เขียนประวัติศาสตร์ด้วยมือเรา :...

เสวนา

เขยนประวตศาสตรดวยมอเรา : การศกษาและออกแบบการเรยนรประวตศาสตรแบบสามญ

ธวช มณผอง

คณะศลปศาสตร มหาวทยาลยอบลราชธาน

ทะลขอจากด

• อาจเปนงานงอก แตเหนวาสาคญ

• สบคน ศกษาจากเอกสารงานวจยทมอย

• กลมผ เกษยณงานแลว แตมไฟอย

• มนโยบายอยเดมแลว ปรบปรง พฒนา (กรมวทยฯ)

• Voice วกฤตทามกลางการเปลยนผานเสยเลย

ประวตศาสตร - History

• ประวตศาสตร เปนภาษาบาล “ความรวาดวยเรองราวความเปนไป”

• History รากภาษากรก ἱστορία "การสอบถาม, การคนควา,ความรทไดมาโดยการไตสวน“

“ประวตศาสตรเปนทงเนอหาและวธการ”

ประวตศาสตรทองถน VS ประวตศาสตรชาต

• ประวตศาสตรชาต

• ประวตศาสตรทองถน มคณคาของมนเอง เกยวของกบบคคล

ครอบครว ชมชน หรอหนวยความสมพนธแบบตางๆ

• ความเขาใจ “ประวตศาสตร”

- หลกฐานประวตศาสตร พงศาวดาร ตานาน บนทก ฯลฯ

- ประเภทประวตศาสตร ชาต ประวตบคคล ประวตศาสตรทองถน

ประวตศาสตรทองถน

• เปนเรองเลาแบบหนง ทมาจากการสบคน ไตสวน

• การวางโครงเรอง (Plot) “จนตนาการ”

- คณคาและความหมาย

- บคคล ตวละครสาคญ

- จดไคลแมกซ

• บรบท (context) เวลา และ การเปลยนแปลง “จดเปลยน”

• การวเคราะห และ สงเคราะห

คาถามพนฐาน 6 คาถาม

• ใคร (Who) หญงชาย ชาตพนธ ฐานะ ชนชน ตาแหนงแหงท

• อะไร (What) เรองราว เหตการณ พธกรรม วตถ

• ทไหน (Where)

• เมอไหร (When) ฤดกาล /ปพ.ศ. - ค.ศ./เหตการณ

• อยางไร (How)

• ทาไม (Why) หลากหลายเหตผล (ไมไดมเหตผลเดยว สาเหตเดยว เรองเลาหลายสานวน)

1. ขอมลอางอง (หนนเสรม)

• หนงสอเอกสาร เชน หนงสองานศพ หนงสอของทองถน ภาพถาย บนทกชวต

• หนงสออางอง เชน บนทกจดหมายเหต งานวจย บนทกเหตการณ

• วตถหลกฐาน เชน โลห จาน ถงยา ของบรจาค พระเครอง เสอยด สมด กระเปา ฯลฯ “วตถอนแบกเรองราวเอาไว”

2. บคคลผรเหน (ประวตศาสตรรวมสมย)

• “คน” หนงสอทมชวตประวตศาสตร หรอเปนเครองบนทก

• “ประสบการณ” ทงโดยตรง อยในสถานการณ หรอไดยนไดฟงมา

• “ใคร” ผ ทเคยปฏบตงาน อดตผบรหาร อดตผ มสวนรวมสอบสวน

เหตการณสาคญ ผถกชวยเหลอ ผถกกลาวหา ผ เขยนหนงสอ

ผ ทาวจย แกนนาหรอสมาชกในขบวนการเรยกรองตอส ฯลฯ

วธการฟงคน

• ฟงนานๆ (กมสภาพการสนทนาดวยคาถาม 6 คาถาม)

• เสนชวตทเกยวของ (เกด บวชเรยน แตงงาน สรางบาน ลกคนแรก-คนทสอง-สดทาย พอแมเสยชวต เหตการณทสาคญ ประเดนทสนใจ)

• จดทเลาซาๆ เนนยา แสดงถงความสาคญ

• ม “ใคร” ท “รเรองน” และพอจะเลาไดอกบาง

• นาความรระดบบคคล มาเรยงตอกนบนเสน time line

บคคล เหตการณ เรองราว และ “จดเปลยน”

ประวตบคคล ประวตชมชน

ชวตของ “หนวย”ทเหนอกวาทองถน

ชวตคนเลกคนนอย

ชวตของชมชนทองถน

กการวเคราะหเชงประวตศาสตร

การเกบขอมลและการบนทก • กลน...........คาถาม

• เท...............นาทงครงแกว แลวฟง

• กระตก.......“ตอมเอะ!” ดวย 6 คาถามพนฐาน

• สลด...........ใหหลดจากขอสรปปลายปด ตองเชอวา ทกอยางในโลก

ไมไดมแคหนงเดยว – เรองราวทฟงมหลากหลายได ตางคนตาง

มมมอง ไมหยดนง (plot อาจเปลยนเมอมขอมลใหม)

• บรบท..........ของการสนทนา วตถทางประวตศาสตร ขาวของ บคคล

แวดลอม .

• บนทก........ บนทกสนาม

เชญชวนสนทนา

ซกถาม

และ อภปราย

สารอง (ประกอบคาอธบาย)

อะไร? ทาไม? ตองประวตศาสตร

ไทย VS เทศ

• “ผมวาเรากาลงเขาใจผดแลวครบ ประวตศาสตรมนตองเปนเรองราวใหญ เหตการณสาคญ บคคลสาคญระดบชาต เชน พระนเรศวร หรอ พอขนรามคาแหง”

• “เรองราวไมกสบปมนจะเปนประวตศาสตรไดหรอ ประวตศาสตรทนตองยาวนานเปนรอยๆ ป อดตจรงๆ”

• “ประวตชมชนทองถนสวนใหญ พฒนาชมชนหรอทาง หนวยงานปกครองทองกตเขยนบนทกไวหมดแลว”

• อาร. จ. คอลลงวด (R. G. Collingwood) อธบายวา

ประวตศาสตร คอ วธการวจยหรอการไต

สวน โดยมจดมงหมายจะศกษาเกยวกบ

พฤตการณของมนษยชาตทเกดขนในอดต

• อ. เอช. คาร (E. H. Carr) อธบายวา

ประวตศาสตรนนกคอ กระบวนการอน

ตอเนองของการปฏสมพนธระหวางนก

ประวตศาสตรกบขอมลของเขา

ประวตศาสตร คอ บทสนทนาอนไมมท

สนสดระหวางปจจบนกบอดต

ทาราวตากผาเพอ

เกาะเรองราวตางๆ

ชวตของ “หนวย”ทเหนอกวาทองถน

ชวตคนเลกคนนอย

ชวตของชมชนทองถน

กการวเคราะหเชงประวตศาสตร

ขยายขอบวง

เครองมอประวตศาสตร

• อดตในฐานะขมพลง .......โบราณคด(archeology) มตประวตศาสตรของเหตการณ เรองราว เชงพฒนาการ แตความสมพนธของประวตศาสตร

เรองราว เหตการณ (genealogy) นามาสความเขาใจทรอบดาน

• อดตในตวรอยสานก พฒนาระบบความสมพนธเดมหรอกอรป

ความสมพนธใหม เพราะความรใหมทไดจะมสวนในการเปลยนโลกทศนและ

มมมองทมตอตนเองและผ อนใหตางไปจากเดมได

• อดตดนได “ประวตศาสตร” ไมมสานวนสดทาย ไมตายตว มองใหมได

สเครองมออยางงายในการทา mini-research

1. แนวคาถาม ...... ตวเครองมอ สรางขนมาเอง

2. แผนท(Map) กบ แผนทอง(Mapping) .......

ตวเครองมอ

3. ราวตากผาสามชน (Timeline III) ...... ตวเครองมอ

4. ทกษะวฒนธรรม (Cultural Skills).......

แนวความคด ทศนคต

• แผนท Map เหนพนทกายภาพ ตาแหนงแหงท ขอบเขต

• แผนทอง / แผนทเดนดน Mapping เหนความสมพนธ เวลา การเปลยนแปลง

ประวตศาสตร และ วฒนธรรม

ประวตศาสตร

• การประกอบสรางเรองราว

วาดวยเรองหนงๆ อยางมม

ตดของ เวลา เงอนไขและ

ปจจยแวดลอม จดเปลยน

• ประวตศาสตรทองถน

• ปลายเปด ถกเถยงกนได ไมม

ทสนสด

วฒนธรรม

• ระบบคณคารวม คลงประสบการณรวม เปนแบบแผนพฤตกรรมทางสงคม ระบบ สญลกษณ ความหมายทเปนแผนทนารองบอกทศทาง

• องคประกอบ ๑.บรรทดฐานและคานยม ๒ ภาษาและสญลกษณ

ทกษะวฒนธรรม

• ทกสงมความแตกตางหลากหลาย มคณคา ความหมาย และ ระบบ

สญลกษณของตนเอง มความจาเปนตองออนไหวตอความแตกตาง

หลากหลายเหลานน

• ม “แวน” หลายแบบในการมองและทาความเขาใจ คน เหตการณ

เรองราว เชน เหตผล ความเชอ รสนยม ฯลฯ

• ทกสงมการเปลยนแปลงอยางตอเนองและตลอดเวลา (พลวต / Dynamic)