គណៈកមមា� ធការវាយតមលៃ��សារណាមលៃ�សាកលវទយាលយភ��ទភនពេ ញសតអ ៈ

កណតលកខណៈបរេ�ងសលកគរៃ� នង�សទធភាពរ�សវាចបរេ�ះការ�បរេណ� ញសតវខមតកនងសវបរេកាយ�មលផល

បរេរ,�បរេរ,ងបរេ-យនសសត បរេ/ង ថារ បរេ23មប3�ញច�ថាន ក�រញញា9 �តផនែផនក�3ម3ជ3វៈ

/តថបរេលខា /តថបរេលខា

សា? ន វចត ព សរយាសមាជក សមាជក

/តថបរេលខា /តថបរេលខា

ជយ ថាវបរេថាង រងស3

សមាជកអន�ធាន

/តថបរេលខា

បរេFក�ធាន �?ន ចនថាថនបរេទHស...........................កាល�របរេចIទ...................

I

មមាតកា(Y) មាតកា

បញជវចតរតរបមលនយសបរេងខ�AbstractVI

�កយ�នលះនង�ញជ3អកសរកាត...............................................................................................VIIបរេសចក�3�កាស............................................................................................................VIIIបរេសចក�3បរេLរព2ង�ណ...................................................................................................... IXជពកទ3១.....................................................................................................................1បរេសចក�3បរេផ�3ម...................................................................................................................1១.១ បរេសចក�3បរេផ�3ម............................................................................................................1១.២ សារៈសខានគរៃនការសាវOវ..........................................................................................3១.៣ បរេLល�ណង..........................................................................................................5១.៤ ផនែ2នកណតគរៃនការសកសា...............................................................................................5១.៥ �វត�គរៃនការសកសា......................................................................................................6ជពកទ3២...................................................................................................................10ទស�3 នង �ទ�ញ9ត��កពនធ..............................................................................................10២.១ បរេ�ងសារវន� នងសារធាត�3ម3មាន�បរេយាជន......................................................................10២.២ លកខណៈជ3វៈគរៃនសលកគរៃ�.............................................................................................13

២.២.១ �ភពសលកគរៃ�................................................................................13២.២.២ អ�រ នងបរេVម ះ................................................................................13

២.៣ ការបរេ�3Wសសលកគរៃ�នងបរេ�ងសលកគរៃ�.............................................................................14២.៤ សារធាត�3ម3នង�សទធភាពរ�សបរេ�ងសលកគរៃ�ចបរេ�ះសតវលអត....................................................16២.៥ វធ3សាស�កនងការចរាញយកបរេ�ងនងការវភា�បរេ�ង...............................................................17

២.៥.១ មា[ ស3ន GC-FID នង GC-MS.................................................................18២.៦ ការរកសាទកសវ.....................................................................................................19២.៧ សតវខមត នងវ2ដជ3វត................................................................................................20២.៨ វធ3�បរេណ� ញ នងការពបរេសាធនសតវខមតកនងសវ.....................................................................21ជពកទ3 ៣..................................................................................................................23

II

វធ3សាស�...................................................................................................................23៣.១ ការ�មលភា�សណាក............................................................................................23៣.២ ការបរេរ,�ចភា�សណាក.............................................................................................25

៣.២.១ ការបរេរ,�ច�លសលកគរៃ� សលកសស នងសងត.......................................................26៣.៣ ការពបរេសាធនបរេល3ភា�សណាក.....................................................................................27

៣.៣.១ ការ�ណតបរេ�ង...............................................................................27៣.៣.២ សថតវភា�ព3ភាពខសLន រវាងបរេ�ងសលកគរៃ�........................................................28៣.៣.៣ ការផនែញកបរេ�ងបរេចញព3ទក នងបរេ�ង.............................................................28៣.៣.៤ ការបរេរ,�ចសលយសយង.........................................................................28៣.៣.៥ ការវភា�បរេ�ងបរេ-យមា[ ស3ន GC-FID...........................................................29៣.៣.៦ ការវភា�បរេ�ងបរេ-យបរេ�3មា[ ស3ន GC-MS........................................................30៣.៣.៧ ការពបរេសាធនសតវខមត នង ការរកសាទកសវការ�រព3សតវខមត.......................................30៣.៣.៧.១ ការពបរេសាធនបរេល3ការ�បរេណដ ញសតវខមតតាមវធ3ការបរេភាជ កក-សបរេcះ.............................31៣.៣.៧.២ ការរកសាទកសវ............................................................................32

ជពកទ3៤...................................................................................................................36លទធផល....................................................................................................................36៤.១ លទធផលគរៃនការ�តបរេ�ងសលកគរៃ�....................................................................................36៤.២ លទធផលគរៃនមា[ ស3នGC-FID......................................................................................36៤.៣ លទធផលគរៃនមា[ ស3នGC-MS......................................................................................38៤.៤ លទធផលគរៃនការរកសាទកសវ នងការ�បរេណដ ញសតវខមត..............................................................40៤.៥ លទធផលគរៃនការរកសាទកសវ.........................................................................................41ជពកទ3៥...................................................................................................................42ការពភាកសា នងសនន-d ន..................................................................................................42៥.១ លទធផលគរៃនការ�តបរេ�ងសលកគរៃ�....................................................................................42៥.២ លទធផលគរៃនការវភា�បរេ�ងសលកគរៃ�បរេ-យមា[ ស3ន GC-FID/GC-MS.........................................43៥.៣ លទធផលគរៃនការ�បរេណដ ញសតវខមត នងការការ�រខមតព3កនងសវ....................................................44៥.៤ ការសបរេយា� នងសបរេណ3 រសមា�ការសាវOវនថាបរេពល�ន�........................................................45ឯកសារបរេយាង..............................................................................................................47ឧ�សមពនធ..................................................................................................................52

III

បញជវចតរតរបតារាង 2.1 បរេVម ះសលកគរៃ�តាម�បរេទសន3មយៗ

តារាង 2.2: អាហាររ�តថមភកនងសលកគរៃ�១០០កាមតារាង 2.3: សតវខមត

តារាង 3.1: ការសបរេងខ�អព3ការ�មលភា�សណាកបរេnភមអរយកសតតារាង 3.2: ការសបរេងខ�ព3ការ�តយកបរេ�ង

តារាង 3.3: កមមវធ3បរេ�3កនងមា[ ស3ន GC-FIDតារាង 3.5: ការរកសាទកសវ

តារាង 3.4: ការcកភា�សណាកកនងមា[ ស3ន GC-FID នង GC-MS តារាងទ34.1: ទននផលគរៃនការ�តបរេ�ងសលកគរៃ�តារាងទ34.3: សមាសធាតកនងបរេ�ងសលកគរៃ�

តារាងទ3 4.2: សមាសធាតអាចមានកនងបរេ�ងសលកគរៃ�តារាងទ3 4.4: បរេ�ងសលកគរៃ�សងតកហា�

តារាងទ3 4.5: ការទកសវកនងកឡ�តជត នងកនងការ ងធមមតារ�ភាព 2.1: ធង�ណតចហាយទក

រ�ភាព 2.2 : មា[ ស3ន GC-FID/GC-MS រ�ភាព 2.3: វ2�ជ3វតសតវខមត

រ�ភាព 3.1: ការ�មលភា�សណាកបរេnទ3តាងទាង�នថតគរៃថងទ3 15 មនថា ឆនាន 2012 រ�ភាព 3.2: ផនែផនទ3គរៃនទ3តាងទាង�នកនងការ�មលភា�សណាក

រ�ភាព 3.3: �បរេភទភា�សណាកទាង�3កនងការពបរេសាធរ�ភាព 3.4: ការ�ត នងការផនែញកបរេ�ង

រ�ភាព 3.4: ការបរេ�3មជលcកកនងមា[ ស3ន GC-FID បរេ-យគរៃ2រ�ភាព 3.5: ការ�បរេណដ ញសតវខមត

រ�ភាព 3.6: ការបរេរ,�ចសវរ�ភាព 3.8: ការបរេរ,�ច នងទក-កសវ

រ�ភាពទ34.1: កមា[ តកាម គរៃនបរេ�ងសលកគរៃ�ព3GC-FID រ�ភាពទ34.2: កមា[ តកាម គរៃនបរេ�ងសលកគរៃ�ព3GC-MS

មលនយសងបរេខ�បរេnកនងផនែតទ3កងភនបរេពញមយ�តមានការបរេ�3Wសសលកគរៃ��ផនែ/លO10បរេតានផនែ2លភា�បរេច3នតវWនលក

សមា�មហ�អាហារ �[ផនែនដកសមា�ថាន �រាណផងផនែ2រ។ បរេទាះ�3Oយា[ ងណាកបរេ-យមានផនែតផនែផនកខាង�លផនែត�[បរេណាx ះផនែ2លតវWនបរេ�3 ។ ចផនែណកឯផនែផនកសលកខាងបរេល3ផនែ2លភា�បរេច3ន�ផនែ/លO3-4បរេតានកនងមយគរៃថងតវWនយកបរេy2តបរេcលបរេ-យកសករ ឬ ទកបរេcលសមា�បរេធវ3Oជ3។ ផHយបរេyវញផនែផនកសលកខាងបរេល3មានផHកបរេ�ងសារវន�2មានតគរៃមល ផនែ2លតវWនលក

IV

បរេnកនងទ3កងភនបរេពញកនងតគរៃមល 320 2Fល កនងមយល3ត។ បរេ�ងសារវន�ព3សលកគរៃ��តវWនបរេ�សា| លយា[ ងចបាសបរេ-យសារផនែតសកមមភាពជ3វៈរ�សវា។ វា�ងហាហ ញនវសកមមភាពសមាល �Wកបរេតរ សមាល �ផសតក2ចO �សទធភាពកនងការ�បរេណដ ញសតវលអតផងផនែ2រ។ បរេLល�ណងកនងការសកសាបរេនះ�បរេ23មប3ចងកណតព3�រមាណ នងធាតផសគរៃនបរេ�ងសារវន�ផនែ2លបរេយា�កWនបរេ-យ�ណតចហាយទកព3សលកផនែកបរទ3កងភនបរេពញ នងកណតព3 �សទធភាពរ�សវាOអនក�បរេណដ ញសតវលអតកនងសវបរេកាយ�មលផល។ �OជនកមពOភា�បរេច3នមនផនែ2លបរេ�3ទមងបរេផសងៗគរៃនថាន សមាល �សតវលអតបរេyបរេល3L�សវ ផនែ2លទកសមា�រ2វបរេធវ3ផនែសបរេពលបរេកាយបរេនថាះបរេទ បរេ/3យការWត�ងសវបរេ-យសារផនែតសតវលអត�ផលាល ញ តវWនW[ ន�មាណ2-5ភា�រយ។ ភា�សណាកសលកគរៃ��តវWនបរេ-យផលាH លព3កសករ�នរ�កនងកផនែនលង-សលកគរៃ�2សខានបរេVម ះអរយកសត បរេnផនែផនកខាងបរេក3តគរៃនទបរេនលបរេម�ង|ចមាង យ�ផនែ/លតចOង10�.ម ព3ទ3កងភនបរេពញបរេnផនែខមនថា ឆនាន 2012។ បរេ�ងសារវន�តវWនទាញយកព3សលកសស សលកសងត �ល នងWនវភា�បរេ�ង ទាងបរេនថាះបរេ-យមា[ ស3ន GC-FID នង GC-MS។ ទននផលបរេ�ងផនែ2លទទលWនOមធយម 0.29% w/w ព3សលកសស 0.66%w/w ព3សលកសងតនង 0.06%w/w ព3�ល។ ធាតផសចមបងចនន 13 តវWនរកបរេ�3ញតណាងឲយ98% គរៃនបរេ�ងបរេ/3យ Citral (Geranial នង Neral) Oមធយមមាន 82%។ ធាតផសចមបងកនងបរេ�ង�លសលកគរៃ� មនតវWនរកបរេ�3ញខសផនែ�លកព3សលកបរេនថាះបរេទ។ កនងការទកសវ សវតវWនកបរេ�ដ នងរកសាទករយៈបរេពល 35គរៃថងOមយសលកគរៃ�សងត កនងកឡ�តជត នងកនងការ ងសវធមមតាផនែ2លWន-កខមត10។ លទធផលWន�ងហាហ ញថា កនងលកខណឌ ទ3ពបរេសាធន បរេ�ងសលកគរៃ�Wន�ងហាហ ញព3�សទធភាពកនងការ�បរេណដ ញសតវខមត�[ផនែនដការបរេ�3សលកគរៃ�បរេ-យផលាH លតាមផនែ��កសករធាល �បរេធវ3�ងហាហ ញព3�សទធភាពមនចបាសបរេyវញ។

Abstract

In Phnom Penh alone about ten tons of lemongrass is being sold every day

mostly for use in food but also for traditional medicines. But only the lower stem is

used. The upper leaves that amount to approximately 3 to 4 tons per day are either

burnt by farmers to use as fertilizer of simply thrown away. The upper leaves however

contain a valuable essential oil that is also being sold in Phnom Penh for $320/L. The

essential oil in lemongrass is well known for its biological activity. It shows

bactericidal, fungicidal activity as well as being an effective insect repellant. The aims

of this study were to determine the amount and composition of the essential oil

extracted by steam distillation from lemongrass leaves near Phnom Penh and to

determine its effectiveness as a post-harvest repellant for stored rice. Most Cambodian

farmers do not use any form of post-harvest pesticide in seed rice, stored for the

following season and losses due to insect damage are estimated at approx 2-5%.

Samples of lemongrass were collected directly from four farmers in the main

production area at Arey kasat, on the eastern bank of the Mekong River about 10km

V

from the center of Phnom Penh in March, 2012. Essential oil was extracted from fresh

and dried leaves and stems and analyzed with GC/FID and GC/MS. The yield was on

average 0.29% w/w from fresh leaves and 0.66% w/w from dried leaves and 0.06%

w/w from stems. 13 major components representing 98% of the oil were identified

with an average Citral (Geranial and Neral) content of 82%. The composition of oil

from the lower stem and upper leaves were not significantly different. Heat treated

organic seed rice that was stored for 35 days with dried lemongrass leaves in sealed

jars and normal rice bags to which 10 weevils were added. It was shown under lab

conditions that lemongrass oil was an effective repellant of rice weevils (Sitophilus

oryzae) but that using lemongrass leaves directly under typical storage conditions was

unclear effective.

ពាកយគ��ះ�ងបញជអកសរកាតពាកយគ��ះ

- បរេ�ងសារវន�ៈ �Oបរេ�ងផនែ2លទទលWនព3រកខOតតាមរយៈ�ណតចហាយទក។ - �ណតចហាយទកៈ �Oវធ3សាស��ណតមយ�បរេភទបរេ-យបរេ�3ចហាយទកបរេ23មប3ទាញយកសមាសធាតងហាយ

បរេ/3រធមមOតបរេចញព3រកខOត។ - វធ3បរេភាជ �ក-សបរេcះ : វធ3មយផនែ2លបរេ�3សមា�រកការ�បរេណដ ញសតវលអតបរេ-យយកធាត�បរេណដ ញFយOមយ

ធាតរFយរចបរេភាជ កបរេល3ក-សបរេcះបរេ/3យ-កសតវលអតចល។- Cymbopogon : OជពករកខOតមយ�បរេភទផនែ2លមាន៣០�បរេភទ។- សលកគរៃ� : OរកខOតផនែ2លមាន�ភព2�ងបរេnត�នអាកាសធាតបរេ�ដ នងតពចបរេnបរេល3ពភពបរេFក។- សតវខមត : Oសតវលអតមយ�បរេភទផនែ2លចលចត�ស3L�ធញ9Oត2ចOសវ បរេ�ត សផនែណដ កOបរេ23ម បរេ/3យ

មានបរេVម ះOផលវការថា Sitophilus oryzae ។

អកសរកាត

AD : Anno Domini

CARDI : Cambodian Agricultural and Rural Development Institution

FID : Flame Ionization Detector

GC : Gas chromatography

GC-FID : Gas chromatography- Flame Ionization Detector

GC-MS : Gas chromatography- Mass SpectroscopyVI

LC : Lethal Concentration

MIC : Minimum Inhibitory Concentration

MS : Mass Spectroscopy

NIST : National Institute of Standard and Technology

PR : Percentage of Repellency

RDA : Recommended Dietary Allowance

V/V : Volume/Volume

W/W : Weight/Weight

ពេសចកតតរបកាស Y

ខញWទបរេVម ះ ពេ3ង ថារ Oនសសតម3ជ3វៈជនថានទ3២៩កនងមហាវទយាលយវទយាសាស�គរៃនសាកលវទយាលយភមនHភនបរេពញកនងឆនាន សកសា ២០០៨ - ២០១២។

ខញWទសម�កាសថាសារណាបរេកាម�ធាន�ទ“កណតលកខណៈបរេ�ងសលកគរៃ� នង�សទធភាពរ�សវាចបរេ�ះការ�បរេណ� ញសតវខមតកនងសវបរេកាយ�មលផល”ផនែ2លតវWនបរេរ,�ចបរេឡ3ងសមា��ញច�ថាន ក�រញញា9 �ត�3ម3ជ3វៈបរេនះពតOតវWនបរេរ,�បរេរ,ងបរេឡ3ងបរេ-យរ�ខញWទផលាH ល។កនងការសាវOវបរេនះសថតបរេកាមការ2កនថាបរេ-យបរេFកសាសា� cរយព3ររ�� បរេFកសាសា� cរយ David Ford ពតWក2ផនែមន។ ខញWទសម��លជនបរេ2W[ តម[ង�3ម3 មហាវទយាលយ វទយាសាស� គរៃនសាក លវទយាលយភមនHភនបរេពញបរេ23មប3សបរេមចនវថាន ក�រញញា9 �តផនែផនក�3ម3ជ3វៈបរេnកនងឆមាសទ3២។

បរេnកនងអតថ�ទសាវOវបរេនះមនមានចណចណាមយផនែ2ល2កសងព3អតថ�ទបរេ23មបរេ-យពមានបរេយាងបរេyតាមឯកសារបរេ23មបរេនថាះបរេទ �រាលអតថ�ទកនងផនែផនកន3មយៗមាន�ញញាជ កនវ�ភពឯកសារ។ OមយLន បរេនះផនែ2រ សារណាបរេនះមនតវWនចលងយកព3បរេ�បរេ-យLនផនែត2របរេVម ះបរេនថាះបរេទ �Oសាន គរៃ2សាវOវមយថម3ផនែ2ល�សតបរេឡ3ងបរេ-យសាន គរៃ2ផលាH លខលនខញWទ។ សាន គរៃ2បរេនះផនែ2រមនតវWនបរេ�យកបរេyបរេធវ3សាOថម3បរេ-យLនផនែត2ចបរេVម ះខញបរេនថាះបរេទ។ រ�ខញWទផលាH លពតOមានបរេសចក�3របរេភ3�រករាយនងLទចបរេ�ះរាលការយកសាន គរៃ2បរេនះបរេធវ3Oឯកសារបរេយាងសមា�ការសកសាសាវOវបរេnបរេពលបរេកាយបរេទ,ត បរេ/3យកបរេnរងcទទលយកនវមតរះ�នលៗអ ព3សណាកមត�អនកសកសា ក2ចOបរេFកសាសា� cរយផងផនែ2រ ។

បរេធវ3បរេnរាជធាន3ភនបរេពញ គរៃថងចនH ទ3២៥ ផនែខមថនថា ឆនាន ២០១២

បរេ/ង ថារ

VII

ពេសចកតពេ6រ ដងគណrr2ss

ខញWទបរេVម ះ បរេ/ង ថារ Oនសសត�3ម3ជនថានទ3 ២៩ បរេ2W[ តម[ង�3ម3គរៃនសាកលវទយាលយភមនHភនបរេពញ។សមផនែថលងអណរ�ណយា[ ងOលបរេ�ជនចបរេ�ះ

បរេFកឪពក បរេស,ក បរេ�[ នងអនកមា� យ ជត សផលាន3 ផនែ2លWនផ�លកបរេណ3 តនងខតខចញចម �3Wចផនែថរកសា នងទនក�មង2លរ�កនOបរេរ,ង2រា�មក។

ឯកឧត�ម បរេ� ឈ3វអា? វសាកលវទយាធការគរៃនសាកលវទយាលយភមនHភនបរេពញផនែ2លWន ផ�លឱកាសឲយខញWទWនសកសាថាន ក�រញញា9 �ត�3ម3ជ3វៈរយៈបរេពល ៤ ឆនាន កនលងបរេyបរេនះ។

បរេFកសាសា� cរយ ជយ ថាវ �ធានបរេ2W[ តម[ង�3ម3ផនែ2លWនជយបរេOមផនែជង នង បរេFកWនអនញញា9 តឲយខញWនបរេ�3ទ3ពបរេសាធន នង ការ2បរេណ3 រការណកនងការសាវOវបរេនះ។

បរេFកសាសា� cរយ ម3 សវឌឍ3អន�ធានបរេ2W[ តម[ង�3ម3ផនែ2លWនផ�លការផនែណនថានង�នតបរេយា�លលៗអ មយចននសមា�2បរេណ3 រការពបរេសាធកនលងមកបរេនះ។

បរេFកសាសា� cរយ David Ford Oសាសា� cរយផនែណនថា2លអមយរ�។ បរេFកWន �បរេង,ន អព3ការបរេ�3មា[ ស3ន ការរកឯកសារនថានថា នងWនផ�លនវអនសាសនលៗអ កនងការសាវOវបរេនះបរេឡ3ង។

បរេFកសាសា� cរយMichel Strandell Oសាសា� cរយផនែផនកមា[ ស3នGC-MSមកព3 Stockhom University បរេFកWន�បរេង,នខញឲយបរេចះព3របរេ�,�បរេ�3មា[ ស3នបរេនះបរេ23មប3បរេ�3កនងការសាវOវបរេនះ។

បរេFកសាសា� cរយ បរេ/ង សាបរេវ�ន ផនែ2លOសាសា� cរយ�3ម3ជ3វៈគរៃនបរេ2W[ តម[ង�3ម3 ផនែ2ល ខតខផនែសវងរកជនយបរេ23មប3ឧ�តថមភ2លខញ។

សាសា� cរយបរេ2W[ តម[2ង�3ម3ទាងអសផនែ2លWន�ងហាហ ត�បរេង,ន នងផ�លO�នតលៗអ O បរេច3ន2លរ�ខញរយៈបរេពលកនលងមកបរេនះ។

បរេFកព យ� រទធ Oអនកអនញញា9 តឲយខញWនសាន កបរេnOមយអឡងបរេពលសកសាបរេnភនបរេពញ នងជយផ|តផ|ងការរសបរេnមយចននផងផនែ2រ។

នសសត រា មា[ ល3ណានង បរេសង cន-វ ផនែ2លWនផ�លO�នតលៗអ ការស/ការកនងការ បរេ�3Wសមា[ ស3ននងការបរេចះជយLន បរេyវញបរេyមក។

មត�រមថាន ក�3ម3ជនថានទ3២៩ នងនសសត�3ម3ទាងអសLន ផនែ2លWនផ�ល�នតនងLទសារណា រ�សខញបរេនះ។

ខញសមជនពរ2លអនកមាន�ណទាងព3រ សាសា� cរយ នងនសសតទាងអសឲយជ��ទះផនែត ពទធពរទាង�ន�ការ� អាយ វណxៈ សខៈ ពលៈ ក�3បរេ�ល�ងឃលាល តបរេឡ3យ។

VIII

ជ កទ១ ពេសចកតពេ<ត�

១.១ ពេសចកតពេ<ត�បរេnកនងរាជធាន3ភនបរេពញតមវការគរៃនការទទលទានសលកគរៃ�មាន�មាណOជត10បរេតានកនងមយគរៃថៗង ។1 កនង

តមវការបរេនះ អនក�របរេភា�តវការ�រមាណ�លសលកគរៃ� បរេច3នOងសលក។ ពតមានបរេនះ�ងហាហ ញថាសលករ�សវាតវWនបរេ�បរេWះ�ងបរេcលបរេnចមា� រ�មាណO3 បរេy4 បរេតានកនងមយគរៃថង។បរេ-យសារផនែត�OកសករមនទានទទលO�អព3�សទធភាពរ�សសលកគរៃ� នងបរេ�ងរ�សវា បរេទ3�ពកLតយកសលកវាផនែ2លបរេnសលបរេy2តបរេcល ខលះ-កបរេcលបរេnតាមទ3វាលសមា�បរេធវ3ជ3។2 ផHយមកវញបរេnកមពOបរេ�ងរ�សវាតវWនលកចណះ 25ml គរៃថល 82Fល កនងហាង Senteurs d’Angkor Phnom Penh (2012)។ ចបរេ�ះការបរេ�3Wសសលកគរៃ�បរេnបរេល3ពភពបរេFកមានការបរេ�3WសOបរេច3នខសៗLន ។ សលករ�សសលកគរៃ�តវWនបរេ�ឆងទកបរេធវ3ផនែតបរេ23មប3ពយាលWល�ញញាហ �ពនធរFយអាហារ ជងរាក �ន កអក បរេរា�បរេ/3មគរៃ2បរេជ3ង ផលាដ សាយ រាកស3បរេធមញ ឈកបាល �លង �នcញ បរេរា�ផនែភនក ជងសរគរៃសVម នងឈបរេ�ះ (Oboh et at., 2010)។ Oងបរេនះបរេyបរេទ,តបរេ�ងរ�សវាតវWនបរេ�3កនងបរេរាងចកមហ�អាហារ ទកអ� សា�? បរេ��ងសមាអ ង ឱសថ ថាន សមាល �សតវលអត នងការ�បរេណដ ញសតវលអត (Negrelle & Gomes, 2007) ។ ចផនែណកបរេn�បរេទសកមពO មនមានការសាវOវផនែ2លWនបរេWះពមពផសាយអព3បរេ�ងសលកគរៃ� នងផល�បរេយាជនរ�សវាទាលផនែតបរេសាះ។ តាមរយៈ�ណសមបត�សលកគរៃ�ការសាវOវរ�សអនកវទយាសាស� Wន�ញញាជ កថាវាមាន�ណ�បរេយាជនOបរេច3ន។ សារៈសខានគរៃនការសកសាបរេនះ� បរេ23មប3�ងហាហ ញអព3ការទាញយកបរេ�ងបរេចញព3សលករ�សវាផនែ2លបរេ�បរេcលនង�សនបរេ�3អាចបរេធវ3Wន�បរេយ3ងអាចយកវាទកសមា�បរេ�3Wស�c�សារ ឬកអាចលក2រWនផនែថម បរេទ,តផង។ វតថ�ណង2សខានបរេផសងបរេទ,តកនងការពបរេសាធបរេនះ�បរេល3កយកលកខណៈសមបត�មយរ�សបរេ�ងសលកគរៃ�កនងការ�បរេណដ ញសតវខមតផនែ2ល�ផលាល ញសវបរេកាយ�មលផល។

សមា�ការបរេ�3Wសសលកគរៃ�បរេ�ព3ការ-សល កសករមយរ� រសបរេnភមអរយកសត �អរយកសត សកFវ ឯម បរេខត�កណាដ លWនមាន�សាសនថា សលកគរៃ�តវWនបរេ�យកបរេធវ3Oឱសថ�រាណ នង2តបរេធវ3ជ3។ ចផនែណកកសករមយរ�បរេផសងបរេទ,ត ផនែ2លរសបរេnភមបរេនថាះផនែ2រWន�ន�ថា Lតធាល �-សលកគរៃ�យកទកផក យកបរេyរ បរេជ3ងសតវមានផនែ2លWកOបរេ23ម។ កនងការ-សលកគរៃ�Lតបរេ�3រយៈបរេពល4 ផនែខបរេទ3�អាច�មលផលWន។ Oងបរេnបរេyបរេទ,ត Lត-វាតាមធមមOតសទធសាធ បរេ-យLនផនែតបរេសាចទកផនែត�[បរេណាx ះ។ Lត�ផនែនថមថា តាងព3បរេពល-រ/ត2ល�មលផល Lតមនផនែ2លបរេ�3ថាន សមា�ការ�រសតវលអតបរេល3សលកគរៃ�បរេនថាះបរេទ ព3បរេ�ះមនមានសតវលអតណាមក�ផលាល ញសលកគរៃ�ទាលផនែតបរេសាះ។ បរេនះ�Oលកខណៈ2�បរេស3រមយរ�ស2ណាសលកគរៃ�។ ទាងបរេនះស�ញញាជ កថាសលកគរៃ��ងហាយសល- នងពតមានសខានៗមយចននរ�សសលកគរៃ�ព3�Oកសករ កមានខលះផនែ2រ �[ផនែន�ការយល2ងបរេនះ�Oជបរេន�តៗLន Lម នការ�ញញាជ កលកខណៈផនែ��វទយាសាស�ទាលផនែតបរេសាះ។

ចបរេ�ះ�ញញាហ សវ ការរកសាទកសវបរេកាយបរេពល�មលផលO�ញញាហ កងវលមយរ�ស�OកសករកមពOព3បរេ�ះ2ណាសវ�Oអាហារ2cWចរ�ស�OជនកមពOក2ចO�OជនទបរេyកនងសាកលបរេFកផនែ2រ។ កសករផនែខមរផនែតងផនែតចណាយបរេពលបរេវFកនងការបរេធវ3ផនែសមយរ2វ រច�មលទក-កតាមទ3កផនែនលងបរេផសងៗ។ ការទក-កសវមនWនតមតវតាមស�ង- អាចជ��ទះផលលWកបរេ-យ�ឈមមខនង ការWត�ងទាង�រមាណនង�ណភាព ។ តាមលកខណឌ ទក-កសវតថភាពសមា�L�សវកនងវទយាសាថ នសាវOវនងអភវឌឍនកសកមមកមពOផដលអនសាសន�3យា[ ង� សបរេណ3 ម14% ឬតចOងបរេនះ L�សវតវWនការ�របរេ-យសតវលអត កណដ រ នងសតវសាល � Oចងបរេកាយ�L�សវតវWនការ�រព3ការសបរេណ3 មបរេ-យទកបរេភល�ងឬ�រយាកាស។ កនងបរេនថាះផនែ2រ�ពនធតតពនតយសតវលអត�ក�បរេ-យសវតថភាពទាកទងបរេyនង ការ�មលផល ការសមងត ការសមាល �សតវលអតកនង�ពនធទក-ក នងសបរេង�តបរេ-យទ�សា� តកឲយពកវាបរេក3តមានអឡងបរេពលទក-ក។ Oការពតណាស ការសមាល �សតវលអតកនង�ពនធរកសាទកOផនែផនកមយផនែ2ល�Oពលរ2dមន�របរេម3លរលងបរេនថាះបរេទ។ មនWនលអបរេធវ3ឲយមានការWត�ងសវបរេច3ន Oកផនែស�ងកនងការសាវOវរ�ស CARDI (2009) បរេn�សបរេរាង សកគរៃពឈរ បរេខត�កពងcមបរេល3�Oជនចនន110�សាររកបរេ�3ញថា សតវលអត�ផលាល ញ2ណាសវមានរ/ត2ល20.3%។ �ផនែនថមព3បរេនះបរេទ,ត ការរកសាទកសវកនងOមធយមWត�ងចនន 2.5 % គរៃនទននផលសវផនែ2លទទលWនបរេ-យសតវលអត�ផលាល ញ។1 ការសមាភ សអាជ3វករលកសលកគរៃ�បរេVម ះ បរេសា យ[ន បរេnផសារបរេ23ម� បរេnគរៃថងទ3 06 ផនែខមនថា ឆនាន 20122

ការសមាភ សអនកម3ង ឯម ស�របរេnភមអរយកសត បរេnគរៃថងទ3 15 ផនែខ មនថា ឆនាន 20121

កនងការសកសាអព3សលកគរៃ� អនកវទយាសាស�Wនឆលះ�ញញាច ងឲយបរេ�3ញថា សលកគរៃ��OរកខOតសថតបរេnកនង�សារបរេ�ម មយ�បរេភទផនែ2លមានបរេ�ង 1-2%កនងភាពសងត (Paviani et al., 2006)។ Negrelle et at. (2007) Wន�ងហាហ ញថាសលកគរៃ� (Cymbopogon Citratus) សថតបរេnកនង�សារ Poaceae ផនែ2លមាន 500ពក 800�បរេភទគរៃនរកខOតខលន�បរេភទបរេ�ម ។ ចផនែណក�បរេភទCymbopogon មាន�មាណ 30�បរេភទ។ បរេ-យផនែឡកការទាញយកបរេ�ងរ�សវា� អាសយបរេល3ទ3តាងភមសាស� បរេ/3យ�រមាណបរេ�ងផនែ2លទទលWន� ផនែ��លព 3 0.28% 2ល 1.4%។ ទនHមLន បរេនះផនែ2រ Bakkali et al. (2008) Wនបរេល3កបរេឡ3ងថាការបរេយា�កបរេ�ងមានទនថាកទនងនង អាកាសធាត ជ3 រ�រាង អាយ 2ណាកកាលគរៃនការលតFសរ�សរកខOត។ សមា�បរេFក (Tajidin et al., 2012) Wនរកបរេ�3ញថា2ណាកកាលលតFសរ�សសលកគរៃ�មានឥទធពលបរេល3បរេ�ង នងសមាសធាត Citral។ លទធផលលអកនងការ�មលផលបរេ�ងនង Citral បរេចញព3សលកគរៃ�� សថតបរេn�កកណាដ លផនែខទ35 នងទ36 c�តាងព3បរេពល-រច។ ម[យាងវញបរេទ,តសារធាត�3មាន geranial, neral, myrcene, តវWនរកបរេ�3ញកនងទកសលកគរៃ�ផនែ2លបរេចញព 3 ការ�តចហាយទក។

�ណសមបត�រ�សបរេ�ងសលកគរៃ� �វាអាច�បរេណ� ញសតវលអត �ឆនាងម3ក� ផសត នងវរសមយចននផងផនែ2រ។ កនងការសាវOវរ�សQualls នង Xue(2009)បរេ�ងសលកគរៃ� បរេ�ងខយល បរេ�ងសលកគរៃ�បរេ��ង កមាន�សទធភាពកនងការ�បរេណដ ញសតវមសតចតចផនែ2រ។ Oងបរេនះបរេទ,តLតរកWនបរេ�3ញថា សារធាត�3ម3បរេVម ះ geraniol អាច�បរេណដ ញសតវមសWនរ/ត2ល4 បរេមា[ ង។ ចបរេ�ះការ�ឆនាងនងម3កសារ�ង|កាយ មានការសាវOវOបរេច3នផនែ2ល�ញញាជ កអព3�សទធភាពបរេ�ង2ចO បរេFក Bajpai et al., (2012) Wនរកបរេ�3ញអព3ការ�ងហាអ កសកមមភាព Salmonella Enteritidis បរេn កហា� �ងហាអ កទា��ផត 0.5-8 MIC l/ml (Minimum Inhibitory Concentration) ។ ចផនែណកបរេFក Singh et al., (2011) Wនសាកលបង យកបរេ�ងសលកគរៃ�បរេyពបរេសាធនបរេល3ម3ក��មាណ1114 ពជ 29 ជពកនង 105 �បរេភទផនែ2លមានពកម3ក� ផសតផអរ ផសតបរេមតផនែ�[ នងWកបរេតរផនែ2លមាន�ភពខសៗLន 2ចOបរេnតាម�ល3នច �រសាថ ន(ទក ខយល 23 លមន �កស3) អាហារ នង សតវ។ LតWនរកបរេ�3ញថា 38.2% តវWនសមាល �បរេ-យបរេ�ងបរេnកហា� 50ug។ មនតមផនែត�[បរេណាx ះបរេទ បរេFកParanagama et al.,(2003) Wនយកបរេ�ងសលក គរៃ�បរេ23មប3កមាច ត aflatoxin នងការលតFសផសត Aspergillus Flavure ។ បរេ-យផនែឡកបរេFកTzortzakis នង Economakis (2007) Wនយកបរេ�ងសលកគរៃ�បរេ23មប3បរេធវ3ការ�ងហាអ កសប[ផសតបរេ-យសមចWនទននផល 70% បរេnកហា� 25ppm ។ Oការពតណាស�សទធភាពបរេ�ង�មនអាច�ឆនាងសប[Wន 100% បរេនថាះបរេទ។ បរេFក Aiemsarard et al. (2011) ពនយលថា សលកគរៃ�បរេy�ផលាល ញបរេកាសកាWកបរេតរOបរេច3ន អាសយបរេល3កហា� នង�រមាណគរៃនធាត�3ម3ផនែ2លមាន។

ការសកសាអព3បរេ�ងសលកគរៃ�ផ�លនវ�ណ�បរេយាជនខពស2ល �ញញាហ គរៃនការបរេ�3Wសធនធាន ផនែ2លបរេ�បរេWះ�ងបរេcល បរេ/3យយកវាបរេធវ3ឲយកានផនែតមានតគរៃមលបរេឡ3ង។ �Oពលរ2dកអាចបរេធវ3ការ�តយកបរេ�ងរ�សវាតាមរយៈ �ណតចហាយទកផងផនែ2រ។ បរេn�បរេទសកមពOកមាន�Oជនមយចននបរេnបរេខត�សាវ យបរេរ,ង កនងភមថលកព3ង នងភមអរតាបរេមាសពវគរៃថងកពងផនែត�តបរេ�ង�cកតាមវធ3�ណតចហាយទកបរេ23មប3យកបរេ�ងបរេnកនងត�នបរេនថាះ។ បរេល3សព3បរេនះបរេyបរេទ,ត ការយល2ងអព3�ញញាហ ទក-កសវបរេ-យបរេ�3រកខOតកនងការកមាច តសតវលអតផនែ2ល�ផលាល ញសវ មនសវមានការអនវត�បរេសាះបរេឡ3យ។ កនងបរេនថាះផនែ2រកសករភា�បរេច3នមនផនែ2លបរេ�3វធ3សាស�ណាមយកនងការការ�រL�សវ។ 2បរេចនះ បរេទ3�កនងការសាវOវ�មនLនផនែតOពតមានមយ2លអអព3សលកគរៃ��[បរេណាx ះបរេទ �[ផនែន�វាផនែថមទាងWនផ�លOចបរេណះ2ង2លកសករ�ផនែនថមបរេទ,តកនងការរកសាទកសវបរេកាយបរេពល�មលផល។

១.២ សារៈសខា�មលៃ�ការតរសាវតរ?វ បរេn�បរេទសកមពOភា��Oជនភា�បរេច3នOកសករពកLតពងផនែផអកទាងសងបរេល32ណាសវ។ ការរកសាទកសវមនWនលអបរេធវ3ឲយពកLតមានការខាត�ងយា[ ងខាល ង។ ផនែថលងបរេyកានសននWត�កសរ�ការងហារកសកម ម រកាខ�មាញ នងបរេនសាទ ឆនាន 2010-2011 នងបរេល3កទសបរេ� ឆនាន 2011-2012 បរេnគរៃថងទ305 ផនែខបរេមសា ឆនាន 2011 បរេនះ ឯកឧត�ម�ណឌ ត ចនH សារន រ2dមនតរន�3កសងកសកមម រកាខ �មាញនងបរេនសាទ Wនមាន�សាសនថា សរ�ទាងរ2វរសសា នងរ2វWង បរេយ3ងអនវត�Wនបរេល3គរៃផH23សរ�Oង 2.79 Fន/កតា បរេ-យទទល�រមាណផលសរ� �មាណ 8.25 Fនបរេតានសវ។ CARDI �ងហាហ ញថាសតវលអតស3សវកនងបរេពលទក-ក Wត�ងOមធយម 2.05% គរៃនទននផលសវផនែ2លទទលWន។ �សនបរេ�3បរេយ3ង�ណនថា�រមាណសវផនែ2លWត�ងទទាង�បរេទសបរេ�3ញថាទននផលសវផនែ2លWត�ងកនងមយឆនាន បរេ-យ

2

សតវលអត� មានរ/ត2ល170,000 បរេតានកនងឆនាន 2010-2011។ បរេទាះ�3Oយា[ ងណាកបរេ-យ�Oជនមនទកសវទាងអសសមា�ទទលទានបរេនថាះបរេទLត�ផនែ/លOអាចទកសវ ចនន10%សមា�បរេធវ3ពជបរេnឆនាន បរេកាយ។ 2បរេចនះពជសវបរេnឆនាន �នថាH �សរ�ទទាង�បរេទស�មាណ 80,000 បរេតាន បរេ/3យLតនងខាតOង 1,640 បរេតាន។ �សនសវលកកនងតគរៃមលOមធយម 1,000បរេរ,ល កនងមយ�3ឡកាម 2ចបរេនះLតនងខាត�ងទកWករ/ត2លជតកនលះFន2Fល ។ �សនបរេ�3កសករកមពOអាចទ�សា� តការផលាល ញបរេ-យសតវលអតបរេnបរេកាយបរេពល�មលផល វា�Oបរេរ�ងសមស�មយ។ Oកផនែស�ងមានវធ3សាស�Oបរេច3នកនងការរកសាទកសវមនឲយសតវលអត2ចOការបរេ�3 ថាន សមាល �សតវលអតផនែ���3ម3 នងថាន សមាល �សតវលអតផនែ��ធមមOត។ បរេFក Kouln et al. (2004) បរេធវ3តាមការW[ ន�មាណថា ថាន សមាល �សតវលអត�មាណ 2.5million បរេតាន តវWនបរេ�3បរេល32ណាបរេរ,ងរាលឆនាន នងបរេnទទាងពភពបរេFក ការ�ផលាល ញបរេ-យសតវ លអតមានទកWករ/ត2ល100 �នFន2Fល ។ បរេFក Wong et al. (2005) Wន�ញញាជ កថាកនងការបរេ�3ថាន សមាល �សតវលអតOទបរេy បរេ�បរេ�3ការ�ងហយផនែផសងសមាល �សតវលអត (fumigation) Oមយបរេមទ3ល�ម(methyl bromide)។ �ណវ�ត�គរៃនការបរេ�3Wសថាន �បរេភទបរេនះ�អន�រាយ2លសទា�អ/សនរ�សផនែផន23។ ផHយមកវញកនងការបរេ�3Wសថាន សមាល �សតវលអតផនែ��ធមមOត �មន�[ះ�ល2ល សខភាព នង�រសាថ នផនែថមបរេទ,តផង។ ថាន ពលសតវលអតផនែ��ធមមOត�មានសារៈសខានOបរេច3នកនងការកាត�នថយចនន ឬជនស ថាន សមាល �សតវលអតបរេ-យសារផនែត ភាពពលរ�សវា2លសតវលអត ការ�បរេណដ ញសតវលអត ការ�ឆនាងនងការចញចមជ3វតសតវលអត (antifeedent) សកមមភាព���ងការលតFសរ�សសតវលអត �ឆនាងសតវចគរៃងកនងវសយកសកមម(Prakash et al., n.d) បរេnកមពOមនសវបរេ�3ញមានកសករបរេ�3WសរកខOត 2ចOសលកគរៃ�មកទកសមា�ការរកសាសវ បរេ/តបរេនះបរេ/3យWនOការសាវOវបរេនះបរេល3កយកការសមាល �សតវខមតកនងសវមកសកសា។ បរេ-យសារផនែតការសមាល �សតវខមតមានពតមានតចតចបរេnបរេឡ3យ បរេទ3�ការសកសាបរេនះផ�ល�ណ�បរេយាជនកនងការកាត�នថយចននទននផលសវផនែ2លWត�ងWន។

ការសាវOវអព3បរេ�ងសលកគរៃ� �បរេធវ3បរេឡ3ងកនងបរេLល�ណងបរេល3កកមពសគរៃនការទាញយកការបរេ�3Wសសលករ�សសលកគរៃ� បរេ�ព3�លផនែ2លបរេ��របរេភា�រាលគរៃថង។ កសករ ឬ �ណជជករអាចផនែកគរៃចនសលកផនែ2លLតធាល �ផនែតបរេWះ�ងបរេcលមកបរេរ,�ចការទាញយកបរេ�ង�ផនែនថមបរេទ,ត បរេ�ះវាអាច ជយសមល2ល�ញញាហ �រសាថ នWនមយកមតផនែ2រ។ ម[យាងវញបរេទ,តបរេ�ងផនែ2លLតទទលWន�អាចលកWនបរេnបរេល3ទ3ផសារ។ បរេn�បរេទសអសា� ល3 បរេ�ងសលកគរៃ�មយ2�ចណះ15 ម.ល គរៃថល15 2Fល ។ Oងបរេនះបរេyបរេទ,តវតថធាតបរេ23ម2ចOសលកគរៃ��ងហាយ- ងហាយផនែថទា Oបរេ/តបរេធវ3ឲយបរេយ3ងអាចទាញ�បរេយាជនWនបរេច3ន។ 2ចបរេនះការផ|តផ|ងវតថធាតបរេ23ម��Lនកនងការបរេធវ3អាជ3វកមម។ កនងបរេនថាះផនែ2រការចណាយកនងការយកបរេ�ង�មានភាពងហាយសល�ផត បរេ-យLនផនែតបរេ�3វធ3សាស�2ចOការ�តសា។ ផនែតបរេទាះOយា[ ងណាកបរេ-យក�រមាណបរេ�ងផនែ2លទទលWនមន2ចLន បរេទ។ បរេFក Tajidin et al. (2012) �ញញាជ កថា បរេ�ងសារវន� នង សមាសធាតបរេVម ះCitral កនងបរេ�ង អាសយបរេល3អាកាសធាត អាងតងស3បរេតពនល សបរេណ3 ម23 ជ3 នង2ណាកកាលបរេពញវយ។ ការវភា�រកធាត�3ម3ភា�បរេច3នបរេ�3មា[ ស3ន GC-MS ព3បរេ�ះវាអាចបរេធវ3ឲយបរេយ3ងWន2ងនវធាតផសកនងបរេ�ងតាមរយៈ�ណាx លយកនង

មា[ ស3នបរេនះ។

១.៣ ពេ6លបណងកនងការសាវOវបរេនះមានបរេLល�ណងព3រធៗ �ទ3មយ កណត�រមាណនងធាតផសគរៃនបរេ�ង ផនែ2លWនបរេយា�ក

បរេចញព3សលកគរៃ�ផនែ2លបរេ�បរេWះបរេcលបរេ-យវធ3�ណតចហាយទក។ទ3ព3រកណត�សទធភាពសលកគរៃ�ផនែ2លបរេ�បរេWះ�ងបរេcលបរេ23មប3បរេ23រតរOអនក�បរេណដ ញសតវលអតកនងការទក-កសវ។

បរេ23មប3ឲយការសាវOវកានផនែតមានភាពលអ�បរេស3រ កចចការបរេនះមានសណរ Oបរេច3នផនែ2លO�ទាកទងនងការសកសា2ចO៖

បរេត3មាន�រមាណបរេ�ងកនងសលកគរៃ��[នថាម នភា�រយ? បរេត3បរេ�ងកនងសលកគរៃ�មានបរេnផនែផនកខាង�ល(ខាងបរេកាម) ឬផនែផនកខាងសលក(ខាងបរេល3)? បរេត3មានភាពខសLន រវាងធាតផសកនងបរេ�ងទាងព3រផនែ2រឬបរេទ? បរេត3បរេ�ងសលកគរៃ�-បរេល323កមពOមានភាពខសLន ព3�បរេទសបរេផសងៗផនែ2រឬបរេទ?

3

បរេត3សលកគរៃ�អាចបរេ�3Oអនក�បរេណដ ញសតវខមត នងសមាល �សតវខមតផនែ2រឬបរេទ? បរេត3ការ-កសលកគរៃ�កនងកឡ�តជត នង កនងការរ ងធមមតាមាន�សទធភាពបរេល3សតវខមតផនែ2រឬបរេទ?

១.៤ ដែដ�កណតមលៃ�ការសកសាកនងការសកសាបរេនះមានរយៈបរេពលកណតផនែត4 ផនែខ �c�ព3ផនែខ កមភៈ 2លផនែខ មថនថាឆនាន 2012។ WនO

ការសាវOវបរេនះមានការកណតខល3បរេ-យសារផនែតOរយៈបរេពលមយឆមាសសមា��ញច�នវ �រញញា9 �ត បរេ-យផនែឡកការ�មលភា�សណាក�ពត�បរេyបរេn គរៃថងទ 3 15 ផនែខ មនថាឆនាន 2012 បរេnភមអរយកសត �អរយកសត សកFវ ឯម បរេខត�កណាដ ល។ WនOបរេធវ3ការ�មលភា�សណាកបរេnទ3បរេនថាះព3បរេ�ះផនែត បរេnត�នបរេនថាះសមបរបរេyបរេ-យ2ណាសលកគរៃ�បរេសH3ផនែត���សារពបរេសសបរេnតាមមាតទបរេនល។ បរេល3សព3បរេនះបរេyបរេទ,ត វាOបរេពលផនែ2លកសករកពងផនែត�មលផលសលកគរៃ�យកបរេyលកបរេnទ3ផសារបរេnរាជធាន3ភនបរេពញកនងតគរៃមល 1 �3ឡ គរៃថល1,000បរេរ,ល។ ចបរេ�ះការបរេរ,�ចភា�សណាក�ផនែចកបរេចញO�3ផនែផនក �ល សលកសស សលកសងត។ ម[យាងបរេទ,តភា�សណាកសលកOភា�សណាកផនែ2លកសករឲយបរេ-យមន�តគរៃថល។ ចផនែណកកនងការ�តយកបរេ�ងវញ �បរេ�3វធ3សាស��ណតបរេ-យចហាយទក។ រឯធង�ណត Wនបរេរ,�ចនង2បរេឡ3ងបរេ-យសាF�បរេចចកបរេទស2ន�ស�។ កនងការវភា�បរេ�ងតវWនបរេធវ3បរេឡ3ងបរេ-យបរេ�3មា[ ស3ន GC-FID នង GC-MS។ OមយLន បរេនះផនែ2រ ការវភា�បរេ-យមា[ ស3នGC-MS បរេល3ភា�សណាកមនWនបរេ�3អាលកានស�ង-សមា�កណតធាតផសផនែ2លមានកនងបរេ�ងបរេទ។ បរេ-យសារផនែតបរេពលបរេវFខល3មនអបរេណាយផល កនងការអនវត�សលកគរៃ�បរេធវ3បរេឡ3ង បរេ23មប3សមាល �ខមតកនងសវផនែត�[បរេណាx ះ។ ចផនែណករយៈបរេពលទកសវវញមានផនែត 35 គរៃថង�ត�c�ព3គរៃថងទ305 ផនែខបរេមសា 2ល គរៃថងទ310 ផនែខឧសភា ឆនាន 2012។ បរេទាះ�3Oរយៈបរេពលទក-កតមផនែត35គរៃថង វាលមមសមា�ការ�ន�ពជមយជនថានរ�សសតវខមត ផនែ2លមានរយៈបរេពលផនែត28 គរៃថង។

១.៥ តរបវតតមលៃ�ការសកសាការសកសាសាវOវអព3សលកគរៃ�� បរេក3តមានរយៈបរេពលយរមកបរេ/3យ។ កនងបរេស,វបរេ�សាវOវបរេនះ

បរេល3កយកការសកសាអព3សលកគរៃ�បរេnចបរេនថាល ះ ឆនាន 1996 2ល 2012 ផនែ2លផនែចកបរេចញOព3រផនែផនកសខានៗ� ការសាវOវផនែ2លទាកទងនងការទាញយកបរេ�ងព3សលកគរៃ� នងការសាវOវអព3សលកគរៃ�Oមយនងសតវលអត ផនែ2លមានទនងOមយ បរេLល�ណងគរៃន�ធាន�ទ�៖ បរេត3ការសាវOវអព3�ញញាហ បរេនះមាន�វត�យា[ ង2ចបរេម�ច?

ការទាញយកបរេ�ងសារវន�ព3សលកគរៃ�មានភាពខសៗLន បរេyតាមអនកសកសា។ OកផនែសដងអនកសាវOវបរេVម ះ Dudai et al. (2001) Wនសកសាអព3ការផនែ��លគរៃនបរេ�ងសារវន� កនងអឡលបរេពល ផនែ2លមានការបរេ�3អងស3មជនយកនងការរកសាទកសលកគរៃ� នងសលកបរេ�ងខយល។ បរេLល�ណង�ចងបរេធវ3ការសកសាព3 បរេ�ងបរេចញព3ការ�ពត�កមមអងស3ម នង�ណតចហាយទក។ លទធផលផនែ2លLតទទលWន� ការបរេយា�កបរេ�ងសលកគរៃ�បរេ-យ�ពត�កមមអងស3ម មាន�រមាណតចOង �ណតចហាយទក បរេ/3យធាត�3ម3ចមបងកនងបរេ�ង� neral នង geranial ។ កនងវធ3សាស�ខាងបរេល3អនកសាវOវWនរកបរេ�3ញយា[ ងOកចបាសថា �ណតចហាយទកផដលនវលទធផលបរេ�ងបរេច3នOងអងស3ម។ កនងឆនាន បរេនថាះ2ផនែ2លមានអនកសាវOវមាន កបរេទ,តបរេVម ះ Carlso et al. (2001) បរេធវ3ការពបរេសាធន បរេល3ការបរេយា�កបរេ�ងសលកគរៃ�បរេ-យវធ3 dense CO2 ។ កនងការបរេយា�ក ពកLតកណតW[ រាផនែម[ត ស3តណហ ភាពបរេn 23-50C នង សមាព ធ 85-120 bar។ LតWនវភា�លទធផលបរេ-យមា[ ស3ន GC-MS ។ លទធផល�ងហាហ ញថាលកខណឌ គរៃន2បរេណ3 រការពបរេសាធនលអ� បរេnស3តណហ ភាព 40C សមាព ធ 120 bar។ ចផនែណកសារធាត�3ម3ចមបងកនងបរេ�ងមាន�3� neral geranial នង myrcene។ ធាតផស2ចមបងផនែ2លមានទាង�3 2ចO neral geranial នង myrcene មនតមផនែតមានកនងបរេ�ងសលកគរៃ��[បរេណាx ះបរេទ ពកវាកមានកនងទកសលកគរៃ�ផនែ2លWនព3�ណតចហាយទកផនែថមបរេទ,តផង បរេ/តបរេនះបរេ/3យបរេទ3�បរេFកEdris et al. (2003) Wនសកសាគរៃនការទាញយកមកវញគរៃនផនែផនកកលន�បរេ/3របរេចញព3សណល�នថាH ��នសព3បរេមច សលកគរៃ� នង Spearmint។ កនងការទាញយកបរេ�ង Lតបរេ�3កបរេ�នកា�នសកមមផនែ2លអាចទាញយកធាត�3ម3ចមបងWន។ សមា�ទកសលកគរៃ�ផនែ2លពកLតយកមកបរេធវ3ការពបរេសាធន Lតទទលព3�បរេទសបរេអ/ស3�។ កនងការទាញយកសារធាតខលនព3សលកគរៃ� ចនន 400ml ម�ង ពកLតរក បរេ�3ញថាមាន�រមាណ neral (93.0%) geranial (95.0%) នង myrcene (69.0%) ។ ម[យាងបរេទ,តLតWនបរេល3កបរេឡ3ងថា ការc�យកសារធាត�3ម3បរេ-យកា�នសកមមមានទនថាកទនងនង ទមង�3ម 3 នងកម�ង|នថាទ3អកស3ផនែសន។ កាលណាវាOពកអ32ភ3ល វានងតវ

4

WនO�នងគរៃផHកា�ន (1300 m2/g) Oងពកអ32ផ�។ ចផនែណកការបរេធវ3 ការទាញយកធាតO�នងកា�នវញ Lតបរេ�3ឌ3បរេអទ3លបរេអផនែទ។ រាលការទាញយកសារធាត�3ម3មដងៗ LតទទលWន ទននផល 70-98% ។ Oងបរេនះបរេyបរេទ,តការសាវOវបរេចះផនែត�ន�បរេ23មប3បរេ-យសាយនវចមងលអនកសកសាអព3សលកគរៃ�។ កនង�ញញាហ បរេនះ Koul et al. (2004)Wនសកសាព3ការ�តបរេ�ងសលកគរៃ�បរេ-យWន�ងហាហ ញនវ�រស3បរេនទចកនងការ�តយកបរេ�ងសលកគរៃ�។ ការពបរេសាធនបរេធវ3បរេឡ3ងកនងទងទាយធ ព370 2ល100 �3ឡកាម។ ពកLតWនអបរេង�តបរេ�3ញថា ការ-កសលកមនផនែណនកនងធង នងការ�បរេង�3នបរេលប នចហាយជយ�បរេង�3នទននផលបរេ�ង។ មយវញបរេទ,ត តាមការសកសាបរេល3ស3បរេនទច�ញញាជ កវា2បរេណ3 រការទាញយកបរេ�ង�មនបរេថរបរេទ កាលណា�តសលកសងត តវបរេផស3មសលកបរេnកនងធង�ណតផនែ2លវាចណាយបរេពលព310 បរេy15 នថាទ3កនងការ

�នសាយ នងអសមសបរេ�ង បរេnខាងកនងសលក។ ចផនែណកបរេFក Paviani et al. (2006) Wនអនវត�នវវធ3សាស�តមងម[បរេល�លកនងការ�តបរេ�ងសលកគរៃ�បរេ-យ�ភា�តាមរយៈការបរេយា�កបរេ-យ កា�នឌ3អកស3តស�ធខពស។ កនងការងហាររ�សLត LតWនបរេ�3ការបរេយា�កបរេ-យបរេ�3កបរេ�ន�ន�បរេភទផនែ2លមានផលាសនង�ន�បរេភទផនែ2រ 2ចOៈ ZSM5 zeolite, MCM-41, Alumina, Silica ។ លទធផល�ងហាហ ញថា2បរេណ3 រការកនងការបរេយា�កមានភាពផនែ��ល បរេ/3យផលាសនង មាន�សទធភាពបរេល3ទននផលទាងព3រ រមទាងធាត�3ម3ផងផនែ2រ។ O�ន��នថាH �មកបរេទ,ត Huynh et al. (2008) Wនទាញយកបរេ�ងសលកគរៃ�តាមវធ3បរេយា�កបរេ-យបរេ�3 Supercritical CO2 នង �ណតចហាយទក។ ការសកសាបរេនះមាន�ណងបរេ�,�បរេធ,�បរេ�ងទទលWនបរេ-យ Super critical CO2 នង �ណតចហាយទក។លទធផលWនរកបរេ�3ញថាសលកគរៃ�ផនែ2លសងតបរេ-យខយល មានបរេ�ងលអOងបរេ-យកបរេ�ដ ចផនែណកបរេ�ងផនែ2លបរេយា�កបរេ-យ Supercriticla CO2 មាន Citral 94.4%, myrence 1.14% នង limonen 0.5% �បរេស3រOងការ�ណតបរេ-យចហាយទកផនែ2លមានភាពមនសវសទធខពស។ នថាបរេពលថម3ៗបរេនះរ�ក�បរេ/3ញអព3សលកគរៃ�កានផនែតបរេក3នបរេឡ3ងៗ បរេFក Tajidin et al. (2012) Wនបរេធវ3ការសាវOវ នងបរេWះពមពផសាយ អព3សារធាត�3ម3 នង Citral កនងបរេ�ងសលកគរៃ�បរេnកនង 32ណាកកាលបរេពញវយ។ បរេLល�ណងរ�សពកLត� បរេ23មប3បរេធវ3ការរកនវ2ណាកកាលបរេពញវយណាមយរ�សសលកគរៃ�ផនែ2លសមស�កនងការ�តយកបរេ�ង នងមានផHក Citral បរេច3ន។ តាមតគរៃមលផនែ2លរកបរេ�3ញឆលះ�ញញាច ងថាបរេ�ងផនែ2លទទលWនបរេច3ន �បរេn�កកណាដ លផនែខទ3W។ ចផនែណក Citral មានបរេច3នបរេn�កកណាដ លផនែខទ3Wមយ។ សមាសធាតផនែ2លតវWនរកបរេ�3ញមានកនងបរេ�ងមានចនន 13 សមាសធាតបរេ/3យធាតផនែ2លមានបរេច3នOងមយភា�រយមាន 7 2ចO៖-myrcene, 3-undecyne, neral, geranial, nerol, geranyl, acetate នង juniper camphor។ កនង�វត�គរៃនការសាវOវខាងបរេល3ពតOមានសារៈសខានណាស។ វាWន�ងហាហ ញព3ទទាកទងគរៃនការទាញយកបរេ�ង ក�[ផនែន��វត�គរៃនការ�តបរេ�ង�បរេnមានOបរេច3នOងបរេនះបរេទ,តផនែ2លសារណារបរេនះមនអាចយកWនបរេ�ះផនែតបរេពលបរេវF នងការទាញយកឯកសារមនWន។

Oចងបរេកាយ�ការសាវOវរ�សអនកវទយាសាស�បរេល3សតវលអតពបរេសសសតវខមតផនែ2លមានភាពតចតចបរេnបរេឡ3យ។ OកផនែសដងបរេFក Roger(1997)Wនសកសាអព3ឥទធពលគរៃនបរេ�ងសារវន�បរេចញព3រកខOតសមា�ការ���ងសតវលអត។ បរេ�ងខយលតវWនបរេ�រកបរេ�3ញថា វាអាចសមាល �សតវលអត2ចO ខមត Callosobruchus Chiness, S. paniceum, M. domestica។ ចផនែណកបរេFក Saljoqi et al. (2006) Wនសកសាអព3�សទធភាពគរៃនការបរេយា�ករកខOត6 �បរេភទ នងអនវត�នបរេល3សតវខមតកនង ការទក-កសវសាឡ3។ អនកសាវOវWនបរេយា�កបរេ-យអាលកលបរេចញព3រកខOត កនងបរេនថាះផនែ2រ�លសលកគរៃ�កតវWនបរេ�3 បរេ23មប3�ឆនាងនងសតវខមតផងផនែ2រ។ តាមលទធផលWន�ងហាហ ញថារកខOតទាងWមយមានការ�ឆនាងនងសតវខមតនង ការសមាល �ផងផនែ2រ។ ទននផលបរេនះមន2ចLន បរេទសមា�សលកគរៃ�វញ វាមាន�សទធភាពផនែត 35.20% ។ បរេកាយមកបរេទ,តបរេFក Rajendran នង Sriranjini (2008) Wនសកសានង ចងកងឯកសារអព3ការ���ងសតវលអតបរេពលទក-កបរេ-យបរេ�3ការ�ងហយផនែផសងសមាល �បរេចញព3ផលតផលរកខOត។ កនងឯកសាររ�សពកLតWនរកបរេ�3ញថាបរេ�ង Artemisia sieberi besser មាន�សទធភាពOង ZP51 Artemisia tridentata L បរេ23មប3�ឆនាង C. maculatus ខមត នង T. Castaneum។ LតWន�ងហាហ ញថាផនែផសងពលគរៃន di-n-propyl disuphide កនង neem seed អាច�ឆនាងនងខមត នង T. Castanoum Wន។ Lតអបរេង�តបរេ�3ញថាសតវខមតបរេពញវយមានភាពធននងបរេ�ងសារវន� Oងសតវ T. Castanoum។ បរេFក Ishii et al. (2010)មានបរេLល�ណងទាញយកបរេ�ងបរេចញព3បរេ��ងបរេទស W�បរេភទបរេ23មប3រងហាវ យតគរៃមល សកមមភាពរ�សវាកនងការ�បរេណដ ញសតវខមតបរេ-យបរេ�3វធ3សាស � filter paper impregnation។ បរេ�ងផនែ2លWន បរេយា�កបរេ-យបរេ�3

5

អាលកល។ លទធផលរ�សLតផនែ2លទទលWន� បរេ�ង E. elatior, E. pyramidosphaera នង បរេ�ងzingiber officinale មានភាព�បរេណដ ញខពស ផHយមកវញបរេ�ងE. brevilabrum នងបរេ�ងសលកគរៃ�មន�ងហាហ ញ�សទធភាពបរេនថាះបរេទ។ បរេ�ព3សតវខមតអនកសាវOវ កWនសកសាព3បរេ�ងសលកគរៃ�ចបរេ�ះសតវលអតបរេផសងបរេទ,តផងផនែ2រ2ចOបរេFក Raja នង William (2008) Wនសកសាបរេល3បរេ�ង សលកគរៃ�បរេ��ង Ctrodora សលកគរៃ� Vetiver នងរកខOតPalmorosa កនងការ�ឆនាងនង សតវលអតCallosob- ruchus Maculatus កហា�5% រយៈបរេពលសមាល �96 បរេមា[ ង។ លទធផលWន�ងហាហ ញថា បរេ�ង Citrodora មានភាពសមាល �96% 88,43% �នថាH �មកបរេ�ងសលកគរៃ�មាន 92% 45.25% បរេnរយបរេពល 96 បរេមា[ ងនង 24 បរេមា[ ងបរេរ,ងLន ។ មានការសកសាOបរេច3នបរេទ,តផនែ2លសកសាព3បរេ�ងសារវន � នងការ�បរេណដ ញ សតវលអត OកផនែសដងបរេFក Zapata នង Smagghe (2010)WនសកសាសាវOវបរេល3ភាព�បរេណដ ញនងភាពពលគរៃនបរេ�ងសារវន�បរេចញព3សលកនងស�កគរៃន Laurelia sempervirens នង Drimys winteri �ឆនាងនង Tribolium castaneum ។ លទធផលWន�ងហាហ ញថាបរេ�ងទាង 4 មាន �សទធភាពកនងការ �បរេណដ ញ Tribolium castaneum។ �[ផនែន� បរេ�ងគរៃនរកខOតLaurelia sempervirens មានសមតថភាព ខពសOងបរេ�កនងការ�បរេណដ ញផនែ2លមានកហា�ទា� 0.032 l/cm2 ។ OមយLន បរេនះផនែ2របរេ�ងទាងព3រអាចសមាល � Tribolium castaneum បរេ-យ�[ះផលាH ល ឬបរេ-យ ការ�ងហយផនែផសង។ តាមរយៈលទធផលបរេនះបរេ�ងគរៃនរកខOតទាងព3រអាចបរេ23រតOអនកសមាល �សតវលអតកនងការរកសាទកផលតផល បរេ-យសារផនែតសកមមភាគរៃនការ�បរេណដ ញនងសមាល �រ�សវា។ ចផនែណកបរេFក Prakash et al. (n.d.) Wនចងកងឯកសារផនែ2លនយាយអព3 ថាន សមាល �សតវលអតរកខOតកនងការ���ង សវ សវសាឡ3 �ផនែនល។ កនងឯកសារLត Wនបរេ�3សលកគរៃ�បរេយាក�កបរេ-យទកបរេ23មប3បរេធវ3O spray ការ�រL�ធញ9Oតព3L. acuta។ បរេFក Antunes et al. (2010)WនរឭកនវសាវOវបរេល3ការបរេ�3Wស បរេ�ងសារវន�សមា�ការតតពនតយការខច�ផនែនល នងផនែផលបរេឈ3បរេnបរេពលបរេកាយ�មលផល។ បរេnកនងឯកសាររ�សLតចងកងនវ�បរេភទជង នងផល�[ះ�លរ�សវាក2ចOសារធាត�3ម 3 ផនែ2លសបរេយា�ផងផនែ2រ។ កនងការ�ងហាហ ញបរេនះ�ញញាជ កថាបរេ�ងសារវន�មន�បរេពញមខងហារទលទFយ2ចOវសាល�មនធរ�សថាន ពលសបរេយា�បរេទ�[ផនែន� �សទធភាពរ�សវាអាច�បរេង�3នបរេ-យបរេ�3ពកវាភាជ �រម�ញចលLន បរេnមន�មលផល បរេពល�មលផល នងបរេកាយបរេពល�មលផល នងវធ3សាស�បរេផសងៗបរេទ,តបរេ23មប3កាត�នថយការរលយខច។ ការសាវOវOចងបរេកាយព3បរេFក Nerio et al. (2010) Wន�មលការសាវOវOបរេច3នផនែ2លមានទនថាកទនងនងសកមមភាព�បរេណដ ញគរៃនបរេ�ងសារវន�។ ពកLតWនសរបរេសរថា កនងចបរេណាម�សាររកខOតOបរេច3ន �សារផនែ2លអាចមានបរេ�ងបរេ�3សមា��បរេណដ ញមានៈ �សារ Cymbopogon spp, Ocimum spp នង Eucalyptus spp។ ចផនែណកសមាសធាត�3ម3ផនែ2លមានសកមមភាព�បរេណដ ញខពសមានៈ -pinene, limonene, cironellol, citronellal, camphor, នងthymol ។ សរ�មកការសាវOវអព3សតវលអត ពបរេសសសតវខមត�មនទានមានភាពបរេច3នបរេនថាះបរេទ។ 2ចបរេនះបរេ�ងសារវន�អាចបរេធវ3Oអនកការ�រសតវលអតWនបរេ-យ ផនែផអកបរេល3ការសាវOវខាងបរេល3។

6

ជ កទ២តរទសត �ង បទបញញតតពាក �ធ

២.១ ពេតរបងសារវ�ត �ងសារធាតគ�មមា�តរបពេGជ�

បរេ�ងសារវន��Oកផលចគរៃនសមាសធាតសររាង|បរេ/3រផនែ2លតវWនផលតបរេ-យបរេមតា�[ល3ស�នថាH �កនងរកខOត។ ពកវាផសបរេ-យអ32កា� (ផនែទផនែ�[ន នង ផនែសស�វ3តផនែទផនែ�[ន) នងសមាសធាតមាន អកស3ផនែសន2ចO អាលកល បរេអផនែសH បរេអផនែទ អាលបរេ2អ3ត បរេសតន �កតន បរេផណល នងបរេផណលបរេអផនែទ (Nerio et al. 2010, Costa et al. 2011)។ កនងបរេនថាះផនែ2រធមមOតគរៃនបរេផណល�Oភា�ផសចមបង គរៃនបរេ�ងសារវន�ផនែ2លមានអនភាពខាល ង បរេធវ3ការ�ងហាអ កភាន កងហារចមលងម3ក� ។ បរេ�ងសារវន�មន�បរេពញមខងហារទលទFយOវសាល�មនធ2ចថាន ពលសបរេយា��[ផនែន��សទធភាពរ�សវាអាច�បរេង�3នបរេ-យ បរេ�3ពកវាO�ន��នថាH �Lន បរេ-យបរេ�3មនបរេពល�មលផល បរេពល�មលផល នងបរេកាយបរេពល�មល ផល2ណា បរេ-យវធ3បរេផសងៗ បរេ23មប3កាត�នថយការរលយខច។�ណ�បរេយាជនគរៃនបរេ�ងសារវន��Lម នបរេLះថាន ក �Lម នOតពលផនែសនរយៈបរេពលយរ(Antunes & Cavaco, 2010) ។ ខលនគរៃនរកខOតOបរេច3ន2ចOផលា� កF� �ផនែវនបរេឌ3 សលកគរៃ�បរេ��ង បរេ�ងខយល បរេមច -ល- អាសយបរេល3វត�មានសមាសធាត�3ម3ងហាយបរេ/3រ មានកា�ន 10 នង កា�ន15 មានបរេVម ះថា ផនែទផនែ�[ន (Terpene) (Bakkali et al, 2008)។ ផលតផលរកខOតធមមOតផនែ2លរា��ញចលទាងបរេ�ងសារវន�តវWនcតទកO ធាតអាច�ផនែ�កWន(biodegradable) នងមានOតពលតចOងសមាសធាតសបរេយា�(Antunes & Cava- co,2010)។ លកខណៈកនងការ���ងពបរេសសអាចមានកនងបរេ�ងសារវន��បរេចញព3រសOត នងខលន ផនែ2លផលតបរេចញព3បរេរាងចកWន បរេធវ3ឲយជយ�បរេង�3នបរេលប ន�ណជជកមមថាន សមាល �សតវលអតព3វា។ វា�ហាក2ចOមានភាពធននងការអភវឌឍនកានផនែតយតគរៃនថាន សមាល �សតវលអតផលតព3បរេ�ងសារវន�ព3បរេ�ះផនែតវាOលបាយសម�សាម ញគរៃនធាតផសផនែ2លកណតលកខណៈOបរេច3នគរៃនបរេ�ងទាងបរេនថាះ(Koul et al,2008)។ធាតផសសកមម�Oបរេមតា�[ល3ស�នថាH �គរៃនរកខOតបរេ23មប3ការ�រ�ឆនាងនងសតវលអត (Rajendran & Sriranjini, 2008)។ បរេ�ងសារវន�ផ�លនវមខងហារOបរេច3នព3រកខOត2ចO៖ ការទាកទាញ សតវលអត ការការ�ររកខOតព3ភាពបរេ�ដ ឬតOក នងមានសារធាត�3ម3Oអនកការ�រ(Koul et al, 2008)។សារធាត�3ម3ផនែ2ល�ងហាហ ញ�សទធភាពកនងការ�បរេណដ ញសតវលអត� perillyl alcohol Cis-verbenol, Cis-carveol, Geraniol, Citronellal, Perilladehyde,Caryo phylene oxide, Car vacrol, 4-isopropylbenzene methanol, thymol, 3-Carene នង myrcene (Nerio et al. 2010)។ សមាសធាតមានOអកស3ផនែសន 2ចO phenylethyl alcohol -Citronellol Cinnamyl alcohol geranilol នង -pinene យកព3បរេ�ង Dianthus caryophyllum �ងហាហ ញព3សកមមភាព�បរេណដ ញគរៃចផនែឆ�Oខាល ងផងផនែ2រ។

ធាតផសកនងបរេ�ងសារវន� (Koul et al., 2008)៖

7

8

បរេល3សព3បរេនះបរេyបរេទ,តផនែផនកសកមមផនែ2ល�ងហាហ ញOតពល2លសតវលអតកនងភាពOចហាយ តវWន ចងកងO5 កម � monotepenoid, Cyanohydrins នង Cyanates, សមាសធាតស?លផរ អាល កាឡអ3ត នង សមាសធាតបរេផសងៗ (Rajendran & Sriranjini, 2008) ។ ចផនែណកបរេ�ងសលកគរៃ�វញ វាមានផHកនវពពកសមាសធាតខាងបរេល3ផងផនែ2រ។

២.២ លកខណៈជវៈរបសស�កមលៃតរគ

រកខOតទាង�យផនែតងផនែតមាន�វត�រ�សវា។ ការសកសាអព3ពតមាននថានថារ�សរកខOតបរេធវ3ឲយអនកសកសាមានភាពងហាយសលកនងការផនែសវងរកអត�សញញា9 ណOកFកមយ កនងចបរេណាមបរេច3ន�បរេភទ។ បរេ-យផនែឡកកនងការសកសាបរេនះ Wនបរេល3កយកសលកគរៃ�ផនែ2លOរកខOតតវWនសា| លយា[ ងចបាសព3សណាកមជឈ-d នអនកសកសា ក2ចO�Oជនទបរេyផនែ2រ។ បរេទាះ�3Oយា[ ងណាកបរេ-យពកLតWនសា| លផនែតបរេVម ះកនងសក នងការបរេ£តៗLន ។ បរេត3សលកគរៃ�មានលកខណៈយា[ ង2ចបរេមដច?

9

២.២.១ តរបភ ស�កមលៃតរគ

សលកគរៃ�មាន�ភពមកព3ភា��យពយគរៃនទវ3�អាស3 (Negrelle & Gomes, 2007)។ សលក គរៃ�មាន�ភពមកព3�បរេទសឥណាឌ បរេ/3យ�ន�ការ-2ះបរេnត�នតពច នងតពចបរេកាម(Oloyede, 2009)។ ចផនែណកDirectorate Plant Production in South Africa, 2009 Wន�ញញាជ កថាសលក គរៃ�មាន�ភពមកព3�បរេទសឥណាឌ ភា�ខាងលចបរេ/3យវាតវWន�ន�ការរកលតFសបរេnទ3ក ផនែនលង បរេផសងៗបរេទ,ត2ចOឥណាឌ ភា�ខាងតបង Ceylon ឥណឌ បរេនស3 មា[ បរេឡស3 Oបរេ23ម។ បរេ-យផនែឡកបរេn�បរេទសកមពO មាន�បរេភទសលកគរៃ�ចននព3រ�បរេភទ �សលកគរៃ�បរេ��ងឬ សលកគរៃ�សា�? នងសលកគរៃ� ធមមតា (Dy, 2000)។ កនងឯកសារបរេនះផនែ2រWនបរេល3កបរេឡ3ងថាសលកគរៃ�ទាងព3រ�បរេភទមាន�ភពបរេnត�នអាស3 បរេ/3យបរេ�-បរេn���បរេទសបរេ�ដ នងបរេ�ដ មធយម នង-ជវញពភពបរេFក។

២.២.២ អបរ �ងពេJ� ះបរេFក Negrelle et al.(2007)Wនសកសាសលកគរៃ�ថាO�បរេភទគរៃន�សារបរេ�ម ផនែ2លមាន�បរេភទនង បរេVម ះ

2ចតបរេy៖

- �សារៈ Poaceae ឬ Gramineae- ជពកៈ Cymbopogon មាន�មាណ 30�បរេភទ- បរេVម ះ Cymbopogon citratus ឬ Lemongrass - Cymbopogon O�កយកចថា Kymbe ផនែ�ថា ទក នង pogon ផនែ�ថាពកចងហា� ផនែ2លសបរេ�បរេល3

លកខណៈសចៗរ�សរកខOត។ - Citratus O�កយ�តាង�រាណ មាននយថា សលកខលន2ចកច- អនកcតថាន កសលកគរៃ��2�ងបរេ-យបរេFក De Candolle ផនែ2លវាមានបរេVម ះបរេ23មថាAndropogon

citratus- អនកcតថាន ក�ន�មដងបរេទ,ត�បរេFក Otto Stapf ផនែ2លវាOរកខOតបរេ�ម កនង�សារ Poaceae ផនែ2លមាន

�មាណO500 ពក នង 8,000 �បរេភទបរេ�ម បរេ/3យបរេVម ះរ�សវា� Cymbopogon citratus ។ បរេ-យសារផនែតសលកគរៃ�មានការ-2ះបរេច3ន�បរេទស បរេទ3�បរេVម ះរ�សវាមានបរេ�បរេ£ ខសៗLន ផនែ2របរេnតាម�បរេទស

នថានថាជវញពភពបរេFក2ចO៖ តារាង 2.1 ពេJ� ះស�កមលៃតរគតា�តរបពេទស��យៗ

តរបពេទស ពេJ� ះកមពO សលកគរៃ�គរៃថ Ta krai

បរេវ,តណាម Xa

សងហ�រ Sera

រសស3 Limonnoe sorgo

�[ទយកាល Capim-santo

�វ Si khai

មា[ បរេឡស3 Serai

ឥណឌ បរេនស3 Sereh

ឥណាឌ Sera, Verveine

10

អងបរេ�លស នង អាបរេមរច Lemon grass, Citronella

Wរាង Citronnelle

ស?យផនែអត Citrongräs

ចន Cang-Mao

២.៣ ការពេតរបតរOសស�កមលៃតរគ�ងពេតរបងស�កមលៃតរគ

ការបរេ�3Wសសលកគរៃ� មានព3រផនែផនកធៗ��លសលកគរៃ� នងសលករ�សសលកគរៃ�។ �លសលកគរៃ��បរេ�យកមកបរេធវ3Oអនលក នងសមា�បរេសាង រជកបរេផសងៗ ចផនែណកសលករ�សវា�តវWនយកមកសលរ�បរេ/3រ កករ នងសលរបរេផសងៗOបរេច3នបរេទ,តរ�ស�Oជនផនែខមរ។ ចបរេ�ះទននយអព3អាហាររ�តថមភផនែ2លទទលWនព3សលកគរៃ��មានបរេnកនងតារាងខាងបរេកាម៖

តារាង 2.2: អាហាររបតថ�ភកនងស�កមលៃតរគ100 តរកា�ខាងពេតរកា�ពេ�ះ?តារាងតមលៃ��អាហាររបតថ�ភស�កមលៃតរគកនង100 តរកា�(Source: USDA National Nutrient data base)

Principle Nutrient Value Percentage of RDA

Energy 99 Kcal 5%

Carbohydrates 25.31 g 19%

Protein 1.82 g 3%

Total Fat 0.49 g 2%

Cholesterol 0 mg 0%

Folates 75 mcg 19%

Niacin 1.101 mg 7%

Pyridoxine 0.080 mg 6%

Riboflavin 0.135 mg 10.5%

Thiamin 0.065 mg 5.5%

Vitamin A 6 mg <1%

Vitamin C 2.6 mg 4%

Sodium 6 mg <1%

Potassium 723 mg 15%

Calcium 65 mg 6.5%

Copper 0.266 mg 29%

Iron 8.17 mg 102%

Magnesium 60 mg 15%

Manganese 5.244 mg 228%

11

Selenium 0.7 mcg 1%

Zinc 2.23 mg 20%

បរេល3សព3បរេនះបរេទ,តកនងបរេស,វបរេ�ផនែ2លមានចណងបរេជ3ងថា ”រកខOតបរេ�3WសបរេnកមពO” រ�សអនក� ឌ3ផន Wនបរេរ,�រា�ថា កនងមហ�ផនែខមរOបរេច3ន�ផនែ/ល 40 ភា�រយបរេ�3សលកគរៃ�សមា�ផសបរេ��ង។ បរេ�ព3ការបរេ�3Wសសលកគរៃ�កនងមហ�អាហារ បរេត3សលកគរៃ�តវWនបរេ�យកបរេធវ3អវ3បរេទ,ត?

សលកគរៃ�តវWនបរេ�យកមកឆងទកបរេធវ3Oផនែត Oboh et al. (2010)។ កនងការបរេធវ3ផនែត�យក សលកសសមយកាដ �គរៃ2កនងទកពះមយល3ត 2 នថាទ3 រចទកឲយតOត បរេ/3យអាចទទលទានWន(Hirt et al. 2008)។ ការទទលទានទកផនែតបរេនះផងផនែ2រអាចជយកនងការ�ឆនាងការរFកបរេ-យសារផនែតវា មានសមាសធាត �[ល3បរេផណល(Francisco et al. 2011)។ បរេល3សព3បរេនះបរេyបរេទ,ត បរេnឥណាឌ បរេ�ទទលទានទកសលកគរៃ�អាចជយ2ល�ពនធរFយអាហារ (Negrelle & Gomes, 2007) នង�ឆនាងអកស3តកមម (Sacchetti et al. 2005; Bakkali et al. 2008) ។ OមយLនបរេនះផនែ2រកនងបរេស,វបរេ� Medical Plant in Cambodia កWន�ញញាជ កអព3�សទ ធ ភាពរ�សសលក គរៃ�2ចO៖ការជយកពះសមា�កនបរេកមង(Stomachic for children) �ន(fever) បរេ/3មបរេ�ះ (Carminative) ជយសមលបរេ�ះបរេវ,នតច កាត�នថយការឈc�បរេ-យរFក នងជងសនថាល ក(arthritis) ផនែថមបរេទ,ងផង (Kham, 2004)។

ចបរេ�ះវសយឧសសា/កមមវញបរេ�ងសលកគរៃ�មានសារៈ�បរេយាជនOបរេច3នកនងការផលតបរេ��ងសអាង។ ទកអ�មយចននតវWនសបរេយា�បរេចញមកបរេ-យបរេ�3Wសធាត�3ម3មានកនងសលកគរៃ�។ ខលនសខានមានកនងសលកគរៃ�� Citral ផនែ2លមានភាពសបរេ2,ងនងខលនកច។ បរេ�ងសលកគរៃ�ផសបរេឡ3ងបរេ-យ Citral ផនែ2លបរេ�3Oរ�ធាតបរេ23មសមា�សបរេយា� ionone នងវតាម3នអា នង beta-Carotene (Pavianiet al. 2006)។ បរេ�ងសលកគរៃ�តវWនបរេ�រកបរេ�3ញថាវាអាច�ឆនាងម3ក�Wន (Chaisawadi et al., 2005; Singh et al., 2011)។ កនងបរេនថាះផនែ2រវាកតវWនរកបរេ�3ញថាអាច�ឆនាងពកផសតWនមយចននផងផនែ2រ( Adegoke et al., 1996; Baratta et al.,1998; Paranagama et al.,2003; Boeke et al.,2004; Tzortzakis et al., 2007; Prasad et al., 2010)។ សមា�Wកបរេតរវញបរេ�ងបរេនះក�ងហាហ ញព3ផល�បរេយាជនបរេ-យ�ងហាហ ញការពកវាសមាល �ផនែថមបរេទ,តផង(Inou ye et al., 2001; Aiemsarard et al., 2011; Bajpai et al., 2012)។

២.៤ សារធាតគ��ងតរបសទធភា របសពេតរបងស�កមលៃតរគចពេពាះសតវលអតសារធាត�3ម3ចមបងផនែ2លតវWនរកបរេ�3ញកនងសលកគរៃ�បរេ-យអនកសាវOវកនលងមកមានចនន�3� Geranial,

Neral នង Myrcene (Adegoke et al., 1996; Carlso et al., 2001; Koffi et al., 2009; Bassole et al., 2011; Tajidin et al., 2012) ។ កនងចបរេណាមបរេ�ងសារវន�Oបរេច3ន បរេ�ងសលកគរៃ�តវWនបរេ� សា| លOលកខណៈ-ចបរេ-យផនែឡកកនងការ���ងសតវចគរៃង(Koul et al. 2008)។ Oក ផនែស�ងបរេ�ងសារវន�បរេចញព3បរេ�ងខយល នងបរេ�ងសលកគរៃ�តវWនរកបរេ�3ញថាមាន �ស ទធភាពOអនក�បរេណដ ញសតវលអត �ឆនាងការ�បរេង�3នចននសតវលអត(antifeedants) សមាល �សតវលអត សមាល �សតវកបរេករ(miticides)�ឆនាងពកម3ក�បរេផសងៗ។ Citral (3,7-demethyl 2,6-octadienal) Oសមាជកសខាន�ផតគរៃនម[ណផនែទផនែ�[នវងផនែ2លមានភាពរាវខលន2ចកច មាន 60-80%កនងបរេ�ងសលក គរៃ�។ ស�Lន បរេនះផនែ2រ Citronellal ព3បរេ�ងសលកគរៃ�តវWន�ងហាហ ញថាOធាត�3ម3សកមម�ផត � ឆនាង នងសតវលអត។ម[ណផនែទផនែ�[នងហាយបរេ/3រ �មាន�បរេយាជនកនងការ�ងហយផនែផសងសមាល �សតវលអត (fumigation) ។ Pulegone, linalool នង limonene តវWនបរេ�សា| លព3�សទធភាពគរៃនការ �បរេញចញខលន�ឆនាងខមត។ Citronella ផដលនវការ�បរេណដ ញ 2 បរេមា[ ង�ឆនាងមស។ កមនF�ផនែសបកបរេចញព3បរេ�ងសលកគរៃ�មាន 15% v/w citral �បរេញចញ�សទធភាព 50%រយៈបរេពល 2-3h។ ផនែតបរេទាះ�3Oយា[ ណាកបរេ-យកមានការ�ងហាហ ញលទធផលបរេផសងៗLន ផនែ2រ បរេFក Saljoqi et al. (2006) បរេល3ក បរេឡ3ងថាភាពខសLន កនងលទធផលសាវOវអាចមកព3ភាពខសLន គរៃនសតវលអត កមតគរៃនការបរេធវ3 វធ3សាស�គរៃនការសាវOវ អបរេថរគរៃនភាពបរេផសងLន នងឧ�ករណ ទ3ពបរេសាធននង�រសាថ នខសLន ។ ធាត�3ម3ចមបងកនងបរេ�ងសលកគរៃ�៖

12

ផនែផនករកខOត

�នHះសណាញ

បរេ�ង នងចហាយ

ទកតOកចល

�ពង2កនថាចហាយ

ទកតOកបរេចញ

បរេ�ងសារវន�

ទកបរេ�ងសារវន�

ចហាយទក

ធង

២.៥ វធសាតរសតកនងការចរាញយកពេតរបង�ងការវភាគពេតរបងការ�តយកខលនបរេក3តបរេឡ3ងតាងព3សតវតស ទ312AD (Ishikawa et al., 2010)។ បរេ23មប3ទាញ យកបរេ�ង

សារវន�មានវធ3សាស�Oបរេច3ន 2ចOបរេ�3 CO2 រាវ ឬ microwave �ណតចហាយទក (Bakkali et at., 2008)។ បរេFក Huynh et al. (2008) បរេ�3វធ3សាស�ទាង Supercritical CO2 នង�ណតបរេ-យចហាយទកបរេ23មប3�ទយកបរេ�ងសលកគរៃ�។ កនងចបរេណាមវធ3សាស�ទាងអស វធ3សាស�ផនែ2លងហាយOងបរេ���ណតបរេ-យចហាយទក។ចផនែណកបរេFក Bernath (n.d) Wនបរេល3កបរេឡ3ងថា បរេ�ងសលកគរៃ�តវWន�តបរេ-យចហាយទកបរេល3ក2�ងទសវតសទ3១៨៨០ព3ត�ន បរេVម ះថា India Kerala។ បរេFក Bassole et al. (2011)Wន�តបរេ�ងសលកគរៃ�តាមចហាយទកបរេ-យបរេ�3ឧ�ករណ Clevenger type apparatus បរេ-យទទលWនទននផល 1.52% w/w រយៈបរេពល 3បរេមា[ ង។ ការពបរេសាធរ�សLតWនរកបរេ�3ញថា Geranial (48.1%) neral (34.6%) myrcene (11.0%) ផនែ2លOធាត�3ម3ចមបងកនងបរេ�ងសលកគរៃ�។ ចផនែណក Carlso et al. (2001) បរេ�3វធ3សាស� dense CO2 កនងការទាញ យកបរេ�ងវញ Wនរកបរេ�3ញថា neral (26.7-31.9%) បរេ/3យ geranial (44.6-53.0%)។ �ផនែនថមព3បរេនះ បរេyបរេទ,តការបរេ�3វធ3សាស� Supercritical CO2 បរេផសងព3បរេ� សបរេមចWននវទននផល Citral (94.4%) myrcene (1.14%) នង limonene (0.5%) �បរេស3រOង�ណតបរេ-យចហាយទកផនែ2លមាន ភាព មនសទ ធ (Huynh et al., 2008)។ តាមលទធផលទទលWនមានសារធាត�3ម3មន2ចLន បរេទ ទាងបរេនះ �ញញាជ កថាបរេ�ងសលកគរៃ�មានភាពផនែ��ល។ បរេLលការណកនង ការ�តបរេ-យចហាយ ទក�2�ងចហាយទកតវWនឆលងកាតផនែផនកគរៃនរកខOតផនែ2លមានបរេnកនងធង បរេ-យនថាយកOតបរេ�ង នងខលនបរេyOមយ�នថាH �មកចហាយតវWនបរេធវ3ឲយចះតOកបរេ-យចរន�ទកព3ចហាយមកតណកទកតចៗ។ តណកទកWន/រធាល កចលកនងផនែកវតង បរេពលបរេនថាះបរេយ3ង WនទកFយបរេ�ងផនែ2លទកបរេnខាងបរេកាម ចផនែណកបរេ�ងបរេnខាងបរេល3។ បរេ23មប3Wនបរេ�ង�បរេយ3ងតវ មានវធ3សាស�កនងការផនែញកបរេ�ង។ ចបរេ�ះលកខណៈគរៃនបរេ�ងផនែ2លទទលWន�មានពណបរេល�ងcស ខលន2ចកច នងមាន2ងស3បរេត បរេnចបរេនថាល ះព30.872 – 0.905បរេn 25 oC (MSDS, 2008) ។

២.៥.១ មមាW ស� GC-FID �ង GC-MSការវភា�រកសារធាត�3ម 3 អនកសាវOវOបរេច3នផនែតងផនែតបរេ�3Wសមា[ ស3នវភា�បរេផសងៗតាម �ធាន�ទផនែ2លបរេ�

ចងរក។ កនងបរេនថាះផនែ2រវធ3មយផនែ2ល�ណ�បរេយាជនខពសកនងការវភា�រកសមាសធាត�3ម3� កមា[ តកា/វ3 (Chromatography)។ កមា[ តកា/វ3Oសមតថភាពកនងការផនែញកម[បរេល�លបរេ-យបរេ�3លកខណៈOផនែផនកៗគរៃនម[បរេល�ល

13

របភា 2.1: ធងបណតចហាយទក

បរេ23មប3បរេnសលកនងផលាសនងផHយព3ផលាសចលត បរេ/3យម[បរេល�លតវWនផនែញកព3លបាយ នងអាចកណតWន (Harris, 2004)។ បរេ�ផនែចកកមា[ តកា/វ3Oបរេច3ន�បរេភទ �[ផនែន�កនងការសាវOវបរេនះWនយកកមាតកា/វ3ឧសមន ផនែ2លមាន FID នង MS Oបរេ2តចទរ(detector)។ WនOការសកសាបរេជ3សយកមា[ ស3នទាងព3របរេនះ ព3បរេ�ះផនែតភា�សណាកផនែ2លតវវភា�Oបរេ�ងបរេ/3យការសាវOវរ�សអនកសាវOវកនលងមកភា�បរេច3នបរេ�3មា[ ស3នទាងព3រ នងមយចននបរេ�3ផនែតGC-MS (Koffi et al., 2009)។ បរេត3មា[ ស3នទាងព3របរេធវ3ការយា[ ង2ចបរេម�ច?

បរេnកនងកមា[ តកា/វ3ឧសមន ភា�សណាកតវWនពងហាវកនងកហា�សមស� បរេ/3យcកចលកនង អនបរេចកទរinjector បរេ-យ ការcកបរេ-យមា[ ស3ន (auto injection) នង ការcកបរេ-យគរៃ2(manual injection)។ �នថាH �មកភា�សណាកតវWន�ផនែ�កបរេ-យកបរេ�ដ នងនថាបរេ-យឧសមន (H2, N2, He) ចលកនង កបរេ�ន (column) បរេ23មប3ផនែញក។ បរេnកនងកបរេ�នសរគរៃសឆនាម តវWន�សបរេ-យធាត�3ម3សមា�ផនែញក Oកផនែស�ងកបរេ�ន DB-5 ផនែ2លបរេ�3មានផHក (5%-Phenyl)-methylpolysiloxane បរេ/3យវាមានលកខណៈមន�[ផនែល។ បរេកាយព3បរេធវ3ការផនែញកភា�សណាករច ភា�សណាកនងបរេy2ល បរេ2តចទរ (Detector)។ បរេ2តចទរOអនកវភា�នង�ញជនទននយឲយកពយទរ។ កាលណាបរេ�3FID Oបរេ2តចទរ មាននយថាភា�សណាកផនែ2លផនែញកWនតវWន�ផនែ�កតាមការ2តបរេ-យអណាដ តបរេភល3ងបរេ23មប3�បរេង�3តOបរេអឡចតង នងអ3យ[ងរច�ញចនសញញា9 បរេyកពយទរសមា��កសាយ។ ចផនែណក ការបរេ�3MS Oបរេ2តចទរវញ មាននយថាភា�សណាកតវWន�ផនែ�កOបរេអឡចតង រច�បរេង�3តO�ភា�អ3យ[ងបរេ-យផនែផអកបរេល3 មា[ សបរេល3�នHក (m/z)។ បរេnបរេពលទទលWនតគរៃមល m/zគរៃនសារធាតមយបរេ/3យ បរេយ3ងអាចកណតអត�សញញា9 ណរ�សវាតាមការបរេ�,�បរេធ,�កនង m/z គរៃនសារធាតផនែ2លមានសា�កនង�ណាx លយ។ បរេ/ត2បរេចនះបរេទ3� MS អាចកណតអត�សញញា9 ណរ�សសារធាតមយWន រឯ FID Lនផនែត�ងហាហ ញព3វត�មានគរៃនសារធាតផនែត�[បរេណាx ះ។

a b

២.៦ ការរកសាទកតរសវ2ណាសវO2ណាមយ�បរេភទផនែ2ល�Oពលរ2dផនែតងផនែត�មលផលOបរេរ,ងសមា�ទក-ក Oបរេរ,ងរាលឆនាន ។

កនងបរេនថាះផនែ2រការរកសាទកសវបរេកាយបរេពល�មលផលទាមទារឲយមានការយកចត�ទក-កកនងការរកសា�ណភាពសវក2ចOការ�ណភាពអង�រផងផនែ2រ។ ចបរេ�ះ�បរេភទគរៃនការទក-កសវផនែ2លមានកនងការបរេ�3Wស�cគរៃថង អង|ការ CARDI Wន�ងហាហ ញថាមាន�3�បរេភទខសៗLន 2ចO �ពនធទក-កកនងWវឬការរងបរេ-យច/(Open bag storage system) ការរកសាទក បរេ-យ�តជត (Hermetic Sealed storage) នងការរកសាទកបរេ-យcកធារ (Bulk storage) មាន ជងក(Granaries) នងសឡ(Silos)។ កនងបរេនថាះផនែ2ររាលការរកសាទកផនែតងផនែតមល-d នគរៃនការរកសាទក ផនែ2លការរកសាទកបរេនះWន2កសងនងបរេរ,�បរេរ,ងបរេ-យបរេFក មាស ពស2 d បរេnផនែខមករា ឆនាន 2002 បរេnអង|ការ CARDI Wន�ងហាហ ញអព3លកខណឌ ទក-កសវតថភាពសមា�L�សវ2ចតបរេy៖

L�សវមានអតាសបរេណ3 មៈ ចបរេ�ះសវចណ3 14% ឬតចOងបរេនះ នងសវពជ 12% ឬតចOងបរេនះ L�សវតវWនការ�រព3ការ�ផលាល ញព3សតវលអត កណដ រ នងសតវសាល � L�សវតវWនការ�រព3ការបរេស3មបរេឡ3ងវញបរេ-យទកបរេភល�ង ឬព3�រយាកាស។

ចបរេ�ះការតតពនតយរាលសតវលអតផនែ2លមកយារយ3L�ធញ9Oត CARDI Wនបរេល3កបរេឡ3ងថា �ពនធតតពនតយសតវលអត�ក�បរេ-យ�សទធភាពទាកទងបរេyនងៈ

1. ការ�មលផល ការសមងត នងការរកសាទកសវសាអ ត នងសងតលអ2. ការសមាល �សតវលអតកនង�ពនធទក-ក3. តតពនតយ នងទ�សា� តកឲយពពកសតវលអតបរេក3តមានកនងបរេពលទក-ក។

14

របភា 2.2 :a. មមាW ស� GC-FIDb. មមាW ស� GC-MS

២.៧ សតវខ�ត �ងវដដជវតសតវលអតមានទមងធ�ផតកនងរជជសតវ�ផនែ/លជត 80% �បរេភទផនែ2លWនសា| ល (Roger, 1997)។

ចផនែណកសតវខមតតវWនសា| លថាOសតវលអតមយ�បរេភទផនែ2លចលចត�រសបរេnនង ចញចម ជ3វតកនងធញ9Oតមាន2ចOសវ បរេ�ត សផនែណដ កOបរេ23ម។ បរេពលវាមានជ3វត�វាស3នង �ផលាល ញ ធញ9Oត ទាងអសបរេនថាះបរេ-យសាង តបរេសង�ម�ផត។ កាលណាវា�បរេង�3នចននកានផនែតបរេច3ន បរេនថាះការWត�ងនងមានកានផនែតបរេច3នផនែ2រ។ វាOសតវផនែ2លមានមាឌតចផនែ2លតវWនបរេ�បរេ£ថា ខមត (rice weevil, Sitophilus oryzae)។

តារាង 2.3: សតវខ�ត

សតវខ�ត

�សារៈ CurculionidaeបរេVម ះ : Sitophilus oryzaeទ/ៈ 3.1mm-4.8mmពណៈ បរេតាន ត�បរេផះផនែផនកទងៈ មានរាងមលលកខណៈជ3វត - រសបរេnអាកាសធាតបរេ�ដ លមម

- បរេធវ3ពតOសាល �- ចញចមជ3វតកនងសវ- �ន�ពជ�នថាH �ព3រយៈបរេពលបរេពញវយ 24h- បរេ�3មាតបរេcះរនធកនងសវបរេ23មប3ពង- វ2ដជ3វតមានរយៈបរេពល 26 គរៃថង

15

របភា 2.3: វដតជវតសតវខ�ត២.៨ វធបពេណត ញ �ងការ ពេសាធ�សតវខ�តកនងតរសវ

ការបរេ�3Wសវធ3សាស����ងសតវលអតWន�ឈមមខនង �ញញាហ បរេស2dកច ច នងបរេអកឡស3 (Roger, 1997)។ ការ�បរេណដ ញសតវលអតតវWនបរេ�យកមកអនវត�បរេល3ពពកសតវលអតមយចននផនែ2ល�ផលាល ញផល2ណា។ OមយLន បរេនះផនែ2រ កនងការពបរេសាធន មានការសាវOវបរេ-យវធ3សាស�Oបរេច3នអាសយបរេល3�បរេភទសតវន3មយៗ (Nerioet al., 2010)។ មានវធ3សាស�Oបរេច3នតវWនបរេ� យកមកបរេ�3កនងការ�បរេណដ ញ2ចO ការវភា�បរេ-យ-កគរៃ2កនងទង (arm-in-cage assay) សមា�រកការ�បរេណដ ញមស នង ចផនែណកពកសតវអាត�[ត(arthropods)�បរេ�3ការបរេភាជ �ក-សបរេcះកនង� អ�បរេ�ទ 3 (Chaubey, 2007)នងការបរេ�3�ពងរាងអកសរ Y (Ndungu et al., 1999) សមា� រកការ�បរេណដ ញ។ បរេ23មប3រកភា�រយគរៃនការ�បរេណដ ញ PR (Percentage of Repellency) �៖ PR = (C-T) x100/(C+T) ផនែ2ល C= ត�នផនែ2លមនមានភា�សណាក(Control) នងT= ត�នផនែ2លមានភា�សណាកវភា� (Treatment)។ បរេ-យសារផនែតមានភាពពWកកនងការបរេ�,�បរេធ,�លទធផលបរេចញព3 អនកសាវOវOបរេច3ន ផនែ2លបរេធវ3ផនែតស�កនងការ�បរេណដ ញ បរេ/ត2ចបរេនះបរេ/3យWនOលទធផលLនផនែត �ងហាហ ញព3ភាពវជជមាន នងអវជជមានគរៃនបរេ�ងOបរេច3ន សមា�បរេធវ3ការcតថាន កព3ភាព�បរេណដ ញគរៃនបរេ�ង (Nerio et al., 2010)។

ថាន ពលសតវលអតព3រកខOត�មានសារៈសខានមយបរេទ,តបរេ23មប3កាត�នថយចនន ឬ ជនសថាន សមាល �សតវលអតផនែ2លសបរេយា� បរេ-យសារផនែតភាពពល2លសតវលអត �ឆនាងនងការចញចមជ3វតសកមមភាព���ង ការលតFសរ�សសតវលអត �ឆនាងសតវលអតចគរៃងកនងវសយកសកមម (Prakash, n.d)។ កនងបរេនថាះផនែ2រសារៈសខានកនងការបរេ�3ថាន សមាល �លអតបរេ-យបរេ�3រកខOត�៖

1. មានភាពពលទា�ចបរេ�ះថនកសតវ ឬមន�[ះ�ល2លសខភាព នងមន�ពល2ល�រសាថ ន2. មនមានភាពវវឌឍនភាពធនគរៃនសតវលអតចគរៃង3. មនមានឥទធពល2លការលតFសរ�សរកខOត L�ពជ នងការចមអនL�ធញ9Oត4. តគរៃមលបរេថាក នងងហាយសលរកកនង�បរេទស។

សមា�ការសមាល �សតវខមតកនងសវវញ �មានការសាវOវតចតច�[បរេណាx ះ។ មានការសាវOវមយរ�សបរេFក Saljoqi et al. (2006) Wនសកសាអព3បរេ�ង�លសលកគរៃ�ផនែ2លបរេយា�កWនបរេ23មប3សមាល �សតវខមតកនងសវ។ LតWនរកបរេ�3ញថាបរេ�ង�លសលកគរៃ�មាន�សទធភាព កនងកា�បរេណដ ញសតវខមត35.2%បរេnកហា� 10%បរេ-យបរេ�3ទបរេយាបលាលសHចចណះ100ml សមា�ពបរេសាធន។ ចផនែណកការពបរេសាធនមយបរេទ,តបរេធវ3បរេឡ3ងបរេ-យបរេFក Stefanazzi et al. (2011)Wនសកសាអព3ធាតផសភាពពល ភាព�បរេណដ ញ នងសកមមភាព�ងហាអ កការលតFស គរៃនបរេ�ងសារវន��ឆនាង នងសតវលអតកនងសវ2ចO ខមត នង Tribolium castaneum។ លទធផលរ�សLតWន�ងហាហ ញថា បរេ�ងសលកគរៃ�អាចសមាល �សតវខមតបរេពញវយមាន LC50 = 435.41gcm-2ផនែ2លទទលWនបរេn 72h។ ចផនែណកការ�បរេណដ ញសតវខមតបរេnកហា�0.4mgL-1 នង20 mgL-1� 73.41%នង 89.26%បរេរ,ងLន ។

សរ�មកការពបរេសាធនបរេល3សតវខមតបរេ-យបរេ�3បរេ�ងសលកគរៃ�តវWនរកបរេ�3ញបរេ-យអនកសាវOវមានតចតច�[បរេណាx ះ បរេ/3យវធ3សាស�គរៃនការបរេធវ3�មានភាពខសLន ។ ចផនែណកការយកសលកគរៃ�សងតបរេy-កកនងសវបរេ23មប3ការ�រសតវខមត�មនទានតវWនសកសាបរេnបរេឡ3យ។

16

ជ កទ ៣

វធសាតរសត

ការសាវOវអព3សលកគរៃ�បរេនះ�ពត�បរេឡ3ងបរេ-យបរេជ3សបរេរសយកទ3តាងកនងការ�មលភា�សណាក �បរេnភមអរយកសត �អរយកសត សកFវ ឯម បរេខត�កណាដ ល។ �នថាH �មកភា�សណាកតវWនរកសាទក នង�តយកបរេ�ងកនងទ3ពបរេសាធនគរៃនបរេ2W[ តម[ង�3ម3 គរៃនសាកលវទយាលយភមនH ភនបរេពញ។ ការ�តយកបរេ�ងបរេនះបរេធវ3បរេឡ3ងតាមរយ

ៈៈ�ណតចហាយទក បរេ-យបរេ�3Wស ធង �ណត ផនែ2លWន�បរេង�3តបរេឡ3ងតាមលនថា�ណតចហាយទក។ �នថាH �មកបរេទ,តបរេ�ងផនែ2លទទលWន តវWនពងហាវ នងវភា� បរេ-យមា[ ស3ន GC-FID នង GC-MS បរេ23មប3រកសារធាតផសគរៃនបរេ�ង។ បរេល3សព3បរេនះបរេyបរេទ,ត សលកគរៃ�សងតតវWនយកបរេyក-កកនងការ ងសវ នងធងតចៗ សមា�អបរេង�តព3�សទធភាពសលកគរៃ�សងតកនងការ�បរេណដ ញសតវខមតកនងសវបរេពលទក-កបរេកាយ�មលផល។

៣.១ ការតរប�លភាគសណាកការ�មលភា�សណាក�O�ញញាហ មយសខានកនងការសរបរេសរសារណា។ កនងបរេនថាះផនែ2រទ3តាងផនែ2លតវ�មល �

តវមានភាពងហាយសលកនងការបរេធវ32បរេណ3 រក2ចOការ2កជញជនផងផនែ2រ។ O ការពតណាសបរេnកមពOកផនែនលងផនែ2លមានរកខOតសលកគរៃ�2ះ�បរេn�សបរេពញគរៃផH�បរេទស បរេ/3យការសកសាមនអាចបរេធវ3ការសកសាWនទលទFយបរេនថាះបរេទ។ ក�[ផនែនដមននងសបរេមចចត�បរេជ3សយកទ3តាង ណាមយ តវផនែសវងរកពតមានOមនសន។ OការពតណាសកនងការសាវOវអព3សលកគរៃ� ការ�មលភា�សណាក�បរេធវ3បរេឡ3ង បរេnកនងភមអរយកសត �អរយកសត សកFវ ឯម បរេខត�កណាដ ល។ WនOការសកសាបរេនះ បរេជ3សបរេរសត�នបរេនះព3បរេ�ះ ផនែតអនកសកបរេnកផនែនលងបរេនថាះមយភា�ធនយម-សលកគរៃ�បរេច3នOបរេរ,ងរាលឆនាន បរេnកនងភមទាងមល�មាណO 20-30 /ចតា សមា�ទទងជ3វភាព�សារ។ �ផនែនថមព3បរេនះបរេទ,ត អរយកសត Oទ3តាងមយបរេnO�នងមាតទបរេនល បរេ/3យមានចងហាយ�ផនែ/លតចOង 10km ព3រាជធាន3ភនបរេពញបរេ-យបរេធ3វ2បរេណ3 រឆលងទក។ ទទHមLន បរេនះផនែ2រ ការផនែ2លសមចចត�យក ត�នបរេនះកបរេក3តបរេឡ3ងព3ការសាកសរពតមានព3សណាកអាជ3វករហានសលកគរៃ�លកបរេnផសារបរេ23ម�។ LតWន�ងហាហ ញឲយ2ងថា បរេnរាជធាន3ភនបរេពញសលកគរៃ�តវWននថាយកមកលកព3ទ3តាងព3របរេផសងៗLន �បរេnត�នអរយកសត នងបរេពជនលផនែ2លOកផនែនលង-សលកគរៃ�កនងទងទាយធ។ ចផនែណកឯបរេពជនល�មានចមាង យឆនាង យព3រាជធាន3ភនបរេពញ�មាណOង100km ។ បរេ/ត2ចបរេនះបរេ/3យបរេទ3�ការសកសាមនWនសកសាបរេnទ3តាងបរេនថាះ។ ការ�មលភា�សណាកWន�ពត�បរេឡ3ង បរេnគរៃថងទ 3 15 ផនែខមនថា ឆនាន 2012 បរេ�ះថាវាOបរេពលមយផនែ2ល ចបរេពលកសករកពងផនែត�មលផលសលកគរៃ�។ បរេពលចះបរេy2លភម ការសកសាWន�មលភា�សណាកO�នកផនែនលងបរេផសងៗ� បរេnបរេ23មភម កណាដ លភម នងចងភមសមា�តណាងឲយភមទាងមល។ កនងបរេនថាះផនែ2រ របរេ�,�គរៃនការបរេជ3សបរេរសភា�សណាក� ការទញ នងសសលកគរៃ�ព3�នរសលកគរៃ�ផនែ2ល កសករ�មលផលកនងចមា� រ។ ចបរេ�ះ�រមាណសលកគរៃ�ផនែ2លតវការមានព3រ�បរេភទ�

17

បរេ23មសលកគរៃ� នងសលកផនែ2លបរេ�បរេcល។ �លសលកគរៃ� សលកគរៃ�សងត សលកគរៃ�សស �តវការ ផនែត 3kg សមា�យកបរេy�តចនន�32ង មដងមយ�3ឡកាម។

តារាង 3.1: ការសពេងខបអ ការតរប�លភាគសណាកពេ^ភ�អរយកសតរតបរមមាណស�កមលៃតរគ កសករ តមលៃ��ស�កមលៃតរគ ការដែ_�ស�កមលៃតរគ ទកដែ��ង

3kg កសករ (a) 3,000បរេរ,ល ~5Kg អរយកសត

3kg កសករ (b) 3,000បរេរ,ល ~5Kg អរយកសត

3kg កសករ (c) 3,000បរេរ,ល ~5Kg អរយកសត

3kg កសករ (d) 3,000បរេរ,ល ~5Kg អរយកសត

a b

c dរ�ភាព 3.1: ការ�មលភា�សណាកបរេnទ3តាងទាង�នថតគរៃថងទ3 15 មនថា ឆនាន 2012

18

កផនែនលង�មលភា�សណាក

របភា 3.2: ដែ<�ទមលៃ�ទតាងទាងប�កនងការតរប�លភាគសណាក

៣.២ ការពេរaបចភាគសណាក�នថាH �ព3�មលភា�សណាករច ភា�សណាកតវWនរកសាទកកនងទរទកកកបរេn ស3តណហ ភាព -22 អងសា

មនបរេពលយកបរេyពបរេសាធន។ កនងបរេនថាះផនែ2រភា�សណាកតវWនផនែចកបរេចញO3 ផនែផនក� �លសលកគរៃ� សលកសស នងសលកសងត។ ការបរេរ,�ចភា�សណាកទាង�3�បរេភទមានរយៈបរេពលខសៗLន ។ �លសលកគរៃ� នងសលកសសតវWនបរេរ,�ចផនែតមយគរៃថង �បរេnគរៃថងទ 3 16 ផនែខមនថា ឆនាន 2012 ចផនែណកសលកសងតតវWនសមងត�នគរៃថងបរេ-យខយលកនងមល�ស3តណហ ភាព 29Cផងផនែ2រ។

៣.២.១ ការពេរaបចគលស�កមលៃតរគ ស�កតរសស �ងសងតសលកគរៃ�តវWនកាតបរេចញព3Lន បរេ-យរកសា�ផនែវង�លចនន 35cm។ �លសលកគរៃ� សលកគរៃ�សស នង សលកគរៃ�

សងតតវWនហាន Oផនែផនកតចៗ (0.5-1cm) បរេ23មប3�បរេង�3នគរៃផH�[ះកនងការទាញយកបរេ�ង។ កនងបរេនថាះផនែ2រសលកសងតWនមកព3ការសងតបរេ-យស3តណហ ភាពខយលកនងមល�រយៈបរេពល�នគរៃថងមននងយកមកពបរេសាធន។ សលកសស នង�លសលកគរៃ� សលកគរៃ�សងតតវWនបរេធវ3បរេឡ3ងភាល មៗបរេកាយព3ការបរេរ,�ចភា�សណាករច។ ចផនែណកសលកសងត បរេធវ3បរេឡ3ងបរេn�នគរៃថង�នថាH �។

a b

19

c dរ�ភាព 3.3: �បរេភទភា�សណាកទាង�3កនងការពបរេសាធ a=ការFយភា�សណាក, b=សលកសងត

c=�លសលកគរៃ�, d=សលកសស៣.៣ ការ ពេសាធ�ពេលភាគសណាក

ការពបរេសាធនមានបរេLល�ណងចងWននវបរេ�ងបរេចញព3ផនែផនកបរេផសងៗគរៃនសលកគរៃ�បរេ23មប3បរេ�,�បរេធ,� បរេ/ត2ចបរេនះបរេ/3យWនOរាលភា�សណាកទាង�3�តវWនFយ�ញចលLន ព3កសករទាង�នបរេ-យ�រមាណបរេសម3ៗLន ចននមយ�3ឡកាម មននងយកបរេy�តយកបរេ�ងចនន�32ង។ ៣.៣.១ ការបណតពេតរបង

កនងការ�តយកបរេ�ង �ផនែចកបរេចញO�3ផនែផនកធៗ� �ត�ល សលកសស នងសលកសងត។ តារាងខាងបរេកាមបរេនះនង�ងហាហ ញអព3ការ�តទាង�3៖

តារាង 3.2: ការសបរេងខ�ព3ការ�តយកបរេ�ង

ភាគសណាក ច��ដងមលៃ�ការបត ទ�ង��យពេលក មមាW សពេតរបង ភាគរយពេតរបង

�លសលកគរៃ� 3 1kg ? ?សលកសស 3 1kg ? ?សលកសងត 3 1kg ? ?

ដពេណរការណ ពេសាធ�

កនងការ�តបរេនះ2�ង�បរេធវ3ការសមាអ តធង�ណតOមនសន។ 2�ងធងតវWនFងបរេ-យសារធាតរFយអាបរេសតនបរេ23មប3ជមះធងបរេnខាងកនងចនន �32ង រច Fងទក�ត�32ង។ �នថាH �មក�បរេពញទក 1.2L កនងធងផនែផនកខាងបរេកាម -កសនHះខណឌ បរេ/3យ-កសលកគរៃ�ចលកនងធង។ �នថាH �មកបរេទ,ត�បរេពញទកកនងធង�ញចះស3តណហ ភាព សមា�បរេធវ3ឲយចហាយកាល យOតណកទក រច/រធាល កចលកនងផនែកវតង។

a bរ�ភាព 3.4: ការ�ត នងការផនែញកបរេ�ង a=ការ�តបរេ�ង, b=ការផនែញកបរេ�ង៣.៣.២ សថតវភាគ ភា ខស6ន រវាងពេតរបងស�កមលៃតរគ

កនងការវភា�រកភាពខសLន រ�សបរេ�ងទាង�3ផនែផនក T-test �[ពល�សយងព3រផនែ2ល�រតាងព3រមនO�ទាកទងLន តវWនអនវត�ន។ ការអនវត�តវWន�ណនថាកនង កមមវធ 3 Ms. Excel 2007 បរេnចបរេនថាល ះទនកចត� 95% នងកមតសខាន =0.05។

20

៣.៣.៣ ការដែញកពេតរបងពេចញ ទក �ងពេតរបងការផនែញកបរេ�ងបរេចញព3ទក�O�ញញាហ ចមបងមយកនងការសាវOវ ព3បរេ�ះវាអាចជយ�បរេង�3ននវទននផលបរេ�ងWន

មយកមតផនែថមបរេទ,តផង។ Oការពតបរេ�ងនងទក �មនអាចរFយចលLន Wនបរេទបរេ�ះ2ងស3បរេតបរេ�ងតចOងទក 2បរេចនះបរេ�ងអផនែណ� តបរេល3ទក។ បរេ23មប3បរេធវ3ការផនែញកបរេ�ងបរេចញព3ទក �មានភាពងហាយសលបរេ-យសារផនែត វាមានផលាសព3របរេnកនងផនែកវ។ បរេnទ3ពបរេសាធន ការសាវOវបរេនះWនបរេ�3�វផនែញក សមា�ផនែញកទក បរេចញព3បរេ�ង។ �នថាH �ព3Wនបរេ�ងបរេnផលាសបរេល3 ថលង Na2SO4 អាន3ត 1g -កកនងផនែកវបរេ�ផនែស?របរេ23មប32កទកបរេnសលតចតចព3បរេ�ង រច�ងហរបរេ�ងបរេចញព3�វផនែញកចលកនងផនែកវបរេនថាះ(Bassole et al,. 2011)។ WនOបរេ�3 Na2SO4 បរេ-យសារផនែតវាជយ2កទកផនែ2លបរេnបរេសសសលកនងបរេ�ង។ �នថាH �មកបរេទ,តយក Pasteur Pipette 230mm �មបរេ�ងផនែកវបរេ�ផនែស?រ -កកនងផនែកវផនែ2ល2ងមា[ ស។ ចងបរេកាយថលងមា[ សម�ងបរេទ,តបរេ23មប3រកមា[ សបរេ�ង។ ចបរេ�ះបរេ�ង�-កកនង2�ផនែកវ �តជត បរេ/3យរ ក-សអាលយម3ញ[ មព3បរេ� -កកនងទរទកកកបរេnស3តណហ ភាព 4C។ ៣.៣.៤ ការពេរaបចសលយសយង

ការបរេរ,�ចសលយសយងសមា�យកមកវភា�បរេ-យមា[ ស3ន GC-MS នង GC-FID។ បរេLល�ណងកនងការFយសលយសយងបរេនះ បរេ23មប3ចងWនកហា�បរេ�ងសមស�មយ ទកសមា�វភា�រកធាតផសកនងបរេ�ងបរេ-យមា[ ស3នទាងព3រ។ បរេ/តបរេនះបរេ/3យWនO កនងការបរេរ,�ចសលយសយងមននងcកចលមា[ ស3នមានវធ3សាស�ខសផនែ�លកៗព3Lនបរេ23មប3បរេជ3សបរេរសយកនវកហា�សមស�មយផនែ2លអាចcកចលមា[ ស3នឲយ2បរេណ3 រការWន បរេ/3យទទលWនលទធផលល អ បរេnទ3ពបរេសាធន RUPP ការសកសាបរេនះ Wនកណតយកការបរេរ,�ចសលយសយង2ចខាងបរេកាម៖

- សារធាតរFយ អាបរេសតន- ការពងហាវOបរេស?រតាមមាឌ

100% បរេ�ងសលកគរៃ� �ម 100l + 900l អាបរេសតន Wន 1000l កហា� 10% v/v10% បរេ�ងសលកគរៃ� �ម 100l + 900l អាបរេសតន Wន 1000l កហា� 1% v/v1% បរេ�ងសលកគរៃ� �ម 100l + 900l អាបរេសតន Wន 1000l កហា� 0.1% v/v0.1% បរេ�ងសលកគរៃ� �ម 100l + 900l អាបរេសតន Wន 1000l កហា� 0.01% v/v0.01%បរេ�ងសលកគរៃ� �ម 100l + 900l អាបរេសតន Wន 1000l កហា� 0.001% v/v

- បរេnចបរេនថាល ះការពងហាវន3មយៗ�បរេធវ3 Ultrasonic 1mn បរេ23មប3បរេធវ3ឲយសលយសយងរFយសពវលអ៣.៣.៥ ការវភាគពេតរបងពេcយមមាW ស� GC-FID

ការវភា�បរេ�ងបរេ-យមា[ ស3នបរេនះLនផនែតចងរកនវវត�មានសារធាតមានកនងបរេ�ង។ កនងបរេនថាះផនែ2រមននងវភា�សបរេមចចត�បរេជ3សយកកហា� បរេ�ងផនែ2លWនពងហាវខាងបរេល3 នង កមមវធ3ស3តណហ ភាព បរេ�3សមា�cកភា�សណាកចនន�32ងកនងមា[ ស3ន ការសាវOវរកកហា� នងកមមវធ3ស3តណហ ភាពតវWនយកមកបរេ�3។ តាមរយៈការcកកហា�ទាងអសខាងបរេល3 ការសាវOវសបរេមចយកកហា�ណាមយមានពចសមស�Oងបរេ�។ �នថាH �ព3ទទលWនលទធផល សលយសយងបរេ�ងសលកគរៃ�ផនែ2លមានកហា� 0.1% v/v ចនន2l Wនពងហាវបរេចញព3កហា�បរេ�ងសលកគរៃ�100% តវWនcកចលកនង Injector រ�សមា[ ស3ន GC-FID ( មា[ ស3ន GC 5890 បរេស?រ II )បរេ-យគរៃ2 (Manual Injection)។ កមមវធ3វភា�បរេ�ង�យកមកបរេ�3តាមបរេFក (Koffi et al. 2009) នង លទធផលព3ការ សាកលបងមានលកខណឌ 2ចខាងបរេកាម៖

តារាង 3.3: កមមវធ3បរេ�3កនងមា[ ស3ន GC-FIDក��វធពេ^ពេលមមាW ស� GC-FID

ស3តណហ ភាពអនបរេចកទរ (Injector Temperature) 250 oC

ស3តណហ ភាពឌ3តចទរ (Detector Temperature) 300 oC

ស3តណហ ភាពឡបរេ23ម (Initial Oven Temperature) 50 oC

រយៈបរេពលបរេ23ម (Initial Time) 5 min

21

បរេលប នស3តណហ ភាព (Rate) 2 deg/min

ស3តណហ ភាពឡ�ញច� បរេnកមតទ31(level 1) 170 oC

រយៈបរេពលបរេ23មបរេnកមតទ3 1(level 1) 1min

បរេលប នស3តណហ ភាព បរេnកមតទ31 10 deg/min

ស3តណហ ភាព�ញច� (Final Temperature) 300 oC

រយៈបរេពល�ញច� (Final Temperature) 1min

ល/រឧសមន(flow) 30mL/min

�បរេភទកបរេ�ន DB-5(30 m x 0.25 mm)

�បរេភទឧសមននថា H2

រ�ភាព 3.4: ការបរេ�3មជលcកកនងមា[ ស3ន GC-FIDបរេ-យគរៃ2៣.៣.៦ ការវភាគពេតរបងពេcយពេតរបមមាW ស� GC-MS

ការបរេ�3មា[ ស3ន�នថាH �ព3បរេ�3មា[ ស3ន GC-FID រចមក ការវភា�cWចបរេ�3 GC-MS បរេ23មប3កណត �បរេភទពចផនែ2ល Wនបរេ2តចWនតាមរយៈ m/z រ�ស MS (5972)។ តគរៃមល m/z ផនែ2លទទលWនតវWនបរេ�,�បរេធ,�Oមយ m/z ផនែ2លមានកនង�ណាx លយNISTកនងមា[ ស3នថាបរេត3 ពចន3មយៗOពចរ�សសារធាតអវ3។ ចបរេ�ះលកខណឌ ផនែ2លយកមកអនវត�បរេល3មា[ ស3នបរេនះ កមមវធ3ស3តណហ ភាព នងកហា�2ចLន នង GC-FID ផនែ2រ បរេ-យ�ផនែនថមកមមវធ32ចO៖

- តគរៃមលមា[ សកនងមា[ ស3ន បរេnចបរេនថាល ះព3 30-800 ខ.អ- ឧសមននថា� បរេអលយម- ថាមពលអ3យ[ងកមម 70 eV- កមតល/រឧសមន1mL/min- បរេជ3សបរេរសវធ3 Scan Mode បរេ23មប3ទទលWនពចសរ�លមអត- split ratio 1.00:1

ការចាកភាគសណាកកនងមមាW ស� GC-MS �ង FID �បរេភទភា�សណាក កហា�បរេ�ង ចនន2ងកនងការcក វធ3cក លទធផល បរេ�ង�ល ទ31,2,3 0.1% 32ង បរេ-យគរៃ2 ?បរេ�ងសលកសស ទ31,2,3 0.1% 32ង បរេ-យគរៃ2 ?បរេ�ងសលកសងត ទ31,2,3 0.1% 32ង បរេ-យគរៃ2 ?

22

តារាង 3.4: ការcកភា�សណាកកនងមា[ ស3ន GC-FID នង GC-MS

៣.៣.៧ ការ ពេសាធសតវខ�ត�ង ការរកសាទកតរសវការពារ សតវខ�តមានការសាវOវOបរេច3នអព3សតវលអតបរេ-យបរេ�3បរេ�ងសលកគរៃ�។ សមា�ការ�បរេណដ ញសតវខមតបរេ-យវធ3បរេភាជ ក

ក-សបរេcះ�មនទានតវWនសកសាបរេnបរេឡ3យបរេនថាះបរេទ។ ការសបរេង�តបរេនះមានបរេLល�ណងបរេ23មប3សាវOវរកព3�សទធភាពកនងការ�បរេណដ ញសតវខមត អាចនថាបរេyរកការរកសាទកសវបរេ-យការ�រព3សតវខមតWន។ កនងការពបរេសាធនបរេនះ សតវខមតតវWនc�មកព3កនងសវបរេnភមសាF� �ពបរេពលសក�រ�រណ បរេខត�កពងឆនាន ងបរេnគរៃថងទ328 ផនែខឧសភាឆនាន 2012។ សតវខមត មនតវWន�តអព3អាយ បរេភទ បរេនថាះបរេទ�[ផនែន�Lនផនែតសបរេង�តបរេម3លបរេ�3ញថា វាមានសខភាពលអ នងសថតបរេnភាពបរេពញវយ។ ៣.៣.៧.១ ការ ពេសាធ�ពេលការបពេណដ ញសតវខ�តតា�វធការពេភាជ កតរកcសពេតរចាះ

ការពបរេសាធនទាកទងនងការ�បរេណដ ញសតវលអតបរេធវ3បរេឡ3ងចនន�ន2ងកនងមយកហា�បរេផសងៗLន ផនែ2លមានកហា�0.5%v/v, 1%v/v, 2%v/v, 3%v/v ។ កនងការពបរេសាធនបរេនះមានវតថ�ណងចង2ងអព3ភាព�បរេណដ ញរ�សបរេ�ងសលកគរៃ�បរេល3សតវខមត រយៈបរេពល នង�រមាណកហា�ផនែ2លតវបរេ�3។ កនងបរេនថាះផនែ2រសារធាតផនែ2លបរេ�3កនងការងហារបរេនះ�អាបរេសតនផនែ2លបរេ23រតរOធាតរFយផងនងControl ផង។ រ�មនដភា�រយគរៃនការ�បរេណដ ញ� PR = (C-T) x100/(C+T) ផនែ2ល C=ត�នផនែ2លមនមានភា�សណាក(Control) នងT= ត�នផនែ2លមានភា�សណាកវភា� (Treatment)។

ដពេណរការណ ពេសាធ�

2បរេណ3 រការពបរេសាធនបរេនះបរេធវ3បរេឡ3ងបរេ-យអនវត�តាម (Chaubey, 2007) 2ចតបរេy៖1. បរេរ,�ច�អ�បរេ�[ទ3ចនន20 ផនែ2លមានអង�តផចត85mm2. បរេរ,�ច�ពងសាក20 ផនែ2លកនង�ពងសាកន3មយៗមានសតវខមត103. កាតក-សបរេcះOព3រ4. បរេរ,�ចសលយសយងបរេ�ងសលកគរៃ�ផនែ2លមានកហា� 0.5%v/v, 1%v/v, 2%v/v, 3%v/v ចនន1ml

បរេ-យ�ម5l, 10l, 20l, 30l ព3បរេ�ងកហា�100%-កកនង �ពងសាក រម�មអាបរេសតន 1mlចលកនង�ពងសាកបរេរ,ងLន ។

5. យកម3កព3ផនែ�[ត�ម អាបរេសតន 1ml បរេភាជ កបរេល3ក-សបរេcះផនែផនកមាខ ងបរេ/3យ�ម1mlសលយសយងរចបរេភាជ កបរេល3ក-សបរេcះមាខ ងបរេទ,ត។ ទកឲយវា/តបរេnស3តណហ ភាព�នH�(29 oC) ចនន10min

6. ភាជ �ក-សបរេcះទាងព3របរេ-យស�តក-ស7. -កសតវខមតចលចនន2� រចទកបរេnកផនែនលងងងត8. កតតាលទធផល បរេn 30min, 1h, 2h, 4h

a b

23

c dរ�ភាព 3.5: ការ�បរេណដ ញសតវខមតa=ការបរេរ,�ច�អ�បរេ�[ទ3នងក-សបរេcះ, b=ការ-កក-ស បរេcះកនង�អ�បរេ�[ទ3, c=�នH�រកសាទក�អ�បរេ�[ទ3, d=ការ-កខមតចលកនង�អ�បរេ�[ទ3៣.៣.៧.២ ការរកសាទកតរសវ

ចបរេ�ះការរកសាសវ��តបរេyបរេល3មជឈ-d នជវញ2ចO�រផនែ2លកសករទក-កផនែ2រ។ លកខណឌ បរេនះសមស�សមា�ការសាវOវ នង បរេnកនង�នH�ធមមតា-ចបរេ-យផនែឡកព3�នH�-កសារធាត�3ម3 ឬ�នH�ពបរេសាធន។ ស3តណហ ភាព 29C រយៈបរេពលទក� 35 គរៃថង c�ព3គរៃថងព3ទ3 05ផនែខបរេមសា 2ល គរៃថងទ3 10 ផនែខឧសភាឆនាន 2012។ ការពេរaបចតរសវ

សវផនែ2លយកមកពបរេសាធន�Oសវផនែ2លcWច-2ះបរេ-យមនបរេ�3ថាន �3ម 3 ជ3�3ម 3 នងមាន�វត�លអបរេ-យមនបរេ�3ធាត�3ម3កនង។ បរេ23មប3បរេ-ះសាយ�ញញាហ បរេនះ ការសាវOវWនទញសវរ�សអង|ការ CEDAC កាលព3គរៃថងទ 3 12 ផនែខ មនថា ឆនាន 2012 ព3បរេ�ះផនែតអង|ការបរេនះទទលទញសវព3កសករ ផនែ2លបរេធវ3ផនែសផនែ��ធមមOតផនែត�[បរេណាx ះ។ បរេល3សព3បរេនះបរេyបរេទ,ត កនងការបរេរ,ចសវ cWចតវ Wក2ថាLម នមានសតវខមត ឬពងវាបរេnកនងសវ បរេ/3យសទធសងផនែតមានL�បរេពញលអទាងអស។ បរេឆល3យត�នង�ញញាហ បរេនះ ការបរេរ,�ចសវតវWនសរតសរាង2ចខាងបរេកាម៖ 1. យកសវពបរេសាធនបរេyតាទក ចនន3 2ង បរេ23មប3សរាងយកសវL�បរេពញ2. យកសវបរេyហាល3. យកសវបរេy-កកនងឡកបរេ�ដ 10 នថាទ3 បរេnស3តណហ ភាព 70C បរេ23មប3សមាល �សតវលអត នងពងរ�សវា4. សវផនែ2លទទលWនOសវWនកបរេ�ដ

a b

c dរ�ភាព 3.6: ការបរេរ,�ចសវ a=ការតាសវ, b=ការសរាងសវ, c=ការកបរេ�ដ សវ, d=ការហាលសវ

ការពេរaបចស�កមលៃតរគ �ង សតវខ�ត

ចបរេ�ះសលកគរៃ� នងសតវខមតតវផនែតបរេរ,�ចទកOបរេសច។ សលកគរៃ�ផនែ2លយកមកបរេ�3�O� បរេភទសលកសងត ព3បរេ�ះថា �សនបរេ�3យកសលកគរៃ�សសអាចបរេធវ3ឲយសបរេណ3 មកនងសវបរេក3ន ឬកអាច�ណាដ លឲយសវ2ះផសតWន។ បរេ/ត

24

2ចបរេនះបរេ/3យបរេទ3�សលកសងត�លអ�ផតផនែ2លបរេល3កយកមកសកសា។ ចផនែណកសតវខមតវញcWចតវមានសខភាពលអ បរេពញវយ យកបរេចញព3សវនងអាច�ន�ពជWន។ កនងបរេនះផនែ2រសតវខមតផនែ2លយកមកពបរេសាធន�Oសតវបរេពញវយបរេ/3យមានសខភាពលអយកបរេចញព3 សវផនែ2លទញ ព3 អង|ការបរេស-ក នង ព3បរេខត�កពងឆនាន ងកាលព3គរៃថងទ3 05 ផនែខបរេមសា ឆនាន 2012។ ចបរេ�ះខមត� ពកវាតវWនទកកនង2�មយផនែ2លមានសវ បរេ/3យមននងពបរេសាធន សតវទាងបរេនថាះតវWនរ ផនែលកO 10ខមតកនង 9 ផនែកវ-ចបរេ-យផនែឡកព3Lន ។

a bរ�ភាព 3.7: ការបរេរ,�ចសតវខមត a=សតវខមត, b=ការបរេរ,�ចសតវខមត

ដពេណរការណ ពេសាធ�

�នថាH �ព3ការបរេរ,�ចសវ សលកគរៃ� នងខមតរចបរេសចបរេ/3យ 2ល2ណាកការរកសាទកវញម�ង។ ចបរេ�ះកឡ ការរកសាទក� -កសលកគរៃ�(5g) បរេ/3យ-កសវ(500g) នង-កខមត(10) Oចងបរេកាយ។ ចផនែណកការរកសាទកកនងការ ងតចៗបរេធវ3បរេឡ3ង2ចកនងកឡផនែ2រ។តារាង 3.5: ការរកសាទកសវ

តរសវធ��តា តរសវO�កពេeដ ស�កមលៃតរគសងត ការឈ�ស�កមលៃតរគ សតវខ�ត តរកឡបតជត ការ ងតរសវ

500g - - - - + -

500g - - - - - +

500g - - - + -

500g - - - - +

- 500g - - 10 + -

- 500g - - 10 - +

- 500g ខាងបរេកាម(5g) - 10 + -

- 500g ខាងបរេកាម(5g) - 10 +

- 500g បរេកាម(5g)+បរេល3(5g) + 10 + -

- 500g បរេកាម(5g)+បរេល3(5g) + 10 +

25

a b

d

រ�ភាព 3.8: ការបរេរ,�ច នងទក-កសវ a=ការបរេរ,�ចខមតនងកឡ, b=ការបរេរ,�ចខមតនងការ ង

d=សវ

ជ កទ៤

លទធ<ល

កនងការសាវOវអព3បរេ�ងសលកគរៃ�មានលទធផលចនន�3ផនែផនកធៗ� ការទាញយកបរេ�ង ការ�បរេណដ ញខមត នង សវ។ ៤.១ លទធ<លមលៃ�ការបតពេតរបងស�កមលៃតរគ

កនងការ�តបរេ�ងសលកគរៃ� ទាង�3បរេល3កបរេ�3ញថាបរេ�ងសលកគរៃ�មានបរេnកនងសលកសស នងសលកសងតមានបរេច3នOងបរេ�ង�លសលកគរៃ�។ បរេ�ង�លសលកគរៃ�មានទននផលOមធយម 0.06% w/w នងបរេ�3រយៈបរេពល�តយកបរេ�ងOមធយមOង 2 បរេមា[ ង។ ចផនែណកឯបរេ�ងសលកគរៃ�សសមានOមធយម0.29% w/w បរេច3នOងW2ងគរៃនបរេ�ង�ល។ បរេ�ងសលកសងត�កានផនែតមាន�រមាណបរេច3នOងបរេ�ងសលកសស ព3រ2ង ផនែ2លបរេសម3នង 0.66% w/w។ បរេល3សព3បរេនះបរេyបរេទ,តការ�តបរេ�ងព3សលកសស នង បរេ�ងសលកសងតចណាយរយៈបរេពល�តតចOងបរេ�ងព3�លសលកគរៃ�។ កនងបរេនថាះផនែ2របរេ�ងផនែ2លទទលWនមាន2ងស3បរេត 0.887±0.004។

ការវភា�រកភាពខសLន រវាងបរេ�ងព3�លនងសលកសស បរេ/3យបរេ�,�បរេធ,�បរេ�ងសលកសស នងសលកសងតបរេ�3ញថា បរេ�ង�លសលកគរៃ�មានភាពតចOងបរេ�ងសលកសស(tstat=-6.868 <-2.132ធាល កកនងត�ន�2បរេសធ df=4,

26

=0.05)។ ចផនែណកបរេ�ងសលកសសមានភាពតចOងបរេ�ងសលកសងត(tstat=-6.205<-2.132 ធាល កកនងត�ន�2បរេសធ df=4, =0.05)។

តារាងទ34.1: ទននផលគរៃនការ�តបរេ�ងសលកគរៃ�

ការបតយកពេតរបង 3 ដង ពេតរបងគលស�កមលៃតរគ ពេតរបងស�កមលៃតរគតរសស ពេតរបងស�កមលៃតរគសងតរយៈបរេពល�ណត 2h: 10mn 1h: 22mn 1h: 05mn

ទមងន�លសលកគរៃ�(g) 1000g 1000g 1000g

មា[ សបរេ�ងមធយម(g) 0.6g 3.0g 6.6g

ភា�រយមធយម(%)0.06%

±0.03(w/w)0.3%

±0.05(w/w)0.66%

±0.08(w/w)

៤.២ លទធ<លមលៃ�មមាW ស�GC-FIDការទាញយកបរេ�ងបរេចញព3�លសលកគរៃ� នងសលកសស បរេកាយព3Wនវភា�បរេ-យមា[ ស3នGC-FID បរេ�3ញថា

មានសមាសធាត�3ម3ចនន 18 ផនែ2លអាចបរេក3តមាន �បរេnចបរេនថាល ះនថាទ3ទ34.71 2លនថាទ3ទ349.68 ។ ផHយមកវញបរេnកនងបរេ�ងសលកសងតមានពចបរេLលចនន 15 ផនែត�[បរេណាx ះផនែ2លមា[ ស3នអាចបរេ2តចWនសថតបរេnចបរេនថាល ះនថាទ3ទ349.68 2ល36.02។រ�ភាពទ34.1: កមា[ តកាម គរៃនបរេ�ងសលកគរៃ�ព3GC-FID

តារាងទ3 4.2: សមាសធាតអាចមានកនងបរេ�ងសលកគរៃ�រយៈពេ លពេចញ ច ពេតរបងគលស�កមលៃតរគ ពេតរបងស�កមលៃតរគតរសស ពេតរបងស�កមលៃតរគសងត

Nº រយៈពេ ល ( នាទ ) សមមាសធាត (%) សមមាសធាត (%) សមមាសធាត (%) 1 4.71 0.140.05 0.140.01 0.330.14

2 4.92 0.110.06 0.100.12 0.270.16

3 5.66 0.190.10 0.160.06 0.210.1227

4 10.20 1.310.08 5.503.73 13.550.54

5 12.92 0.120.02 0.170.05 0.280.04

6 13.50 0.090.01 0.120.03 0.220.04

7 16.93 0.410.04 0.460.04 0.510.12

8 19.84 0.170.02 0.290.15 0.410.09

9 20.41 0.230.02 0.200.02 0.320.06

10 21.19 0.610.04 1.080.44 1.490.22

11 22.44 0.850.08 1.380.49 2.340.31

12 26.55 31.470.85 33.192.50 31.600.41

13 27.70 2.431.28 1.921.04 4.190.09

14 28.78 56.412.23 51.414.16 41.530.18

15 32.87 0.670.18 0.260.17 2.250.14

16 35.29 1.100.18 0.780.38 -

17 36.06 0.810.16 1.460.72 -

18 49.68 1.550.11 1.211.12 -

៤.៣ លទធ<លមលៃ�មមាW ស�GC-MS�នថាH �ព3ការវភា�បរេ�ងបរេ-យមា[ ស3ន GC-FID រចបរេ/3យ ភា�សណាក2ផនែ2លតវWនcកចលកនងមា[ ស3ន

GC-MS។ តាមការវភា�បរេ-យមា[ ស3ន GC-MS �ងហាហ ញថា បរេ�ង�លសលកគរៃ�អាចរកបរេ�3ញមានសមាសធាតចនន 13 2ចLន នងបរេ�ងសលកសសផនែ2រ។ ផHយមកវញបរេ�ងសលកសងតមានសមាសធាតផនែត 12 �[បរេណាx ះ។ សមាសធាតទាង 13 កនង�លបរេច3នOង 1%មាន2ចO Myrcene (1.31%) Neral (31.47%) Geraniol (2.43%) Geranial (56.41%) នង Selina-6-en-4-ol (1.55%) ។ ចផនែណកបរេ�ងបរេnកនងសលកសសមានចនន 8 �Myrcene(5.50%) trans-2-Caren-4-ol(1.08%) Verbenol(1.38%) Neral(33.19%) Geraniol(1.92%) Geranial(51.41%) -Cyclogeraniol acetate(1.46%) នង Selina-6-en-4-ol(1.21%) រឯបរេ�ងបរេnកនងសលកសងតវញ មានផនែត7 �[បរេណាx ះផនែ2លមានបរេច3នO1%2ចOMyrcene (13.55%) trans-2-Caren-4-ol (1.49%) Verbenol (2.34%) Neral(31.60%) Geraniol(4.19%) Geranial (41.53%) នង -Cyclogeraniol acetate (2.25%)។

តារាងទ34.3: សមាសធាតកនងបរេ�ងសលកគរៃ�សមមាសធាត រយៈពេ ល ពេតរបងគលស�កមលៃតរគ ពេតរបងគលស�កមលៃតរគ ពេតរបងគលស�កមលៃតរគ

ល . រ ពេJ� ះសមមាសធាត រយៈពេ ល ( នាទ ) សមមាសធាត (%) សមមាសធាត (%) សមមាសធាត (%)

1 Myrcene 10.20 0.02 1.31 0.08 5.50 3.73 13.55 0.54

2 Ocimene 12.92 0.02 0.12 0.02 0.17 0.05 0.28 0.04

3 1S--Pinene 13.50 0.03 0.09 0.01 0.12 0.03 0.22 0.04

28

4 Carveol 16.93 0.05 0.41 0.04 0.46 0.04 0.51 0.12

5 4-Pyridinemethanol 19.84 0.04 0.17 0.02 0.29 0.15 0.41 0.09

6 Citronellal 20.41 0.04 0.23 0.02 0.20 0.02 0.32 0.06

7 trans-2-Caren-4-ol 21.19 0.02 0.61 0.04 1.08 0.44 1.49 0.22

8 Verbenol 22.44 0.02 0.85 0.08 1.38 0.49 2.34 0.31

9 Neral 26.55 0.03 31.47 0.85 33.19 2.50 31.60 0.41

10 Geraniol 27.70 0.05 2.43 1.28 1.92 1.04 4.19 0.09

11 Geranial 28.78 0.05 56.41 2.23 51.41 4.16 41.53 0.18

12 -Cyclogeraniol acetate

36.06 0.02 0.81 0.16 1.46 0.72 2.25 0.14

13 Selina-6-en-4-ol 49.68 0.06 1.55 0.11 1.21 1.12 -

រ�ភាពទ34.2: កមា[ តកាម គរៃនបរេ�ងសលកគរៃ�ព3GC-MS

៤.៤ លទធ<លមលៃ�ការរកសាទកតរសវ �ងការបពេណដ ញសតវខ�តកនងការពបរេសាធនបរេល3សតវខមត�ងហាហ ញថាលទធភាពគរៃនការ�បរេណដ ញសតវខមតផនែ��លតាមក

ហា� បរេ/3យបរេក3នបរេឡ3ងតាមរយៈបរេពល។ បរេnកហា� 0.5%(v/v) រយៈបរេពលកនលះបរេមា[ ងមានភា�រយគរៃនការ�បរេណដ ញ40±8.16%បរេ/3យបរេក3នបរេឡ3ង2ល 70±5.77% បរេnរយៈបរេពល�នបរេមា[ ង�នថាH �ព3-កសតវខមតកនង�អ�បរេ�[ទ3។ សមា�

កហា�បរេ�ង 1%(v/v)បរេnបរេពល2�ងភា�រយការ�បរេណដ ញមាន70±5.77% បរេ/3យភាព�បរេណដ ញកWនបរេក3នបរេឡ3ង បរេnបរេមា[ ងទ3�នចនន 80±8.16%។ ចបរេ�ះបរេnកហា� 2%(v/v) បរេnកនលះបរេមា[ ង�នថាH �ព3-កសតវខមតមានភា�រយគរៃនការ�បរេណដ ញបរេសម3 80±8.16%។ កនងបរេនថាះផនែ2រភា�រយគរៃនការ�បរេណដ ញបរេnបរេមា[ ងទ3�ន�95±5.00%។ Oចងបរេកាយបរេnកហា�ខពសOងបរេ� 3%(v/v)មានភា�រយគរៃនការ�បរេណដ ញបរេសH3ផនែត100% �បរេnរយៈបរេពល 30 នថាទ3 មាន 95±5.00%បរេក3នរ/ត2ល100±0.00 បរេnបរេមា[ ងទ3�ន។ លកខណៈមយផនែ2លមានកនងការពបរេសាធនc�ព3កហា� 0.5%2ល3% ផនែ2លមានភា�រយគរៃនការ�បរេណដ ញបរេសH3ផនែត2ចLន �បរេn រយៈបរេពលមយបរេមា[ ង នងព3របរេមា[ ង។ បរេnកហា� 0.5%(v/v)

29

រយៈបរេពលមយបរេមា[ ង នង ព3របរេមា[ ងមានភា�រយគរៃនការ�បរេណដ ញ� 60±8.16% នង 60±11.55%បរេរ,ងLន ។ បរេnកហា�1%(v/v)រយៈបរេពលមយបរេមា[ ង នង ព3របរេមា[ ងមានភា�រយគរៃនការ�បរេណដ ញ�80±8.16%2ចLន ។ កនងបរេនថាះផនែ2របរេnកហា� 2%(v/v) រយៈបរេពលមយបរេមា[ ង នង ព3របរេមា[ ងមានភា�រយគរៃនការ�បរេណដ ញ� 95±5.00%2ចLន ។ ចងបរេកាយបរេnកហា�3%(v/v)មានភា�រយគរៃនការ�បរេណដ ញបរេnរយៈបរេពលមយបរេមា[ ង នង ព3របរេមា[ ង2ចLន នងកហា�2%(v/v)។តារាងទ3 4.4: បរេ�ងសលកគរៃ�សងតកហា�

ភាគរយមលៃ�ភា បពេណដ ញសតវខ�ត (PR±SE)

ពេមមាW ង កហាប 0.5%(v/v) កហាប 1%(v/v) កហាប 2%(v/v) កហាប 3%(v/v)

30mn 40±8.16 70±5.77 80±8.16 95±5.00

1h 60±8.16 80±8.16 95±5.00 95±5.00

2h 60±11.55 80±8.16 95±5.00 95±5.00

4h 70±5.77 80±8.16 95±5.00 100±0.00

៤.៥ លទធ<លមលៃ�ការរកសាទកតរសវការរកសាទកសវកនងកឡ�តជតបរេធវ3ឲយសតវខមតងហា� ។ ចផនែណក ការទកសវបរេ-យ-កសលក គរៃ�ព3បរេកាម

បរេ�3ញថាមានសតវខមតរសOមធយម 4 កបាល បរេ/3យងហា�មានOមធយម 23 កបាល។ ចផនែណក ឯការទកសវបរេ-យ-កសលកគរៃ�ព3បរេល3សវ នងព3បរេកាមសវមានសតវខមតរសOមធយម 3កបាល នងងហា� 14 កបាល។ �[ផនែនដការទកសវកនងកឡផនែ2លឈល3សលកគរៃ�បរេ�3ញថា មានសតវខមតរសផនែតមយ កបា ល�[បរេណាx ះ បរេ/3យ សតវខមតផនែ2លងហា�មានសរ�Oមធយម 27កបាល។ រឯការទកសវកនងការ ងធមមតា វញបរេ�3ញថាសតវខមតរសកនងសវធមមតាមានOមធយម 8 កបាល ងហា�4 បរេ/3យ បរេ�3ញខមតងហា�សវWនកបរេ�ដ 10 កបាល។ សមា�ការទកសលកគរៃ�ព3បរេកាមសវវញ បរេ�3ញថាខមតងហា�មាន13កបាល នងរស6 កបាល។ ការទកសវកនងការរ ងបរេ-យ-កសលកគរៃ�បរេnព3បរេល3ផងបរេកាមផងមាន សតវខមតងហា�ផនែត12កបាល រស3 កបាល នងចងបរេកាយការទកខមតបរេ-យការឈល3សលកគរៃ�Oមនសនមានសតវខមតងហា� Oមធយម 14 កបាល នងរស 3 កបាលផងផនែ2រ។ តារាងទ3 4.5: ការទកសវកនងកឡ�តជត នងកនងការ ងធមមតា

ការរកសាទកតរសវ

ភា�សណាកតរកឡបតជត ការ ងធ��តា

ខ�តរស ខ�តងាប ខ�តរស ខ�តងាប

សវធមមតាផនែ2លមានសតវខមត 0 8 2 8 3 4 2សវកបរេ�ដ ផនែ2លLម នសតវខមត 0 4 2 0 10 1សវកបរេ�ដ +សតវខមត 10 7±1 5±2 3±2 7±1សវកបរេ�ដ +សលកគរៃ�ព3បរេកាម+សតវខមត 10 4 1 23 8 6 3 13 12សវកបរេ�ដ +សលកគរៃ�ព3បរេកាម+ព3បរេល3+សតវខមត 10 3 2 14 4 3 2 12 3សវកបរេ�ដ +សលកគរៃ�ព3បរេកាម+ព3បរេល3+ឈល3+សតវខមត 10 1 1 27 4 3 1 14 5

30

ជ កទ៥

ការ ភាកសា �ងស�នck �

៥.១ លទធ<លមលៃ�ការបតពេតរបងស�កមលៃតរគការ�តបរេ�ងសលកគរៃ�បរេចញព3�ល សលកសសនងសលកសងតបរេ-យធង�ណតផនែ2លWន�បរេង�3តបរេឡ3ង�មានទននផល

មន2ចLន បរេទ។ បរេ�ងផនែ2លទទលWនព3�លOមធយមមានចនន 0.06%w/wOងបរេ�ងបរេចញព3 សលកសស នងសលកសងតចនន 0.29% w/w នង0.66% w/w បរេរ,ងLន ។ តាមរយៈពតមាន�ងហាហ ញថា រកខOតសលកគរៃ�ស�របរេ�ងបរេnកនងសលកOងបរេnកនង�ល ។ ចផនែណកតាមការវភា�បរេ-យT-test Wន�ងហាហ ញថាបរេ�ងកនង�លពតOតចOងបរេ�ងកនងសលកសសបរេ/3យបរេ�ងកនងសលកសងតមាន�រមាណបរេច3នOងបរេ�ងកនងសលកសស។ បរេនះផនែ2លលទធផលផនែ2លទទលWនបរេនះសថតបរេnកនងកមតមធយមបរេnបរេឡ3យ នងមនទានWនលទធផលWនលអ�បរេស3របរេនថាះបរេទ។ ចបរេ�ះបរេ�ងសលកគរៃ� បរេFក Carlson et al. (2001)Wនអះអាងថា សលកគរៃ�មានបរេ�ង ព31-2% w/w កនងភាពសងត។ សមា� ការសាវOវOបរេច3ន អព3លទធផលគរៃនការ�តបរេ�ងសលកគរៃ��មន2ចLន បរេទ បរេFក Bassole et al. (2011) Wន�តបរេ�ងសលកគរៃ� បរេ/3យLតបរេ�3ឧ�ករណផនែ�� Clevenger-type aparatus។ Lតបរេ�3រយៈបរេពល 3h កនង2បរេណ3 រការរ�សLតOមយនងលទធផលលអ 1.52%w/w។ ចផនែណកបរេFក Chungsamarnyart នង Jiwajinda (1992) Wនបរេធវ3ការ�តបរេ�ងបរេចញព3សលកគរៃ� នងសលកគរៃ�បរេ��ងបរេ23មប3យកបរេyសមាល �ពពកគរៃចបរេក3តមានបរេល3សតវចញចម។ កនងកចចការសាវOវរ�សពកLត�LតកWនរកភា�រយបរេ�ងទាងព3រកនង�ល ឬស សលកសស នងសលកសងតផនែ2រ។ តាមរយៈការបរេ�3វធ3�ណតចហាយទក កនងសលកសសរ�សសលកគរៃ�មានបរេ�ង 0.39% ចផនែណកឯ សលកសងតវញមានបរេ�ង0.52%។ សមា�បរេ�ងកនង�ល នងឬស LតមនអាចទទលWនលទធផល �[ផនែនដLតសរបរេសរថា ផនែផនកបរេនះមានបរេ�ងតច។ បរេទាះ�3Oយា[ ងកបរេ-យ ទននផលរ�សLតមនអាចយកមក បរេ�,�បរេធ,�នងលទធផលកនងការសាវOវបរេនះWនបរេទ ព3បរេ�ះបរេFក Miyazaki (1965) Wនរកបរេ�3ញថា បរេ�ងសារវន � នង វត�មាន Citral អាសយបរេល3កតា� Oបរេច3ន2ចO អាកាសធាត អាងតងស3បរេតពន ល សបរេណ3 ម2 3 ជ 3 នង2ណាកកាលបរេពញវយ។ កតា� មយបរេទ,តផនែ2ល�[ះ�ល2លការទាញយកបរេ�ង�2បរេណ3 រការណកនងការពបរេសាធន2ចO ភាពសកតគរៃនការបរេធវ3រ�សអនកសាវOវ ឧ�ករណ�ណត វធ3សាស�កនងការផនែញកបរេ�ង នយាយរម�ទាកទងបរេyនងការ�ពត�បរេyបរេផសងៗLន គរៃនការសាវOវ។ ទទHមOមយLន បរេនះផនែ2របរេ/តផលផនែ2លមានឥទធពលកនងការ�កសាយថាបរេត3បរេ/ត2ចបរេម�ចWនOកនងសលកមានបរេ�ងបរេច3ន បរេ/3យបរេ�ងតវWន�បរេង�3តបរេឡ3ងបរេ23មប3អវ3 �Oបរេរ�ង2សខានមយបរេទ,តផងផនែ2រ។ ចបរេមល3យ� សលកOកផនែនលងសខានរ�សរកខOតគរៃ�តង នងបរេ�ងតវWនផលតបរេ-យបរេមតា�[ល3ស�នថាH �។ រកខOតបរេ�3Wសសលករ�សបរេ23មប3លតFស។ សលកផលតអាហារWនតាមរយៈ2បរេណ3 ររសម3សបរេយា� បរេ/3យជ3វតរកខOតនងមន�ន�បរេទ�សនបរេ�3មនមានការសបរេយា�ម[បរេល�លធមមតាបរេyម[បរេល�លកផលច (Buckle, 2003)។ រឯបរេមតា�[ល3ស�នថាH �រ�សរកខOតWនផលតបរេឡ3ងបរេ-យសារផនែតកតា� Oបរេច3ន។ មានសមមតកមមOបរេច3នWនបរេល3កបរេឡ3ងខសៗLន 2ចO ការផលតវាបរេ23មប3ការ�រសតវលអត ទាកទាញសតវលអតសមា�2បរេណ3 រលអង

31

ការ�រខលនព3ពកWកបរេតរ ផសត នងវរស �កត�ផនែជងOមយរកខOតបរេផសងៗផនែ2លបរេnជតវាOបរេ23ម។ Oងបរេនះបរេyបរេទ,តបរេ�ងសារវន� ពតOតវWនផលតសមា�ជនយលកខណឌ ធមមOតពWកបរេ23មប3រស Oកផនែសដង� បរេnបរេពលចះអព H បរេ�ងសារវន�មានឥទធពលបរេល3ស�មា[ បរេ-យឲយវា�ត បរេច,សវាងការបរេល3សទកកនងសលក។ Oចងបរេកាយ�WនOសលកសងតមានបរេ�ងបរេច3នOងសលកសសបរេ-យសារផនែតទមងនសលកសងតបរេសម3នងសលកសសព3រ2ង។

សរ�មកលទធផលបរេ�ងផនែ2លទទលWនទាងបរេ23ម(0.06%w/w) សលកសស (0.29%w/w) សលកសងត (0.66%w/w) បរេនះ�Oឯកសារមយ សមា�សកសាបរេល3សលកគរៃ�បរេnត�នអរយកសត។ ការសាវOវបរេនះ រកបរេ�3ញថាកនង�រមាណ2ចLន សលកសងត សលកសស នង�លមានបរេ�ងផនែ��លព 3 0.06%-0.66%។ កនងបរេនថាះផនែ2រ តាមរយៈ T-test �ងហាហ ញថាបរេ�ងកនងសលក�លតចOងសលកសស បរេ/3យតចOងសលកសងត។ ម[យាងវញបរេទ,តបរេ�3បរេ�,�បរេធ,នងភា�រយគរៃនបរេ�ងរ�សបរេFក Bassole et al. (2011) ផនែ2លទទលWន�1.52%w/w មាននយថាបរេ�ងសលកគរៃ�ផនែ2លទទលWនតាមវធ3�ណតចហាយទក2ចLន មាន លទធផលភា�រយបរេ�ងផនែ2លទទលWនខសLន Oងព3រ2ង។ កតា� ផនែ2ល�ញញាជ កអព3លទធផលមាន2ចO កតាដ រកខOតសលកគរៃ� 2បរេណ3 រការណកនងការសាវOវ កតា� ធមមOតផនែ2លមានទនថាកទនងOខាល ងនងលទធផល។ 2ចបរេនះកសករអាច�តបរេ�ងបរេចញព3សលកផនែ2ល WនបរេWះ�ងបរេcល បរេ-យសារផនែតការសាវOវWន�ងហាហ ញយា[ ងOកចបាសថាសលកគរៃ�មាន�បរេយាជននងមានតគរៃមលផងផនែ2រ។

៥.២ លទធ<លមលៃ�ការវភាគពេតរបងស�កមលៃតរគពេcយមមាW ស� GC-FID/GC-MSតាមរយៈលទធផលបរេចញព3ការវភា�បរេ�ងទាង�3ផនែផនកបរេ-យមា[ ស3ន GC-FID បរេ�3ញថាបរេ�ងកនងផនែផនក

ន3មយៗសទធផនែតមានពចOបរេច3ន។ កនង�លសលកគរៃ� នងសលកសសមានពចបរេLលចនន18។ ចផនែណកសលកសងត រកបរេ�3ញមានពចបរេLលធៗចនន15។ បរេ-យសារផនែត GC-FID Lនផនែត�ងហាហ ញព3ចបរេ/ះអណាដ តបរេភល3ងរវាងភា�សណាកនង H2

បរេ/3យ�ផនែ�កOបរេអឡចតង នងអ3យ[ងសមា��បរេង�3តសញញា9 2លកពយទរបរេ23មប3�ងហាហ ញពច (Havey, 2000) បរេទ3�ការវភា��ន�បរេធវ3បរេឡ3ងបរេ-យមា[ ស3ន GC-MS បរេ23មប32ងព3សមាសធាតផសកនងបរេ�ង។ WនOមា[ ស3ន GC-MS អាចឲយ2ងអព3សមាសធាតWនបរេ-យសារផនែតវាមានមា[ សសបច ផនែ2លបរេ23រតOអនកផនែ�ងផនែចកអ3យ[ងតាម�ភា�មា[ សបរេធ,�បរេល3�នHក (Mohrig et al, 2003)។ ម[យាងវញបរេទ,ត បរេnកនងកពយទរមាន�ណាx លយ NIST សមា�ផ|រផ|ងផលបរេធ,�មា[ សបរេល3�នHកនង មាន បរេVម ះសមាសធាតសា�។ បរេnកនង�លសលកគរៃ� នងសលកគរៃ�សងត GC-MS Wនរកបរេ�3ញមានវត�មានសមាសធាតចនន 13។ កនង�លសលកគរៃ�ធាតផនែ2លមាន�រមាណបរេច3នOង 1% មានចនន 5 � Myrcene (1.31%) Neral (31.47%) Geraniol (2.43%) Geranial (56.41%) នង Selina-6-en-4-ol (1.55%) ។ ចផនែនកបរេ�ងសលកសសមាន�រមាណសមាសធាតបរេច3នOង 1%មានចនន 8 2ចO៖Myrcene(5.50%) trans-2-Caren-4-ol(1.08%) Verbenol(1.38%) Neral(33.19%) Geraniol(1.92%) Geranial(51.41%) -Cyclogeraniol acetate(1.46%) នង Selina-6-en-4-ol(1.21%)។ សមាសធាតមានកនងសលកសងតចមបងមាន 7 � Myrcene(13.55%) trans-2-Caren-4-ol(1.49%) Verbenol(2.34%) Neral(31.60%) Geraniol(4.19%) Geranial(41.53%) នង -Cyclogeraniol acetate (2.25%)។ តាមលទធផលបរេនះ�ញញាជ កថាកនង បរេ�ងសលកគរៃ�មានធាត�3ម3ចមបងចនន�3ធ � Myrcene, Neral នងGeranial (Citral)។ OមយLន បរេនះផនែ2រ តាមរយៈលទធផលបរេនះ�មានលកខណៈសបរេ2,ងនងការសាវOវកនលងមកផនែ2លWនរកបរេ�3ញថាកនងសលកគរៃ�មានសមាសធាតចមបងចនន�3� Myrcene, Neral នង Geranial (Adegoke et al., 1996; Carlso et al., 2001; Koffi et al., 2009; Bassole et al., 2011; Tajidin et al., 2012)។ បរេ�ងសលកគរៃ��ពតOមានសមាសធាតOបរេច3ន�[ផនែន�សមាសធាតចមបងរ�សវាផនែតងផនែតមាន។

សរ�មកកនងសលកគរៃ��មានសមាសធាត�3ម3ចមបងកនង�លនងសលកមនខសLន បរេទ។ Myrcene, Neral នងGeranial (Citral) Oសមាសធាតចមបងបរេnកនងសលកគរៃ�តាមរយៈការព បរេសាធបរេ-យមា[ ស3ន GC-MS កនងទ3ពបរេសាធនRUPP។

32

៥.៣ លទធ<លមលៃ�ការបពេណដ ញសតវខ�ត �ងការការពារខ�ត កនងតរសវតាមរយៈលទធផលគរៃនការ�បរេណដ ញខមតបរេ-យបរេ�3កហា�0.5%, 1%, 2%, 3% នងរយៈបរេពល កនង

ការពបរេសាធន 30mn, 1h, 2h, 4h មានភា�រយគរៃនការ�បរេណដ ញសតវខមតបរេក3នតាមកហា� នង រយៈ បរេពល។ បរេnរយៈបរេពល 1h កហា� 0.5%,1%, 2%, 3% មានការ�បរេណដ ញ 60%, 80%, 95%, 95%បរេរ,ងLនបរេ/3យបរេnរយៈបរេពល4h កហា�0.5%,1%, 2%, 3%2ផនែ2លមានការ�បរេណដ ញ 70%, 80%, 95% នង 100%។ បរេ/ត2បរេចនះWនOបរេ�ងសលកគរៃ�មាន�សទធភាពកនងការ�បរេណដ ញសតវខមត។ បរេ-យផនែផអកបរេល3ការ�បរេណដ ញបរេនះ �ពតOមានសារៈសខានកនងសវបរេ-យបរេ�3សលកគរៃ�។ ការរកសាទកកឡ�តជត អាចការ�រសតវខមតWនបរេ-យសារផនែតវាWនកាត�នថយនវ�រមាណអកស3ផនែសន។ ការ-ក�រមាណសលកគរៃ��ងហញការសមាល �ខមតតចតចកនងកឡ�តជត។ ចផនែណកការរកសាទកសវកនងការ ងធមមតា ការសាវOវWនរកបរេ�3ញថា ការ�បរេណដ ញមានភាពបរេខសាយOងការរកសាទកកនងកឡ�តជតបរេ-យសារផនែតកនងការ ងអាច បរេធវ3ឲយ�រមាណខមតផនែ��លតាមរយៈការឆនា�អសខលនកនងសលកគរៃ� នងមានសតវលអតអាចផលាល សទ3បរេចញចលបរេyបរេ�Wន។ បរេទាះ�3Oយា[ ងណាកបរេ-យការរកសាទកសវបរេ-យបរេ�3សលកគរៃ�មានភាពមនចបាស។ �ញញាហ បរេនះ�ណាដ លមកព3កតា� Oបរេច3នបរេក3តមានកនងការពបរេសាធន2ចO លកខណឌ បរេផសងLន រវាងកនងកឡនងការ ង ចនន2ងគរៃនពបរេសាធន មានចននសតវលអតតចកនងការពបរេសាធOបរេ23ម។

សរ�មកកនងការ�បរេណដ ញសតវខមតបរេ-យបរេ�ងសលកគរៃ��ពតOមាន�សទធភាពខពស�[ផនែន� ការអនវត�កនងការសមាល �ខមតកនងសវបរេ-យសលកសងត�មានលទធផលមនចបាស។ ភាពមនចបាសបរេ-យសារផនែតការពបរេសាធនOការពបរេសាធនបរេល3ក2�ងកនងការបរេធវ3បរេតស�បរេល3សលកគរៃ�នងសតវខមតកនង�បរេទសកមពO។ 2ចបរេនះ�សទធភាពរ�សបរេ�ងអាចមានបរេល3សតវខមត ផនែតការអនវត�កនងការទកសវ�មន2ចLន បរេនថាះបរេទ។

៥.៤ ការសពេGគ �ងសពេណរសតរមមាបការតរសាវតរ?វនាពេ លប�តតាមលទធផលបរេចញព3ការ�ណត នងការវភា�បរេ�ងបរេ-យមា[ ស3នវភា�រកសមាសធាតបរេ�ង ការសាវOវបរេនះ

មានលទធផលអាចទទលយកWនស�នងបរេLល�ណង។ការ�ណតកនងទ3ពបរេសាធនបរេ-យបរេ�3ឧ�ករណផនែ2ល�បរេង�តបរេឡ3ងព3ធងអ3ណក មានទននផលមធយម។ នងការវភា�បរេ�ង Wនរកបរេ�3ញថា មាន Citral ចនន 82%កនងបរេនថាះមានទាង Neral នង Geranial ផងផនែ2រ។ ចបរេ�ះការ�បរេណដ ញសតវខមតបរេ-យបរេ�3បរេ�ង បរេnកហា�ខសLន នងរយៈបរេពលពនតយខសLន បរេ�3ញថា បរេ�ងមាន�សទធភាពកនងការ�បរេណដ ញសតវខមត។ ផHយមកវញការរកសាទកសវបរេ-យបរេ�3សលកគរៃ�សងតសមា�ការ�រខមត �មានភាពមនចបាស ផនែតលទធផលWនឆលះ�ញញាច ងថាការទកសវកនងកឡ�តជត នងការ-កសលកគរៃ�បរេច3ន�រមាណបរេច3នកនងសវបរេធវ3ឲយខមតងហា�Wន។ 2ចបរេនះ�Oកសករអាចសាកលបង�តបរេ�ងបរេចញព3សលកផនែ2លបរេWះបរេcល ផនែតពកLតមនអាចយកសលកសងតទាងបរេនថាះបរេy�បរេណដ ញសតវខមតកនងសវឲយមាន�សទធភាពWនបរេនថាះបរេទ។

តាមរយៈការសាវOវកនង�ធាន�ទបរេនះបរេ�3ញថាមានភាពផនែ��លOបរេច3នបរេក3តមានបរេឡ3ង។ ចបរេ�ះសលកគរៃ�ការ�បរេណដ ញសតវខមតមានភាពចបាស ក�[ផនែន�ចបរេ�ះសវវញ ការពបរេសាធនមនទទលWនផលលអបរេនថាះបរេទ�ណាដ លមកព3កតា�Oបរេច3នបរេ/ត2ចបរេនះបរេ/3យWនO�បរេង�3តឲយមានចមងលកានផនែតបរេច3ន នងអបរេថរOបរេច3ន។ ខាងបរេកាមបរេនះOសបរេណ3 រសមា�សាវOវ�ន� នងក2ចOភាពបរេខសាយគរៃនការសាវOវបរេនះបរេ-យសារផនែតបរេពលបរេវFមានកណត៖

1. ការសាវOវ�រផនែត�បរេង�3តទននផលឲយWនលអ តាមរយៈការយកចត�ទក-កបរេល3ធង�ណត នង វធ3សាស�កនងការផនែញកយកបរេ�ង។

2. ចបរេ�ះការវភា�បរេ�ងវញការសាវOវ�រផនែតទញស�ង-សារធាត�3ម3ចមបង2ចO Citral (Neral នង Geranial) Myrcene, Limonene បរេ23មប3�ណនថារកកហា�ធាត�3ម3ចមបងកនងបរេ�ងសលកគរៃ�កនងមា[ ស3នGC-MS ។ ម[យាងការបរេ�3 External Standard �cWចសមា�ការរកRelative Indic (RI) កនងការពបរេសាធន។

3. កនងការរកសាទកសវការសាវOវ�រផនែត �បរេង�3នចនន2ងគរៃនការបរេធវ3 នង�បរេង�3នចនន គរៃន សតវ ខមត បរេ-យ�តព3បរេភទ នង2ណាកកាល គរៃនការលតFស រ�ស�បរេយាជន ទទលWន ទននផលចបាស នងមានភាពលងហាកស�ង-ទា�។

4. ការតតពនតយបរេល3របរេ�,�គរៃនការសមាល �សតវខមត នងរយៈបរេពល ផនែ2លបរេ�ង អាចសមាល � វា Wន។

33

5. ការវភា�បរេ�ងបរេល3លកខណៈបរេផសងបរេទ,តOបរេច3នបរេទ,ត2ចOការវភា�បរេល3ឥទធពលគរៃនបរេ�ងបរេល3 ពងសតវខមត នងសតវលអតបរេផសងៗបរេទ,ត។

6. ការពបរេសាធនទាកទងនងភាព�បរេណដ ញសតវខមតកនងសវ�រផនែតបរេរ,�ចបរេ-យការបរេ�3កឡ�តជតព3រផនែ2លភាជ �Lនបរេ-យ�ពង។ កនងកឡមយផHកសវ សលកគរៃ� នង-កសតវខមតចល ចផនែណកកឡបរេផសងបរេទ,តមានផនែតសវ។ 2បរេចនះសតវខមតអាចមានជបរេម3សកនងការរស បរេ/3យបរេយ3ងកអាច�ណនថារកភាព�បរេណដ ញWនផនែ2រ។

7. ការសកសា�រផនែតសកសាសលកគរៃ�បរេល3មហ�អាហារថាបរេត3វាជយឲយអាហារមានរសOត2ចបរេម�ច?

ឯកសារបរេយាងAdegoke, G. O., & Odesola, B. A. (1996). Storage of Maize and Cowpea and

Inhibition of Microbial Agents of Biodeterioration using the powder and Essential Oil of Lemongrass (Cymbopogon citratus). International Bioderterioration & Biodegradation , 81-84.

Aiemsarard, J., Aiumlamai, S., Aromdee, C., Taweechaisupapong, S., & Khunkitti, W. (2011). The effect of lemongrass oil and its major components on clinical isolate mastitis pathogen and their mechanism of action on Staphylococus aureus DMST 4745. Research in Vieterinary Science , 91, e31-e37.

34

Antunes, M., & Cavaco, A. (2010). The use of essential oils for postharvest decay control - A review. Flavour Fragr.J , 25, 351-366.

Bajpai, V. K., Baek, K. H., & Kang, S. C. (2012). Control of Salmonella in foods by using essential oils: A review. Food reasearch International , 45, 722-734.

Bakkali, F., Averbeck, S., Averbeck, D., & Idaomar, M. (2008). Biological effect of essential oil- A review.

Bankole, S. A., & Joda, A. O. (2004). Effect of lemongrass ( Cymbopogon Citratus Stapf) powder and essential oil on mould deterioration and aflatoxin contemination of melon seed ( Colocynthis citrullus L.). African Journal of Biotechnology , 3, 52-59.

Baratta, M. T., Dorman, H. D., Deans, S. G., Figueiredo, A. C., Barroso, J. G., & Ruberto, G. (1998). Antimicrobial and antioxidant properties of some commercial essential oils. Flavour Fragr J. , 13, 235-244.

Bassole, I. H., Meda, A. L., Bayala, B., Obame, L. C., Ilboudo, A. J., Franz, C., et al. (2011). Chemical composition and antimicrobial activity of Cymbopogon Citratus and Cymbopogon giganteus essention oil alone and combination. Phytomedicine , 18, 1070-1074.

Bernath, J. Aromatic Plant. Cultivated Plant, Primarily as food source , II.

Bhan, M. K., Pal, S., Rao, B. L., Dhar, A. K., & Kang, M. S. (2005). GGE Biplot Analisis of yield in lemongrass. Journal of New Seeds , 7.

Boeke, S. J., Baumgart, I. R., Loon, J. J., Dicke, M., & Kosson, D. K. (2004). Toxicity and repellency of African plant traditionally used for the protection of stored cowpea against Callosoburchus maculatus. Journal of stored Products research , 40, 423-438.

Buckle, J. (2003). Basic Plant Taxonomy, Chemistry Extraction, Biosynthesis and Analysis. In Clinical Aromatherapy (2nd ed., pp. 38-75).

Carlso, L., Machado, R., Spricigo, C., Pereira, L., & Bolzan, A. (2001). Extraction of lemongrass essential oil with dense CO2. Journal of Supercritical Fluids , 21, 33-39.

Carlson, L. H., Machado, R., Spricigo, C. B., Pereira, L. K., & Bolzan, A. (2001). Extraction of Lemongrass Essential oil with Dense Carbon Dioxide. Journal of Supercritical Fluids , 21, 33-39.

Chaisawadi, S., Thongbute, D., & Methawiriyasilp, W. (2005). Preliminay Study on Antimicrobial Activities on Medicinal Herbs of Thai food Ingredients. Bioprospecting and Ethnopharmacology , 1.

35

Chaubey. (2007). Insecticidal activity of Trachspermum ammi(Umbelliferae), Anethum graveolens (Umbelliferae) and Nigella sative (Ranunculaceae) essential against stroed-product beetle Tribolium castaneum Herbst (Coleoptera: Tenebrionidae). African Journal of Agriculture Research , 2(11), 596-600.

Chungsamarnyart, N., & Jiwajinda, S. (1992). Acaricidal activity of volatile oil form lemon and Citronella grass on Tropical Cattle Ticks. Kasetsart J.( Nat. Sci.Suppl) , 26, 46-51.

Costa, C. R., Kohn, D. O., Lima, V. M., Gargano, A. C., & Costa, J. C. (2011). The GABAergic system contributes to the anxiolytic-like effect of essential oil from Cymbopogon Citratus ( Lemongrass). Journal of Ethnopharmacology , 137, 828-836.

Dudai, N., Weinberg, Z., Larkov, R., Ashbell, G., & Putiersky, E. (2001). Changes in Essential oil during Enzyme-Assisted Ensiling o Lemongrass ( Cymbopogon citratus Stapf.) and Lemon Eucatyptus ( Eucalyptus citriodoria Hook). J. Agric.Food Chem , 49, 2262-2266.

Edris, A., Girgis, B., & Fadel, H. (2003). Rocovery of Volatile aroma Components from aqueous waste stream using antivated carbon column. Food chemistry , 82, 195-202.

Francisco, V., Figueirinha, A., Neves, B. M., Rodriguez, C. G., Lopes, M. C., Cruz, M. T., et al. (2011). Cymbopogon citratus as soure of new and safe anti-inflamatory drugs: Bio-guided assay using lipopolysaccharide- Stimulated macrophage. Journal of Ethnopharmacology , 133, 818-827.

Harris, D. C. (2004). What is chromatography? Chromatography separation. Retrieved May 20, 2012, from www. und.edu/dept /chromatography/Docs /Chromatography.pdf

Havey, D. (2000). Modern Analytical Chemisty. New York: McGraw-Hill.

Huynh, K. P., Maridable, J., Gaspillo, P., Hasika, M., Malauan, R., & Kawasaki, J. (2008). Essential oil from lemongrass Extracted by Supercriticial Carbon Dioxide and Steam distillation. The philipine Agricultral Scientist , 91, 36-41.

Inouye, S., Takizawa, T., & Yamaguchi, H. (2001). Antibecterial activity of essential oils and their major constituents against respiratory tract pathogens by gaseous contact. Journal o Antimicrobial Chemotherpy , 47, 565-573.

Ishii, I., Matsuzawa, H., & Vairappan, C. S. (2010). Repellent activity of Common Spices against rice weevil, Sitophilus Zeamais Motsh (Coleoptera, Curculionidae). Journal of tropical Biology and Conservation , 7, 75-80.

36

Ishikawa, M., Warita, Y., Takahisa, E., & Ohkubo, Y. (2010). Human–Environment Interactions (1): Flavor and Fragrance. T. Hasegawa Co., Ltd., Tokyo, Japan , 595-669.

Kham, L. (2004). Medical Plants of Cambodia: Habitat, Chemical Constituents and Ethnobotanical Uses (1st ed.). Australia: Bendigo Scientific Press.

Koffi, K., Komla, S., Catherine, G., & Christine, R. (2009). In vitro ctytotoxic activity of Cymbopogon citratus L. and Cymbopogon nardus L. essential oils from Togo. Journal of the Bangladesh Pharmacological Society , 4, 29-34.

Koul, O., Walia, S., & Dhaliwal, G. S. (2008). Essential as green pesticides: Potential and Constraints. Biopestic. Int. , 4, 63-84.

Koul, V. K., Gandotra, B., Koul, S., Ghosh, S., Tikoo, C., & Gupta, A. K. (2004). Steam distilation of lemongrass (Cymbopogon spp). Indian Journal of Chemical Technology , 11, 135-139.

Miyazaki, Y. (1965). Grass and oil yields from lemongrass and the quality of oil . Japanese J. Trop. Agric , 37-41.

Mohrig, J. R., Hammond, C. N., Schatz, P. F., & Morrill, T. (2003). Techniques in Organic Chemistry. New York: W. H. Freeman and Company.

MSDS. (2008, May 25). Natural Sourcing. Retrieved May 10, 2012, from Natural Sourcing: http://www.naturalsourcing.com

Ndungu, M., Chhabraa, S., & Lwandeb, W. (1999). Cleome hirta essential oil as livestock tick Rhipicephalus appendiculatus and maize weevil Sitophilus zeamais repellent. Fitoterapia. 70, 514–516.

Negrelle, R. R., & Gomes, E. C. (2007). Cymbopogon Citratus (DC) Stapf : Chemical composition and biological activity. Rev. Bras. 11. Med. , Botucatu , 9, 80-92.

Nerio, L., Verbel, J., & Stashenko, E. (2010). Repellent activity of essential oil: A review. Bioresource Technology , 101, 372-378.

Oboh, G., Adefegha, S., Ademosun, A., & Unu, D. (2010). Effects of hot water treatment on the phenolic phytochemicals and antioxidant activities of lemongrass (Cymbopogon citratus). EJEAF che , 9, 503-513.

Paranagama, P. A., Abeysekera, K. H., Abeywickrama, K., & Nugaliyadde, L. (2003). Fungicidal and anti-aflatoxicgenic effects of essential oil of Cymbopogon Citratus ( D.C) Stapf against Aspergillus flavus link. Isolated from stored rice. Letter in Applyed Microbiology , 37, 86-90.

37

Paviani, L., Pergher, S. B., & Dariva, C. (2006). Application of Molecular Sieves in the Fraction of Lemongrass oil from high pressure CO2 extraction. Brazilian Journal of Chemical Engineering , 23, 219-225.

Prakash, A., Rao, J., & Nandagopal, V. Future of Botanical Pesticides in rice, wheat pulses and vegetables pest mangament. JBiopest , 35, 154-189.

Prasad, N., Bhat, S., & Sreenivasa, M. V. (2010). Antifungal activity of essential oils against Phomopsis azadirachtae, the causative agent of die-back disease of neem. Journal of Agriculture Technology , 6, 127-133.

Qualls, W. A., & Xue, R. D. (2009). Field evaluation of three botanical repellent against Psorophora Ferox, Aedes Atlanticus, and Aedes Mitchellae. Journal of the American Mosquito Control Association , 25, 279-381.

Raja, M., & William, S. J. (2008). Impact of volatile oil of plants against the cowpea beetle Callosobruchus Maculatus( FAB) (Coleopteras Bruchidae). IJIB , 62.

Rajendran, S., & Sriranjini, V. (2008). Review: Plant Products as fumigation for stored product insect control. Journal of Stored Product research , 44, 126-135.

Roger, C. R. (1997). The potential of botanical essential oil for insect pest control. Intergrated Pest Managament Review , 2, 25-34.

Sacchetti, G., Maietti, S., Muzzoli, M., Scaylianti, M., Manfredini, S., Radice, M., et al. (2005). Comparative evaluation of 11 essential oil of different origin as funtional antioxidants, anti-radicals and antimicrobial in foods. Food Chemistry , 91, 621-632.

Saljoqi, A. U., Afridi, K., Khan, S. A., & Rehman, S. (2006). Effects of six plant extracts on rice weevil , sitophilus oryze L. in the store wheat grains. Journal of Agricultural and Biological Science , 1.

Seng, V., & Chan, T. (2009). សមទធផលសាវOវ ១០ ឆនាន ១៩៩៩2ល២០០៩. ភនបរេពញ: Cambodian Agricultral Research and Development Institution.

Singh, B. R., Singh, V., Singh, R. K., & Ebibeni, N. (2011). Antimicrobial activity of lemongrass ( Cymbopogon citratus) oil against microbes of environmental clinical and food origin. International Research of Pharmacy and Pharmacology , 1 (9), 228-236.

Stefanazzi, N., Stadler, T., & Ferrero, A. (2011). Composition and toxic, repellent and feeding deterrent activity of essential oils against the stored-grain pests Tribolium castaneum (Coleoptera: Tenebrionidae) and Stitophilus oryzae ( Coleoptera: Curculionidae). Pest Manag Sci , 67, 639-646.

38

Tajidin, N. E., Ahmad, S., Resenani, A. B., Azimah, H., & Munirah, M. (2012). Chemical Composition and Citral content in Lemongrass ( Cymbopogon Citratus) essential oil at three maturity stages. African Journal of Biotechnology , 11, 2685-2693.

Tzortzakis, N. G., & Economakis, C. D. (2007). Antifungal activity of lemongrass against key postharvest pathogens.

Wong, K., Signal, F., Campion, S., & Motion, R. (2005). Citronella as an insect Repellent in Food Packaging. J. Agric. Food Chem , 53, 4633-4636.

Zapata, N., & Smagghe, G. (2010). Repellency and toxicity fo essential oil fro the leaves and bark of Laurelia Sempervirens. Industrial Crops and Products , 32, 405-410.

ឧ�សមពនធ លទធ<លបណតពេតរបងស�កមលៃតរគទាងបពេលក

1. ការ�តបរេ�ងបរេចញព3�ល

ទននផលបរេ�ង�លសលកគរៃ�ការ�ណត រយៈបរេពល�ណត ទមងន�ល(g) មា[ សបរេ�ង(g) ភា�រយបរេ�ង(%) ភា�រយមធយម(%)

បរេល3កទ31 2h: 15mn 1000 0.621 0.0621  

បរេល3កទ32 2h: 00mn 1000 0.858 0.0858 0.06% w/w

បរេល3កទ33 2h: 15mn 1000 0.274 0.0274  

2. ការ�តបរេ�ងបរេចញព3សលកសស

39

ទននផលបរេ�ងសលកគរៃ�សសការ�ណត រយៈបរេពល�ណត ទមងន�ល(g) មា[ សបរេ�ង(g) ភា�រយបរេ�ង(%) ភា�រយមធយម(%)

បរេល3កទ31 1h: 05mn 1000 2.358 0.2358  

បរេល3កទ32 1h: 05mn 1000 3.14 0.314 0.29% w/w

បរេល3កទ33 1h: 55mn 1000 3.337 0.3337  

3. ការ�តបរេ�ងបរេចញព3សលកសងត

ទននផលបរេ�ងសលកគរៃ�សងតការ�ណត រយៈបរេពល�ណត ទមងន�ល(g) មា[ សបរេ�ង(g) ភា�រយបរេ�ង(%) ភា�រយមធយម(%)

បរេល3កទ31 1h: 10mn 1000 5.636 0.5636  

បរេល3កទ32 1h: 05mn 1000 7.044 0.7044 0.66% w/w

បរេល3កទ33 1h: 05mn 1000 6.981 0.6981  

តរកមមាW តតរកា�មលៃ�ពេតរបងស�កមលៃតរគពេcយមមាW ស� GC-FID 1. កមា[ តកាមគរៃនបរេ�ង�លសលកគរៃ�

2. កមា[ តកាមគរៃនបរេ�ងសលកគរៃ�សស

40

2. កមា[ តកាមគរៃនបរេ�ងសលកគរៃ�សងត

តរកមមាW តតរកា�មលៃ�ពេតរបងស�កមលៃតរគពេcយមមាW ស� GC-MS1. កមា[ តកាមគរៃនបរេ�ង�លសលកគរៃ�

2. កមា[ តកាមគរៃនបរេ�ងសលកគរៃ�សស

41

3. កមា[ តកាមគរៃនបរេ�ងសលកគរៃ�សងត

សមមាសធាតដែដលអាចរកពេlញកនងពេតរបងស�កមលៃតរគ1. សមាសធាតគរៃនបរេ�ង�លសលកគរៃ�

ល . រ ពេJ� ះសមមាសធាត រយៈពេ លពេចញ ច ( នាទ ) ភាគរយសមមាសធាត (%)

1 Myrcene 10.20 1.31 0.10

2 Ocimene 12.92 0.12 0.02

3 1S--Pinene 13.50 0.09 0.01

4 Carveol 16.93 0.41 0.04

5 4-Pyridinemethanol 19.84 0.17 0.02

6 Citronellal 20.41 0.23 0.02

7 trans-2-Caren-4-ol 21.19 0.61 0.04

8 Verbenol 22.44 0.85 0.08

9 Neral 26.55 31.47 1.00

10 Geraniol 27.70 2.43 1.00

11 Geranial 28.78 56.41 2.00

12 -Cyclogeraniol acetate 36.06 0.81 0.16

42

13 Selina-6-en-4-ol 49.68 1.55 0.11

2. សមាសធាតកនងបរេ�ងសលកគរៃ�សស

ល . រ ពេJ� ះសមមាសធាត រយៈពេ លពេចញ ច ( នាទ ) ភាគរយសមមាសធាត (%)

1 Myrcene 10.19 5.50 3.73

2 Ocimene 12.88 0.17 0.05

3 1S--Pinene 13.49 0.12 0.03

4 Carveol 16.87 0.46 0.04

5 4-Pyridinemethanol 19.78 0.29 0.15

6 Citronellal 20.38 0.20 0.02

7 trans-2-Caren-4-ol 21.15 1.08 0.44

8 Verbenol 22.41 1.38 0.49

9 Neral 26.54 33.19 3.00

10 Geraniol 27.68 1.92 1.04

11 Geranial 28.75 51.41 4.00

12 -Cyclogeraniol acetate 36.03 1.46 0.72

13 Selina-6-en-4-ol 49.70 1.21 1.12

3. សមាសធាតកនងបរេ�ងសលកគរៃ�សងត

ល . រ ពេJ� ះសមមាសធាត រយៈពេ លពេចញ ច ( នាទ ) ភាគរយសមមាសធាត (%)

1 Myrcne 10.24 13.55 1.00

2 Ocimene 12.89 0.28 0.04

3 1S--Pinene 13.50 0.22 0.04

4 Carveol 16.78 0.51 0.12

5 4-Pyridinemethanol 19.74 0.41 0.09

6 Citronellal 20.30 0.32 0.06

43

7 trans-2-Caren-4-ol 21.16 1.49 0.00

8 Verbenol 22.41 2.34 0.31

9 Neral 26.50 31.60 0.00

10 Geraniol 27.57 4.19 0.09

11 Geranial 28.65 41.53 0.18

12 -Cyclogeraniol acetate 36.02 2.25 0.14

ការពេតរបaបពេធaបពេតរបងភាគរយមលៃ�ពេតរបង ពេតរប T-test កនង Ms.excel1. �លនងសលកសសបរេ-យបរេ�3 T-testt-Test: Two-Sample Assuming Unequal Variances

  Variable 1 Variable 2Mean 0.584333333 2.945Variance 0.086272333 0.268129Observations 3 3Hypothesized Mean Difference 0 df 3 t Stat -6.868274144 P(T<=t) one-tail 0.003160163 t Critical one-tail 2.353363435 P(T<=t) two-tail 0.006320325 t Critical two-tail 3.182446305

កាលណា P=0.006320325<0.05 មាននយថា បរេ�ង�លតចOងសលកសស2. សលកសសនងសលកសងតបរេ-យបរេ�3 T-testt-Test: Two-Sample Assuming Equal Variances

  Variable 1 Variable 2

Mean 2.9456.52033333

3

Variance 0.2681290.72767633

3Observations 3 3Pooled Variance 0.497902667 Hypothesized Mean Difference 0 df 4 t Stat -6.205688061 P(T<=t) one-tail 0.001715084 t Critical one-tail 2.131846782 P(T<=t) two-tail 0.003430167 t Critical two-tail 2.776445105

44

កាលណា P=003430167<0.05 មាននយថា បរេ�ងសលកសសតចOងសលកសងត

ការពេតរបaបពេធaបពេតរបងធាតគ�កនងពេតរបង ពេតរប Chi-square test កនង Ms.excelChi-square test តវWនបរេ�បរេ�3បរេ23មប3បរេ�,�បរេធ,�ទននយតាមផនែ��cតថាន ក។រ�មន�គរៃន Chi-square test កនង Ms.excel �

1. បរេ�ង�លនងសលកសសបរេ-យបរេ�3 Chi-square test

 ធាត�3ម3 ផនែផHពចបរេ�ង�ល គរៃផHពចបរេ�ងសលកសសMyrcene 131 550

Ocimene 12 17

1S--Pinene 9 12

Carveol 41 46

4-Pyridinemethanol 17 29

Citronellal 23 20

trans-2-Caren-4-ol 61 108

Verbenol 85 138

Neral 3147 3319

Geraniol 243 192

Geranial 5641 5141

-Cyclogeraniol acetate 81 146

  χ2 = 1.90438E-93កាលណា χ2= 0.00, P<0.05 បរេនថាះ បរេ�ង�លនងសលកសសមានធាតផស2ច�ន

1. បរេ�ងសលកសសនងសលកសងតបរេ-យបរេ�3 Chi-square test

 ធាត�3ម3 គរៃផHពចបរេ�ងសលកសស ផនែផHពចសលកសងត

Myrcene550 1355

Ocimene 17 28

1S--Pinene 12 22

Carveol 46 51

4-Pyridinemethanol 29 41

Citronellal 20 32

trans-2-Caren-4-ol 108 149

Verbenol 138 23445

Neral 3319 3160

Geraniol 192 419

Geranial 5141 4153

-Cyclogeraniol acetate 146 225

  χ2 = 1.5175E-194

កាលណា χ2= 0.00, P<0.05 បរេនថាះ បរេ�ងសលកសសនងសលកសងតមានធាតផស2ចLន

ការបពេណដ ញសតវខ�តពេcយពេតរបងស�កមលៃតរគ

កា��ងហាហ ញព3ភាព�បរេណដ ញ

46

0 50 100 150 200 250 3000

20

40

60

80

100

120តារាងភាគរយមលៃ�ការបពេណដ ញ

កហា�0.5%

កហា�1%

កហា�2%

កហា�3%

រយៈពេ លបពេណដ ញ (នាទ)

ភាគរយ

មលៃ�កា

របពេណ

ដញ