Người tiêu dùng

Chöông trình giaûng daïy kinh teá FulbrightNaêm hoïc 2005 - 2006

Kinh teá Vi moâ Baøi phaùt 3

Ñaëng Vaên Thanh 08/09/2005 1

Chöông 3

Lyù thuyeát haønh vingöôøi tieâu duøng

08/09/2005 Ñaëng Vaên Thanh 2

Caùc chuû ñeà thaûo luaän

Sôû thích cuûa ngöôøi tieâu duøng

Giôùi haïn ngaân saùch

Söï löïa choïn cuûa ngöôøi tieâu duøng

Sôû thích ñöôïc boäc loä

Höõu duïng bieân vaø Söï löïa choïn cuûa ngöôøi tieâu duøng





Haønh vi ngöôøi tieâu duøngCoù 3 böôùc khi nghieân cöùu veà haønh vi ngöôøi tieâu duøng.

Böôùc1) Nghieân cöùu sôû thích cuûa ngöôøi tieâu duøng (ñöôøng ñaúng ích).

Nhaèm giaûi thích nhö theá naøo vaø taïi sao ngöôøi tieâu duøng thích roå haøng hoùa naøy hôn roå haøng hoùa khaùc.


Haønh vi ngöôøi tieâu duøngCoù 3 böôùc khi nghieân cöùu veà haønh vi ngöôøi tieâu duøng.

Böôùc 2) Ñeà caäp ñeán khaû naêng cuûa ngöôøi tieâu duøng (ñöôøng ngaân saùch).

Thu nhaäp cuûa nhöõng ngöôøi tieâu duøng ñeàu coù giôùi haïn.





Haønh vi ngöôøi tieâu duøng

Coù 3 böôùc khi nghieân cöùu veà haønh vi ngöôøi tieâu duøng.

Böôùc3) Cuoái cuøng, keát hôïp sôû thích cuûa ngöôøi tieâu duøng vaø giôùi haïn ngaân saùch ñeå xaùc ñònh söï löïa choïn cuûa ngöôøi tieâu duøng.

Ngöôøi tieâu duøng seõ mua haøng hoùa vôùi keát hôïp naøo ñeå toái ña hoùa söï thoûa maõn cuûa mình?



Moät roå haøng treân thò tröôøng laø moät taäp hôïp cuûa moät hay nhieàu loaïi haøng hoùa vôùi soá löôïng cuï theå.

Moät roå haøng naøy coù theå ñöôïc öa thích hôn roå haøng khaùc do coù söï keát hôïp caùc loaïi haøng hoùa khaùc nhau vaø soá löôïng khaùc nhau.

Caùc roå haøng






Ba giaû thieát cô baûn veà sôû thích cuûa ngöôøi tieâu duøng

1) Sôû thích laø hoaøn chænh.

2) Sôû thích coù tính baéc caàu.

3) Ngöôøi tieâu duøng luoân thích nhieàu hôn ít



A 20 30

B 10 50

D 40 20

E 30 40

G 10 20

H 10 40

Roå haøng Ñôn vò thöïc phaåm Ñôn vò quaàn aùo





Ngöôøi tieâu duøng öa thích roå haøng A hôn caùc roå haøng naèm ôû oâ maøu xanh. Trong khi ñoù, caùc roå haøng naèm

ôû oâ maøu vaøng laïi ñöôïc öa thích hôn roå haøng

A.


Thöïc phaåm(Ñôn vò tính theo tuaàn)

10

20

30

40

10 20 30 40

Quaàn aùo(Ñôn vò tính theo tuaàn)

50

G

A

EH

B

D


U1

Caùc roå haøng B,A, & D coù möùc ñoä thoûa maõn nhö nhau•E ñöôïc öa thích hôn U1•U1 ñöôïc öa thích hôn H & G


Thöïc phaåm(Ñôn vò)

10

20

30

40

10 20 30 40

Quaàn aùo(Ñôn vò)

50

GD

A

EH

B






Ñöôøng ñaúng ích laø taäp hôïp taát caû caùc keát hôïp khaùc nhau cuûa caùc haøng hoaù, dòch vuï(caùc roå haøng) cuøng taïo neân möùc thoûa maõn nhö nhau cho ngöôøi tieâu duøng.

Ñöôøng ñaúng ích



Moät bieåu boà ñaúng ích laø moät taäp hôïp caùc ñöôøng ñaúng ích moâ taû caùc möùc ñoä öa thích khaùc nhau cuûa ngöôøi tieâu duøng ñoái vôùi söï keát hôïp cuûa hai loaïi haøng hoùa.

Bieåu ñoà ñaúng ích (taäp hôïp caùc ñöôøng ñaúng ích)





U2

U3


Thöïc phaåm(ñôn vò)

Quaàn aùo(ñôn vò)

U1

AB

D

Roå haøng A ñöôïc öa thích hôn B.Roå haøng B ñöôïc öa thích hôn D.Toång quaùt: U3 >U2>U1



Caùc tính chaát cuûa ñöôøng ñaúng ích

Ñöôøng ñaúng ích doác xuoáng töø traùi sang phaûiCaùc ñöôøng ñaúng ích khoâng theå caét nhau.

Neáu caùc ñöôøng ñaúng ích doác leân hay caét nhau seõ traùi vôùi giaû thieát: ngöôøi tieâu duøng thích nhieàu hôn ít.






Tyû leä thay theá bieân (MRS) laø soá löôïng cuûa moät haøng hoùa maø ngöôøi tieâu duøng coù theå töø boû ñeå coù theâm moät ñôn vò cuûa haøng hoùa khaùc maø lôïi ích khoâng thay ñoåi.

MRS ñöôïc xaùc ñònh baèng ñoä doác cuûa ñöôøng ñaúng ích.

Tyû leä thay theá bieân





2 3 4 51

2

4

6

8

10

12

14

16 A

B

D

EG

-6

1

1

11

-4

-2-1

MRS = 6

MRS = 2

FCMRS ∆

∆−=






Doïc theo ñöôøng ñaúng ích, Tyû leä thay theá bieân coù quy luaät giaûm daàn.

MRS giöõa hai ñieåm AB laø 6Trong khi MRS giöõa hai ñieåm DE laø 2.

Tyû leä thay theá bieân



Caùc tính chaát cuûa ñöôøng ñaúng íchCaùc ñöôøng ñaúng ích coù maët loài höôùng veà goác ñoà thò

Neáu maët loài höôùng ra ngoaøi seõ traùi vôùi quy luaät MRS giaûm daàn






Thay theá hoaøn haûo vaø boå sung hoaøn haûoHai haøng hoùa ñöôïc goïi laø thay theá hoaøn

haûo khi Tyû leä thay theá bieân giöõa chuùng laø khoâng ñoåi. MRS : constHai haøng hoùa ñöôïc goïi laø boå sung hoaøn haûo khi caùc ñöôøng ñaúng ích coù daïng vuoâng goùc. MRS = 0



Nöôùc cam(Ly)

Nöôùc traùi caây(ly)

2 3 41

1

2

3

4

0

Haøng thay theá hoaøn haûo






Giaày phaûi

Giaày traùi

2 3 41

1

2

3

4

0

Haøng boå sunghoaøn haûo



Caùc loaïi haøng xaáu Caøng ít thì caøng toát

Ví duïOÂ nhieãm khoâng khíChaát ñoäc






Baïn coù suy nghó gì?Laøm theá naøo chuùng ta coù theå döïa vaøo nhöõng haøng hoùa coù tính chaát tieâu cöïc(haøng xaáu) khi phaân tích sôû thích cuûa ngöôøi tieâu duøng?



Caùc nhaø quaûn lyù coâng ty saûn xuaát oâ toâ thöôøng phaûi quyeát ñònh khi naøo seõ giôùi thieäu oâ toâ kieåu daùng môùi ra thò tröôøng vaø ñaàu tö bao nhieâu ñeå saùng cheá ra moät kieåu daùng xe môùi.

Vieäc phaân tích sôû thích cuûa ngöôøi tieâu duøng seõ giuùp nhaø quaûn lyù quyeát ñònh thôøi ñieåm vaø coâng ty coù neân thay ñoåi kieåu daùng xe hay khoâng.

Thieát keá moät loaïi oâ toâ môùi(I)






Nhöõng ngöôøi tieâu duøng naøy saün saøng boû qua nhieàu veà kieåu daùng ñeå coù moät xe oâ toâ coù hieäu quaû hoaït ñoäng toát hôn.

Kieåu daùng

Hieäu quaû hoaït ñoäng

Sôû thích cuûa ngöôøi tieâu duøng A:

MRS cao



Nhöõng ngöôøi tieâu duøng naøy saüng saøng töø boû qua nhieàu

veà hieäu quaû hoaït ñoäng ñeå coù kieåu daùng môùi.

Kieåu daùng

Hieäu quaû hoaït ñoäng

Nhoùm ngöôøi tieâu duøng B:MRS thaáp






Moät nghieân cöùu gaàn ñaây veà nhu caàu xe hôi ôû Hoa Kyø cho thaáy trong suoát hôn hai thaäp kyû qua phaàn lôùn ngöôøi tieâu duøng öa chuoäng kieåu daùng hôn laø hieäu quaû hoaït ñoäng.

Thieát keá moät loaïi oâ toâ môùi(I)



Ñoä thoaû duïngÑoä thoaû duïng: laø möùc ñoä thoûa maõn cuûa ngöôøi tieâu duøng nhaän ñöôïc khi tieâu duøng moät roå haøng hoùa.Neáu vieäc mua 3 cuoán saùch Kinh teá hoïc vi moâ laøm baïn sung söôùng hôn vieäc mua moät caùi aùo,thì coù theå noùi raèng caùc cuoán saùch mang laïi cho baïn ñoä thoaû duïng cao hôn.






Thöïc phaåm(Ñôn vò)10 155

5

10

15

0


U1 = 25U2 = 50 (thoûa maõn hôn U1)

U3 = 100 (thoûa maõn hôn U2)A

B

C

Giaû söû: U = FCroå haøng

C 25 = 2,5(10)A 25 = 5(5)B 25 = 10(2,5)

Haøm höõu duïng & Caùc ñöôøng ñaúng ích



Thöù baäc vaø soá löôïng cuûa ñoä thoaû duïngThöù baäc cuûa ñoä thoaû duïng: saép xeáp caùc roå haøng theo thöù töï töø öa thích cao nhaát ñeán thaáp nhaát, tuy nhieân noù khoâng cho bieát moät roå haøngnaøy ñöôïc öa thích hôn so vôùi roå haøng khaùc cuï theå laø bao nhieâu.Haøm bieåu dieãn soá löôïng cuûa ñoä thoaû duïng : haøm höõu duïng moâ taû möùc ñoä moät roå haøng naøy ñöôïc öa thích hôn so vôùi roå haøng khaùc laø bao nhieâu.






Saép xeáp theo thöù baäc vaø theo soá löôïngÑôn vò tính cuï theå ñeå ño löôøng ñoä thoaû

duïng laø khoâng quan troïng.Do ñoù, vieäc xeáp haïng ñoä thoaû duïng theo

thöù baäc laø ñuû ñeå giaûi thích phaàn lôùn caùc caù nhaân ra quyeát ñònh nhö theá naøo.



Sôû thích khoâng giaûi thích ñöôïc taát caû caùc haønh vi cuûa ngöôøi tieâu duøng.

Giôùi haïn ngaân saùch laø giôùi haïn khaû naêng cuûa ngöôøi tieâu duøng vôùi nhöõng giaù caû maø hoï phaûi traû cho caùc haøng hoùa vaø dòch vuï khaùc nhau.






Ñöôøng ngaân saùchÑöôøng ngaân saùch laø taäp hôïp taát caû caùc keát hôïp khaùc nhau cuûa caùc haøng hoaù,dòch vuï (caùc roå haøng) maø ngöôøi tieâu duøng coù theå mua ñöôïc vôùi cuøng moät möùcchi tieâu laø toaøn boä thu nhaäp.



Ñöôøng ngaân saùchÑaët F laø soá löôïng thöïc phaåm vaø C laø soá löôïng quaàn aùo coù theå mua ñöôïc.Giaù thöïc phaåm = Pf vaø giaù quaàn aùo = Pc

Do ñoù Pf F laø soá tieàn mua thöïc phaåm vaøPc C laø soá tieàn mua quaàn aùo.





Giôùi haïn ngaân saùchÑöôøng ngaân saùch coù theå ñöôïc vieát laø:

Hoaëc coù theå vieát:

C = I/PC – (PF / PC) F

ICPFP CF =+


Ñöôøng ngaân saùch F + 2C = $80

CF/PPFC - 21- / ==∆∆= doác Ñoä

10

20

(I/PC) = 40


Thöïc phaåm(Ñôn vò)40 60 80 = (I/PF)20

10

20

30

0

A

B

D

E

G


Pc = $2 Pf = $1 I = $80






Ñöôøng ngaân saùchÑoä doác cuûa ñöôøng ngaân saùch laø soá aâm cuûa tyû giaù hai loaïi haøng hoùa.Ñoä doác cuûa ñöôøng ngaân saùch phaûn aùnh giaù töông ñoái cuûa hai loaïi haøng hoaù.



Taùc ñoäng cuûa söï thay ñoåi veà thu nhaäp vaø giaù caû

Söï thay ñoåi veà thu nhaäpMoät söï gia taêng (giaûm suùt) veà thu nhaäp laøm cho ñöôøng ngaân saùch dòch chuyeån ra phía ngoaøi (vaøo beân trong) vaø song song vôùi ñöôøng ngaân saùch ban ñaàu.








80 120 16040

20

40

60

80

0

Thu nhaäp taêng laøm ñöôøng ngaân saùchdòch chuyeån song song vaø ra ngoaøi

(I = $160)L2

(I = $80)L1

L3

(I =$40)

Thu nhaäp giaûm laøm ñöôøng ngaân saùchdòch chuyeån song song vaø vaøo beân trong



Taùc ñoäng cuûa söï thay ñoåi veà thu nhaäp vaø giaù caû

Söï thay ñoåi veà giaù caû

Neáu giaù cuûa moät loaïi haøng hoùa taêng(giaûm), ñöôøng ngaân saùch dòch chuyeån vaøo trong (ra ngoaøi) vaø xoay quanh ñieåm chaën cuûa haøng hoùa kia.








80 120 16040

40

(PF = 1)L1

Neáu giaù thöïc phaåm taêng leân $2.00 seõ laøm ñöôøng ngaân saùch thay ñoåi ñoä doác vaø xoay vaøo beân trong.

L3(PF = 2)

(PF = 0,5L2

Neáu giaù thöïc phaåm giaûm coøn$.50 seõ laøm ñöôøng ngaân saùch thay ñoåi ñoä doác vaø xoay ra beân ngoaøi.


U2


Ñöôøng ngaân saùch

A

Taïi roå haøng A ñöôøng ngaân saùch tieáp xuùc vôùiø ñöôøng ñaúng

ích vaø khoâng theå ñaït ñöôïc möùc thoûa maõn naøo cao hôn

do thu nhaäp haïn cheá

Taïi A: MRS =Pf/Pc = 0,5

Thöïc phaåm (Ñôn vò)


40 8020

20

30

40

0






Roå haøng ñem laïi thoaû duïng cao nhaát cho ngöôøi tieâu duøng (phoái hôïp toái öu) phaûi thoûa maõn hai ñieàu kieän:

1) Noù phaûi naèm treân ñöôøng ngaân saùch.

(PFF + PCC = I)

2) Naèm treân ñöôøng ñaúng ích cao nhaát.



Phoái hôïp toái öu:

Laø phoái hôïp maø ñöôøng ngaân saùch tieáp xuùc vôùi ñöôøng ñaúng ích.

Laø phoái hôïp maø ñoä doác cuûa ñöôøng ñaúng ích baèng ñoä doác cuûa ñöôøng ngaân saùch






Phoái hôïp toái öu:Ñoä doác cuûa ñöôøng ñaúng ích = Ñoä doác cuûa ñöôøng ngaân saùch

∆C/∆F = - PF / PC

MaøFCMRS

∆∆−=

Do ñoù, coù theå phaùt bieåu: ngöôøi tieâu duøng ñaït thoûa duïng toái ña taïi ñieåm:

C

F

PPMRS =



Haõy xem xeùt hai nhoùm khaùch haøng, moãi nhoùm ñeàu coù sôû thích chi $10.000 cho kieåu daùng vaø hieäu quaû hoaït ñoäng cuûa xe.

Moãi nhoùm coù sôû thích khaùc nhau.

Baèng vieäc xaùc ñònh ñieåm tieáp tuyeán giöõa ñöôøng ñaúng ích cuûa töøng nhoùm vôùi ñöôøng ngaân saùch, caùc coâng ty saûn xuaát oâ toâ coù theå leân keá hoaïch saûn xuaát vaø tieáp thò.

Thieát keá moät loaïi oâ toâ môùi (II)






Kieåu daùng

Hieäu quaû$10.000

$10.000

$3.000

Nhöõng ngöôøi tieâu duøng naøy saün saøng ñaùnh ñoåi soá löôïng ñaùng keå veà kieåu daùng ñeå coù theâm hieäu quaû hoaït ñoäng.

$7.000



Kieåu daùng

$10.000

$10.000

$3.000

Nhöõng ngöôøi tieâu duøng naøy saün saøng ñaùnh ñoåi soá löôïng ñaùng keå hieäu quaû hoaït ñoäng ñeå coù

kieåu daùng môùi. $7.000

Hieäu quaû





Giaûi phaùp goùc

Kem (ly/thaùng)

yaourt(huõ/thaùng)

B

AU2 U3U1

Giaûi phaùp goùcxuaát hieän taïi B.



Giaûi phaùp goùc phaùt sinh khi ngöôøi tieâu duøng mua haøng hoùa soá löôïng lôùn, vaø chæ mua moät loaïi haøng hoùa vaø khoâng tieâu duøng saûn phaåm coøn laïi.

Giaûi phaùp goùc phaùt sinh khi ñöôøng ñaúng ích tieáp xuùc vôùi truïc tung hoaëc truïc hoaønh.MRS ≠ PX/PY

Giaûi phaùp goùc





Sôû thích ñöôïc boäc loä

Neáu bieát ñöôïc söï löïa choïn ñaõ thöïc hieän cuûa ngöôøi tieâu duøng vaø coù thoângtin ñaày ñuû veà caùc löïa choïn naøy khi giaù caû vaø thu nhaäp thay ñoåi thì coù theå xaùc ñònh ñöôïc söï öa thích cuûa ngöôøi naøy.


D

Sôû thích boäc loä -Hai ñöôøng ngaân saùchl1

l2

B

A

I1: choïn A thay vì B cho bieát A ñöôïc öa thích hôn B

l2: choïn B thay vì Dcho bieát B ñöôïc öa thích hôn D

Thöïc phaåm (ñôn vò)






A ñöôïc öa thích hôntaát caû caùc roå haøng ôû oâ maøu xanh

Sôû thích boäc loä -Hai ñöôøng ngaân saùch

l2

B

l1

D

A

Taát caû roå haøng ôûû oâ maøu vaøngñöôïc öa thích hôn A.




Taát caû roå haøng ôû oâ maøu tím ñöôïc öa thích hôn A


Sôû thích boäc loä -Boán ñöôøng ngaân saùch


l1

l2

l3

l4

A: ñöôïc öa thích hôn taát caûcaùc roå haøng ôû oâ maøu xanh

E

B

A

G

I3: cho bieát E ñöôïc öa thích hôn A

I4: cho bieát G ñöôïc öa thích hôn A





Löôïng giaûi trí (giôø)

Sôû thích boäc loä ñoái vôùi hoaït ñoäng giaûi trí

Caùc hoaït ñoäng ngoaøi giaûi trí

($)

0 25 50 75

20

40

60

80

100

l1

C

l2

U2

B

•Giaù thay ñoåi coøn $1/giôø + $30/tuaàn •Ñöôøng ngaân saùch môùi I2 & keát hôïpB ñöôïc choïn. Ñieàu naøy cho bieát •B ñöôïc öa thích hôn A

U1

A

Kòch baûn:•Ngaân saùch giaûi trí cuûa Xuaân laø $100/tuaàn•Giaù moät giôø giaûi trí = $4/giôø•Giaûi trí 10 giôø/tuaàn taïi A vôùi U1 & I1

Lôïi ích cuûa caâu laïc boä giaûi trí coù taêng leân?


Höõu duïng bieân laø cheânh leäch trong toång höõu duïng khi ngöôøi tieâu duøng tieâu duøng theâm moät ñôn vò saûn phaåm trong moãi ñôn vò thôøi gian.

Höõu duïng bieân vaøSöï löïa choïn cuûa ngöôøi tieâu duøng






Ví duï:

Nhaän xeùt:

Höõu duïng bieân coù quy luaät giaûm daàn

1255324452137162991

MUXUXX


Höõu duïng bieân vaø ñöôøng ñaúng íchNeáu tieâu duøng doïc theo ñöôøng ñaúng ích, höõu duïng taêng theâm do taêng tieâu duøng haøng hoùa naøy phaûi baèng vôùi höõu duïng maát ñi do giaûm tieâu duøng haøng hoùa khaùc.






Coâng thöùc: C)( MUF) (MU CF ∆+∆=0


Saép xeáp laïi: ( ) CF MUMUFC // =∆∆−

Do: ( ) / MRSFC =∆∆−

Neân coù theå vieát: CF/MU MUMRS =


Khi ngöôøi tieâu duøng ñaït thoûa duïng toái ña :CF /P PMRS =


(1)Maø: CF /MU MUMRS =

Neân ñieàu kieän toái öu coù theå vieát:CFC F /P P /MUMU = (2)

Hoaëc vieát: (3)CCFF PMUPMU // =





Ñeå ñaït ñöôïc thoaû duïng toái ña ngöôøi tieâu duøng phaûi phaân boå ngaân saùch coù haïn cuûa mình ñeå mua caùc loaïi haøng hoaù vaø dòch vuï vôùi soá löôïng moãi thöù sao cho höõu duïng bieân moãi ñoàng chi tieâu cho caùc haøng hoùa, dòch vuï khaùc nhau phaûi baèng nhau.

Ñieàu naøy ñöôïc goïi laø nguyeân taéc caân baèng bieân.


Business

Người tiêu dùng