KAN FİZYOLOJİSİ

KAN FİZYOLOJİSİ

KANIN ; TANIMI GÖREVLERİ BİLEŞİMİ VE MİKTARI FİZİKSEL ÖZELLİKLERİ

KAN FİZYOLOJİSİ

Kanı ara maddesi sıvı olan bir dokudur ya da polifazik dispers bir sistemdir diye tanımlayabiliriz.

Plazma adı verilen ekstrasellüler sıvı ortamı ve bu ortam içinde özelleşmiş kan hücreleri (eritrosit, lökosit, trombosit) ve diğer maddelerden oluşur.

aorta

İnferior vena cava

Superior vena cava

Sağ atrium

Sağ ventrikül

Sol atrium

Sol ventrikül

Pulmoner ve sistemik dolaşımın özeti

kaynak arterler arterlerin venler sonlanma O2 içeriğiPulmoner sağ ventrikül pulmoner arterler düşük pulmoner venler sol atrium Dolaşım

Sistemik sol ventrikül aorta ve dalları yüksek superior ve inferior sağ atriumDoaşım vena cava ve dalları

Kapiller yatakta sıvıyı dışa iten ortalama güçler (mmHg)Ortalama kapiller basınç: 17.3(-) interstisyel sıvı basıncı: 3.0 İnterstisyel sıvı koloid osmotik basınç: 8.0Toplam: 28.3 Sıvıyı içe iten ortalama güçler (mmHg)Plazma kolloid osmotik basınç: 28.0Toplam: 28.0

Güçlerin toplamıDışa iten 28.3 mmHgİçe iten 28.0 mmHg

NET BASINÇ: 0.3 mmHg

KANIN GÖREVLERİ-1

Solunum Beslenme Boşaltım Vücut ısısının düzenlenmesi Vücutta su ve tuz dengesinin korunması Asit-baz dengesinin korunması

KANIN GÖREVLERİ-2

Dokuların su ve erimiş madde miktarını kararlı dengede tutmak

Kan kaybının önlenmesi Koruyucu özelliği Düzenleyici görevi

KANIN BİLEŞİMİ VE MİKTARI

Vücuttaki kan hacmi Vücut ağırlığının % 6-8’ i Kadında 4,5-5,5 lt Erkekte 5,0-6,0 lt Kanın bileşimi Hücresel elementler %46

(eritrosit,lökosit,trombosit) Plazma % 54 (%92 su, %8-10 katı maddeler)

Kadında % 42±5Erkekte % 47±5

% Hematokrit =eritrosit × 100 tüm kan volümü

Hematokrit=0.96 × ölçülen hematokrit

Plazmada bulunanlar

1- Organik Maddeler: Proteinler (7-8 g/dl): Albumin, globulin ve

fibrinojen Lipidler (500-700 mg/dl): Nötral yağlar,

fosfolipid, kolesterol ve kolesterol esterleri Karbonhidratlar: Glukoz (90-110 mg/dl) ve

laktik asit (4-10 mg/dl) Nonprotein azotlu maddeler: Üre, ürik

asit, ksantin, hipoksantin, kreatin, kreatinin, amonyak ve aminoasitler

Hormonlar, antikorlar,çeşitli enzimler (amilaz, proteaz, lipaz, esteraz v.s.), vitaminler

2- İnorganik Maddeler (% 0.9): Sodyum, potasyum, kalsiyum, magnezyum,

demir, bakır, iyot, klor, bikarbonat, fosfat, sülfat.

Plazmada çözünmüş gazlar: Oksijen, nitrojen, karbondioksit.

Plazma fraksiyonlarını ayırma yöntemleri

Tuzlarla presipitasyon Ultrasantrifüjle sedimantasyon Elektroforetik ayırma

PLAZMA PROTEİNLERİ

Total 7 gr/ 100 ml Albumin 4,5 gr/ 100 ml Globulin 2,2 gr/ 100 ml α1, α2, β1, β2, γ İmmünoglobulinler

(Ig G,A,M,D,E) Fibrinojen 0,3 gr/ 100 ml

Plazma proteinlerinin genel görevleri;

Hücre beslenmesi için önemli rezerv kaynağı oluşturmak.

Diğer moleküllere taşıyıcı olarak hizmet etmek. Stabil kan pH ’ sının sağlanmasına yardımcı

olmak. Suyun kan ve interstisyel sıvı arasında

dağılımını yönlendiren kolloid basıncı oluşturmak.

Plazma proteinlerinin özel görevleri;

Kanın koagülasyonunda (pıhtılaşmasında) rol oynarlar

Vücutta immun yanıtın oluşmasında görev alırlar.Bir kısım proteinler koruyucu ve savunucu olup enzim niteliğindedir.

Plazma proteinleri

albumin globülin fibrinojen

BAZI PLAZMA PROTEİNLERİ-ALBUMİN

Plazma proteinlerinin % 60’ ını oluşturur. Plazmadaki miktarı 3.5-4.5 gr/ dl’dir Mol ağırlığı 69.000 dalton Protein osmotik basıncının %80’ inden

sorumludur. Kan ve doku sıvısı arasında osmotik dengede

rol oynar. Eksikliğinde periferal ödem gözlenir. Plazmada taşıyıcı olarak görev alır.

GLOBULİNLER

Plazma proteinlerinin % 40’ını oluştururlar Başlıca 5 fraksiyona ayrılır.Alfa 1 globulinler % 4’ dür. Çoğunluğu glikoprotein,bir kısmı

lipoproteindir. HDL lipid transportunda görev alır. Troksin bağlayan globulin Transcortin (kortizol bağlar) Transkobalamin (B12 bağlar) bu gruptandır.

Alfa 2 globulinler

Globulinlerin % 8’ ini oluşturur. Haptoglobulin (serbest hb bağlar) Seruloplazmin (bakır içeren oksidaz enzimi) Protrombin (pıhtılaşma faktörü) Eritropoetin (eritropoezi sağlayan hormon) Angiotensinojen (kan basıncını düzenler)

Beta globulinler

Beta 1 %7 ,Beta 2 % 4 Lipid taşıyıcı proteinlerin çoğunluğunu

oluştururlar. LDL kolesterolün arter duvarına çökmesine

neden olur. Transferrin (plazmadaki demiri taşır). Fosfolipidler, kolesterol, gliseriol ve yağda

çözünen vitaminleri taşırlar.

GAMA GLOBULİNLER

Tüm globulinlerin %17’sini oluşturur. 5 gruba ayrılır.Ig G Gama globulinlerin %75’ini oluşturur. G1, G2, G3 tipinde 3 formu vardır. Mol ağırlığı 51.000-60.000 İmmün sistemde sekonder yanıt oluşturur. Plasentadan geçerek, yeni doğana bağışıklık

sağlar.

Immunoglobulin A

IgA1, IgA2 diye 2 tipi vardır. Mol ağırlığı 52.000-56.000 dir. IgA antikor reseptörünü taşıyan epitel

hücreleri,sindirim,solunum,ürogenital sistemlerde yaygın savunma hattı oluştururlar.

Müküsde bulunan antijenler IgA antikorlarınca yakalanıp yok edilirler.

Immunoglobulin M

Mol ağırlığı 70.000 civarındadır. En büyük antikor tipidir. Antijenik uyarıya karşı primer yanıt olarak

oluşan ilk antikor grubudur. Kompleman fiksasyonunda etkilidir. T lenfositlerin başedemediği antijenleri

opsoninleyerek savaşırlar.

Immunoglobulin E

Bazofil ve mast hücrelerinin uyarılmasıyla görevlidirler.

Aşırı duyarlılık reaksiyonlarında ve enfeksiyonlara karşı korunmada çok önemlidirler.

Immunoglobulin D

Serumdaki düzeyi çok düşüktür. IgD reseptörlerinin B lenfosit yüzeyinde

sıkça bulunmaktadır. Antikor sentezinin kontrolünde rol oynadığı

düşünülmektedir.

Plazma proteinleri ve başlıca fonksiyonları

ADI FONKSİYONLARIHaptoglobulin Hb’ ni bağlarHemopeksin Hem’ i bağlar,taşırTransferrin Fe’i bağlar,taşırSeruloplazmin Cu bağlar,taşır ve Fe+2’i Fe+3 dönüştürürC3 kompleman İmmün sisteme ait enzim proteiniPlasminojen Fibrinolizise neden olurFibrinojen Kanı pıhtılaştırırProtrombin Kanı pıhtılaştırırAlbumin Yağ asitleri,Bilirubin,Tiroksin,Kortizol,Hem, çok sayıda ilaçları bağlar ve taşırPrealbumin Tiroksin,Vit-AApolipoproteinler Trigliseridler, Fosfolipidler,KolesterolTranskobalamin Vit-B12

Sipesifik G Protein Vit-D

Plazma protein düzeyinin arttığı durumlar

Yaygın yanıklarda, plazma sıvısı dokulara sızdığı için plazma protein düzeyi hızla artar.

Dehidratasyonda, su kaybına bağlı olarak, diyare gibi durumlarda, plazma protein miktarı artar.

Plazma protein düzeyinin azaldığı durumlar

Hemoraji, Karaciğer sirozu, Nefrit ve nefrotik sendrom, Uzun süren açlık, Barsakta emilimin bozulduğu koşullar.

İnsan plazmasında bulunan lipidler (mg/ 100 ml)

Total lipid 380-680(Eterde eriyebilen maddeler toplamı)Nötral yağlar 0-450Yağ asitleri 200-450Steroidler (kolesterin) 120-350Serbest kolesterin 40-70Fosfatidler 150-250Lesitin 100-200Sefalin 0-30Sfingomiyelin 10-30

Plazma karbonhidratları Glukoz %90-110 mg Laktik asit %4-10 mg Plazmadaki inorganik maddeler Na+, Cl-, K+ ve HCO3

-

Ca++ (1/3'ü proteine bağlı, 2/3'ü serbest)

KANIN FİZİKSEL ÖZELLİKLERİ

RENK REAKSİYONU VİSKOSİTESİ DONMA NOKTASI ÖZGÜL AĞIRLIĞI SEDİMANTASYON

KANIN RENGİ

Eritrositlerdeki Hb’ den kaynaklanır. Arter kanı O2 ‘den zengin olduğu için açık

kırmızı, venöz kan koyu kırmızıdır. Oksijen varlığında kan açık kırmızı, oksijen

eksikliğinde koyu vişne rengi görülür. Ven kanı O2 ‘nin hemoglobinden ayrılması

oranında koyulaşır.

KANIN REAKSİYONU -1

Hafif alkaliktir pH 37o C’de 7.35-7.40 arasında sabit

tutulur. Arterlerde pH: 7.40 Venlerde pH: 7.35 pH’nın 7’nin altında veya 7.7’nin

üstünde olduğu koşullarda yaşam tehlikeye girer.

KANIN REAKSİYONU -2

Plazmadaki tampon sistemler: - Plazma proteinleri, kanın tampon

yeteneğinin 1/6’sını sağlarlar. - Karbonik asit/Bikarbonat H2CO3

- Primer fosfat/Sekonder fosfat H2PO4 /HPO4

- Protein/Proteinat H protein Prot- Eritrositlerde bulunanlar: Hb, HbO2

KANIN VİSKOSİTESİ-1

Viskosite akışkanlığa karşı gösterilen dirençtir. Viskositemetre ile ölçülür.

Prensibi: 37o C’de belirli yarıçap ve hacimdeki kapiller bir borudan aynı basınç altında geçirilen sıvı örneğinin, saf suyun aynı uzaklığı geçiş süresi ile karşılaştırılması ile saptanır.

- Formüle edilerek hesaplanır. - Birimi: Santipoise’dir.

KANIN VİSKOSİTESİ-2

n2: örneğin viskositesi

n1 : saf suyun viskositesi t2

t2 : örneğin geçiş süresi n2 = n1 --------------

t1: saf suyun geçiş süresi t1

Saf suyun viskositesi: 1 santipoise Kanın viskositesi: 3,5 – 5,4 santipoise Plazmanın viskositesi: 1.8 santipoise

KANIN VİSKOSİTESİ-3

Viskositeyi artıran etkenler 1. Ertrosit sayısı ve büyüklüklerinin artması. 2. Venöz kanda CO2 artması ile eritrositlere

Cl- göçmesi olur. Eritrositlerde osmotik basınç artar, bunu dengelemek için eritrositler su alır ve şişerler, hacimleri büyür.

3. Lösemiler, Lökosit sayısı çok artınca viskosite artar.

KANIN DONMA NOKTASI -1

(KRİYOSKOPİ DERECESİ) Kanın donma noktası : -0.56 oC Plazmanın donma noktası: - 0.54 oC Kanın osmotik basıncı % 0,9’luk NaCl ile

izoosmotiktir ve osmotik basınçları yaklaşık: 7 atmosferdir.

Donma noktası – 1.85 oC olan bir çözeltinin osmotik basıncı: 22.4 atmosferdir.

KANIN DONMA NOKTASI -2 (KRİYOSKOPİ DERECESİ)

Kanın Osmotik Basıncı - 1.85 oC 22.4 Atm - 0.54 oC ?

--------------------------------------- =6.78 Atm. 7

Atm Bir eriyikte osmotik basınç % 0,9 ’ dan

düşükse hipoosmotik, yüksekse hiperosmotik denir.

Hiperosmotik sıvılarda (% 0.15) eritrositler su kaybederek büzüşürler.

Hiposmotik sıvılarda (% 0.4) su çekerek şişerler ve parçalanırlar.

KANIN ÖZGÜL AĞIRLIĞI-1

Arter veya ven kanı tüpe alınıp bekletilirse, bir süre sonra şekilli elemanlar dibe çöker, plazma üstte kalır.

Bunun nedenleri: 1. Kanın durgun halde bulunması 2. Hücresel elemanlar ile plazmanın özgül

ağırlıklarının farklı olması 3. Vücut dışına alınan kanın elektriksel

yüklerinin bozulması

4. Yerçekimi

KANIN ÖZGÜL AĞIRLIĞI-2

Saf suyun özgül ağırlığı (~ 1000) ile kanın özgül ağırlığı mukayese edildiğinde;

Kanın özgül ağırlığı 1050- 1060 mg/ml Erkekte 1055-1060 (androjenlerin

etkisi) Kadında 1050-1055 (östrojenlerin

etkisi) Yenidoğanda 1066 (polisitemiden) Eritrositlerde 1080-1090 Plazmada 1027-1030

KANIN ÖZGÜL AĞIRLIĞI-3

Kanın Özgül Ağırlığını Arttıran Nedenler

1. Dehidratasyon 2. Polisitemi 3. Diare 4. Diürez 5. Terleme ile aşırı su kaybı Özgül Ağırlığını Azaltan Nedenler 1. Anemi 2. Nefrit (protein kaybına bağlı) 3. Hemorajiye neden olan hastalıklar

SEDİMANTASYON

Şekilli elemanların rulo oluşturarak çökme hızıdır.

Kadın; 5-11 mm/saat Erkek; 3-7 mm/saat Yeni doğan; 1-2 mm/saat

SEDİMANTASYONU ARTIRAN NEDENLER

FİZYOLOJİK Mensturasyon Gebelik Yaşlılık Egzersiz Yemek

PATOLOJİK Enfeksiyöz

hastalıklar Travma Anemi Malign tümör