คู่มือ การจัดการความรู้ : จากทฤษฎีสู่การปฏิบัติ

Thailand Productivity Institute

สถาบั�นเพิ่มผลผลตแห่�งชาต

คู่��ม�อการจั�ดการคู่วามร�� : จัากทฤษฎี#ส��การปฏิบั�ต

โคู่รงการพิ่�ฒนาส�วนราชการ ให่�เป)นองคู่*การแห่�งการเร#ยนร�� และการจั�ดการคู่วามร��ในส�วน

ราชการ



1. ประกาศแต่งต่��งที�มงาน KM และ CKO (Chief Knowledge Officer) พร�อมรายละเอ�ยด

หน�าที��และความร�บผิ�ดชอบ2. แบบฟอร"ม 1 ขอบเขต่ KM (KM Focus Areas) 3. แบบฟอร"ม 2 เป$าหมาย KM (Desired State)4. แบบฟอร"ม 3 การต่�ดสิ�นใจเล(อกเป$าหมาย (Desired

State)5. แบบฟอร"ม 4 แผินการจ�ดการความร) � (Action Plan)6. รายช(�อผิ)�ม�สิวนรวมในการให�คะแนน เพ(�อการต่�ดสิ�นใจเล(อก

เป$าหมายต่ามแบบฟอร"ม 37. ข�อเสินอการเปล��ยนแปลง (Blueprint for Change)

ต่ามประเด*นย+ทีธศาสิต่ร"ที�� องค"กรได�ค�ดเล(อกไว�ในแผินป. 2548 เพ(�อใช�ประกอบการ

พ�จารณาเร(�องการจ�ดการความร) �

ห่มายเห่ต- เอกสิารต่ามข�อ 1 ถึ1ง 5 ต่�องม�ผิ)�บร�หารระด�บสิ)ง หร(อ CKO ลงนามร�บรอง

โดยต่�องสิงต่รงเวลา และม�รายละเอ�ยดในเอกสิารข�างต่�นครบถึ�วน

รายการเอกสารท#ต�องจั�ดส�งให่� กพิ่ร.



1. ตามต�วช#.ว�ดท# 13.1 ผลส/าเร0จัของการส�งมอบัแผนการจั�ดการคู่วามร��

+ สิงงานว�นที�� ต่ามเกณฑ์"การให�คะแนน ของกรอบการประเม�นผิล ม�ต่�ที�� 4

2. ตามต�วช#.ว�ดท# 13.2 ระด�บัคู่-ณภาพิ่ของแผนการจั�ดการคู่วามร�� และ

กรณ#ท#ต�องปร�บัห่ร�อแก�ไขตามข�อเสนอแนะของท#ปร5กษา

+ สิงงานว�นที�� 31 ม�นาคม 2549 3. ตามต�วช#.ว�ดท# 13.3 ผลส/าเร0จัของการด/าเนน

งานตามแผนการจั�ดการ คู่วามร�� เพิ่�อสน�บัสน-นประเด0นย-ทธศาสตร* ประจั/า

ป8งบัประมาณ พิ่.ศ. 2549 + สิงงานว�นที�� ต่ามแผินการจ�ดการความร) �ของ

สิวนราชการที��น4าเสินอไว�

ก/าห่นดการส�งมอบังาน การพิ่�ฒนาการจั�ดการคู่วามร��

เพิ่�อสน�บัสน-นประเด0นย-ทธศาสตร* ของส�วนราชการ ป8งบัประมาณ พิ่.ศ. 2549




+ สิงงานว�นที�� ต่ามเกณฑ์"การให�คะแนน ของกรอบการประเม�นผิล ม�ต่�ที�� 4


ท#ต�องปร�บัห่ร�อแก�ไขตามข�อเสนอแนะของท#ปร5กษา

+ สิงงานว�นที�� 31 ม�นาคม 2549 3. ตามต�วช#.ว�ดท# 11.3 ผลส/าเร0จัของการด/าเนน

งานตามแผนการจั�ดการ คู่วามร�� ประจั/าป8งบัประมาณ พิ่.ศ. 2549 + สิงงานว�นที�� ต่ามแผินการจ�ดการความร) �ของ

จ�งหว�ดที��น4าเสินอไว�หมายเหต่+ ให�อ�างอ�งต่ามกรอบการประเม�นผิล……….

ก/าห่นดการส�งมอบังาน การพิ่�ฒนาการจั�ดการคู่วามร��

เพิ่�อสน�บัสน-นประเด0นย-ทธศาสตร*ของจั�งห่ว�ด ป8งบัประมาณ พิ่.ศ. 2549



กระบัวนการบัรห่ารจั�ดการการเปล#ยนแปลง

(Change Management Process)

กระบัวนการและเคู่ร�องม�อ(Process & Tools)

การเร#ยนร��(Learning)

การส�อสาร(Communication)

การว�ดผล(Measurements)

การยกย�องชมเชยและการให่�รางว�ล(Recognition and Reward)

เป9าห่มาย(Desired State)

การเตร#ยมการและปร�บัเปล#ยนพิ่ฤตกรรม(Transition and Behavior Management)

Robert Osterhoff



ย-ทธศาสตร*ชาต 9 ด�าน • การขจ�ดความยากจน• การพ�ฒนาคนและสิ�งคมที��ม�ค+ณภาพ• การปร�บโครงสิร�างเศรษฐก�จให�สิมด+ลและแขงข�นได�• การบร�หารจ�ดการทีร�พยากรธรรมชาต่�และสิ��งแวดล�อม• การต่างประเทีศและเศรษฐก�จระหวางประเทีศ• การพ�ฒนากฎหมายและสิงเสิร�มการบร�หารก�จการบ�านเม(องที��ด�• การสิงเสิร�มประชาธ�ปไต่ยและกระบวนการประชาสิ�งคม• การร�กษาความม��นคงแหงชาต่�• แนวนโยบายพ(�นฐานแหงร�ฐ



ต�วอย�างคู่วามร��ท#จั/าเป)นท#สอดคู่ล�องก�บัย-ทธศาสตร*ชาต

ระด�บัช-มชน

ข�าวสารและคู่วามร��ท#ต�องการ

ป:ญห่า

การขจั�ดคู่วามยากจันป:ญห่า คู่วามร��และข�าวสารท#ต�องการ

ขาดคู่วามร��ในการบัรห่ารการเงน คู่วามร��พิ่�.นฐานระด�บัม�ธยมในการบัรห่ารการเงนระด�บัคู่รอบัคู่ร�วและระด�บับั-คู่คู่ล

ขาดแคู่ลนแห่ล�งน/.าถาวรท/าให่�พิ่5งพิ่งน/.าฝน

คู่วามร��และข�าวสารเร�องการบัรห่ารงานน/.าระด�บัไร�นา

ราคู่าสนคู่�าแตกต�างถ5ง 30-40% ระห่ว�างช�วงเวลาต�างๆ

ข�อม�ลเก#ยวก�บัราคู่าสนคู่�าว�สด-การเกษตรท#ผ�นแปรตามฤด�กาล

ท#มา: การส�มนาเร�องการสร�างศ�นย*กลางคู่วามร��โดยส/าน�กงานคู่ณะกรรมการวจั�ยแห่�งชาต ว�นท# 27 มถ-นายน 2548



ล/าด�บัการถ�ายทอดย-ทธศาสตร*

ของแต�ละระด�บัห่น�วยงาน

พิ่�นธกจั

ประเด0นย-ทธศาสตร*/เป9าประสงคู่*กลย-ทธ*

กลย-ทธ*/ โคู่รงการ

พิ่�นธกจั

วส�ยท�ศน*

ประเด0นย-ทธศาสตร*เป9าประสงคู่*

ระด�บักระทรวง

ระด�บัส/าน�กงานปล�ด / ระด�บักรมวส�ยท�ศน*

วส�ยท�ศน*

เป9าห่มาย

ย-ทธศาสตร*

พิ่�นธกจั ระด�บักอง/สถาบั�นฯ



Desired State of KM Focus areas

เป9าห่มายองคู่*กร

ย-ทธศาสตร*

KM Strategies

KM Focus Areas

พิ่�นธกจั/วส�ยท�ศน*

คู่วามร��ท#ส/าคู่�ญต�อองคู่*กร • คู่วามร��เก#ยวก�บัล�กคู่�า • คู่วามส�มพิ่�นธ*ก�บัผ��ม#ส�วนได�เส#ยต�างๆ• ประสบัการณ*คู่วามร��ท#องคู่*กรส�งสม• คู่วามร��เก#ยวก�บักระบัวนการ• คู่วามร��เก#ยวก�บัผลตภ�ณฑ์*และบัรการ• คู่วามร��ท#ม#อย��ในบั-คู่ลากร• ฯ ล ฯ

ป:ญห่า

Action Plans( 6-step model)กระบัวนการ

และเคู่ร�องม�อ(Process Tools)




การยกย�องชมเชยและการให่�รางว�ล

(Recognition and Reward)


การเตร#ยมการและปร�บัเปล#ยนพิ่ฤตกรรม

(Transition and BehaviorManagement)

World-Class KMEnvironment

กระบัวนการและเคู่ร�องม�อ(Process Tools)




การยกย�องชมเชยและการให่�รางว�ล

(Recognition and Reward)


การเตร#ยมการและปร�บัเปล#ยนพิ่ฤตกรรม

(Transition and BehaviorManagement)

World-Class KMEnvironment

ปร�ชญาน/าทาง

1

23

(ขอบัเขต KM)(เป9าห่มาย KM)



การก/าห่นดขอบัเขต KM (KM Focus Areas)1. เพ(�อให�ได�ห�วเร(�องกว�างๆ ของความร) �ที��จ4าเป;นและ

เก��ยวข�องก�บย+ทีธศาสิต่ร"ชาต่� 9 ด�าน ซึ่1�งต่�องการจะน4ามาจ�ดที4า KM รวมถึ1งเพ(�อ

น4ามาใช�ก4าหนดเป$าหมาย KM (Desired State) ต่อไป2. ควรก4าหนดขอบเขต่ KM ที��เก��ยวก�บความร) �ที��จ4าเป;นใน

ประเด*นย+ทีธศาสิต่ร"ใน ระด�บของหนวยงานต่นเองที��ได�เคยน4าเสินอ กพร. ไว�

ใน Blueprint ป. 2548 กอนเป;นล4าด�บแรก3. ขอบเขต่ KM

ที��ก4าหนดข1�นของระด�บกอง/สิถึาบ�น/อ4าเภอ ต่�องสิอดร�บก�บ

ย+ทีธศาสิต่ร"ระด�บสิ4าน�กงานปล�ด/ กรม ต่�องสิอดร�บก�บย+ทีธศาสิต่ร"ระด�บ

กระทีรวง/ จ�งหว�ด และสิอดร�บก�บย+ทีธศาสิต่ร"ชาต่� 9 ด�าน ต่ามล4าด�บ



4. สิามารถึใช�ปร�ชญาน/าทาง เพ(�อจะชวยรวบรวมขอบเขต่ KM ได�ด�งน��

- แนวทีางที�� เป;นความร) �ที��จ4าเป;นสิน�บสิน+น พิ่�นธกจั/วส�ยท�ศน*/เป9าห่มาย/

ประเด0นย-ทธศาสตร* ในระด�บัของห่น�วยงานตนเอง - หร(อแนวทีางที�� เป;น คู่วามร��ท#ส/าคู่�ญต�อองคู่*กร - หร(อแนวทีางที�� เป;น ป:ญห่าท#ประสบัอย�� และ

สามารถน/า KM มาช�วยได� - หร(อ เป;นแนวทีางอ(�นๆก*ได� ที��ทีางหนวยงานเห*นวา

เหมาะสิม 5. สิามารถึรวบรวมแนวค�ดการก4าหนดขอบเขต่ KM จากข�อ

4 ซึ่1�งที+กขอบเขต่ที��ก4าหนดต่�องสิน�บสิน+นก�บประเด*นย+ทีธศาสิต่ร"ของระด�บหนวยงานต่นเอง โดย

ให�กรอกขอบเขต่ KM ที��สิามารถึรวบรวมได�ที��งหมดลงในแบบฟอร"ม 1

การก/าห่นดขอบัเขต KM (KM Focus Areas)

1

23

แบบฟอร"ม 1 ขอบัเขต KM (KM Focus Areas) ของห่น�วยงาน...................

ขอบัเขต KM

(KM Focus Areas)/

ประโยชน*ท#จัะได�ร�บัจัากขอบัเขต KM ท#ม#ต�อ

ประชาชนไทย / ผ��ใช�

บัรการ

ข�าราชการ ของห่น�วยงานตนเอง

กระทรวง กรม กอง ของ

ห่น�วยงานอ�น

ภาคู่ร�ฐบัาล/

outsoruce

1. ก4าหนดจากประเด0นย-ทธศาสตร*1.1. ………………………………………….………1.2. ……………………………………………….…1.3. ………………………………………………….

1……………2……………3……….…..

…………………………………….………….…….

……………..……………………..….………….……….

…………...…………...…………...

2. ก4าหนดจากคู่วามร��ท#ส/าคู่�ญต�อองคู่*กร2.1. …………………….……………………………2.2. …………………………………….……………2.3. ……………………………………………….…

……………………………….………….…..

…………………………………….………….…….

……………..……………………..….………….……….

…………...…………...…………...

3. ก4าหนดจากป:ญห่าท#ประสบัอย�� - ใช� KM ช�วยได� 3.1. ………………………………….………………3.2. ……………………………………………….…3.3. ……………………………………………….…

……………………………….………….…..

…………………………………….………….…….

……………..……………………..….………….……….

…………...…………...…………...



1. จากขอบเขต่ KM (KM Focus Areas) ที��ก4าหนดไว�ที� �งหมดใน แบบฟอร"ม 1

ให�น4าขอบเขต่ KM ที��งหมดต่ามแบบฟอร"ม 1 มาใช�ก4าหนดเป$าหมาย KM

กรอกต่ามแบบฟอร"ม 2 โดย - ระด�บสิ4าน�กงานปล�ด/ กรม/ จ�งหว�ด ให�ม�อยางน�อย

3 เป$าหมาย KM ด�งน��นเอกสิารสิง กพร. ต่�องแสิดงอยางน�อย 3

เป$าหมาย และขอบเขต่ ที��งหมดที��ต่�องการจะที4า KM ต่ามประเด*น

ย+ทีธศาสิต่ร"

การก/าห่นดเป9าห่มาย KM (Desired State)




2. เป$าหมาย (Desired State) ที��ก4าหนด ต่�องว�ดผิลได� และ สิอดคล�องก�บขอบเขต่

(KM Focus Areas) ที��ได�เล(อกมาจ�ดที4า

Execusive summary



4. เกณฑ์"เบ(�องต่�นของการก4าหนดเป$าหมาย KM ค(อ - สิอดคล�องก�บที�ศทีางและประเด*นย+ทีธศาสิต่ร"ใน

ระด�บของหนวยงานต่นเอง - ที4าให�เก�ดการปร�บปร+งที��เห*นได�ช�ดเจน (เป;นร)ป

ธรรม) - ม�โอกาสิที4าได�สิ4าเร*จสิ)ง (ภายใน 8 เด(อนโดย

พ�จารณาจากความพร�อมด�าน คน งบประมาณ เทีคโนโลย� ว�ฒนธรรมองค"กร

ฯลฯ ) - เป;นเร(�องที��ต่�องที4า คนสิวนใหญ่ในองค"กร

ต่�องการ - ผิ)�บร�หารให�การสิน�บสิน+น - เป;นความร) �ที��ต่�องจ�ดการอยางเรงดวน - อ(�นๆ สิามารถึเพ��มเต่�มได�ต่ามความเหมาะสิมของ

องค"กร


แบบฟอร"ม 2 เป9าห่มาย KM (Desired State) ของ ………………………..ขอบัเขต KM ค(อ 2.1……………………….………...…………….

เป9าห่มาย KM (Desired State)

ต�วเลขท#ว�ดผลได� ห่ร�อห่น�วยว�ดท#เป)นร�ปธรรม

เป$าหมายที�� 1 ค(อ …………………………………………

….

………………………….

เป$าหมายที�� 2 ค(อ …………………………………………

….

………………………….

เป$าหมายที�� 3 ค(อ …………………………………………

….

………………………….



แบบฟอร"ม 3 การต�ดสนใจัเล�อกเป9าห่มาย KM (Desired State) เกณฑ์*การก/าห่นด

เป9าห่มายเป9าห่มาย

ท# 1เป9าห่มาย

ท# 2......

เป9าห่มายท# …

1.สิอดคล�องก�บที�ศทีางและย+ทีธศาสิต่ร"

2.ปร�บปร+งแล�วเห*นได�ช�ดเจน (เป;นร)ปธรรม)

3.ม�โอกาสิที4าได�สิ4าเร*จสิ)ง

4.ต่�องที4า คนสิวนใหญ่ในองค"กรต่�องการ

5.ผิ)�บร�หารให�การสิน�บสิน+น

6.เป;นความร) �ที��ต่�องจ�ดการอยางเรงดวน7……………………………

8.อ(�นๆ เพ��มเต่�มได� ต่ามความเหมาะสิม

รวมคู่ะแนน

เกณฑ์*การให่�คู่ะแนน : มาก = 3, ปานกลาง = 2, น�อย = 1



การก4าหนดขอบเขต่ KM และเป$าหมาย KM

ประเด0นย-ทธศาสตร* : การพ�ฒนาให�เป;นเม(องที��อย)อาศ�ยช��นด� โดยประกอบ

ด�วยประเด*นย+ทีธศาสิต่ร"ที��จะด4าเน�นการหลายด�าน ด�งน��1.การสิร�างความปลอดภ�ยในช�ว�ต่และทีร�พย"สิ�น2.การจราจร3.การยกระด�บค+ณภาพการศ1กษา4.การเฝ้$าระว�งสิ��งแวดล�อม … …12.มาต่รฐานความปลอดภ�ยอาหาร

ต�วอย�าง



จากประเด*นย+ทีธศาสิต่ร" : ข�อ 4. การเฝ้$าระว�งสิ��งแวดล�อม

การก/าห่นดขอบัเขต KM (KM Focus Areas) ค(อ1.การเฝ้$าระว�งสิ��งแวดล�อมด�านน4�า2.การเฝ้$าระว�งสิ��งแวดล�อมด�านอากาศ3.การเฝ้$าระว�งสิ��งแวดล�อมด�านขยะ

หมายเหต่+ อาจจะสิามารถึก4าหนดขอบเขต่ KM เป;นการเฝ้$าระว�งสิ��งแวดล�อมที+กด�านก*ได�

การก4าหนดขอบเขต่ KM และเป$าหมาย KMต�วอย�

าง



จากขอบเขต่ KM : ข�อ 1.การเฝ้$าระว�งสิ��งแวดล�อมด�านน4�า

การก/าห่นดเป9าห่มาย KM (Desired State) ค(อ1. โรงพยาบาลภายใต่�การควบค+มด)แลขององค"กร

สิามารถึจ�ดการความร) � ด�านควบค+มค+ณภาพน4�าเสิ�ยให�ได�ต่ามกฎหมายหร(อ

ได�มาต่รฐานที��สิ)ง กวา อยางน�อย 3 โรงพยาบาล ภายในป. 25492. องค"กร สิามารถึจ�ดการความร) �ด�านการร�กษา

สิภาพแวดล�อมของแหลงน4�า ที��อย)ภายใต่�การควบค+มด)แล ให�ได�ต่ามกฎหมาย

หร(อได�มาต่รฐานที��สิ)งกวา ในที+กแหลงน4�า ภายในป. 2549

การก4าหนดขอบเขต่ KM และเป$าหมาย KMต�วอย�

าง



แผนการจั�ดการคู่วามร�� (Action Plan)

• Coming soon …. ก4าล�งเรงด4าเน�นการรวมอย)ก�บ น�องป)…….

โดยจะให�หนวยงานเล(อกเป$าหมาย KM (Desired State) เพ�ยง 1 เร(�อง เพ(�อน4ามาจ�ดที4าแผินการจ�ดการความร) � (Action Plan) ประจ4าป.งบประมาณ พ.ศ. 2549



กจักรรม(Activities)

วธ#การส��คู่วามส/าเร0จั(Mean to Achieve)

ระยะเวลา(Timeline)

ทร�พิ่ยากร(Resources)

ผ��ร�บัผดชอบั(Responsible)

การส�อสารการสร�างคู่วามตระห่น�กในคู่วามส/าคู่�ญของ KM

- การจั�ดท/า KM News Letter- บัอร*ด KM- Website KM- เข#ยนห่น�งส�อ/บัทคู่วาม Km- สตAกเกอร* KM- กล�องร�บัคู่วามคู่ดเห่0น

1ก.พิ่.–30เม.ย.48 งบัประมาณอ-ปกรณ*/เคู่ร�องใช�,กระดาษส#/โปสเตอร*,คู่อมพิ่วเตอร*,เคู่ร�องพิ่มพิ่*, KM Team และต�วแทนแต�ละห่น�วยงาน

KM Team

ต�วอย�าง: องคู่*ประกอบัของแผนการปฏิบั�ตการ KM

กระบัวนการและ เคู่ร�องม�อ กระบัวนการ - ก/าห่นดเป9าห่มาย

(Desired state)- จั�ดท/า Work shop KM- จั�ดท/าระบับัการส�บัเปล#ยน ห่ม-นเว#ยนงาน

20เม.ย-31พิ่.คู่.48 - ข�อม�ลการส/ารวจัคู่วาม ต�องการจั�ดการคู่วามร��,- ข�อม�ลการสอนงาน/ ส�บัเปล#ยนงาน, ผ��ท#จัะเป)นพิ่#เล#.ยง/

ผ��อ/านวยการและ KM Team

กระบัวนการจั�ดการ

คู่วามร��

การบัรห่ารการ

เปล#ยนแปลง



ล�กษณะโคู่รงสร�างท#มงานประธาน

(CKO)

ห่�วห่น�า

ท#มงาน

ท#ปร5กษา

เลขาน-การ

- ให่�การสน�บัสน-นในด�านต�างๆ เช�น ทร�พิ่ยากร - ให่�คู่/าปร5กษาแนะน/าและการต�ดสนใจัแก�คู่ณะ

ท/างาน

- จั�ดท/าแผนงานการจั�ดการคู่วามร��ในองคู่*กรเพิ่�อน/าเสนอประธาน- รายงานผลการด/าเนนงานและคู่วามคู่�บัห่น�าต�อประธาน- ผล�กด�น ตดตามคู่วามก�าวห่น�าและประเมนผลเพิ่�อปร�บัปร-งแก�ไข- ประสานงานก�บัคู่ณะท#ปร5กษาและคู่ณะท#มงาน

- ด/าเนนการตามแผนงานท#ได�ร�บัมอบัห่มาย- จั�ดท/ารายงานคู่วามคู่�บัห่น�าของงานในส�วนท#ร�บัผดชอบั- เป)น แบับัอย�างท#ด# ในเร�องการจั�ดการคู่วามร��“ ”- เป)น Master Trainer ด�านการจั�ดการคู่วามร��

- ให่�คู่/าปร5กษาเก#ยวก�บัการด/าเนนการ

และอ-ปสรรคู่ต�างๆท#เกดข5.นก�บัคู่ณะท/างาน

- น�ดประช-มคู่ณะท/างานและท/ารายงานการประช-ม- รวบัรวมรายงานคู่วามคู่�บัห่น�าการด/าเนนงาน- ประสานงานก�บัคู่ณะท#มงานและห่�วห่น�า

Documents

คู่มือ การจัดการความรู้ : จากทฤษฎีสู่การปฏิบัติ