลอมเหลวปกต เชน น าแขงกลายเปนน าทอณหภม 0 ºC

1.2 การเปลยนสถานะจากของเหลวไปเปนของแขง เกดขนโดยจะมการคายพลงงานออกมา ทาใหอนภาคภายในของเหลวมพลงงานจลนลดลง แรงยดเหนยวระหวางอนภาคมคามากขนท าใหอนภาคเรยงตวอยชดกนมากขน จนไมสามารถเคลอนทไปมาไดเพยงแตสนไดเทานน ของเหลวจงเปลยนสถานะเปนของแขง เราเรยกวา การแขงตว (freezing) และจะเกดขนเมอมอณหภมของสารอยท จดเยอกแขง (freezing point) จดเยอกแขง คอ อณหภมในขณะของเหลวก าลงเปลยนสถานะเปนของแขง เชน น ากลายเปนน าแขงทอณหภม 0 ºC

จะเหนไดวา จดหลอมเหลวและจดเยอกแขงของน าหรอสารอนๆจะเกดขนทอณหภมเดยวกน กลาวคอ ขณะทมการเปลยนแปลงสถานะจะไมมการเปลยนแปลงอณหภม แตจะยงมการถายเทความรอนเกดขน ของแขงทหลอมเหลวจะรบความรอนเขามา สวนของเหลวทแขงตวจะคายความรอนออกไปเพอใชในการเปลยนสถานะ 2. การเปลยนสถานะระหวางของเหลวกบไอ

2.1 การเปลยนสถานะระหวางของเหลวไปเปนไอหรอแกส เราเรยกวา การกลายเปนไอ(vaporization) และจะเกดขนเมอมอณหภมของสารอยท จดเดอด (boiling point) จดเดอด คอ อณหภมในขณะทของเหลวก าลงเปลยนสถานะเปนไอหรอแกส เชน น ากลายเปนไอน าทอณหภม 100 ºC


33

2.2 การเปลยนสถานะจากไอหรอแกสไปเปนของเหลว เราเรยกวา การควบแนน ( condensation) และจะเกดขนเมอมอณหภมของสารอยท จดกลนตว(Dew point) หรอ จดควบแนน คอ อณหภมในขณะทไอน าก าลงเปลยนสถานะเปนของเหลว เชน ไอน ากลายเปนน าทอณหภม 100 ºC

การพจารณาสถานะของสารทอณหภมตางๆ สารทงหลายในธรรมชาต สามารถเปลยนสถานะไดทงของแขง ของเหลว และแกส ซงการ

เปลยนสถานะของสารนน ขนอยกบอณหภมของสารเปรยบเทยบกบจดเดอด และจดหลอมเหลว

ของสารนน

หลกเกณฑในการพจารณาสถานะของสาร การพจารณาใหพจารณาทอณหภมปกต (25 ๐C) มากกวาหรอนอยกวาจดเดอด

จดหลอมเหลวของสารนน 1. ถาอณหภมทก าหนดใหอยต ากวาจดหลอมเหลวของสารชนดใด สารนนจะอยในสถานะ

ของแขง 2. ถาอณหภมทก าหนดใหอยสงกวาจดหลอมเหลวแตต ากวาจดเดอดของสารใด สารนนจะอยในสถานะของเหลว 3. ถาอณหภมทก าหนดใหอยสงกวาจดเดอดของสารใด สารนนจะอยในสถานะแกส

ถาอณหภมปกต (25 ๐C) สงกวาจดเดอด สารนนจะมสถานะเปนแกส

ถาอณหภมปกต (25 ๐C) สงกวาจดหลอมเหลว แตต ากวาจดเดอด หรออยระหวางจดเดอดกบจดหลอมเหลว สารนนจะมสถานะเปนของเหลว

ถาอณหภมปกต (25 ๐C) ต ากวาจดหลอมเหลว สารนนจะมสถานะเปนของแขง


34

ตารางท 1.2 แสดงสถานะ จดหลอมเหลวและจดเดอดของสารบางชนด

ชอสาร สถานะของสาร

(ท 25 ºC) จดหลอมเหลว

( ºC ) จดเดอด ( ºC )

ออกซเจน แอมโมเนย

น า เอทานอล ฟอสฟอรส

สงกะส

แกส แกส

ของเหลว ของเหลว ของแขง ของแขง

-219 -78 0

-117 44 420

-183 -33 100 78.5 280 906

ทมา : ส าราญ พฤกษสนทร.2554 : 364 จากตารางท 1.2 เปนสถานะของสารบางชนดทอณหภม 25 ºC ถาอณหภมเปลยนจาก 25 ºC เปนอณหภมอน สถานะของสารแตละชนดอาจเปลยนแปลงไปจากเดมได เชน ฟอสฟอรสม จดหลอมเหลว 44 ºC มจดเดอด 280 ºC ถาโซเดยมมอณหภมต ากวา 44 ºC จะเปนมสถานะเปนของแขง ถามอณหภมระหวาง 44 - 280 ºC จะมสถานะเปนของเหลว และถามอณหภมสงกวา 280 ºC จะเปนมสถานะเปนแกส ดงนนสรปไดวาสารตางๆ สามารถเปลยนสถานะไดเมออณหภมเปลยนแปลง ในชวตประจ าวนเกยวของกบการเปลยนแปลงสถานะของสารอยเสมอ เชน การเปลยนสถานะของน าในธรรมชาตหมนเวยนเปนวฏจกร ท าใหมแหลงน าสะอาดใหมนษยไดใชหมนเวยนอยเสมอ นอกจากนมนษยยงใชประโยชนจากการเปลยนสถานะของสารหลายกรณ ดงน 1. การเปลยนสถานะของสารจากของแขงเปนนของเหลวกอนจะน าสารไปใสแบบพมพหรอเปาใหมรปรางตามตองการ เชน โลหะ แกว พลาสตก เทยน 2. การเปลยนสถานะของสารจากของเหลวกลายเปนไอ เชน การใชประโยชนจากแรงดนไอน าเดอดในการหมนกงหนของเครองก าเนดไฟฟา 3. การเปลยนสถานะของสารจากของเหลวเปนของแขง เชน การท าไอศกรม การท าน าแขง


35

บตรฝกหดท 2

เรอง อณหภมกบการเปลยนสถานะของสาร ชอกลม........................................................................................................ชน ม. 4 สมาชก 1..................................................................................หวหนากลม 2..................................................................................สมาชก 3..................................................................................สมาชก 4..................................................................................สมาชก 5..................................................................................สมาชก 6..................................................................................เลขานการกลม

จดประสงคการเรยนร 1. นกเรยนอธบายความสมพนธของอณหภมทมผลตอการเปลยนสถานะของสารได

2. นกเรยนระบสถานะของสาร ณ อณหภมทก าหนด เมอทราบจดเดอด จดหลอมเหลวของ สารนนได 1. ใหนกเรยนเตมค าทก าหนดลงในชองวางใหถกตอง 5 ขอ (5 คะแนน)

1.1 ............................การซกผาแลวน าไปตากแหง

1.2 ...........................การท าไอศกรม

1.3 ............................การน าการบรใสไวในรถยนต

1.4 .............................น าแขงทขวโลกกลายเปนน า

1.5 ........................... ไอน ากระทบอากาศเยนกลายเปนหยดน า

การหลอมเหลว การเดอด การแขงตว การควบแนน การระเหด การระเหย


36

2. จากขอมลจดหลอมเหลว จดเดอด ของสารทก าหนดให จงระบสถานะของสารในชองวางใหถกตอง (5 คะแนน )

ขอ ชอสาร สถานะของสารท 25 ºC

สถานะของสารท 110 ºC


จดหลอมเหลว

(ºC)

จดเดอด

(ºC)

1 ออกซเจน ....................... ....................... ....................... - 219 -183

2 แอมโมเนย ....................... ....................... ....................... - 78 -33

3 เอทานอล ....................... ....................... ....................... -117 78.5

4 ฟอสฟอรส ....................... ....................... ....................... 44 280

5 สงกะส ....................... ....................... ....................... 420 906


37

คะแนนบตรฝกหด




38

แบบทดสอบหลงเรยน

เรอง สถานะของสาร รายวชาเคม2 รหสวชา ว31222 ชนมธยมศกษาปท 4 จ านวน 10 ขอ คะแนน 10 คะแนน

ค าชแจง 1. แบบทดสอบเปนแบบปรนยม 10 ขอ คะแนนเตม 10 คะแนน ใชเวลา 10 นาท 2. นกเรยนเลอกค าตอบทถกทสดเพยงค าตอบเดยวแลวท าเครองหมาย X ลงใน กระดาษ ค าตอบทแจกให 1. ขอใดกลาวถงสมบตทางกายภาพของสารในสถานะของแขง ของเหลว และแกส ไมถกตอง ก. ของแขงมปรมาตรและรปรางทคงทแนนอน ไมเปลยนไปตามภาชนะทบรรจ อนภาคของของแขงอยชดกนมาก ท าใหมความหนาแนนสง ข. ของเหลวมปรมาตรทแนนอน แตรปรางไมแนนอน เปลยนตามภาชนะทบรรจ อนภาคของของเหลวจะอยหางกนเลกนอย ท าใหอนภาคสามารถเคลอนทได ค. แกสมรปรางไมแนนอน แตปรมาตรคงท อนภาคของแกสจะอยหางกน แรงยดเหนยวมคานอย ท าใหมความหนาแนนต า ง. เมอเปรยบเทยบแรงยดเหนยวระหวางอนภาคพบวา แกสมแรงยดเหนยวระหวางอนภาค นอยกวา ของเหลว และของแขง ตามล าดบ 2. สดาท าการทดลองเทสารชนดหนง ทอณหภม 25 ºC พบวาสารชนดนมรปรางเปลยนไปตามภาชนะทบรรจเสมอ แตมปรมาตรคงท จากผลการทดลองดงกลาว สารนนนาจะเปนสารชนดใด ก. น ามนพช ฮเลยม ข. น าเชอม การบร ค. เหลก น าหวาน ง. น าสมสายช ปรอท


39

3. ปรากฏการณในขอใดทท าใหอณหภมลดลง ก. น าแขงละลายกลายเปนน า ข. น าจบตวกลายเปนน าแขง ค. ลกเหมนระเหดกลายเปนไอ ง. ไอน าระเหยขนไปในอากาศ ใชภาพทก าหนดใหดงตอไปนตอบค าถามขอท 4 ก าหนดใหภาพแตละแบบแทนการจดเรยงอนภาคของสารในภาชนะปดดงน

สาร A สาร B สาร C 4. จากการสงเกตการจดเรยงอนภาคของสารจากภาพขางตน ขอใดสรปความสมพนธระหวาง สถานะของสารกบการจดเรยงอนภาคของสาร A , B และ C ไดถกตอง

ขอ สถานะของสาร

สาร A สาร B สาร C ก. หน น าปลา ไอน า

ข. ไอน า แอลกอฮอล เหลก

ค. น าอดลม ยาสฟน เกลอแกง

ง. ทราย น าหวาน น าตาลซโครส


40

5. ขอใดตอไปนไมถกตองเกยวกบการใชสารสถานะตางๆ ก. ชางวนยน าโลหะทองเหลองไปหลอมเหลวกอนทจะใสในแมพมพเพอหลอพระพทธรป ข. โดนทมกจะตมน าดมเปนประจ า เพราะเชอวาการตมน าใหเดอดสามารถฆาเชอโรคได ค. ปลาน าน าแขงแหงไปหลอมเหลวกอนน าไปตกแตงเวทคอนเสรต ง. กณฑน าลกเหมนไปใสในตเสอผาเพอไลแมลงสาบ ใชขอมลในตารางนตอบค าถามขอ 6-7 ก าหนดใหสาร W , X , Y และ Z มสมบตดงตาราง


W

X

Y

Z

115.21

-7

-6

44

444.60

58

225

280 6. ทอณหภมหองสารใดอยในสถานะเปนของเหลวทระเหยงาย ก. W ข. X ค. Y ง. Z 7. ถาผสมสารทง 4 ชนด ไวในภาชนะเดยวกนโดยสารไมท าปฏกรยากน เมอใหความรอนกบสารผสม จนกระทงทอณหภมเทากบจดเดอดของน า สารใดบางมสถานะเปนของแขง ก. Y และ Z ข. W และ Z ค. X และ Y ง. W เทานน


41

ใชขอมลในตารางนตอบค าถามขอท 8

8. ทอณหภม 100 ºC สาร A, B และ C ควรอยสถานะใด ตามล าดบ ก. ของแขง ของเหลว แกส ข. ของเหลว ของแขง แกส ค. แกส ของเหลว ของแขง ง. ของเหลว แกส ของแขง ใชขอมลในตารางนตอบค าถามขอท 9-10


A

B

C

-78

90

801

-33

150

1,465


A

B

C

D

E

F

G

-226

-219

- 100.8

0

-39

98

600

-246

-182.8

-34

100

357

885

2327


42

9. ทอณหภม 25 ºC สารใดอยในสถานะของเหลว ก. C และ D ข. D และ E ค. A และ B ง. F และ G 10. ทอณหภม -240 ºC สารใดอยในสถานะแกส ก. A ข. F และ G ค. D และ E ง. D และ G


43

กระดาษค าตอบแบบทดสอบหลงเรยน เรอง สถานะของสาร

ชอ...................................................................................เลขท...............ชน ม. 4 กลมท...............

ค าสง นกเรยนท าเครองหมาย X ลงในขอทถกตองเพยงค าตอบเดยว

ขอ ก ข ค ง ขอ ก ข ค ง 1 6 2 7 3 8 4 9 5 10




44

บรรณานกรม

กระทรวงศกษาธการ.(2551).ตวชวดและสาระการเรยนรแกนกลาง กลมสาระการเรยนรวทยาศาสตร ตามหลกสตรแกนกลางการศกษาขนพนฐาน พทธศกราช 2551.กรงเทพฯ: โรงพมพชมนม สหกรณการเกษตรแหงประเทศไทย. สถาบนสงเสรมการสอนวทยาศาสตรและเทคโนโลย. (2555). หนงสอแบบเรยนรายวชาเพมเตม เคม เลม 2 ชนมธยมศกษาปท 4 – 6. กรงเทพฯ : โรงพมพ สกสค. ลาดพราว. ________. (2556). คมอครรายวชาเพมเตมเคม เลม 2 ชนมธยมศกษาปท 4 – 6. พมพครงท 2. กรงเทพฯ : โรงพมพ สกสค. ลาดพราว. ศรลกษณ ผลวฒนะ. (2553). หนงสอเรยนรายวชา เคม 1 ชนมธยมศกษาปท 5 ภาคเรยนท 1. กรงเทพฯ : แมค. ชยวฒน สทธรตน. (2551). 80 นวตกรรมการจดการเรยนรทเนนผเรยนเปนส าคญ. กรงเทพฯ : แดเนกซ อนเตอรคอรปอเรชน. ส าราญ พฤกษสนทร. คมอรายวชาเพมเตม เคม ม.4-6 เลม 2. กรงเทพฯ : บรษท ส านกพมพ พ.ศ. พฒนา. นพนธ ตงคณานรกษ และคณตา ตงคณานรกษ.(2554). Compact เคม ม.4 เลม 2. กรงเทพฯ : แมค. สชาดา จอนวฒนกล. (2554). คมอการใชสอการสอนวชาเคม ตอน สถานะของสสาร. กรงเทพฯ : จฬาลงกรณมหาวทยาลย. สถานะของสาร 3 สถานะ ไดแก ของแขง ของเหลว แกส. (ออนไลน). แหลงทมา : https://www.pinterest.com/pin/487303622151406708/. ( 20 มถนายน 2560) อนภาคของสารในสถานะของแขง ของเหลว แกส. (ออนไลน). แหลงทมา : https://www.fantasticfridges.com/YoungLearners/SolidsLiquidsGases. (23 มถนายน 2560) แบบจ าลองอนภาคของของแขง. (ออนไลน). แหลงทมา : https://www.livescience.com/46946-solids.html. ( 3 พฤษภาคม 2560) แบบจ าลองอนภาคของของเหลว. (ออนไลน). แหลงทมา :

https://www.livescience.com/46946-solids.html. ( 3 พฤษภาคม 2560)

https://www.fantasticfridges.com/YoungLearners/SolidsLiquidsGases

https://www.livescience.com/46946-solids.html




45

แบบจ าลองอนภาคของแกส. (ออนไลน). แหลงทมา : https://www.livescience.com/46946-solids.html. ( 3 พฤษภาคม 2560) ธารน าแขงขนาดใหญเกดการหลอมเหลว. (ออนไลน). แหลงทมา : http://www.wegointer.com/2016/10/4e5rfi6239 . ( 3 มนาคม 2560) การเปลยนสถานะของน า. (ออนไลน). แหลงทมา : http://science.skru.ac.th/pic_knowledge/20140330/bio6.jpg

ฐานตา พงแพง.อนภาคของสารเมอใหความรอน. (ออนไลน). แหลงทมา : http://thn2347500chemistry.blogspot.com/2015/. ( 29 เมษายน 2560) การเปลยนสถานะของสาร. (ออนไลน). แหลงทมา : https://www.slideshare.net/Songsak1/ss-52586228 . ( 29 เมษายน 2560)



http://www.wegointer.com/2016/10/4e5rfi6239

http://science.skru.ac.th/pic_knowledge/20140330/bio6.jpg

http://thn2347500chemistry.blogspot.com/2015/

https://www.slideshare.net/Songsak1/ss-52586228

ภาคผนวก


47

เฉลยแบบทดสอบกอนเรยน เรอง สถานะของสาร

ขอ ก ข ค ง ขอ ก ข ค ง 1 6 2 7 3 8 4 9

5 10


48

บตรเฉลยแบบบนทกบตรกจกรรมท 1 เรอง การจดเรยงอนภาคของสาร

ตารางบนทกผลการสงเกต (2 คะแนน)

ค าถามทายกจกรรม (8 คะแนน) 1. เมดโฟมทบรรจอยในขวดพลาสตกเปรยบเสมอน แบบจ าลองของอนภาคของสารทง 3 สถานะ คอ ของแขง ของเหลว และแกส 2. การเปาลมในขวดอยางชาๆ เบาๆ ไปยงเมดพลาสตกเปนแบบจ าลองแทนทการจดเรยงอนภาคของสารในสถานะ ........ของแขง......... และมลกษณะดงน ทกอนภาคมการสนสะเทอนตลอดเวลา แตอยในต าแหนงเดม และอนภาคอยชดตดกน แรงยดเหนยวระหวางอนภาคมาก ท าใหของแขงคงรปอยได

ขนตอนการทดลอง/ ลกษณะการเปาลม

การเปลยนแปลงทเกดขน/การเคลอนตวของเมดโฟม

1. เปาลมเขาไปในทอน าแกสอยางชาๆ เบาๆ

เมดโฟมสน แตอยกบทและอยชดตดกน

2. เปาลมเขาไปในทอน าแกสแรงขนเรอยๆ

เมดโฟมสน เคลอนทแยกหางจากกนไปทวกนภาชนะ ปรมาตรเพมขนเลกนอย

3. เปาลมเขาไปในทอน าแกสอยางแรงทสด

เมดโฟมสน และฟงกระจายแยกออกจากกนอยางรวดเรวทวขวดพลาสตก


49

3. การเปาลมในขวดแรงขนไปยงเมดพลาสตกเปนแบบจ าลองทแทนการจดเรยงอนภาคของสารในสถานะ ......ของเหลว........ และมลกษณะดงน ทกอนภาคมการสน อนภาคอยหางกนเลกนอย มการเคลอนตวและกระจายตวทวกนภาชนะ จงมปรมาตรเพมขน ท าใหความหนาแนนและแรงยดเหนยวระหวางอนภาคนอยกวาของแขงเมอเปาลมแรงทสด 4. การเปาลมในขวดแรงทสดไปยงเมดพลาสตกเปนแบบจ าลองทแทนการจดเรยงอนภาคของสารในสถานะ.......แกส.......... และมลกษณะดงน ทกอนภาคมการเคลอนทอยตลอดเวลาอยางรวดเรว ฟงกระจายเตมภาชนะท าใหความหนาแนนและแรงยดเหนยวระหวางอนภาคนอยกวาของเหลวและของแขงมาก 5. เมอเปรยบเทยบลกษณะการเคลอนตวของเมดโฟมกบสถานะของสาร สารในสถานะใดมพลงงานในตวเองมากทสด ………..ของแขง………….. 6. จากกจกรรมสรปไดวาอนภาค.................แกส..............................จะเคลอนทไดมากทสด

อนภาค...............ของเหลว................สามารถไหลและเปลยนแปลงรปรางไดตามภาชนะบรรจ อนภาค...............ของแขง............... มแรงดงดดระหวางอนภาคมากทสด


50

บนทกผลการสงเกต (2 คะแนน)

ขนตอนการศกษา ผลการสงเกต

ลกษณะของสาร อณหภมทวดได

1. เทน าหวานใสหลอดทดลอง 10 ml วดอณหภม และสงเกตลกษณะของน าหวาน

ลกษณะเปนของเหลว ไมมตะกอน อนภาคของสารจะอยหางกน อนภาคเคลอนทไดรปรางเปลยนตามภาชนะทบรรจ

25 ºC

2. น าน าหวานในขอ 1 ไปแชใน บกเกอร (250 ml) ทมน าแขงผสมเกลอในอตราสวน 1 : 5 นาน 5 นาท

น าหวานเกดการแขงตว มลกษณะเปนเกลดน าแขงเลกๆมจนกระทงเปลยนสถานะจากของเหลวไปเปนของแขง

0 – (-1) ºC

3. น าน าหวานจากขอ 2 มาใหความรอนวดอณหภม เมออณหภมถง 100 ‘C ใหสงเกต การเปลยนแปลงของน าหวาน

น าหวานเรมหลอมเหลว และบางสวนระเหยกลายเปนไอ

100 ºC

บตรเฉลยแบบบนทกบตรกจกรรมท 2 เรอง อณหภมกบการเปลยนสถานะของสาร


51

ค าถามทายกจกรรม (8 คะแนน) 1. จากกจกรรมขางตน ในขนตอนการศกษาขอ 1 น าหวานในหลอดทดลอง มการเปลยนแปลงเกดขนหรอไม อยางไร ...........น าหวานมอณหภม 25 ºC และอยในสถานะของเหลว....................................................... 2. จากกจกรรมขางตน ในขนตอนการศกษาขอ 2 เมอเวลาผานไป 5 นาท น าหวานในหลอดทดลอง มการเปลยนแปลงเกดขนหรอไม อยางไร ...........น าหวานมอณหภม 0 – (-1) ºC เรมเกดการแขงตวเปนเกลดน าแขงเลกๆ................................. 3. จากการสงเกตในขนตอนการศกษาขอ 3 เมอใหความรอนกบน าหวานในหลอดทดลอง มการ

เปลยนแปลงเกดขนหรอไม อยางไร

.........น าหวานมอณหภมเพมขนเรอยๆ และเกดการหลอมเหลว เมออณหภมสงขนจนถง 100 ºC

น าหวานเรมเดอด และมบางสวนระเหยกลายเปนไอ.......................................................................

4. จากกจกรรมน อณหภมมผลตอการเปลยนสถานะของน าหวานอยางไร

..........อณหภมมผลตอสถานะของน าหวาน เพราะเมอวางน าหวานไวทอณหภมหองน าหวานมสถานะ

เปนของเหลว เมอน าน าหวานไปแชในน าแขงผสมเกลอน าหวานจะเปลยนสถานะเปนของแขง และ

เมอน าน าหวานสถานะของแขงไปใหความรอนเกดการเปลยนสถานะจากของแขงเปนของเหลวและ

กลายเปนไอในทสด.................................................................................................................................


52

บตรเฉลยแบบบนทกบตรฝกหดท 1

เรอง การจดเรยงอนภาคของสาร

1. นกเรยนอานค าถามใหเขาใจแลวตอบค าถามตอไปน 10 ขอ 10 คะแนน 1.1 นกเรยนสามารถจ าแนกสถานะของสารออกเปนกประเภท (1 คะแนน) ............3 ประเภท ไดแก ของแขง ของเหลว แกส.......................................................................... 1.2 สารชนดหนงๆ สามารถเปลยนสถานะเปนไดทงของแขง ของเหลว และแกส เมอมปจจยใด เขามาเกยวของบาง (1 คะแนน) ..............อณหภมและความดน......................................................................................................... ใหนกเรยนสงเกตการจดเรยงอนภาคของสารทง 3 ชนดตอไปน แลวตอบค าถามขอ 3 – 5 (3 คะแนน)

สาร A สาร B สาร C 1.3 อนภาคของสารใดจะเคลอนทไดเรวทสด (1 คะแนน) ……………สาร C อยในสถานะแกส..........................................................................................……….

1.4 อนภาคของสารใดมแรงยดเหนยวระหวางอนภาคมากทสด (1 คะแนน) …………… สาร A อยในสถานะของแขง......................................................................................……….

1.5 อนภาคของสารใดมทวางระหวางอนภาคเลกนอย มอสระในการเคลอนทแตไมแยกจากกน

(1 คะแนน) …………… สาร B อยในสถานะของเหลว....................................................................................……….


53

ค าชแจง ใหนกเรยนใชขอมลทก าหนดใหตอไปน ตอบค าถามขอ 6 - 9 (4 คะแนน)


A 98 885

B -100.8 -34

C 0 100

D -249 -246

E 660 2327

F -219 -182.8

1.6 อณหภม 120 ºC สาร F อยในสถานะใด (1 คะแนน)

......................สถานะแกส....................................................................................................................

1.7 สารใดบางมสถานะเปนของเหลว เมออณหภมเทากบ 80 ºC (1 คะแนน)

......................สาร C.......................................................................................................... ..........................

1.8 ทอณหภมหอง สาร B และ E อยในสถานะใด ตามล าดบ (1 คะแนน)

......................แกส และ ของแขง........................................................................................... .....................

1.9 ถาผสมสาร A , C และ E เขาดวยกน โดยทสารไมท าปฏกรยากน แลวน าไปใหความรอน จนระเหยกลายเปนไอ สารใดทระเหยออกมากอน เพราะเหตใด (1 คะแนน)

......................สารทระเหยออกมากอน คอ สาร C เพราะมจดเดอดต าทสด..........................................

1.10 เมอวางลกเหมนไวในหองเกบของเพอไลแมลงสาบ 1 สปดาหผานไป ลกเหมนมขนาดเลกลงมาก จงระบการเปลยนสถานะของลกเหมน (1 คะแนน) .....................ลกเหมน เกดการระเหดเปนการเปลยนสถานะจากของแขงเปนแกส................................


54

2. พจารณาภาพทก าหนดใหแลวจ าแนกชนดของสาร โดยท าเครองหมาย ในชองทตรงกบสมบตของสารนน แลวสรปวาสารใดบางเปนของแขง ของเหลวและแกส (12 คะแนน)

สาร ของแขง ของเหลว แกส

สถานะของแขง ไดแก หมายเลข 2 , 5 สถานะของเหลว ไดแก หมายเลข 1 , 3 สถานะแกส ไดแก หมายเลข 4 , 6

1

2

5

6

4

3


55

บตรเฉลยแบบบนทกบตรฝกหดท 2

เรอง อณหภมกบการเปลยนสถานะของสาร

1. จากขอมลจดหลอมเหลว จดเดอด ของสารทก าหนดให จงระบสถานะของสารในชองวางใหถกตอง (5 คะแนน )

ขอ ชอสาร สถานะของสารท 25 ºC



จดหลอมเหลว

(ºC)

จดเดอด

(ºC)

1 ออกซเจน ....แกส..... ......แกส......... ......แกส........ - 219 -183

2 แอมโมเนย ....แกส..... ....แกส..... ....แกส..... - 78 -33

3 เอทานอล .....ของเหลว.... ....แกส..... ....แกส..... -117 78.5

4 ฟอสฟอรส .....ของแขง.... ....ของเหลว.... ....แกส..... 44 280

5 สงกะส .....ของแขง.... .....ของแขง.... .....ของแขง.... 420 906


56

เฉลยแบบทดสอบหลงเรยน เรอง สถานะของสาร

ขอ ก ข ค ง ขอ ก ข ค ง 1 6 2 7 3 8 4 9

5 10


57

Documents

ค าน า · 2018-05-29 · เรื่อง ของแข็ง ของเหลว แก๊ส ชุดการสอนที่ 1 เรื่อง สถานะของสาร