អនមុោទនាកថា

ខ្ញ ុំព្រះករញណា អាត្មា ភារ បានអានរិនិត្យរិច័យនូវខលឹមសារ និងអត្ថន័យ នៅកនញងន ៀវនៅ មិលនិទប្បញ្ហា ននះ យល់ន ើញថា គួរជាទីព្រះថាល នឹងបានជាទិដ្ឋា នញគតិ្ ដល់ព្រះភិកខញ ងឃ និងរញទធមាមករនទូនៅ ។

នលើ រីននះនៅនទៀត្ ខ្ញ ុំព្រះករញណា អាត្មា ភារ ក៏ ូមនោត្ រន ើរ និងអនញនមាទនា ចុំន ះសាន ដដរប ់ឧបា ិោ វណ្ណា រី មទពប្ប្ណមយ ដដលខិត្ខុំបកដព្បនរៀបនរៀងមិលិនទបបញ្ហា រប ់ព្បនទ ភូមាននះ ឲ្យនលចនចញជារូបរាងន ើង នដើមបឲី្យរញទធ-សា និករន ងាយព្ ួលកនញងោរ ិកានរៀន ូធ្យ ដ ែងយល់ និងបុំបាត់្នូវចមងល់នានា នៅកនញងព្រះរញទធសា នា ដ៏បវរដននយើង ។ កនញងនាម ខ្ញ ុំព្រះករញណា អាត្មា ភារ និងព្រះនេរានញនត្ថរៈព្គប់ព្រះអងគ នៅកនញងបនទប់ នទនាព្រះធ្ម៌ ( Buddhism Knowledge For All Khmer, Cambodian Buddhist Philosophy 2555,

Khmer Abhidhamma and Tipitaka Teaching & Khmer Theravada Buddhism ) ត្មមព្បរ័នធអញ ីនធឺ្-

នេត្ ( Paltalk Messenger ) ទុំងអ ់ បានមូលមតិ្គ្នន ជាឯកចឆនទ ហោរជាមួយនឹងនាទី ពនលឺពទុធឱវាទ ននសហញាតិប្ពះធម ៌ ( វត្តអងគន ធិ្ញាេ ) នបាះរញមពនូវន ៀវនៅមិលិនទ-បបញ្ហា ភាគ ១ ( កេឌ ទី ១ និង កេឌ ទី ២ ) ននះ នលើកដុំបូងចុំនួន ១.០០០ចាប់ កនញងនគ្នលបុំេងរួយព្ទព្ទង់ព្រះ ទធមា ផ្សរែផ្ាយដចកជាធ្មាទន ដដលជាមរត្កដ៏មានត្ដមល មិនអាចោត់្ដេលបាន ព្មាប់ព្រះរញទធសា នាត្នរៀងនៅ ។ ូមឱ្យព្រះ ទធមារប ់ព្រះបរមព្គូជាអមាា ់ផ្ាយព្រួត្ព្ជាបនរញ កលនោក ! ូមឲ្យ រែ ត្ែទ ុំងអ ់ទទួលបាននូវន ចកតី ងប់ត្នរៀងនៅ !

ូមអនញនមាទនា...! វត្តនវ ញវនារាម ( ដព្រឫ ស ី) , ដេង ៣ នកើត្ ដខ រិសាខ រ. . ២៥៥៥

ព្តូ្វនឹងដេងទី ២៣ ដខនមសា ឆ្ន ុំ ២០១២ ភិកខញ ននទញ្ហា នណា រនិ ុំណាង

ទស្សនកថា ស ៀវសៅមិលិន្ទប្បញ្ហា មាន្លក្ខណៈដូចជាគមពីរ ដដលនាងខ្ញុំបាន្ ិក្ាមក្សន្េះ ពិតជាមាន្អតថរ ដ៏ពិ ិដឋទញក្ជាគតិ សោយក្ញលប្ញត្តត្តកូ្លនាគ និ្ងត្តកូ្លមន្ ជាពិស ត្មាប់្ពញទធសា និ្ក្ជន្ត្គប់្វយ័ យក្សៅ ិក្ាសរៀន្ ូធ្យ សត្ក្ប្ជញ្ជ ក់្នូ្វចុំសណេះដឹង ក្នញង ម័យប្ញពវកាល ឲ្យបាន្យល់ដឹង ត្ពមទុំងកាត់ប្ន្ថយនូ្វវចិិកិ្ច្ឆា លាងជត្មេះអវជិាជ តាមរយៈខលឹមសារស ៀវសៅ ដដលដប្ងដចក្ជាក្ណឌ ៗ ងាយស្ ួលយល់ ។ ជាពិស សធ្វើឲ្យអនក្ ិក្ាស ើញនូ្វភាពត្ប្ណីត ញខញមនន្ធ្ម៌ តាមរយៈប្ញច្ឆា វ ិជជនា ក្នញងជុំពូក្ធ្ម៌សសេង ៗ រវាងត្ពេះសៅមិលិន្ទ និ្ងត្ពេះនាគស ន្សតថរ សោយជាក់្លាក់្ និ្ង សក្បេះក្បយសង ។

សោយសោងសៅសលើខលឹមសារ ត្ប្ក្ប្សោយអតថរ នន្ស ៀវសៅសន្េះ សទើប្នាទី ពនលឺពុទធឱវាទ ននស្ហញាតិព្ពះធម៌ ( វតតអងគសោធិ្ញាណ ) សត្កាមការដឹក្នាុំសោយត្ពេះត្គូរតន្នាសទ អ ៊ួន ស្ណំាង ឧបា ក្ ម៉ា ន់ យ៉ា ន នាងខ្ញុំផ្ទទ ល់ ត្ពមទុំងត្ពេះ ងឃ និ្ងពញទធប្រ ័ិទសៅក្នញង និ្ងសត្ៅត្ប្សទ បាន្ដញេះសចញនូ្វ ទធ លេះប្ង់នូ្វមចារយិៈ ទុំងត្ទពយ ទុំងចិតត សត្តក្អរអន្ញសមាទនា សោយបី្តិសសាមន្ េរកី្រាយប្ុំសញត ក្នញងការចូលរមួសបាេះពញមពសាយស ៀវសៅសន្េះ សដើមបីទញក្ជាគញណត្ប្សោជន៍្ ត្មាប់្ពញទធសា និ្ក្ជន្ទូសៅសង ។

នាងខ្ញុំ ូមសកាត ស ើរ ចុំសោេះឧតតមគតិដ៏ខពង់ខព ់ រប្ ់ឧបា ិកា វណាា រ ីទទពព្រណមយ ដដលបាន្ខិតខុំសចិតសចង់ ចងត្ក្ងសក្ើតបាន្ជាស ៀវសៅមួយចបប់្សន្េះ សោយស ចក្ដីពាោមោ៉ាងសមាេះមញតប្ុំសញត។

នាងខ្ញុំ ងឃឹមថា ស ៀវសៅមួយចបប់្សន្េះ ពិតជាមាន្ត្ប្សោជន៍្ដ៏ធ្ុំសធ្ង

ចុំសោេះត្ពេះពញទធសា នា សោយគញណាន្ញភាពនន្ត្ពេះរតន្ត្ត័យ ូមឲ្យត្ពេះគញណមាច ់ត្គប់្ ៗ ត្ពេះអងគ ឧបា ិកា វណាា រ ី ត្ពមទុំងពញទធប្រ ័ិទទុំងក្នញង និ្ងសត្ៅត្ប្សទ ទុំងអ ់ បាន្ជួប្ត្ប្ ពវនូ្វ ញខញមាលភាពមាុំមួន្ និ្ងមាន្ មាា ទិដឋិត្គប់្ៗជាតិ តសរៀងសៅ សដើមបតី្ទត្ទង់ក្ងចត្ក្នន្ត្ពេះធ្ម៌ ឲ្យត្ប្ត្ពឹតតសៅជានិ្ចចនិ្រន្តរ ៍បាន្ត្គប់្

៥.០០០ ត្ពេះវ ា ប្របូិ្រណ៍សៅសោង ។ ូមត្ពេះធ្ម៌រប្ ់ត្ពេះ មពញទធ ត្ជួតត្ជាប្ដល់មន្ញ េទូសៅ …!!!

នងៃ ៣ សក្ើត ដខពិសាខ ព. ២៥៥៥ ឧបា ិកា កកវ ស្ខុនហ នាទីពន្លឺពញទធឱវាទ នន្ ហញាតិត្ពេះធ្ម៌

នាទីពនលពឺទុធឱវាទ ននសហញាតិប្ពះធម ៌( វត្តអង្គមោធិញាណ )

អារមភបទអនកមរៀបមរៀង្ជាមេមរភាសា នដ្ឋយបានដឹងថា មិលិនទបបញ្ហា រប ់ដខារ ព្ នដៀងគ្នន នឹងមិលិនទបបញ្ហារប ់ដេ ដដលកុំរញងមាននៅនរលននះ នហើយដេមទ ុំងមិនទន់ចប់ រែព្គប់ផ្ងននាះ នដ្ឋយមិលិនទបបញ្ហា រប ់ដខារ ដដលនបាះរញមពនលើកទី ៤ ោលរីឆ្ន ុំ ១៩៦៣ រប ់ព្រះព្គូវមិលប បញ្ហា អ ញម- ូរ អាចារយនៅព្រះរារបណាា ល័យកមពញជា មានខលឹមសារព្តឹ្មដត្ ២ កណឌ គឺ កណឌ ទី ១ - បពុវមោគកណឌ ( ព្បវត្តិកនលងមករប ់ព្រះនៅមិលិនទនិងព្រះនាគន ននត្ថរ ) និង កណឌ ទី ២ - មិលនិទប្បញ្ហា កណឌ ( ជាកេឌ ដដលព្រះនៅមិលិនទនលើកជាបញ្ហា ចមងល់នានា ន ើងមកនដ្ឋយអងគឯង នដ្ឋយមិនបានព្បាររធ កយកនញងព្រះសា នា ួរនៅព្រះនាគន ននត្ថរ បនាទ ប់រីបានរួបមញខគ្នន និងចាប់នផ្តើម នទនានៅដេងដុំបូង មានទ ុំងអ ់ ៧ វគគ ) ដដលមានន ៀវនៅព្តឹ្មដត្ ២ កាល ប ញនណាា ះគឺ ៖

- ដខសទី ១ ឬ ភាគទី ១ ជាន ៀវនៅព្កបន តើងរេ៌ ញីរមពូ កព្មា ់ ២៥៩ ទុំរ័រ មានខលឹមសារទ ុំងអ ់ព្តឹ្មបញរែនោគកេឌ និង បីវគគដនមិលិនទបបញ្ហា កេឌ គឺ បឋមវគគ ទញតិ្យវគគ និងដផ្នកខលះដនត្តិ្យវគគ ។

- ភាគទី ២ ជាន ៀវនៅព្កបន តើងរេ៌សាច់ កព្មា ់ ២១៦ ទុំរ័រ មានខលឹមសារបួនវគគ ដនមិលិនទបបញ្ហា កេឌ គឺ ត្តិ្យវគគ ចត្ញត្ថវគគ បញ្ាមវគគ ឆដាវគគ និង ត្តមវគគ ។

ចុំដេក ៤ កណឌ នទៀត្ គឺ លកខេបបញ្ហា កេឌ នមេឌ កបបញ្ហា កេឌ អនញមាេបបញ្ហា កេឌ និង ឧបមកថាកេឌ រញ ុំទន់មាននបាះរញមពផ្ាយនៅន ើយ ត្ម ុំងរីឆ្ន ុំ ១៩៦៤ រហូត្មកដល់នរលននះ ។

អារមភបទ - Introduction

នហត្ញននះ បនាទ ប់រីបានអានមិលិនទបបញ្ហា រប ់ភូមា ត្មមរយៈសាន ដដបកដព្បរប ់នោកព្គូ ដឆវឌ្ឍន៍ កបិលោញ្ា ន៍ (រនជាតិ្ដេ) ដដលជាអនករុំនាញនូវព្រះដព្ត្បិដក ជាអនកមានោរយល់ដឹងនព្ចើន ទុំងដផ្នកបរយិត្តិនិងព្បតិ្បត្ត ិ នទើបនាងខ្ញ ុំកនញងនាមជាកញលធី្ត្មដខារមួយរូប ដដលព្រះថាល នរញចិត្តនឹងោរព្សាវព្ជាវព្រះធ្ម៌រប ់ព្រះ មាា មពញទធ ន ើញភារចាុំបាច់កនញងោរបកដព្បមិលិនទបបញ្ហា រប ់ភូមា ត្មមរយៈសាន ដដរប ់នោកព្គូដឆវឌ្ឍន៍ នដ្ឋយនរៀបនរៀងជានខមរភាសា នដើមបពី្បិយមិត្តអនកអានដខារ បានទទួលអត្ថរ និង អត្ថន័យដនមិលិនទបបញ្ហា រប ់បរនទ មតង ( រប ់ភូមា គឺ ដូចគ្នន នៅនឹងរប ់ព្ ីលងាា និងរប ់អឺរ ញប ដូចនោកព្គូ ដឆវឌ្ឍន៍ បានបញ្ហា ក់នៅកនញងន ចកតអីត្មថ ធិ្បាយ ដដលជាោរនផ្តើមន ចកតីរប ់ខលួន ) នព្ ះមិលិនទបបញ្ហារប ់ភូមា មានដល់នៅ ៦ កេឌ និងមាន អដាកថា ជាន ចកតីអធិ្បាយភាា ប់នៅនឹងបញ្ហា នីមួយ ៗ នដើមបងីាយព្ ួលកនញងោរយល់ខលឹមសារន ចកត ីឱ្យបានព្តឹ្មព្តូ្វ ដដលរញ ុំមានកនញងមិលិនទបបញ្ហា រប ់ដខារ និងដេ ។ នដ្ឋយសារមានកព្មា ់ព្ោ ់នរក ន ៀវនៅមិលិនទបបញ្ហា ព្ត្វូបានដបងរ ុំដលកជា ៣ ភាគ ព្មាប់ ៦ កេឌ ននាះ នដើមបងីាយព្ ួលចាប់ោន់អាន គឺ មួយភាគមានខលឹមសារចុំនួន ២ កេឌ ៖

ភាគ ១ ៖ កេឌ ទី ១ - បញរែនោគកេឌ និង កេឌ ទី ២ - មិលិនទបបញ្ហា កេឌ ភាគ ២ ៖ កេឌ ទី ៣ - លកខេបបញ្ហា កេឌ និង

កេឌ ទី ៤ - នមេឌ កបបញ្ហា កេឌ ភាគ ៣ ៖ កេឌ ទី ៥ - អនញមាេបបញ្ហា កេឌ និង

កេឌ ទី ៦ - ឧបមកថាកេឌ ។

អារមភបទ - Introduction

ដូនចនះ ូមអនក ិកាធ្ម៌រង់ចា ុំអានជាបនតនទៀត្កញ ុំបីខាន នដើមបបីេតញ ះ នូវរនលឺដនបញ្ហា រប ់ខលួន ទក់ទងនឹងបញ្ហា ចមងល់នផ្សង ៗ កនញងព្រះរញទធ-សា នា ដដលកុំរូលអនកព្បារទ្ ុំងរីរ បានបញចាឆ វ ិរានា ួរនឆលើយគ្នន នដើមប ីព្សាយបុំភលឺនូវចមងល់ទ ុំងននាះទញកជាមាគ៌្ននដ្ឋះព្សាយបញ្ហា ព្មាប់រញទធ-សា និករនរុំនាន់នព្ោយ បានរព្មះនូវមនទិលទ ុំងឡាយ ក់រ័នធនឹងព្រះរញទធសា នា សាងនូវភារភលឺថាល ដនព្រះសា នាដ៏ឧត្តម នដើមបជីានហត្ញ ជាបចា័យ នធ្ែើទីរឹង ព្មាប់ខលួន កនញងព្រះសា នាននះ ត្នៅដេងអនាគត្ កញ ុំបីខាន ។

ទនទឹមនឹងននាះ នាងខ្ញ ុំ ូមដេលងអុំេរគញេោ ងព្ជាលនព្ៅ ចុំន ះ ឧបាសក ដាំ កយុ មារិកគេៈកមាោរ មាគមអកសរសាស្ត តនិងវបបធ្ម៌ដខារ ដដលបានរួយដក ព្មួលអកខរាវរិញទធ នៅកនញងន ៀវនៅននះ ។

នទះបីជាោ ងណាកតី ន ៀវនៅននះ ព្បាកដជានៅមានចុំេញ ចខែះខាត្ខលះ ៗ ជាក់ជាមិនខាន ដដលនាងខ្ញ ុំ ូមលុំឱ្នោយ ូមោរអធ្ាព្ ័យរីចមាង យ និង រកីរាយទទួលយកោររះិគន់នផ្សង ៗ រី មាន ក់មិត្តអនកអានទូនៅ និង ងឃមឹោ ងមញត្មាុំថា ន ៀវនៅមិលិនទបបញ្ហា ននះ នឹងនា ុំមកនូវព្បនោរន៍ជាមហិមា ចុំន ះអនក ិកាធ្ម៌ នដើមបបីានដ ែងយល់អុំរីព្រះរញទធសា នា ឲ្យបាននព្ចើនដេមនទៀត្ និងជាមរត្ក ព្មាប់កូនដខាររុំនាន់នព្ោយ ឲ្យងាយព្ ួល ិកាព្សាវព្ជាវផ្ងដដរ ។ ូមអានិ ងសដនោរបកដព្បនរៀបនរៀងន ៀវនៅននះ រួយឱ្យព្បិយមិត្តអនកអាន និង អនក ិកាធ្ម៌ រួបព្បទះដត្នឹងន ចកតី ញខ ន ចកតចីនព្មើនកនញងព្រះរញទធសា នាត្នរៀងនៅ រហូត្បានជាក់ចា ់នូវព្រះនិ ែ ន នដ្ឋយបញ្ហារប ់ខលួន ព្គប់ ៗ រូប កញ ុំបីខាន ៕

អារមភបទ - Introduction

រារធានីភនុំនរញ ដេង ១១ នរាច ដខមិគ ិរ ឆ្ន ុំខាល រ. . ២៥៥៤ ព្តូ្វនឹងដេងទី ១ ដខ មករា ឆ្ន ុំ ២០១១

ឧបាសិកា វណ្ណា រី មទពប្ប្ណមយ vannary_t@yahoo.com អតី្ត្ដូនរី ិកាព្រះអភិធ្មាត្ថ ងគហៈ

៩ បរនិចឆទ វ ិញទធិមគគ ធ្មា ងគេី មហាបដ្ឋា ន និងព្រះ ូព្ត្ នៅព្រះ រាជាណាចព្កដេ ។

សោសភាពចលូរមួ ៖ មរៀបមរៀង្ជាមេមរភាសា ៖ - ឧបា ិោ វណាា រ ីនទរព្បេមយ វាយអត្ថបទ ៖ - ឧបា ិោ វណាា រ ីនទរព្បេមយ រចនាប្កប ៖ - បអូន ៗ បនចាកនទ កញ ុំរយូទរ័ រចនាទាំពរ័ ៖ - ភិកខញ អគគធី្នរា គង់ ញមិត្ត កកអកខរាវិរទុធ ៖ - ឧបា ក ដ្ឋុំ កញយ ទីប្ប្ឹកា ៖ - ភិកខញ ព្រះមហា ញវទិទ រតិ្នទនោ

- ភិកខញ វរិរជានត្ម នូ ញជាតិ្ - ភិកខញ នជាតិ្ននទ - ភិកខញ ននទញ្ហា នណា រនិ ុំណាង

- ដូនរីប ញនផា និង ដូនរី ញទិសា - ឧបា ក នលល ក វរីា

I

អារមភកថា ន ៀវនៅមិលិនទបបញ្ហា បាននបាះរញមពមករូនមិត្តអនកមានចិត្ត ទធ ព្រះ

ថាល នឹងធ្ម៌ នដើមបបីាននធ្ែើោរ ិកាកនញងនរលននះនហើយ ។ នរឿងមិលិនទបបញ្ហា ននះ នោកព្គូដឆវឌ្ឍន៍ កបិលោញ្ា ន៍ បានបនព្ងៀន

អនក ិកាធ្ម៌ជាព្បចា ុំ នៅ មាគមមរឈមេឌ លព្សាវព្ជាវព្រះរញទធសា នាវត្តព្ ះនកត្ ។ នោកព្គូដឆវឌ្ឍន៍ និងអនក ិកាទ ុំងអ ់ យល់ន ើញថា គួរដត្នរៀបចុំនបាះរញមពជាន ៀវនៅ នដើមបជីាព្បនោរន៍ដល់អនកគ្នា នឱ្ោ បាននៅ ិកានៅវត្តព្ ះនកត្ ។ ខលឹមសារនៅកនញងព្រះគមពីរននះ គួរឱ្យចង់ ិកាជាទីបុំផ្ញត្ នោកអនកព្បារទ្ ុំងរីរ នទនានឆលើយឆលងគ្នន នូវបញ្ហា នីមួយ ៗ ញទធដត្ជានរឿងនធ្ែើឱ្យដញះបញ្ហា គួរឱ្យចាប់អារមាេ៍ គួរឱ្យចង់ដឹង។ ន ៀវនៅននះ នព្មចបាននដ្ឋយសារន ចកតីព្បឹងដព្បងរាោមរប ់នោកព្គូ ដឆវឌ្ឍន៍ និងអនករួយទុំនញកបព្មុងជានព្ចើននាក់ រួមទ ុំងអនកចូលរួមវភិាគទនជាេវោិោ ងនព្ចើន ដដលរួយគ្នន លះបង់ព្ទរយ នទើបនធ្ែើឱ្យន ៀវនៅមិលិនទបបញ្ហា ននះ អាច នព្មចជារូបរាងមកបាន ។ នដ្ឋយអានិ ងសដនកញ លននះ ូមហញចផ្លដល់អនកបកដព្ប អនករួយទុំនញកបព្មុងនរៀបចុំនបាះរញមព អនកបរចិាា គធ្នធាន ព្រមទ ុំងព្បិយមិត្តអនកអានព្គប់គ្នន បាន នព្មចនូវធ្ម៌ផ្ញត្ទញកខ កនញងនរលឆ្ប់ ៗ ននះផ្ងចញះ ។

ឧបា ិោ ព្បានី ុំនរ ើងរារយ មាន ក់វវិដតៈ វត្តនៅសាន មឆ័យ

II អត្ថថ ធិប្ាយ

អត្ថថ ធិប្ាយ

នៅនរលព្រះនៅអាន ច ង់នព្ដមហារារ ោងនលើកទរ័មកវាយឈ្នះនគរបញ្ហា បរប ់ឥណាឌ រួចមក ក៏មានន តចព្កិកព្គប់ព្គងនគរននះ ជាបនតបនាទ ប់ជានព្ចើនអងគ រហូត្ដល់រារ ម័យរប ់ន តចព្កិកមួយអងគ ព្ទង់ព្រះនាមជាភាសាមគធ្ៈថា “ មលិិនទ ” ។ ព្រះអងគព្ទង់មានព្រះទយ័នធ្ែើោរនឈ្ែងយល់រីវជិាា ទ ុំងឡាយ ជារិន ទ សនបញ្ហា កនញងលទធិសា នានផ្សង ៗ ព្ទង់រកីរាយនឹងោងនៅរួប នទនាជាមួយអនកមានចុំនេះដឹងកនញងលទធិសា នាទុំងននាះ ។ នព្ោយមក ព្ទង់បានរួប នទនានឆលើយឆលងគ្នន ជាមួយព្រះនេរៈដ៏លបនី ា្ ះបុំផ្ញត្ កនញងរញទធសា នា មួយអងគ គឺ “ ប្ពះនាគ-មសនមត្ថរ ” ។

កនញងបញ្ហា ដ៏ ញីរនព្ៅ កយនរចន៍ នទនានឆលើយឆលងគ្នន រវាងនោកទ ុំងរីរ បានោល យជាទីចាប់អារមាេ៍នរញចិត្តដព្កដលង រប ់បេឌិ ត្ទ ុំងឡាយជានព្ចើន ។ នានរលនព្ោយមក ព្បមាេជារញទធ ករារ ៥០០ ប្ពះតិបដិក-ចឡុាភយមត្ថរ ដដលរុំនាញនូវព្រះដព្ត្បិដក បានដល់ធ្ម៌ដនបដិនវធ្ មានបញ្ហា នមាះមញត្ព្ជាលនព្ៅ មាន មតីដដលព្គូបាអាចារយទ ុំងឡាយព្តូ្វរះិគិត្ បានន ើញនូវគញេត្ដមលកនញង កយ នទនានឆលើយឆលងគ្នន រវាងនោកទ ុំងរីរ ថាជានហត្ញរួយព្ទព្ទង់ព្រះ ទធមា រប ់ព្រះ មាា មពញទធជាមាា ់ ឱ្យគង់វងសបាន នទើបរាោមព្បដមព្បមូល កយ មតី នទនាទ ុំងអ ់ននាះ ចងព្កងនរៀបនរៀងន ើង ជាគមពរីមួយរប ់សា នា ដ្ឋក់ន ា្ ះថា “ មលិិនទប្បញ្ហា ”។ កញលបញព្ត្

អត្ថថ ធិប្ាយ III

ដដលចង់បានទីរឹងកនញងព្រះសា នាទុំងឡាយ ក៏បានរួយគ្នន ដេរកានដ្ឋយោរនរៀន ោរទននទញចាុំជានដើម ជាបនតបនាទ ប់ រហូត្មកដល់បចាញបបននននះ ។ មិលិនទបបញ្ហា ជាគមពីរមួយ ដដលព្គូបាអាចារយទ ុំងឡាយ យល់ន ើញថា ុំខាន់ជាខាល ុំង ។ ព្រះអដាកថាចារយទ ុំងឡាយ ដដលនធ្ែើោរដត្ងគមពីរនផ្សងៗ រដមងដត្នលើក មតកីនញងគមពរីននះ មកជា មាអ ងកនញងោរងារនិរនធរប ់ខលួនជានិចា កនញងនរលមានោរវភិាគព្បធានបទណា ដដលមានភារ ញីរនព្ៅននាះ ។ កនញង ម័យបចាញបបននននះ អនក ិកាព្សាវព្ជាវរីទ សនវជិាា និងសា នា រប ់ព្បនទ នោកខាងនកើត្ នៅបណាត ព្បនទ នោកខាងលិច យល់ន ើញព្ បគ្នន ថា មិលិនទបបញ្ហា ជាគមពីរមួយ ដដលរួយផ្តល់នូវទ សនប បញ្ហា កនញងរញទធសា នានិោយនេរវាទ បានោ ងចា ់ ។

កនញង ម័យបចាញបបនន គមពីរមិលិនទបបញ្ហា ននះ ចុំន ះគមពីរដដលជាភាសា មគធ្ៈ នទះជាភាសាដត្មួយកតី ក៏មានដបកនចញជានព្ចើនចាប់ គឺ រប ់ដេនព្បើអកសរដេកត់្ព្ត្ម រប ់ភូមានព្បើអកសរភូមា រប ់ព្ ីលងាា នព្បើអកសរព្ ី-

លងាា រប ់អឺរ ញបនព្បើអកសររ ូមាញ ុំង ។

ព្មាប់មិលិនទរប ់ដេ ដដលនព្បើ ិកាកនញងព្បនទ ដេននាះ មានអនកបកដព្ប នធ្ែើោរបកដព្បមកជាភាសាដេជានព្ចើននលើក ជានព្ចើន ុំនួន មានទ ុំងព្បនភទបកដព្បនរញលល និងព្បនភទដកព្ ង់យកដត្ខលឹមសារ មកនរៀបនរៀង ក៏មាន ។ ចុំដេកមិលិនទបបញ្ហា រប ់បរនទ ដដលនគកុំរញងនព្បើននាះ នៅមិនទន់មានអនកណាបកដព្បមកជាភាសាដេនៅន ើយ ។ ខ្ញ ុំបាទនៅនរលបានអានទ ុំងរប ់ដេ និង រប ់បរនទ ជារិន រប ់ភូមា យកមកនព្បៀបនធ្ៀបគ្នន រួមទ ុំង កយអធិ្បាយដដលនៅថា អដាកថាននាះ កនញងនាមជាអនក

IV អត្ថថ ធិប្ាយ

អត្មថ ធិ្បាយគមពីរននះ នៅ មាគមមរឈមេឌ លព្សាវព្ជាវព្រះរញទធសា នាវត្តព្ ះនកត្ នទើបខ្ញ ុំបាទ នព្មចចិត្តមិននធ្ែើោរបកដព្បមិលិនទបបញ្ហា រប ់ដេ នហើយនធ្ែើោរបកដព្បដត្មិលិនទបបញ្ហា រប ់ភូមា រុំនួ វញិ ។

កនញងោរនរៀបចុំជាន ៀវនៅនលើកននះ នដ្ឋយមាននហត្ញផ្ល ៥ ព្បោរ ដូចត្នៅននះ ៖

១- មិលិនទបបញ្ហា ភាសាមគធ្ៈរប ់ដេ មានអនកបកដព្បជាភាសាដេជានព្ចើននលើក ជានព្ចើន ុំនួនរួចមកនហើយ នបើខ្ញ ុំបាទនៅដត្នព្បើរប ់ដេជាចាប់នដើម កនញងោរបកដព្បនទៀត្ននាះ នទះជា ុំនួនបកដព្បមានោរខញ ដបលកគ្ននខលះៗ កតី ព្បដហលជាមិនបានរួយឱ្យអនកអានបានទទួលនូវអត្ថរ ឬ ចុំនេះដឹងអែីបដនថមនទៀត្ន ើយ នហត្ញននះ នទើបខ្ញ ុំបាទមិនគិត្បកដព្បមិលិនទបបញ្ហារប ់ដេនទៀត្នទ ។

២- មិលិនទបបញ្ហា រប ់បរនទ នៅមិនទន់មានអនកណាបកដព្បនចញមកនៅន ើយ គួរដត្ព្កន កនមើលនៅរប ់នគខលះ ។ នទះជាោ ងណាក៏ជាគមពីរខាងសា នា ដដលនយើងទ ុំងអ ់គ្នន មានោរនគ្នររដូចគ្នន ។

៣- នបើនព្បៀបនធ្ៀបជាមួយព្រះដព្ត្បិដក ព្រះដព្ត្បិដករប ់ដេកត ី រប ់ភូមាកត ី មានោរខញ គ្នន តិ្ចតួ្ចណា ់ តីអុំរីព្បនោគខលះ កយខលះ ឬក៏ោរនព្បើព្បា ់ តួ្អកសរ ក៏អត្ថន័យមិនខញ ដបលកគ្នន ដដរ ។ ប ញដនតចុំន ះមិលិនទបបញ្ហាវញិមិនដមនដូចននះ គឺមានោរខញ ដបលកគ្នន ជានព្ចើនវគគ គួរឱ្យភ្ាក់នផ្អើលថា មាខ ង ៗ បានទទួលគមពីរននះមករីណា ? នាុំគ្នន ដេរកាោ ងដូចនមតច ? ខលឹម-សារខលះ នព្បៀបដូចជានិោយនផ្សងគ្នន ។

អត្ថថ ធិប្ាយ V

រញបភារខញ គ្នន មានដូចត្នៅ ៖ - ខលឹមសារខលះមាននៅកនញងមិលិនទបបញ្ហា រប ់ដេ ដត្ដបរជាមិនមាននៅ

កនញងមិលិនទបបញ្ហា រប ់ភូមា ដូចជា ខលឹមសារទក់ទងនៅនឹងរញទធទុំនាយ ដុំនេើ រកនកើត្ដនព្រះនៅមិលិនទ និង ព្រះនាគន ន ជានដើម ។

- ទក់ទងនឹងន ា្ ះរប ់បញគគល ក៏មានចុំដេកខញ គ្នន ដដរ ដូចជាន ា្ ះរប ់អាមាត្យមាន ក់ មិលិនទបបញ្ហា រប ់ដេន ា្ ះ អនតោយអាមាត្យ ចុំដេកមិលិនទបបញ្ហា រប ់ភូមាជា អននតោយអាមាត្យ ជានដើម។

- ទក់ទងនឹងន ា្ ះចុំេងនរើងបញ្ហា មាននព្ចើនបញ្ហា ណា ់ ដដលមានខលឹមសារ បញ្ហា ក់ឱ្យដឹងថាជាបញ្ហា ដត្មួយ ទ ុំងរប ់ដេ ទ ុំងរប ់ភូមា ប ញដនតដបរជាមានន ា្ ះបញ្ហា មិនដូចគ្នន ដូចជា រប ់ដេមានបញ្ហា មួយ ន ា្ ះថា ីលព្បតិ្សាា នលកខេបបញ្ហា ។ ចុំដេករប ់ភូមា ដបរជាមានចុំេងនរើងបញ្ហា ថា ីលលកខេបបញ្ហា នៅវញិ ជានដើម ។ - ទក់ទងនឹងចុំនួនឧបមាកនញងបញ្ហា នីមួយ ៗ បញ្ហា ខលះ មិលិនទបបញ្ហារប ់ដេ មានខលឹមសារដដលជាោរឧបមានព្ចើនជាង មិលិនទបបញ្ហា រប ់ភូមា ។ - ូមបដីត្ទក់ទងនឹងោរកុំេត់្ខលឹមសារកនញងបញ្ហា ខលះ ក៏មានោរខញ ដបលកគ្នន ដដរ ដូចជា បញ្ហា មានោរ ួរអុំរីលកខេៈរប ់ ទធ ដដលព្រះនាគន នបាននឆលើយវ ិរានាថា មានលកខេៈ ២ ោ ងននាះ កនញងមិលិនទបបញ្ហារប ់ភូមា បានដញកលកខេៈម ាង ៗ ជាបញ្ហា នផ្សងគ្នន ។ ចុំដេកកនញង មិលិនទបបញ្ហា រប ់ដេ បានព្បមូលខលឹមសារ ដដលទក់ទងនឹងលកខេៈទ ុំងរីរ ជាបញ្ហា ដត្មួយ ជានហត្ញឱ្យមានចុំនួនបញ្ហា មិនន ាើគ្នន ។

VI អត្ថថ ធិប្ាយ

- បញ្ហា ជានព្ចើន ដដលមាន កយកនញង ុំេួរ ឬ ចនមលើយ មានលកខេៈខញ គ្នន ដូចជារប ់ដេ មានលល ួរថា “ ព្រះគញេមាា ់នាគន ន បញគគលណាមានញាេនកើត្ន ើងនហើយ បញគគលននាះន ា្ ះថា មានញាេនកើត្ន ើងនហើយដមននទ ? ” ។ ចុំដេករប ់ភូមា មានលល ថា “ ព្រះគញេមាា ់នាគន ន បញគគលណាមានញាេនកើត្ន ើងនហើយ បញគគលននាះន ា្ ះថា មានបញ្ហា នកើត្ន ើងនហើយដមននទ ? ” រប ់ភូមាគួរដត្ព្តឹ្មព្តូ្វជាង នព្ ះថា ព្រះនៅមិលិនទព្ទង់មានបុំេងចង់ព្ជាបថា ញាេ និង បញ្ហា ជាធ្មាជាតិ្ដត្មួយ ឬ ក៏នផ្សងគ្នន ។ - បញ្ហា ខលះ ដូចជា បញ្ហា មានោរ ួរអុំរីោរបួ រប ់ព្រះរញទធអងគ ។ រប ់ភូមា មានព្តឹ្មដត្ខលឹមសារខលី ៗ ដដលជាោរ ួរ និង នឆលើយគ្នន ប ញនណាា ះ ។ ចុំដេកខាងដេវញិ នៅមានខលឹមសារនផ្សងៗនទៀត្ គឺនៅនរលព្រះនេរៈនឆលើយវ ិរានានហើយ ព្រះរាជាព្ទង់មិនព្រមទទួលយកចនមលើយ ។ នព្ៅរីព្ទង់មិនទទួលយកនហើយ ព្ទង់នៅបានព្ត្ម ់និោយចុំអក កឡាយព្រះនេរៈ ជាមួយនឹងរួកបព្មីរារោរ ដដលនៅដហហមរញ ុំវញិននាះនទៀត្ផ្ង ោ ងននះ ជានដើម ។ - ទក់ទងនឹងោរនលើកយក កយ កនញងព្រះដព្ត្បិដក មកអះអាងកនញងបញ្ហា នីមួយ ៗ មិលិនទបបញ្ហា រប ់ភូមា បាននលើកយកមកព្តូ្វនឹងោរមានរិត្ កនញងព្រះដព្ត្បិដកជានិចា ។ ចុំដេកមិលិនទបបញ្ហា រប ់ដេ រដមងដត្នលើកយកមក មិនព្តូ្វ មិនចុំ ។ ម ោ ងវញិនទៀត្ កយដដលនលើកមកននាះ កនញងមិលិនទបបញ្ហា រប ់ភូមា មានកត់្ព្ត្មទញកនៅចញងទុំរ័រនីមួយ ៗ ននាះថា នលើកយកមករីព្រះដព្ត្បិដក ន ៀវនៅទីប ញនាា ន និោយអី ទុំរ័រទីប ញនាា ន រួយឱ្យព្សាវព្ជាវដល់នដើមទីបាននលឿន ចុំដេករប ់ដេ រញ ុំមានបញ្ហា ក់ននាះនទ ។

អត្ថថ ធិប្ាយ VII

- ទក់ទងនឹង ញ្ហា នផ្សង ៗ ដដលមានជា ញ្ហា កុំេត់្ព្បនោគ ឬ កុំេត់្ ខលឹមសារគឺ វគគធ្ុំ វគគតូ្ច ញ្ហា កយ ញ្ហា ុំេួរ ជានដើម ។ មិលិនទ-បបញ្ហា រប ់ភូមា មានដ្ឋក់ចា ់ោ ់ រួយឱ្យអនកបកដព្ប កុំេត់្ព្បនោគនីមួយ ៗ បាននដ្ឋយងាយ បកដព្បបានព្ ួល ។ មិលិនទបបញ្ហា រប ់ដេ មិនបានយកចិត្តទញកដ្ឋក់កនញងនរឿងននះ ជានហត្ញឱ្យអនកបកដព្ប នរលខលះមិនរិចារណា ក៏ោត់្រ ុំដលកដញកព្បនោគនដ្ឋយខលួនឯង ដដលនរលខលះនធ្ែើឱ្យព្ចបូកព្ចបល់ នធ្ែើឱ្យមិនព្បាកដថាព្តឹ្មព្តូ្វ ។ ជារិន កយនរចន៍កនញងព្រះដព្ត្បិដក ដដលនលើកយកមកជា មាអ ងកនញងបញ្ហា នីមួយ ៗ ននាះ ព្តូ្វមានោរព្បយ័ត្នព្បដយងឱ្យដមនដទនថា កយនរចន៍កនញងព្រះដព្ត្បិដក ដដលនលើកយកមក មាអ ងននាះមានព្តឹ្មណា ? នហើយ កយណាដដលមិនដមននៅកនញងព្រះដព្ត្បិដក ? នដ្ឋយព្សាវព្ជាវឱ្យដល់នដើមទីឱ្យចា ់ោ ់ ិន មញននឹង នព្មចចិត្តបកដព្ប នដើមបោីរ រខលឹមសារចូលគ្នន ដដលអាចនធ្ែើឱ្យោរបកដព្បនៅជាខញ ខលឹមសារបាន ។ - ោរចាត់្បញ្ហា ចូលកនញងវគគនីមួយ ៗ មិនព្តូ្វគ្នន ក៏មាន ដូចជា នគ្នត្តមិ-

វត្ថទនបបញ្ហា មិលិនទបបញ្ហា រប ់ភូមាចាត់្ចូលកនញងរញទធវគគ ចុំដេកមិលិនទ-បបញ្ហា រប ់ដេ ចាត់្ចូលកនញង វនិ បបញ្ហា ជានដើម ។ ល។

អាព្ ័យនហត្ញននះ ព្ប ិននបើបានបកដព្បមិលិនទបបញ្ហា រប ់ភូមាក៏ជាោរនបើកឱ្ោ ឱ្យព្បិយមិត្តអនកអានបានទទួលអត្ថរ នផ្សង ៗ ដបលក ដដលរញ ុំមាននៅកនញងមិលិនទបបញ្ហា រប ់ដេ ។

៤- មិលិនទបបញ្ហា រប ់ព្ ីលងាា កត ី រប ់ព្បនទ ខាងអឺរ ញបកត ី ដូចគ្នន នឹងមិលិនទបបញ្ហា រប ់ភូមា នព្ចើនជាងមិលិនទបបញ្ហា រប ់ដេ នព្បៀបបីដូចជា គមពីរ

VIII អត្ថថ ធិប្ាយ

ដត្មួយជាមួយនឹងរប ់ភូមា នព្ ះនហត្ញននះ ព្ប ិនជាបានបកដព្បមិលិនទ-បបញ្ហា រប ់ភូមាប ញនណាា ះ នព្បៀបបីដូចជា បានបកដព្បមិលិនទបបញ្ហា រប ់ព្ ីលងាា ជានដើម ទ ុំងអ ់ននាះផ្ងដដរ ។

៥- ោរបកដព្បគមពីរមិលិនទបបញ្ហា ដដលមានឋានៈន ាើនឹងថាន ក់ព្រះបាលី ដូចព្រះដព្ត្បិដកឱ្យបានព្តឹ្មព្តូ្វ មានខលឹមសារនរញនលញលអននាះ ចា ុំបាច់ព្តូ្វនមើល កយអធិ្បាយ កនញងអដាកថា ។

អដាកថាដដលអធិ្បាយ កយននាះ មិលិនទបបញ្ហា រប ់ដេរញ ុំមានននាះនទ មានដត្រប ់ភូមាប ញនណាា ះ អាព្ ័យនហត្ញននះ ចា ុំបាច់ព្តូ្វដត្បកដព្ប មិលិនទបបញ្ហា រប ់ភូមា ព្ប ិននបើចង់បាន កយអត្មថ ធិ្បាយននាះ ។

នដ្ឋយនហត្ញថា មិលិនទបបញ្ហា ទ ុំងរីរននះ មានលកខេៈខញ ដបលកគ្នននព្ចើនព្បោរ ដូចបាននរៀបរាប់ខាងនលើននាះ ោរដដលព្តូ្វនធ្ែើកុំេត់្នហត្ញនព្បៀបនធ្ៀបអុំរីព្បោរខញ ដបលកគ្នន រវាងមិលិនទបបញ្ហា ទ ុំងរីរននះ នៅចញងទុំរ័រន ៀវនៅ នដើមបឱី្យន ើញថា ខាងភូមាថាោ ងនម ច ? ខាងដេថាោ ងនម ច ?

ននាះជានរឿងហួ វ ័ិយនឹងនធ្ែើបាន នទះបីនរឿងននះគួរដត្នធ្ែើកតី នព្ ះនរលខលះ កយកនញងមិលិនទបបញ្ហា រប ់ដេ គួរជាទី ណាត ប់ជាង ោ ងណាកតី ។

មិលិនទបបញ្ហា ដដលខ្ញ ុំបាទបកដព្បរីចាប់នដើមរប ់ភូមាននះ ខ្ញ ុំបាទបាន ភាា ប់ កយអធិ្បាយនៅកនញងបញ្ហា នីមួយ ៗ ផ្ងដដរ ។ ចុំន ះ កយកនញងគមពីរ ខ្ញ ុំបាទបានបកដព្ប នដ្ឋយរកាវាកយ រទទញក គឺ ថានៅត្មមវាកយ រទដដលមានប ញនណាា ះ មិនដមនព្គ្នន់ដត្ដកព្ ង់យកដត្ខលឹមសារននាះនទ ។ ទ ុំងននះ គឺ នដើមបអីនញនព្គ្នះដល់អនក ិកាភាសាបាលី ដដលព្តូ្វោរចង់នា ុំគមពីរបកដព្បជាភាសាដេននះ នៅនព្បៀបនធ្ៀបនឹងចាប់នដើមភាសាបាលី ( រប ់ភូមា ) ឱ្យ

អត្ថថ ធិប្ាយ IX

អាចនធ្ែើបាននដ្ឋយព្ ួល ចុំដេក កយអធិ្បាយទ ុំងប ញនាា ន ខ្ញ ុំបាទបកដព្បនដ្ឋយព្គ្នន់ដត្ដកព្ ង់យកខលឹមសារ មកនរៀបនរៀងជា កយលល ព្បនោគរប ់ខលួនជា ុំខាន់ ។ នដ្ឋយដកព្ ង់ រីអដាកថាគមពីរននះខលះ រីទីនផ្សងខលះ ដដលយល់ន ើញថា អាចរួយឲ្យព្បិយមិត្តអនកអាន បានយល់ខលឹមសារដនបញ្ហានីមួយ ៗ ននាះបានចា ់ជាងមញនប ញនណាា ះ មិនបានដកព្ ង់យកមកទ ុំងអ ់នទ ។ នទះជាោ ងននះកតី នៅនរលបញ្ាូ ល កយអធិ្បាយចូលជាមួយ កនញងបញ្ហា នីមួយ ៗ ោ ងននះ នបើចង់នបាះរញមពជាន ៀវនៅមួយកាលចប់ នឹងនធ្ែើឱ្យន ៀវនៅមានកព្មា ់ព្ោ ់នរក រិបាកកនញងោរចាប់នបើកអាន ដេមទ ុំងព្តូ្វបង់ចុំណាយនលើោរនបាះរញមពដបបននះខព ់នទៀត្ផ្ង នហត្ញននះចា ុំបាច់ព្តូ្វដបងរ ុំដលកជា ន ៀវនៅ ៣ កាល ។

ទក់ទងនឹង កយកនញងគមពីរនផ្សង ៗ មានព្រះដព្ត្បិដកជានដើម ដដលនលើកមក មាអ ងជាអកសរនៅា កនញងទុំរ័រននាះ ខ្ញ ុំបាទបានដ្ឋក់នលខនោង នហើយបានបញ្ហា ក់រីព្បភរ ដដលបានដកព្ ង់យកមកទញក កនញងបនាទ ត់្ចញងនព្ោយ ។ នបើជា កយកនញងព្រះដព្ត្បិដក ក៏ជាព្រះដព្ត្បិដកចាប់ភាសាបាលី ដដលបាននធ្ែើោរ ងាគ យនានលើកចញងនព្ោយ នៅកនញងព្បនទ ដេោលរីឆ្ន ុំ ១៩៨៧ ។ ព្ប ិនជា កយកនញងគមពីរនផ្សង ភាគនព្ចើនជាគមពីរភាសាបាលី រប ់

មហាមកញដរារវទិាល័យ នព្ៅរីននាះគឺបានបញ្ហា ក់ចា ់ព្សាប់នហើយ ។ ព្បិយមិត្តអនកអានទ ុំងឡាយជាទីនមព្តី្ កុំហញ ខញ ឆគងអុំរីោរបកដព្ប

កតី កយអធិ្បាយកតី បញ្ាី រាយនាមអនកបរចិាា គេវោិកតី ឬក៏នរឿងនផ្សង ៗ នទៀត្កតី ព្បាកដជានៅមានជារញ ុំខាន ។ ខ្ញ ុំបាទនិងខាងមូលនិធិ្ ូមអភ័យនទ ព្បិយមិត្តអនកអានទ ុំងឡាយ កនញងឱ្ោ ននះផ្ងចញះ និង រកីរាយទទួលយកនូវោរត្វា ដ្ឋ ់នត្ឿនរប ់នោកអនក នដើមបនីា ុំយកនៅដកលមអ ឱ្យព្តឹ្មព្តូ្វ

X អត្ថថ ធិប្ាយ

កនញងោរនបាះរញមពនលើកនព្ោយនទៀត្ ។ ងឃមឹថា ន ៀវនៅននះនឹងមានចុំដេករួយឱ្យព្បិយមិត្តអនកអាន មានន ចកតរីកីរាយកនញងធ្ម៌រប ់ព្រះ មាា - មពញទធជាមាា ់ យល់ដល់ កយទូនាា នកនញងព្រះសា នាបានមួយផ្លូវនទៀត្ នបើមិននព្ចើនក៏តិ្ចដដរ ។

ជាទីបញ្ា ប់ននះ ខ្ញ ុំបាទ និងខាងមូលនិធិ្ ូមអនញនមាទនាកនញងកញ ល-ចិត្តរប ់នោកអនក ដដលបានចូលរួមចុំដេករួយ កនញងោរនបាះរញមពជាន ៀវនៅនលើកននះ ឱ្យបាន នព្មច ។ ូមឱ្យបញេយកញ លនលើកននះ មានអានញភារោរ រនោកអនកទ ុំងអ ់គ្នន រួមទ ុំងព្បិយមិត្តអនកអានផ្ងដដរ ឱ្យរួចផ្ញត្រីនព្គ្នះភ័យនព្គ្នះចដព្ងទ ុំងរួង រួបព្បទះដត្នឹងន ចកតី ញខ ិរ-ី ួ តី ចព្មុងចព្មីន នៅនព្ោមមលប់ដនព្រះរញទធសា នារហូត្ត្នរៀងនៅ អ ់ោលជាអដងែងនៅនហាង ។

បុំេងលអ នដ្ឋយចិត្តនសាា ះ

នៃវឌ្ឍន ៍កបិលកាញ្ចន ៍

XI

មលូនធិិ ប្ានី សាំមរីង្រាជ្យ

ោរោិល័យមានទីត្ម ុំងនៅ មាន ក់ព្បតិ្បត្តិធ្ម៌វវិដតៈ វត្តនៅសាន មឆ័យ ញ ុំេងដ ព្ ញកហួហញីន នខត្តព្បចួបគីរខីនធ ទូរ ័រទ ០៣២ - ៥១២៥៨៧ ។ នគ្នលបុំេងរប ់មូលនិធិ្ ៖ ១ - នដើមបរីុំរញញោរព្បតិ្បត្តិធ្ម៌ កនញងដផ្នកវបិ សនាធ្ញរៈ និងរួ រញល មាន ក់

ព្បតិ្បត្តិធ្ម៌វវិដតៈ ។ ២ - នដើមបរីុំរញញោរ ិកាដផ្នកបរយិត្ត ិ ដដលទក់ទងនឹងោរព្បតិ្បត្តិ

វបិ សនាធ្ញរៈ ។ ៣ - នដើមប ីហោរជាមួយមូលនិធិ្ដនបមហានីរាននទ កនញងោរដេរកា និង

ផ្សរែផ្ាយរញទធសា នា ។ ៤ - មិននធ្ែើអែីទក់ទងនឹងននោបាយជាដ្ឋច់ខាត្ ។

XII

មាតកិារ ឿង ទាំពរ័ កថា តីអុំរីនគរព្បភរដនបញ្ហា ១ កណឌ ទី ១ - ហិរកថា បញរែនោគៈ ជានដើម ៥ កណឌ ទី ២ - មិលិនទបបញ្ហា កេឌ ៤៦

វគគទី ១ - មហាវគគ បញ្ហា ទី ១ - បញ្ាត្តិបបញ្ហា ៤៦ បញ្ហា ទី ២ - វ សគេនបបញ្ហា ៥៦ បញ្ហា ទី ៣ - វមិុំ នបបញ្ហា ៦២

បញ្ហា ទី ៤ - អននតោយបបញ្ហា ៦៥

បញ្ហា ទី ៥ - បរែជាា បញ្ហា ៧១ បញ្ហា ទី ៦ - បដិ នធិបបញ្ហា ៧៩ បញ្ហា ទី ៧ - នោនិនសាមន ិោរបបញ្ហា ៨០ បញ្ហា ទី ៨ - មន ិោរលកខេបបញ្ហា ៨៣ បញ្ហា ទី ៩ - ីលលកខេបបញ្ហា ៨៥ បញ្ហា ទី ១០ - មបសាទនលកខេ ទធ បញ្ហា ៩៥ បញ្ហា ទី ១១ - មបកខនទនលកខេ ទធ បញ្ហា ៩៨ បញ្ហា ទី ១២ - វរីយិលកខេបបញ្ហា ១០១ បញ្ហា ទី ១៣ - តិ្លកខេបបញ្ហា ១០៣ បញ្ហា ទី ១៤ - មាធិ្បបញ្ហា ១០៩ បញ្ហា ទី ១៥ - បញ្ហា លកខេបបញ្ហា ១១១ បញ្ហា ទី ១៦ - នានាធ្មាា នុំ ឯកកិចាអភិនិបាា ទនបបញ្ហា ១១៤

មាតិកាសរឿង XIII

វគគទី ២ - អទ្ធធ នវគគ បញ្ហា ទី ១ - ធ្មា នតតិ្បបញ្ហា ១១៧ បញ្ហា ទី ២ - បដិ នទហនបបញ្ហា ១២៤ បញ្ហា ទី ៣ - ញាេបញ្ហា បញ្ហា ១២៦ បញ្ហា ទី ៤ - បដិ នទហនបញគគលនវទិយនបបញ្ហា ១៣៤ បញ្ហា ទី ៥ - នវទនាបញ្ហា ១៣៧ បញ្ហា ទី ៦ - នាមរូបឯកត្តនានត្តបបញ្ហា ១៤៣ បញ្ហា ទី ៧ - នេរបដិ នទហនាបដិ នទហនបបញ្ហា ១៥៤ បញ្ហា ទី ៨ - នាមរូបបដិ នទហនបបញ្ហា ១៥៦ បញ្ហា ទី ៩ - អទធ នបបញ្ហា ១៥៨

វគគទី ៣ - វិចារវគគ

បញ្ហា ទី ១ - អទធ នមូលបបញ្ហា ១៦២ បញ្ហា ទី ២ - បញរមិនោដិបបញ្ហា ១៦៥ បញ្ហា ទី ៣ - នោដិបញ្ហា យនបបញ្ហា ១៦៩ បញ្ហា ទី ៤ - ងាខ រជាយមានបបញ្ហា ១៧៣ បញ្ហា ទី ៥ - ភវនត ងាខ រជាយមានបបញ្ហា ១៧៦ បញ្ហា ទី ៦ - នវទគូបញ្ហា ១៨១ បញ្ហា ទី ៧ - ចកខញ វញិ្ហា ណាទិបបញ្ហា ១៨៧ បញ្ហា ទី ៨ - ផ្ សលកខេបបញ្ហា ១៩៥ បញ្ហា ទី ៩ - នវទនាលកខេបបញ្ហា ១៩៧ បញ្ហា ទី ១០ - ញ្ហា លកខេបបញ្ហា ១៩៩ បញ្ហា ទី ១១ - នចត្នាលកខេបបញ្ហា ២០១

XIV មាតិកាសរឿង

បញ្ហា ទី ១២ - វញិ្ហា េលកខេបបញ្ហា ២០៣ បញ្ហា ទី ១៣ - វតិ្កាលកខេបបញ្ហា ២០៥ បញ្ហា ទី ១៤ - វចិារលកខេបបញ្ហា ២០៦ វគគទី ៤ - និោវ នវគគ

បញ្ហា ទី ១ - ផ្ ាទិវនិិរភញ រនបបញ្ហា ២០៨ បញ្ហា ទី ២ - នាគន នបបញ្ហា ២១១ បញ្ហា ទី ៣ - បញ្ហា យត្នកមានិរែត្តបបញ្ហា ២១៣ បញ្ហា ទី ៤ - កមានានាករេបបញ្ហា ២១៦ បញ្ហា ទី ៥ - វាោមករេបបញ្ហា ២១៩ បញ្ហា ទី ៦ - ននរយិកគគិឧេា ភាវបបញ្ហា ២២២ បញ្ហា ទី ៧ - បឋវ ិណាា រកបបញ្ហា ២២៦ បញ្ហា ទី ៨ - និនរាធ្និ ែ នបបញ្ហា ២២៧ បញ្ហា ទី ៩ - និ ែ នលភនបបញ្ហា ២៣០ បញ្ហា ទី ១០ - និ ែ ន ញខជាននបបញ្ហា ២៣៣ វគគទី ៥ - ពទុធវគគ បញ្ហា ទី ១ - រញទធ ស អត្ថិនត្ថិភាវបបញ្ហា ២៣៥ បញ្ហា ទី ២ - រញទធ ស អនញត្តរភាវបបញ្ហា ២៣៦ បញ្ហា ទី ៣ - រញទធ ស អនញត្តរភាវជាននបបញ្ហា ២៣៨ បញ្ហា ទី ៤ - ធ្មាទិដាបបញ្ហា ២៤០ បញ្ហា ទី ៥ - អ ងាមនបដិ នទហនបបញ្ហា ២៤០ បញ្ហា ទី ៦ - នវទគូបញ្ហា ២៤៣ បញ្ហា ទី ៧ - អញ្ាោយ ងាមនបបញ្ហា ២៤៣

មាតិកាសរឿង XV

បញ្ហា ទី ៨ - កមាផ្លអត្ថិភាវបបញ្ហា ២៤៥ បញ្ហា ទី ៩ - ឧបបរាតិ្ជាននបបញ្ហា ២៤៨ បញ្ហា ទី ១០ - រញទធនិទ សនបបញ្ហា ២៥០ វគគទី ៦ - សតិវគគ បញ្ហា ទី ១ - ោយបិោយនបបញ្ហា ២៥៣ បញ្ហា ទី ២ - រែញ្ាញ ភាវបបញ្ហា ២៥៥ បញ្ហា ទី ៣ - មហាបញរ ិលកខេបបញ្ហា ២៥៨ បញ្ហា ទី ៤ - ភគវនត្ម ព្រហាចារបិបញ្ហា ២៦១ បញ្ហា ទី ៥ - ភគវនត្ម ឧប មបទបញ្ហា ២៦៣ បញ្ហា ទី ៦ - អ សញ នភ ជាា នភ រាបបញ្ហា ២៦៥ បញ្ហា ទី ៧ - រាគវតី្រាគនានាករេបបញ្ហា ២៦៦ បញ្ហា ទី ៨ - បញ្ហា បតិ្ដ្ឋា នបបញ្ហា ២៦៧ បញ្ហា ទី ៩ - ងារបបញ្ហា ២៦៩ បញ្ហា ទី ១០ - ចិរកត្ រេបបញ្ហា ២៧១ បញ្ហា ទី ១១ - អភិជាននត តិ្បបញ្ហា ២៧២ វគគទី ៧ - អរបូវវត្ថថ នវគគ បញ្ហា ទី ១ - តិ្ឧបបរានបបញ្ហា ២៧៦ បញ្ហា ទី ២ - រញទធគញេ តិ្បដិោភបបញ្ហា ២៨២ បញ្ហា ទី ៣ - ទញកខបបហានវាោមបបញ្ហា ២៨៤ បញ្ហា ទី ៤ - ព្រហានោកបបញ្ហា ២៨៩ បញ្ហា ទី ៥ - ទែិនុំននោកញបបនាន នុំ មកភាវបបញ្ហា ២៩០ បញ្ហា ទី ៦ - ន រឈងគបបញ្ហា ២៩៣

XVI មាតិកាសរឿង

បញ្ហា ទី ៧ - បាបបញញ្ហា នុំ អបានបបភាវបបញ្ហា ២៩៥ បញ្ហា ទី ៨ - ជាននាត ជាននតបាបករេបបញ្ហា ២៩៦ បញ្ហា ទី ៩ - ឧត្តរកញរញោទិគមនបបញ្ហា ២៩៨ បញ្ហា ទី ១០ - ទី ដាបិបញ្ហា ៣០០ បញ្ហា ទី ១១ - អ ា ប ា និនរាធ្បបញ្ហា ៣០១ បញ្ហា ទី ១២ - មញទទបបញ្ហា ៣០៤

បញ្ហា ទី ១៣ - មញទទឯករ បបញ្ហា ៣០៥ បញ្ហា ទី ១៤ - ញខញមបបញ្ហា ៣០៥ បញ្ហា ទី ១៥ - វញិ្ហា េនានត្តបបញ្ហា ៣០៦ បញ្ហា ទី ១៦ - អរូបធ្មាវវត្មថ នទញការបបញ្ហា ៣០៨ មិលនិទប្បញ្ហា បចុាា វិសជ្ជនា ៣១១

๑

េទុទកនិកាយ មិលនិទរបញ្ហា បាល ី

នរមា តស្ស ភគវរោ អ ហរោ ស្មាា ស្ម្ពុទ្ធស្ស

កថាសតអីាំពនីគរប្ប្ភពននបញ្ហា

១ - នៅសាគលនគរដ៏ឧត្តម ព្រះរាជាព្ទង់ព្រះនាមថា “ មលិិនទ ” ព្រះអងគននាះ បានន តចោងនៅរកព្រះនាគន ន ដូចទននលគងាគ ហូរចញះនៅរកមហា មញព្ទដូចននាះ ។ ព្រះរាជាព្ទង់មាន កយនរចន៍វចិិព្ត្ ព្ទង់ព្បថាប់អងគញយ ួរបញ្ហា ដ៏ព្ជាលនព្ៅ ដដលនៅត្មមឋានៈ (នហត្ញ) និងមិនដមនឋានៈ (មិនដមននហត្ញ) ជានព្ចើនបញ្ហា ជាមួយព្រះនាគន ននត្ថរ អនកដដលនព្បៀបដូចគប់នភលើងបនថយភារងងឹត្ ។ បញចាឆ និង វ ិរានា ញទធដត្មានអត្ថន័យព្ជាលនព្ៅគួរឱ្យចាប់ចិត្ត រីនរាះសាត ប់ គួរឱ្យភ្ាក់នផ្អើល នធ្ែើឱ្យព្រឺ មបញ រ ។ កយនរចន៍រប ់ព្រះនាគន ន ចូលនព្ៅកនញងព្រះអភិធ្មា និងព្រះវន័ិយ បរបូិរនដ្ឋយព្រះ ូព្ត្ោ ងព្បទក់ព្កឡា វចិិព្ត្នដ្ឋយឧបមា និងន័យជានព្ចើន ។ ូមនោកអនកទ ុំងឡាយ ផ្ាង់បញ្ហា សាា រតី្ នធ្ែើចិត្តឱ្យរកីរាយ សាត ប់បញ្ហា ដ៏លអិត្លអន់ព្ជាលនព្ៅ ជានព្គឿងបុំផាល ញនហត្ញ ដដលគួរឱ្យ ងសយ័កនញង

មិលិនទបបញ្ហា ននះ ផ្ងចញះ ។

๒ កណឌ ទ ី១ - បពុវមោគកណឌ

២ - ត្មមដដលបានសាត ប់ត្ៗគ្នន មក មាននរឿងត្ុំណាលថា ៖ មាននគរមួយន ា្ ះ សាគល រប ់រួកនោនក ជាទីកដនលងផាល ់បតូ រទុំនិញនផ្សង ៗ ព្ ់ព្ត្ោល នដ្ឋយដងទននលនិងភនុំ មាននទ ភារគួរឱ្យព្ត្ជាក់ព្ត្រុំមននា-

រមយោ ងដព្កដលង នព្ ះ មបូរនដ្ឋយ អារាម ឧទាន ជាយដព្រ ព្ត្ ុំងទឹក ព្ ះនបាកខរេី មានដងទននល ដងភនុំ និង រួរដព្រ គួរឱ្យមននារមយ ។ មានដត្អែីដដលអនកមានចុំនេះដឹងកសាងទញក គ្នា ន ព្តូ្វោយី ព្តូ្វមិនចូលនៅ

ល្ ន នរញករាន ។ មានប ម នងាត្ោរេ៍ ញមទែ រដ៏វចិិព្ត្ព្ត្ោលជានព្ចើន មានប មោរ រដ៏សាអ ត្វចិិព្ត្ មានកុំដរងរញ្ហា ុំង សាអ ត្ ត្ម ុំងនៅរញ ុំវញិរារ-ធានី មានផ្លូ វធ្ុំ ផ្លូ វតូ្ច ផ្លូ វបុំដបក ដដលោត់្គ្នន ោ ងមានរនបៀប ។ នៅកនញងទីផ្ារមានទុំនិញលអ ៗ ជានព្ចើនមញខ ដ្ឋក់ត្ម ុំងលក់ោ ងមានរនបៀប ព្ ់សាអ ត្នដ្ឋយនរាងទនជានព្ចើនរយកដនលង លមអនៅនដ្ឋយផ្ទះ ដមបង សាន ក់អាព្ ័យោ ងសាអ ត្ ៗ រាប់ដ នកដនលង នមើលនៅដូចកុំរូលភនុំហិមៈ ។ កញះករនៅនដ្ឋយ ដុំរ ី ន ះ រនទះ អនកនេាើរនរើង មានព្កុមមនញ សព្ ីព្បុ នធ្ែើដុំនេើ រចញះន ើង មានមនញ សមាន នៅព្គប់ទីកដនលង ។ មានទ ុំងរួកកសព្ត្ រួកព្ ហាេ៍ រួកនវ សៈ និងរួក ូព្ទៈជានព្ចើន ជាកដនលងដដលអនកមានចុំនេះដឹងរ ់នៅ ។ បរបូិរនដ្ឋយផ្ារព្កណាត់្ជានព្ចើនព្បនភទ មានព្កណាត់្ត្មាញរីនគរនោដញមពរ ជានដើម ។ មានទីផ្ារលក់ផាា លក់នព្គឿងព្កអូបជានព្ចើនមញខគួរឱ្យចាប់ចិត្ត ដ្ឋក់ត្ម ុំងលក់ោ ងសាអ ត្រះកលិនព្កអូបភាយ បរបូិរនដ្ឋយរត្នជាតិ្ជានព្ចើនោ ង គួរឱ្យព្បាថាន ។ មានទីផ្ារដ្ឋក់ត្ម ុំងទុំនិញលក់ ដបរមញខនៅទិ ទ ុំងឡាយ ជាទីដដលអនករុំនួញន លៀក ក់សាអ ត្បាត្នចញចូល ។ បរបូិរ រែមញខនៅនដ្ឋយោក់ព្បាក់ ោក់មា និងភារនៈ ។ មានទង់

ត្ប្វតតិក្ន្លងមក្រប្ ់ត្ពេះសៅមិលិន្ទ និ្ង ត្ពេះនាគស ន្សតថរ ๓

ជាែ ោបក់រវចិ មានព្ទរយ មបត្តិ ធ្ញ្ហា ហារ និងឧបករេ៍ដដលនធ្ែើឱ្យ បាយចិត្តព្គប់ព្គ្នន់ ។ មានរព្ងុកព្ ូវ មានលល ុំងទុំនិញនរញបរបូិរ មានចុំេីព្គប់ោ ង ដដលជាអាហារទុំ អាហារហូប អាហារលិទធ អាហារភលក់ និងនភ រាៈ រប ់ផឹ្កជានព្ចើនមញខ ។ មានអងារបាយបរបូិរ ដូចឧត្តរកញរញទែីប (ឬ)

ដូចនគរនទវត្ម ន ា្ ះថា អា កមនាទ ។

ោកយអធិប្ាយ ៖

កយថា រួកនោនក កនញងទីននះគឺរួកព្កិកដដលចូលមកត្មុំងទីលុំនៅ នៅនគរបញ្ហា បរប ់ព្បនទ ឥណាឌ ត្ម ុំងរីន តចអាន ច ង់នព្ដមហារារយកឈ្នះនគរននះបានមក មិនដមន ុំនៅនៅនលើរនជាតិ្ដេមតញ ុំឡានណាននាះនទ ដដលបេឌិ ត្សាន ក់នៅកនញងនគរននះនហើយ គួរដត្ដេលងដល់បញរែកមា (កមាដដលនធ្ែើ នៅកនញងជាតិ្មញន ) រប ់នោកទ ុំងននាះ ។ មញននឹងដេលងដល់បញរែកមាក៏គួរដត្ដេលង ដបងដចកជា ៦ កេឌ ិន ។ ៦ កណឌ ននាះមានអែីខលះ ? គឺមាន ១-បញរែនោគកេឌ ២-មិលិនទបបញ្ហា កេឌ ៣-លកខេបបញ្ហា កេឌ ៤-នមេឌ កបបញ្ហា កេឌ ៥-អនញមាេបបញ្ហា កេឌ ៦-ឧបមកថាបញ្ហា កេឌ ។ កនញង ៦ កេឌ ននាះ មិលិនទបបញ្ហា កេឌ ដបងនចញជា ២ គឺ ១-លកខេបបញ្ហា ២-វមិតិ្នឆទនបបញ្ហា ។ ូមបដីត្នមេឌ កបបញ្ហា កេឌ ក៏ដបងនចញជា ២ ដដរគឺ ១-មហាវគគ ២-នោគិកថាបញ្ហា ១ ។ កនញង ៦ កេឌ ននះ កមាដដលបញគគលទ ុំង ២ គឺ ព្រះនៅមិលិនទ និងព្រះនាគន ននត្ថរ បាននធ្ែើោលរីជាតិ្មញន នៅថា “ បពុវមោគកណឌ ” ។ បញ្ហា ដដលព្រះនៅមិលិនទ ព្ទង់ដ្ឋក់ ុំេួរនដ្ឋយអងគឯង មិនបាន

ព្បារឰ កយនៅកនញងព្រះសា នា នៅថា “ មិលិនទប្បញ្ហា កណឌ ” ។

๔ កណឌ ទ ី១ - បពុវមោគកណឌ

បញ្ហា ដដលព្រះនៅមិលិនទ ព្ទង់ព្បារឰទក់ទងនឹងលកខេៈរប ់បញគគលជានដើម នៅថា “ លកខណប្បញ្ហា កណឌ ” ។ បញ្ហា ដដលព្រះនៅមិលិនទ ព្ត្ម ់ ួរទក់ទងនឹងរញទធដីោរប ់ព្រះរញទធជាមាា ់ ដដលមានអត្ថន័យជា ២ ោ ងនផ្សងគ្នន មិនព្ បគ្នន នៅថា “ មម-ណឌ កប្បញ្ហា កណឌ ” ។ បញ្ហា ដដលព្រះនៅមិលិនទ ព្ត្ម ់ ួរទក់ទងនឹងនរឿងអនញមាេ ( មាននរឿងឱ្យបា ន់សាា នថា ព្បាកដជាោ ងននះ ព្បាកដជាោ ងននាះ ) នៅថា “ អនោុណប្បញ្ហា កណឌ ” ។ បញ្ហា ដដលព្រះនៅមិលិនទ ព្ត្ម ់ ួរអុំរីឧបមានព្បៀបនធ្ៀបអងគគញេខលះ រប ់ព្រះអរហនតជាមួយ និងកិរោិមួយចុំនួនរប ់ ត្ែនផ្សង ៗ នៅថា “ឧបមកថាបញ្ហា កណឌ ” ។ ចុំដេកមិលិនទបបញ្ហា កេឌ នទះជាមានដល់ ៧ វគគ ក៏ចាត់្ទញកថា មាន ២ ដផ្នកដដរ នដ្ឋយទក់ទងនៅនឹងនរឿងដដល ួរដល់ គឺ មួយចុំដេក ជាបញ្ហា ួរអុំរីលកខេៈដនធ្ម៌មួយចុំនួន នៅថា “ លកខេបបញ្ហា ” មួយចុំដេកនទៀត្ ជាបញ្ហា ួរអុំរីធ្ម៌ទ ុំងឡាយ នដើមបោីត់្ោរ ងសយ័ដដលមានកនញងធ្ម៌ទ ុំងននាះ នៅថា “ វមិតិ្នឆទនបបញ្ហា ” ។ នមេឌ កបបញ្ហា កេឌ នទះជាមានដល់ ៨ វគគ ក៏ដបងដចកជា ២ ចុំដេក ដូចគ្នន ដដរ គឺ មួយចុំដេកជាបញ្ហា ួរអុំរីវសិាលភារដនព្កុមធ្ម៌មួយចុំនួន នៅថា “ មហាវគគ ” ។ មួយចុំដេកនទៀត្ ជាបញ្ហា ួរទក់ទងអុំរីបដិបទមួយចុំនួនរប ់ព្រះនោគី នៅថា “ នោគិកថាបញ្ហា ” ៕

๕

កណឌ ទី ១ ោហិរកថា

បញរែនោគៈ ជានដើម

៣ - កយថា “ បញរែនោគៈ ” គឺជាបញរែកមារប ់បញគគលទ ុំង ២ ននាះ ។ មាននរឿងត្ុំណាលថា កនញងអតី្ត្ោល នរលព្រះសា នារប ់ព្រះដ៏មានព្រះភាគក សប មាា មពញទធព្បតិ្សាា ននៅន ើយននាះ មានព្រះភិកខញ ងឃមួយចុំនួនធ្ុំ អាព្ ័យនៅត្មមទីអាវា មួយកដនលង រិត្ទននលគងាគ ។ កនញងបណាត ភិកខញទ ុំងអ ់ននាះ ភិកខញ ដដលបរបូិរនដ្ឋយចរយិវត្ត និង ីល នឹងនព្ោករីព្រលឹម ោន់អុំនបា ដងដវង នឹកដល់ព្រះរញទធគញេ នបា មាអ ត្ទីធាល រួចព្បមូល ុំរាមទញកជាគុំនរមតញ ុំ ៗ ។ ភិកខញ មួយអងគន លនៅោន់សាមនេរថា “ មាន ល !

សាមនេរ ចូរយក ុំរាមននះនៅនបាះនចាល ” សាមនេរននាះក៏នដើរដូចមិនបានឮ ។ នទះជាភិកខញ នៅជានលើកទី ២ ជានលើកទី ៣ សាមនេរននាះ ក៏នៅដត្នដើរនធ្ែើព្រនងើយ ដូចមិនបានឮដដដល ។ នព្ ះនហត្ញននាះ ភិកខញអងគននាះ ក៏គិត្ថា “ សាមនេរននះកាលរងឹដមន ” ក៏ខឹង រួចនព្បើដងអុំនបា វាយសាមនេរ ។ នរលសាមនេរកុំរញងយុំ នព្ ះព្តូ្វវាយននាះ ក៏នកើប ុំរាមយកនៅនបាះនចាល បានត្មុំងន ចកតីព្បាថាន ជានលើកដុំបូងថា “ នដ្ឋយកមាដដលជាបញេយ គឺោរនចាល ុំរាមននះ អុំេឹះោលត្នៅ (កនលងផ្ញត្នៅ) រហូត្ដល់នយើង នព្មចនិ ែ ន ូមឱ្យនយើងជាមនញ សមានយ កតខិពង់ខព ់ មាន

๖ កណឌ ទី ១ - បពុវមោគកណឌ

នត្រះខាល ុំងដូចព្រះអាទិត្យនរលដេងព្ត្ង់ នៅព្គប់កដនលងដដលនយើងនកើត្ននាះ ផ្ងចញះ ” ។ លញះនចាល ុំរាមនហើយ ក៏នៅោន់ទននលគងាគ នដើមបពី្ ង់ទឹកកនញងទននលគងាគ ដដលមានរលកព្បនដញគ្នន ជាបនតបនាទ ប់ ក៏ត្ម ុំងន ចកតីព្បាថាន ជានលើកទី ២ ថា “ កនញងរវាងនរលរហូត្ត្នៅ ទព្មាុំនយើងបាន នព្មចព្រះនិ ែ នននះ ូមឱ្យនយើងជាមនញ សមានបដិភាេនកើត្មានភាល ម មានបដិភាេមិននចះចប់ដូចទឹករលក នៅព្គប់ទីកដនលង ដដលនយើងនកើត្ផ្ងចញះ ” ។

ចុំដេកភិកខញអងគននាះ លញះដ្ឋក់អុំនបា រួចនហើយ ក៏នៅោន់ទននលគងាគ នដើមបពី្ ង់ទឹក បានឮ មតីព្បាថាន រប ់សាមនេរ ក៏គិត្ថា “ សាមនេរននះនទះជាព្ត្វូនយើងនព្បើកតី ក៏ត្ម ុំងន ចកតីព្បាថាន ដូចននះមញននយើង នត្ើន ចកតីព្បាថាន ននះនឹងមិន នព្មច ចុំន ះនយើងឬអី ? ” នទើបត្ម ុំងន ចកតីព្បាថាន ថា “ កនញងរវាងនរលរហូត្ដល់នយើង នព្មចព្រះនិ ែ នននះ ូមឱ្យនយើងជាមនញ សមានបដិភាេមិននចះចប់ ដូចទឹករលកកនញងទននលគងាគ ននះផ្ងចញះ ូមឱ្យនយើងជាអនក ដដលអាចនដ្ឋះព្សាយបញ្ហា បដិភាេ ដដលសាមនេរននះ នចាទ ួរព្គប់ោ ង ផ្ងចញះ ” ។ បញគគលទ ុំង ២ ននាះ នកើត្វលិវល់នៅកនញងនទវត្មនិងមនញ សទ ុំងឡាយអ ់រយៈនរលមួយរញទធនតរ ។ បនាទ ប់មក ូមបដីត្ព្រះដ៏មានព្រះភាគរប ់រួកនយើងទ ុំងឡាយ ក៏បាន ដមតងទញកថា “ បញគគលទ ុំង ២ ននះ នឹងឧបបត្តនិ ើងដូចព្រះនមាគគលលីបញត្តនត្ថរ ឧបបត្តិន ើងដូចននាះដដរ ។ នៅនរលកនលងនៅអ ់ ៥០០ ឆ្ន ុំ ចាប់រីនរលបរនិិ ែ នរប ់ត្ថាគត្ បញគគលទ ុំង ២ ននះ នឹងឧបបត្តិន ើង ។ បញគគលទ ុំង ២ ននះ នឹងដបងដចកធ្ម៌និងវន័ិយ ដដលត្ថាគត្ ដមតងទញកោ ង ញខញម ឱ្យអ ់ភារ ាញគសាា ញ ឱ្យអ ់ចុំេញ ចមនទិល នដ្ឋយអុំណាចដន ុំេួរ ឧបមា និង យញត្តិ កនញងបញ្ហា ។

ត្ប្វតតិក្ន្លងមក្រប្ ់ត្ពេះសៅមិលិន្ទ និ្ង ត្ពេះនាគស ន្សតថរ ๗

៤ - កនញងបញគគលទ ុំង ២ ននាះ សាមនេរ បាននកើត្ជាព្រះរាជា ព្ទង់ព្រះនាមថា “ មលិិនទ ” នៅសាគលនគរកនញងរមពូទែីប ព្ទង់ជាបេឌិ ត្ដ៏ដវឆ្ល ត្ មានបញ្ហា មាន មត្ថភារ មានធ្មាត្មព្តិ្ះរះិ ិន ឹមនធ្ែើ ។ រាល់នលើក ព្ទង់នធ្ែើដត្អែីដដលគួរនធ្ែើ គឺ វធីិ្ព្បកបោរងារទ ុំងឡាយ ទ ុំងអតី្ត្ អនាគត្ និង បចាញបបនន ។ ព្ទង់ដេមទ ុំងបាននរៀនវជិាា ជានព្ចើន វជិាា ទ ុំងននាះមានអែីខលះ ? ដូចជា ូតិ្ មាតិ្ ុំខា នោគៈ នីតិ្ វនិ ិោ គេិោ គនធ ែ តិ្កិចាឆ ចត្ញនរែទៈ បញរាេៈ ឥតិ្ហា ៈ នជាតិ្សា មាោ នហត្ញ មនតនា យញទធៈ ឆនទ ៈ រញប ១៩ វជិាា នដ្ឋយរួមទ ុំងព្រះរញទធវចនៈផ្ងដដរ ។ ព្ទង់ជាវតិ្េឌ វាទី ( មានវាទៈនធ្ែើឱ្យចិត្តអនកដដទញាប់ញ័របាន ) ជាមនញ សដដលនគព្គប់គ្ននរិបាកចូលរិត្ ( មិនហា នព្បឈ្មមញខ ) ជាមនញ សដដលគ្នា នអនកណាអាចព្គប ងាត់្បាន អាចចាត់្ទញកថាព្ទង់ជាកុំរូល កនញងបណាត នមលទធិទ ុំងឡាយកនញងរមពូទែីប នឹងរកបញគគលណានព្បៀបន ាើនឹងព្រះនៅមិលិនទមិនបាន មិនថានដ្ឋយកមាល ុំង នដ្ឋយភារវាងដវ នដ្ឋយភារោល ហាន ឬ នដ្ឋយបញ្ហា ។ ព្ទង់ជាមនញ សដ៏ តញក តមភ មានព្ទរយនព្ចើន មាននភាគ មបត្តិនព្ចើន មានរលន នា និង ហនៈនព្ចើន រកទីបុំផ្ញត្គ្នា ន ។

ោកយអធិប្ាយ ៖

កយថា “ ូតិ្ ” គឺ រទសាស្ត ត អកសរសាស្ត ត តីរីភាសានផ្សងៗ ។ កយថា “ មាតិ្ ” គឺ ធ្មាសាស្ត ត តីអុំរី នគ្នលោរេ៍ វនិិចឆ័យកតីរប ់

ព្រះរាជា ឬរប ់ហលួង ។ កយថា “ ុំខា ” គឺ ុំខាសាស្ត ត តីរីនគ្នលោរេ៍រាប់ចុំនួន ។

๘ កណឌ ទី ១ - បពុវមោគកណឌ

កយថា “ នោគៈ” គឺ នោគសាស្ត ត តីរីោរនព្បើវត្ថញមនតអាគម ជាោរធានាថា នឹងមិននកើត្មាននព្គ្នះភ័យនផ្សងៗ នានរលអនាគត្ ។

កយថា “នីតិ្ ” គឺ នីតិ្សាស្ត ត តីអុំរីព្បោរដដលព្រះរាជានិងព្បជា-

រាស្ត តនៅនលើនោកគួរព្បព្រឹត្ត ។ កយថា “ វនិ ិោ ” គឺ សាស្ត តដដល តីអុំរីោរនព្បើឧបករេ៍ មាន

ឧបករេ៍េលឹង ... នធ្ែើ រ ... ជានដើម វជិាា ុំេង់ ។ កយថា “ គេិោ ” គឺ គេិត្សាស្ត ត ។ កយថា “ គនធ ែ ” គឺ វជិាា រា ុំរបា ុំ នព្ចៀង ព្បគុំត្ស្តនតី ។ កយថា “ តិ្កិចាឆ ” គឺ នវរាសាស្ត ត ។ កយថា “ ចត្ញនរែទ ” គឺ នវទទ ុំង ៤ គឺ ឥរញនវទ សាមនវទ យរញនវទ

អាធ្រែនវទ ។ កយថា “ ឥតិ្ហា ៈ ” គឺ ព្បវត្តិវជិាា ។ កយថា “ នជាតិ្នសា ” គឺ រាករេសាស្ត ត ។ កយថា “ មាោ ” គឺ មាោសាស្ត ត ។ កយថា “ នហត្ញ ” គឺ វជិាា តីអុំរី និមិត្តនហត្ញលអ និមិត្តនហត្ញអាព្កក់ ។ កយថា “មនតនា ” គឺ វជិាា ទ សន៍ទយរីអែីដដលចង់ដឹង ជាសាស្ត តរប ់

រួករិទាធ្រ ។ កយថា “ យញទធៈ ” គឺ យញទធសាស្ត ត ឬវជិាា តីអុំរីោរនរៀបចុំកបួនទរ័ ។ កយថា “ ឆនទ ៈ ” គឺ ឆនទសាស្ត ត តីអុំរីកិចា ដដលព្តូ្វនធ្ែើ ព្មាប់ស្ត តី

មានោររដវអុំនបាះ ជានដើម ឬ កិចាដដលព្តូ្វនធ្ែើ ព្មាប់បញរ មានោរភាួ រដព្ ... ជានដើម ដដលអាចនធ្ែើបានត្មមឆនទៈនរញចិត្តរប ់ខលួន ។

ត្ប្វតតិក្ន្លងមក្រប្ ់ត្ពេះសៅមិលិន្ទ និ្ង ត្ពេះនាគស ន្សតថរ ๙

៥ - ដេងមួយ ព្រះនៅមិលិនទ ព្ទង់មានបុំេងចង់ព្តួ្ត្រលន នា ព្រមទ ុំង ហនៈ ដ៏នព្ចើននលើ លប់ រកទីបុំផ្ញត្គ្នា ន ដដលនរៀបចុំជាកបួនទរ័ ព្បកបនដ្ឋយរលន នាទុំង ៤ ព្កុមទរ័ នទើបន តចោងនចញរីរារធានីនៅ លញះរួចរាល់ រីោរព្តួ្ត្រិនិត្យន នាព្កុមទរ័ខាងនព្ៅរារធានីនហើយ ព្រះរាជាដដលព្ទង់ចូលចិត្តោរ នទនានឆលើយឆលង (មានវាទៈ) មញត្ព្ ួច សាទ ត់្រុំនាញ មានព្រះទយ័ខែល់ខាែ យដត្នឹងោរ នទនាជាមួយរួកវតិ្េឌ រនអុំរីនរឿងរា វកនញងនោក ព្ទង់នងើយព្រះភស្តកតទត្នមើលព្រះអាទិត្យ ព្ត្ម ់នៅអាមាត្យទ ុំងឡាយមក ព្ទង់មានបនទូលថា “ មាន ល ! នាយទុំងឡាយ មិនទន់ោង ចនទ នៅ ល់នរលនព្ចើននទៀត្ នយើងព្ត្ ប់ចូលរារធានីវញិនរលននះ នៅនធ្ែើអែី ? មេៈ ឬ ព្ ហាេ៍ ដដលជានមព្កុម នមគេៈ ជាព្គូបា-អាចារយព្បចា ុំគេៈ ឬ អនកដដលអះអាងខលួនថា ជាព្រះអរហនត មាា មពញទធជាមាា ់ អនកដដលអាច នទនាជាមួយនយើង នដើមបកីមាា ត់្ោរ ងសយ័រប ់នយើង នៅមាន នយើងនឹងចូលនៅ ួរបញ្ហា ជាមួយនឹង មេៈ ឬព្ ហាេ៍ននាះ នយើងចង់បនថយោរ ងសយ័រប ់នយើង ” ។ បនាទ ប់រីមានបនទូលរួចនហើយ រួកបនព្មើរារោរនោនកចុំនួន ៥០០ បានព្ោបបងគុំ ទូលថាែ យន ចកតីននាះចុំន ះព្រះនៅមិលិនទថា “ បរិព្ត្ព្រះមហារារ ! សាសាត ទ ុំង ៦ គឺ នោកបូរេក សបៈ នោកមកខលិនគ្នសាល នោកនិព្គនថនាេបញព្ត្ នោក ញ្ាយនវលទធបញព្ត្ នោកអរិត្នក កមពល នោកបកញទធកចាា យនៈ ក៏មាន ។ ព្គូបាអាចារយទ ុំង ៦ ននាះ ញទធដត្ជានមព្កុម នមគេៈ ជាព្គូបាអាចារយព្បចា ុំគេៈ ជាមនញ សមានចុំនេះដឹង មនញ សជានព្ចើននគ្នររនគថាជាមនញ សលអ ។ បរិព្ត្ព្រះមហារារ ! ូមព្រះអងគព្ទង់

๑๐ កណឌ ទី ១ - បពុវមោគកណឌ

ន តចោងនៅ ួរបញ្ហា ជាមួយនឹងសាសាត ទ ុំង ៦ ននាះ ូមព្រះអងគព្ទង់កមាា ត់្ោរ ងសយ័ចញះ ព្ោបទូល ” ។

ោកយអធិប្ាយ ៖

កយថា “ សាសាត ទ ុំង ៦ ” គឺ សាសាត ៦ នាក់ ដដលមានន ា្ ះដូចសាសាត ៦ នាក់ោលរី ម័យរញទធោល ន លគឺ នោកបូរេក សបៈ ជាអនកដដលមានន ា្ ះ ដូចនោកបូរេក សបៈ ម័យរញទធោល ។ នោកមកខលិនគ្នសាល ជាអនកមានន ា្ ះដូចនោកមកខលិនគ្នសាល ម័យរញទធោល . . . ដូចននះ ជានដើម ( អដាកថាអធិ្បាយដូចននះ រិត្ដមន ប ញដនតមាន កយអធិ្បាយកនញងន័យម ាងនទៀត្ ក៏គួរឱ្យព្ត្ងព្ត្មប់ដដរគឺ សាសាត មាន ក់ននះ រីមញននទះជាមានន ា្ ះមានព្ត្កូលថា ោ ងដូចនមតចកតី ប ញដនតនដ្ឋយសារដត្ជា ិ សរប ់នោកបូរេក សបៈ ព្បោ លទធិរប ់នោកបូរេក សបៈ នទើបមានន ា្ ះថា បូរេក សបៈ មនញ សទ ុំងឡាយនៅថា បូរេ-

ក សបៈ ។ នោកមាន ក់នទៀត្ នព្ ះជា ិ សរប ់នោកមកខលិនគ្នសាល ព្បោ លទធិរប ់នោកមកខលិនគ្នសាល នទើបមានន ា្ ះថាជា មកខលិនគ្ន-

សាល មនញ សទ ុំងឡាយ នៅថា មកខលិនគ្នសាល ោ ងននះជានដើម ) ។

៦ - នរលននាះ ព្រះនៅមិលិនទ និងរួកបនព្មើរារោរនោនក ៥០០ នាក់ ន តចោងន ើងរនទះព្រះទីនា ុំងដ៏លអវចិិព្ត្ ចូលនៅរកនោកបូរេ-

ក សបៈដល់កដនលងសាន ក់នៅ ។ លញះោងដល់នហើយ ក៏ព្ទង់រកីរាយជាមួយនោកបូរេក សបៈ ព្ត្ម ់ នមាា ទនីយកថា ដដលជាទីរឭកដល់គ្នន រួចរាល់

ត្ប្វតតិក្ន្លងមក្រប្ ់ត្ពេះសៅមិលិន្ទ និ្ង ត្ពេះនាគស ន្សតថរ ๑๑

នហើយ ក៏ព្ទង់ព្បថាប់អងគញយនៅកដនលង មរមយមាខ ង ។ លញះព្រះនៅមិលិនទ ព្ទង់ព្បថាប់អងគញយកដនលង មរមយនហើយ ក៏បានព្ត្ម ់ ួរន ចកតីននាះ ចុំន ះនោកបូរេក សបៈថា “ នោកក សបៈដ៏ចនព្មើន អែីនៅដដលរកានោកននះ ? ” ។ “ ូមថាែ យព្រះររ មហាបរិព្ត្ គឺដផ្នដីដដលរកានោកននះ ” ព្រះរាជា “ នោកក សបៈដ៏ចនព្មើន ព្ប ិននបើដផ្នដីរកានោកននះ រិត្ជាដូចននះដមន នហត្ញអែីបានជា ត្ែដដលនៅនរកអវចីិ នទើបឆលងោត់្ដផ្នដីននះនៅបាន ? ” នរលព្ត្ម ់ដូចននះនហើយ នោកបូរេក សបៈ មិនអាចនលប មិនអាចខាា ក់ អងគញយឱ្នមញខ ឱ្ន-ក នៅន ងៀមឈឹ្ង គ្នា ននោបល់ ។

៧ - បនាទ ប់រីននាះ ព្រះនៅមិលិនទនទើប ( ន តចោងន ើងរនទះព្រះទី-

នាុំងនៅ ) ព្ត្ម ់ ួរន ចកតីននះ នៅោន់នោកមកខលិនគ្នសាលថា “ នោកនគ្នសាលដ៏ចនព្មើន កមាដដលជាកញ ល ដដលជាអកញ ល មានដដរឬនទ ?

វបិាកផ្លដនកមាដដលនធ្ែើលអ នធ្ែើអាព្កក់ មានដដរឬនទ ? ” “ ូមថាែ យព្រះររ មហាបរិព្ត្ កមាដដលជាអកញ លគ្នា ននទ វបិាកផ្លដនកមាដដលនធ្ែើលអនធ្ែើអាព្កក់ក៏គ្នា នដដរ ។ ូមថាែ យព្រះររ រួកជាកសព្ត្នៅនោកននះ នទះជានៅនោកខាងមញខ ក៏នៅដត្ជាកសព្ត្ដដដល ។ រួកជាព្ ហាេ៍ ជានវ សៈ ជា ូព្ទៈ ជាចណាឌ ល ជាអនកចាក់ ុំរាម នទះជានៅនោកខាងមញខ ក៏នៅដត្ជាព្ ហាេ៍ ជានវ សៈ ជា ូព្ទៈ ជាចណាឌ ល ជាអនកចាក់ ុំរាមនទៀត្ដដដល ។ ព្បនោរន៍អែីនដ្ឋយកញ លកមា អកញ លកមាទ ុំងអ ់ននាះ ? ” ព្រះរាជា “នោកនគ្នសាលដ៏ចនព្មើន ព្ប ិននបើអនកជាកសព្ត្ ជាព្ ហាេ៍ ជានវ សៈ ជា ូព្ទៈ ជាចណាឌ ល ជាអនកចាក់ ុំរាមនៅនលើនោកននះ នទះជានៅោន់នោកខាងមញខ ក៏នៅដត្ជាកសព្ត្ ជាព្ ហាេ៍ ជានវ សៈ ជា ូព្ទៈ ជា

๑๒ កណឌ ទី ១ - បពុវមោគកណឌ

ចណាឌ ល ជាអនកចាក់ ុំរាមនទៀត្ដដដលននាះ អែីដដល ត្ែនធ្ែើនដ្ឋយជាកញ លកមា អកញ លកមា ក៏គ្នា ន នបើអញ ីចឹងនោកនគ្នសាល អនកដដលកុំបញត្ដដ នៅនលើនោកននះ នទះជានៅនោកខាងមញខនហើយ ក៏នៅដត្ជាមនញ សកុំបញត្ដដអញីចឹង ។ អនកដដលកុំបញត្នរើង ក៏នៅដត្ជាមនញ សកុំបញត្នរើងដដដល ។ អនកដដលកុំបញត្ទ ុំងដដទ ុំងនរើង ក៏នៅដត្ជាមនញ សកុំបញត្ទ ុំងដដទ ុំងនរើងអញីចឹងដដដល ។ មនញ សដឆបព្ត្នចៀក ក៏នៅដត្ដឆបព្ត្នចៀកដដដល ។ មនញ សដឆបមាត់្ ដឆបព្ចមញះ ក៏នៅដត្ជាមនញ សដឆបមាត់្ ដឆបព្ចមញះដដដលអញីចឹង ” នរលព្ត្ម ់ដូចននះនហើយ នោកនគ្នសាលក៏នៅន ងៀម ។ បនាទ ប់រីននាះ ព្រះនៅមិលិនទព្ទង់មានព្រះត្ព្មិះដូនចនះថា ៖

“ អ ់នោកដ៏ចនព្មើនទ ុំងឡាយនអើយ ! រមពូទែីបទនទសាអ ត្នៅនហើយ

អ ់នោកដ៏ចនព្មើនទ ុំងឡាយនអើយ ! រមពូទែីបមានដត្អងាា ម គ្នា នអនកណាមាន ក់អាច នទនាជាមួយនយើង នដើមបបីនថយោរ ងសយ័រប ់នយើងនទ ” ។

នរលននាះ ព្រះនៅមិលិនទព្ត្ម ់នៅអាមាត្យទ ុំងឡាយ រួចមានបនទូលថា “ អ ់នោកដ៏ចនព្មើនទ ុំងឡាយ រាព្តី្ដខនខនើត្គួរឱ្យ ញខដញមណា ់ហន៎ នធ្ែើនមតចនៅ ដេងននះ នយើងគួរដត្ចូលនៅរក មេៈ ឬ ព្ ហាេ៍ នដើមប ួីរបញ្ហា ។ អនកណានៅហន៎ ! អាច នទនាជាមួយនយើង នដើមបបីនថយោរ ងសយ័បាន ” ។ នៅនរលមានបនទូលដូចននះនហើយ រួកអាមាត្យទ ុំងឡាយ បានដត្ឈ្រនៅន ងៀម មលងឹព្រះភស្តកតព្រះរាជា ។

នៅ ម័យននាះ សាគលនគរ ោល យជានគរដដលទុំននរព្បា ចាករី មេៈ ព្ ហាេ៍ គហបតី្ ដដលជាបេឌិ ត្ដល់នៅ ១២ ឆ្ន ុំ ។ ព្រះរាជាព្ទង់សាត ប់ឮថា មេៈ ព្ ហាេ៍ គហបតី្ ដដលជាបេឌិ ត្អាព្ ័យនៅទី

ត្ប្វតតិក្ន្លងមក្រប្ ់ត្ពេះសៅមិលិន្ទ និ្ង ត្ពេះនាគស ន្សតថរ ๑๓

ណា ព្ទង់នឹងោងនៅោន់ទីននាះ ព្ត្ម ់ ួរបញ្ហា ជាមួយបេឌិ ត្ទ ុំងននាះ រួកបេឌិ ត្ព្គប់រូប មិនអាចនធ្ែើឱ្យព្រះរាជា ព្ទង់រកីរាយនឹង កយនឆលើយវ ិរានាបញ្ហា បាន នទើបនគចនចញនៅត្មមផ្លូ វនផ្សង ៗ ។ រួកដដលមិនព្រមនៅទិ នផ្សង (គឺនៅព្បចា ុំកដនលងនដើម) បានដត្នៅន ងៀមទ ុំងអ ់គ្នន ។ ចុំដេកព្រះភិកខញទ ុំងឡាយ ភាគនព្ចើននា ុំគ្នន នៅោន់ភនុំហិម នត ។

ោកយអធិប្ាយ ៖

កយថា “ ចុំដេកព្រះភិកខញទ ុំងឡាយ ភាគនព្ចើននា ុំគ្នន នៅោន់ភនុំហិម នត ” ននាះ គឺ មានដត្ព្រះភិកខញ ដដលមានឫទធិប ញនណាា ះ ។ ព្រះភិកខញ ដដលគ្នា នឫទធិមិនអាចនៅោន់ភនុំហិម នតបាននទ ជាព្រះភិកខញ ដដលរាប់ចូលកនញង កយថា “ រួកដដលមិនព្រមនៅទិ នផ្សង បានដត្នៅន ងៀមទ ុំងអ ់គ្នន ” ។

៨ - នៅ ម័យននាះ មានព្រះអរហនត ១០០ នោដិ អាព្ ័យនៅរកខិត្ត-លវហិារ នលើភនុំហិម នត ។ នរលននាះ ព្រះអ សគញត្តបានសាត ប់ឮ កយត្ព្មា ់រប ់ព្រះនៅមិលិនទនដ្ឋយទិរែនសាត្ធាត្ញញ្ហា េ (ញាេគឺព្ត្នចៀកទិរែ ) រួចក៏បាននោះព្បរញ ុំព្រះភិកខញ ងឃ នៅនលើកុំរូលភនុំយញគនធរ ួរនៅភិកខញទ ុំងឡាយថា “ ព្រះគញេមាា ់ដ៏មានអាយញទ ុំងឡាយ នត្ើមានភិកខញណាអាច នទនាជាមួយព្រះនៅមិលិនទ នដើមបបីនថយោរ ងសយ័ខលះដដរឬនទ ? ” ។ នៅនរលព្រះអ សគញត្តន លដូចននះនហើយ ព្រះអរហនត ១០០ នោដិ បានដត្នៅន ងៀម ប ញនណាា ះ ។ ព្រះអ សគញត្ត ួរជានលើកទី ២ នទះជា ួរជានលើកទី ៣ ក៏នៅដត្នៅន ងៀម ។ ដូចននាះនហើយ នទើបព្រះអ សគញត្តន ល ន ចកតីននាះ នៅោន់ព្រះភិកខញ ងឃថា “ ព្រះគញេមាា ់ដ៏មានអាយញទ ុំងឡាយ

๑๔ កណឌ ទី ១ - បពុវមោគកណឌ

នៅឋានត្មវត្តិងស មានវមិានមួយ ន ា្ ះថា នកត្ញមតី្ នៅទិ បូ ៌ដននវរយនតព្បាសាទ ។ នទវបញព្ត្មួយអងគ ន ា្ ះថា មហាមសន អាព្ ័យនៅកនញងវមិានននាះ នទវបញព្ត្អងគននាះ អាច នទនាជាមួយព្រះនៅមិលិនទព្រះអងគននាះ នដើមប ីបនថយោរ ងសយ័បាន ” ។ បនាទ ប់រីននាះ ព្រះអរហនត ១០០ នោដិ ក៏បានអនតរធានបាត់្អងគរីភនុំយញគនធរ នៅបងាា ញអងគនៅឋានត្មវត្តិងស ។ ន តច កាៈកុំរូលដននទរ ( កា-នទវរារ ) បានទត្ព្រះននព្ត្ន ើញព្រះភិកខញមក អុំរីចមាង យទ ុំងអ ់ននាះ ន ើញនហើយក៏ោងនចញ នៅរកព្រះអ សគញត្ត ។ លញះចូលនៅដល់នហើយ ព្ទង់ព្ោប ុំរះព្រះអ សគញត្ត រួចឈ្រនៅកដនលង មរមយមាខ ង ។ កានទវរារ

នរលឈ្រនៅកដនលង មរមយមាខ ងនហើយ ក៏បានព្ត្ម ់ន ចកតីននាះនៅោន់ព្រះអ សគញត្តថា “ ព្រះគញេមាា ់ ! ព្រះភិកខញ ងឃមួយព្កុមធ្ុំ បាននិមនតមកដល់ នញាមជាកូន ិ សវត្តរប ់ ងឃ ព្រះ ងឃមានន ចកតីព្តូ្វោរនដ្ឋយនរឿងអែី ? មានអែីឱ្យនញាមព្តូ្វនធ្ែើឬ ព្រះគញេមាា ់ ? ” លុំដ្ឋប់ននាះ ព្រះអ សគញត្តបានថាែ យព្រះររ រព្មាបន ចកតីននាះ ចុំន ះ កានទវរារថា “ ូមថាែ យព្រះររ មហាបរិព្ត្ នៅសាគលនគរកនញងរមពូទែីប មានព្រះរាជាព្រះនាមថា មលិនិទ ព្ទង់ជាអនកមានវាទៈ នធ្ែើឱ្យចិត្តអនកដដទញាប់ញ័របាន ជាមនញ សដដលនគព្គប់គ្នន រិបាកចូលរិត្ រិបាកនឹងព្គប ងាត់្បាន ន លបានថា ព្ទង់ជាកុំរូលដនបណាត នមលទធិនផ្សងៗ ។ ព្រះនៅមិលិនទននាះ បានោងនៅរកព្រះភិកខញ ងឃ នព្បើទិដាិវាទៈ ួរបញ្ហា កុំដហងដល់ព្រះភិកខញ ងឃ ” ។

នរលននាះ កានទវរារបានមានបនទូលរីន ចកតីននាះ នៅោន់ព្រះ

ត្ប្វតតិក្ន្លងមក្រប្ ់ត្ពេះសៅមិលិន្ទ និ្ង ត្ពេះនាគស ន្សតថរ ๑๕

អ សគញត្តថា “ ព្រះគញេមាា ់ ! ព្រះនៅមិលិនទព្រះអងគននាះ ព្ទង់ជាអនកដដលផាល ់អុំរីឋានននះ នៅឧបបត្តិនៅឋានមនញ ស ព្រះគញេមាា ់ នៅនកត្ញមតី្-វមិាន មាននទវបញព្ត្ន ា្ ះថា មហាមសន អាព្ ័យនៅវមិានននាះ នទវបញព្ត្មួយអងគននាះ អាច នទនាជាមួយព្រះនៅមិលិនទព្រះអងគននាះ នដើមបបីនថយោរ ងសយ័បាន នញាមនឹង ុំេូមររនទវបញព្ត្មួយអងគននាះ នដើមបឱី្យនៅឧបបត្តិកនញងនោកមនញ ស ” ។

បនាទ ប់រីននាះ កានទវរារព្ទង់ឱ្យព្រះភិកខញ ងឃនា ុំមញខ ន តចោងនៅោន់នកត្ញមតី្វមិាន ។ ព្ទង់ចូលនៅឱ្បមហាន ននទវបញព្ត្ ព្ត្ម ់ ួរន ចកតីននាះថា “ មាន ល ! នោកនិរទញកខ ព្រះភិកខញ ងឃមក ុំេូមររនោកនដើមបឱី្យនៅឧបបត្តិកនញងនោកមនញ ស ” មហាន ននទវបញព្ត្ ព្ោបទូលថា “ បរិព្ត្ព្រះអងគដ៏ចនព្មើន ! ព្បនោរន៍អែីនដ្ឋយនោកមនញ ស ដដលមានោរងារនព្ចើនន អក អះនៅ ព្ោបទូល ? នោកមនញ សអន់េយ បរិព្ត្ព្រះអងគដ៏ចនព្មើន ! ទូលបងគុំ ូមឧបបត្តិនៅកនញងនទវនោកននះត្នៅនទៀត្ រហូត្ដល់បរនិិ ែ ន

ព្ោបទូល ” ។ កានទវរារព្ទង់ ុំេូមររជានលើកទី ២ ុំេូមររជានលើកទី ៣ នទះជាោ ងននាះកតី មហាន ននទវបញព្ត្ក៏នៅដត្ដេលងថា “ បរិព្ត្ព្រះអងគដ៏ចនព្មើន ! ព្បនោរន៍អែីនដ្ឋយនោកមនញ ស ដដលមានោរងារនព្ចើនន អក អះនៅ ព្ោបទូល ? នោកមនញ សអន់េយ បរិព្ត្ព្រះអងគដ៏ចនព្មើន ! ទូលបងគុំ ូមឧបបត្តិនៅកនញងនទវនោកននះត្នៅនទៀត្ រហូត្ដល់បរនិិ ែ នព្ោបទូល ” ។

បនាទ ប់រីននាះ ព្រះអ សគញត្តនទើបដេលងន ចកតីននាះ នៅោន់មហាន ននទវបញព្ត្ ថា “ នោកនិរទញកខ អាត្មា ភារព្គប់អងគ បានព្តួ្ត្រិនិត្យនមើលនោកទ ុំងមូល ព្រមទ ុំងនទវត្មផ្ង នមើលមិនន ើញថាមានអនកណានផ្សង ដដលអាច

๑๖ កណឌ ទី ១ - បពុវមោគកណឌ

បុំផាល ញវាទៈរប ់ព្រះនៅមិលិនទ ព្ទព្ទង់ព្រះសា នាបាន នលើកដលងដត្នោកមាន ក់គត់្ ។ នោកជា បបញ រ ូមនោកនៅនកើត្ នៅកនញងនោកមនញ ស ព្ទព្ទង់ព្រះសា នា រប ់ព្រះទ រលផ្ងចញះ ” ។ នៅនរលព្រះអ សគញត្ត ដេលង ុំេូមររដូចននះនហើយ មហាន ននទវបញព្ត្គិត្ថា “ នទើបដត្ដឹងថា គឺមានដត្នយើងជាអនកអាចបុំផាល ញវាទៈព្រះនៅមិលិនទ ព្ទព្ទង់ព្រះសា នាបាន ” ក៏រកីរាយ បាយចិត្តជាខាល ុំង នទើប នាថា “ លអណា ់ ព្រះគញេមាា ់ ខ្ញ ុំព្រះករញណានឹងនៅឧបបត្តនិៅកនញងនោកមនញ ស ” ។

៩ - ព្គ្នននាះ ព្រះភិកខញទ ុំងននាះ លញះ នព្មចករេីយកិចាននាះកនញងនទវនោក នហើយក៏អនតរធានបាត់្អងគរីនទវនោកឋានត្មវត្តងិស នៅបងាា ញអងគនៅរកខិត្តលវហិារ រិត្ភនុំហិម នត ។ ព្គ្នននាះ ប្ពះអសសគតុ្ត បានន លន ចកតីននាះ ចុំន ះព្រះភិកខញ ងឃថា “ ព្រះគញេមាា ់ដ៏មានអាយញទ ុំងឡាយ កនញងបណាត ភិកខញទ ុំងឡាយននះ នត្ើមានភិកខញអងគណា មិនបានមកព្បរញ ុំខលះដដរនទ ? ” ។ នៅនរលព្រះនេរៈន ល ួរដូចននះ ភិកខញ មួយអងគបានព្បាប់ន ចកតីននាះ ដល់ព្រះអ សគញត្តថា “មាន ... ព្រះគញេមាា ់ដ៏ចនព្មើន ោលរី ៧ ដេងមញនននះ ព្រះគញេមាា ់នរាហេៈ បានចូលនៅភនុំហិម នតចូលនិនរាធ្ ូមព្រះគញេមាា ់បញ្ាូ នត្ុំណាងនៅោន់ មាន ក់រប ់ព្រះគញេមាា ់នរាហេៈននាះចញះ ” ។ ចុំដេកខាងនោកនរាហេៈ បាននចញរីនិនរាធ្កនញងខេៈននាះឯង គិត្ថា “ ព្រះ ងឃកុំរញងរកនយើង ” នទើបអនតរធានបាត់្អងគរីភនុំហិម នត នៅបងាា ញអងគនៅរកខិត្តលវហិារ នៅចុំន ះមញខព្រះអរហនត ១០០ នោដិ ។

លុំដ្ឋប់ននាះ ប្ពះអសសគតុ្ត បានន លន ចកតនីនាះ នៅោន់ព្រះ

ត្ប្វតតិក្ន្លងមក្រប្ ់ត្ពេះសៅមិលិន្ទ និ្ង ត្ពេះនាគស ន្សតថរ ๑๗

នរាហេៈថា “ ព្រះគញេមាា ់នរាហេៈ នរលព្រះរញទធសា នាបព្មុងនឹងព្តូ្វបុំផាល ញ នហត្ញអែីនទើបព្រះគញេមាា ់មិនព្កន កនមើលករេីយកិចារប ់ព្រះ ងឃ ? ” ប្ពះមរាហណៈ “ ខ្ញ ុំព្រះករញណា មិនទន់បាននផាត ត្ចិត្តទញកដ្ឋក់ ព្រះគញេមាា ់ដ៏ចនព្មើន ” ។ ប្ពះអសសគតុ្ត “ នបើអញ ីចឹង ព្រះគញេមាា ់នរាហេៈ ូមព្រះគញេមាា ់នធ្ែើទេឌ កមា ” ព្រះនរាហេៈ “ នត្ើខ្ញ ុំព្រះករញណាព្តូ្វនធ្ែើអែី ឬ ព្រះគញេមាា ់ដ៏ចនព្មើន ? ” ( មិលិនទបបញ្ហា រប ់ដេ ព្រះអ សគញត្តន ល “ មាន ល ! ព្រះគញេមាា ់នរាហេៈ នព្ ះព្រះគញេមាា ់មិនបាននផាត ត្ចិត្តទញកដ្ឋក់ រួកនយើង ូមដ្ឋក់នទ ព្រះគញេមាា ់ នដ្ឋយោរដ្ឋក់ព្រហាទេឌ ” ព្រះនរាហេៈ “ ព្រហាទេឌ ននាះគឺអែីនៅព្រះគញេមាា ់ដ៏ចនព្មើន ? ” ) “ មាន ល ! ព្រះគញេមាា ់នរាហេៈ នៅដកបរភនុំហិម នត មានភូមិមួយរប ់រួកព្ ហាេ៍ន ា្ ះថា “ គជ្ង្គលៈ ” មានព្ ហាេ៍មាន ក់ន ា្ ះ “មសាណុត្តរៈ” អាព្ ័យនៅទីននាះ កញមារន ា្ ះ “ នាគមសន ” កូនរប ់នគនឹងនកើត្ន ើង នព្ ះនហត្ញននាះ ព្រះគញេមាា ់នរាហេៈ ចូរព្រះគញេមាា ់នៅោន់ផ្ទះព្ត្កូលននាះ នដើមបបិីេឌ បាត្រយៈនរល ៧ ឆ្ន ុំ ១០ ដខ រួចទក់ទញកញមារនាគន នឱ្យបួ នៅនរលនគបួ រួចនហើយននាះ នទើបព្រះគញេមាា ់រួចផ្ញត្រីទេឌ កមា ”

ចុំដេក ប្ពះមរាហណៈ ញខចិត្តទទួលនដ្ឋយព្ ួលថា “ សាធ្ញ ” ។ ោកយអធិប្ាយ ៖

កយថា “ ចូលនិនរាធ្ ” គឺ ចូលនិនរាធ្ មាបត្តិ ជាោរនធ្ែើចិត្តឱ្យរលត់្

๑๘ កណឌ ទី ១ - បពុវមោគកណឌ

នៅ មិននកើត្បនតបនាទ ប់គ្នន មួយរយៈនរល ដដលមានបុំេងចូល គឺ ១ ដេង ២ ដេង រហូត្ដល់ ៧ ដេង ។ កនញងនរលចូលនិនរាធ្ននះ រាងោយប ញនណាា ះ ដដលនៅដុំនេើ រោរនៅមញខ ប ញដនតចិត្តឬនាមធ្ម៌ទ ុំងអ ់ គឺឈ្ប់ដុំនេើ រោរ ។

កយថា “ ខ្ញ ុំព្រះករញណាមិនទន់បាននផាត ត្ចិត្តទញកដ្ឋក់ ” នោកន លបានន័យថា នោកចូលនិនរាធ្នៅន ើយ មិនមានចិត្ត នទើបមិនអាចនផាត ត្ចិត្ត គឺ ទទួលដឹងនរឿងរា វនផ្សង ៗ បាន ។

១០ - ចុំដេកខាងមហាន ននទវបញព្ត្ បានផាល ់រីនទវនោកមកចាប់បដិ នធិកនញងដផ្ទរប ់ភរោិនសាេញ ត្តរព្ ហាេ៍ ។ អែីដដលគួរឱ្យអសាា រយ គួរឱ្យចដមលកចិត្ត បានបងាា ញន ើងជាមួយនឹងោរចាប់បដិ នធិ គឺ អាវញធ្យញទធ-ភេឌ ទ ុំងឡាយ បនញ្ាញរនលឺន ើង ព្តួ្យ ុំណាបោ ់ន ើង នម ដ៏ធ្ុំ(នភលៀង) ធាល ក់នភលៀងោ ងខាល ុំង ។

ចុំដេកព្រះនរាហេៈ ត្ម ុំងរីមហាន ននទវបញព្ត្ននាះ ចាប់បដិ នធិនហើយ ក៏ចូលនៅោន់ព្ត្កូលននាះ នដើមបបិីេឌ បាត្ អ ់រយៈនរល ៧ ឆ្ន ុំ ១០ ដខ ។ ូមបបីាយមួយដវក មួយដេង ក៏មិនដដលបាន ោគូមួយនបាយក៏មិនដដលបាន ឬោរសាែ គមន៍ក៏មិនដដលបាន ទទួលបានដត្ោរនររនដៀលត្ាះប ញនណាា ះ គ្នា នអនកមកនិោយជាមួយ ូមបដីត្ កយថា “ និមនតនព្បា ត្ែខាងមញខចញះ ” ក៏គ្នា នដដរ ។

លញះ ៧ ឆ្ន ុំ ១០ ដខ កនលងផ្ញត្នៅ ដេងមួយក៏បានព្គ្នន់ដត្ កយថា “ និមនតនព្បា ត្ែខាងមញខចញះ ” នៅដេងននាះ រួនជា ប្ោហមណ ៍ ព្ត្ ប់រីោរងារខាងនព្ៅផ្ទះ រួបព្រះនេរៈនរលនដើរព្រួ ផ្លូវគ្នន ក៏ ួរថា “ព្រះគញេ-មាា ់ដ៏ចនព្មើន ព្រះគញេមាា ់បាននៅោន់ផ្ទះរប ់រួកនយើងឬ ? ” ប្ពះមេរៈ

ត្ប្វតតិក្ន្លងមក្រប្ ់ត្ពេះសៅមិលិន្ទ និ្ង ត្ពេះនាគស ន្សតថរ ๑๙

“ ដមននហើយព្ ហាេ៍ អាត្មា ភារបាននៅ ” “ព្រះគញេមាា ់បានអែីៗខលះឬ ? ” “ អឺ ព្ ហាេ៍ អាត្មា បាន ” ។

ប្ោហមណ ៍ ននាះ មិន បាយចិត្ត លញះនៅដល់ផ្ទះ ក៏ ួរថា “ រួកឯងបានឱ្យអែី ៗ ដល់អនកបួ ននាះឬ ? ” អនកផ្ទះ នឆលើយថា “ មិនបានឱ្យអែី ៗ ននាះនទ ” ។ នៅដេងទី ២ (ដេងបនាទ ប់) ព្ ហាេ៍អងគញយនៅមាត់្ទែ រផ្ទះននាះ គិត្ថា “ដេងននះ នយើងនឹងនចាទអនកបួ ននាះ រីនរឿងនិោយមិនរិត្ ” នៅដេងទី ២ ព្រះនេរៈក៏នៅដល់មាត់្ទែ រផ្ទះរប ់ព្ ហាេ៍ ។

ប្ោហមណ ៍លញះន ើញព្រះនេរៈ ក៏ន លដូចននះថា “ រីមសលិមិញ ព្រះគញេមាា ់មិនបានទទួលអែីៗ រីផ្ទះរប ់ខ្ញ ុំព្រះករញណានទ ប ញដនតព្បាប់ថា អាត្មាបាន ចុំន ះព្រះគញេមាា ់ ោរនិោយមិនរិត្ វាគួរដដរឬអែី ? ”

ប្ពះមេរៈ ដេលងថា “ មាន ល ! ព្ ហាេ៍ អ ់រយៈនរល ៧ ឆ្ន ុំ ១០ ដខ(១)

ដដលអាត្មា ចូលនៅផ្ទះរប ់នញាម អាត្មា មិនដដលបាន ូមបដីត្ កយថា “ និមនតនព្បា ត្ែខាងមញខចញះ ” រីមសលិមិញនទះជាបានព្តឹ្ម កយថា “ និមនតនព្បា ត្ែខាងមញខចញះ ” ក៏អាត្មា ុំនៅយកវាចាបដិ ណាា រកិចា នហើយន លថា “ អឺ ព្ ហាេ៍ អាត្មា បាន ” ដូចននាះ ” ។

ប្ោហមណ ៍ គិត្ថា “ នោកមួយអងគននះ ូមបដីត្បានព្តឹ្មដត្វាចាបដិ- ណាា រកិចាប ញនណាា ះ ក៏ន ល រន ើរកនញងបណាត រនទ ុំងឡាយថា “ អាត្មាបាន ” ព្ប ិននបើនោកបានទទួលអាហារទុំ អាហារឆ្ន់អែីខលះនផ្សងនទៀត្ននាះ មាននហត្ញអែីថា នោកមិន រន ើរននាះ ” ដូចននះនហើយ ក៏មាន ទធព្រះថាល ព្បាប់ឱ្យនគរ ុំដលកបាយមួយដវក និង មាូបមួយមញខបនតិច ៗ រីអាហារដដលនគនព្ត្ៀមទញក នដើមបពី្បនោរន៍ឱ្យខលួន ព្បនគនដល់ព្រះនេរៈ រួចន ល(១)

មលិិនទបបញ្ហា រប ់ដេ ដេលងថា “ អ ់រយៈនរល ៧ ឆ្ន ុំ ” ប ញនណាា ះ ។

๒๐ កណឌ ទី ១ - បពុវមោគកណឌ

នៅោន់នោកថា “ ព្រះគញេមាា ់នឹងបានភិកាហារននះ រហូត្ត្នៅអ ់ោលទុំងរួង ” ។

ព្ ហាេ៍ននាះ ចាប់ត្មុំងរីដេងបនាទ ប់មក នរលបានន ើញភារ ងប់

ន ងៀមរប ់ព្រះនេរៈ ដដលចូលនៅ (កនញងផ្ទះ) ក៏រតឹ្ដត្មាន ទធ ព្រះថាល ោន់ដត្នព្ចើនន ើងនទៀត្ ។ នទើប ុំេូមររព្រះនេរៈឱ្យខលួនមានឱ្ោ ព្បនគនភត្មត ហារកនញងផ្ទះរហូត្ត្នៅជានិចាោល ព្រះនេរៈទទួល កយនិមនតនដ្ឋយអាោរ ងប់ន ងៀម ។ នៅនរលនោកនៅនធ្ែើភត្តកិចា ជានរៀងរាល់ដេង នោកបានដេលងព្រះរញទធវចនៈ (ឱ្យព្ ហាេ៍សាត ប់) មួយដេងបនតិច ៗ ។ ចុំដេកនាងព្ ហាេីននាះ នវោកនលងផ្ញត្នៅ ១០ ដខ ក៏ព្ប ូត្បញព្ត្បានដ្ឋក់ន ា្ ះបញព្ត្ននាះថា “ នាគមសន ” ចនព្មើនធ្ុំធាត់្នៅត្មមលុំដ្ឋប់ រហូត្ដល់មាន អាយញ ៧ ខួប ។

១១ - ព្គ្នននាះ បតិ្ថ រប ់កញមារនាគន ន បានន លនៅោន់បញព្ត្ថា “ មាន ល ! នាគន ន កនញងព្ត្កូលព្ ហាេ៍ននះ ឯងព្តូ្វ ិកា ិលបសាស្ត ត ដដលគបប ិីកាទ ុំងឡាយណ៎ា ” “ បិត្ម ! ន ា្ ះថា ិលបសាស្ត ត ដដលគបប ី ិកាកនញងព្ត្កូលព្ ហាេ៍ននាះ គឺអែី ? ” “ នាគន ន ! ដព្ត្នវទ ន ា្ ះថា ិលបសាស្ត តដដលគបប ិីកា វជិាា ិលបៈដដទនផ្សង ៗ នទៀត្ ក៏ន ា្ ះថា ជា ិលបសាស្ត តដដលគបប ិីកាដដរ ” “ នបើអញ ីចឹងបិត្ម ! កូននឹង ិកា ” ។

លុំដ្ឋប់ននាះ មសាណុត្តរប្ោហមណ ៍បានព្បគល់ព្បាក់ ១.០០០ កហា-

បេៈ ដដលជាចុំដេករប ់ព្គូបាអាចារយ (ជាដេលរួលព្គូបាអាចារយ) ដល់ព្ ហាេ៍ជាព្គ ូ។ រួចឱ្យនគដ្ឋក់ដព្គនៅដផ្នកមាខ ងដនបនទប់កនញងព្បាសាទ ន លនៅោន់ព្ ហាេ៍ជាព្គូថា “ មាន លនោកព្ ហាេ៍ ូមនោកបនព្ងៀនកញមារ

ត្ប្វតតិក្ន្លងមក្រប្ ់ត្ពេះសៅមិលិន្ទ និ្ង ត្ពេះនាគស ន្សតថរ ๒๑

ននះឱ្យសាែ ធ្ាយមនតទ ុំងឡាយផ្ងចញះ ” ។ ប្ោហមណជ៍ាប្គ ូបានន លនៅោន់កញមារនាគន នថា “ នបើអញ ីចឹង កញមារតូ្ច ចូរឯងនរៀនមនតទ ុំងឡាយចញះ ” ព្ ហាេ៍ជាព្គូបានសាែ ធ្ាយមនត នដ្ឋយនលើកយកមក ដមតងដត្មួយដង ប ញនណាា ះ ។ កញមារនាគន នក៏បានយល់រីដព្ត្នវទ ទននទញចាុំមាត់្ ចា ុំទញកបានចា ់ កុំេត់្ទញកបានលអ នធ្ែើទញកកនញងចិត្តបានលអ ។ ព្គ្នន់ដត្មួយដងប ញនណាា ះ ក៏នកើត្ដកវដភនកន ើញដព្ត្នវទ ជាអនកនចះដឹង រុំនាញខាងអធិ្បាយកនញងគមពីរ េិខេឌញ និង នកដញភៈ កនញងគមពីរសាស្តកខបនភទៈ កនញងសាស្ត តទ ុំងឡាយដដលមានឥតិ្ហា ៈជាគព្មប់ ៥ មិនមានខែះចននាល ះ កនញងគមពីរនោោយត្ៈ និងមហាបញរ ិលកខេៈ ។

នព្ោយមក កោុរនាគមសនបានន លន ចកតីននាះនៅោន់បិត្មថា ៖ “ បិត្ម ! ិលបសាស្ត ត ដដលគបប ិីកា កនញងព្ត្កូលព្ ហាេ៍ ដដលព្បន ើរជាងននះ នត្ើមានដដរនទ ? ឬក៏មានព្តឹ្មប ញនេាះ ? ” ។

“ នាគន ន ! ិលបសាស្ត ត ដដលគបប ិីកា កនញងព្ត្កូលព្ ហាេ៍ ដដលព្បន ើរជាងននះ គ្នា ននទ ! ិលបសាស្ត ត ដដលគបប ិីកា មានព្តឹ្មប ញេាឹ ង ” ព្គ្នននាះ កញមារនាគន ន ដដលវា នា (ោរអប់រ ុំចិត្ត) កនញងភរមញន ៗ ដ្ឋ ់នត្ឿនរុំរញញចិត្តនហើយ បានសាក ួរនដញនដ្ឋលព្គូបនព្ងៀន រួចក៏ចញះរីព្បាសាទនៅ ។ នរលបាន ងប់សាង ត់្នៅកដនលងកុំបា ុំង រិនិត្យនមើលខាងនដើម កណាត ល ខាងចញង ដនវជិាា ិលបៈរប ់ខលួន នមើលមិនន ើញមានសារ ុំខាន់ ូមបដីត្បនតិច នទះជាខាងនដើមកតី កណាត លកតី ចញងបុំផ្ញត្កតី ។ នទើបនធ្ែើឱ្យមិន បាយចិត្ត មិននរញចិត្ត គិត្កនញងចិត្តថា “នោកដ៏ចនព្មើនទ ុំងឡាយនអើយ ! ព្រះនវទទ ុំងអ ់ននះ គ្នា នបានោរនទ នោកដ៏ចនព្មើនទ ុំងឡាយនអើយ ! ព្រះនវទទ ុំងអ ់ននះ នផ្ត ផាត គ្នា នព្បនោរន៍ ព្បា ចាកសារព្បនោរន៍ ” ។

๒๒ កណឌ ទី ១ - បពុវមោគកណឌ

១២ - កនញងព្គ្នននាះដដរ ព្រះនរាហេៈកុំរញងគង់នៅន នា នវត្ត- និយៈ ដឹងនូវកងែល់កនញងចិត្តរប ់កញមារនាគន ន នដ្ឋយចិត្តរប ់នោក ក៏ព្គង ុំរត់្ ោន់បាព្ត្ និង ចីររ អនតរធានបាត់្អងគរីន នា នវត្តនិយៈ នៅបងាា ញអងគនៅភូមិគរងគលព្ ហាេ៍ ។ កញមារនាគន ន ឈ្រនៅនឹង ញមមាត់្ទែ ររប ់ខលួន ក៏បានន ើញព្រះនរាហេៈ និមនតនដើរមកអុំរីចមាង យ ។ បនាទ ប់រីន ើញនហើយ ក៏នរញចិត្ត បាយចិត្ត រកីរាយកនញងចិត្ត នកើត្បីតិ្នសាមន សថា “ នោកមួយអងគននះជាបរែរិត្ អាចដឹងនូវអែី ដដលជាសារព្បនោរន៍ខលះជារញ ុំខាន ” គិត្ដូចននះនហើយ ក៏ចូលនៅរកព្រះនរាហេៈរហូត្ដល់កដនលង ។ លញះចូលនៅនហើយ ក៏បានន លន ចកតីននាះនៅោន់ព្រះនរាហេៈថា “ នោកនិរទញកខ បញគគលដដលមាន ិរសាព្ត្នងាល ព្គង ុំរត់្ោសាវរស្ត តដូចនោកមាា ់ននះ ន ា្ ះថាជាអនកណា ? ” “ មាន ល ! កញមារតូ្ច អាត្មា ន ា្ ះថា ជាបរែរិត្ ” ។ នាគមសន “ នោកនិរទញកខ នព្ ះនហត្ញអែីនទើបនោកមាា ់ន ា្ ះថា ជាបរែរិត្ ? ” ប្ពះមេរៈ “ នព្ ះបានបនេត ញមនទិលអាព្កក់ទ ុំងឡាយ នព្ ះនហត្ញននាះណ៎ាកញមារតូ្ច នទើបអាត្មា ន ា្ ះថា ជាបរែរិត្ ” ។ នាគមសន “ នោកនិរទញកខ នហត្ញអែី ក់ (និងរញកមាត់្) រប ់នោកមាា ់ នទើបមិនដូចអនកដដទអញីចឹង ? ” ប្ពះមេរៈ “ មាន ល ! កញមារតូ្ច បរែរិត្ន ើញបលិន ធ្ (នហត្ញនធ្ែើឱ្យមានកងែល់ចិត្ត) ១៦ ោ ង នទើបនោរ ក់ និងរញកមាត់្នចញ ។ បលិន ធ្ ១៦ ោ ង គឺអែីខលះ ? អលងាា របលិន ធ្ (បលិន ធ្គឺ នព្គឿងអលងាា រលមអ)១, មេឌ នបលិន ធ្ (បលិន ធ្គឺ ោរដត្ងម ូដ)១, នត្លមកខនបលិន ធ្ (បលិន ធ្គឺ នព្បងោប ក់)១, នធាវន-

បលិន ធ្ (បលិន ធ្ គឺោរកក់ោងរព្មះ)១, មាោបលិន ធ្ (បលិន ធ្

ត្ប្វតតិក្ន្លងមក្រប្ ់ត្ពេះសៅមិលិន្ទ និ្ង ត្ពេះនាគស ន្សតថរ ๒๓

គឺ ភួងកព្មងផាា )១, គនធបលិន ធ្ (បលិន ធ្ គឺនព្គឿងព្កអូប)១, វា នបលិ-

ន ធ្ (បលិន ធ្គឺ ោរអប់ ក់)១, ហរតី្កបលិន ធ្ (បលិន ធ្គឺ ដផ្ល ម )១, អាមលកបលិន ធ្ (បលិន ធ្គឺ ដផ្លកនទួត្ដព្រ)១, រងគបលិន ធ្ (បលិ-ន ធ្គឺ ថាន ុំោបរេ៌ ក់)១, រនធនបលិន ធ្ (បលិន ធ្គឺ ព្កណាត់្ចង )១,

នោចឆបលិន ធ្ (បលិន ធ្គឺ ព្ោ ិត្)១, កបបកបលិន ធ្ (បលិ-ន ធ្គឺ ជាងោត់្ ក់ ជាងកក់ មាអ ត្ ក់)១, វរិតនបលិន ធ្ (បលិន ធ្គឺ ោរ ិត្)១, ឩោបលិន ធ្ (បលិន ធ្គឺ ដច)១, នរល ក់បាត់្បង់នៅ មនញ សទ ុំងឡាយក៏នសាកនៅ នៅត ព្កហាយកនញងចិត្ត យុំបូរបាច់ ទះព្ទូង ដល់ថាន ក់វនងែងឈ្លក់នឹង ព្ម ់ ក់ ១ , មាន ល ! កញមារតូ្ច មនញ សទ ុំងឡាយខែល់ខាែ យចិត្ត ក៏នព្ ះដត្បលិន ធ្ ១៦ ោ ងននះ រដមងនធ្ែើឱ្យវជិាា ិលបៈទ ុំងឡាយទុំងរួង ខូចបង់នៅ ” ។ នាគមសន “ នមើលចញះ នោកនិរទញកខ នព្ ះនហត្ញអែី បានជា ូមបដីត្ ុំរត់្ នមលៀកបុំ ក់រប ់នោកមាា ់ ក៏មិនដូចនឹងអនកដដទទ ុំងឡាយអញីចឹង ? ” ប្ពះមេរៈ “ កញមារតូ្ច នមលៀកបុំ ក់ទ ុំងឡាយ ោមអាព្ ័យបាន រប ់នព្បើព្បា ់រប ់រួកព្គហ ថ ោមអាព្ ័យបាន នព្គ្នះភ័យទ ុំងឡាយនព្គ្នះណាមួយនឹងនកើត្នចញរី ុំរត់្ នមលៀកបុំ ក់ នព្គ្នះទ ុំងននាះរដមងមិននកើត្មាន ចុំន ះអនកព្គង ុំរត់្ោសាវរស្ត តនទ នព្ ះនហត្ញននាះ ូមបដីត្ ុំរត់្ នមលៀកបុំ ក់រប ់អាត្មា ក៏មិនដូចនឹងអនកដដទ ” នាគមសន “ នោកនិរទញកខ នោកមាា ់នចះវជិាា ិលបៈឬ ? ” ប្ពះមេរៈ “ អឺ កញមារតូ្ច អាត្មា នចះវជិាា ិលបៈ កនញងនោកននះមានមនតដ៏ខពង់ខព ់បុំផ្ញត្ នទះជាមនតននាះក៏អាត្មា នចះដដរ ” នាគមសន “នោកនិរទញកខ នោកមាា ់អាចព្បគល់មនតននាះឱ្យខ្ញ ុំព្រះករញណាបានដដរឬនទ? ប្ពះមេរៈ “ អឺ ... កញមារតូ្ច អាត្មា អាចព្បគល់ឱ្យឯងបាន ” ។ នាគមសន “ នបើអញ ីចឹង ូម

๒๔ កណឌ ទី ១ - បពុវមោគកណឌ

ព្បគល់មកឱ្យខ្ញ ុំព្រះករញណាចញះ ” ។ ប្ពះមេរៈ “ នរលននះជានរលមិន មគួរណ៎ាកញមារតូ្ច អាត្មា កុំរញងដត្ចូលនៅត្មមលុំដ្ឋប់ផ្ទះ នដើមបបិីេឌ បាត្ ” ។ លុំដ្ឋប់ននាះ កញមារនាគន នក៏ទទួលបាព្ត្រីដដ រប ់នោកនរាហេៈ មក និមនតនោកឱ្យចូលនៅកនញងផ្ទះ ព្បនគនមាូបចងាា ន់ដល់នោក ដរាបដឆអត្ ឱ្យព្គប់ព្គ្នន់ នដ្ឋយអាហារទុំ អាហារឆ្ន់ដ៏ព្បេីត្ នដ្ឋយដដរប ់ខលួន រួចន លនៅោន់ព្រះនរាហេៈ ដដលឆ្ន់រួចរាល់ នហើយដកដដនចញរីបាព្ត្ថា “ នោកនិរទញកខ នរលននះ ូមនោកមាា ់ព្បគល់មនតដល់ខ្ញ ុំព្រះករញណាផ្ងចញះ ” ប្ពះមេរៈ “ អាត្មា នឹងព្បគល់ឱ្យ នរលដដលឯងជាមនញ សគ្នា នបលិន ធ្ មាត្មបិត្មអនញញ្ហា ត្ឱ្យោន់នភទបរែរិត្ ដូចអាត្មា ” ។ ព្គ្នននាះ កោុរនាគមសន បានចូលនៅរកមាត្មបិត្ម ន លថា “មាត្ម ! បិត្ម ! អនកបួ មួយអងគននះន លថា “ កនញងនោកននះមានមនតដ៏ខពង់ខព ់បុំផ្ញត្ នទះជាមនតននាះ ក៏អាត្មា ដឹង ប ញដនតនោកនឹងមិនឱ្យមនតននាះ ដល់អនក ដដលមិនដមនជាអនកបួ កនញង មាន ក់រប ់នោកនទ ខ្ញ ុំនឹងបួ កនញង មាន ក់រប ់នោកមួយអងគននះ នដើមបនីរៀនមនតដ៏ខពង់ខព ់បុំផ្ញត្ននាះ ” ។ លុំដ្ឋប់ននាះ ោត្ថបិត្ថ រប ់នគគិត្កនញងចិត្តថា “ កូនរប ់នយើង នទះជាបួ នហើយ នរៀនបានមនតនហើយ ក៏អាចព្ត្ ប់មកវញិបាន ” ដូចននះនហើយ នទើបអនញញ្ហា ត្ថា “ ចូរោន់នភទបរែរិត្ចញះ ” ។

១៣ - ព្គ្នននាះ ព្រះនរាហេៈបាននា ុំកញមារតូ្ចនាគន ន ចូលនៅោន់ន នា នវត្តនិយៈ (ន នា នៈរិត្ផ្លូ វនដើរ ? ) ចូលនៅោន់វរិមភវត្ថញ-វហិារ ។ លញះចូលនៅនហើយ ក៏សាន ក់នៅវរិមភវត្ថញ វហិារបានមួយយប់ ក៏ចូលនៅរកខិត្តលវហិារ លញះចូលនៅដល់នហើយ ក៏ឱ្យកញមារនាគន នបានបួ កនញង

ត្ប្វតតិក្ន្លងមក្រប្ ់ត្ពេះសៅមិលិន្ទ និ្ង ត្ពេះនាគស ន្សតថរ ๒๕

មាន ក់ព្រះអរហនត ១០០ នោដិ ។ ប្ពះនាគមសន បានបួ នហើយ ក៏បានន លនៅោន់ព្រះនរាហេៈថា “ ព្រះគញេមាា ់ដ៏ចនព្មើន ខ្ញ ុំព្រះករញណាបានោន់នភទបរែរិត្រប ់នោកមាា ់នហើយ ឥ ូវននះ ូមនោកមាា ់ព្បគល់មនតដល់ខ្ញ ុំព្រះករញណាផ្ងចញះ ” ។ លុំដ្ឋប់ននាះ ប្ពះមរាហណៈ គិត្ថា “ នយើងគួរដេនាុំព្រះនាគន នអែីមញននទើបលអ កនញងព្រះវន័ិយ ឬ ព្រះ ូព្ត្ ឬក៏ព្រះអភិធ្មា ? ” ដូចននះនហើយ លញះន ើញថាព្រះនាគន នជាបេឌិ ត្ អាចនរៀនអភិធ្មាបាន នដ្ឋយងាយព្ ួល នទើបដេនាុំកនញងព្រះអភិធ្មាជាមញន ។ អភិធ្មាបិដកទ ុំងអ ់ គឺ ធមមសង្គណីបករណ ៍ ដដលលមអនៅនដ្ឋយតិ្កៈ និង ទញកៈ ោ ងននះថា “ កញ ោ ធ្មាា អកញ ោ ធ្មាា អរាកត្ម ធ្មាា ” ជានដើម ។ វិភង្គប្បករណ ៍ ដដលលមអនដ្ឋយវភិងគ ១៨ មានខនធវភិងគ ជានដើម ។ ធាត្កុថាបករណ ៍ដដលដបងដចកជា ១៤ ព្បោរមាន “ ងគនហា អ ងគនហា ” ជានដើម ។ បគុគលបប្ញ្ញតិតប្បករណ ៍ ដដលដបងដចកជា ៦ ព្បោរ មាន “ខនធបបញ្ាត្តិ អាយត្នបបញ្ាត្តិ ” ជានដើម ។ កថាវត្ថុប្បករណ ៍ដដលព្បមូលផ្តញ ុំដបងដចកជា ១.០០០ ូព្ត្ គឺ កវាទៈ(វាទៈភាគីខលួន) ៥០០ ូព្ត្ បរវាទៈ (វាទៈភាគីនផ្សង) ៥០០ ូព្ត្ ។ យមកប្បករណ ៍ ដបងដចកជា ១០ ព្បោរ គឺ “ មូលយមកៈ ខនធយមកៈ ” ជានដើម ។ បដា នប្បករណ ៍ ដបងដចកជា ២៤ ព្បោរ គឺ “ នហត្ញបបចា័យ, អារមាេបបចា័យ ” ជានដើម ដូចននះ ។ ប្ពះនាគមសន បាននធ្ែើឱ្យសាទ ត់្រុំនាញ នដ្ឋយោរសាែ ធ្ាយដត្មួយដងប ញនណាា ះ រួចន លថា “ ព្រះគញេមាា ់ដ៏ចនព្មើន ូមឈ្ប់ព្តឹ្មហនឹង ិនកញ ុំអាលន លត្នៅនទៀត្ ខ្ញ ុំព្រះករញណា ូមសាែ ធ្ាយ ព្តឹ្មប ញនេាះ ិន ” ។

១៤ - ព្គ្នននាះ ប្ពះនាគមសន បានចូលនៅរកព្រះអរហនត ១០០

๒๖ កណឌ ទី ១ - បពុវមោគកណឌ

នោដិ នៅកដនលងដដលនោកសាន ក់នៅ ។ លញះចូលនៅនហើយ ក៏បានន លនៅោន់ព្រះអរហនត ១០០ នោដិ ថា “ ព្រះគញេមាា ់ដ៏ចនព្មើនទ ុំងឡាយ ខ្ញ ុំព្រះករញណា ូមបកព្សាយព្រះអភិធ្មាបិដកទ ុំងរួង ចូលកនញងបទ ទ ុំង ៣ ននះដដលថា “ កញ ោធ្មាា អកញ ោធ្មាា អរាកត្មធ្មាា ” ននាះ នដ្ឋយរិសាត រ ” ប្ពះអរហនត ១០០ មកាដិ ន លថា “ ូមបកព្សាយនៅចញះ នាគន ន ” ។

បនតរីននាះ ព្រះនាគន ន បានបកព្សាយ ៧ បករេ៍ នដ្ឋយរិសាត រ អ ់នរល ៧ ដខ (នទើបចប់) ។ ដផ្នដីបនលឺោន់រ ុំរង នទវត្មទ ុំងឡាយផ្តល់សាធ្ញោរ ព្រហាទ ុំងឡាយក៏ទះដដ លមអងចនទន៍និងផាា មណាឌ រវៈ ដដលជារប ់ទិរែ ក៏នរាយរាយបាចសាចចញះមក ។

១៥ - នានរលនព្ោយមក ព្រះអរហនត ១០០ នោដិ ក៏ឱ្យព្រះនាគន ន

ដដលមានអាយញព្គប់ ២០ ឆ្ន ុំបរបូិរ បានឧប មបទជាភិកខញ នៅរកខិត្តលវហិារ ។ កនញងរាព្តី្ននាះ កនលងផ្ញត្នៅ នានរលព្រលឹមព្សាង ៗ ប្ពះនាគមសន ដដលបានឧប មបទនហើយ ព្គង ុំរត់្ ោន់បាព្ត្ និងចីររ ចូលនៅោន់ភូមិ នដើមបបិីេឌ បាត្ជាមួយនឹងព្រះឧបរាយ៍ បាននកើត្មានគុំនិត្ោ ងននះថា “ព្រះឧបរាយ៍រប ់នយើង ជាមនញ សអត់្បានោរឬអែីហន៎ ? ព្រះឧបរាយ៍រប ់នយើងជាមនញ សលងង់ឬអែីហន៎ ? ោរដដលនោកដេនាុំនយើងមញន ចុំន ះដត្ព្រះអភិធ្មា នលើកដលងព្រះរញទធវចនៈដដលនៅ ល់ ( គឺ ព្រះវន័ិយ និង ព្រះ ូព្ត្ ) ” ។

ព្គ្នននាះ ប្ពះមរាហណៈ បានដឹងនូវគុំនិត្កនញងចិត្ត រប ់ព្រះនាគន ននដ្ឋយចិត្ត នទើបន លនៅោន់ព្រះនាគន នថា “ មាន ល ! នាគន ន ឯងគិត្

ដល់នរឿង ដដលមិនគួរគិត្ គុំនិត្រប ់ឯងមិន មរមយនទណ៎ា នាគន ន ” ។

ត្ប្វតតិក្ន្លងមក្រប្ ់ត្ពេះសៅមិលិន្ទ និ្ង ត្ពេះនាគស ន្សតថរ ๒๗

លុំដ្ឋប់ននាះ ព្រះនាគន ន បានមានគុំនិត្ដូចននះថា “ គួរឱ្យអសាា រយដមនហន៎ នោកដ៏ចនព្មើននអើយ គួរឱ្យចដមលកដមនហន៎ នោកដ៏ចនព្មើននអើយ ព្រះឧបរាយ៍រប ់នយើង បានដឹងនូវគុំនិត្រប ់នយើងកនញងចិត្ត នដ្ឋយចិត្តបាន ព្រះឧបរាយ៍រប ់នយើងជាបេឌិ ត្ហន៎ នធ្ែើដូចនមតចនៅ នទើបនយើងអាច ញ ុំឱ្យព្រះឧបរាយ៍អត់្នទ ឱ្យបាននៅហន៎ ? ” ។ ព្គ្នននាះ ប្ពះនាគមសន បានន លនៅោន់ព្រះនរាហេៈថា “ ព្រះគញេមាា ់ដ៏ចនព្មើន ូមនោកមាា ់អត់្នទ ចញះ ខ្ញ ុំព្រះករញណានឹងមិនគិត្នរឿងអញីចឹងនទៀត្នទ ” ។

ព្គ្នននាះ ប្ពះមរាហណៈ បានន លនៅោន់ព្រះនាគន នថា “ មាន ល !នាគន ន ខ្ញ ុំមិនអត់្នទ ឱ្យឯង នដ្ឋយនហត្ញព្តឹ្មដត្ឯងមក ញ ុំខមានទ ននាះនទ ។ មាន ល ! នាគន ន មាននគរមួយន ា្ ះថា សាគល ព្រះរាជាព្រះនាមថា មិលិនទ ព្ទង់ព្គងរារ មបត្តិនៅនគរននាះ ។ ព្រះរាជាព្រះអងគននាះ

ព្ទង់នព្បើទិដាិវាទៈ ួរបញ្ហា កុំដហង ដល់ព្រះភិកខញ ងឃ ។ ព្ប ិននបើឯងនៅោន់នគរននាះ បុំបាក់ ាត្ព្រះរាជាព្រះអងគននាះ នធ្ែើឱ្យព្ទង់មាន ទធ ព្រះថាល ចុំន ះព្រះរញទធសា នាបាននហើយ នយើងនឹងអត់្នទ ឱ្យឯង ” ។ ប្ពះនាគមសន ន លថា “ បរិព្ត្ព្រះគញេមាា ់ដ៏ចនព្មើន ព្រះរាជា

ដត្មួយអងគ ូមនលើកទញក ិនចញះ ព្រះគញេមាា ់ដ៏ចនព្មើន ព្ប ិននបើព្រះរាជាព្គប់ព្រះអងគកនញងរមពូទែីបទ ុំងអ ់ ន តចោងមក ួរបញ្ហា ដល់ខ្ញ ុំព្រះករញណា ខ្ញ ុំព្រះករញណានឹងថាែ យវ ិរានាបុំផាល ញបញ្ហា ននាះឱ្យអ ់ បរិព្ត្ព្រះគញេមាា ់ដ៏ចនព្មើន ូមនោកមាា ់អត់្នទ ឱ្យខ្ញ ុំព្រះករញណាផ្ងចញះ ” ដូចននះនហើយ នៅនរល ប្ពះមរាហណៈ នៅដត្ន លថា “ នយើងមិនអត់្នទ ឱ្យនទ ” ដូចននះ នទើបន លថា “ បរិព្ត្ព្រះគញេមាា ់ដ៏ចនព្មើន នបើអញ ីចឹង រហូត្មួយព្តី្មា ននះ ខ្ញ ុំព្រះករញណានឹងនៅកនញង មាន ក់រប ់អនកណា ? ” ។ “

๒๘ កណឌ ទី ១ - បពុវមោគកណឌ

មាន ល ! នាគន ន ព្រះអ សគញត្តនៅឯន នា នវត្តនិយៈ ចូរឯងនៅរកព្រះអ សគញត្ត នៅកដនលងនោកសាន ក់អាព្ ័យនៅចញះ ។ លញះចូលនៅនហើយ ចូរព្ោប ុំរះព្រះបាទរប ់ព្រះអ សគញត្តកាលដល់ដី រួចន លនៅោន់នោក ត្មម កយរប ់ខ្ញ ុំ ោ ងននះថា “ បរិព្ត្ព្រះគញេមាា ់ដ៏ចនព្មើន ព្រះឧបរាយ៍រប ់ខ្ញ ុំព្រះករញណា ូមព្ោប ុំរះព្រះបាទ រប ់ព្រះគញេ-មាា ់នដ្ឋយព្រះ ិរសា ូម ួរដល់ភារមានអា ធ្តិ្ច មានរុំងឺតិ្ច រាងោយរហ័ រហួនលអមានកមាល ុំង និងោររ ់នៅ ញខ បាយរប ់ព្រះគញេមាា ់ផ្ង ។ ព្រះគញេមាា ់ដ៏ចនព្មើន ព្រះឧបរាយ៍រប ់ខ្ញ ុំព្រះករញណា

បញ្ាូ នខ្ញ ុំព្រះករញណាមក ឲ្យនៅកនញង មាន ក់រប ់ព្រះគញេមាា ់ រហូត្មួយព្តី្មា ននះ ” ដូចននះចញះ រួចនបើនោក ួរថា “ ព្រះឧបរាយ៍រប ់ឯងន ា្ ះអី ? ” ចូរត្បនៅនោកថា “ ន ា្ ះថា ព្រះនរាហេៈ ព្រះគញេមាា ់ដ៏ចនព្មើន ” នៅនរលនោក ួរថា “ ចញះខ្ញ ុំន ា្ ះអី ? ” គួរត្បនៅោន់នោកោ ងននះថា “ ព្រះគញេមាា ់ដ៏ចនព្មើន ព្រះឧបរាយ៍រប ់ខ្ញ ុំព្រះករញណា រដមងសាគ ល់ន ា្ ះរប ់ព្រះគញេមាា ់ ” ដូចននះចញះ ” ។

ប្ពះនាគមសន ទទួល កយរប ់ព្រះឧបរាយ៍ថា “ ឯវ ំភរនេ ” ដូចននះនហើយ ក៏ព្ោប ុំរះព្រះនរាហេៈនធ្ែើព្បទកសេិ ោន់បាព្ត្និងចីររ និមនតនដើរចារកិនៅត្មមលុំដ្ឋប់ បាននៅោន់កដនលងដដលន នា នវត្តនិយៈត្ម ុំងនៅ ចូលនៅរកព្រះអ សគញត្ត រួចឈ្រនៅកដនលង មរមយមាខ ង ។ ព្រះនាគ-ន នខេៈឈ្រនៅកដនលង មរមយមាខ ងននាះ បានន លនៅោន់ព្រះអ ស-គញត្តថា “ ព្រះគញេមាា ់ដ៏ចនព្មើន ព្រះឧបរាយ៍រប ់ខ្ញ ុំព្រះករញណា ូមព្ោប ុំរះព្រះបាទរប ់ព្រះគញេមាា ់នដ្ឋយព្រះ ិរសា ូម ួរដល់ភារមានអា ធ្តិ្ច មានរុំងឺតិ្ច រាងោយរហ័ រហួនលអ មានកមាល ុំង និង

ត្ប្វតតិក្ន្លងមក្រប្ ់ត្ពេះសៅមិលិន្ទ និ្ង ត្ពេះនាគស ន្សតថរ ๒๙

ោររ ់នៅ ញខ បាយរប ់ព្រះគញេមាា ់ផ្ងដដរ (១) ។ បរិព្ត្ព្រះគញេ

មាា ់ដ៏ចនព្មើន ព្រះឧបរាយ៍រប ់ខ្ញ ុំព្រះករញណា បញ្ាូ នខ្ញ ុំព្រះករញណាមក ឲ្យនៅកនញង មាន ក់រប ់ព្រះគញេមាា ់ រហូត្មួយព្តី្មា ននះ ” ។

លុំដ្ឋប់ននាះ ប្ពះអសសគតុ្ត បានន លនៅោន់ព្រះនាគន នថា “ ឯងន ា្ ះអី ? ” “ ព្រះគញេមាា ់ដ៏ចនព្មើន ខ្ញ ុំព្រះករញណាន ា្ ះនាគន ន ” “ឧបរាយ៍រប ់ឯង ន ា្ ះអី ? ” “ ព្រះគញេមាា ់ដ៏ចនព្មើន ព្រះឧបរាយ៍រប ់ខ្ញ ុំព្រះករញណាន ា្ ះ នរាហេៈ ” “ ចញះខ្ញ ុំន ា្ ះអី ? ” “ ព្រះគញេមាា ់ដ៏ចនព្មើន ព្រះឧបរាយ៍រប ់ខ្ញ ុំព្រះករញណា រដមងសាគ ល់ន ា្ ះរប ់ព្រះគញេមាា ់ ” ។

ប្ពះអសសគតុ្ត “លអនហើយ នាគន ន ចូរទញកដ្ឋក់បាព្ត្និងចីររ ចញះនៅ ” “ ករញណាព្រះគញេមាា ់ ” ។ ព្រះនាគន ន ទញកបាព្ត្និងចីរររួចនហើយ ក៏នៅនបា មាអ ត្បរនិវេ នព្ត្ៀមទឹក ព្មាប់លញបោងមញខ និងនឈ្ើ មាអ ត្នធ្ាញទញក។ ចុំដេកព្រះនេរៈក៏នៅដត្នបា មាអ ត្បរនិវេ ដដលព្រះនាគន ននបា មាអ ត្រួចនហើយ ចាក់ទឹកននាះនចាល យកទឹកេាីមក យកនឈ្ើ មាអ ត្នធ្ាញននាះនចញ យកនឈ្ើ មាអ ត្នធ្ាញនផ្សងមក ។ មិនបាន នទនាជាមួយព្រះនេរៈ នធ្ែើដូចននះ អ ់នរល ៧ ដេង នៅដេងទី ៧ នទើប ួរនទៀត្ ។ នៅនរលព្រះនាគន ន នៅដត្នឆលើយដូចននាះនទៀត្ នទើបនោកអនញញ្ហា ត្ឱ្យនៅចាុំវ ាបាន ។

១៦ - នា ម័យននាះ មានឧបា ិោមាន ក់ចា ុំឧបត្ថមភទុំនញកបព្មុងព្រះអ សគញត្តកនលងមក រហូត្ ៣០ ឆ្ន ុំមកនហើយ ។ ព្គ្នននាះ មហាឧបាសិកា

ននាះបានចូលនៅរកព្រះអ សគញត្តដល់ទីសាន ក់អាព្ ័យ លញះចូលនៅដល់(១) បាលីថា ឯវញ្ា វនទត្ិ អបប ធ្ុំ អបាត្ងាុំ បញចឆត្ិ ។ កយថា ឯវញ្ា វនទត្ិ គិត្ថា ជា កយនលើ នព្ ះមិន ញីគ្នន នឹងព្បនោគ ឬលល ណាទុំងអ ់ ។

๓๐ កណឌ ទី ១ - បពុវមោគកណឌ

នហើយ ក៏បានន លនៅោន់ព្រះអ សគញត្តថា “ ព្រះគញេមាា ់ កនញង មាន ក់រប ់ព្រះគញេមាា ់ននះ មានព្រះភិកខញអងគនផ្សងនទៀត្ដដរឬនទ ? ” “ មាន !

មហាឧបា ិោ កនញង មាន ក់រប ់អាត្មា មានភិកខញ មួយអងគន ា្ ះថា ព្រះនាគ-ន ន ” “ ព្រះគញេមាា ់អ សគញត្ត នបើដូចននះ ូមនិមនតព្រះគញេមាា ់ ព្រមទ ុំងព្រះនាគន ន ទទួលភត្មត ហារនៅដេងដ អកននះផ្ងចញះ ” ប្ពះអសសគតុ្ត ទទួលនិមនត នដ្ឋយអាោរ ងប់ន ងៀម ។

បនាទ ប់រីននាះមក នរលរាព្តី្ននាះកនលងផ្ញត្នៅ នានរលព្រលឹមព្សាងៗ ព្រះអ សគញត្តោន់បាព្ត្និងចីររ ចូលនៅោន់កដនលងរ ់នៅរប ់មហាឧបា ិោ ព្រមជាមួយព្រះនាគន នដដលជាបចាឆ មេៈ (នោកនដើរត្មម,

នោកនដើរត្មមនព្ោយ )។ លញះចូលនៅដល់នហើយ ក៏គង់ចញះនលើអា នៈដដលនគនព្ត្ៀមទញក ។ លុំដ្ឋប់ននាះ មហាឧបា ិោ បានព្បនគនមាូបចងាា ន់ដល់ព្រះ-អ សគញត្ត និងព្រះនាគន ន ឆ្ន់ឱ្យដឆអត្ ឱ្យព្គប់ព្គ្នន់ នដ្ឋយខាទនីយៈ(អាហារទុំ ) និងនភារនីហារដ៏ព្បេីត្ នដ្ឋយដដរប ់ខលួន ។ បនាទ ប់រីននាះ ប្ពះអសសគតុ្ត បានន លនៅោន់ព្រះនាគន នដដលឆ្ន់រួចរាល់ ដកដដនចញរីបាព្ត្ថា “នាគន ន ូមនធ្ែើោរអនញនមាទនាដល់មហាឧបា ិោចញះ ” ន ល កយននះនហើយ ក៏នព្ោកនចញរីអា នៈនៅ ។

លុំដ្ឋប់ននាះ មហាឧបាសិកា បានន លនៅោន់ព្រះនាគន នថា “ព្រះគញេមាា ់នាគន ន នញាមចា ់នហើយ ូមនមត្មត នធ្ែើោរអនញនមាទនាដល់នញាម នដ្ឋយធ្មាកថាដ៏ព្ជាលនព្ៅផ្ងចញះ ” ។ បនាទ ប់មក ព្រះនាគន នបាននធ្ែើោរអនញនមាទនា ដល់មហាឧបា ិោននាះ នដ្ឋយធ្មាកថាដ៏ព្ជាលនព្ៅ ជានោកញត្តរៈ ទក់ទងនឹង ញញ្ាត្ម ។

ត្ប្វតតិក្ន្លងមក្រប្ ់ត្ពេះសៅមិលិន្ទ និ្ង ត្ពេះនាគស ន្សតថរ ๓๑

ព្គ្នននាះ ធ្មាចកខញ (ដកវដភនកន ើញធ្ម៌ គឺ នសាត្មបត្តិមគគញ្ហា េ ) ដដលព្បា ចាកមនទិល បាននកើត្ន ើងចុំន ះមហាឧបា ិោននាះ នៅនលើអា នៈននាះដត្មតងថា “ អែី ៗ មានោរនកើត្ន ើងជាធ្មាត្ម អែី ៗ ទ ុំងអ ់ននាះ ញទធដត្មានោររលត់្នៅវញិជាធ្មាត្ម ” ូមបពី្រះនាគន ន លញះនធ្ែើោរអនញនមាទនាដល់មហាឧបា ិោននាះ ក៏រិចារណាធ្ម៌ដដលខលួនកុំរញង ដមតង ចនព្មើនវបិ សនាបាននហើយ កុំរញងគង់នៅនលើអា នៈននាះដត្មតង ក៏បានទទួលព្រះនសាត្មបត្តិផ្ល ។ ព្គ្នននាះ ព្រះអ សគញត្តគង់នៅនរាងមូល ដឹងថា បញគគលទ ុំងរីរបានធ្មា-ចកខញ នហើយ ក៏បានន ល កយសាធ្ញោរថា “ លអដមន លអដមន នាគន ន នដ្ឋយោរនព្បើព្រួញដត្មួយ ឯងអាចបុំផាល ញកិនល ព្កុមធ្ុំទ ុំង ២ បាន ” ទុំងនទវត្មចុំនួនជានព្ចើន ន់ ក៏បានន ល កយសាធ្ញោរ ។

១៧ - បនាទ ប់រីននាះ ព្រះនាគន ន នព្ោកនចញរីអា នៈ នដើរនៅរក ព្រះអ សគញត្ត ដល់កដនលងរប ់នោក ។ លញះចូលនៅដល់នហើយ ក៏ព្ោប ុំរះព្រះអ សគញត្ត រួចគង់ចញះនៅកដនលង មរមយមាខ ង ។ ប្ពះអសសគតុ្ត បានន លនៅោន់ព្រះនាគន ន ដដលគង់នៅកដនលង មរមយមាខ ង ថា “ មាន ល !

នាគន ន ូមឯងនៅោន់ព្កុងបាត្លីបញត្ត ព្រះធ្មារកខិត្អាព្ ័យនៅវត្ត អនសាោរាម រិត្ព្កុងបាត្លីបញត្ត ចូរឯងនរៀនព្រះរញទធវចនៈ កនញង មាន ក់រប ់ព្រះធ្មារកខិត្ននាះចញះ ” ។ ប្ពះនាគមសន ួរថា “ ព្រះគញេមាា ់ដ៏ចនព្មើន ព្កុងបាត្លីបញត្តនៅឆ្ង យរីទីននះប ញនាា នដដរព្រះគញេមាា ់ ? ” “ ជានព្ចើនរយនោរន៍ឯនណាះ នាគន ន ” “ព្រះគញេមាា ់ដ៏ចនព្មើន ផ្លូ វក៏ឆ្ង យ នៅត្មមផ្លូ វភិកាហារក៏

๓๒ កណឌ ទី ១ - បពុវមោគកណឌ

រិបាករក ខ្ញ ុំព្រះករញណានឹងអាចនៅបានោ ងដូចនមតច ? ” “ ឯងនៅចញះ នាគ-ន ន នៅត្មមផ្លូ វឯងនឹងបានបិេឌ បាត្ បាយព្ ូវសាលីឆអនិ ដដលគ្នា នោក មលជានព្ចើន និងមាូបចងាា ន់ជានព្ចើន ” ។

ប្ពះនាគមសន ទទួល កយថា “ ករញណាព្រះគញេមាា ់ ” រួចក៏ព្ោប ុំរះោព្រះអ សគញត្ត នធ្ែើព្បទកសេិោន់បាព្ត្និងចីររ នដើរចារកិ ុំនៅនៅោន់ព្កុងបាត្លីបញត្ត ។

១៨ - កនញងព្គ្នននាះ ន ដាីព្កុងបាត្លីបញត្តមាន ក់ កុំរញងនធ្ែើដុំនេើ រព្ត្ ប់នៅោន់ព្កុងបាត្លីបញត្តវញិ ជាមួយនឹងរនទះនគ្នចុំនួន ៥០០ ។ មសដាីប្កុង្បាត្លបីតុ្ត បានន ើញព្រះនាគន នកុំរញងនិមនតនដើរមកអុំរីចមាង យ ។ លញះន ើញនហើយ ក៏នដើរនៅោន់ព្រះនាគន ន នៅដល់នហើយក៏ព្ោប ុំរះព្រះនាគន ន ួរថា “ ព្រះគញេមាា ់បព្មុងនឹងនៅទីណា ? ” ប្ពះនាគមសន “នោកគហបតី្ អាត្មា ភារបព្មុងនឹងនៅោន់ព្កុងបាត្លីបញត្ត ” “ លអដមន ព្រះគញេមាា ់ ូមបដីត្រួកនយើងក៏នៅោន់ព្កុងបាត្លីបញត្ត ូមព្រះគញេមាា ់និមនតនៅជាមួយរួកនយើងចញះ ” ។

ព្គ្នននាះ ន ដាីព្កុងបាត្លីបញត្តបានព្រះថាល នឹងឥរោិបេ រប ់ព្រះនាគន ន នទើបព្បនគនមាូបចងាា ន់ដល់ព្រះនាគន នដរាបដឆអត្ ឱ្យព្គប់ព្គ្នន់ នដ្ឋយអាហារទុំ អាហារឆ្ន់ដ៏ព្បេីត្ នដ្ឋយដដរប ់ខលួន ។ អងគញយនៅអា នៈដដលទបជាង នៅកដនលង មរមយមួយ ។ ន ដាីព្កុងបាត្លីបញត្តដដលអងគញយនៅកដនលង មរមយនហើយ បាន ួរនៅោន់ព្រះនាគន ន ដដលឆ្ន់រួចនហើយ ដកដដនចញរីបាព្ត្ថា “ ព្រះគញេមាា ់ ព្រះនាមអែីដដរ ? ” “ នោក

ត្ប្វតតិក្ន្លងមក្រប្ ់ត្ពេះសៅមិលិន្ទ និ្ង ត្ពេះនាគស ន្សតថរ ๓๓

គហបតី្ អាត្មា ភារន ា្ ះ នាគន ន ” “ ព្រះគញេមាា ់ នោកមាា ់ដឹងរីព្រះរញទធវចនៈឬនទ ? ” “ អាត្មា ភារដឹងរីព្រះអភិធ្មា នោកគហបតី្ ” “ ព្រះគញេមាា ់ ជាោភរប ់រួកនយើងនហើយ រួកនយើងបានលអនហើយ នព្ ះថា

នញាមជាអនកនរៀនព្រះអភិធ្មា នោកមាា ់ក៏ជាអនកនរៀនព្រះអភិធ្មា ព្រះគញេមាា ់ ូមនោកមាា ់និោយរីព្រះអភិធ្មាចញះ ” ។

ព្គ្នននាះ ព្រះនាគន នបាន ដមតងព្រះអភិធ្មា ដល់ន ដាីព្កុងបាត្លី-

បញត្ត កនញងខេៈនោកកុំរញង ដមតងននាះដត្មតង ន ដាីព្កុងបាត្លីបញត្តក៏បាននកើត្ធ្មាចកខញ ដដលព្បា ចាកធូ្លីព្បា ចាកមនទិលថា “អែីៗមានោរនកើត្ន ើងជាធ្មាត្ម អែីៗទ ុំងអ ់ននាះ ញទធដត្មានោររលត់្នៅវញិជាធ្មាត្ម” ដូចននះ។

លុំដ្ឋប់ននាះ មសដាីប្កុង្បាត្លបីតុ្ត បានឱ្យរនទះនគ្នទ ុំង ៥០០ នៅខាងមញខមញន រួចខលួនឯងនដើរនៅ ជាខាងនព្ោយ ឈ្ប់នៅផ្លូវបុំដបកជារីរ រួចន លនៅោន់ព្រះនាគន នថា “ ព្រះគញេមាា ់ ននះជាផ្លូ វនៅោន់វត្ត អនសាោរាម ព្រះគញេមាា ់ ននះជា ុំរត់្កមពលព្កហម បនណាត យ ១៦ ហត្ថ ទទឹង ៨ ហត្ថ ូមព្រះគញេមាា ់ អនញនព្គ្នះទទួលយក ុំរត់្កមពលព្កហមននះផ្ងចញះ ព្រះគញេមាា ់ ” ព្រះនាគន ន បានអនញនព្គ្នះទទួល ុំរត់្កមពលព្កហមមួយផាទ ុំងននាះ ។ ន ដាីព្កុងបាត្លីបញត្តក៏នរញចិត្ត រកីរាយកនញងចិត្ត បាយចិត្ត មានបីតិ្នសាមន ស ព្ោប ុំរះព្រះនាគន ន នធ្ែើព្បទកសេិ រួចនដើរដបកនចញនៅ ។

១៩ - ព្រះនាគន ន បានចូលនៅរកព្រះធ្មារកខិត្ នៅវត្តអនសាោរាម លញះចូលនៅដល់នហើយ ក៏ព្ោប ុំរះព្រះធ្មារកខិត្ ទូលនេរដីោអុំរីនហត្ញផ្លដដលខលួនមក រួចបាននរៀនព្រះរញទធវចនៈ គឺ ព្រះដព្ត្បិដកកនញង មាន ក់

๓๔ កណឌ ទី ១ - បពុវមោគកណឌ

រប ់ព្រះធ្មារកខិត្ នព្បើនរលនវោ ៣ ដខ នរៀនចប់នដ្ឋយអកខររយញ្ានៈ នដ្ឋយោរ ដមតងដត្មួយដងប ញនណាា ះ និងនព្បើនរល ៣ ដខនទៀត្ រិចារណាអត្ថន័យកនញងចិត្ត ( ចាប់អារមាេ៍នលើអត្ថន័យ ) ។

បនាទ ប់រីននាះ ប្ពះធមមរក្ខខត្ បានន លនៅោន់ព្រះនាគន នថា “មាន លនាគន ន អនកគងាែ លនគ្ន ក៏បានព្តឹ្មដត្ដេរកានគ្ន ក៏ប ញដនតអនកដដទ (គឺមាា ់រប ់នគ្ន) នទើបបានបរនិភាគរ ជាតិ្នគ្ន ោ ងណាមិញ នាគន ន ចុំន ះឯង នទះជាចងចាុំព្រះរញទធវចនៈគឺព្រះដព្ត្បិដកបានកតី ប ញដនតមិនមានចុំដេកដនសាមញ្ាផ្លនទ ” ។

ប្ពះនាគមសន “ ព្រះគញេមាា ់ដ៏ចនព្មើន ប ញេាឹ ងចញះ ចុំន ះោរនរៀនព្រះដព្ត្បិដកព្តឹ្មប ញនេាះ ” នោកនព្បើនរលដេង(ដដលនៅ ល់)ដេងននាះឯង និងនរលយប់ននាះ (ព្បតិ្បត្តិធ្ម៌) បាន នព្មចព្រះអរហត្តផ្ល ព្រមទ ុំងបដិ មភិទ ។

ព្រមគ្នន នឹងោរយល់ធ្លញះ ចាៈ នទវត្មទ ុំងឡាយក៏ផ្តល់សាធ្ញោរដល់ព្រះនាគន ន ដផ្នដីក៏បនលឺោន់រ ុំរង ព្រហាទ ុំងឡាយក៏ទះដដ លមអងចនទន៍ និង ផាា មណាឌ រវៈ ដដលជារប ់ទិរែ ក៏នរាយរាយបាចសាចចញះមក ។

ោកយអធិប្ាយ ៖

រ ជាតិ្ គឺ មបត្តិដដលនកើត្នចញរីនគ្ន ដដលបានរីនគ្ន មានទឹក-

នដ្ឋះនគ្នព្ ់ ជានដើម នៅថា “ រ ជាតិ្នគ្ន ” ។ កយថា “ សាមញ្ាផ្ល ” គឺ ផ្លដន មេភាវៈ ៤ ោ ង គឺ នសាត្ម-បត្តិផ្ល ១ កទគ្នមិផ្ល ១ អនាគ្នមិផ្ល ១ អរហត្តផ្ល ១ ។

ត្ប្វតតិក្ន្លងមក្រប្ ់ត្ពេះសៅមិលិន្ទ និ្ង ត្ពេះនាគស ន្សតថរ ๓๕

កយថា “ បដិ មភទិ ” គឺបញ្ហា ដដលនចះដឹង ៤ ោ ង នៅថាបដិ មភិទ ៤ គឺ ៖

អត្ថប្បដសិមភិទ្ធ - បញ្ហា ដដលនចះដឹងកនញងអត្ថ គឺ កនញងផ្លដដលនកើត្នចញរីនហត្ញ ១ ។

ធមមប្បដសិមភិទ្ធ - បញ្ហា ដដលនចះដឹងកនញងធ្ម៌ គឺកនញងនហត្ញដដលបណាត ល ផ្ល ឱ្យនកើត្ន ើង ១។

និរតុិតប្បដសិមភិទ្ធ - បញ្ហា ដដលនចះដឹងកនញងនិរញត្តិ គឺកនញងភាសា ជារិន គឺ ភាសាមគធ្ ដដលជាឫ គល់ភាសាដន ត្ែទ ុំងឡាយ ១ ។

បដិភាណប្បដសិមភិទ្ធ - បញ្ហា ដដលនចះដឹងកនញងបដិភាេ គឺ ភារចា ់ោ ់អុំរីអារមាេ៍ដដលបដិ មភិទ ៣ ោ ង ខាងនដើមននាះដឹង និងអុំរីកិចារប ់បដិ មភិទ ៣ ោ ង ខាងនដើមននាះ ។

២០ - នានរលននាះ ព្រះអរហនត ១០០ នោដិ ព្បរញ ុំគ្នន នៅរកខិត្តល-វហិារ នលើភនុំហិម នត រួចក៏បានបញ្ាូ នទូត្(ត្ុំណាង)នៅ មាន ក់រប ់ព្រះនាគន ន ព្បាប់ថា “ ព្រះនាគន ន ចូរមក រួកនយើងព្តូ្វោររួបព្រះនាគន ន ” ដូចននះ ។ លុំដ្ឋប់ននាះ ព្រះនាគន នបានសាត ប់ កយរប ់ទូត្រួច ក៏អនតរធានបាត់្អងគរីវត្តអនសាោរាម នៅបងាា ញអងគនៅរកខិត្តលវហិារ នលើភនុំហិម នត នៅចុំន ះមញខព្រះអរហនត ១០០ នោដិ ។

ព្គ្នននាះ ប្ពះអរហនត ១០០ មកាដិ បានដេលងនៅោន់ព្រះនាគន នថា “ ព្រះនាគន ន ព្រះនៅមិលិនទព្រះអងគននះគុំរាមកុំដហងដល់ព្រះភិកខញ ងឃ នដ្ឋយោរនព្បើវាទៈនចាទ ួរវាទៈ ួរបញ្ហា ូមនមត្មត ផ្ងចញះព្រះនាគន ន ូមព្រះគញេមាា ់នៅបុំបាក់ ាត្ព្រះនៅមិលិនទនៅណ៎ា ”

๓๖ កណឌ ទី ១ - បពុវមោគកណឌ

ប្ពះនាគមសន “ ព្រះគញេមាា ់ដ៏ចនព្មើនទ ុំងឡាយ ព្រះនៅមិលិនទដត្មួយអងគ ូមនលើកទញកចញះ ព្ប ិននបើព្រះរាជាទ ុំងឡាយ កនញងរមពូទែីបទ ុំងមូល ន តចោងមក ួរបញ្ហា ចុំន ះខ្ញ ុំព្រះករញណា ខ្ញ ុំព្រះករញណានឹងនដ្ឋះព្សាយបញ្ហា ននាះបុំផាល ញឱ្យអ ់ ព្រះគញេមាា ់ដ៏ចនព្មើនទ ុំងឡាយ ូមព្រះគញេមាា ់នៅោន់សាគលនគរ កញ ុំបីខាល ចអែីឱ្យនសាះ ” ។ លុំដ្ឋប់ននាះ ព្រះភិកខញជានេរៈទ ុំងឡាយ បាននធ្ែើឱ្យសាគលនគររញងនរឿង នដ្ឋយ ុំរត់្ោសាវរស្ត ត ឱ្យមានខយល់ឥ ីបក់ផាត់្ចញះន ើង ។

២១ - នា ម័យននាះ ព្រះអាយញបាលអាព្ ័យនៅ ុំនខយយបរនិវេ ។ ព្គ្នននាះ ប្ពះមៅមលិិនទ បានព្ត្ម ់នៅោន់អាមាត្យទ ុំងឡាយថា “នោកដ៏ចនព្មើនទ ុំងឡាយនអើយ ! រាព្តី្ភលឺព្ ះគួរឱ្យមននារមយដមនហន៎ ដេងននះនយើងគួរចូលនៅ នទនា ួរបញ្ហា ចុំន ះ មេៈ ឬ ព្ ហាេ៍ណាបាននៅហន៎ ?

អនកណាហន៎ អាច នទនាជាមួយនយើង នដើមបបីនថយោរ ងសយ័បាន ? ” ដូចននះ ។ នរលព្ត្ម ់ោ ងននះរួច ពកួបមប្មីរាជ្ការមោនក ព្បដហល ៥០០ ក៏បានព្ោបទូលន ចកតីននាះ នៅោន់ព្រះនៅមិលិនទថា “បរិព្ត្ព្រះមហារារ ! មានព្រះនេរៈមួយអងគ ព្រះនាមថា ព្រះអាយញបាល ព្ទង់ព្រះដព្ត្-

បិដក ជារហូ ូត្ នព្មចអាគម (រុំនាញបរយិត្ត)ិ នរលននះនោកអាព្ ័យនៅ ុំនខយយបរនិវេ, បរិព្ត្ព្រះមហារារ ូមព្រះអងគព្ទង់ោងនៅ ួរបញ្ហា ចុំន ះព្រះគញេមាា ់ព្រះអាយញបាលចញះ ព្ោបទូល ” ដូចននះ ប្ពះរាជា “ នបើអញ ីចឹង ! រួកនាយ ចូរនៅទូលព្រះគញេមាា ់ននាះចញះ ” ។

នរលននាះ មនមតិិតអាោត្យ បានបញ្ាូ នត្ុំណាងនៅោន់ មាន ក់រប ់ព្រះអាយញបាល ទូលថា “ ព្រះគញេមាា ់ដ៏ចនព្មើន ! ព្រះនៅមិលិនទមាន

ត្ប្វតតិក្ន្លងមក្រប្ ់ត្ពេះសៅមិលិន្ទ និ្ង ត្ពេះនាគស ន្សតថរ ๓๗

បុំេងចង់រួបព្រះអាយញបាល ” ព្រះអាយញបាលក៏បានន លដូចននះថា “នបើអញ ីចឹង ! ូមព្រះរាជាន តចោងមកចញះ ” ។

លុំដ្ឋប់ននាះព្រះនៅមិលិនទ ដដលមានរួករារោរនោនកព្បមាេ ៥០០ នាក់ ដហហម បានន តចោងន ើងរនទះព្រះទីនា ុំងដ៏វចិិព្ត្ ចូលនៅោន់ ុំនខយយបរនិវេ នៅកដនលងដដលព្រះអាយញបាលគង់នៅ ។ លញះោងនៅដល់នហើយ ក៏បានព្ត្ម ់ នមាា ទនីយកថា ចុំន ះព្រះអាយញបាល ។ លញះព្ត្ម ់ នមាា ទនីយកថា ដដលជាទីរឭកដល់គ្នន ចប់នហើយ ក៏ព្បថាប់នៅកដនលង មរមយមាខ ង ។ ព្រះនៅមិលិនទ លញះព្បថាប់នៅកដនលង មរមយមាខ ងរួច ក៏បានព្ត្ម ់ន ចកតីននាះ នៅោន់ព្រះអាយញបាលថា “ ព្រះគញេមាា ់អាយញបាល ! ោរបួ រប ់ព្រះគញេមាា ់មានព្បនោរន៍អែី ? អែីជាព្បនោរន៍ដ៏ខពង់ខព ់រប ់រួកព្រះគញេមាា ់ ? ”

ប្ពះមេរៈ ថាែ យវ ិរានាថា “ ូមថាែ យព្រះររ ! ោរបួ មានោរព្បព្រឹត្តធ្ម៌ ោរព្បព្រឹត្ត ងប់ជាព្បនោរន៍ សាមញ្ាផ្ល (ផ្លដនភារជា មេៈ ៤ ោ ង មាននសាត្មបត្តិផ្ល ជានដើម ) ជាព្បនោរន៍ដ៏ខពង់ខព ់រប ់រួកអាត្មា ” ។

ប្ពះរាជា “ ព្រះគញេមាា ់ អនកព្បព្រឹត្តធ្ម៌ ព្បព្រឹត្ត ងប់ខលះ ូមបដីត្ព្គហ ថក៏មានដដរ មិនថាអញីចឹងឬ ? ”

ប្ពះមេរៈ “ ូមថាែ យព្រះររ ! ដមននហើយ ! អនកព្បព្រឹត្តធ្ម៌ ព្បព្រឹត្ត ងប់ ូមបដីត្ព្គហ ថ ក៏មានដដរ ។ ូមថាែ យព្រះររ ! នរលព្រះដ៏មានព្រះភាគព្ទង់ព្បោ ធ្មាចព្ក នៅដព្រឥ ិបត្នមិគទយវន័ រិត្ព្កុង រាេ ី រួកព្រហា ១៨ នោដិ ក៏បានព្ត្ម ់ដឹងនូវធ្ម៌ ចុំដេកោរព្ត្ម ់ដឹងនូវធ្ម៌ រប ់រួកនទវត្មទ ុំងឡាយ ក៏មានចុំនួននព្ចើនមិនអាចរាប់បាន បញគគលទ ុំង

๓๘ កណឌ ទី ១ - បពុវមោគកណឌ

ននាះ ញទធដត្ជាព្គហ ថ មិនដមនជាបរែរិត្នទ ។ ូមថាែ យព្រះររ ! នៅមាននទៀត្ នៅនរលព្រះដ៏មានព្រះភាគព្ទង់ ដមតងមហា មយ ូព្ត្ នៅនរលព្ទង់ ដមតងមហាមងគល ូព្ត្ នៅនរលព្ទង់ ដមតង មចិត្តបរោិយ ូព្ត្ នៅនរលព្ទង់ ដមតងរាហញនោវាទ ូព្ត្ នៅនរលព្ទង់ ដមតងបរាភវ ូព្ត្ នទវត្មទ ុំងឡាយចុំនួនរាប់មិនអ ់ បានព្ត្ម ់ដឹងនូវធ្ម៌ បញគគលទ ុំងននាះ ញទធដត្ជាព្គហ ថ មិនដមនជាបរែរិត្នទ ”។

ប្ពះរាជា ព្ត្ម ់ថា “ នបើអញ ីចឹងននាះ ! ព្រះគញេមាា ់អាយញបាល ោរបួ រប ់នោកជាោរគ្នា នព្បនោរន៍ ។ រួក មេ កយបញព្ត្ទ ុំងឡាយ ដត្ងដត្បួ និង ព្បព្រឹត្តធ្ញត្ងគ នព្ ះជាផ្លបានមករីកមា ដដលបាននធ្ែើទញកោលរីជាតិ្មញន ៗ ។

ព្រះគញេមាា ់អាយញបាល ភិកខញ ដដលព្បោន់យកោរឆ្ន់ដត្មួយនរល ភិកខញទ ុំងននាះ កនញងជាតិ្មញន ៗ ជានចារបលន់ព្ទរយ មបត្តរិប ់អនកដដទឬអែី ? កនញងនរលននះ នទើបភិកខញទ ុំងននាះ ព្តូ្វឆ្ន់ដត្មួយនរល ដត្ងដត្មិនបានឆ្ន់ត្មមោលគួរ នព្ ះជាផ្លដនកមា ដដលបានោត់្ផាត ច់នភាគព្ទរយរប ់អនកដដទននាះ ភិកខញទ ុំងននាះន ា្ ះថា មាន ីលក៏មិនដមន ថាមានត្បៈក៏មិនដមន ថាព្បព្រឹត្តព្រហាចរយិធ្ម៌ក៏មិនដមន ។

ព្រះគញេមាា ់អាយញបាល ចុំដេកភិកខញ ដដលោន់ធ្ញត្ងគរ ់នៅទីវាល រួកភិកខញទ ុំងននាះកនញងជាតិ្មញនៗ ញទធដត្ជានចារបលន់ផ្ទះឬអែី ? កនញងនរលននះ នទើបភិកខញទ ុំងននាះ ព្តូ្វរ ់នៅទីវាល មិនបាននព្បើព្បា ់ន នា នៈ នព្ ះជាផ្លដនកមា ដដលនធ្ែើឱ្យផ្ទះអនកដដទ វនិា ននាះ ។ ភិកខញទ ុំងននាះន ា្ ះថាមាន

ីលក៏មិនដមន ថាមានត្បៈក៏មិនដមន ថាព្បព្រឹត្តព្រហាចរយិធ្ម៌ក៏មិនដមន។ ព្រះគញេមាា ់អាយញបាល ចុំដេកភិកខញ ដដលោន់ធ្ញត្ងគនន រាិកៈ

ត្ប្វតតិក្ន្លងមក្រប្ ់ត្ពេះសៅមិលិន្ទ និ្ង ត្ពេះនាគស ន្សតថរ ๓๙

( យកោរអងគញយជាវត្ត គឺ មិន ឹងនដក ) រួកភិកខញទ ុំងននាះកនញងជាតិ្មញន ៗ ញទធដត្ជានចារបលន់ អនកដុំនេើ រឬអែី ? កនញងនរលននះ នទើបព្តូ្វមកជានន រាិកៈ មិនអាចនដករួនបាន នព្ ះជាផ្លដនកមា ដដលចាប់អនកដុំនេើ រមកចងឱ្យអងគញយននាះ ។ ភិកខញទ ុំងននាះ ន ា្ ះថា មាន ីលក៏មិនដមន ថាមានត្បៈក៏មិនដមន ថាព្បព្រឹត្តព្រហាចរយិធ្ម៌ក៏មិនដមន ” ដូចននះ ។

នៅនរលព្រះរាជាព្ត្ម ់ដូចននះ ព្រះអាយញបាលក៏នៅន ងៀម មិននឆលើយត្បអែី ។ នរលននាះ ពកួបមប្មីរាជ្ការមោនក ៥០០ បានព្ោបទូលន ចកតីននាះ នៅោន់ព្រះនៅមិលិនទថា “ បរិព្ត្ព្រះមហារារ ព្រះនេរៈក៏ជាបេឌិ ត្ដដរព្ោបទូល ព្គ្នន់ដត្ជាមនញ សមិនអង់អាច នទើបមិនន លត្បអែី”ដូចននះ។

ព្គ្នននាះ ប្ពះមៅមលិិនទ ព្ទង់ន ើញថា ព្រះអាយញបាលនៅន ងៀម ក៏ព្ទង់ទះព្រះហ ថនហា ន ើង ព្ត្ម ់នៅោន់រួកបនព្មើរារោរនោនកទ ុំង

ឡាយ ថា “ នោកដ៏ចនព្មើនទ ុំងឡាយនអើយ រមពូទែីបទនទសាអ ត្ហន៎ រមពូទែីបគ្នា នបានោរហន៎ គ្នា នអនកណា នទះជា មេៈ ឬ ព្ ហាេ៍ អាច នទនាជាមួយនឹងនយើង នដើមបបីនថយោរ ងសយ័បានន ើយ ” ដូចននះ ។

២២ - ព្គ្នននាះ នរលព្រះនៅមិលិនទព្ទង់ព្កន កនមើលបរ ័ិទទ ុំង

រួង ខាងនេះ ខាងនណាះ ទត្ព្រះននព្ត្ន ើញរួកបនព្មើរារោរនោនក

មិនខាល ច មានអាោរមិនកប់នោបល់ ក៏ព្ទង់ព្រះត្ព្មិះព្បោរននាះថា “ន ើញថា មានភិកខញអងគណាមួយ ដដលជាបេឌិ ត្ អាច នទនានឹងនយើង ព្បាកដជាមានមិនខាន មិនបាច់ ងសយ័ រួកបនព្មើរារោរទ ុំងននះ នទើបមិនកប់នោបល់ ” ដូចននះ ។ លុំដ្ឋប់ននាះ ប្ពះមៅមិលិនទ នទើបព្ត្ម ់នៅោន់រួកបនព្មើរារោរនោនកថា “ មាន ល ! រួកនាយ មានភិកខញណាមាន ក់ជាបេឌិ ត្អាច

๔๐ កណឌ ទី ១ - បពុវមោគកណឌ

នទនាជាមួយនឹងនយើងបាន នដើមបបីនថយោរ ងសយ័ ព្បាកដជាមាន ” ។ កនញង ម័យននាះ ព្រះនាគន ន ដហហមនៅនដ្ឋយគេៈ មេៈ ជា

នមព្កុម នមគេៈ ជាព្គូបាអាចារយព្បចា ុំគេៈ ជាអនកដដលមនញ សទ ុំង

ឡាយសាគ ល់ ជាអនកមានយ កតិ មនញ សទ ុំងឡាយជានព្ចើននគ្នរររាប់អានថាលអ ជាបេឌិ ត្ដ៏ដវឆ្ល ត្ មានបញ្ហា ជាវញិ្ាញ រនដ៏ព្បន ើរ នចះចា ់ បានហែឹកហាត់្រួចនហើយ អង់អាច សាត ប់នព្ចើន ព្ទង់ព្រះដព្ត្បិដក នព្មចនវទ មានចុំនេះដឹងនព្ៅព្រះ នព្មចអាគម មានបដិ មភិទញាេ មានភារដវឆ្ល ត្ ព្ទង់បរយិត្តិកនញងដុំបូនាា នរប ់ព្រះសាសាត ដដលមានអងគ ៩ នព្មចបារមីញាេ ។ មានភារដវឆ្ល ត្កនញងោរ ដមតង និងជាក់ចា ់នូវធ្ម៌ ដដលជាព្រះត្ព្មា ់រប ់ព្រះរិនវររញទធជាមាា ់ និង កនញងអត្ថន័យ ។ មានបដិភាេដ៏វចិិព្ត្មិននចះចប់ មាន កយនរចន៍ដ៏វចិិព្ត្ ដត្ង កយនរចន៍បានលអ រិបាកនឹងវាយលញក រិបាកនឹងរិះជាន់ រិបាករកអនកដដលព្បន ើរជាង រិបាកោរ រ រិបាកព្បឆ្ ុំង ។ មិនរ ុំរួលដូច មញព្ទ មិនរនងាគ ះរនងគើដូចភនុំដ៏ធ្ុំ ជាអនកលះ ព្តូ្វ បានបនថយភារងងឹត្ បនងាើត្ភារភលឺ ដេលងវាចាបាននព្ចើន កនមទចគេៈដននមគេៈនផ្សងបាន ជាន់ឈ្លីវាទៈលទធិនផ្សងបាន ។ ជាអនកដដលព្កុមភិកខញ ភិកខញ នី ឧបា ក ឧបា ិោ ព្រះរាជា និងរារមហាអាមាត្យទ ុំងឡាយ ោា រៈនគ្នររបូជា ឱ្នលុំនទន ។ ជាអនក ដមតងនូវ កយដុំបូនាា នរប ់ព្រះរិនវររញទធជាមាា ់ ដដលព្បកបនដ្ឋយអងគ ៩ ដល់វញិ្ាញ រន អនកមានចុំនេះដឹង អនកដដលនព្ត្ៀមលកខេៈនផ្ទៀងព្ត្នចៀកសាត ប់ ។ ជាអនកព្តួ្ ព្ត្មយផ្លូវធ្ម៌ ជាអនកបុំភលឺរនលឺគឺព្រះធ្ម៌ បូជាយញ្ាគឺព្រះធ្ម៌ បក់ទង់គឺព្រះធ្ម៌ នលើកទង់រ័យគឺព្រះធ្ម៌ ផ្លញ ុំ ងខគឺព្រះធ្ម៌ វាយ គរគឺព្រះធ្ម៌ បនលឺ ុំន ង ីហនាទគឺព្រះធ្ម៌ បនលឺ ុំន ងដូច ុំន ងព្រះឥនទ ជាអនកនធ្ែើឱ្យនោកទ ុំងមូលបរបូិរនដ្ឋយ

ត្ប្វតតិក្ន្លងមក្រប្ ់ត្ពេះសៅមិលិន្ទ និ្ង ត្ពេះនាគស ន្សតថរ ๔๑

ររកនភលៀងអមត្ៈមួយនមធ្ុំគឺព្រះធ្ម៌ ដដលបនញ្ាញ ុំន ងោន់រីនរាះ មាននផ្លកបននាទ រ គឺ ញាេដ៏ព្បន ើរបងាប់នៅ ន រនរញនៅនដ្ឋយត្ុំេក់ទឹកនភលៀង គឺ ករញណា ។ នដើរចារកិនៅត្មមភូមិ រនបទ ទីព្កុងទ ុំងឡាយ រហូត្ដល់ព្កុងសាគលរារធានី ត្មមលុំដ្ឋប់ ។ ត្មមដុំេឹងថា នរលននាះ ព្រះនាគន ន អាព្ ័យនៅឯអ ុំនខយយបរនិវេ ព្រមជាមួយនឹងព្រះភិកខញ ងឃ ៨០.០០០អងគ ។

នព្ ះនហត្ញននាះ នទើប បរុាណ្ណចារយ ន លថា ៖

“ ព្រះនាគន នជារហូ ូត្ មាន កយនរចន៍ដ៏វចិិព្ត្ ព្ជាលនព្ៅ អង់អាច ឆ្ល ត្ដឹង ម័យ(លទធិ) និងវាងដវកនញងបដិភាេ ។ ភិកខញទ ុំងឡាយដដលព្ទង់ព្រះដព្ត្បិដក រុំនាញកនញងនិោយ ៥ និងនិោយ ៤ ទ ុំងននាះ បាននលើកព្រះនាគន នឱ្យជាព្បធាន។ ព្រះនាគន នមានបញ្ហា ព្ជាលនព្ៅ ជាអនកព្បារដ្វឆ្ល ត្នូវអែី ដដលជាផ្លូវ និងមិនដមនផ្លូ វ ជាអនកដដលបាន នព្មចព្បនោរន៍ខព ់បុំផ្ញត្ ជាមនញ សអង់អាច ។ ជាអនកដដលបណាត ភិកខញ ដ៏មានបញ្ហា ព្ជាលនព្ៅ ជា ចាវាទីទ ុំងឡាយ ដហហមជាមួយ បានចារកិនៅព្គប់ភូមិ និងនិគម ចូលនៅរហូត្ដល់ព្កុងសាគលរារធានី ។ ព្គ្នននាះ ព្រះនាគន ន សាន ក់អាព្ ័យនៅឯអ ុំនខយយបរនិវេ ។ ព្រះនាគន នននាះ បានដេលងនៅោន់មនញ សទ ុំងឡាយ ដូចន តចនក ររារ ីហ៍ បនលឺ ុំន ងនៅនលើភនុំ ដូចននាះ ” ដូចននះ ។

២៣- ព្គ្នននាះ មទវមនតយិអាោត្យ បានព្ោបទូលព្រះនៅមិលិនទ ថា “ បរិព្ត្ព្រះមហារារ ូមព្រះអងគព្ទង់រង់ចា ុំបនតិច ិនចញះព្ោបទូល បរិព្ត្ព្រះមហារារ នៅមានព្រះនេរៈមួយអងគន ា្ ះថា ព្រះនាគន ន

๔๒ កណឌ ទី ១ - បពុវមោគកណឌ

នោកជាបេឌិ ត្ដវឆ្ល ត្ មានបញ្ហា ហែឹកហាត់្បានលអ អង់អាច ជារហូ ូត្ មាន កយនរចន៍ដ៏វចិិព្ត្ មានបដិភាេលអ ដល់ព្ចា ុំង(ដល់ទីបញ្ា ប់)ដនអត្ថ-បបដិ មភិទ ធ្មាបបដិ មភិទ និរញត្តិបបដិ មភិទ និង បដិភាេបបដិ មភិទ ។ ឥ ូវននះ ព្រះនេរៈអងគននាះសាន ក់អាព្ ័យនៅឯអ ុំនខយយបរនិវេ ព្ោប-ទូល, បរិព្ត្ព្រះមហារារ ូមព្រះអងគព្ទង់ោងនៅ ួរបញ្ហា ជាមួយព្រះ-នាគន នចញះ ព្ោបទូល ព្រះនាគន នននាះអាច នទនាជាមួយព្រះអងគ បនថយោរ ងសយ័បាន ព្ោបទូល ” ដូចននះ ។

លុំដ្ឋប់ននាះ ព្រះនៅមិលិនទបនាទ ប់រីបានសាត ប់ ុំន ង(ដដលបនលឺ)ភាល មថា “ ព្រះនាគន ន ” ដូចននះប ញនណាា ះ ក៏ព្ទង់នកើត្មានោរភ័យខាល ចភាល ម នកើត្មានោរញាប់ញ័រភាល ម ព្រះនោមជាតិ្ក៏ព្រឺន ើងភាល មដត្មតង ។

លុំដ្ឋប់ននាះ ប្ពះមៅមិលនិទ ក៏បានព្ត្ម ់នៅោន់នទវមនតិយអាមាត្យថា “ នាយដ៏ចនព្មើននអើយ ! ព្រះនាគន នអាច នទនាជាមួយនយើងបានឬ ? ” “ បរិព្ត្ព្រះមហារារ ! ព្រះនាគន នអាច នទនាជាមួយនឹងន តចនោក-

បាលទុំងឡាយ គឺ ព្រះឥស្តនទ ព្រះយមបាល ន តចវរញេ ន តចកញនវរៈ ន តច- បជាបតី្ ន តច ញោមៈ ន តច នតញ ិត្ នទះជាន តចមហាព្រហាដដលជារីត្ម ( ជាបញរែបញរ ) នៅដេលងអែីនឹងោរ នទនាជាមួយអនក ដដលជាមនញ សទ ុំងឡាយននាះ ព្ោបទូល ” ។ លុំដ្ឋប់ននាះ ប្ពះមៅមិលនិទ បានព្ត្ម ់នៅោន់នទវមនតិយអាមាត្យថា “នបើអញ ីចឹង នទវមនតិយអាមាត្យ ! ចូរឯងបញ្ាូ នត្ុំណាងនៅោន់ មាន ក់ព្រះ-គញេមាា ់ចញះ ” មទវមនតយិអាោត្យ ក៏បានព្ោបទូលត្បថា “ ព្ោបទូល ! ” ដូចននះនហើយ ក៏បានបញ្ាូ នត្ុំណាងនៅោន់ មាន ក់រប ់ព្រះនាគន នថា “ព្រះនៅមិលិនទព្ទង់មានបុំេងនឹងរួបព្រះគញេមាា ់នាគន ន ”ដូចននះ ។

ត្ប្វតតិក្ន្លងមក្រប្ ់ត្ពេះសៅមិលិន្ទ និ្ង ត្ពេះនាគស ន្សតថរ ๔๓

ចុំដេកខាងព្រះនាគន ន យល់ព្រមទទួលនិមនតថា “ នបើដូចននះ ! ូម

ន តចោងមកចញះ ” ដូចននះ ។ ព្គ្នននាះ ព្រះនៅមិលិនទ ដដលមានរួកបនព្មើរារោរនោនកព្បមាេ ៥០០ ដហហម ន តចោងន ើងរនទះព្រះទីនា ុំងដ៏ព្បន ើរ ចូលនៅោន់អ ុំ-នខយយបរនិវេ ជាទីកដនលងដដលព្រះនាគន នសាន ក់នៅ មួយអននលើនដ្ឋយរលន នាមួយព្កុមធ្ុំ ។ នានរលននាះ ព្រះនាគន នកុំរញងគង់នៅនរាងរុំនញុំជាមួយនឹងភិកខញ ងឃ ៨០.០០០អងគ ។

ព្រះនៅមិលិនទបានទត្ព្រះននព្ត្ ន ើញបរ ័ិទរប ់ព្រះនាគន នរីចមាង យ ។ លញះទត្ន ើញនហើយ ក៏បានព្ត្ម ់ន ចកតីនៅោន់នទវមនតិយ-អាមាត្យថា “ បរ ័ិទមួយព្កុមធ្ុំននះ ជារប ់អនកណា ? ” “ បរិព្ត្ព្រះមហា-រារ ! ជាបរ ័ិទរប ់ព្រះនាគន ន ព្ោបទូល ” ។

ព្គ្នននាះ ព្រះនៅមិលិនទទត្ន ើញបរ ័ិទរប ់ព្រះនាគន ននហើយ ក៏មានោរភ័យខាល ចភាល ម នកើត្មានោរញាប់ញ័រភាល ម ព្រះនោមជាតិ្ព្រឺន ើងភាល ម ដត្មតង ។ ព្គ្នននាះ ប្ពះមៅមិលនិទ ព្ទង់ភ័យខាល ច ញាប់ញ័រ ព្បនហាងន ះ ត្ក់ លញត្ មានព្រះនោមជាតិ្ព្រឺន ើង មានព្រះទយ័វបិរតិ្ មានព្រះទយ័ លញត្ មានព្រះទយ័ព្រួលព្ចាល មានព្រះទយ័ដព្បព្បួល ដូចដុំរដីដលព្តូ្វកនងែរសាប់រញ ុំវញិខលួន ដូចនាគដដលព្តូ្វព្គុឌ្រ័ទធរញ ុំវញិ ដូចដឆាចចកដដលព្តូ្វរ ់ថាល ន់រតឹ្រួត្ ដូចខាល ាញ ុំព្តូ្វហែូងព្កបីរ័ទធរញ ុំរិត្ ដូចកដងាបដដលព្តូ្វរ ់វារនដញត្មម ដូចនព្បើ ដដលព្តូ្វខាល នដញត្មម ដូចរ ់ដដលរួបនឹងព្គូចាប់រ ់ ដូចកេតញ រដដលរួបនឹងឆ្ា ដូចបិសាចដដលរួបនឹងព្គូចាប់បិសាច ដូចព្រះចនទនៅកនញងមាត់្រាហូ ដូចរ ់ដដលជាប់កនញង ុំណាញ់អនាទ ក់ ដូចបកស ីជាប់កនញងព្ទុង ដូចព្តី្ដដលជាប់ ុំណាញ់ ដូចមនញ សវនងែងផ្លូ វដដលចូលនៅ

๔๔ កណឌ ទី ១ - បពុវមោគកណឌ

កនញងដព្រ ត្ែសាហាវ ដូចយកសដដលមានកុំហញ ចុំន ះន តចនវ សវេ័ ដូចនទវបញព្ត្ដដលកុំរញងអ ់អាយញ ព្ទង់ព្រះត្ព្មិះថា “ ូមបរ ័ិទននះ កញ ុំនមើលងាយនយើងបានឱ្យនសាះ ” ដូចននះនហើយ ក៏ព្ទង់ត្ម ុំងសាា រតី្ (រព្ងឹងសាា រតី្)ព្ត្ម ់នៅោន់នទវមនតិយអាមាត្យថា “ មាន ល ! នទវមនតិយ ឯងកញ ុំអាលព្បាប់នយើងថា ព្រះគញេមាា ់អងគណាជាព្រះនាគន ន នយើងនឹង ូមដឹងថា ព្រះគញេមាា ់អងគណា ជាព្រះនាគន ននដ្ឋយខលួនឯង មិនបាច់ព្បាប់នទ ” ដូចននះ ។ “ លអនហើយ ព្ោបទូល ព្រះអងគនឹងព្ទង់ព្ជាប នដ្ឋយព្រះអងគឯងដត្មតង ព្ោបទូល ” ។

នានរលននាះ ព្រះនាគន នគង់នៅកនញងចុំនណាមភិកខញបរ ័ិទទ ុំងននាះ ខាងមញខ ភិកខញ ៤០.០០០ អងគ ដដលមានវ ាតិ្ចជាង ខាងនព្ោយភិកខញ ៤០.០០០ អងគ ដដលមានវ ានព្ចើនជាង ។ ព្គ្នននាះ ព្រះនៅមិលិនទព្ទង់ព្កន កនមើលភិកខញ ងឃទ ុំងរួងននាះ ទ ុំងខាងមញខ ទ ុំងខាងនព្ោយ ទ ុំងដប កកណាត ល បានទត្ព្រះននព្ត្ន ើញព្រះនាគន ន ដដលគង់នៅកណាត លកនញងចុំនណាមភិកខញទ ុំងឡាយរីចមាង យដត្មតង លញះទត្ព្រះននព្ត្ន ើញព្រះនាគន ន ដដលព្បា ចាកោរភ័យខាល ច ោរញាប់ញ័រ នោមជាតិ្មិនមានព្រឺ មបញ រ ព្បា ចាកភារកុំសាករួច នទើបដឹងនដ្ឋយអាោរននាះដត្មតងថា “ កនញងបណាត ភិកខញ ងឃទ ុំងអ ់ននាះ នោកអងគននះឯងជា ព្រះនាគន ន ” ។ នរលព្ទង់ព្ជាបដូចននះនហើយ ប្ពះមៅមិលនិទ ព្ត្ម ់នៅោន់នទវ- មនតិយអាមាត្យ ថា “ មាន ល ! នទវមនតិយ ព្រះគញេមាា ់អងគននាះ គឺ ព្រះនាគន ន ” “ ព្តឹ្មព្តូ្វនហើយ ព្ោបទូល ព្រះគញេមាា ់អងគននាះឯង គឺជា ព្រះនាគន ន ព្រះអងគព្ទង់សាគ ល់ព្រះនាគន នចា ់នហើយ ព្ោបទូល ” ។

ត្ប្វតតិក្ន្លងមក្រប្ ់ត្ពេះសៅមិលិន្ទ និ្ង ត្ពេះនាគស ន្សតថរ ๔๕

នព្ ះនហត្ញននាះ ព្រះរាជាក៏ព្ទង់រកីរាយថា “ មិនបាច់នរណាមកព្បាប់ ក៏នយើងអាចសាគ ល់ព្រះនាគន នបានដដរ ” ។

ព្គ្នននាះ ព្រះនៅមិលិនទបានទត្ព្រះននព្ត្ន ើញព្រះនាគន ន នហើយក៏ព្ទង់មានោរភ័យខាល ចភាល ម នព្ ះនហត្ញននាះ មោកបរុាណ្ណចារយ នទើបន លថា ៖

“ នព្ ះបានទត្ព្រះននព្ត្ន ើញព្រះនាគន ន ដដលបរបូិរនដ្ឋយ ចរេៈ អនកដដលបានហែឹកហាត់្រួចនហើយ កនញងោរ ព្ងួមឥស្តនទិយ ដដលជានព្គឿងហែឹកហាត់្ដ៏ខពង់ខព ់ ។ ព្រះរាជានទើបព្ត្ម ់ កយននះថា នយើងធាល ប់ន ើញ មេៈ ព្ ហាេ៍ ដដលនយើងនិោយជាមួយ ជានព្ចើននាក់មកនហើយ មេៈ ព្ ហាេ៍ ដដលនយើងធាល ប់ នទនាជាមួយ ក៏មាននព្ចើននាក់មកនហើយ នយើងមិនបាននកើត្មានោរភ័យខាល ចដូចននះនទ ដូចដដលនកើត្មានោរញាប់ញ័រភាល ម ៗ ដូចកនញងដេងននះន ើយ ។ ដេងននះនយើងព្បាកដជាចាញ់ជាមិនខាន មិនចា ុំបាច់ ងសយ័ន ើយ ។ ចុំដេក ព្រះនាគន ននឹងមានរ័យរមនះ នព្ ះថាចិត្តរប ់នយើង មិននៅឈ្ប់ន ងៀមនសាះ ” ដូចននះ ។

ចប់ ហិរកថា

ចបប់ពុវមោគកណឌ ទី ១

๔๖

កណឌ ទី ២ មិលិនទប្បញ្ហា កណឌ

វគគទី ១ - មហាវគគ បញ្ហា ទ្ី ១ - បញ្ញតេបិបញ្ហា

ព្គ្នននាះ ព្រះនៅមិលិនទបានន តចោងនៅោន់ព្រះនាគន ន ដល់ទីកដនលង ។ លញះចូលនៅដល់នហើយ ក៏បានព្ត្ម ់ នមាា ទនីយកថានៅោន់ព្រះនាគន ន ។ ព្ត្ម ់ នមាា ទនីយកថា ជាទីរឭកដល់គ្នន រួចនហើយ ក៏ព្ទង់ព្បថាប់អងគញយចញះ នៅកដនលង មរមយមាខ ង ។ នទះជាព្រះនាគន ន ក៏បាននធ្ែើឱ្យព្រះទយ័រប ់ព្រះនៅមិលិនទរកីរាយ នដ្ឋយ កយ នមាា ទនីយកថា ត្បវញិដដរ ។ លុំដ្ឋប់ននាះ ប្ពះមៅមិលិនទ បានព្ត្ម ់នៅោន់ព្រះនាគន នថា “ព្រះគញេមាា ់ ! អនកទ ុំងឡាយសាគ ល់ព្រះគញេមាា ់ថាោ ងដូចនមតច ?

ព្រះគញេមាា ់ ព្រះនាមអែី ? ” ប្ពះនាគមសន ៖ “ ូមថាែ យព្រះររ ! មហាបរិព្ត្ ! អនកទ ុំងឡាយ

សាគ ល់អាត្មា ភារថា “ព្រះនាគន ន” មិត្តភកតិដដលព្បព្រឹត្តព្រហាចរយិធ្ម៌ជាមួយគ្នន នៅ អាត្មា ភារថា “នាគន ន” ចុំដេកមាត្មបិត្មបានដ្ឋក់ន ា្ ះនៅអាត្មា ភារថា “នាគន ន” ផ្ង ថា “ ូរន ន”ផ្ង ថា “វរីន ន” ផ្ង ថា “ ីហន ន” ផ្ង ។ ូមថាែ យព្រះររ ប ញដនត កយថា “នាគន ន” ននះ ព្គ្នន់ដត្

វគគទី ១ - មោវគគ ๔๗

ជា កយនៅ ព្គ្នន់ដត្ជា មញ្ហា (ន ា្ ះដដលអនកដដទសាគ ល់) ព្គ្នន់ដត្ជាបញ្ាត្ត(ិន ា្ ះដដលដ្ឋក់ឱ្យ) ព្គ្នន់ដត្ជានវាហារ (ន ា្ ះនៅ) ព្គ្នន់ដត្ជានាម(ន ា្ ះម ាង)ប ញនណាា ះ ោររិត្ន ា្ ះថា នាគន ន ននះ មិនមានបញគគលននាះនទ ” លុំដ្ឋប់ននាះ ប្ពះមៅមិលនិទ បានព្ត្ម ់ោ ងននះថា “ នោកដ៏ចនព្មើនទ ុំងឡាយ ! ទុំងរួកបនព្មើរារោរនោនក ៥០០ នាក់ ទ ុំងព្រះភិកខញ ៨០.០០០ អងគ ូមសាត ប់ខ្ញ ុំព្រះករញណា ព្រះនាគន នននះបានន លោ ងននះថា “ ោររិត្កនញងន ា្ ះនាគន នននះ មិនមានបញគគលននាះនទ ” នត្ើគួរដដរឬនទ ដដលព្រះនាគន នដេលង កយននាះនចញមក ? ” ដូចននះ ។ បនាទ ប់រីននាះ ព្រះនៅមិលិនទក៏បានព្ត្ម ់ន ចកតីននាះនៅោន់ព្រះនាគន នថា “ ព្រះគញេមាា ់នាគន ន ! ព្ប ិននបើគ្នា នបញគគលនទននាះ នត្ើអនកណានៅព្បនគនចីររ បិេឌ បាត្ ន នា នៈ និង នព្គឿងបរោិខ រ គឺថាន ុំជាបចា័យ ព្មាប់អនករុំងឺដល់រួកព្រះគញេមាា ់ ? ។ នត្ើនរណាទទួលចីររជានដើមននាះ ? នរណារកា ីល ? នរណាបុំនរញភាវនា ? នរណានធ្ែើឱ្យដល់ព្រះនិ ែ ន ? នរណា មាល ប់ ត្ែ ? នរណាលួចយករប ់ដដលនគមិនបានឱ្យ ?

នរណាព្បព្រឹត្តខញ កនញងោម ? នរណាន ល កយមិនរិត្ ? នរណាផឹ្កនព្គឿងព្ វងឹ ? នរណានធ្ែើអននតរយិកមា ៥ ? នព្ ះនហត្ញននាះ កញ លក៏គ្នា ន អកញ លក៏គ្នា ន អនកនធ្ែើកញ លកមាកតី អកញ លកមាកតី អនកនព្បើឱ្យនធ្ែើកតី ក៏គ្នា ន ។ វបិាកដនកមាលអ កមាអាព្កក់ ក៏គ្នា ន ។ ព្រះគញេមាា ់នាគន ន ! អនកណា មាល ប់ព្រះគញេមាា ់ អនកននាះមិនន ា្ ះថា មានោរនធ្ែើបាណាតិ្បាត្ ។

ព្រះគញេមាា ់នាគន ន ! ូមបដីត្ខលួនព្រះគញេមាា ់ក៏គ្នា នព្គូបាអាចារយដដរ គ្នា នឧបរាយ៍ គ្នា នោរឧប មបទ ។ កយដដលព្រះគញេមាា ់

๔๘ កណឌ ទី ២ - មិលនិទប្បញ្ហា កណឌ

ន លថា “ ូមថាែ យព្រះររ មហាបរិព្ត្ ! មិត្តភកតិដដលព្បព្រឹត្តព្រហាចរយិ- ធ្ម៌ជាមួយគ្នន ក៏នៅអាត្មា ភារ ថានាគន ន ” ននាះ កនញង កយននះ នត្ើអែីនៅគឺជានាគន ន ? រដ ក់ឬ ជានាគន ន ? ”

ប្ពះនាគមសន ៖ “ មិនដមនដូចននះនទ មហាបរិព្ត្ ” ប្ពះមៅមលិិនទ ៖ “ នរាម ឬ ជានាគន ន ? ” ប្ពះនាគមសន ៖ “ មិនដមននទ មហាបរិព្ត្ ” ប្ពះមៅមលិិនទ ៖ “ ព្កចកឬ... ? នធ្ាញឬ...? ដ បកឬ ...? សាច់ឬ ...? ឆអឹង

ឬ ...? ខួរកនញងឆអឹងឬ ...? ត្ព្មងននាមឬ ...? នបះដូងឬ ...? នេលើមឬ ...? នវៀវឬ ...?

ផាលឬ ...? ួត្ឬ ...? ន ះនវៀនធ្ុំឬ ...? ន ះនវៀនតូ្ចឬ ...? អាហារេាីឬ ...?

អាហារចា ់ឬ ...? ព្បមាត់្ឬ ...? ន ល ាឬ ...? ទឹកខទញះឬ ...? ្មឬ ...? នញើ ឬ ...? ខាល ញ់ខាប់ឬ ...? ទឹកដភនកឬ ...? ខាល ញ់រាវឬ ...? ទឹកមាត់្ឬ ...? ទឹក ុំនបារឬ ...? ទឹករ ុំអិលឬ ...? ទឹកននាមឬ .... ។ ល។ ខួរកាលឬ ជានាគន ន ?”

ប្ពះនាគមសន ៖ “ មិនដមននទ មហាបរិព្ត្ ” ប្ពះមៅមលិិនទ ៖ “ រូប ឬ ជានាគន ន ? ” ប្ពះនាគមសន ៖ “ មិនដមននទ មហាបរិព្ត្ ” ប្ពះមៅមលិិនទ ៖ “នវទនាឬជានាគន ន ?” “ មិនដមននទ មហាបរិព្ត្ ”

“ ញ្ហា ឬជានាគន ន ? ” “ មិនដមននទ មហាបរិព្ត្ ” “ ងាខ រឬជានាគ-ន ន ? ” “ មិនដមននទ មហាបរិព្ត្ ” “ វញិ្ហា េឬជានាគន ន ? ” “ មិនដមននទ មហាបរិព្ត្ ” “ ព្រះគញេមាា ់ នត្ើនផ្សងនព្ៅអុំរី រូប នវទនា ញ្ហា ងាខ រ និង វញិ្ហា េ ឬ ជានាគន ន ?” “ មិនដមននទ មហាបរិព្ត្ ”

ប្ពះមៅមលិិនទ ៖ “ ព្រះគញេមាា ់ ខ្ញ ុំព្រះករញណា ួរនហើយ ួរនទៀត្ ក៏

នៅដត្មិនរួប មិនន ើញជានាគន ននសាះ នត្ើ ុំន ងដដលបនញ្ាញមកថា

វគគទី ១ - មោវគគ ๔๙

“នាគន ន” ឬ ជានាគន ន ព្រះគញេមាា ់ ? ” ប្ពះនាគមសន ៖ “ មិនដមននទ មហាបរិព្ត្ ” ប្ពះមៅមលិិនទ ៖ “ កនញង កយថានាគន នននះ នត្ើអែីនៅជានាគន ន ?

ព្រះគញេមាា ់និោយ តីនវៀចនវរ ជាមញសាវាទ ព្រះគញេមាា ់ ! នាគន នគ្នា ននទ ! ”

លុំដ្ឋប់ននាះ ព្រះនាគន នបានថាែ យព្រះររព្រះនៅមិលិនទថា “ ូមថាែ យព្រះររ មហាបរិព្ត្ ព្រះអងគព្ទង់ជាកសព្ត្ ញខញមាលជាតិ្ដ៏ខពង់ខព ់ នៅនរលព្រះអងគន តចោងព្រះដុំនេើ រមក នដ្ឋយព្រះបាទកនញងនវោដេងព្ត្ង់ ព្ទង់ជាន់នលើដផ្ទដី ដដលនៅត ដេង នលើខាច់នៅត នលើផាទ ុំងព្កួ រងឹ ព្រះបាទទ ុំងរីរក៏ឈឺ្ នធ្ែើឱ្យព្រះវរោយ ក៏រិបាក ព្រះទយ័ក៏រសាប់រ ល់ ព្រះោយវញិ្ហា េដដល ហគត្នដ្ឋយទញកខ រដមងនកើត្មាន ។ នត្ើព្រះអងគន តចោងព្រះដុំនេើ រមកនដ្ឋយព្រះបាទឬ ? ឬក៏មកនដ្ឋយោនរុំនិះ ”

ប្ពះមៅមលិិនទ ៖ “ ព្រះគញេមាា ់ ខ្ញ ុំព្រះករញណាមិនបាននព្បើនរើងនដើរមកនទ ខ្ញ ុំព្រះករញណាមកនដ្ឋយរនទះ ”

ប្ពះនាគមសន ៖ “ ូមថាែ យព្រះររមហាបរិព្ត្ ព្ប ិននបើព្រះអងគន តចោងមកនដ្ឋយរនទះននាះ ូមព្ទង់ព្បាប់រនទះឱ្យអាត្មា ភារបានដឹង ូមថាែ យព្រះររ ចននាទ ល ឬ ជារនទះ ? ”

ប្ពះមៅមលិិនទ ៖ “ មិនដមននទ ព្រះគញេមាា ់ ” ប្ពះនាគមសន ៖ “ នៅល ឬជារនទះ ? ” “ មិនដមននទ ព្រះគញេមាា ់ ”

“កង់ទ ុំងឡាយឬជារនទះ ? ” “ មិនដមននទ ព្រះគញេមាា ់ ” “ ដុំបូលឬជារនទះ? ” “ មិនដមននទ ព្រះគញេមាា ់ ” “ទូករនទះឬជារនទះ ? ” “ មិនដមននទ ព្រះគញេមាា ់” “ នឹមឬជារនទះ ? ” “ មិនដមននទ ព្រះគញេមាា ់ ” “ ដខស

๕๐ កណឌ ទី ២ - មិលនិទប្បញ្ហា កណឌ

បនងាៀរឬជារនទះ ? ” “ មិនដមននទ ព្រះគញេមាា ់ ” “ រនលួញឬជារនទះ ? ” “មិនដមននទ ព្រះគញេមាា ់ ” “ ូមថាែ យ ព្រះររ ចននាទ ល នៅល កង់ ដុំបូល ទូក នឹម ដខសបនងាៀរ រនលួញ ឬ ជារនទះ ? ” “ មិនដមននទ ព្រះគញេមាា ់ ” “នផ្សងនព្ៅអុំរី ចននាទ ល នៅល កង់ ដុំបូល ទូក នឹម ដខសបនងាៀរ រនលួញ ឬ ជារនទះ ? ” “ មិនដមននទ ព្រះគញេមាា ់ ”

ប្ពះនាគមសន ៖ “ ូមថាែ យព្រះររ មហាបរិព្ត្ អាត្មា ភារ ួរនហើយ ួរនទៀត្ ក៏នៅដត្មិនទន់ន ើញរនទះនៅន ើយ ុំន ងដដលបនញ្ាញមកថា “រនទះ” ឬ ដដលជារនទះននាះ មហាបរិព្ត្ ”

ប្ពះមៅមលិិនទ ៖ “ មិនដមននទ ព្រះគញេមាា ់ ” ប្ពះនាគមសន ៖ “ កនញង កយថារនទះននះ នត្ើអែីនៅដដលជារនទះននាះ ?

ូមថាែ យព្រះររ ព្រះអងគព្ត្ម ់ កយនវៀចនវរ ជាមញសាវាទ រនទះគ្នា ននទ ។ ូមថាែ យព្រះររ មហាបរិព្ត្ ព្រះអងគចាត់្ទញកថា ជាព្រះរាជាដ៏កុំរូលកនញងរមពូទែីបទ ុំងមូល នត្ើព្ទង់ខាល ចអនកណានៅ ? នទើបព្ទង់ព្ត្ម ់មញសាវាទ ។ នោកដ៏ចនព្មើនទ ុំងឡាយ ទ ុំងរួកបព្មីរារោរនោនក ៥០០ នាក់ ទ ុំងភិកខញ ៨០.០០០ អងគ ូមសាត ប់អាត្មា ភារ ព្រះនៅមិលិនទព្រះអងគននះ ព្ត្ម ់ោ ងននះថា “ ខ្ញ ុំព្រះករញណាមកនដ្ឋយរនទះ ” នៅនរលអាត្មា ភារន លថា “ ូមថាែ យព្រះររ មហាបរិព្ត្ ព្ប ិននបើព្រះអងគន តចោងមកនដ្ឋយរនទះននាះ ូមព្ទង់ព្បាប់រនទះឱ្យអាត្មា ភារបានដឹង ” ដូចននះនហើយ ព្រះរាជាព្ទង់មិនអាចអះអាងនូវអែីដដលនៅថា រនទះ ននាះបាន នត្ើគួរដដរនទ ? ដដលព្រះអងគព្ទង់បនញ្ាញព្រះបនទូលដូចននះ នចញមកននាះ ”

នៅនរលព្រះនាគន នន លដូចននះនហើយ រួកបព្មីរារោរនោនក ៥០០ នាក់ ក៏បានផ្តល់សាធ្ញោរដល់ព្រះនាគន ន រួចព្ោបទូលន ចកតីននាះ

វគគទី ១ - មោវគគ ๕๑

នៅោន់ព្រះនៅមិលិនទថា “ បរិព្ត្ព្រះមហារារ ឥ ូវននះនបើព្រះអងគព្ទង់

មាន មត្ថភារ ូមមានព្រះបនទូលនៅចញះ ព្ោបទូល ” លុំដ្ឋប់ននាះ ប្ពះមៅមិលនិទ បានព្ត្ម ់ន ចកតីននាះនៅោន់ព្រះនាគ-

ន នថា ព្រះគញេមាា ់នាគន ន ខ្ញ ុំព្រះករញណាមិនបានន ល កយមញសានទ អាព្ ័យចននាទ លផ្ង អាព្ ័យនៅល ផ្ង អាព្ ័យកង់ផ្ង អាព្ ័យដុំបូលផ្ង អាព្ ័យទូករនទះផ្ង នទើបមាន កយនៅ មាន មញ្ហា មានបញ្ាត្ត ិ មាននវាហារ មានព្គ្នន់ដត្ន ា្ ះ ដដលនៅថា “ រនទះ ” ននាះឯង ”

ប្ពះនាគមសន ៖ “ ូមថាែ យព្រះររ ព្បន ើរដមន ដដលព្រះអងគព្ទង់សាគ ល់រនទះ ូមថាែ យព្រះររ ឧបមាោ ងណា ឧបនមយយក៏ោ ងននាះដដរ នទះជាអាត្មា ភារកត ី ក៏អាព្ ័យ រដ ក់ផ្ង អាព្ ័យនរាមផ្ង... ៘ អាព្ ័យខួរកាលផ្ង អាព្ ័យរូបផ្ង អាព្ ័យនវទនាផ្ង អាព្ ័យ ញ្ហាផ្ង អាព្ ័យ ងាខ រផ្ង អាព្ ័យវញិ្ហា េផ្ង នទើបមាន កយនៅ មាន មញ្ហា មានបញ្ហា ត្តិ មាននវាហារ មានព្គ្នន់ដត្ន ា្ ះ ដដលនៅថា “ នាគ-

ន ន ” កនញងន ា្ ះនាគន នននះ រកបញគគលដដលជាបរមត្ថគ្នា ននទ ។

ូមថាែ យព្រះររ ព្រះវរិរាភិកខញ នី បានន ល កយននះ នៅចុំន ះមញខព្រះដ៏មានព្រះភាគថា ៖

“ យថា ហិ អងគស្មាា រា រោតិ ស្រធធ “ រថា ” ឥត ិឯវ ំខរនេសុ្ ស្រនេសុ្ រោតិ “ ស្រោេ ” តិ ស្ម្ាតិ ” (១)

ដព្បថា “ រទ (នវាហារ)ថា “ ថ ” រដមងមាន នព្ ះមាននព្គឿងព្បកប ោ ងណាមិញ នៅនរលខនធទ ុំងឡាយនៅមាន ក៏រដមងដត្មានោរអបនោកថា “ ស្តវ ” ដូចននាះដដរ ”

ប្ពះមៅមលិិនទ ៖ “ គួរឱ្យអសាា រយដមន ព្រះគញេមាា ់នាគន ន ! គួរ (១ ) ុំយញត្តនិោយ គ្នេវគគ ។

๕๒ កណឌ ទី ២ - មិលនិទប្បញ្ហា កណឌ

ឱ្យចដមលកដមន ព្រះគញេមាា ់នាគន ន ព្បោរដដលនោកមាា ់វ ិរានា

បញ្ហា បដិភាេដ៏វចិិព្ត្បុំផ្ញត្បាន, ព្ប ិននបើព្រះរញទធអងគព្ទង់គង់ព្រះធ្រមាននៅន ើយ ព្បាកដជាព្រះអងគផ្តល់សាធ្ញោរថា “ ព្បន ើរដមន ព្បន ើរដមន នាគន ន អនកនដ្ឋះព្សាយបញ្ហា បដិភាេដ៏វចិិព្ត្បុំផ្ញត្បាន ” ដូចននះ ជារញ ុំខាន ” ៕

ចប់បញ្ាត្តិបបញ្ហា ទី ១

ោកយអធិប្ាយបញ្ហា ទី ១ ៖

កនញងកេឌ ទី ២ គឺ មិលិនទបបញ្ហា កេឌ ននះ មាន ៧ វគគ គឺ វគគទី ១ ន ា្ ះថា មហាវគគ មាន ១៦ បញ្ហា , វគគទី ២ ន ា្ ះថា អទធ នវគគ មាន ៩ បញ្ហា , វគគទី ៣ ដដលគ្នា នន ា្ ះ មាន ១៤ បញ្ហា , វគគទី ៤ ន ា្ ះថា និ ែ នវគគ មាន ១០ បញ្ហា , វគគទី ៥ ន ា្ ះថា រញទធវគគ មាន ១០ បញ្ហា , វគគទ ី៦ ន ា្ ះថា តិ្វគគ មាន ១១ បញ្ហា និង វគគទី ៧ ន ា្ ះថា អរូប-ធ្មាវវត្មថ នវគគ មាន ១៦ បញ្ហា នទើប រញបបញ្ហា ទ ុំងឡាយ កនញងមិលិនទបបញ្ហាកេឌ ននះ បាន ៨៦ បញ្ហា ។

បញ្ហា ទី ១ កនញងមហាវគគននះន ា្ ះថា បញ្ាត្តិបបញ្ហា ជាបញ្ហា ួរអុំរីបញ្ាត្តិគឺ ន ា្ ះថា នាគន ន រប ់ព្រះនេរៈ ។ កនញងមិលិនទបបញ្ហា រប ់ដេ នរលនដើមដុំបូងដនបញ្ហា មានខលឹមសារបងាា ញដូចននះជាមញនថា “...បនាទ ប់រីននាះ ប្ពះមៅមិលនិទ បានព្ត្ម ់ ួរបញ្ហា ព្បោរដុំបូងនៅោន់ព្រះនាគន នថា “ ព្រះគញេមាា ់ ខ្ញ ុំព្រះករញណាចង់ នទនាជាមួយ ”

វគគទី ១ - មោវគគ ๕๓

ប្ពះនាគមសន “ ូមថាែ យព្រះររ មហាបរិព្ត្ ូមព្ទង់ចាប់នផ្តើម នទនា

នៅចញះ អាត្មា ភារក៏ព្តូ្វោរចង់សាត ប់ដដរ ” ប្ពះមៅមលិិនទ “ ខ្ញ ុំព្រះករញណានឹងនិោយនហើយ ូមព្រះគញេមាា ់ចា ុំ សាត ប់ ” ប្ពះនាគមសន “ ូមថាែ យព្រះររ អាត្មា ភារក៏កុំរញងសាត ប់ ូមមានបនទូលមកចញះ ” ប្ពះមៅមលិិនទ “ ព្រះគញេមាា ់សាត ប់បានថាោ ងដូចនមតច ? ” ប្ពះនាគមសន “ មហាបរិព្ត្ មានបនទូលថាោ ងដូចនមតច ? ” ប្ពះមៅមលិិនទ “ ព្រះគញេមាា ់ ខ្ញ ុំព្រះករញណាបាន ួរនហើយ ” ប្ពះនាគមសន “ ូមថាែ យព្រះររ អាត្មា ភារបានថាែ យវ ិរានានហើយ ” ប្ពះមៅមលិិនទ “ ព្រះគញេមាា ់ បានវ ិរានាថាោ ងដូចនមតច ? ” ប្ពះនាគមសន “ ូមថាែ យព្រះររ ព្រះអងគព្ត្ម ់ ួរថាោ ងដូចនមតច ? ” ។ នៅនរលព្រះនាគន ន ន លោ ងននះនហើយ រួកបនព្មើរារោរនោនកបានថាែ យ ុំន ងសាធ្ញោរដល់ព្រះនាគន ន ... ” ដូចននះ ។

ខលឹមសារន លមកខាងនលើននះ មិនមានបងាា ញនៅកនញងមិលិនទបបញ្ហារប ់ភូមានទ ។ កយថា “ អនកទ ុំងឡាយសាគ ល់ព្រះគញេមាា ់ថាោ ងដូចនមតច ? ព្រះគញេមាា ់ព្រះនាមអែ ី? ” ជាទិដាិ ុំ នទនាបញចាឆ ។

កនញងបណាត បញចាឆ ឬ ុំេួរ ៥ ោ ង គឺ ៖ អទ្ិដ្ឋរោតនាបុច្ឆា - ួរនដើមបឱី្យភលឺជាក់ចា ់ នូវអែីដដលខលួនមិនទន់

ន ើញមិនទន់ដឹង ។

๕๔ កណឌ ទី ២ - មិលនិទប្បញ្ហា កណឌ

ទ្ិដ្ឋសំ្ស្នទនាបុច្ឆា - ួរនដើមបនីព្បៀបនធ្ៀប នូវអែីដដលខលួនន ើញនហើយ ដឹងនហើយ ជាមួយនឹងអនកដដទ ។ បានន ចកតីថា នដើមបនីព្បៀបនធ្ៀបចុំនេះដឹងកនញងនរឿងននាះរប ់ខលួន នៅនឹងចុំនេះដឹងរប ់អនកដដទ ។

វមិ្តរិេទ្នាបុច្ឆា - ួរនដើមបោីត់្ន ចកតី ងសយ័នូវអែី ដដលនៅមានភារសាទ ក់ន ទើរ នព្មចចិត្តមិនបាន ។

អនុម្តិបុច្ឆា - ួរនដើមបឱី្យអនកដដទព្បោន់គុំនិត្យល់ព្ បត្មម ដូចជា “ មាន លភិកខញទ ុំងឡាយរូបនទៀងឬមិននទៀង ?

មិននទៀង ព្ោបទូល ” ជានដើម ។ ករថតុកម្យោបុច្ឆា - ួរនដើមបនី ល គឺ នដើមបនីឆលើយនឹងបញ្ហា ដដលបាន

នលើកន ើងនដ្ឋយខលួនឯង ដូចជា “ មាន លភិកខញទ ុំង

ឡាយ តិ្បបដ្ឋា នមាន ៤ ោ ងននាះ, ៤ ោ ងននះ គឺអែីខលះ ? ” ដូចននះ ជានដើម ។

បណាត បញចាឆ ទ ុំង ៥ ោ ង ដូចខាងនលើ ព្រះដ៏មានព្រះភាគព្ទង់មានព្រះបញចាឆ ២ ោ ង គឺ “អនញមតិ្បញចាឆ ” និង “កនេត្ញកមយត្មបញចាឆ ” ប ញនណាា ះ នព្ ះព្ទង់ជាព្រះ រែញ្ាញ ត្ញ្ហា េ ព្ទង់មិនមានអែីដដលព្ទង់មិនបានដឹងននាះនទ ។ នព្ ះព្ទង់មានព្រះបញ្ហា ដ៏កុំរូលនលើបេឌិ ត្ទ ុំងឡាយ នទើបព្ទង់មិនមានចុំនេះដឹង ដដលគួរនឹងនព្បៀបនធ្ៀប ជាមួយចុំនេះដឹងរប ់បេឌិ ត្ទ ុំងឡាយដដទនទៀត្ នដើមបនឹីងបានដឹងថា រប ់នរណាលអជាង ព្តឹ្មព្តូ្វជាង ននាះនទ ។ មា ងនទៀត្ នព្ ះព្ទង់ព្បា ចាកវចិិកិចាឆ ោរ ងសយ័ នូវអែីដដលបានយល់ជាក់ចា ់ នដ្ឋយព្រះញាេរួចនហើយ នដ្ឋយព្បោរទ ុំងរួង ។

វគគទី ១ - មោវគគ ๕๕

ួរថា នព្ ះនហត្ញអែី កយថា “ អនកទ ុំងឡាយសាគ ល់ព្រះគញេមាា ់ោ ងដូចនមតច ? ព្រះគញេមាា ់ព្រះនាមអែី ? ” ននះនទើបន លថាជា ទិដា- ុំ នទនាបញចាឆ ? នឆលើយថា “ នព្ ះព្រះនៅមិលិនទព្ទង់ព្ជាបជាមញនថា ព្រះនេរៈដដលព្រះអងគនឹងោងនៅ នទនាជាមួយននះ ព្រះនាមថានាគន ន នៅនរលរួបនហើយក៏ព្គ្នន់ដត្ ួរ នដើមបនីព្បៀបនធ្ៀប គឺនដើមបរិីនិត្យនមើលថា មានន ា្ ះព្តូ្វគ្នន នឹងអែីដដលព្ទង់ដឹងរីមញនននាះ ដដរឬនទ ប ញនណាា ះ ” នាមន ា្ ះ មាន៤ ោ ងគឺ ១-សាមញ្ានាម ២-គញេនាម ៣-កិត្តិនាម ៤-ឧបបត្តិកនាម ។ កនញងនាមទ ុំង ៤ ោ ងននាះ ៖ ព្រះនាមរប ់ព្រះរាជា ជា “ មហា មាតិ្ ” ចាត់្ទញកជា សាមញ្ានាម នព្ ះមហារន ត្ម ុំងរីបញរាេោលយូរលង់ណា ់មកនហើយ បានព្រមនព្រៀងគ្នន នៅ ដ្ឋក់ន ា្ ះ ដូចននះ ជានដើម ។ នាមរប ់អនកដដលមានគញេ មបត្តិឬគញេវនិ បានមកត្មមគញេ មបត្តិ ឬគញេវនិ ននាះ ដូចជា ភិកខញ ព្ទង់ ុំរត់្បងសញ កូល ព្រះវនិយធ្រ ភិកខញ ព្ទង់ព្រះដព្ត្បិដក បញគគលមានចិត្ត ទធ បញគគលដដលព្រះថាល ជានដើម នៅថា គញេនាម ។ នទះបីជាព្រះនាមរប ់ព្រះត្ថាគត្ជានព្ចើនរាប់រយ ដូចជា ព្រះភគវា ព្រះអរហនត ព្រះ មាា មពញទធជាមាា ់ ជានដើម ក៏ចាត់្ទញកថាជា គញេនាម ដដរ ។ នាមដដលរួកញាតិ្ នាត ន ចាត់្ដចងនព្គឿង ោា របូជា ដល់នោកដដលជាទកខនិេយយបញគគល នដើមបជីា ិរមីងគលកនញងដេងដ្ឋក់ន ា្ ះឱ្យទរកនទើបនឹងនកើត្ រួចនា ុំគ្នន គិត្ដ្ឋក់ន ា្ ះឱ្យជាកិត្តិយ ឬជាោរនលើកត្នមាើងថា ន ា្ ះននះ ន ា្ ះននាះ នៅថា កិត្តនិាម ។ នាមរីបញរាេ នវាហារជាយូរមកនហើយ នព្បើនៅវត្ថញ ននះ វត្ថញ ននាះ ត្ម ុំងរី

๕๖ កណឌ ទី ២ - មិលនិទប្បញ្ហា កណឌ

អតី្ត្ោល នទះជាត្មុំងរីោលមញនននះនៅនទៀត្ រហូត្ដល់បចាញបបននកតី ដូចជា ព្រះចនទ ព្រះអាទិត្យ មញព្ទ ដផ្នដី ភនុំ ជានដើម នៅថា ឧបបត្តកិនាម នព្ ះដូចជានាម នកើត្ន ើងនដ្ឋយខលួនឯង គ្នា នអនកដត្ងត្ម ុំងដ្ឋក់ន ា្ ះ ។ កនញងនាមទ ុំង ៤ ោ ងននាះ នាមថា “ នាគន ន ” ននះជា “កិត្តិនាម” នព្ ះនហត្ញននាះ នទើបនោកន លថា ចុំដេកមាត្មបិត្មបានដ្ឋក់ន ា្ ះនៅអាត្មា ភារថា នាគន ន ជានដើម ។ កយថា ត្មមរិត្ កនញងន ា្ ះថា “ នាគន ន ” ននះ មិនមានបញគគលននាះនទ បានន ចកតីថា ោររិត្ កយថានាគន នននះ ព្គ្នន់ដត្ជាន ា្ ះប ញនណាា ះ រញ ុំមានបញគគល ដដលន ា្ ះថាជានាគន នននាះ រិត្នដ្ឋយបរមត្ថននាះនទ ។ នព្ ះបញគគល នទះន ា្ ះអែីក៏នដ្ឋយ ក៏មិនមាន ភាវៈជារូប មិនមាន ភាវៈជានវទនា ...ជា ញ្ហា ...ជា ងាខ រ ...ជាវញិ្ហា េ មិនមាន ភាវៈជាអាយត្នៈ មិនមាន ភាវៈជាធាត្ញ ដដលជាអែីមានរិត្នដ្ឋយបរមត្ថ នទើបជាអែីដដលមិនមានរិត្នដ្ឋយបរមត្ថ ព្គ្នន់ដត្អាព្ ័យោរព្បរញ ុំគ្នន ដុំនេើ របនតគ្នន ជាប់មិនដ្ឋច់ដនខនធ អាយត្នៈ ធាត្ញ ទ ុំងននាះ ប ញនណាា ះ ។ មាតិ្ នវាហារ បញ្ាត្តិ ថាជាបញគគល ជា ត្ែ ជាព្ ី ជាព្បុ ជានាគន ន ជានដើម នទើបនកើត្មាន ។ នព្ ះនហត្ញននាះ ព្រះវរិរាភិកខញ នី នទើបន លថា “ យថា ហិ អងគស្មាា រា ... ” ជានដើម ៕

ចប់ កយអធិ្បាយបញ្ហា ទី ១

បញ្ហា ទ្ី ២- វស្សគណនបបញ្ហា

ប្ពះមៅមលិិនទ ៖“ព្រះគញេមាា ់ ខលួននោកមាា ់ប ញនាា នវ ានហើយ ?”

វគគទី ១ - មោវគគ ๕๗

ប្ពះនាគមសន ៖ “ ូមថាែ យព្រះររ មហាបរិព្ត្ អាត្មា ភារ ៧ វ ា នហើយ ”

ប្ពះមៅមលិិនទ ៖“ អែីរប ់ព្រះគញេមាា ់ដដលថា ៧ វ ាននាះ ខលួន

នោកមាា ់ផាទ ល់ឬ ន ា្ ះថា ៧ វ ា ? ឬក៏ោររាប់ន ា្ ះថា ៧ វ ា ? ” នានរលននាះ ព្រះឆ្ោ (ព្ នមាល) រប ់ព្រះនៅមិលិនទព្ទង់លមអនដ្ឋយ នមលៀកបុំ ក់ និង នព្គឿងលមអទ ុំងរួងនរញយ កតិ បានចា ុំងព្ នមាលនៅនលើដផ្ទដី ព្រះឆ្ោក៏ព្បាកដនៅកនញងនផ្ើងទឹកផ្ងដដរ ។ ព្គ្នននាះ ប្ពះនាគមសន បានថាែ យព្រះររ ួរន ចកតីននាះ នៅោន់ព្រះនៅមិលិនទថា “ ូមថាែ យព្រះររ មហាបរិព្ត្ ព្រះឆ្ោរប ់ព្រះអងគននះ បានចាុំងនៅនលើដផ្ទដី នៅនលើនផ្ើងទឹកផ្ងដដរ ។ ូមថាែ យព្រះររ ព្រះអងគខលួនឯងន ា្ ះថាជាព្រះរាជា ឬក៏ព្រះឆ្ោន ា្ ះថាជា ព្រះរាជា ? ” ប្ពះមៅមលិិនទ ៖ “ ព្រះគញេមាា ់នាគន ន ខ្ញ ុំព្រះករញណាន ា្ ះថា ជាព្រះរាជា ព្ នមាលននះមិនមានន ា្ ះថា ជាព្រះរាជាននាះនទ ប ញដនតព្ នមាលននាះនកើត្ន ើង នព្ ះអាព្ ័យខ្ញ ុំព្រះករញណា ” ប្ពះនាគមសន ៖ “ ូមថាែ យព្រះររ មហាបរិព្ត្ ឧបមាោ ងណា ឧបនមយយក៏ោ ងននាះ ោររាប់ន ា្ ះថា ៧ វ ា ខលួនអាត្មា ភារខលួនឯង មិនដមន ន ា្ ះថា ៧ វ ាននាះនទ ដត្ោររាប់ថា ៧ វ ាននះ រដមងនកើត្ន ើង នព្ ះអាព្ ័យអាត្មា ភារ នទើបមានឧបមាដូចព្ នមាល ូមថាែ យព្រះររ ” ប្ពះមៅមលិិនទ ៖ “ គួរឱ្យអសាា រយដមន ព្រះគញេមាា ់នាគន ន គួរឱ្យចដមលកដមន ព្រះគញេមាា ់នាគន ន ព្បោរដដលនោកមាា ់វ ិរានាបញ្ហាបដិភាេដ៏វចិិព្ត្បុំផ្ញត្បាន ” ៕

ចប់វ សគេនបបញ្ហា ទី ២

๕๘ កណឌ ទី ២ - មិលនិទប្បញ្ហា កណឌ

ោកយអធិប្ាយបញ្ហា ទី ២ ៖

កយថា “ វ សគេនបបញ្ហា ” ដព្បថា បញ្ហា តីអុំរីោររាប់វ ា ។ ខលឹមសារ ួរនឆលើយកនញងបញ្ហា ននះ ងាយនឹងយល់ព្សាប់នហើយ ។ នទះជាកនញងបញ្ហា ដុំបូង ព្រះនាគន នបាននឆលើយឱ្យយល់ថា ត្ែ បញគគល ព្បុ ព្ ី គ្នា នរិត្ នដ្ឋយបរមត្ថនហើយក៏នដ្ឋយ នទះជាោ ងននាះកត ី ព្បោរដដលកនញងបញ្ហា ទី ២ ឬ ូមបបីញ្ហា ត្នៅមញខនទៀត្ព្គប់បញ្ហា នោកទ ុំងរីរនៅដត្មានោរនៅគ្នន ជាបញគគលកថាថា “ ព្រះគញេមាា ់នាគន ន... , ូមថាែ យព្រះររមហាបរិព្ត្... ” ដូចននះនទៀត្ ក៏នដ្ឋយសារនគ្នលបុំេងមួយចុំនួន ។ ជាោររិត្ថា នទះជា ត្ែ បញគគល គ្នា នរិត្នដ្ឋយបរមត្ថ នទះជាោ ងននាះកតី ព្រះរញទធអងគក៏ព្ត្ម ់ជាបញគគលកថា ថា “ មាន លភិកខញទ ុំងឡាយ... ដន៎ !

អាននទ... មាន លភិកខញទ ុំងឡាយ បញគគល ៤ រុំរូក ទ ុំងននះ ជាអនកព្បព្រឹត្តនដើមបជីាព្បនោរន៍... ” ជានដើម ។ នដ្ឋយព្ទង់មានព្រះបុំេង ៨ ព្បោរ ។ ៨ ព្បោរ គឺ អែីខលះ ? ននាះគឺ ៖ - នដើមប ីដមតងហិនរាត្តបបៈ ។ - នដើមប ីដមតងនូវន ចកតីដដល ត្ែទ ុំងឡាយមានកមាជារប ់ខលួន ។ - នដើមប ីដមតងរីអុំនរើរប ់មនញ សមាន ក់ ៗ នដ្ឋយដ ក ៗ ។ - នដើមប ីដមតងអននតរយិកមា ។ - នដើមប ីដមតងព្រហាវហិារធ្ម៌ ។ - នដើមប ីដមតងបញនរែនិវា ញ្ហា េ ។ - នដើមប ីដមតងទកខិណាវ ិញទធិ ។

វគគទី ១ - មោវគគ ๕๙

- នដើមបោីរមិននបាះបង់នចាលនូវ មាតិ្ ( ោរ នាត្ ) រប ់មនញ សនោក ។

បានន ចកតីថា នៅនរលព្ត្ម ់ថា ខនធ ធាត្ញ អាយត្នៈ មានហិរោិរខាា នអៀនបាប មានឱ្ត្តបបៈោរខាល ចដព្កងបាប មនញ សទ ុំងឡាយរដមងមិនយល់ មិនជាក់ចា ់ មិននរឿ ។ នព្ ះនហត្ញននាះ នដើមប ីដមតងហិនរាត្តបបៈ ឱ្យមនញ សទ ុំងឡាយបានយល់ នទើបព្ត្ម ់ជាបញគគលកថាថា អនកននាះគ្នា នហិនរាត្តបបៈ ចុំដេកអនកននាះ ជាមនញ សបរបូិរនដ្ឋយហិនរាត្តបបៈ ដូចជា “មាន ល ភិកខញទ ុំងឡាយ អនកចូរជាមនញ សបរបូិរនដ្ឋយហិនរាត្តបបៈនៅចញះ ព្រះឧទយីជាមនញ សដដលគ្នា នោរខាា នអៀន មិនខាល ចដព្កងបាប ” ជានដើម ។ ម ោ ងវញិនទៀត្ នៅនរលព្ត្ម ់ថា ខនធ ធាត្ញ អាយត្នៈ មានកមាជារប ់ខលួន ក៏ដូចននាះដដរ គឺ មនញ សទ ុំងឡាយរដមងសាត ប់មិនយល់ មិនជាក់ចា ់ ។ នព្ ះនហត្ញននាះ នដើមប ីដមតងនូវន ចកតីដដល ត្ែទ ុំងឡាយមានកមាជារប ់ខលួន ឱ្យអនកទ ុំងឡាយបានយល់ចា ់នរឿងកមា កនញងន័យថា អនកណានធ្ែើ អនកននាះដត្ងដត្ទទួលផ្លដនអុំនរើរប ់ខលួន នទើបព្រះអងគព្ត្ម ់ជាបញគគលកថាថា “ ត្ែទ ុំងឡាយមានកមា ជារប ់ខលួន ជាទោទទទួលយកកមា ” ជានដើម ។ ម ោ ងនទៀត្ នៅនរលព្ត្ម ់ថា ខនធ ធាត្ញ អាយត្នៈ ឱ្យសាងព្រះនវ ញវន័វហិារជានដើម មនញ សទ ុំងឡាយរដមងសាត ប់មិនយល់ មិនជាក់ចា ់។ នព្ ះនហត្ញននាះ នទើបព្រះអងគព្ត្ម ់បញគគលកថា នដើមប ីដមតងនូវអុំនរើរប ់មនញ សមាន ក់ ៗ នដ្ឋយដ ក ៗ ឱ្យន ើញថា អនកននាះនធ្ែើអែី ននាះជាអែីដដលអនកននាះនធ្ែើ ននះជាអែីដដលអនកននះនធ្ែើ ។

๖๐ កណឌ ទី ២ - មិលនិទប្បញ្ហា កណឌ

ម ោ ងនទៀត្ នរលព្ត្ម ់ថា ខនធ ធាត្ញ អាយត្នៈ ផាត ច់រីវតិ្រប ់ ខនធ ធាត្ញ អាយត្នៈ ជានដើម ក៏ដូចននាះដដរ មនញ សទ ុំងឡាយសាត ប់នហើយ មិនអាចយល់ មិនអាចជាក់ចា ់កនញងនរឿងអននតរយិកមាបាន ។ នព្ ះនហត្ញននាះ នដើមប ីដមតងអននតរយិកមាឱ្យអនកសាត ប់បានយល់ នទើបព្រះអងគព្ត្ម ់ជាបញគគលកថា ន លដល់បញគគលនធ្ែើអននតរយិកមា និង ដបងដចកព្បនភទបញគគលដដលព្តូ្វនគនធ្ែើអុំនរើបាប ឬ បានទទួលោរខូចខាត្នដ្ឋយសារដត្អុំនរើននាះ អនកដដលជានហត្ញឱ្យកមាននាះបានដល់ថាន ក់អននតរយិកមាននាះ ដូចជា មាត្ម បិត្ម ជានដើម នៅនរលន លដូចននះ អនកសាត ប់រដមងយល់រីអននតរយិកមាបានចា ់ ។ ម ោ ងនទៀត្ នៅនរលព្ត្ម ់ថា ខនធ ធាត្ញ អាយត្នៈ ចនព្មើននមត្មត ចនព្មើន ករញណា មញទិត្ម ឧនបោខ ក៏ដូចននាះដដរ ។ មនញ សទ ុំងឡាយសាត ប់នហើយរដមងមិនយល់ មិនជាក់ចា ់ កនញងោរចនព្មើនព្រហាវហិារ មិនអាចចនព្មើនព្រហាវហិារធ្ម៌បាន ។ នព្ ះនហត្ញននាះ នដើមប ីដមតងព្រហាវហិារធ្ម៌ ឱ្យមនញ សទ ុំងឡាយសាត ប់យល់បានចា ់ ដេមទ ុំងអាចចនព្មើនព្រហាវហិារ-ធ្ម៌បាន នទើបព្រះអងគព្ត្ម ់ជាបញគគលកថាថា បញគគលមាន ក់ននាះចនព្មើននមត្មត បញគគលមាន ក់ននះចនព្មើនករញណា មញទិត្ម ឧនបោខ ។ បញគគលណាមានចិត្តលុំឱ្ននៅោន់ ត្ែទ ុំងឡាយនដ្ឋយនមត្មត រដមងទទួលបានអានិ ងឃ ១១ ព្បោរ ។ នទះជាអារមាេ៍រប ់ព្រហាវហិារធ្ម៌ទ ុំងននះ ក៏ព្ត្ម ់ជាបញគគលកថា ដូចជា “ ស្រវវ ស្ោេ ...- ត្ែទ ុំងឡាយទុំងរួង... ស្រវវ បុគគលា... - បញគគលទ ុំងឡាយទុំងរួង... ោ ងននះ ” ជានដើម ។ នៅនរលព្ត្ម ់ដូចននះនហើយ អនកសាត ប់ទ ុំងឡាយ ក៏រដមងយល់រីព្រហាវហិារធ្ម៌បានចា ់ ។

វគគទី ១ - មោវគគ ๖๑

ម ោ ងនទៀត្ នៅនរលព្ត្ម ់ថា ខនធ ធាត្ញ អាយត្នៈ រឭកដល់ ខនធ ធាត្ញ អាយត្នៈ ដដលធាល ប់រ ់នៅកនញងភរជាតិ្មញន ក៏ដូចននះដដរ គឺ មនញ សទ ុំងឡាយសាត ប់នហើយ រដមងដត្ងដត្មិនយល់មិនជាក់ចា ់ កនញងបញនរែនិវា -

ញ្ហា េ ។ នព្ ះនហត្ញននាះ នដើមប ីដមតងបញនរែនិវា ញ្ហា េ ឱ្យមនញ សទ ុំងឡាយសាត ប់យល់ចា ់ នទើបព្រះអងគព្ត្ម ់ជាបញគគលកថាថា “ ភិកខញ ននាះ នៅនរលចិត្តត្ម ុំងមាុំបរ ិញទធ... ។ល។ រដមងដត្លុំឱ្នចិត្តនៅ នដើមបបីញនរែនិវាសា-

នញ សតិ្ញ្ហា េ រឭកដល់ខនធដដលធាល ប់អាព្ ័យនៅកនញងភរមញន ៗ ដ៏នព្ចើន គឺ មួយជាតិ្ រីរជាតិ្ ... ។ ល។ ” ជានដើម ។

ម ោ ងនទៀត្ នៅនរលព្ត្ម ់ថា ខនធ ធាត្ញ អាយត្នៈ ឱ្យទន ខនធ ធាត្ញ អាយត្នៈ ទទួលយកទននៅក៏ដូចននះដដរ ។ អនកទ ុំងឡាយសាត ប់នហើយមិនយល់ មិនជាក់ចា ់ នព្ ះនហត្ញននាះ នដើមប ីដមតងទកខណិាវ ិញទធិ ភារបរ ិញទធដនទកខណិាទន ន លគឺទនដដលនគឱ្យ នគព្បនគន នព្ ះនរឿថាមានជាតិ្នព្ោយ ឱ្យមនញ សទ ុំងឡាយយល់ជាក់ចា ់កនញងនរឿងទន ដេមទ ុំងអាចព្បព្រឹត្តត្មមបាន ។ នទើបព្រះអងគព្ត្ម ់ជាបញគគលកថាថា មានបញគគលអនកឱ្យ មានបញគគលអនកទទួល ។ ម ាងវញិនទៀត្ អនកឱ្យរដមង ងឃមឹថា បានទទួលអានិ ងស ឬ ផ្លត្ប នងនព្ចើន ។ នព្ ះនហត្ញននាះ នទើបព្រះអងគព្ត្ម ់ជាបញគគលកថា ដមតងដល់បញគគលអនកទទួលយកទន ដដលជាអនកនធ្ែើឱ្យទកខណិាទនបរ ិញទធនៅត្មមលុំដ្ឋប់ ដដលអាច ងឃមឹអានិ ងស ោន់ដត្នព្ចើន នៅត្មមលុំដ្ឋប់បាន ដូចជាព្ត្ម ់ថា ឱ្យដល់បញេញរានអនកព្ទ ុត ីល បានទទួលអានិ ងសតិ្ច ឱ្យដល់បញេញរានអនកមាន ីល បានទទួលអានិ ងសនព្ចើន ឱ្យដល់បញេញរានអនកមាន ីល បានទទួលអានិ ងសតិ្ច ឱ្យដល់ព្រះនសាត្មបនន បានទទួលអានិ ងសនព្ចើន ជានដើម ។

๖๒ កណឌ ទី ២ - មិលនិទប្បញ្ហា កណឌ

ម ោ ងនទៀត្ ព្រះរញទធជាមាា ់ទ ុំងឡាយព្គប់ព្រះអងគ ព្ទង់មិនលះបង់ មាតិ្ (ោរ នាត្) ព្ទង់រកា មាតិ្រប ់មនញ សនោក ។ ន លគឺ អែីដដលមនញ សនោក នាត្នៅត្ៗគ្នន នដ្ឋយន ា្ ះ នដ្ឋយបញ្ាត្តិ នដ្ឋយនវាហារ នដ្ឋយភាសា នដ្ឋយ មញ្ហា អែី ក៏ព្ត្ម ់នៅព្បោរននាះ នដ្ឋយបញ្ាត្តិ នដ្ឋយនវាហារ នដ្ឋយភាសា នដ្ឋយ មញ្ហា ននាះដដរ ។ នព្ ះនហត្ញននាះ នទើបន លបានថា ព្រះអងគព្ត្ម ់ជាបញគគលកថា នដើមបោីរមិនលះបង់នចាលនូវ មាតិ្រប ់មនញ សនោក ។ បានន ចកតីថា នទះជា ត្ែឬបញគគលគ្នា នរិត្នដ្ឋយបរមត្ថ នទះជាោ ងននាះកតី ព្រះរញទធអងគព្គប់ព្រះអងគ ក៏បានព្ត្ម ់ព្រះធ្ម៌នទ នាជាបញគគលកថា នព្ ះព្ទង់មានព្រះបុំេង ៨ ព្បោរ ដូចបានន លខាងនលើមកននះ ៕

ចប់ កយអធិ្បាយបញ្ហា ទី ២

បញ្ហា ទ្ី ៣ - វមី្ំស្នបបញ្ហា

ប្ពះរាជា ព្ត្ម ់ ួរថា “ ព្រះគញេមាា ់នាគន ន នោកមាា ់អាច នទនាជាមួយខ្ញ ុំព្រះករញណាបានដដរឬនទ ? ” ប្ពះនាគមសន ៖ “ ូមថាែ យព្រះររ មហាបរិព្ត្ ព្ប ិននបើព្រះអងគនឹងព្ត្ម ់ កយជាបេឌិ ត្វាទៈ ( កយដដលបេឌិ ត្ទ ុំងឡាយនព្បើ នទនាគ្នន ) អាត្មា ភារ ក៏នឹង នទនាជាមួយ ។ ប ញដនត ព្ប ិននបើព្រះអងគព្ត្ម ់ជា កយរារ-វាទៈ ( កយដដលព្រះរាជាទ ុំងឡាយមានបនទូល ) អាត្មា ភារ ូមមិន នទនាជាមួយ ”

វគគទី ១ - មោវគគ ๖๓

ប្ពះមៅមលិិនទ ៖ “ ព្រះគញេមាា ់នាគន ន រួកបេឌិ ត្ នទនាគ្ននោ ងដូចនមតច ? ” ប្ពះនាគមសន ៖ “ ូមថាែ យព្រះររ មហាបរិព្ត្ នៅនរលមានោរ នទនាគ្នន រួកបេឌិ ត្ទ ុំងឡាយរដមងដត្ចង(បញ្ហា )ខលះ ព្សាយ( កយនគ)ខលះ ត្បត្ខលះ នធ្ែើជា កយដដលន លចា ់លអខលះ នធ្ែើជា កយដដលន លចា ់

លអជាងខលះ ។ រួកបេឌិ ត្ទ ុំងឡាយរដមងមិនលអក់កករគ្នន នព្ ះវាទៈននាះ ។ ូមថាែ យព្រះររ រួកបេឌិ ត្ នទនាគ្នន ោ ងននះ ” ប្ពះមៅមលិិនទ ៖ “ ព្រះគញេមាា ់ រួកព្រះរាជា នទនាគ្នន ោ ងនម ច?” ប្ពះនាគមសន ៖ “ ូមថាែ យព្រះររ មហាបរិព្ត្ នៅនរលមានោរ នទនាគ្នន ( ឬនិោយ តីគ្នន ) ព្រះរាជាព្ទង់អះអាងនរឿងមួយ អនកណាមិនយល់ព្ បត្មមនរឿង ដដលព្ទង់អះអាងននាះ ព្ទង់ក៏មានបនទូលឱ្យដ្ឋក់នទ អនកននាះថា “ ចូរដ្ឋក់នទ មាន ក់ននះ ” ូមថាែ យព្រះររ ព្រះរាជាទ ុំងឡាយព្ទង់ នទនាគ្នន ោ ងននះ ” ប្ពះមៅមលិិនទ ៖ “ ព្រះគញេមាា ់ ខ្ញ ុំព្រះករញណានឹងនិោយ តីដត្ កយដដលជាបេឌិ ត្វាទៈ មិនដមនរារវាទៈនទ ូមព្រះគញេមាា ់ទញកចិត្តនលើោរនិោយ តី ជាមួយខ្ញ ុំព្រះករញណា ដូចព្រះគញេមាា ់និោយ តីនៅោន់ភិកខញ ឬសាមនេរ ឬជាមួយឧបា ក ឬនញាមវត្តនៅចញះ ូមកញ ុំខាល ចអី ” ប្ពះមេរៈ អនញនមាទនាថា ៖ “ សាធ្ញ ូមថាែ យព្រះររ ”

ប្ពះរាជា ព្ត្ម ់ថា “ ព្រះគញេមាា ់នាគន ន ខ្ញ ុំព្រះករញណា ូម ួរបញ្ហា នហើយណ៎ា ” ប្ពះនាគមសន ៖ “ ូមថាែ យព្រះររ ូមព្ត្ម ់ ួរមកចញះ ” ប្ពះមៅមលិិនទ ៖ “ ព្រះគញេមាា ់ ខ្ញ ុំព្រះករញណាបាន ួរនហើយ ”

๖๔ កណឌ ទី ២ - មិលនិទប្បញ្ហា កណឌ

ប្ពះនាគមសន ៖ “ ូមថាែ យព្រះររ អាត្មា ភារក៏បានថាែ យវ ិរានានហើយ ” ប្ពះមៅមលិិនទ ៖“ព្រះគញេមាា ់ នោកមាា ់វ ិរានាថាោ ងនម ច ?” ប្ពះនាគមសន ៖ “ ក៏មហាបរិព្ត្ ព្ត្ម ់ ួរថាោ ងនម ច ? ” ៕

ចប់វមីុំ នបបញ្ហា ទី ៣

ោកយអធិប្ាយបញ្ហា ទី ៣ ៖

កយថា វមីុំ នបបញ្ហា ដព្បថា បញ្ហា ទក់ទងនឹងោរព្តិ្ះរះិរិចារណា ឬ សាក ួរ ។ កនញងទីននះ ុំនៅដល់ោរព្តិ្ះរះិ ឬ រិចារណាគ្នន ជាមញនថា នឹង នទនាគ្នន នដ្ឋយ កយ មតោី ងដូចនមតច ? បេឌិ ត្វាទៈ ឬរារ-

វាទៈ ? បេឌិ ត្វាទៈ ោ ងដូចនមតច ? រារវាទៈ ោ ងដូចនមតច ?

កយថា បេឌិ ត្វាទៈ នព្ ះជា កយ មត ី ដដលបេឌិ ត្ទ ុំងឡាយនិោយគ្នន ។ កយថា រារវាទៈ នព្ ះជា កយដដលព្រះរាជាទ ុំងឡាយមានបនទូល។ កនញង កយដដលនៅថា វាទៈ កនញងទីននះ ុំនៅយក កយដដលមនញ សរួកនផ្សងគ្នន នទនាគ្នន ដដលមានគុំនិត្នោបល់កនញងនរឿងដត្មួយ អាចមានគុំនិត្ដូចគ្នន នលើកន ើងមក អះអាង ឬ បដិន ធ្នរឿងននាះ ។ កយថា ចង(បញ្ហា ) គឺ ចង(បញ្ហា )មញន គឺដ្ឋក់បញ្ហា ទញកឱ្យមាន ក់នទៀត្ នដ្ឋះព្សាយ ។ នទះជាមិនន លថា នយើងខ្ញ ុំបានដ្ឋក់បញ្ហា ននះនហើយ ជាឱ្ោ ដដលនោកព្តូ្វន លនដ្ឋះព្សាយ ដូចននះក៏នដ្ឋយ ។ នទះជាោ ង

វគគទី ១ - មោវគគ ๖๕

ននាះកតី ព្គ្នន់ដត្និោយដល់ប ញនណាា ះ មាន ក់នទៀត្សាត ប់នហើយក៏ដឹងថា ជា កយដដលនយើងព្ត្វូនដ្ឋះព្សាយ ព្តូ្វបកព្សាយ ។ កយថា ព្សាយ( មតនីគ) បានន័យថា ជាដុំបូងគឺ នលើកយកនទ គឺ បងាា ញឱ្យនគន ើញកុំហញ ឬ ព្បោរខញ ឆគងកនញងបញ្ហា ឬ កយដដលនគ

និោយ រួចនហើយព្សាយឬរព្មះ បកព្សាយ កយដដលនគចងមកននាះ ។ កយថា ងាត់្ គឺ ងាត់្នគ ទុំនងថា នគនិោយខញ ឆគង ដូចជា កយមញន កយនព្ោយដដលនោកនិោយនចញមកននាះ មិន មគ្នន ។ កយ ដដលគួរន លមញន នោកដបរជាន លនព្ោយ ។ កយដដលគួរន ល

នព្ោយ នោកដបរជាន លមញន កយននះរប ់នោកមិនព្តឹ្មព្ត្ូវ ដត្ កយ មតីរប ់នយើងខ្ញ ុំនទើបព្តឹ្មព្តូ្វ ដូចននះ ជានដើម ។ កយថា ត្បត្ គឺ នចះនធ្ែើោរត្បនៅវញិថា កយរប ់នយើងខ្ញ ុំននះព្តឹ្ម ព្តូ្វនហើយ មិនខញ នទ ។ ដត្នទះជាព្តឹ្មព្តូ្វមិនខញ កតី នោកមានបុំេងនលើកយកជាកុំហញ នទើបនោកន លយក មតីដដលមិនខញ ននាះ ថាជា

មតីមានកុំហញ ដូចននះ ។ ដូចននះ ជានដើម ។ កយថា ព្ទង់អះអាងនរឿងមួយ គឺព្ទង់អះអាងនរឿងដដលមានបនទូលនរឿងមួយ ។ កយថា មិនយល់ព្ បត្មម គឺព្ោបទូលឱ្យព្ទង់ព្ជាបថា ជាបនទូលដដលមិនព្តឹ្មព្តូ្វ ។ កយថា ចូរទញកចិត្ត គឺ ចូរនធ្ែើចិត្តឱ្យ និទធសាន ល ដូចនរល នទនាជាមួយ អនកសាគ ល់គ្នន ទ ុំងឡាយមានភិកខញ សាមនេរ ឧបា ក ឬ នញាមវត្តជានដើម ៕

ចប់ កយអធិ្បាយបញ្ហា ទី ៣

๖๖ កណឌ ទី ២ - មិលនិទប្បញ្ហា កណឌ

បញ្ហា ទ្ី ៤ - អននេកាយបបញ្ហា

ព្គ្នននាះ ព្រះនៅមិលិនទព្ទង់នកើត្ព្រះត្ព្មិះ ព្បោរននះន ើងមកថា “ ព្រះភិកខញអងគននះ ជាបេឌិ ត្មាន មត្ថភារព្គប់ព្គ្នន់ នឹង នទនាជាមួយនយើងបាន ឯនរឿងដដលនយើងព្តូ្វ ួរមាននព្ចើន នរឿងទ ុំងននាះនយើងមិនទន់បាន ួរនសាះ ប ញដនតព្រះអាទិត្យកុំរញងអ តងគត្នៅនហើយ នបើដូចននះ នយើងអាច នទនាគ្នន កនញងរារធានីបាន ” ដូចននះ ។ លុំដ្ឋប់ននាះ ព្រះរាជានទើបមានបនទូលន ចកតីននាះ នៅោន់នទវមនតិយ-

អាមាត្យថា “ មាន ល ! នទវមនតិយ នបើដូចននះ ចូរឯងនៅទូលចុំន ះព្រះគញេ- មាា ់ចញះថា “ ដ អកននះ ព្រះគញេមាា ់នឹងមានោរ នទនាជាមួយព្រះរាជាកនញងរារធានី ” ដូចននះ ចញះ ” ។ ព្រះនៅមិលិនទមានបនទូលន ចកតីននាះរួចនហើយ ក៏បាននព្ោកន ើងនចញរីអា នៈ ព្ត្ម ់ោព្រះនាគន ននត្ថរ ន តចោងន ើងរនទះព្រះទីនា ុំងនចញនៅ ព្ទង់ន លោ ងននះថា “ នាគន ន, នាគន ន ” ។ បនាទ ប់រីននាះ នទវមនតិយអាមាត្យក៏បាននៅទូលន ចកតីននាះ ចុំន ះព្រះនាគន នថា “ ព្រះគញេមាា ់ ព្រះនៅមិលិនទមានបនទូលោ ងននះថា ដ អកននះនឹងមានោរ នទនាជាមួយព្រះរាជាកនញងរារធានី ព្រះគញេមាា ់ ” ព្រះនេរៈន លយល់ព្ បថា “ លអនហើយ ” ។

ព្គ្នននាះ នរលរាព្តី្កនលងផ្ញត្នៅ នទវមនតិយអាមាត្យ អននតោយអាមាត្យ មងាញ រអាមាត្យ និង រែទិននអាមាត្យ បាននា ុំគ្នន នៅចូលគ្នល់ព្រះនៅមិលិនទដល់ទីព្បថាប់ ។ លញះចូលនៅដល់នហើយ ក៏ព្ោបទូល ួរន ចកតីននាះ នៅោន់ព្រះនៅមិលិនទថា “ បរិព្ត្ព្រះមហារារ ព្រះអងគព្ទង់នព្បា ឱ្យព្រះ

វគគទី ១ - មោវគគ ๖๗

គញេមាា ់នាគន ននិមនតមកបាននហើយឬនៅ ព្ោបទូល ? ” ព្រះរាជា “ អឺ...

ូមឱ្យព្រះគញេមាា ់និមនតមកចញះ ” “ ព្ទង់នព្បា ឱ្យព្រះគញេមាា ់និមនតមក ជាមួយព្រះភិកខញចុំនួនប ញនាា ន ព្ោបទូល ? ” “ ូមឱ្យព្រះគញេមាា ់និមនតមក ព្រមទ ុំងព្រះភិកខញ ចុំនួនត្មមដដលព្រះគញេមាា ់ព្តូ្វោរចញះ ” ។

ន ើញដូចននះ រែទិននអាមាត្យនទើបព្ោបទូលថា “ បរិព្ត្ព្រះមហារារ ូមព្ទង់នព្បា ឱ្យព្រះគញេមាា ់និមនតមក ជាមួយនឹងព្រះភិកខញ ចុំនួនព្តឹ្ម

ដត្ ១០ អងគ ប ញនណាា ះចញះ ព្ោបទូល ” ព្រះរាជានទើបព្ត្ម ់ជានលើកទី ២ ថា “ ូមឱ្យព្រះគញេមាា ់និមនតមក ជាមួយព្រះភិកខញ ចុំនួនត្មមដដលព្រះគញេមាា ់ព្តូ្វោរចញះ ” រែទិននអាមាត្យក៏នៅដត្ព្ោបទូលជានលើកទី ២ ថា “បរិព្ត្ព្រះមហារារ ូមព្ទង់នព្បា ឱ្យព្រះគញេមាា ់និមនតមក ជាមួយនឹងព្រះភិកខញចុំនួនព្តឹ្មដត្ ១០ អងគប ញនណាា ះចញះ ព្ោបទូល ” ។ នទះជាព្រះរាជាមានបនទូលជានលើកទី ៣ ថា “ ូមឱ្យព្រះគញេមាា ់និមនតមក ជាមួយព្រះភិកខញចុំនួន ត្មមដដលព្រះគញេមាា ់ព្តូ្វោរចញះ ” ។ រែទិននអាមាត្យនៅដត្ព្ោបទូលជានលើកទី ៣ ថា “ បរិព្ត្ព្រះមហារារ ូមព្ទង់នព្បា ឱ្យព្រះគញេមាា ់និមនតមក ជាមួយនឹងព្រះភិកខញចុំនួន ព្តឹ្មដត្ ១០ អងគ ប ញនណាា ះចញះ ព្ោបទូល ” ។

ប្ពះរាជា ៖ “ គឺនព្គឿង ោា រៈព្គប់ោ ងននះ នយើងបាននព្ត្ៀមរួចរាល់នហើយ ទ ុំងនយើងក៏បានន លថា “ ូមឱ្យព្រះគញេមាា ់និមនតមក ជាមួយព្រះភិកខញចុំនួន ត្មមដដលព្រះគញេមាា ់ព្តូ្វោរចញះ ” ។ មាន ល ! នាយ រែ-ទិននអាមាត្យមាន ក់ននះ ដបរជាន លនដ្ឋយព្បោរនផ្សង នយើងគ្នា ន មត្ថភារព្គប់ព្គ្នន់នឹងព្បនគនមាូបចងាា ន់ ដល់ព្រះភិកខញទ ុំងឡាយ ឬោ ងណា ? ” នៅនរលមានបនទូលដូចននះនហើយ រែទិននអាមាត្យក៏បានដត្នៅន ងៀម ។

๖๘ កណឌ ទី ២ - មិលនិទប្បញ្ហា កណឌ

បនាទ ប់រីននាះ នទវមនតិយអាមាត្យ អននតោយអាមាត្យ និង មងាញ រអាមាត្យ បានចូលនៅរកព្រះនាគន នដល់កដនលង ។ លញះចូលនៅនហើយ ក៏បានទូលន ចកតនីនាះ នៅោន់ព្រះនាគន នថា “ ព្រះគញេមាា ់ ព្រះនៅមិលិនទបានមានបនទូលោ ងននះថា ូមឱ្យព្រះគញេមាា ់និមនតមក ព្រមជាមួយព្រះភិកខញ ចុំនួនត្មមដដលព្រះគញេមាា ់ព្តូ្វោរចញះ ” ។ លុំដ្ឋប់ននាះ នានរលព្រលឹមព្សាង ៗ ព្រះនាគន ន ន លៀក បង់ ព្បដ្ឋប់បាព្ត្និងចីររ ចូលនៅោន់សាគលរារធានីព្រមជាមួយព្រះភិកខញ ងឃចុំនួន ៨០.០០០អងគ ។ ព្គ្នននាះ អននតកាយអាោត្យ នដើររិត្ព្រះនាគន ន បាន ួរន ចកតីននាះ នៅោន់ព្រះនាគន នថា “ ព្រះគញេមាា ់នាគន ន កយដដលព្រះ

គញេមាា ់ន លថា “ នាគន ន ” ននះ កនញង កយននះមានអែី ដដលជានាគន ននៅកនញងននាះឬ ? ” ប្ពះមេរៈ ន ល ួរនៅវញិថា “កនញង កយថា “ នាគន ន ” ននះ នត្ើអនក ុំនៅយកអែី ជានាគន ន ? ” អននតកាយអាោត្យ ត្បថា “ ព្រះគញេមាា ់ រីវៈ គឺ ខយល់ខាងកនញង រដមងចូល និងនចញននាះដត្មតង ថាជានាគន ន ” ប្ពះនាគមសន ៖ “ ព្ប ិននបើខយល់ននាះនចញនៅនហើយ មិនព្ត្ ប់ចូលមក ចូលនៅនហើយមិននចញមក មនញ សនយើងអាចនៅនកើត្ដដរនទ ? ” អននតកាយអាោត្យ ៖ “ មិនបាននទ ព្រះគញេមាា ់ ” ប្ពះនាគមសន ៖ “ អនកផ្លញ ុំខយង ័ងខ រដមងផ្លញ ុំខយង ័ងខ ខយល់ផ្លញ ុំរប ់អនកទ ុំងននាះ នឹងព្ត្ ប់ចូលនៅវញិឬ ? ” អននតកាយអាោត្យ ៖ “ មិនព្ត្ ប់ចូលនៅនទ ព្រះគញេមាា ់ ”

វគគទី ១ - មោវគគ ๖๙

ប្ពះនាគមសន ៖ “ រួកអនកផ្លញ ុំខលញយ រដមងផ្លញ ុំខលញយ ខយល់ផ្លញ ុំរប ់អនកទ ុំងននាះ នឹងព្ត្ ប់ចូលនៅនទៀត្ឬ ? ” អននតកាយអាោត្យ ៖ “ មិនព្ត្ ប់ចូលនៅនទៀត្នទ ព្រះគញេមាា ់ ” ប្ពះនាគមសន ៖ “ រួកអនកផ្លញ ុំដ នង ត្ែ ក៏រដមងផ្លញ ុំដ នង ត្ែ ខយល់ផ្លញ ុំរប ់អនកទ ុំងននាះ នឹងព្ត្ ប់ចូលនៅនទៀត្ឬ ? ” អននតកាយអាោត្យ ៖ “ មិនព្ត្ ប់ចូលនៅនទៀត្នទ ព្រះគញេមាា ់ ” ប្ពះនាគមសន ៖ “ នបើដូចននះ នព្ ះនហត្ញអែីបានជាអនកទ ុំងននាះមិន

សាល ប់ ? ” អននតកាយអាោត្យ ៖ “ ខ្ញ ុំព្រះករញណាមិនមាន មត្ថភារ នឹង នទនា

ជាមួយព្រះគញេមាា ់ដដលជាកុំរូលវាទៈបាននទ ូមព្រះគញេមាា ់នមត្មត អធិ្បាយន ចកតនីនាះផ្ងចញះ ” ព្រះនេរៈបានន លអភិធ្មាកថា ថា “ នៅថា ខយល់ដកដនងាើមចូល និង ខយល់ដកដនងាើមនចញននះ មិនដមនរីវៈនទ ននះនៅថា ោយ ងាខ រ ” ដូចននះ ជានដើម លុំដ្ឋប់ននាះ អននតោយអាមាត្យក៏បានព្បោ ភារជាឧបា ក ៕

ចប់អននតោយបបញ្ហា ទី ៤

ោកយអធិប្ាយបញ្ហា ទី ៤ ៖

កយថា អននតោយបបញ្ហា ដព្បថា បញ្ហា រប ់អននតោយអាមាត្យ ។ កយថា ខយល់ខាងកនញង គឺ ខយល់ដកដនងាើមចូល និង ខយល់ដកដនងាើមនចញខាងកនញងខលួនរប ់នោក ។ អែីដដលអនក ួរន លដល់ថា រីវៈ នដ្ឋយនវាហារ គឺ ត្ែ ដដល កយ

๗๐ កណឌ ទី ២ - មិលនិទប្បញ្ហា កណឌ

វ ិរានាត្នៅមញខ ព្រះនេរៈនឹងបដិន ធ្ថា “ន ា្ ះថារីវៈននះមិនមានរិត្”។ កយថា ងខ គឺ ខយង ័ងខមួយគូដដលនគផ្លញ ុំ ២-៣ ដង កនញងនរលព្រះរាជាន តចោងនចញ ។ កយថា ខលញយ គឺ នព្គឿងត្ស្តនតីម ាង ដដលមានរាងមូលជាបុំរង់ ។ កយថា ដ នង ត្ែ គឺ ដ នងព្កបី ដ នងនគ្ន ជានដើម ។

កនញង កយថា ោយ ងាខ រ ននះ ជាបឋម ងាខ រមាន ៣ ោ ង ដូចដដល

វសិាខឧបា កនិងព្រះធ្មាទិនាន ភិកខញ នី ួរនឆលើយគ្នន កនញងចញលលនវទលល ូព្ត្ ោ ង

ននះថា ៖ វិសាេឧបាសក ៖ “ ព្រះនមមាា ់ ងាខ រមានប ញនាា ន ? ” ប្ពះធមមទិនាន មេរី ៖ “ នោកវសិាខ ងាខ រមាន ៣ ោ ងទ ុំងននះ គឺ ោយ ងាខ រ វចី ងាខ រ ចិត្ត ងាខ រ ” វិសាេឧបាសក ៖ “ ព្រះនមមាា ់ ោយ ងាខ រគឺអែី ? វចី ងាខ រគឺអែី ?

ចិត្ត ងាខ រ គឺអែី ? ” ប្ពះធមមទិនាន មេរី ៖ “ នោកវសិាខ ខយល់ដកដនងាើមចូល និង ខយល់ដកដនងាើមនចញ ន ា្ ះថា ោយ ងាខ រ ។ វតិ្កា (គុំនិត្) វចិារ(ោររិចារណា)

ន ា្ ះថា វចី ងាខ រ ។ ញ្ហា (ោរចងចាុំ) និង នវទនា (ោរនសាយអារមាេ៍)

ន ា្ ះថា ចិត្ត ងាខ រ ” ។

វិសាេឧបាសក ៖ “ ព្រះនមមាា ់ នព្ ះនហត្ញអែីបានជាខយល់ដកដនងាើមចូល និងខយល់ដកដនងាើមនចញ នទើបន ា្ ះថាោយ ងាខ រ ?

នព្ ះនហត្ញអែីបានជា វតិ្កា និងវចិារ នទើបន ា្ ះថា វចី ងាខ រ ?

នព្ ះនហត្ញអែី ញ្ហា និងនវទនា នទើបន ា្ ះថា ចិត្ត ងាខ រននាះ ? ”

វគគទី ១ - មោវគគ ๗๑

ប្ពះធមមទិនាន មេរី ៖ “ នោកវសិាខ ខយល់ដកដនងាើមចូល និង ខយល់ដក ដនងាើមនចញ ជារប ់មានកនញងោយ ។ ធ្ម៌ទ ុំងននះទក់ទងនឹងោយ ( ទក់ ទងថា ជារប ់ដដលោយផ្ស ុំត្មក់ដត្ងន ើង គឺសាងន ើង ) ។ នព្ ះនហត្ញននាះ ខយល់ដកដនងាើមចូល និង ខយល់ដកដនងាើមនចញ នទើបន ា្ ះថាជា ោយ ងាខ រ ( អែីដដលោយផ្ស ុំដត្ងន ើង ) ។ នោកវសិាខ បញគគលរដមងគិត្រិចារណា ( ទក់ទងនឹង មតីដដលនឹងបនញ្ាញមក និងនរឿងដដលនឹងនិោយ ) ជាមញន នទើបបនញ្ាញវាចាជានព្ោយ នព្ ះនហត្ញននាះ វតិ្កា និង វចិារ នទើបន ា្ ះថា វចី ងាខ រ ( អែីដដលផ្ស ុំដត្ង

វាចា ) ។ ញ្ហា និងនវទនា ជារប ់មាននៅកនញងចិត្ត ធ្ម៌ទ ុំងននះទក់ទងនឹង

ចិត្ត ។ នព្ ះនហត្ញននាះ ញ្ហា និងនវទនា នទើបន ា្ ះថា ចិត្ត ងាខ រ ( អែីដដល

ចិត្តត្មក់ដត្ង ឬត្មក់ដត្ងចិត្ត ) ” ដូចននះ ។ ព្រះនាគន ននត្ថរ ន លអភិធ្មាកថា តីអុំរីភារជាោយ ងាខ រដនខយល់ដនងាើមចូលនិងនចញ នដ្ឋយព្បោរជាអែីទក់ទងនឹងោយ បានន ចកតីថា ជារប ់ដដលោយផ្ស ុំដត្ង គឺ សាងន ើង ៕

ចប់ កយអធិ្បាយបញ្ហា ទី ៤

បញ្ហា ទ្ី ៥ - បវវោា បញ្ហា

ព្គ្នននាះ ព្រះនាគន នបានចូលនៅោន់ព្រះរារនិនវ ន៍រប ់ព្រះនៅមិលិនទ ។ លញះចូលនៅដល់នហើយ ក៏គង់នលើអា នៈដដលនគបាននរៀបចុំនព្ត្ៀមទញក ។ លុំដ្ឋប់ននាះ ព្រះនៅមិលិនទក៏បានព្បនគនមាូបចងាា ន់ដល់ព្រះនាគ-

๗๒ កណឌ ទី ២ - មិលនិទប្បញ្ហា កណឌ

ន ន ព្រមទ ុំងបរ ័ិទ ឱ្យដឆអត្ ឱ្យព្គប់ព្គ្នន់ នដ្ឋយអាហារទុំ អាហារឆ្ន់ដ៏ព្បេីត្ នដ្ឋយព្រហ ថរប ់ព្រះអងគផាទ ល់ ។ រួចព្ទង់ឱ្យភិកខញ មួយអងគ ៗ បានព្គង ុំរត់្មួយគូ ៗ និងឱ្យព្រះនាគន នបានព្គងដព្ត្ចីររ ។ រួចព្ត្ម ់ន ចកតនីនាះ នៅោន់ព្រះនាគន ន ដដលបានគ រងដព្ត្ចីរររួចនហើយថា “ព្រះគញេមាា ់នាគន ន ូមនិមនតព្រះគញេមាា ់ ព្រមជាមួយព្រះភិកខញ ១០ អងគ គង់នៅទីននះចញះ ភិកខញ ដដលនៅ ល់ ូមនិមនតព្ត្ ប់នៅវញិ ិនចញះ ព្រះគញេមាា ់ ” ដូចននះ ។

លុំដ្ឋប់ននាះ ព្រះនៅមិលិនទ លញះព្ទង់ព្ជាបថា ព្រះនាគន នឆ្ន់រួច

នហើយ មានដដដកនចញរីបាព្ត្រួចនហើយ ព្ទង់យកអា នៈដដលទបជាងមួយកដនលង រួចព្បថាប់អងគញយចញះ នៅកដនលង មរមយមាខ ងរួចនហើយ ក៏បានមានបនទូល ួរន ចកតីននាះ នៅោន់ព្រះនាគន នថា “ ព្រះគញេមាា ់នាគន ន នយើងនឹងមានោរ នទនាគ្នន កនញងនរឿងអែីខលះ ? ” ប្ពះនាគមសន ៖ “ ូមថាែ យព្រះររ មហាបរិព្ត្ រួកនយើងព្តូ្វោរព្បនោរន៍ ូមឱ្យមានោរ នទនាគ្នន កនញងនរឿងដដលមានព្បនោរន៍នៅចញះ ” ប្ពះរាជា ព្ត្ម ់ ួរថា “ ព្រះគញេមាា ់នាគន ន ោរបួ មានព្បនោរន៍អែី ? នហើយព្បនោរន៍ដ៏ខពង់ខព ់រប ់រួកព្រះគញេមាា ់ គឺអែី ? ” ប្ពះមេរៈ ថាែ យវ ិរានាថា “ ព្បនោរន៍អែីឬ ? ូមថាែ យព្រះររ រួកអាត្មា ភារ បួ នដើមបពី្បនោរន៍ព្បោរននះ គឺ ទញកខននះរលត់្នៅ ទញកខនផ្សងមិននកើត្មាននទៀត្, ូមថាែ យព្រះររ ោរបួ រប ់រួកអាត្មា ភារក៏មានព្បោរដដលន លមកននះ ជាព្បនោរន៍ អនញបាទបរនិិ ែ នជាព្បនោរន៍ដ៏ខពង់ ខព ់រប ់រួកអាត្មា ភារ ”

វគគទី ១ - មោវគគ ๗๓

ប្ពះមៅមលិិនទ ៖ “ ព្រះគញេមាា ់នាគន ន រួកព្រះគញេមាា ់ព្គប់អងគ ញទធដត្បួ នដើមបពី្បនោរន៍ព្បោរននះឬ ? ” ប្ពះនាគមសន ៖ “ មិនដមនដូចននះនទ ូមថាែ យព្រះររ អងគខលះក៏បួ នដើមបពី្បនោរន៍ព្បោរននះ អងគខលះជាអនកដដលព្រះរាជាមានបនទូលឱ្យចាប់ខលួន ក៏មកបួ (បួ នគចព្រះរាជា) អងគខលះជាអនកដដលរួកនចារប ងចាប់ខលួនក៏មកបួ (បួ នគចនចារ) អងគខលះបួ នគចបុំេញ ល អងគខលះបួ នដើមប ីព្បនោរន៍កនញងោរចិញ្ាឹ មរីវតិ្, ចុំដេកភិកខញ ព្កុមណាបួ ព្តឹ្មព្តូ្វ ភិកខញ ព្កុមននាះរដមងបួ នដើមបពី្បនោរន៍ព្បោរននះ ” ប្ពះមៅមលិិនទ ៖ “ ព្រះគញេមាា ់ ខលួនព្រះគញេមាា ់បួ នដើមប ីព្បោរននះឬ ? ” ប្ពះនាគមសន ៖ “ ូមថាែ យព្រះររ មហាបរិព្ត្ អាត្មា ភារបួ ត្មុំង

រីនៅនកាង មិនទន់បានដឹងថានដើមបពី្បនោរន៍អែីននាះនទ ប ញដនតអាត្មា ភារមានគុំនិត្ោ ងននះថា “ រួក មេ កយបញព្ត្ទ ុំងននះជាបេឌិ ត្ ព្រះគញេ-មាា ់ទ ុំងននាះនឹងទូនាា ននយើង ” អាត្មា ភារលញះព្រះគញេមាា ់ទ ុំងននាះ ទូនាា ននហើយ នទើបដឹង នទើបយល់ថា “ ោរបួ រដមងមាន នដើមបពី្បនោរន៍ននះ ” ដូចននះ ” ប្ពះមៅមលិិនទ ៖ “ ព្រះគញេមាា ់នាគន ន នោកមាា ់នឆលើយ មគួរនហើយ ” ៕

ចប់បរែជាា បញ្ហា ទី ៥

ោកយអធិប្ាយបញ្ហា ទី ៥ ៖

๗๔ កណឌ ទី ២ - មិលនិទប្បញ្ហា កណឌ

កយថា បរែជាា បញ្ហា ដព្បថា បញ្ហា ទក់ទងនឹងោរបួ ។ ន ា្ ះថា បរែជាា (ោរបួ ) មានន័យថា បរែជាា នដ្ឋយវធីិ្ន ល កយដល់ដព្ត្ រេៈ ជាោរបរែជាា រប ់សាមនេរ ចុំដេកបរែជាា ទ ុំង ៨ វធីិ្ មានឯហិភិកខញ វធីិ្(ចូរមកជាភិកខញចញះ)ជានដើម ន ា្ ះថាជាឧប មបទរប ់ភិកខញ។

ព្រះរាជាព្ត្ម ់ ួរព្បនោរន៍រប ់ោរបួ នដ្ឋយព្ទង់មានភារសាទ ក់ន ទើរកនញងព្រះទយ័ ព្ទង់មិនអាច នព្មចព្រះទយ័បានថា អែីជាព្បនោរន៍ផាទ ល់រប ់ោរបួ ? នព្ ះព្រះរញទធអងគ បានព្ត្ម ់ទញកជានព្ចើនកដនលងនផ្សងៗគ្នន មិនដូចគ្នន ។ គឺ កដនលងមួយ ព្ទង់ទទួលសាគ ល់ថា ោរបួ ននះចាត់្ទញកថា ជាមរត្កម ោ ងរប ់ព្រះអងគ នទើបព្ទង់អនញញ្ហា ត្ឱ្យកញលបញព្ត្ ដដលព្ត្ូវោរបួ បានបួ នដើមបទីទួលមរត្កននះ ។ ដូចព្គ្នព្រះរាហញលកញមារព្តូ្វព្រះរននី ដេនាុំឱ្យនៅទទួលមរត្ករីព្រះដ៏មានព្រះភាគ រួចក៏នដើរត្មមព្រះដ៏មានព្រះភាគ ព្រមទ ុំងន លវាចា ូមមរត្កថា “ ធយជ្ា ំរម្ ស្ម្ណ រទ្ហិ, ធយជ្ា ំរម្ ស្ម្ណ រទ្ហិ - បរិព្ត្ មេៈ ូមព្ទង់ព្បគល់មរត្កឱ្យខ្ញ ុំព្រះករញណាផ្ងចញះ , បរិព្ត្ មេៈ ូមព្ទង់ព្បគល់មរត្កឱ្យខ្ញ ុំព្រះករញណាផ្ងចញះ ” ដូចននះ ។ ព្រះអងគសាត ប់នហើយក៏ព្ទង់ព្បគល់មរត្កគឺោរបុំបួ មានបនទូលនៅោន់ព្រះសារបីញព្ត្ថា “ រតនហិ តវ ំសា បុិតេ រាហុលំ បព្វវ រជ្ថ - មាន លសារបីញព្ត្ នបើដូចននះ ចូរអនកឱ្យរាហញលបានបួ ចញះ ” ដូចននះ ជានដើម ។

ម ាងវញិនទៀត្ ព្ត្ម ់ថាធ្ម៌ គឺ ន ធិ្បកខិយធ្ម៌ ៣៧ ព្បោរ ជាមរត្ក រប ់ព្រះអងគ ។ បញគគលណាបួ នដើមបពី្បនោរន៍ន ធិ្បកខិយធ្ម៌ ន ា្ ះថា ជាធ្មាទោទ (អនកទទួលមរត្កធ្ម៌) ។ ព្ទង់ដេនាុំឱ្យបួ នដើមបពី្បនោរន៍ន ធិ្បកខិយធ្ម៌ននះ ដូចដដលបានព្ត្ម ់កនញងធ្មាទោទ ូព្ត្ថា ៖

វគគទី ១ - មោវគគ ๗๕

“ ធម្ាធយាធ ភកិខ រវ ភវថ, មា អាម្សិ្ធយាធ - មាន លភិកខញទ ុំងឡាយ ចូរព្បព្រឹត្តខលួនជាធ្មាទោទចញះ កញ ុំបីជាអាមិ ទោទន ើយ ” ដូចននះ ជានដើម ។ ចុំដេកនៅកនញង រេវនីិត្ ូព្ត្ ព្រះបញេាមនាត និនត្ថរ ព្តូ្វព្រះសារបីញត្ ត្-

នត្ថរ ួរដល់នគ្នលបុំេង កនញងោរបួ ព្បព្រឹត្តព្រហាចរយិធ្ម៌រប ់នោក ក៏បាននឆលើយថា “ អនុបាធ ប និពិ្វវ នតថ ំរោ អាវុរសា ភគវត ិព្វហាច យិ ំវុស្សត ិ - នោកដ៏មានអាយញ ខ្ញ ុំព្រះករញណាបានអប់រ ុំព្រហាចរយិធ្ម៌កនញង មាន ក់រប ់ព្រះដ៏មានព្រះភាគ នដើមបដីល់អនញបាទបរនិិ ែ ន ” ដូចននះ ។ ចនមលើយននះ បងាា ញឱ្យន ើញថា អនញបាទបរនិិ ែ នជាព្បនោរន៍ដនោរបួ ។ នព្ ះមានោរន លដល់ព្បនោរន៍ ដនោរបួ ខញ ដបលកគ្នន ោ ងននះព្រះរាជា ព្ទង់មានភារមនទិល ងសយ័ព្រះទយ័កនញងនរឿងននះ នទើបបានព្ត្ម ់ ួរថា “ ោរបួ មានព្បនោរន៍អែ ី? នហើយព្បនោរន៍ដ៏ខពង់ខព ់រប ់រួកព្រះ

គញេមាា ់គឺអែ ី? ” ដូចននះ ។ គួរព្ជាបថា កយដដលនិោយដល់ព្បនោរន៍ដនោរបួ មានព្បោរនផ្សងៗ គ្នន ទ ុំងននះ ព្គ្នន់ដត្ជានទ នានវាហារ ដដល ដមតងឱ្យ មរមយនឹងឧបនិ សយ័ដននវននយយ ត្ែអនកព្តូ្វោរបួ ។ ោររិត្ព្បនោរន៍ទ ុំងននាះ ញទធដត្រួមបញ្ាូ លនៅកនញងព្បនោរន៍ដត្មួយ គឺ អនញបាទបរនិិ ែ ន ។ ន លគឺ ជាដុំបូង ោរដដលមានឱ្ោ បានទទួលព្បនោរន៍ព្បោរននះនដ្ឋយព្ ួល មានឧប គគតិ្ច កញលបញព្ត្គួរដត្នៅកនញងនភទជាអនកបួ ិន នព្ ះនហត្ញននាះ នទើបព្ទង់ចាត់្ទញកោរបួ ននះ ថាជាមរត្កម ាងរប ់ព្រះអងគ ។ ម ោ ងវញិនទៀត្ នៅនរលបួ រួចនហើយ ក៏មិនគួរនរញចិត្តដត្

๗๖ កណឌ ទី ២ - មិលនិទប្បញ្ហា កណឌ

ភារជាអនកបួ ប ញនណាា ះ ។ នៅមានកិចាោរដដលអនកបួ ព្តូ្វនធ្ែើគឺ ព្បព្រឹត្តត្មមធ្ម៌ និងវន័ិយ ។ ួរថា នដើមបពី្បនោរន៍អែី ? នឆលើយថា នដើមបភីារជាទោទទទួលមរត្កដ៏ខពង់ខព ់បុំផ្ញត្ ជាងោរបួ ននាះ គឺ ន ធិ្បកខិយធ្ម៌ ៣៧ ព្បោរ ។ ន ធិ្បកខិយធ្ម៌ ដដលបានទទួលននាះមានព្បនោរន៍អែី ? នឆលើយថា មានព្បនោរន៍ គឺជានហត្ញនធ្ែើឱ្យជាក់ចា ់នូវព្រះនិ ែ ន គឺ អនញបាទបរនិិ ែ ន

ននះ ដដលមានោររ ុំលត់្ទញកខ ជាអានិ ងស ។ នព្ ះនហត្ញននាះ នទើបព្រះនេរៈថាែ យវ ិរានា ព្បនោរន៍ដនោរបួ ដល់កុំរូល ដត្មតងថា “ ទញកខននះរលត់្នៅ ទញកខនផ្សងមិននកើត្មាន គឺ អនញបាទ-បរនិិ ែ ន ជាព្បនោរន៍ដ៏ខពង់ខព ់រប ់រួកអាត្មា ភារ ” ដូចននះ ។ កយថា ទញកខននះរលត់្នៅ បានន ចកតីថា ទញកខននះ គឺឧបាទនកខនធ ដដលមានកនញងអត្តភារបចាញបបននននះ ព្មាប់ព្រះអរហនតព្បា ចាកត្ណាា នដ្ឋយព្បោរទ ុំងរួង គឺព្គ្នន់ដត្ជាខនធនៅ ល់រលត់្នៅ គឺចប់ផ្ញត្នៅ នវោ

ដល់ព្គ្នចញតិ្ នដ្ឋយព្បោរដដលអ ់ភារជាបចា័យ ដល់បដិ នធិកនញងភរេាី ។ កយថា ទញកខនផ្សងមិននកើត្មាន បានន ចកតីថា ទញកខនផ្សង គឺឧបាទន-

កខនធ ដដលនឹងមានត្នៅនោកខាងមញខ ក៏មិននកើត្មាន នព្ ះអ ់នហត្ញ ។ កយថា អនញបាទបរនិិ ែ ន ជាដុំបូងគួរព្ជាបថា ព្រះដ៏មានព្រះភាគបានព្ត្ម ់នៅព្រះនិ ែ ននដ្ឋយនវាហារ នដ្ឋយន ា្ ះនផ្សង ៗ គ្នន នដ្ឋយ

ន ចកតីនផ្សង ៗ គ្នន ដូចជា មកជាគូនឹងគ្នន ថា ឧបាទិន និ ែ ន និង អនញបាទិន និ ែ ន ជានដើម ។ កនញងបណាត ន ា្ ះទ ុំងននាះ មានអត្មថ ធិ្បាយថា ឧបាទនកខនធ ៥ ន ា្ ះថា ឧបាទិ នព្ ះជាអែីដដលត្ណាា ព្បោន់យក នដ្ឋយភារជាផ្លរប ់

វគគទី ១ - មោវគគ ๗๗

ខលួន ។ ឧបាទនកខនធ ៥ ដដលន ា្ ះថាឧបាទិននាះឯង ជាចុំដេកនៅ ល់(រីត្ណាា លះបាន) នព្ ះនហត្ញននាះ នទើបន ា្ ះថា ឧបាទិន ។ ព្រះនិ ែ នន ា្ ះថា ឧបាទិន និ ែ ន នព្ ះជាភាររលត់្នៅ គឺ ោរមិនអាចនកើត្ន ើងនទៀត្បានដនត្ណាា ននាះ នដ្ឋយព្បោរដដលនៅមានឧបាទិ គឺ ឧបាទនកខនធ ៥ ននាះ ជាចុំដេកនៅ ល់ នៅន ើយ បានន ចកតីថា ោររលត់្ត្ណាា រប ់ព្រះអរហនត ដដលនៅមានរីវតិ្ កនញងអត្តភារបចាញបបននននះ នៅន ើយ ។ ត្ណាា ននាះ នបើនកើត្ន ើងរដមងនកើត្ន ើងកនញងឧបាទនកខនធ ៥ ននាះនដ្ឋយអុំណាចដនវបិោល ថាសាអ ត្ ថានទៀង ថាជា ញខ និងថាជាអត្មត នៅនរលរលត់្អ ់នៅ ក៏រដមងដត្រលត់្អ ់នៅកនញងឧបាទនកខនធ ៥ ននាះឯង នដ្ឋយអុំណាច ដនមគគភាវនា បានន ចកតីថា ឧបាទនកខនធ ៥ ជាទីនកើត្ និង ជាទីរលត់្នៅដនត្ណាា ។

ព្បោរននះរិត្ដូចបានព្ត្ម ់ទញកកនញងមហា តិ្បបដ្ឋា ន ូព្ត្ថា ៖

“ យ ំរលារក បយិ បូ ំសាត បូ,ំ ឯរតថសា តណ្ហា ឧបបជ្ាមានា ឧបបជ្ាត ិ-– ភាវៈដ៏គួរឱ្យព្ ឡាញ់ ភាវៈដ៏គួរឱ្យរកីរាយបុំផ្ញត្កនញងនោក ( គឺកនញងឧបាទនខនធ ៥ ) ណា ត្ណាា ននះ នៅនរលនកើត្ន ើង រដមងនកើត្ន ើងកនញង ភាវៈដ៏គួរឱ្យព្ ឡាញ់ ភាវៈដ៏គួរឱ្យរកីរាយននះ ” ដូចននះ និងថា ៖

“ យ ំរលារក បយិ បូ ំសាត បូ,ំ ឯរតថសា តណ្ហា បហិយយមានា បហិយយត,ិ ឯតថ ន ុិជ្ឈមានា ន ុិជ្ឈត ិ - ភាវៈដ៏គួរឱ្យព្ ឡាញ់ ភាវៈដ៏គួរឱ្យរកីរាយកនញងនោកណា ត្ណាា ននះនៅនរលព្តូ្វលះនៅ រដមងព្តូ្វលះនៅ កនញង

๗๘ កណឌ ទី ២ - មិលនិទប្បញ្ហា កណឌ

ភាវៈដ៏គួរឱ្យព្ ឡាញ់ ដ៏គួរឱ្យរកីរាយននះ, នៅនរលរលត់្នៅ រដមងព្តូ្វរលត់្នៅ កនញង ភាវៈដ៏គួរឱ្យព្ ឡាញ់ ដ៏គួរឱ្យរកីរាយននះ ” ដូចននះ ។ នៅនរលជាទីរលត់្នៅដនត្ណាា ជាទីលះឱ្យអ ់នៅ ក៏ន ា្ ះថាជា និ ែ ន ។ ចុំដេក កយថា ឧបាទិន និ ែ ន បានន ចកតីថា ព្រះនិ ែ នដដលព្បព្រឹត្តនៅជាមួយឧបាទិ គឺ ឧបាទនកខនធ ៥ នៅ ល់ ដដលនឹងអ ់នៅនរលព្រះអរហនតដល់ព្គ្នចញតិ្ នដ្ឋយព្បោរដដលឧបាទិននាះ ជាទីរ ុំលត់្ត្ណាា ។ នបើដូចននះ ឧបាទិន និ ែ នននាះ នទើបមានទក់ទងនឹងឧបាទនកខនធ ៥ ជាឧបាទនកខនធ ៥ មានកនញងភរននះ ដដលនៅនព្បើព្បា ់វា

ននាះ និងនបើរាប់បញ្ាូ លកនញងឧបាទនកខនធ ក៏រដមងចាត់្ចូលកនញងទញកខ ចាៈ ។ ចុំដេក អនញបាទិន និ ែ ន ដព្បថា ព្រះនិ ែ នដដលគ្នា នឧបាទិនៅ

ល់ បានន ចកតថីា នៅនរលព្រះអរហនតចញតិ្ក៏គ្នា នឧបាទិ គឺឧបាទនកខនធ ៥ ននាះនៅ ល់នទៀត្ន ើយ ន លគឺ មិនមាននៅ ល់បនតនៅភរខាងមញខនទៀត្ ។ នព្ ះនហត្ញននាះ អនញបាទិន និ ែ ន នទើប ុំនៅយកឧបាទនកខនធ ៥ ដដលនឹងមានត្នៅកនញងអនាគត្ គឺកនញងភរខាងមញខ ប ញដនតមិនអាចនកើត្មានបាន នព្ ះមគគភាវនាបានដល់នូវន ចកតីបរបូិរនរញនលញនហើយ នដ្ឋយព្បោរទ ុំងរួង ។ ដូចននះ ព្រះនិ ែ ននឹងបានន ា្ ះ បានបញ្ាត្តិ បាន មញ្ហា បាននវាហារថា អនញបាទិន និ ែ ន ក៏នៅនរលមានោរ មលឹងនៅខនធកនញងភរខាងមញខននាះឯង ។ នបើដូចននះ ូមបដីត្អនញបាទិន និ ែ នននះ ក៏មានោររាប់បញ្ាូ លនៅកនញងឧបាទនកខនធ ៥ ននាះដដរ ។ នៅនរលរាប់ចូលកនញងឧបាទនកខនធ ៥ ក៏រដមងចាត់្ចូលកនញងទញកខ ចាៈននាះដដរ ។

ឧបាទិន និ ែ ន និង អនញបាទិន និ ែ ន ដដលមកជាគូនឹងគ្នន ននះ ជាោរដចកព្រះនិ ែ ននដ្ឋយបរោិយ គឺនដ្ឋយនហត្ញ ននាះគឺត្ណាា និង

វគគទី ១ - មោវគគ ๗๙

ឧបាទនកខនធននាះឯង នទើបមិនដមនជា អ ងខត្ធ្ម៌ (ធ្ម៌ដដលមិនមានបចា័យផ្គញ ុំគ្នន សាងន ើង) មិនដមនជា អមត្ធាត្ញ (ធាត្ញដដលមិនសាល ប់ មិនដល់ភាររលត់្នៅ) មិនអាចចាត់្ចូលកនញងនិនរាធ្ ចាៈបាននទ ។

ចុំដេក កយថា អនញបាទបរនិិ ែ ន ដដលមានកនញងបញ្ហា ននះ និងកនញងរេវនីិត្ ូព្ត្ ជានដើម មានអត្មថ ធិ្បាយថា ព្រះនិ ែ នដដលជាអ ងខត្ធ្ម៌ ដដលមិនរាប់បញ្ាូ លកនញងខនធ ៥ ននះ (ដដលជា ងខត្ធ្ម៌) ជាអមត្ធាត្ញ (មិនរាប់បញ្ាូ លកនញងធាត្ញទ ុំងឡាយដដលនកើត្ន ើង រួចក៏ដល់ទីរលត់្នៅ) និងជាអារមាេ៍ដនមគគនិងផ្ល ។ ន ា្ ះថា អនញបាទ នព្ ះន ចកតីថា រកបចា័យនធ្ែើឱ្យនកើត្ន ើងមិនបាន និងន ា្ ះថា បរនិិ ែ ន នព្ ះន ចកតថីា អនកណាបាន នព្មចដល់និ ែ ន កិនល រប ់អនកននាះ ក៏ដល់ទីរលត់្នៅ ។ នព្ ះនហត្ញននាះ នទើបបានន ា្ ះរួមបញ្ាូ លគ្នន ថា អនញបាទបរនិិ ែ ន ។ អនញបាទបរនិិ ែ នននះ ចាត់្ចូលកនញងនិនរាធ្ ចាៈ ៕

ចប់ កយអធិ្បាយបញ្ហា ទី ៥

បញ្ហា ទ្ី ៦ - បដ្ិស្នធិបបញ្ហា

ប្ពះរាជា ព្ត្ម ់ ួរថា “ ព្រះគញេមាា ់នាគន ន អនកខលះសាល ប់នហើយមិនបដិ នធិ (មិននកើត្នទៀត្) មានដដរឬនទ ? ” ប្ពះមេរៈ ថាែ យវ ិរានាថា “ អនកខលះបដិ នធិ អនកខលះមិនបដិ នធិ ” ប្ពះមៅមលិិនទ ៖ “ នរណាបដិ នធិ ? នរណាមិនបដិ នធិ ? ”

๘๐ កណឌ ទី ២ - មិលនិទប្បញ្ហា កណឌ

ប្ពះនាគមសន ៖ “ ូមថាែ យព្រះររ អនកមានកិនល បដិ នធិ អនកគ្នា នកិនល មិនបដិ នធិ ” ប្ពះមៅមលិិនទ ៖ “ ព្រះគញេមាា ់នាគន ន ខលួននោកមាា ់នឹងបដិ នធិដដរឬនទ ? ” ប្ពះនាគមសន ៖ “ ូមថាែ យព្រះររ ព្ប ិននបើអាត្មា ភារជាមនញ សមានឧបាទន អាត្មា ភារក៏នឹងបដិ នធិ ព្ប ិននបើអាត្មា ភារជាមនញ សគ្នា នឧបាទន អាត្មា ភារក៏នឹងមិនបដិ នធិ ” ប្ពះមៅមលិិនទ ៖ “ ព្រះគញេមាា ់នាគន ន នោកមាា ់នឆលើយ មគួរនហើយ ” ៕

ចប់បដិ នធិបបញ្ហា ទី ៦

ោកយអធិប្ាយបញ្ហា ទី ៦ ៖

កយថា បដិ នធិបបញ្ហា គឺ បញ្ហា ដដលទក់ទងនឹងបដិ នធិ ។ កយថា អនកមានឧបាទន គឺ អនកមានបចា័យ (បានដល់កិនល ននាះឯង) ។ កយថា អនកគ្នា នឧបាទន គឺ អនកគ្នា នបចា័យ ៕

ចប់ កយអធិ្បាយបញ្ហា ទី ៦

បញ្ហា ទ្ី ៧ - រយានិរសាម្នសិ្កា បបញ្ហា

ប្ពះរាជា ព្ត្ម ់ ួរថា ៖ “ ព្រះគញេមាា ់នាគន ន បញគគលណាមិនបដិ នធិ បញគគលននាះរដមងមិនបដិ នធិ នព្ ះមាននោនិនសាមន ិោរដមន

ឬនទ ? ”

វគគទី ១ - មោវគគ ๘๑

ប្ពះនាគមសន ៖ “ ូមថាែ យព្រះររមហាបរិព្ត្ បញគគលរដមងមិនបដិ នធិ នព្ ះមាននោនិនសាមន ិោរ នព្ ះមានបញ្ហា និង នព្ ះមានកញ លធ្ម៌ទ ុំងឡាយនផ្សងនទៀត្ ” ប្ពះមៅមលិិនទ ៖ “ ព្រះគញេមាា ់ នោនិនសាមន ិោរននាះ ជាបញ្ហា មិនថាអញីចឹង ឬ ? ” ប្ពះនាគមសន ៖ “ មិនដមននទ ូមថាែ យព្រះររ (នោនិនសា)

មន ិោរនផ្សង បញ្ហា នផ្សង ។ ូមថាែ យព្រះររ ូមបរួីក ត្ែទ ុំងននះ គឺ រដរ នចៀម នគ្ន ព្កបី អូដា ោ ក៏មាន (នោនិនសា)មន ិោរដដរ ប ញដនត ត្ែទ ុំងននាះ រញ ុំមានបញ្ហា នទ ” ប្ពះមៅមលិិនទ ៖ “ព្រះគញេមាា ់នាគន ន នោកមាា ់នឆលើយ មគួរ នហើយ ” ៕

ចប់នោនិនសាមន ិោរបបញ្ហា ទី ៧

ោកយអធិប្ាយបញ្ហា ទី ៧ ៖

កយថា នោនិនសាមន ិោរបបញ្ហា ដព្បថា បញ្ហា ទក់ទងនឹងនោនិនសាមន ិោរ ។ កយថា នោនិនសាមន ិោរ ព្បាកដមាននៅនព្ចើនកដនលង ដូចជាកនញង នបដនោបនទ បបករេ៍ ដដលថា “ ប រោ ច រោរសា ស្ច្ឆា នុស្នធ,ិ អជ្ឈតេញ្ា រយានរិសាម្នសិ្កា (១)

- បរនត្មនល ៈ ( កយន លព្បាប់រីអនកដដទ ) ដដលអនញនោមចុំន ះ ចាៈ និង នោនិនសាមន ិោរកនញងខលួន ” ដូចននះ ជានដើម ។

๘๒ កណឌ ទី ២ - មិលនិទប្បញ្ហា កណឌ

កយថា នោនិនសា ដព្បថា នដ្ឋយព្តូ្វឧបាយ គឺ ព្តូ្វផ្លូ វ ព្តូ្វឱ្ោ ។ កយថា មន ិោរ ដព្បថា ោរនធ្ែើទញកកនញងចិត្ត ។ ោរនធ្ែើទញកខកនញងចិត្តនដ្ឋយព្តូ្វឧបាយ នៅថា នោនិនសាមន ិោរ បានន ចកតថីា គឺ នផាត ត្ចិត្តនៅោន់អារមាេ៍ ចុំន ះកដនលងដដលគួរចាប់អារមាេ៍ ជាអារមាេ៍ ដដលនផាត ត្ចិត្តនហើយ ជានហត្ញឱ្យនកើត្ចុំនេះដឹងបានកនញងនរលននាះ នដ្ឋយមិនបនណាត យចិត្តឱ្យងាកនៅរកអារមាេ៍នផ្សង ៗ ជានព្ចើន នៅខាងនព្ៅ ។

នោនិនសាមន ិោរននះ មិនដមនជាវបិ សនាបញ្ហា នហើយក៏មិនដមនមគគបញ្ហា នព្ ះនហត្ញននាះ ព្រះនេរៈព្គ្នបដិន ធ្ថា “ មិនដមននទ ូមថាែ យព្រះររ ” ដូចននះនហើយ នទើបថាែ យវ ិរានាបនតថា “ នោនិនសាមន ិោរនផ្សង បញ្ហា នផ្សង ូមថាែ យព្រះររ ូមបរួីក ត្ែទ ុំងននះ ... ប ញដនត ត្ែទ ុំងននាះ រញ ុំមានបញ្ហា នទ ” ដូចននះ ។ នដើមបភីារជាក់ចា ់ ដនន ចកតីដដលថា ត្ែតិ្រចាឆ នក៏មាននោនិនសាមន ិោរបាន ដត្មិនអាចមានបញ្ហា (គឺវបិ សនាបញ្ហា និងមគគបញ្ហា ) បានននះ បេឌិ ត្គួររិចារណារីនរឿង ត្ែន កដដលភិកខញ នីបានចិញ្ាឹ ម និងបនព្ងៀនឱ្យមន ិោរកមាដ្ឋា ន ថា “ អដ្ឋិ អដ្ឋិ ” -

“ឆអឹង ឆអឹង” ជានរៀងរាល់ដេង ។ ដេងមួយព្តូ្វដខលងនព្បើព្កញាុំនរើងចាប់យកនៅ នទះជាមន ិោរថាឆអឹងៗ នកើត្ចុំនេះដឹងោរយល់ន ើញថា “ មានដត្គុំនរឆអឹង គុំនរឆអឹងព្តូ្វគុំនរឆអឹងចាប់យកនៅ ” ដូចននះ ក៏មិនអាចបនតចុំនេះដឹងោរយល់ន ើញននាះ រហូត្ជាបចា័យដល់វបិ សនាបញ្ហា និងមគគបញ្ហា បាន ត្មមដដលនោកបានន លទញកកនញងអដាកថាមហា តិ្បបដ្ឋា ន ូព្ត្នៅចញះ ។

(១) នបដនោបនទ ១ ។

វគគទី ១ - មោវគគ ๘๓

គួរព្ជាបថា ព្មាប់ ត្ែតិ្រចាឆ នទ ុំងឡាយននាះ នទះជានោកន លថា គ្នា នបញ្ហា មិនដមន ុំនៅនលើបញ្ហា ព្គប់ោ ងននាះនទ ។ ុំនៅដត្ចុំន ះវបិ សនាបញ្ហា និងមគគបញ្ហា ( រួមទ ុំងបញ្ហា នផ្សងនទៀត្ដដលជាផ្ល ជាអានិ ងសដនវបិ សនាបញ្ហា ឬមគគបញ្ហា ) ប ញនណាា ះ ។ នព្ ះថា បញ្ហា ដដលទបជាងននាះ ត្ែតិ្រចាឆ នក៏អាចនធ្ែើឱ្យនកើត្ន ើងបាន នដ្ឋយអាព្ ័យនោនិនសាមន ិោរ ដដលអាចមាននៅបានននាះជាបចាយ័ ។ នោនិនសា- មន ិោរមិនដមនជាបញ្ហា ជា ភាវធ្ម៌នផ្សងគ្នន រីបញ្ហា ព្គ្នន់ដត្ជានហត្ញ ព្គ្នន់ដត្ជាបចា័យដនបញ្ហា ប ញនណាា ះ ។ ព្បោរននះ រិត្ដូចដដលព្ត្ម ់ទញកថា “ នាហំ ភិកខ រវ អញ្ញំ ឯកធម្ាំបិ ស្ម្នុបស្ាម្,ិ រយន អនុបបនាា វា ស្មាា ទ្ិដ្ឋិ ឧបបជ្ាតិ ឧបបនាា វា ស្មាា ទ្ិដ្ឋិ បវឌ្ឍតិ យថយិទ្ំ ភិកខ រវ រយានិរសាម្នសិ្ការរា (១)

- មាន លភិកខញទ ុំងឡាយ ត្ថាគត្មិនន ើញធ្ម៌ណានផ្សង ូមបដីត្ម ាង ដដលជានហត្ញឱ្យ មាា ទិដាិមិនទន់នកើត្ ឱ្យនកើត្ន ើង ឬ មាា ទិដាិដដលនកើត្ន ើងនហើយបានចនព្មើនន ើង ដូចនោនិនសាមន ិោរននះណ៎ា ភិកខញទ ុំងឡាយ ” ដូចននះ ។ កយថា “ មាា ទិដាិ ” ដដលបានព្ត្ម ់ទញកកនញង ូព្ត្ននះ គឺ វបិ សនា មាា ទិដាិ ( មាា ទិដាដិដលជាវបិ សនាបញ្ហា ) និង មគគ មាា ទិដាិ ( មាា ទិដាិដដលជាមគគបញ្ហា ) ននាះឯង ៕

ចប់ កយអធិ្បាយបញ្ហា ទី ៧

បញ្ហា ទ្ី ៨ - ម្នសិ្កា លកខណបបញ្ហា

(១) អងគញត្តរនិោយ ឯកនិបាត្ ។

๘๔ កណឌ ទី ២ - មិលនិទប្បញ្ហា កណឌ

ប្ពះរាជា ព្ត្ម ់ ួរថា “ ព្រះគញេមាា ់នាគន ន មន ិោរមានអែីជា លកខេៈ ? បញ្ហា មានអែីជាលកខេៈ ? ” ប្ពះនាគមសន ៖ “ ូមថាែ យព្រះររ មហាបរិព្ត្ មន ិោរមានោរចាប់ទញកជាលកខេៈ បញ្ហា មានោរោត់្ជាលកខេៈ ” ប្ពះមៅមលិិនទ ៖ “ មន ិោរមានោរចាប់ទញកជាលកខេៈោ ងដូចនមតច ? បញ្ហា មានោរោត់្ជាលកខេៈោ ងដូចនមតច ? ូមព្រះគញេមាា ់នធ្ែើោរឧបមា ” ប្ពះនាគមសន ៖ “ ូមថាែ យព្រះររ មហាបរិព្ត្ ព្រះអងគព្ទង់សាគ ល់អនកព្ចូត្ព្ ូវដដរឬនទ ? ” ប្ពះមៅមលិិនទ ៖ “ ដមននហើយ ព្រះគញេមាា ់ ខ្ញ ុំព្រះករញណាសាគ ល់ ” ប្ពះនាគមសន ៖ “ ូមថាែ យព្រះររ រួកអនកព្ចូត្ព្ ូវ នគព្ចូត្ព្ ូវ ោ ងដូចនមតច ? ” ប្ពះមៅមលិិនទ ៖ “ ព្រះគញេមាា ់ រួកនគនព្បើដដនឆែងចាប់ោត ប់នដើម

ព្ ូវ នព្បើដដសាត ុំោន់កនេត ៀវ ោត់្នដើមព្ ូវនដ្ឋយកនេត ៀវ ” ប្ពះនាគមសន ៖ “ ូមថាែ យព្រះររ រួកអនកព្ចូត្ព្ ូវនព្បើដដនឆែងចាប់ោត ប់នដើមព្ ូវ នព្បើដដសាត ុំោន់កនេត ៀវោត់្នដើមព្ ូវោ ងណា ូមថាែ យព្រះររ ព្រះនោគ្នវចររដមងនព្បើមន ិោរចាប់ចិត្តទញក រួចនព្បើបញ្ហា ោត់្កិនល ទ ុំងឡាយដូចននះ ូមថាែ យព្រះររ មន ិោរមានោរចាប់ទញកជាលកខេៈ បញ្ហា មានោរោត់្ជាលកខេៈ ត្មមព្បោរដូចបានន លមកននះ ” ប្ពះមៅមលិិនទ ៖ “ ព្រះគញេមាា ់នាគន ន នោកមាា ់នឆលើយ មគួរ នហើយ ” ៕

ចប់មន ិោរលកខេបបញ្ហា ទី ៨

វគគទី ១ - មោវគគ ๘๕

ោកយអធិប្ាយបញ្ហា ទី ៨ ៖

កយថា មន ិោរលកខេបបញ្ហា ដព្បថា បញ្ហា ទក់ទងនឹងលកខេៈ រប ់មន ិោរ ។ នៅនរលព្រះនៅមិលិនទ ព្ទង់ទទួលសាគ ល់ថា នោនិនសាមន ិោរជា ភាវធ្ម៌នផ្សងគ្នន រីបញ្ហា ព្ទង់ក៏មានបុំេងចង់ព្ជាបត្នៅនទៀត្ថា ធ្ម៌ទ ុំងរីរននះ មានលកខេៈនដ្ឋយដ កនផ្សងគ្នន ោ ងដូចនមតច នទើបព្ត្ម ់ ួរថា “ ព្រះគញេមាា ់នាគន ន មន ិោរមានអែជីាលកខេៈ ” ដូចននះ ជានដើម ។ កនញង កយវ ិរានាននាះ កយថា ឩហនលកខនណា ដព្បថាមានោរចាប់ទញកជាលកខេៈ ។ អធិ្បាយថា លកខេៈចាប់ោន់រប ់មន ិោរ នឹងថា ដូចលកខេៈចាប់ោន់អារមាេ៍រប ់វតិ្កា គឺនលើកចិត្តន ើងនៅោន់អារមាេ៍ ក៏មិនដមន ។ ប ញដនត ព្រះនោគ្នវចរនព្បើមន ិោរ ចាប់ោន់ចិត្តទញកឱ្យនៅដឹងអារមាេ៍ (អារមាេ៍កមាដ្ឋា ន) ។ នៅនរលចិត្តននាះនៅត្មមដឹងអារមាេ៍នៅន ើយ ក៏រដមងោត់្កិនល ទ ុំងឡាយ បាននដ្ឋយវបិ សនាបញ្ហា និង មគគ-បញ្ហា ត្មមលុំដ្ឋប់ ៕

ចប់ កយអធិ្បាយបញ្ហា ទី ៨

បញ្ហា ទ្ី ៩ - សី្លលកខណបបញ្ហា

๘๖ កណឌ ទី ២ - មិលនិទប្បញ្ហា កណឌ

ប្ពះរាជា ព្ត្ម ់ ួរថា “ ព្រះគញេមាា ់នាគន ន ប ញដនតនោកមាា ់ន ល កយននះថា “និងនព្ ះមានកញ លធ្ម៌ទ ុំងឡាយនផ្សងនទៀត្” កញ លធ្ម៌ទ ុំងននាះ មានអែីខលះ ? ” ប្ពះនាគមសន ៖ “ ូមថាែ យព្រះររ មហាបរិព្ត្ ីល ទធ វរីយិៈ តិ្ មាធិ្ ធ្ម៌ទ ុំងននះនៅថា កញ លធ្ម៌ទ ុំងននាះ ” ប្ពះមៅមលិិនទ ៖ “ ព្រះគញេមាា ់ ីលមានអែីជាលកខេៈ ? ” ប្ពះនាគមសន ៖ “ ូមថាែ យព្រះររ ីលមានភារជាទីត្ម ុំងជា

លកខេៈ គឺ ីលជាទីត្ម ុំងដនកញ លធ្ម៌ទ ុំងឡាយទុំងរួង ននាះគឺ ឥស្តនទិយ រលៈ ន រឈងគៈ អងគមគគ តិ្បបដ្ឋា ន មាបបធាន ឥទធិបាទ ្ន វនិមាកខ មាធិ្ មាបត្តិ ។ ូមថាែ យព្រះររ ព្រះនោគ្នវចរ ដដលត្មុំងកនញង ីលអាព្ ័យ ីល ត្ម ុំង ប់កនញង ីលនហើយ រដមងចនព្មើនឥស្តនទិយទ ុំង ៥ គឺ ទធិ-ស្តនទិយ វរីយិិស្តនទិយ តិ្ស្តនទិយ មាធិ្ស្តនទិយ បញ្ាិ ស្តនទិយបាន កញ លធ្ម៌ទ ុំង

ឡាយទុំងរួង រដមងមិនចញះនខាយននាះនទ ” ប្ពះមៅមលិិនទ ៖ “ ូមព្រះគញេមាា ់ នធ្ែើោរឧបមា ” ប្ពះនាគមសន ៖ “ ូមថាែ យព្រះររមហាបរិព្ត្ នព្បៀបដូចជា រញកខជាតិ្ នដើមនឈ្ើណាមួយ រដមងដញះរកីលូត្ោ ់បរបូិរ រញកខជាតិ្នដើមនឈ្ើទ ុំងននាះ ញទធដត្អាព្ ័យដផ្នដីត្ម ុំងនៅនលើដផ្នដីនហើយ ក៏រដមងដល់នូវភាររកីលូត្ោ ់បរបូិរបាន ោ ងណា ។ ូមថាែ យព្រះររ ព្រះនោគ្នវចរអាព្ ័យ ីល ត្ម ុំងកនញង ីលនហើយ រដមងចនព្មើនឥស្តនទិយទ ុំង ៥ គឺ ទធិស្តនទិយ វរីយិិ-

ស្តនទិយ តិ្ស្តនទិយ មាធិ្ស្តនទិយ បញ្ាិ ស្តនទិយបាន ោ ងននាះដដរ ” ប្ពះមៅមលិិនទ ៖ “ ូមព្រះគញេមាា ់នធ្ែើោរឧបមាបនតិចនទៀត្ផ្ងចញះ”

វគគទី ១ - មោវគគ ๘๗

ប្ពះនាគមសន ៖ “ ូមថាែ យព្រះររ មហាបរិព្ត្ នព្បៀបដូចជា អនកទ ុំងឡាយ ដដលព្តូ្វនធ្ែើោរងារនដ្ឋយកមាល ុំង អនកទ ុំងននាះអាព្ ័យដផ្នដី ត្ម ុំងនៅនលើដផ្នដីនហើយ រដមងនធ្ែើោរងារទ ុំងននាះបានោ ងណា ។ ូមថាែ យព្រះររ ព្រះនោគ្នវចរ អាព្ ័យ ីលត្មុំងកនញង ីលនហើយ រដមងចនព្មើនឥស្តនទិយទ ុំង ៥ គឺ ទធិស្តនទិយ វរីយិិស្តនទិយ តិ្ស្តនទិយ មាធិ្ស្តនទិយ បញ្ាិ - ស្តនទិយបាន ោ ងននាះដដរ ” ប្ពះមៅមលិិនទ ៖ “ ូមព្រះគញេមាា ់នធ្ែើោរឧបមាឱ្យោន់ដត្នព្ចើនបនតិចនទៀត្ ” ប្ពះនាគមសន ៖ “ ូមថាែ យព្រះររ មហាបរិព្ត្ នព្បៀបដូចជា ជាង ុំេង់ព្កុង ព្តូ្វោរសាង ង់ទីព្កុង ដុំបូងឱ្យនគរព្មះ មាអ ត្ទីត្ម ុំងព្កុង រព្មះោប់គ្ន ់ គល់នឈ្ើនិងបនាល នចញ រព្ងាបដីឱ្យរាបន ាើ បនាទ ប់រីននាះក៏ោត់្ចុំដេកដបងដចក ជាផ្លូ វេនល់ ផ្លូ វបុំដបកជាបួន ជានដើម សាងនចញជាព្កុងោ ងណា ។ ូមថាែ យព្រះររ ព្រះនោគ្នវចរអាព្ ័យ ីល ត្ម ុំងកនញង

ីលនហើយ រដមងចនព្មើនឥស្តនទិយទ ុំង ៥ គឺ ទធិស្តនទិយ វរីយិិស្តនទិយ តិ្ស្តនទិយ មាធិ្ស្តនទិយ បញ្ាិ ស្តនទិយបាន ោ ងននាះដដរ ” ប្ពះមៅមលិិនទ ៖ “ ូមព្រះគញេមាា ់ឧបមាឱ្យចា ់ដេមនទៀត្ ” ប្ពះនាគមសន ៖ “ ូមថាែ យព្រះររ មហាបរិព្ត្ នព្បៀបដូចជាអនក

ដមតង ិលបៈោយ ព្តូ្វោរ ដមតង ិលបៈ ក៏រដមងឱ្យនគរព្មះដផ្ទដី កមាា ត់្ដញ ុំព្កួ ដញ ុំឥដា នចញោ ងណា ។ ូមថាែ យព្រះររ ព្រះនោគ្នវចរអាព្ ័យ ីល ត្ម ុំងកនញង ីលនហើយ រដមងចនព្មើនឥស្តនទិយទ ុំង ៥ គឺ ទធិស្តនទិយ វរីយិិស្តនទិ- យ តិ្ស្តនទិយ មាធិ្ស្តនទិយ បញ្ាិ ស្តនទិយបាន ោ ងននាះដដរ ។

ូមថាែ យព្រះររ ព្រះដ៏មានព្រះភាគព្ទង់ភា ិត្ន ចកតីននះថា ៖

๘๘ កណឌ ទី ២ - មិលនិទប្បញ្ហា កណឌ

សី្រល បតិដ្ឋឋ យ នររា ស្បរញ្ហញ ចិតេំ បញ្ញញ្ា ភាវយ ំ អាោបិ នបិរកា ភិកខុ រសា ឥម្ំ វជិ្េរយ ជ្តំ (១)

ដព្បថា ៖ នរៈអនកមានបញ្ហា ត្ម ុំងកនញង ីលនហើយ ចនព្មើនចិត្ត និង បញ្ហា ជាអនកមានន ចកតីរាោម មានភារដវឆ្ល ត្ ជាភិកខញ អនកននាះ

នឹងអាចរព្មះបណាត ញចាក់នព្ ះ (គឺត្ណាា ) ននះបាន ។

ដូចននះ ។

ម ាងនទៀត្ ីល គឺជាឫ គល់ដនន ចកតីចនព្មើនបុំផ្ញត្រប ់កញ លធ្ម៌ទ ុំងឡាយ ។ នព្បៀបដូចធ្រេីននះ គឺជាទីត្ម ុំងដន ត្ែទ ុំងឡាយ ។ ដូចននះ កនញងព្រះសា នារប ់ព្រះរិនវររញទធជាមាា ់ព្គប់ព្រះអងគ ក៏មាន ីលននះជាព្បធាន គឺ កង ីលដដលមានព្រះបាដិនមាកខ ដ៏ព្បន ើរ ” ប្ពះមៅមលិិនទ ៖ “ ព្រះគញេមាា ់នាគន ន នោកមាា ់នឆលើយ មគួរនហើយ ” ៕

ចប់ ីលលកខេបបញ្ហា ទី ៩ ោកយអធិប្ាយបញ្ហា ទី ៩ ៖

បញ្ហា ទក់ទងនឹងលកខេៈរប ់ ីល ន ា្ ះថា ីលលកខេបបញ្ហា ( មិលិនទបបញ្ហា រប ់ដេជា ីលបតិ្ដ្ឋា នលកខេបបញ្ហា ) ។ ីល ុំវរៈ ៤ ោ ង គឺ បាដិនមាកខ ុំវរ ីល ( ីលដដលជាន ចកត ី ព្ងួមកនញងបាដិនមាកខ) មានដូចជា ីលកនញង ិោខ បទទ ុំងឡាយ ១ ឥស្តនទិយ ុំវរ ីល ( ីលដដលជាន ចកត ីព្ងួមឥស្តនទិយ ៦ មានដភនក... ជានដើម ) ១ ,

(១) ុំយញត្តនិោយ គ្នេវគគ ។

វគគទី ១ - មោវគគ ๘๙

អារីវបរ ិញទធ ីល ( ីលដដលជាភារបរ ិញទធកនញងអារីរ ) ១ , បចាយ ននិ- សតិ្ ីល ( ីលអាព្ ័យបចា័យ គឺោររិចារណាបចា័យមញននព្បើព្បា ់ ) ១ ន ា្ ះថា ីល ដដល ុំនៅយកកនញងបញ្ហា ននះ ។

ត្នៅននះ ជាអត្មថ ធិ្បាយ តីអុំរី កយថា “ ឥស្តនទិយ ” ជានដើម ។

ធម ៌៥ ោ៉ា ង្ មាន ទធ ជានដើម ន ា្ ះថា ឥន្ទនទយិ នដ្ឋយន ចកតីថាជាធ្ុំ ន លគឺញាញ ុំងឱ្យធ្ម៌ទ ុំងឡាយឱ្យដុំនេើ រនៅ ព្ បត្មមអុំណាចរប ់ខលួន នៅនរលខលួន ចា ់ោល ក៏ឱ្យចា ់ោល ត្មម នៅនរលខលួនមិនទន់ចា ់ោល ក៏ឱ្យមិនទន់ចា ់ោល ត្មម ។

ទធ (ោរនរឿ រុំននឿ ភារព្រះថាល ) នៅនរលនកើត្ន ើង រដមងមានភារជាធ្ុំកនញង លកខេៈលុំឱ្នចិត្តនរឿរប ់ខលួន ទក់ទងនឹងធ្ម៌ទ ុំងឡាយ ដដលនកើត្រួមគ្នន ជាមួយខលួនមាន ផ្ សៈ វតិ្កា វចិារ មន ិោរ ជានដើម រួមទ ុំងឥស្តនទិយដដលនៅ ល់ ឱ្យលុំឱ្ននៅត្មមនដ្ឋយព្ ួល ន្ងនៅត្មមនដ្ឋយព្ ួលនៅោន់អារមាេ៍ដដលខលួនលុំឱ្នចិត្តនរឿ បីដូចជារួមលុំឱ្នចិត្តនរឿនៅជាមួយខលួន នព្ ះនហត្ញននាះ នទើបន ា្ ះថាជាឥស្តនទិយ នៅថា ទធិស្តនទិយ ។ ចុំដេក វរីយិៈ (ន ចកតីរាោម) នៅនរលនកើត្ន ើង រដមងមានភារ

ជាធ្ុំកនញង លកខេៈព្ត្កង គឺ ព្ទព្ទង់ធ្ម៌ទ ុំងឡាយ ដដលនកើត្រួមជាមួយខលួន ឱ្យព្បព្រឹត្តនៅ កនញងអារមាេ៍ននាះជាញឹកញយបនតបនាទ ប់មិននបាះបង់នចាល។ ធ្ម៌ទ ុំងឡាយ ដដលវរីយិៈចា ុំព្ត្កងទញកោ ងននះ ក៏រដមង ទញះសាទ កនញងកិចារប ់ខលួន កនញងអារមាេ៍ននាះ មិនរួញរា មិននបាះបង់នចាល ត្មមអុំណាចដនវរីយិៈ នព្ ះនហត្ញននាះនទើបន ា្ ះថា ជាឥស្តនទិយ នៅថា វរីយិិស្តនទិយ ។

តិ្ (ោររឭកបាន) នៅនរលនកើត្ន ើង រដមងមានភារជាធ្ុំកនញង លកខេៈ ដដលចូលនៅត្មុំងកនញងអារមាេ៍ ។ ធ្ម៌ទ ុំងឡាយដដលនកើត្រួម

๙๐ កណឌ ទី ២ - មិលនិទប្បញ្ហា កណឌ

ជាមួយ តិ្ រដមងព្ បនៅត្មមអុំណាចរប ់ តិ្ គឺ រដមងព្តូ្វ តិ្នធ្ែើឱ្យចូលនៅត្មុំងកនញងអារមាេ៍ ដដល តិ្ចូលនៅត្មុំងននាះ ។ នព្ ះនហត្ញននាះ នទើបន ា្ ះថាជាឥស្តនទិយ នៅថា តិ្ស្តនទិយ ។ មាធិ្ (ោរត្មុំងមាុំជានិចាកនញងអារមាេ៍ដត្មួយដនចិត្ត ) នៅនរលនកើត្ន ើង រដមងមានភារជាធ្ុំកនញងលកខេៈមិនព្ នមើព្ ដមរាយមាយ ។ ធ្ម៌ទ ុំងឡាយ ដដលនកើត្រួមជាមួយ មាធិ្ រដមងព្ បនៅត្មមអុំណាចដន មាធិ្ គឺរដមងត្ម ុំងមាុំកនញងអារមាេ៍ដត្មួយជាមួយ មាធិ្ ដដលត្មុំងមាុំនៅកនញងអារមាេ៍ននាះ មិនព្ នមើព្ ដមរាយមាយ គឺមិនងាកនរនៅរកអារមាេ៍នផ្សង នព្ ះនហត្ញននាះ នទើបន ា្ ះ ថាជាឥស្តនទិយ នៅថា មាធិ្ស្តនទិយ ។ នបើនលើកដលង បញ្ហា នចញ ោរបានចាក់ធ្លញះ ចាធ្ម៌ ត្មម ភាវៈរិត្ មិនអាចនកើត្ន ើងន ើយ ។ នៅនរលបញ្ហា នកើត្ន ើង មកចាក់ធ្លញះ ចាធ្ម៌ត្មម ភាវៈរិត្ននាះ ធ្ម៌ទ ុំងឡាយដដលនកើត្ជាមួយគ្នន រដមងដុំនេើ រនៅនដ្ឋយព្ ួល កនញងអារមាេ៍នដ្ឋយដ ក ដដលមានព្បនោរន៍ចុំន ះបញ្ហា នឹងបាននកើត្ន ើងមក ន ើញត្មម ភាវៈរិត្ ប ញនណាា ះ ។ ន ល គឺ ផ្ សៈ ចា ុំទងគិចអារមាេ៍ននាះ មិនទងគិចអារមាេ៍នផ្សង ដដលមិនមានព្បនោរន៍ដល់បញ្ហា ។ វតិ្កា ក៏ចា ុំនលើកចិត្តន ើងនៅោន់អារមាេ៍ននាះ វចិារ ក៏ចា ុំដត្ត្មមព្ត្កងអារមាេ៍ននាះ ទធ ក៏លុំឱ្នចិត្តនរឿចុំន ះអារមាេ៍ននាះ ោ ងននះជានដើម ។ ធ្ម៌ដដលនកើត្រួមជាមួយបញ្ហា ទ ុំងននាះ នៅនរលមានដុំនេើ រនៅោ ងននះ ក៏ន ា្ ះថា ដុំនេើ រនៅត្មមអុំណាចដនបញ្ហា ដូចអនកបនព្មើចា ុំបងាលកខេៈងាយព្ ួល ចា ុំ នងព្បនោរន៍ដល់នៅហាែ យនាយដូចននះ ដដរ នព្ ះនហត្ញននាះ នទើបបញ្ហា ន ា្ ះថាជា ឥស្តនទិយ នៅថា បញ្ាិ ស្តនទិយ ។ ធ្ម៌ទ ុំង ៥ ោ ងននះ មាន ទធ ជានដើម ន ា្ ះថា ជាឥស្តនទិយ ត្មមអត្ថន័យដូច

វគគទី ១ - មោវគគ ๙๑

ព្បោរខាងនលើ ។ ធ្ម៌ទ ុំង ៥ ោ ង មាន ទធ ជានដើម ទ ុំងននាះ នរលមានកមាល ុំងន ើងមក ធ្ម៌ទ ុំងឡាយដដលជាបដិបកខ ក៏មិនអាចនធ្ែើឱ្យរ ុំរួលបាន គឺ មិនអាចនធ្ែើ ឱ្យវនិា ឬ ដព្បព្បួលបាន នោកនៅថា ពលៈ ន ចកតីថា ៖

ទធ នរលមានកមាល ុំងក៏រដមងជាធ្មាជាតិ្ដដលអ សទធិយៈ ( ភារជាអនកគ្នា ន ទធ គឺ អកញ លធ្ម៌ទ ុំងឡាយដដលជាបដិបកខចុំន ះ ទធ ) មិនអាចនធ្ែើឱ្យរនងាគ ះរនងគើបាន នព្ ះនហត្ញននាះ នទើបនៅថា ទធ រលៈ ។ វរីយិៈ នរលមានកមាល ុំងក៏រដមងជាធ្មាជាតិ្ដដលនោ រាៈ ( ភារខាិលព្ចអូ ) មិនអាចនធ្ែើឱ្យរនងាគ ះរនងគើបាន នព្ ះនហត្ញននាះនទើបនៅថា វរីយិ-

រលៈ ។ តិ្ នរលមានកមាល ុំង រដមងជាធ្មាជាតិ្ដដលមញដា ចាៈ (ភារវនងែងនភលចសាា រតី្ គឺ អកញ លធ្ម៌ទ ុំងឡាយ នកើត្ន ើងព្គបដេត ប់ចិត្តនហើយ ក៏នធ្ែើឱ្យមានភារវនងែង នភលចភាល ុំង ) មិនអាចនធ្ែើឱ្យរនងាគ ះរនងគើបាន នព្ ះនហត្ញននាះ នទើបនៅថា តិ្រលៈ ។ មាធិ្ នរលមានកមាល ុំង ក៏រដមងជាធ្មាជាតិ្ដដលោរព្ នមើព្ ដមរាយមាយ មិនអាចនធ្ែើឱ្យរនងាគ ះរនងគើបាន នព្ ះនហត្ញននាះ នទើបនៅថា មាធិ្រលៈ ។ បញ្ហា នរលមានកមាល ុំង ក៏រដមងជាធ្មាជាតិ្ ដដលអវជិាា (ោរមិនដឹង ) មិនអាចនធ្ែើឱ្យរនងាគ ះរនងគើបាន នព្ ះនហត្ញននាះនទើបនៅថា បញ្ហា រលៈ ។

ធ្មាជាតិ្ ៥ ោ ង មាន ទធ ជានដើម ន ា្ ះថា រលៈ ត្មមអត្ថន័យ ដូចព្បោរខាងនលើ ។

ធម ៌៧ ោ៉ា ង្ ន ល គឺ តិ្ ១, ធ្មាវចិយៈ ( បញ្ហា ដដលវភិាគធ្ម៌ គឺ

๙๒ កណឌ ទី ២ - មិលនិទប្បញ្ហា កណឌ

វបិ សនាបញ្ហា ) ១ , វរីយិៈ ១ , បីតិ្ ( ភារព្ ់ប ់ដនចិត្តដដលនកើត្រួមជាមួយវបិ សនាចិត្ត ) ១, ប សទធិ (ភារ ងប់រីនីវរេៈដនចិត្ត ) ១, មាធិ្ ១,

ឧនបោខ ( ោរដ្ឋក់ចិត្តជាព្រនងើយ គឺ ភារជាកណាត ល មិនរកីរាយ ឬ ខឹង- មាកនញងអារមាេ៍ ) ១, ន ា្ ះថា មោជ្ឈង្គៈ ។ នព្ ះជាអងគ គឺជាអងគព្បកប ជា មាភ រៈដនន ធិ្ (ោរព្ត្ម ់ដឹង ) ននាះគឺ ព្រះអរយិមគគមានអងគ ៨ ជារុំរូកធ្ម៌ដដលព្រះនោគ្នវចរ ព្តូ្វនធ្ែើឱ្យនរញ ឱ្យបរបូិរ នដើមបោីរនកើត្ន ើងដនព្រះអរយិមគគមានអងគ ៨ នព្ ះនហត្ញននាះ នទើបនៅថា តិ្ នមាព រឈងគៈ វរីយិ នមាព រឈងគៈ ជានដើម ។

ចុំដេក ធម ៌៨ ោ៉ា ង្ គឺ មាា ទិដាិ ៘ មាា មាធិ្ ន ា្ ះថា អង្គមគគ នព្ ះមានអត្ថន័យថា អងគព្បកបដដលជាផ្លូវ គឺជាឧបាយ នព្មចព្រះនិ ែ ន ។ ចុំដេក តិ្ ដដលព្រះនោគ្នវចរ នធ្ែើឱ្យចូលនៅត្មុំងនៅនឹងធ្ម៌ ៤ ោ ង គឺ ោយ នវទនា ចិត្ត និង ធ្ម៌ ដដលព្បព្រឹត្តនៅ នដើមបលីះវបិោល (ោរយល់ន ើញព្ច ុំខញ រីោររិត្) ៤ ោ ង គឺ ញភវបិោល (ោរយល់ព្ច ុំថា សាអ ត្), ញខវបិោល (ោរយល់ព្ច ុំថា ញខ), និចាវបិោល (ោរយល់ព្ច ុំថា នទៀងឋិត្នេរ), អត្តវបិោល (ោរយល់ព្ច ុំថា ជាអត្មត ខលួន) កនញងោយដដលមិនសាអ ត្ជានដើម នៅថា តិ្បបដ្ឋា ន ។ រាប់ថាមាន ៤ ោ ង មានោោនញប សនា តិ្បបដ្ឋា ន ជានដើម ក៏នព្ ះនហត្ញចូលនៅត្មុំងនៅកនញងអារមាេ៍ ៤ ោ ងគឺ ោយ នវទនា ចិត្ត និងធ្ម៌ននាះឯង ។ វរីយិៈ ដដលព្បព្រឹត្ត នៅកនញងកិចា ៤ ោ ង ន លគឺ ៖

- រាោមលះអកញ លធ្ម៌ទ ុំងឡាយ ដដលនកើត្ន ើងនហើយ ។ - រាោមោរ រអកញ លធ្ម៌ទ ុំងឡាយ ដដលមិនទន់នកើត្ន ើងមិន

វគគទី ១ - មោវគគ ๙๓

ឱ្យនកើត្ន ើង។ - រាោមនធ្ែើកញ លធ្ម៌ទ ុំងឡាយ ដដលមិនទន់នកើត្ ឱ្យនកើត្ន ើង ។

- រាោមនធ្ែើកញ លធ្ម៌ទ ុំងឡាយ ដដលនកើត្ន ើងនហើយ ឱ្យត្ម ុំងនៅ

បាន ឱ្យរតឹ្ដត្ចនព្មើនន ើង ៗ ។

នោកនៅថា មាបបធាន ដដលនៅថា មាបបធាន ៤ ក៏នព្ ះមានកិចា ៤ ោ ង ត្មមដដលន លមកខាងនលើននាះនហើយ ។

ធ្ម៌ ៤ ោ ង គឺ ឆនទៈ (ោរនរញចិត្ត គឺោរព្បាថាន នឹងនធ្ែើឱ្យ នព្មច) ១, វរីយិៈ ១, ចិត្តៈ (ដដលផ្ាង់កនញងអារមាេ៍ននាះជារិន ) ១, វមីុំសា (បញ្ហា ព្តិ្ះរះិ) ១ ដដលនកើត្ន ើង ចុំន ះព្រះនោគ្នវចរគិត្ថា “ ោរ នព្មចនជាគរ័យនឹងមានចុំន ះអនកដដលព្បកបនដ្ឋយឆនទៈោ ងដូចនមតច នទះជានយើងក៏មានឆនទៈោ ងដូចននាះដដរ ” ដូចននះ ជានដើម រួចនធ្ែើឆនទៈ ជានដើមននាះ ឱ្យចនព្មើនន ើង ឱ្យជាធ្ុំ ឱ្យនចញមញខ ព្បកបោរងាររប ់ខលួននៅ រហូត្ដល់ នព្មចនជាគរ័យ ន ា្ ះថា ឥទធិបាទ មាន ៤ ោ ងមានឆនទិទធិបាទ ជានដើម ។

កយថា ្ន គឺ ្ន ៤ មានបឋមរាន ជានដើម ដដលបានន ា្ ះថា ្ន នដ្ឋយអត្ថន័យថា ផ្ាង់អារមាេ៍ និងនដ្ឋយអត្ថន័យថា ដញត្បុំផាល ញធ្ម៌ដដលជា ព្តូ្វ ។ ននាះគឺ នោកិយ្ន ដដលព្រះនោគ្នវចរនព្បើជាបាទដនវបិ សនា ដដលផ្ាង់អារមាេ៍ មានក ិេជានដើម ដញត្បុំផាល ញធ្ម៌ដដលជា ព្តូ្វគឺ នីវរេធ្ម៌ ទ ុំងឡាយ នដ្ឋយោរ ងាត់្ទញក និង នោកញត្តរ-្ន ដដលនកើត្ព្រមជាមួយព្រះអរយិមគគ ៤ មាននសាត្មបត្តិមគគ ជានដើម នដើមបផី្ាង់អារមាេ៍ គឺ ព្រះនិ ែ ន និង ដញត្បុំផាល ញធ្ម៌ដដលជា ព្តូ្វ គឺ នីវរេធ្ម៌ទ ុំងឡាយ នដ្ឋយោរោត់្ផាត ច់បាន ។

កយថា វនិមាកខ គឺវនិមាកខ ៣ គឺអនិមិត្តវនិមាកខ អបបេិហិត្វនិមាកខ និង

๙๔ កណឌ ទី ២ - មិលនិទប្បញ្ហា កណឌ

ញញ្ាត្វនិមាកខ បានន ចកតីថា ព្រះនិ ែ ន ន ា្ ះថា “ អនិមិត្តៈ ” នព្ ះជាទីព្បា ចាកនិមិត្ត គឺ ងាខ រទ ុំងឡាយ ។ ព្រះអរយិមគគទ ុំងឡាយ មាននសាត្មបត្តិមគគ ជានដើម ន ា្ ះថា “ វនិមាកខ ” នព្ ះជានហត្ញនចញផ្ញត្រីកិនល ទ ុំងឡាយ ។ ព្រះអរយិមគគននាះឯង ោលនបើព្បព្រឹត្តនៅ នដ្ឋយនធ្ែើព្រះនិ ែ នដដលន ា្ ះថាអនិមិត្តៈននាះមកជាអារមាេ៍ ជានហត្ញនចញផ្ញត្រីកិនល ទ ុំងឡាយបាន នព្ ះនហត្ញននាះនទើបន ា្ ះថា អនិមិត្តវនិមាកខ ។ ព្រះនិ ែ នបានន ា្ ះថា “ អបបេិហិត្ៈ ” នព្ ះមិនជាទីព្បាថាន ដនរាគៈ ។ ន ា្ ះថា “ ញញ្ាត្ៈ ” នព្ ះព្បា ចាក ងាខ រទ ុំងឡាយ ។ ព្រះអរយិមគគបានន ា្ ះថា អបបេិហិត្វនិមាកខ បានន ា្ ះថា ញញ្ាត្វនិមាកខ នដ្ឋយន័យ ដូចខាងនលើ ។ កយថា មាធិ្ គឺអនិមិត្ត មាធិ្ អបបេិហិត្ មាធិ្ និង ញញ្ាត្- មាធិ្ ។ កនញងទីននះ បុំេងយក មាធិ្ ដដលនកើត្រួមជាមួយព្រះអរយិមគគទ ុំងឡាយ បានន ា្ ះថា អនិមិត្ត មាធិ្ ជានដើម ក៏នព្ ះោរត្ម ុំងមាុំកនញងអារមាេ៍ដត្មួយ គឺ ព្រះនិ ែ នដដលន ា្ ះថា អនិមិត្តៈ ជានដើមននាះ ។

កយថា មាបត្ត ិ គឺ អនិមិត្ត មាបត្តិ អបបេិហិត្ មាបត្តិ និង ញញ្ាត្ មាបត្តិ ។ ព្រះអរយិផ្លទ ុំងឡាយ ន ា្ ះថា “ មាបត្តិ ” នព្ ះន ចកតីថា ព្រះអរយិបញគគលរដមងចូល គឺនធ្ែើឱ្យព្បព្រឹត្តនៅ បនតរហូត្អ ់រយៈនរលដដលព្តូ្វោរ ។ មាបត្តិទ ុំងននាះ ន ា្ ះថា អនិមិត្ត មាបត្ត ិជានដើម ក៏នព្ ះន ចកត ីដដលមានព្រះនិ ែ នន ា្ ះថា អនិមិត្តៈ ជានដើម ជាអារមាេ៍

ននាះឯង ។

កនញងគ្នថា កយថា នរៈ ដព្បថា ត្ែ ។ កយថា អនកមានបញ្ហា គឺ អនកមានបញ្ហា ដដលនកើត្រីកមា ដដលជាបញ្ហា បានមកព្រមជាមួយបដិ នធិ ។

វគគទី ១ - មោវគគ ๙๕

កយថា ត្ម ុំងកនញង ីល បានន ចកតីថា ជាអនកនធ្ែើ ីលឱ្យនរញឱ្យបរបូិរក៏បានន ា្ ះថា ត្ម ុំងកនញង ីល ។ កនញងទីននះ កយថា ចនព្មើនចិត្តនិងបញ្ហា គឺ ចនព្មើន មាធិ្ និង វបិ សនាបញ្ហា ។ មាធិ្ កនញងទីននះ ព្ត្ម ់នៅថា ចិត្ត ក៏នព្ ះជាភារត្មុំងមាុំដនចិត្ត ។ កយថា ជាអនកមានន ចកតីរាោម គឺជាអនកមានន ចកតីរាោម ដដលដល់ភារជាត្បៈ ដញត្បុំផាល ញកិនល បាន នដ្ឋយអុំណាចដនោរនធ្ែើឱ្យមាន ជាបនតបនាទ ប់គ្នន ។ កយថា មានភារដវឆ្ល ត្ គឺជា អនកមានបរហិារកិបញ្ហា ដដលជាអនកដឹកនា ុំកនញងកិចាផ្ងទ ុំងរួង ។ កយថា ជាភិកខញ គឺជាអនកមានធ្មាត្មនមើលន ើញនព្គ្នះភ័យកនញង ងារវដត ។ កយថា នឹងអាចរព្មះបណាត ញចាក់នព្ ះននះបាន គឺ នឹងអាចរព្មះភារចាក់នព្ ះដនបណាត ញ គឺត្ណាា ននះបាន ។ ត្ណាា នោកនៅថា “បណាត ញចាក់នព្ ះ” ក៏នព្ ះទក់រួបរតឹ្ ត្ែទ ុំងឡាយ ឱ្យជាប់នៅនឹងភរតូ្ចភរធ្ុំ ។ នព្បៀបដូចជា បញរ ឈ្រនៅនលើដផ្នដី ោរោ ុំបិត្ដដល ុំនលៀងបានលអនហើយ នលើេា ុំននៀង រព្មះគញមពឫ សធី្ុំបានោ ងណា ។ ព្រះនោគ្នវចរ ត្ម ុំងកនញង ីល នហើយក៏បាននព្បើដដ គឺ បរហិារកិបញ្ហា ដដលកមាល ុំងដនន ចកតីរាោម ោត ប់ព្ទ ោរោ ុំបិត្ គឺ វបិ សនាបញ្ហា ដដល ុំនលៀងលអនហើយនលើេា គឺ មាធិ្ រព្មះគឺោត់្បុំផាល ញភារចាក់នព្ ះដនបណាត ញ គឺត្ណាា បាន ដូចននះ ។ នព្បៀបដូចជា ធ្រេីននះជាទីត្ម ុំងដន ត្ែទ ុំងឡាយ ោ ងណា ។ ីលននះ ក៏ជាឫ គល់ គឺជាទីត្ម ុំងនដើមបភីារចនព្មើនន ើងដនកញ លធ្ម៌

ទុំងឡាយ ោ ងននះដដរ ។ កនញងព្រះសា នារប ់ព្រះរិនវររញទធជាមាា ់ ក៏មានកង ីល ដដលមានកនញងព្រះបាដិនមាកខ គឺមានកនញង កយទូនាា នជានហត្ញឱ្យ ត្ែ ដដលមានធ្មាត្មធាល ក់នៅកនញងអបាយនិងកនញងវដតទញកខ ឱ្យរួចផ្ញត្រីនព្គ្នះ

๙๖ កណឌ ទី ២ - មិលនិទប្បញ្ហា កណឌ

ភ័យកនញងអបាយ និងនព្គ្នះភ័យកនញងវដតទញកខ ដដលជា ីលដ៏ព្បន ើរននះឯង ជាព្បធាន ជាអនកនា ុំមញខ ជាដផ្នកដុំបូង ដូចននះដដរ ៕

ចប់ កយអធិ្បាយបញ្ហា ទី ៩

បញ្ហា ទ្ី ១០ - ស្ម្បសាទ្នលកខណស្ធធ បញ្ហា

ប្ពះរាជា ព្ត្ម ់ ួរថា “ ព្រះគញេមាា ់នាគន ន ទធ មានអែីជា លកខេៈ ? ” ប្ពះនាគមសន ៖ “ ូមថាែ យព្រះររ មហាបរិព្ត្ ទធ មានភារនធ្ែើឱ្យព្រះថាល នដ្ឋយព្ ួល ជាលកខេៈ និងមានភារនទរនៅ នដ្ឋយព្ ួល ជា លកខេៈ ” ប្ពះមៅមលិិនទ ៖ “ ព្រះគញេមាា ់ ទធ ន ា្ ះថា មានភារនធ្ែើឱ្យព្រះថាល នដ្ឋយព្ ួល ជាលកខេៈ ោ ងដូចនមតច ? ” ប្ពះនាគមសន ៖ “ ូមថាែ យព្រះររ ទធ នរលនកើត្ន ើងរដមង ងាត់្ នីវរេៈទ ុំងឡាយបាន ចិត្តដដលព្បា ចាកនីវរេៈ រដមងជាចិត្តដដលថាល ព្រះថាល មិនលអក់កករ ូមថាែ យព្រះររ ទធ មានន ចកតនីធ្ែើឱ្យព្រះថាល នដ្ឋយព្ ួល ជាលកខេៈ ោ ងននះ ” ប្ពះមៅមលិិនទ ៖ “ ូមព្រះគញេមាា ់នធ្ែើោរឧបមាផ្ងចញះ ” ប្ពះនាគមសន ៖ “ ូមថាែ យព្រះររ មហាបរិព្ត្ នព្បៀបដូចជា ព្រះនៅចព្ករត្តិ ន តចោងដុំនេើ រផ្លូ វឆ្ង យ ព្រមទ ុំងកងទរ័ ៤ រលនរហ៍ ព្តូ្វោងឆលងោត់្េលញកទឹកនៅ ។ េលញកទឹកននាះក៏លអក់ន ើង កករន ើង ោល យជាទឹកភក់ នព្ ះរលដុំរ ីរលន ះ រលរនទះ និង រលនេាើរនរើងទ ុំងឡាយ ។ ព្រះ

វគគទី ១ - មោវគគ ๙๗

នៅចព្ករត្ត ិ ដដលោងផ្ញត្នៅនហើយននាះ ក៏ព្ត្ម ់នៅោន់មនញ សទ ុំង ឡាយថា “ មាន ល ! នាយទុំងឡាយ ចូរយកទឹកមក នយើងនឹងនសាយទឹក ” ដូចននះ ។ ព្រះរាជាព្ទង់មានដកវមេីដដលនព្បើនធ្ែើទឹកឱ្យថាល បាន ។ មនញ សទ ុំងឡាយព្ោបទូលទទួលព្រះរារបញ្ហា រប ់ព្រះនៅចព្ករត្តិថា “ ព្ោបទូល ” ដូចននះនហើយ ក៏ ( ដួ ទឹកដ្ឋក់ភារនៈមក ) ដ្ឋក់ដកវមេីដដលនព្បើនធ្ែើទឹកឱ្យថាល ននាះ ចូលនៅកនញងទឹក ។ ព្គ្នន់ដត្ដ្ឋក់ដកវមេីចូលនៅកនញងទឹកប ញនណាា ះ បណាត សារាយ ចក ទ ុំង ឡាយ ក៏ព្បា ចាកនៅ កករទ ុំងឡាយក៏ ងប់ចញះដត្មតង ទឹកក៏ោល យជាទឹកថាល ព្រះថាល មិនលអក់កករ ។ រួចក៏នា ុំយកមកថាែ យជាទឹកនសាយចុំន ះព្រះនៅចព្ករត្តិ ព្ោបទូលថា “ បរិព្ត្ព្រះអងគ ព្ទង់ជា មាតិ្នទរ ូមព្ទង់នសាយ

ចញះព្ោបទូល ” ដូចននះ ។

ូមថាែ យព្រះររ អនកជាបេឌិ ត្គួរន ើញចិត្តថាដូចជាទឹក គួរន ើញព្រះនោគ្នវចរថា ដូចមនញ សទ ុំងននាះ គួរន ើញកិនល ទ ុំងឡាយថា ដូច សារាយ ចក និងកករ គួរន ើញ ទធ ថាជាដកវមេីដដលនព្បើនធ្ែើទឹកឱ្យថាល នព្បៀបដូចថា នរលព្គ្នន់ដត្ដ្ឋក់ដកវមេីចូលនៅកនញងទឹកប ញនណាា ះ សារាយ ចក ក៏ព្បា ចាកនៅ និងកករក៏ ងប់ចញះនៅ ទឹកក៏ោល យជាទឹកថាល ព្រះថាល មិនលអក់កករ ោ ងណា ។ ូមថាែ យព្រះររ ទធ នរលនកើត្ន ើង រដមង ងាត់្នីវរេៈ ទ ុំង ឡាយបាន, ចិត្តដដលព្បា ចាកនីវរេៈ រដមងជាចិត្តដដលថាល ព្រះថាល មិន

๙๘ កណឌ ទី ២ - មិលនិទប្បញ្ហា កណឌ

លអក់កករ ោ ងននាះ ដដរ, ូមថាែ យព្រះររ ទធ ន ា្ ះថា មានន ចកតីនធ្ែើឱ្យព្រះថាល នដ្ឋយព្ ួល ជាលកខេៈ ត្មមព្បោរដូចន លខាងនលើមកននះ ” ប្ពះមៅមលិិនទ ៖ “ ព្រះគញេមាា ់នាគន ន នោកមាា ់នឆលើយ មគួរនហើយ ” ៕

ចប់ មបសាទនលកខេ ទធ បញ្ហា ទី ១០

ោកយអធិប្ាយបញ្ហា ទី ១០ ៖

កយថា មបសាទនលកខេ ទធ បញ្ហា ដព្បថា បញ្ហា តីអុំរី ទធដដលមាន ភារនធ្ែើឱ្យព្រះថាល នដ្ឋយព្ ួល ជាលកខេៈ ។ កយថា នីវរេៈទ ុំងឡាយ បានន ចកតីថា ធ្ម៌ទ ុំងឡាយន ា្ ះថា នីវរេៈ នព្ ះមានន ចកតីថា រារា ុំងកញ លចិត្ត ។ មាន ៥ ោ ង គឺ ោមឆនទ-នីវរេៈ រាបាទនីវរេៈ េីនមិទធនីវរេៈ ឧទធចាកញកាញចានីវរេៈ វចិិកិចាឆ -នីវរេៈ ។ ឆនទៈ គឺ ោរនរញចិត្ត ដដលជាោរប ងកនញងោមគញេ ៥ ននាះឯងជានីវរេៈ ន ា្ ះថា ោមឆនទនីវរេៈ ។ ន ចកតីនព្ោធ្ ន ា្ ះថា រាបាទ នព្ ះជានហត្ញ ឱ្យចិត្តដល់ន ចកតីវនិា រាបាទននាះឯងជានីវរេៈ ន ា្ ះថា រាបាទនីវរេៈ ។ េីនៈ គឺ ភាររួញេយដនចិត្ត និង មិទធៈ គឺភារនងាក-

ងញយននាះឯងជានីវរេៈ ន ា្ ះថា េីនមិទធនីវរេៈ ។ ឧទធចាៈ គឺោរព្ នមើ-ព្ ដមរាយមាយ និង កញកាញចាៈ គឺោរមិន បាយចិត្តននាះឯងជានីវរេៈ ន ា្ ះថា ឧទធចាកញកាញចានីវរេៈ ។ វចិិកិចាឆ គឺ ភារសាទ ក់ន ទើរ ងសយ័ននាះឯងជានីវរេៈ ន ា្ ះថា វចិិកិចាឆ នីវរេៈ ៕

វគគទី ១ - មោវគគ ๙๙

ចប់ កយអធិ្បាយបញ្ហា ទី ១០

បញ្ហា ទ្ី ១១ - ស្ម្បកខនទនលកខណស្ធធ បញ្ហា

ប្ពះមៅមលិិនទ ៖ “ ព្រះគញេមាា ់ ទធ ន ា្ ះថា មានភារនទរនៅនដ្ឋយព្ ួល ជាលកខេៈ ោ ងដូចនមតច ? ” ប្ពះនាគមសន ៖ “ ូមថាែ យព្រះររ មហាបរិព្ត្ ដូចដដលព្រះនោគ្នវចរ លញះន ើញចិត្តរួចផ្ញត្រប ់អនកដដទនហើយ ក៏រដមងនទរនៅ នដ្ឋយព្ ួល កនញងព្រះនសាត្មបត្តិផ្ល កនញងព្រះ កទគ្នមិផ្ល កនញងព្រះអនាគ្នមិផ្ល កនញងព្រះអរហត្តផ្ល, រដមងនធ្ែើន ចកតីរាោម នដើមបដីល់នូវធ្ម៌ ដដលមិនទន់ដល់ នដើមប ីនព្មចនូវធ្ម៌ ដដលមិនទន់ នព្មច នដើមបនីធ្ែើឱ្យជាក់ចា ់នូវធ្ម៌ ដដលមិនទន់ជាក់ចា ់, ូមថាែ យព្រះររ ទធ ន ា្ ះថា មានភារនទរនៅ នដ្ឋយព្ ួល ជាលកខេៈ ោ ងដូចននះ ។ ” ប្ពះមៅមលិិនទ ៖ “ ូមព្រះគញេមាា ់នធ្ែើោរឧបមាផ្ងចញះ ” ប្ពះនាគមសន ៖ “ ូមថាែ យព្រះររ មហាបរិព្ត្ នព្បៀបដូចជា នភលៀងមួយនមធ្ុំ ធាល ក់រីនលើភនុំ ទឹកនភលៀងននាះក៏ហូរចញះនៅត្មមទីទុំនាប នធ្ែើឱ្យព្ចកភនុំ អូរ ទឹង ទ ុំងឡាយ មានទឹកនរញ រួចក៏នៅនធ្ែើឱ្យទននលមានទឹកនរញដដរ, ទននលននាះឯង (នរញនព្បៀបនហើយ) ក៏ហូរោត់្ព្ចា ុំងទ ុំង ងខាងនៅ, នព្ោយមក មហារនមកដល់ នរលមិនដឹងថា ទននលននាះរាក់ឬនព្ៅក៏ខាល ច នទើបឈ្រ(នររា) នៅព្បបព្ចា ុំងដ៏លែឹងនលែើយននាះ ។

๑๐๐ កណឌ ទី ២ - មិលិនទប្បញ្ហា កណឌ

លុំដ្ឋប់ននាះ មានបញរ មាន ក់មកដល់ នរលន ើញភាររងឹបញឹង និងកមាល ុំងរប ់ខលួនរួច ក៏ចងជាយ ុំរត់្ឱ្យដេន នធ្ែើដុំនេើ រឆលងោត់្នៅនដ្ឋយព្ ួល មហារនទ ុំងឡាយ លញះន ើញនគឆលងបាន ក៏ឆលងនៅដដរ ោ ងណា ។

ូមថាែ យព្រះររ ព្រះនោគ្នវចរ លញះន ើញចិត្ត ដដលរួចផ្ញត្រប ់អនកដដទនហើយ ក៏រដមងនទរនៅ នដ្ឋយព្ ួល កនញងព្រះនសាត្មបត្តិផ្ល កនញងព្រះ កទគ្នមិផ្ល កនញងព្រះអនាគ្នមិផ្ល កនញងព្រះអរហត្តផ្ល រដមងនធ្ែើន ចកតីរាោម នដើមបដីល់នូវធ្ម៌ ដដលមិនទន់ដល់ នដើមប ីនព្មចនូវធ្ម៌ ដដលមិនទន់ នព្មច នដើមបនីធ្ែើឱ្យជាក់ចា ់នូវធ្ម៌ ដដលមិនទន់ជាក់ចា ់ ដូចននាះដដរ, ូមថាែ យព្រះររ ទធ ន ា្ ះថា មានភារនទរនៅ នដ្ឋយព្ ួល ជាលកខេៈ ដូចននះ ។

ូមថាែ យព្រះររ ព្រះដ៏មានព្រះភាគព្ទង់ភា ិត្ន ចកតនីនះ ទញកកនញង ុំយញត្តនិោយថា ៖

ស្ធធ យ ត តិ ឱឃ ំ អបបមារទ្ន អណណវ ំ វ ីរិយន ទុ្កខម្រចាតិ បញ្ហញ យ វសុិ្ជ្ឈតិ (១)

ដព្បថា ៖ បញគគលរដមងឆលងអនលង់ទឹកបាននដ្ឋយ ទធ រដមងឆលង មញព្ទបាននដ្ឋយន ចកតីមិនព្បមាទ រដមងឆលងផ្ញត្ទញកខបាននដ្ឋយន ចកតីរាោម រដមងបរ ិញទធបាននដ្ឋយបញ្ហា ” ប្ពះមៅមលិិនទ ៖ “ព្រះគញេមាា ់នាគន ន នោកមាា ់នឆលើយ មគួរនហើយ ” ៕

ចប់ មបកខនទនលកខេ ទធ បញ្ហា ទី ១១

វគគទី ១ - មោវគគ ๑๐๑

ោកយអធិប្ាយបញ្ហា ទី ១១ ៖

បញ្ហា មានោរ ួរ ដល់លកខេៈនធ្ែើឱ្យនទរនៅ នដ្ឋយព្ ួល ដន ទធន ា្ ះថា មបកខនទនលកខេ ទធ បញ្ហា ។ កយថា រដមងនទរនៅ នដ្ឋយព្ ួល កនញងព្រះនសាត្មបត្តផិ្ល ជានដើម បានន ចកតីថា លញះន ើញចិត្តដដលរួចផ្ញត្រប ់អនកដដទ គឺដឹងថា បញគគលមាន ក់ននះជាអនកដដលមានចិត្តរួចផ្ញត្នហើយ ក៏នកើត្មាន ទធ ព្រះថាល ថា “ បដិបទននះ មិនដមនអត់្ព្បនោរន៍ន ើយ ” ដូចននះ រួចក៏បញ្ាូ នចិត្តនៅកនញងព្រះនសាត្មបត្តិផ្លជានដើម គឺ នកើត្គុំនិត្កនញងោរព្បតិ្បត្តិធ្ម៌ នដើមបឱី្យដល់ព្រះ

នសាត្មបត្តិផ្ល ជានដើមននាះ ។

កយថា នដើមបដីល់នូវធ្ម៌ ដដលមិនទន់ដល់ គឺ នដើមបដីល់នូវផ្លដដលខលួនមិនទន់ដល់ ។ កយថា នដើមប ីនព្មចនូវធ្ម៌ ដដលមិនទន់ នព្មច គឺ នដើមប ីនព្មចនូវមគគ ដដលខលួនមិនទន់បាន នព្មច ។ កយថា នដើមបនីធ្ែើឱ្យជាក់ចា ់នូវធ្ម៌ ដដលមិនទន់ជាក់ចា ់ គឺនដើមប ីនធ្ែើឱ្យជាក់ចា ់នូវព្រះនិ ែ ន ឬ ផ្លននាះឯង ដដលខលួនមិនទន់នធ្ែើឱ្យជាក់ចា ់ ៕

ចប់ កយអធិ្បាយបញ្ហា ទី ១១

បញ្ហា ទ្ី ១២ - វ ីយិលកខណបបញ្ហា

(១) ុំយញត្តនិោយ គ្នេវគគ ។

๑๐๒ កណឌ ទី ២ - មិលិនទប្បញ្ហា កណឌ

ប្ពះរាជា ព្ត្ម ់ ួរថា “ ព្រះគញេមាា ់នាគន ន វរីយិៈមានអែីជាលកខេៈ ? ” ប្ពះនាគមសន ៖ “ ូមថាែ យព្រះររ មហាបរិព្ត្ វរីយិៈមានោរព្ទព្ទង់ទញកជាលកខេៈ កញ លធ្ម៌ទ ុំងឡាយទុំងរួង ដដលវរីយិៈព្ទព្ទង់នហើយ រដមងមិនេយចញះន ើយ ” ប្ពះមៅមលិិនទ ៖ “ ូមព្រះគញេមាា ់នធ្ែើោរឧបមា ” ប្ពះនាគមសន ៖ “ ូមថាែ យព្រះររ នព្បៀបដូចជា ផ្ទះដដលបព្មុងនឹងរលុំដួល បញរ (ជាមាា ់ផ្ទះ) នព្បើនឈ្ើមួយទប់ ផ្ទះននាះព្តូ្វនឈ្ើព្ទព្ទង់ទប់ដូចននះ ក៏មិនអាចរលុំដួលបានន ើយ ោ ងណាននាះ ូមថាែ យព្រះររ វរីយិៈមានោរព្ទព្ទង់ទញកជាលកខេៈ កញ លធ្ម៌ទ ុំងឡាយទុំងរួង ដដលវរីយិៈព្ទព្ទង់នហើយ រដមងមិនេយចញះ ោ ងននាះដដរ ” ប្ពះមៅមលិិនទ ៖ “ ូមព្រះគញេមាា ់ឧបមាបដនថមនទៀត្ផ្ងចញះ ” ប្ពះនាគមសន ៖ “ ូមថាែ យព្រះររ មហាបរិព្ត្ នព្បៀបដូចជា កង-

ទរ័ធ្ុំ អាចវាយកងទរ័តូ្ចជាងបាន នព្ ះនហត្ញននាះ នទើបព្រះរាជាព្ទង់បន ដេម ព្ទង់រុំនួយទរ័ ព្ទង់ព្បទនកមាល ុំងរលឱ្យដល់កងទរ័តូ្ចរប ់ព្រះអងគបដនថមជានរឿយ ៗ កងទរ័តូ្ច ព្រមទ ុំងកងទរ័បដនថម និងកងទរ័រុំនួយននាះ នឹងអាចវាយកងទរ័ធ្ុំ បានោ ងណាននាះ ។ ូមថាែ យព្រះររ វរីយិៈមានោរព្ទព្ទង់ទញកជាលកខេៈ កញ លធ្ម៌ទ ុំងឡាយទុំងរួង ដដលវរីយិៈព្ទព្ទង់នហើយ រដមងមិនេយចញះ ោ ងននាះដដរ ។ ូមថាែ យព្រះររ ព្រះដ៏មានព្រះភាគព្ទង់ព្ត្ម ់ព្រះភា ិត្ទញកថា ៖ វ ីយិវា រោ ភកិខ រវ អ យិសាវរកា អកុស្លំ បជ្ហត,ិ កុស្លំ ភារវត ិសាវជ្ា ំបជ្ហត ិអនវជ្ា ំភារវត ិសុ្ទ្ធម្ោេ ន ំប ហិ ត ិ(១)

វគគទី ១ - មោវគគ ๑๐๓

- មាន លភិកខញទ ុំងឡាយ ព្រះអរយិសាវកដដលមានន ចកតរីាោម រដមងលះអកញ លបាន រដមងចនព្មើនកញ លបាន រដមងលះធ្ម៌ដដលមាននទ បាន រដមងចនព្មើនធ្ម៌ដដលគ្នា ននទ បាន រដមងចាត់្ដចងខលួនឱ្យបរ ិញទធបាន ។ ដូចននះ ” ប្ពះមៅមលិិនទ ៖ “ ព្រះគញេមាា ់នាគន ន នោកមាា ់នឆលើយ មគួរនហើយ ” ៕

ចប់វរីយិលកខេបបញ្ហា ទី ១២

ោកយអធិប្ាយបញ្ហា ទី ១២ ៖

បញ្ហា មានោរ ួរដល់លកខេៈរប ់វរីយិៈ ន ា្ ះថា វរីយិលកខេ-

បបញ្ហា ។ កនញងឧបមាដុំបូង កញ លធ្ម៌ទ ុំងឡាយនព្បៀបដូចផ្ទះ វរីយិៈនព្បៀបដូច

នឈ្ើទប់ផ្ទះ ។ ផ្ទះមិនរលុំដួលនព្ ះមាននឈ្ើទប់ោ ងណាននាះ កញ លធ្ម៌

ទុំងឡាយ មិនេយចញះ នព្ ះមានវរីយិៈចា ុំព្ទព្ទង់ទញក ោ ងននាះដដរ ។

កនញងឧបមាទី ២ កយថា ព្ទង់បដនថម គឺ ព្ទង់បញ្ាូ នកងទរ័តូ្ចនផ្សងៗ ចូលនៅកនញងកងទរ័តូ្ចននាះនរឿយៗ ។ កយថា ព្ទង់រុំនួយ គឺ ព្ទង់ព្ត្ម ់បងាគ ប់ឱ្យកងទរ័តូ្ចនផ្សងនទៀត្ ត្មមនៅរួយរកាកងទរ័តូ្ចទ ុំងរីរននាះ ។ កញ លធ្ម៌ទ ុំងឡាយ នព្បៀបដូចជាកងទរ័តូ្ច វរីយិៈនព្បៀបដូចជាកងទរ័បដនថម និងកងទរ័រុំនួយ ។ កងទរ័តូ្ច មិនចាញ់ មិនបាក់ទរ័ នព្ ះមានកងទរ័បដនថម និងកងទរ័រុំនួយ ចា ុំ

(១) អងគញត្តរនិោយ ត្តកនិបាត្ ។

๑๐๔ កណឌ ទី ២ - មិលិនទប្បញ្ហា កណឌ

រួយព្ទព្ទង់ ោ ងណាននាះ កញ លធ្ម៌ទ ុំងឡាយមិនខូចបង់ នព្ ះមានវរីយិៈចា ុំព្ទព្ទង់ទញក ោ ងននាះដដរ ៕

ចប់ កយអធិ្បាយបញ្ហា ទី ១២

បញ្ហា ទ្ី ១៣ - ស្តិលកខណបបញ្ហា

ប្ពះរាជា ព្ត្ម ់ ួរថា ៖ “ ព្រះគញេមាា ់នាគន ន តិ្មានអែី ជាលកខេៈ ?” ប្ពះនាគមសន ៖ “ ូមថាែ យព្រះររ មហាបរិព្ត្ តិ្មានភារមិនវនងែង (មិនព្ចបូកព្ចបល់) ជាលកខេៈ និងមានោរចូលនៅព្បោន់យក ជាលកខេៈ ” ប្ពះមៅមលិិនទ ៖ “ ព្រះគញេមាា ់ តិ្ន ា្ ះថា មានភារមិនវនងែង ជាលកខេៈ ោ ងដូចនមតច ? ” ប្ពះនាគមសន ៖ “ ូមថាែ យព្រះររ មហាបរិព្ត្ តិ្ នរលនកើត្ន ើង

រដមង មិនវនងែង(មិនព្ចបូកព្ចបល់) នូវធ្ម៌ជាកញ ល ធ្ម៌ជាអកញ ល, ធ្ម៌មាននទ ធ្ម៌មិនមាននទ , ធ្ម៌អន់ ធ្ម៌ព្បេីត្, ធ្ម៌នៅា ធ្ម៌ , ធ្ម៌ មរមយ ធ្ម៌មិន មរមយ, រដមងមិនវនងែងកនញងធ្ម៌ទ ុំងឡាយថា ននះគឺ តិ្បប-ដ្ឋា ន ៤, ននះគឺ មាបបធាន ៤, ននះគឺឥទធិបាទ ៤, ននះគឺឥស្តនទិយ ៥, ននះគឺ រលៈ ៥, ននះគឺន រឈងគៈ ៧, ននះគឺព្រះអរយិមគគមានអងគ ៨, ននះគឺ មេៈ, ននះគឺវបិ សនា, ននះគឺវជិាា , ននះគឺវមិញត្តិ ដូចននះ ។

វគគទី ១ - មោវគគ ๑๐๕

នព្ ះលកខេៈដដលមិនវនងែងននាះ នទើបព្រះនោគ្នវចរន រដត្ធ្ម៌គួរន រ មិនន រនូវធ្ម៌មិនគួរន រ រាប់រកធ្ម៌ដដលគួររាប់រក មិនរាប់រកធ្ម៌ដដលមិនគួររាប់រក ។ ូមថាែ យព្រះររ តិ្ ន ា្ ះថា មានភារមិនវនងែង ជាលកខេៈ ោ ងដូចននះ ” ប្ពះមៅមលិិនទ ៖ “ ូមព្រះគញេមាា ់នធ្ែើោរឧបមា ” ប្ពះនាគមសន ៖ “ ូមថាែ យព្រះររ មហាបរិព្ត្ នព្បៀបដូចជា មស្តនតីលល ុំងរប ់ព្រះនៅចព្ករត្តិរដមងមិនវនងែង (មិនព្ចបូកព្ចបល់) រដមងព្ោបទូលព្រះនៅចព្ករត្ត ិ ឱ្យព្ទង់រឭកដល់ព្រះរារឥ សរយិយ កនញងនវោល ងាច កនញងនវោព្រឹកថា “ ព្ោបទូលព្រះអងគព្ទង់ជា មាតិ្នទរ ព្រះអងគព្ទង់មានដុំរបី ញនននះ មានន ះប ញនននះ មានរេប ញនននះ មានរលនេាើរនរើងប ញនននះ មានព្បាក់ប ញនននះ មានមា ប ញនននះ មានវត្ថញរប ់របររប ់ព្រះអងគប ញនននះ ” ដូចននះ រដមងមិនវនងែងព្រះរារព្ទរយ ោ ងណាននាះ។ ូមថាែ យព្រះររ តិ្ នរលនកើត្ន ើងរដមងមិនវនងែង (មិនព្ចបូកព្ចបល់ ) នូវធ្ម៌ជាកញ ល ធ្ម៌ជាអកញ ល, ធ្ម៌មាននទ ធ្ម៌មិនមាននទ , ធ្ម៌អន់ ធ្ម៌ព្បេីត្, ធ្ម៌នៅា ធ្ម៌ , ធ្ម៌ មរមយ ធ្ម៌មិន មរមយ, រដមងមិនវនងែងកនញងធ្ម៌ទ ុំងឡាយថា ននះគឺ តិ្បបដ្ឋា ន ៤, ននះគឺ មាបបធាន ៤, ននះគឺឥទធិបាទ ៤, ននះគឺឥស្តនទិយ ៥, ននះគឺរលៈ ៥, ននះគឺន រឈងគៈ ៧, ននះគឺព្រះអរយិមគគមានអងគ ៨, ននះគឺ មេៈ, ននះគឺវបិ សនា, ននះគឺវជិាា , ននះគឺវមិញត្ត ិដូចននះ ។

๑๐๖ កណឌ ទី ២ - មិលិនទប្បញ្ហា កណឌ

នព្ ះលកខេៈដដលមិនវនងែងននាះ នទើបព្រះនោគ្នវចរន រដត្ធ្ម៌គួរន រ មិនន រនូវធ្ម៌មិនគួរន រ រាប់រកធ្ម៌ដដលគួររាប់រក មិនរាប់រកធ្ម៌ដដលមិនគួររាប់រក ។ ូមថាែ យព្រះររ តិ្ ន ា្ ះថា មានភារមិនវនងែងជាលកខេៈ ោ ងដូចននះ ” ប្ពះមៅមលិិនទ ៖ “ ព្រះគញេមាា ់ តិ្មានោរចូលនៅព្បោន់យក ជាលកខេៈ ោ ងដូចនមតច ? ” ប្ពះនាគមសន ៖ “ ូមថាែ យព្រះររ មហាបរិព្ត្ តិ្ នរលនកើត្ន ើង រដមងទទួលដឹងោ ងព្តឹ្មព្តូ្វ នូវគតិ្ដនធ្ម៌ទ ុំងឡាយ ដដលផ្តល់ព្បនោរន៍ និងមិនផ្តល់ព្បនោរន៍ថា “ ធ្ម៌ទ ុំងននះផ្តល់ព្បនោរន៍ ធ្ម៌ទ ុំងននះមិនផ្តល់ព្បនោរន៍ ធ្ម៌ទ ុំងននះមានឧបោរៈ ធ្ម៌ទ ុំងននះមិនមានឧបោរៈ ” ដូចននះ ។ នព្ ះលកខេៈននាះ ព្រះនោគ្នវចររដមងកមាា ត់្នូវធ្ម៌ដដលមិនផ្តល់ព្បនោរន៍ ចូលនៅព្បោន់យកនូវធ្ម៌ដដលផ្តល់ដត្ព្បនោរន៍ កមាា ត់្នូវធ្ម៌ដដលមិនមានឧបោរៈ ចូលនៅព្បោន់យកដត្ធ្ម៌ដដលមានឧបោរៈ ។ ូមថាែ យព្រះររ តិ្ ន ា្ ះថា មានោរចូលនៅព្បោន់យក ជាលកខេៈ ោ ងដូចននះ ” ប្ពះមៅមលិិនទ ៖ “ ូមព្រះគញេមាា ់ នធ្ែើោរឧបមា ” ប្ពះនាគមសន ៖ “ ូមថាែ យព្រះររ មហាបរិព្ត្ នព្បៀបដូចជា មហា-

អាមាត្យដកវរប ់ព្រះនៅចព្ករត្តិ រដមងដឹងនូវបញគគលដដលផ្តល់ព្បនោរន៍ និងមិនផ្តល់ព្បនោរន៍ដល់ព្រះរាជាថា “ បញគគលទ ុំងននះផ្តល់ព្បនោរន៍

វគគទី ១ - មោវគគ ๑๐๗

បញគគលទ ុំងននះ មិនផ្តល់ព្បនោរន៍ បញគគលទ ុំងននះមានឧបោរៈ បញគគលទ ុំងននះមិនមានឧបោរៈ ដូចននះ ។ នព្ ះនហត្ញននាះ ក៏រដមងកមាា ត់្មនញ សដដលមិនផ្តល់ព្បនោរន៍ ចូលនៅព្បោន់យកដត្មនញ សដដលផ្តល់ព្បនោរន៍ កមាា ត់្មនញ សដដលគ្នា នឧបោរៈ ចូលនៅព្បោន់យកដត្មនញ សដដលមានឧបោរៈ ោ ងណាននាះ ។ ូមថាែ យព្រះររ តិ្នរលនកើត្ន ើង រដមងទទួលដឹងោ ងព្តឹ្មព្ត្ូវនូវគតិ្ដនធ្ម៌ទ ុំងឡាយ ដដលផ្តល់ព្បនោរន៍ និងមិនផ្តល់ព្បនោរន៍ថា “ធ្ម៌ទ ុំងននះ ផ្តល់ព្បនោរន៍ ធ្ម៌ទ ុំងននះមិនផ្តល់ព្បនោរន៍ ធ្ម៌ទ ុំងននះមានឧបោរៈ ធ្ម៌ទ ុំងននះមិនមានឧបោរៈ ” ដូចននះ ។ នព្ ះលកខេៈចូលនៅព្បោន់យកននាះ ព្រះនោគ្នវចររដមងកមាា ត់្នូវធ្ម៌ ដដលមិនផ្តល់ព្បនោរន៍នចញ ចូលនៅព្បោន់យកនូវធ្ម៌ដដលផ្តល់ដត្ព្បនោរន៍, កមាា ត់្ធ្ម៌ដដលមិនមានឧបោរៈ ចូលនៅព្បោន់យកដត្ធ្ម៌ ដដលមានឧបោរៈ ដូចននាះដដរ ។ ូមថាែ យព្រះររ តិ្ ន ា្ ះថា មានោរចូលនៅព្បោន់យក ជាលកខេៈ ោ ងដូចននះ ។ ូមថាែ យព្រះររ ព្រះដ៏មានព្រះភាគព្ទង់ព្ត្ម ់ព្រះភា ិត្ទញកថា ៖ “ ស្តញិ្ា ោវ ហំ ភកិខ រវ ស្វវតថកំិ វធម្ ិ(១)

មាន លភិកខញទ ុំងឡាយ ត្ថាគត្ន លដល់ តិ្ថាជាធ្ម៌ចា ុំបាច់កនញងកិចាទ ុំងរួង” ដូចននះ ” ប្ពះមៅមលិិនទ ៖ “ ព្រះគញេមាា ់នាគន ន នោកមាា ់នឆលើយ មគួរនហើយ ” ៕

ចប់ តិ្លកខេបបញ្ហា ទី ១៣

(១) ុំយញត្តនិោយ. មហាវគគ ។

๑๐๘ កណឌ ទី ២ - មិលិនទប្បញ្ហា កណឌ

ោកយអធិប្ាយបញ្ហា ទី ១៣ ៖

កយថា តិ្មានភារមិនវនងែងជាលកខេៈ បានន ចកតីថា តិ្ ន ា្ ះថា មានភារមិនវនងែងជាលកខេៈ នព្ ះមាន ភាវៈមិនវនងែង គឺមាន ភាវៈចញះនៅចាប់យកអារមាេ៍ ត្មមដដលបានន ើញនហើយ ត្មមដដលបានព្បោន់យកនហើយ។ កយថា តិ្នរលនកើត្ន ើង រដមងមិនវនងែងនូវធ្ម៌ជាកញ ល ធ្ម៌ជាអកញ ល ជានដើម បានន ចកតីថា តិ្ នរលនកើត្ន ើងរដមងមិនវនងែងោ ងននះថា “ ននះជាកញ លគួរន រ ននះជាអកញ លមិនគួរន រ, ននះមាននទ ជាអកញ លមិនគួរន រ ននះគ្នា ននទ ជាកញ លគួរន រ, ននះអន់អាព្កក់ជាអកញ លមិនគួរន រ ននះព្បេីត្ជាកញ លគួរន រ, ននះនៅា ជាអកញ ល

មិនគួរន រ ននះ ជាកញ លគួរន រ, ននះ មរមយជាកញ លគួរន រ ននះមិន មរមយជាអកញ លមិនគួរន រ ” ដូចននះ ។

កយថា រដមងមិនវនងែងនូវធ្ម៌ទ ុំងឡាយថា ននះគឺ តិ្បបដ្ឋា ន ៤ ជានដើម បានន ចកតីថា រដមងមិនវនងែងនូវធ្ម៌ទ ុំងឡាយ ោ ងននះថា “ ននះគឺ តិ្បបដ្ឋា ន ៤ ជាកញ លដដលគួរន រ ” ដូចននះ ជានដើម ។ កនញងបណាត ខនធ ៣ គឺ ីលកខនធ (កង ីល) មាធិ្កខនធ(កង មាធិ្) និងបញ្ហា ខនធ(កងបញ្ហា ) មេៈ ចាត់្ចូលកនញងខនធ ២ គឺ ីលកខនធ និង មាធិ្កខនធ ចុំដេក វបិ សនា ចាត់្ចូលកនញងខនធដត្មួយ គឺ បញ្ហា ខនធ ។

កយថា វជិាា គឺ ផ្លញ្ហា េ ( ញាេដដលព្បកបរួមគ្នន ជាមួយព្រះអរយិផ្ល ) ។

វគគទី ១ - មោវគគ ๑๐๙

កយថា វមិញត្ត ិ គឺ ព្រះនិ ែ ន នដ្ឋយជានិ សរេវមិញត្តិ ( ធ្ម៌ដដលរួចផ្ញត្ គឺ រោ ់នចញរី ងាខ រទ ុំងរួង ) ។

ន័យម ាងវញិនទៀត្ កយថា វជិាា គឺ មាា ញាេ ( ញាេដដលដឹងព្តឹ្មព្តូ្វ ) នដ្ឋយភារជាញាេដដលលះមិចាឆ ញាេ ( នមាហៈដដលដឹងនូវអែីមិនព្តឹ្មព្តូ្វ ) ។ កយថា វមិញត្ត ិ គឺ មាា វមិញត្តិ ( ន ចកតរួីចផ្ញត្ព្តឹ្មព្តូ្វ )

នដ្ឋយភារជាវមិញត្តិ ដដលជាបដិបកខចុំន ះមិចាឆ វមិញត្តិ ( ន ចកតីរួចផ្ញត្នដ្ឋយមិនព្តឹ្មព្តូ្វ គឺ មិនបានលអ ) ។ នព្ ះនហត្ញននាះ នទើបនោកន លអុំរី មាត្តធ្ម៌ ( ធ្ម៌ដដលមាន ភាវៈដ៏ព្តឹ្មព្តូ្វ ) ១០ ព្បោរ គឺ មាា ទិដាិ មាា ងាបបៈ ៘ មាា មាធិ្ មាា ញាេ មាា វមិញត្តិ និងន លនដ្ឋយ កយថា “ អរយិមគគមានអងគ ៨ ” នដ្ឋយ កយថា “ វជិាា ” និងនដ្ឋយ កយថា “ វមិញត្តិ ” ននះ ។

កយថា តិ្មានោរចូលនៅព្បោន់យក ជាលកខេៈ បានន ចកតីថា តិ្ ន ា្ ះថា មានោរចូលនៅព្បោន់យក ជាលកខេៈ នព្ ះមាន ភាវៈដដលចូលនៅព្តិ្ះរះិ រួចព្បោន់យកអារមាេ៍ ត្មមដដលន ើញរួចនហើយ ត្មមដដលចិត្តព្បោន់យក រួចនហើយ ។

កយថា តិ្នរលនកើត្ន ើង រដមងទទួលដឹងគតិ្ដនធ្ម៌ទ ុំងឡាយដដលផ្តល់ ព្បនោរន៍និងមិនផ្តល់ព្បនោរន៍ បានន ចកតីថា តិ្នរលនកើត្

ន ើង រដមងទទួលដឹងគតិ្ គឺ ដុំនេើ រដនធ្ម៌ទ ុំងឡាយថា ៖

“ ននះផ្តល់ព្បនោរន៍ ននះជាកញ លគួរព្បោន់យក, ននះមិនផ្តល់

ព្បនោរន៍ គឺជាអកញ លមិនគួរព្បោន់យក គួរកមាា ត់្នចញ, ននះមានឧបោរៈគឺជាកញ ល គួរព្បោន់យក, ននះមិនមានឧបោរៈ គឺជាអកញ លមិនគួរព្បោន់យក គួរកមាា ត់្នចញ ” ។

๑๑๐ កណឌ ទី ២ - មិលិនទប្បញ្ហា កណឌ

កយថា បញគគលដដលផ្តល់ព្បនោរន៍ និងបញគគលដដលមិនផ្តល់ព្បនោរន៍ដល់ព្រះរាជា គឺ បញគគលដដលជានហត្ញចនព្មើន និងបញគគលដដលជានហត្ញអន់េយ ។ នទះជា កយថា អនកមានឧបោរៈ អនកមិនមានឧបោរៈ គឺជា ទិ ន័យដន កយថា អនកដដលផ្តល់ព្បនោរន៍ អនកដដលមិនផ្តល់ព្បនោរន៍ ននាះឯង ៕

ចប់ កយអធិ្បាយបញ្ហា ទី ១៣

បញ្ហា ទ្ី ១៤ - ស្មាធិបបញ្ហា

ប្ពះរាជា ព្ត្ម ់ ួរថា “ ព្រះគញេមាា ់នាគន ន មាធិ្មានអែី ជាលកខេៈ ? ” ប្ពះនាគមសន ៖ “ ូមថាែ យព្រះររ មហាបរិព្ត្ មាធិ្មានភារជាព្បមញខ ជាលកខេៈ កញ លធ្ម៌ទ ុំងឡាយណាមួយ កញ លធ្ម៌ទ ុំងននាះ ញទធដត្មាន មាធិ្ ជាព្បមញខ លុំឱ្ននៅរក មាធិ្ នទរនៅរក មាធិ្ ឈ្មនៅរក មាធិ្ ” ប្ពះមៅមលិិនទ ៖ “ ូមព្រះគញេមាា ់នធ្ែើោរឧបមា ” ប្ពះនាគមសន ៖ “ ូមថាែ យព្រះររ នព្បៀបដូចជា នផាទ ងទ ុំងឡាយដនផ្ទះ មានកុំរូលដុំបូល នឈ្ើនផាទ ងទ ុំងននាះ ញទធដត្ ុំនៅនៅោន់កុំរូល លុំឱ្ននៅោន់កុំរូល នៅរួមគ្នន នៅឯកុំរូល ។ បណាត នឈ្ើនផាទ ងទ ុំងននាះ ដុំបូលផ្ទះចាត់្ទញកថា ជាកុំរូលខព ់បុំផ្ញត្ ោ ងណា ។

វគគទី ១ - មោវគគ ๑๑๑

ូមថាែ យព្រះររ កញ លធ្ម៌ទ ុំងឡាយណាមួយ កញ លធ្ម៌ទ ុំងននាះ ញទធដត្មាន មាធិ្ជាព្បមញខ លុំឱ្ននៅរក មាធិ្ នទរនៅរក មាធិ្ ឈ្មនៅរក មាធិ្ ដូចននាះដដរ ” ប្ពះមៅមលិិនទ ៖ “ ូមព្រះគញេមាា ់ឧបមាបដនថមនទៀត្ផ្ងចញះ ” ប្ពះនាគមសន ៖ “ ូមថាែ យព្រះររ នព្បៀបដូចជា ព្រះរាជាមួយព្រះអងគ ព្ទង់ោងនៅោន់ មរភូមិ ព្រមទ ុំងកងទរ័មានអងគទ ុំង ៤ កងទរ័ទ ុំងរួងននាះ គឺ រលដុំរកីតី រលន ះកត ីរលរេកតី រលនេាើរនរើងកតី ញទធដត្មានព្រះរាជាព្រះអងគននាះជាព្បមញខ លុំឱ្ននៅោន់ព្រះរាជាព្រះអងគននាះ នទរនៅរកព្រះរាជាព្រះអងគននាះ ឈ្មនៅរកព្រះរាជាព្រះអងគននាះ នឹងព្ បនៅត្មមព្រះរាជាព្រះអងគននាះប ញនណាា ះ ោ ងណាននាះ ។ ូមថាែ យព្រះររ កញ លធ្ម៌ទ ុំងឡាយណាមួយ កញ លធ្ម៌ទ ុំងននាះ ញទធដត្មាន មាធិ្ជាព្បមញខ លុំឱ្ននៅរក មាធិ្ នទរនៅរក មាធិ្ ឈ្មនៅរក មាធិ្ ដូចននាះដដរ ។ ូមថាែ យព្រះររ មាធិ្ន ា្ ះថា មានភារជាព្បមញខជាលកខេៈ ត្មមព្បោរដូចខាងនលើ ។ ូមថាែ យព្រះររ ព្រះដ៏មានព្រះភាគព្ទង់បានព្ត្ម ់ព្រះភា ិត្ថា ៖

“ ស្មាធិ ំភកិខ រវ ភារវថ ស្មាហិរោ ភកិខុ យថាភតូ ំបោនាត ិ(១)

- មាន លភិកខញទ ុំងឡាយ ចូរចនព្មើន មាធិ្នៅចញះ ភិកខញ ដដលមានចិត្តត្ម ុំងមាុំ រដមងដឹងចា ់ត្មម ភាវៈរិត្ ” ដូចននះ ”

ប្ពះមៅមលិិនទ ៖ “ ព្រះគញេមាា ់នាគន ន នោកមាា ់នឆលើយ មគួរ នហើយ ” ៕

ចប់ មាធិ្បបញ្ហា ទី ១៤

(១) ុំយញត្តនិោយ មហាវារវគគ ។

๑๑๒ កណឌ ទី ២ - មិលិនទប្បញ្ហា កណឌ

ោកយអធិប្ាយបញ្ហា ទី ១៤ ៖

បញ្ហា តីអុំរី មាធិ្ន ា្ ះថា មាធិ្បបញ្ហា ( មិលិនទរប ់ដេជា មាធិ្លកខេបបញ្ហា ) ។

កយថា កញ លធ្ម៌ទ ុំងអ ់ននាះ ញទធដត្មាន មាធិ្ជាព្បមញខ បានន ចកតីថា កញ លធ្ម៌ទ ុំងឡាយ មាន ទធ ជានដើម ទ ុំងននាះ ញទធដត្មាន មាធិ្ជាព្បធាន គឺ ដល់ដុំនេើ ររួមគ្នន កនញងអារមាេ៍ដត្មួយ នដ្ឋយអុំណាច មាធិ្ ុំនៅនៅចូលជាមួយ មាធិ្ នដើមបនីធ្ែើកិចារប ់ខលួន កនញងអារមាេ៍ដត្មួយ ដដល មាធិ្ត្ម ុំងនៅននាះ នព្ ះនហត្ញននាះ នទើបនោកន លថា “លុំឱ្ននៅរក មាធិ្ ” ជានដើម ។ កយថា នឈ្ើនផាទ ង គឺ នឈ្ើដដលត្ព្មង់នៅនមដុំបូល ។ កយថា ញទធដត្ ុំនៅនៅរកកុំរូល បានន ចកតីថា ញទធដត្នៅទល់គ្នននៅឯកុំរូល ។ កយថា រួមគ្នន នៅឯកុំរូល គឺ ព្បរញ ុំគ្នន នៅឯកុំរូល ៕

ចប់ កយអធិ្បាយបញ្ហា ទី ១៤

បញ្ហា ទ្ី ១៥ - បញ្ហញ លកខណបបញ្ហា

ប្ពះរាជា ព្ត្ម ់ថា “ ព្រះគញេមាា ់ បញ្ហា មានអែី ជាលកខេៈ ? ” ប្ពះនាគមសន ៖ “ ូមថាែ យព្រះររ មហាបរិព្ត្ អាត្មា ភារបាន

ន លនៅព្គ្នមញននហើយថា “ បញ្ហា មានោរោត់្ ជាលកខេៈ ” ម ោ ងវញិ

វគគទី ១ - មោវគគ ๑๑๓

នទៀត្ បញ្ហា មានោរបុំភលឺឱ្យភលឺ ជាលកខេៈ ” ប្ពះមៅមលិិនទ ៖ “ ព្រះគញេមាា ់ បញ្ហា ន ា្ ះថា មានោរបុំភលឺឱ្យភលឺ ជាលកខេៈ ោ ងដូចនមតច ? ” ប្ពះនាគមសន ៖ “ ូមថាែ យព្រះររ បញ្ហា នរលនកើត្ន ើង រដមងកមាា ត់្ ភារងងឹត្ គឺ អវជិាា រដមងនធ្ែើភារភលឺ គឺវជិាា ឱ្យនកើត្ន ើង រដមងបុំភលឺនូវរនលឺ គឺញាេ រដមងនធ្ែើអរយិ ចាៈទ ុំងឡាយ ឱ្យព្បាកដន ើង ។ នព្ ះលកខេៈដដលបុំភលឺនូវរនលឺននាះ នទើបព្រះនោគ្នវចរន ើញ នដ្ឋយបញ្ហា ព្តឹ្ម

ព្ត្ូវថា “ មិននទៀង ” “ ជាន ចកតទីញកខ ” “ ជាអនត្មត ” ប្ពះមៅមលិិនទ ៖ “ ូមព្រះគញេមាា ់នធ្ែើោរឧបមា ” ប្ពះនាគមសន ៖ “ ូមថាែ យព្រះររ មហាបរិព្ត្ នព្បៀបដូចជាថា បញរ គួរនា ុំយកព្បទីបចូលនៅកនញងផ្ទះ ដដលមានដត្ភារងងឹត្ ព្បទីបដដលនា ុំចូលនៅននាះ រដមងកមាា ត់្ភារងងឹត្ រដមងនធ្ែើភារភលឺឱ្យនកើត្ន ើង រដមងបុំភលឺនូវរនលឺឱ្យភល ឺរដមងនធ្ែើរូប(រូបភារ)ទុំងឡាយឱ្យព្បាកដន ើង ោ ងណា ។ ូមថាែ យព្រះររ បញ្ហា នរលនកើត្ន ើង រដមងកមាា ត់្ភារងងឹត្ គឺ អវជិាា រដមងនធ្ែើភារភលឺ គឺវជិាា ឱ្យនកើត្ន ើង រដមងបុំភលឺនូវរនលឺ គឺញាេ រដមងនធ្ែើអរយិ ចាៈទ ុំងឡាយឱ្យព្បាកដន ើងោ ងននាះដដរ, នព្ ះលកខេៈដដលបុំភលឺនូវរនលឺននាះ នទើបព្រះនោគ្នវចរ ន ើញនដ្ឋយបញ្ហា ព្តឹ្មព្តូ្វ ថា “ មិននទៀង ” “ ជាន ចកតទីញកខ ” “ ជាអនត្មត ” ។

ូមថាែ យព្រះររ បញ្ហា ន ា្ ះថា មានោរបុំភលឺឱ្យភលឺ ជាលកខេៈ ត្មមព្បោរដូចន លខាងនលើ មកននះ ” ប្ពះមៅមលិិនទ ៖ “ព្រះគញេមាា ់នាគន ន នោកមាា ់នឆលើយ មគួរ នហើយ ” ៕

๑๑๔ កណឌ ទី ២ - មិលិនទប្បញ្ហា កណឌ

ចប់បញ្ហា លកខេបបញ្ហា ទី ១៥ ោកយអធិប្ាយបញ្ហា ទី ១៥ ៖

បញ្ហា មានោរ ួរដល់លកខេៈរប ់បញ្ហា ន ា្ ះថា បញ្ហា លកខេ-បបញ្ហា ។ អវជិាា ន ា្ ះថា “ ភារងងឹត្ ” ក៏នព្ ះមានអាោរបិទបា ុំង ចាៈ មិនឱ្យ ចាៈទ ុំងឡាយ ព្បាកដន ើងត្មម ភាវៈរិត្ ។ បញ្ហា នរលនកើត្ន ើង រដមងកមាា ត់្ភារងងឹត្ គឺ អវជិាា ននាះបាន ក៏នព្ ះមានោរបនងាើត្រនលឺភលឺ គឺ វជិាា បុំភលឺនូវរនលឺ គឺ ញាេ ។ នរលភារងងឹត្ គឺ អវជិាា អ ់នៅ ចាៈទ ុំងឡាយ ក៏ព្បាកដន ើង ។ នព្ ះនហត្ញននាះ នទើបនោកន លថា “ រដមងនធ្ែើអរយិ ចាៈទ ុំងឡាយ ឱ្យព្បាកដន ើង ” ដូចននះ ។

កនញងឧបមាឧបនមយយននាះ ព្បទីបកមាា ត់្ភារងងឹត្បាន នធ្ែើរូបទ ុំង ឡាយឱ្យព្បាកដដល់ព្កដ ដភនករប ់បញរ បានរិត្ដមនកតី ។ នទះជាោ ងននាះក៏មានកុំេត់្ព្រុំដដនថា អាចកមាា ត់្ភារងងឹត្បានកនញងបរនិវេប ញនននះ ប ញនននាះ មិនហួ រីននាះ មិនឆ្ង យជាងននះ ។ អាចបញ្ហា ុំងរូប(ភារ) ឱ្យព្បាកដដល់ព្កដ ដភនកបាន កនញងបរនិវេប ញនននះ ប ញនននាះ មិនហួ រីននាះ មិនឆ្ង យជាងននះ ។ ម ាងវញិនទៀត្ មិនអាចបញ្ហា ុំងឱ្យន ើញរូប ដដលព្តូ្វវត្ថញ នផ្សង មានរញ្ហា ុំងផ្ទះ ជានដើម បិទបា ុំងននាះ បាននទ ។ ចុំដេកបញ្ហា មាន មត្ថភារកនញងោរកមាា ត់្ភារងងឹត្គឺ អវជិាា ញាញ ុំងរនលឺ គឺ វជិាា ឱ្យនកើត្ន ើង បុំភលឺនូវរនលឺ គឺញាេ នដ្ឋយកុំេត់្ព្រុំដដនមិនបាន ។ ធ្ម៌ទ ុំងឡាយ នទះជាឋិត្នៅកនញងភារងងឹត្ោ ងណាកតី មានវត្ថញអែី នផ្សង ៗ មកបិទបា ុំងកតី បញ្ហា នរលនកើត្ន ើង រដមងដឹងត្មមោររិត្ថា “ មិននទៀង”ផ្ង “ជាន ចកតីទញកខ”ផ្ង “ជាអនត្មត ”ផ្ង បានទ ុំងអ ់ មិនមានអែីជា

វគគទី ១ - មោវគគ ๑๑๕

ឧប គគកនញងោរដឹងននាះនទ ។ នព្ ះនហត្ញននាះ នទើបព្ត្ម ់ថា “ នតថិ បញ្ហញ

ស្មា អាភា (១) – រញ ុំមានរនលឺណា ន ាើនឹងរនលឺ គឺ បញ្ហា ” ដូចននះ ។

កយថា អរយិ ចាៈ ដព្បថា ចាៈរប ់ព្រះអរយិបញគគល ឬ ចាៈដដលសាងភារជាព្រះអរយិបញគគលមាន ៤ ោ ង មានទញកខអរយិ ចាៈ ជានដើម ។ ជាោររិត្ណា ់ ធ្ម៌ ៤ ោ ង មានទញកខជានដើម ចាត់្ទញកជា ចាៈ(រប ់រិត្) ក៏នព្ ះភារមិនវបិរតិ្ដព្បព្បួល ធ្ម៌ ៤ ោ ង ននាះឯង នរណាបានន ើញនដ្ឋយបញ្ហា ព្តឹ្មព្តូ្វនហើយ អនកននាះនឹងបាន នព្មចជាព្រះអរយិបញគគល នព្ ះនហត្ញននាះ នទើបនៅថា អរយិ ចាៈ ៕

ចប់ កយអធិ្បាយបញ្ហា ទី ១៥

បញ្ហា ទ្ី ១៦- នានាធមាា នំ ឯកកិចាអភនិិបាា ទ្បបញ្ហា

ប្ពះរាជា ព្ត្ម ់ ួរថា ៖ “ ព្រះគញេមាា ់នាគន ន ធ្ម៌ទ ុំងឡាយមាននផ្សង ៗ គ្នន ទ ុំងននះ រដមងនធ្ែើឱ្យ នព្មចព្បនោរន៍ដត្មួយឬ ? " ប្ពះនាគមសន ៖ “ ូមថាែ យព្រះររ មហាបរិព្ត្ ធ្ម៌ទ ុំងឡាយមាន នផ្សង ៗ គ្នន ទ ុំងននះ រដមងនធ្ែើឱ្យ នព្មចព្បនោរន៍ដត្មួយ គឺ កមាា ត់្កិនល ទ ុំងឡាយបាន ” ប្ពះមៅមលិិនទ ៖ “ ព្រះគញេមាា ់ ធ្ម៌ទ ុំងឡាយមាននផ្សង ៗ គ្នន ទ ុំងននះ រដមងនធ្ែើឱ្យ នព្មចព្បនោរន៍ដត្មួយ គឺ កមាា ត់្កិនល ទ ុំងឡាយបាន

ោ ងដូចនមតច ? ូមព្រះគញេមាា ់នធ្ែើោរឧបមា ” ប្ពះនាគមសន ៖ “ នព្បៀបដូចជា កងទរ័ទ ុំងឡាយមាននផ្សង ៗ គ្នន គឺ កងទរ័ដុំរ ី កងទរ័ន ះ កងទរ័រេ និងកងទរ័រលនេាើរនរើង រដមង នព្មច

๑๑๖ កណឌ ទី ២ - មិលិនទប្បញ្ហា កណឌ

ព្បនោរន៍ដត្មួយគឺ ឈ្នះកងទរ័ភាគីនផ្សងកនញងោរនធ្ែើ ស្តងាគ មបាន ោ ងណា ។ ូមថាែ យព្រះររ ធ្ម៌ទ ុំងឡាយមាននផ្សងៗ គ្នន ទ ុំងននះ រដមងនធ្ែើឱ្យ នព្មចព្បនោរន៍ដត្មួយគឺ កមាា ត់្កិនល ទ ុំងឡាយបាន ោ ងននាះដដរ ” ប្ពះមៅមលិិនទ ៖ “ ព្រះគញេមាា ់នាគន ន នោកមាា ់នឆលើយ មគួរនហើយ ” ៕

ចប់នានាធ្មាា នុំ ឯកកិចាអភិនិបាា ទនបបញ្ហា ទី ១៦

ោកយអធិប្ាយបញ្ហា ទី ១៦ ៖

កយថា នានាធ្មាា នុំ ឯកកិចាអភិនិបាា ទនបបញ្ហា ដព្បថា បញ្ហា ទក់ទងរីព្បោរ ដដលធ្ម៌ទ ុំងឡាយមាននផ្សង ៗ គ្នន ឱ្យ នព្មចកិចាដត្មួយ ។ កយថា ធ្ម៌ទ ុំងឡាយមាននផ្សង ៗ គ្នន ទ ុំងននះ គឺ ធ្ម៌ ៧ ោ ងទ ុំងននះ គឺ នោនិនសាមន ិោរ ីល ទធ វរីយិៈ តិ្ មាធិ្ បញ្ហា ។

កយថា មាននផ្សង ៗ គ្នន គឺ មិនដូចគ្នន ។

កយថា ឱ្យ នព្មចព្បនោរន៍ដត្មួយ គឺ ឱ្យ នព្មចកិចាដត្មួយ ។

នព្បៀបដូចជា កងទរ័ទ ុំងឡាយ នទះជាមានភារខញ ដបលកគ្នន ជាកងទរ័ ព្បនភទនផ្សង ៗ គ្នន ដូចជា កងទរ័ននះជាកងទរ័ដុំរ ីកងទរ័ននាះជាកងទរ័ន ះ ជានដើម នទះជាោ ងននាះ ក៏នធ្ែើកិចាដត្មួយ គឺ រួមគ្នន ព្បយញទធឱ្យឈ្នះកងទរ័ភាគីនផ្សង ោ ងណា ។

(១) ុំយញត្តនិោយ. គ្នេវគគ ។

វគគទី ១ - មោវគគ ๑๑๗

ធ្ម៌ទ ុំងននះ នទះជាមានភារខញ ដបលកគ្នន ជាធ្ម៌នផ្សង ៗ គ្នន ដូចជា នោនិនសាមន ិោរ ីល ជានដើម ។ នទះជាោ ងននាះ ក៏នធ្ែើកិចាដត្មួយ គឺ រួមគ្នន លះកិនល ោ ងននាះដដរ ៕

ចប់ កយអធិ្បាយបញ្ហា ទី ១៦

ចបម់ហាវគគទី ១ កនញងវគគននះមាន ១៦ បញ្ហា

๑๑๘

វគគទី ២ - អទ្ធធ នវគគ

បញ្ហា ទ្ី ១ - ធម្ាស្នេតបិបញ្ហា

ប្ពះរាជា ព្ត្ម ់ ួរថា “ ព្រះគញេមាា ់នាគន ន អនកណាមាន ក់នឹងនកើត្ នគននាះឯងជាអនកនកើត្ ឬ ក៏អនកនផ្សងជាអនកនកើត្ ? ” ប្ពះមេរៈ ថាែ យវ ិរានាថា “ អនកននាះនកើត្ក៏មិនដមន អនកនផ្សងនកើត្ក៏មិនដមន ” ប្ពះមៅមលិិនទ ៖ “ ូមព្រះគញេមាា ់នធ្ែើោរឧបមា ” ប្ពះនាគមសន ៖ “ ូមថាែ យព្រះររ មហាបរិព្ត្ ព្រះអងគព្ទង់យល់ន ើញន ចកតីននាះោ ងដូចនមតច នព្បៀបដូចជា ព្រះអងគព្ទង់ធាល ប់ជាទរកតូ្ចមកនហើយ រហូត្មកដល់នរលននះ ព្រះអងគដដលធាល ប់ជាទរកតូ្ចននាះឯង ោល យមកជាមនញ សធ្ុំ ឬោ ងណា ? ” ប្ពះមៅមលិិនទ ៖ “ មិនដមននទ ព្រះគញេមាា ់ ទរកតូ្ចននាះក៏ជាមនញ សមាន ក់ ខ្ញ ុំព្រះករញណាជាមនញ សធ្ុំនរលននះ ក៏ជាមនញ សមាន ក់នទៀត្ ” ប្ពះនាគមសន ៖ “ ូមថាែ យព្រះររ នបើដូចននះ ូមបអីនកដដលបញព្ត្នៅថា “មាត្ម” ក៏គ្នា ន ូមបអីនកដដលបញព្ត្នៅថា “បិត្ម” ក៏គ្នា ន ូមបអីនកដដល ិ ស នៅថា “ព្គ”ូ ក៏គ្នា ន ូមបអីនកដដលនគនៅថា “អនកមាន ិលបៈ” ក៏គ្នា ន ូមបអីនកដដលនគនៅថា “អនកមាន ីល” ក៏គ្នា ន ូមបអីនកដដលនគនៅថា “អនកមានបញ្ហា ” ក៏គ្នា ន ។ ូមថាែ យព្រះររ មាត្មរប ់អនកដដលនៅជាកលលៈនៅន ើយននាះ ក៏ជាមនញ សមាន ក់នផ្សង មាត្មរប ់អនកដដលជាអរែញទៈក៏ជាមនញ សមាន ក់ មាត្មរប ់អនកដដលជានប ិក៏ជាមនញ សមាន ក់ មាត្ម

វគគទី ២ - អទធ ន្វគគ ๑๑๙

រប ់អនកដដលជា នៈក៏ជាមនញ សមាន ក់នផ្សង មាត្មរប ់អនកដដលជាកញមារតូ្ចក៏ជាមនញ សមាន ក់នទៀត្ មាត្មរប ់កញមារធ្ុំក៏ជាមនញ សមាន ក់នទៀត្ មនញ សមាន ក់នរៀនវជិាា ិលបៈ ដត្អនកដដលនរៀនចប់វជិាា ិលបៈជាមនញ សមាន ក់នផ្សងនទៀត្ មនញ សមាន ក់នធ្ែើកមាអាព្កក់ ប ញដនតមនញ សមាន ក់នផ្សងនទៀត្ ព្តូ្វនគោត់្ដដ ោត់្នរើង ឬ ោ ងណា ? ” ប្ពះមៅមលិិនទ ៖ “ មិនដមននទ ព្រះគញេមាា ់ នរលខ្ញ ុំព្រះករញណាន លនៅនហើយោ ងននះ ( ថា “ ទរកតូ្ចននាះក៏ជាមនញ សមាន ក់ ខ្ញ ុំព្រះករញណាជាមនញ សធ្ុំនៅនរលននះក៏ជាមនញ សមាន ក់នទៀត្ ” ) ខលួនព្រះគញេមាា ់ផាទ ល់នឹងន លថាោ ងដូចនមតច ? ” ប្ពះនាគមសន ៖ “ ូមថាែ យព្រះររ អាត្មា ភារ ូមន លថា អាត្មាភារ ននាះឯងធាល ប់ជាទរកតូ្ច អាត្មា ភារមនញ សដត្មាន ក់ននាះឯង ជាមនញ សធ្ុំនៅនរលននះ អនកទ ុំងននាះរួមបញ្ាូ លគ្នន ជាមនញ សដត្មួយបាន នដ្ឋយអាព្ ័យោយដត្មួយននះ ” ប្ពះមៅមលិិនទ ៖ “ ូមព្រះគញេមាា ់ ឧបមាបដនថមនទៀត្ផ្ងចញះ ” ប្ពះនាគមសន ៖ “ ូមថាែ យព្រះររ នព្បៀបដូចជា បញរ ខលះត្មមនមើលព្បទីប ព្បទីបននាះនឹងភលឺរហូត្ត្នៅ អ ់មួយយប់ឬនទ ? ” ប្ពះមៅមលិិនទ៖ “ ដមននហើយព្រះគញេមាា ់ ព្បទីបអាចភលឺរហូត្អ ់មួយយប់ ” ប្ពះនាគមសន ៖ “ ូមថាែ យព្រះររ អណាត ត្នភលើងនៅោមដុំបូងមកជាអណាត ត្នភលើង កនញងោមកណាត លឬ ? ” ប្ពះមៅមលិិនទ ៖ “ មិនដមននទ ព្រះគញេមាា ់ ” ប្ពះនាគមសន ៖ “ អណាត ត្នភលើងនៅោមកណាត ល មកជាអណាត ត្

๑๒๐ កណឌ ទី ២ - មិលនិទប្បញ្ហា កណឌ

នភលើង កនញងោមចញងនព្ោយឬ ? ” ប្ពះមៅមលិិនទ ៖ “ មិនដមននទ ព្រះគញេមាា ់ ” ប្ពះនាគមសន ៖ “ ូមថាែ យព្រះររ ព្បទីបកនញងោមដុំបូង ជានភលើងមួយដួងព្បទីបកនញងោមកណាត លជាមួយដួងនទៀត្ ព្បទីបកនញងោមចញងនព្ោយជា មួយដួងនទៀត្ ឬោ ងណា ? ” ប្ពះមៅមលិិនទ ៖ “ មិនដមននទ ព្រះគញេមាា ់ រនលឺព្បទីបដដលភលឺរហូត្នរញមួយយប់បាន នដ្ឋយអាព្ ័យដួងព្បទីបដត្មួយននាះឯង ” ប្ពះនាគមសន ៖ “ ូមថាែ យព្រះររ ឧបមាោ ងណា ឧបនមយយក៏ោ ងននាះ ធ្មា នតតិ្ (ធ្ម៌ដដលបនតគ្នន ) រដមងបនតគ្នន នៅ មនញ សមាន ក់នកើត្ន ើង មនញ សមាន ក់នទៀត្រលត់្នៅ បនតគ្នន នៅ ហាក់ដូចជាមិនមញនមិននព្ោយ នព្ ះនហត្ញននាះ នឹងជាមនញ សដត្មាន ក់ក៏មិនដមន នឹងជាមនញ សនផ្សងគ្នន ក៏មិនដមន អនកមានវញិ្ហា េដួងនព្ោយ (១)

រដមងដល់ន ចកតរួីមគ្នន ជាមួយអនកមានវញិ្ហា េដួងមញន ” ប្ពះមៅមលិិនទ ៖ “ ូមព្រះគញេមាា ់ ឧបមាបដនថមនទៀត្ផ្ងចញះ ” ប្ពះនាគមសន ៖ “ ូមថាែ យព្រះររ នព្បៀបដូចជា ទឹកនដ្ឋះនគ្នព្ ់ដដលនគព្ចបាច់ទញក កនញងោលបនាទ ប់មកក៏ោល យជាទឹកនដ្ឋះនគ្នរូរ រីទឹកនដ្ឋះនគ្នរូរក៏ោល យជាទឹកនដ្ឋះខាប់ រីទឹកនដ្ឋះខាប់ក៏ោល យជាទឹកនដ្ឋះថាល ។ មហាបរិព្ត្ នរណាន លោ ងននះថា “ ទឹកនដ្ឋះនគ្នព្ ់មួយណា ទឹកនដ្ឋះនគ្នរូរគឺមួយននាះ ទឹកនដ្ឋះនគ្នរូរមួយណា ទឹកនដ្ឋះខាប់ក៏មួយននាះ ទឹកនដ្ឋះខាប់មួយណា ទឹកនដ្ឋះថាល ក៏មួយននាះ ” ដូចននះ អនកដដលន លោ ងននាះ នៅថា ន លព្តឹ្មព្តូ្វឬ ? ” ប្ពះមៅមលិិនទ ៖ “ មិននៅថាន លព្តឹ្មព្តូ្វនទ ព្រះគញេមាា ់ គឺ វា

(១) បាេជា បចឆមិវញិ្ហា េុំ អដាកថាជា បចឆិមវញិ្ហា នណា បានដព្បត្មមអដាកថា នព្ ះអត្ថន័យព្ត្ូវគ្នន ជាង ។

វគគទី ២ - អទធ ន្វគគ ๑๒๑

ជាអែីដដលនកើត្ន ើង នដ្ឋយអាព្ ័យទឹកនដ្ឋះនគ្នព្ ់ដត្មួយននាះឯង ” ប្ពះនាគមសន ៖ “ ូមថាែ យព្រះររ ឧបមាោ ងណា ឧបនមយយក៏ោ ងននាះ ធ្មា នតតិ្រដមងបនតគ្នន នៅ មនញ សមាន ក់នកើត្ន ើង មនញ សមាន ក់នទៀត្រលត់្នៅបនតគ្នន នៅ ហាក់ដូចជាមិនមញនមិននព្ោយ នព្ ះនហត្ញននាះ នឹងថាជាមនញ សដត្មាន ក់ក៏មិនដមន នឹងជាមនញ សនផ្សងគ្នន ក៏មិនដមន អនកមានវញិ្ហា េដួងនព្ោយ រដមងដល់ន ចកតីរួមគ្នន ជាមួយអនកមានវញិ្ហា េដួងមញន ” ប្ពះមៅមលិិនទ ៖ “ ព្រះគញេមាា ់នាគន ន នោកមាា ់នឆលើយ មគួរនហើយ ” ៕

ចប់ធ្មា នតតិ្បបញ្ហា ទី ១

ោកយអធិប្ាយបញ្ហា ទី ១ ៖

បញ្ហា អុំរីធ្ម៌ទ ុំងឡាយដដលដុំនេើ រនៅបនតគ្នន ន ា្ ះថា ធ្មា នតតិ្-

បបញ្ហា ។ កយថា មិនដមននទ ព្រះគញេមាា ់ ទរកតូ្ចននាះក៏ជាមនញ សមាន ក់ ខ្ញ ុំព្រះករញណាជាមនញ សធ្ុំនរលននះ ក៏ជាមនញ សមាន ក់នទៀត្ បានន ចកតីថា កនញងព្គ្នដដលខ្ញ ុំព្រះករញណានៅជាទរកតូ្ច ព្គ្នននាះរកភារជាមនញ សធ្ុំដូចនរលននះ មិនមានន ើយ ។ កនញងនរលននះ ខ្ញ ុំព្រះករញណាជាមនញ សធ្ុំ កនញងនរលននះ ខ្ញ ុំព្រះករញណាក៏រកភារជាទរកតូ្ច មិនមានដដរ ។ នព្ ះនហត្ញននាះ ទរកតូ្ចនៅព្គ្នននាះ ក៏ជាមនញ សមាន ក់ ខ្ញ ុំព្រះករញណាជាមនញ សធ្ុំ កនញងនរលននះ ក៏ជាមនញ សមាន ក់នទៀត្ ។

๑๒๒ កណឌ ទី ២ - មិលិនទប្បញ្ហា កណឌ

កយថា ូមថាែ យព្រះររ នបើដូចននះ ូមបអីនកដដលបញព្ត្នៅថា “មាត្ម” ក៏នឹងគ្នា ន ។ល។ ូមបអីនកដដលនគនៅថា “អនកមានបញ្ហា ” ក៏គ្នា ន បានន ចកតីថា នបើជាមនញ សនផ្សងគ្នន ដូចននះ ូមបអីនកដដលបញព្ត្គួរនៅថា មាត្មក៏គ្នា ន ។ នព្ ះនហត្ញអែី ? នព្ ះកនញងភរដត្មួយ កនញងព្គ្នដដលនៅជាកលលៈក៏មានមាត្មមាន ក់ នរលភារជាកលលៈអ ់នៅ ដល់ភារជាអរែញទៈក៏មានមាត្មមាន ក់នទៀត្ ។ នព្ ះកនញងព្គ្នននះ នរលជាអរែញទៈក៏មិនដមនបញព្ត្រប ់អនកដដលព្គ្នន់ដត្ជា កលលៈ ។ នបើដូចននះ ត្ែដដលនកើត្កនញងគភ៌គួរចាត់្ទញកអនកណាថា ជាមាត្មរប ់ខលួននៅ ? ក៏ោល យជាថា ូមបមីាត្មក៏គ្នា ន កយដដទនទៀត្ ក៏គួរព្ជាបកនញងន័យដូចននះ ។ នព្ ះនហត្ញននាះ នទើបនោកន លថា មាត្មរប ់អនកដដលនៅជាកលលៈនៅន ើយននាះ ក៏ជាមនញ សមាន ក់នផ្សង ដូចននះ ជានដើម ។ កនញង កយថា មាត្មរប ់អនកដដលនៅជាកលលៈនៅន ើយ ជា កយដដលន លដល់លុំដ្ឋប់ដនដុំណាក់ោលកនកើត្ដនអត្តភាររប ់ ត្ែ នដ្ឋយនោងនៅត្មមភាររកីលូត្ោ ់នៅត្មមវយ័ ចាប់រីបដិ នធិរហូត្ទល់ដត្នកើត្អវយវៈ មានដដមាននរើង ជានដើមនរញនលញលអ ត្មមដដលបានព្ត្ម ់ទញកថា ៖

បឋម្ំ កលលំ រោត ិ កលលា រោតិ អវវុទ្ ំ អវវុធ ោយរត របសិ្ របសិ្ នវិវតេតី ឃរនា ឃនា បសាោ ោយនេ ិ រកសា រលាមា នោបិ ច យញ្ាស្ស ភុញ្ាតិ មាោ អនាំ បានញ្ា រភាជ្នំ រតន រសា តតថ យារបត ិ មាតុកុចាគិគរោ នររា (១)

ដព្បថា ៖ ដុំបូងនកើត្ជាកលលៈ បនតរីកលលៈជាអរែញទៈ បនតរីអរែញទៈក៏

(១) ុំយញត្តនិោយ គ្នេវគគ ។

វគគទី ២ - អទធ ន្វគគ ๑๒๓

នកើត្ជានប ិ បនតរីនប ិក៏នកើត្ជា នៈ បនតរី នៈ ក៏នកើត្ជា

បញ្ាសាខា ទ ុំង ក់ នរាម និង ព្កចក ។ ម ាងវញិនទៀត្ មាត្ម

រប ់ ត្ែននាះបរនិភាគអាហារ គឺ បាយនិងទឹក ោ ងណា ត្ែដដលនៅកនញងន ះមាត្មននាះ រដមងដុំនេើ រនៅកនញងន ះមាត្ម នដ្ឋយអាហារ ដដលមាត្មបានបរនិភាគននាះ ។

កនញងព្រះគ្នថាននះ កយថា កលលៈ គឺ រូបដដលព្គ្នន់ដត្ជាទឹកថាល ៗ មាន បរមិាេន ាើនឹងនព្បងលងថាល ៗ ដដលព្បឡាក់នៅចញងនរាមនចៀម ។ បនាទ ប់មក ក៏មានបរមិាេនព្ចើនន ើង និងលអក់ជាងមញន មានរេ៌ដូចទឹកោងសាច់ នៅថា អរែញទៈ ។ ចុំដេកនប ិ គឺ រូបដដលមានកុំេកន ើងជាអនធិល ជាដញ ុំ នព្ចើននៅថា ដញ ុ្ំ ម ។ បនាទ ប់រី នប ិ ននាះ មានវយ័វឌ្ឍនាោរ លូត្ោ ់ត្នៅនទៀត្ រហូត្ោល យជាដញ ុំសាច់ នៅថា នៈ ។ បនាទ ប់មក បញ្ាសាខា (សាខា ៥) គឺ ដដ ២ នរើង ២ កាល ១ ក៏បងាា ញន ើង រ ់នៅនដ្ឋយអាហារដដលមាត្មបរនិភាគ ព្ជាបកនញងខលួនមាត្ម និង អាហារដដលព្ត្ូវបញ្ាូ ននៅត្មមដខសទងផ្ាិត្ រហូត្ទល់ដត្ ព្មាលនចញរីគភ៌មាត្ម ។ កយថា មនញ សមាន ក់នរៀនវជិាា ិលបៈ ប ញដនតអនកដដលនរៀនចប់វជិាា ិលបៈជាមនញ សមាន ក់នផ្សងនទៀត្ ជានដើម បានន ចកតីថា កនញងភរដត្មួយ អនកដដលនរៀន ិលបៈននាះ នៅនរៀនមិនទន់ចប់ ជាមនញ សមាន ក់ ។ ចុំដេកថា នរលណានរៀនចប់នហើយ រាប់ចាប់ត្ម ុំងរីនរលននាះនៅ ក៏មិនព្តូ្វនរៀននទៀត្ នទើបជាមនញ សមាន ក់នផ្សងរីអនកដដលនរៀនមិនទន់ចប់ នដ្ឋយសារដុំណាក់ោលនផ្សងគ្នន ។ កនញងភរដត្មួយ មនញ សមាន ក់បាននធ្ែើកមាអាព្កក់ទញក អនកដដលព្តូ្វដ្ឋក់នទ ោត់្ដដ ោត់្នរើង នព្ ះោរនធ្ែើកមាអាព្កក់ននាះជាបចាយ័ មិនដមនមនញ សអនកនធ្ែើកមាអាព្កក់ននាះនទ នព្ ះជាដុំណាក់ោលនផ្សងគ្នន

๑๒๔ កណឌ ទី ២ - មិលិនទប្បញ្ហា កណឌ

គឺ នរលនធ្ែើមិនព្តូ្វបានដ្ឋក់នទ នរលដ្ឋក់នទ មិនបាននធ្ែើ ។ កយថា អនកទ ុំងននាះរួមបញ្ាូ លគ្នន ជាមនញ សដត្មួយបាន នដ្ឋយអាព្ ័យោយដត្មួយននះ បានន ចកតីថា នកាងនិងមនញ សធ្ុំមានភារជាមនញ សដត្មួយ នដ្ឋយអាព្ ័យោរបនតគ្នន ដនធ្ម៌ ( ធ្ម៌ នតតិ្ ) ដដលជាប់នៅបនតគ្នន នៅកនញងោយដត្មួយននះ ។ កយថា នដ្ឋយអាព្ ័យព្បទីបដួងដត្មួយននាះ គឺ នដ្ឋយអាព្ ័យចាននកបឿង ព្បនឆះ នព្បង ដដលរួមផ្ស ុំគ្នន ជាព្បទីបដួងដត្មួយននាះ ។ កយថា មនញ សមាន ក់នកើត្ន ើង មាន ក់នទៀត្រលត់្នៅ គឺ កនញងធ្ម៌ នតតិ្ដដលបនតគ្នន នដ្ឋយនវាហារនៅថា វយ័ ននាះ ។ មនញ សមាន ក់ គឺ មនញ សធ្ុំ នកើត្ន ើង មនញ សមាន ក់នទៀត្ គឺ នកាង រលត់្នៅ ។ កយថា អនកមានវញិ្ហា េដួងមញន នោកន ល ុំនៅយកមនញ សធ្ុំ ។ កយថា អនកមានវញិ្ហា េដួងនព្ោយ នោកន ល ុំនៅយកមនញ ស នកាង ៕

ចប់ កយអធិ្បាយបញ្ហា ទី ១

បញ្ហា ទ្ី ២ - បដ្ិស្នទហនបបញ្ហា

ប្ពះរាជា ព្ត្ម ់ ួរថា “ ព្រះគញេមាា ់នាគន ន អនកដដលមិនបដិ នធិ រដមងដឹងឬថា នយើងនឹងមិនបដិ នធិ ? ” ប្ពះនាគមសន ៖ “ ូមថាែ យព្រះររ មហាបរិព្ត្ រិត្ដមន អនកដដលមិនបដិ នធិ រដមងដឹងថា នយើងនឹងមិនបដិ នធិ ” ប្ពះមៅមលិិនទ ៖ “ ដឹងោ ងដូចនមតចនៅ ព្រះគញេមាា ់ ? ”

វគគទី ២ - អទធ ន្វគគ ๑๒๕

ប្ពះនាគមសន ៖ “ នហត្ញណា បចា័យណា ដដលមាននដើមបបីដិ នធិ នព្ ះរមាង ប់នហត្ញននាះ បចា័យននាះ នទើបនោកដឹងថា នយើងនឹងមិនបដិ នធិ ” ប្ពះមៅមលិិនទ ៖ “ ូមព្រះគញេមាា ់នធ្ែើោរឧបមា ” ប្ពះនាគមសន ៖ “ ូមថាែ យព្រះររ មហាបរិព្ត្ នព្បៀបដូចជា គហបតី្ អនកដព្ ភាួ រនិងសាបនព្ ះរួចនហើយ ក៏នធ្ែើឱ្យព្ ូវនរញរព្ងុកបាន ម័យនព្ោយមក នគមិនបានភាួ រ មិនបានសាបនព្ ះ គិត្ដត្រីបរនិភាគព្ ូវដដលមានខលះ ចាយវាយព្ ូវខលះ នធ្ែើឱ្យ មរមយត្មមបចា័យខលះ ។ ូមថាែ យព្រះររ គហបតី្អនកដព្ មាន ក់ននាះ អាចដឹងដដរឬនទថា រព្ងុកព្ ូវរប ់នយើងនឹងមិននរញនទៀត្នទ ” ប្ពះមៅមលិិនទ ៖ “ រិត្ដមន អាចដឹងបាន ព្រះគញេមាា ់ ” ប្ពះនាគមសន ៖ “ នគអាចដឹងបានោ ងដូចនមតច ? ” ប្ពះមៅមលិិនទ ៖ “ នហត្ញណា បចា័យណា ដដលមាននដើមបនីធ្ែើឱ្យរព្ងុក ព្ ូវនរញ នព្ ះបានរមាង ប់នហត្ញននាះបចា័យននាះ នទើបដឹងថារព្ងុកព្ ូវ រប ់ខលួន នឹងមិននរញនទៀត្នទ ” ប្ពះនាគមសន ៖ “ ូមថាែ យព្រះររ ឧបមាោ ងណា ឧបនមយយក៏ោ ងននាះ នហត្ញណា បចា័យណា ដដលមាននដើមបបីដិ នធិ នព្ ះបានរមាង ប់នហត្ញននាះ បចា័យននាះ នទើបនោកដឹងថា នយើងនឹងមិនបដិ នធិ ” ប្ពះមៅមលិិនទ ៖ “ ព្រះគញេមាា ់នាគន ន នោកមាា ់នឆលើយ មគួរនហើយ ” ៕

ចប់បដិ នទហនបបញ្ហា ទី ២

๑๒๖ កណឌ ទី ២ - មិលិនទប្បញ្ហា កណឌ

ោកយអធិប្ាយបញ្ហា ទី ២ ៖

បញ្ហា តីអុំរីបដិ នធិន ា្ ះថា បដិ នទហនបបញ្ហា ( មិលិនទបបញ្ហា រប ់ដេជា នបបដិ នធិគហេជាននបបញ្ហា - បញ្ហា តីអុំរីោរដឹងថា គ្នា នោរោន់យកបដិ នធិ ) ។ កយថា នហត្ញណា គឺ បចា័យមានអវជិាា ជានដើម ( អវជិាា ត្ណាា ឧបាទនកមា ) ណា ដដលបានន ា្ ះថា នហត្ញ(ដនបដិ នធិ) ក៏នព្ ះជាអនកនធ្ែើឱ្យនកើត្ ។ កយថា បចាយ័ណា គឺ បចា័យនផ្សង ៗ មានផ្ សៈ នវទនា ញ្ហា ជានដើម ដដលនកើត្រួមជាមួយអវជិាា ជានដើមននាះ ដដលបានន ា្ ះថា បចា័យ (ដនបដិ នធិ) នព្ ះជាអនកឧបត្ថមភ ។ កយថា រដមងមាននដើមបបីដិ នធិ គឺ រដមងមាននដើមបោីរនធ្ែើបដិ នធិឱ្យនកើត្ន ើងកនញងភរបនាទ ប់ បនាទ ប់រីចញតិ្ចិត្តកនញងវារៈដដលភរននះបានបញ្ា ប់ ។ កយថា នព្ ះបានរមាង ប់នហត្ញននាះ បចាយ័ននាះ បានន ចកតថីា នព្ ះ

បានរ ុំលត់្ គឺ បនញ្ាញអ ់គ្នា ន ល់នូវនហត្ញននាះ បចា័យននាះនដ្ឋយអរហត្តមគគ ។ កយថា នទើបនោកដឹងថា នយើងនឹងមិនបដិ នធិ បានន ចកតថីា នរលដឹងថា នយើងផ្ញត្រីោរនកើត្នហើយ កិចាអែីៗដដលនយើងព្តូ្វនធ្ែើនដើមបផី្ញត្រីោរនកើត្ននះ មិនមាននទៀត្ន ើយ ដូចននះ ក៏ន ា្ ះថា ដឹងថា នយើងនឹងមិនបដិ នធិ ៕

ចប់ កយអធិ្បាយបញ្ហា ទី ២

វគគទី ២ - អទធ ន្វគគ ๑๒๗

បញ្ហា ទ្ី ៣ - ញាណបញ្ហញ បញ្ហា

ប្ពះរាជា ព្ត្ម ់ ួរថា “ ព្រះគញេមាា ់នាគន ន អនកណាមានញាេនកើត្ន ើងនហើយ អនកននាះន ា្ ះថា មានបញ្ហា នកើត្ន ើងនហើយ ឬោ ងណា ? ” ប្ពះនាគមសន ៖ “ ូមថាែ យព្រះររ មហាបរិព្ត្ ព្តឹ្មព្តូ្វ អនកណាមានញាេនកើត្ន ើងនហើយ អនកននាះន ា្ ះថា មានបញ្ហា នកើត្ន ើងនហើយ ” ប្ពះមៅមលិិនទ៖ “ ព្រះគញេមាា ់ ញាេមួយណា បញ្ហា ក៏មួយននាះឬ ? ” ប្ពះនាគមសន ៖ “ ូមថាែ យព្រះររ រិត្ដមន ញាេមួយណា បញ្ហាក៏មួយននាះ ” ប្ពះមៅមលិិនទ ៖ “ ព្រះគញេមាា ់ ប ញដនតអនកណាមានញាេននាះ មានបញ្ហា ននាះនកើត្ន ើងនហើយ នគននាះនៅអាចវនងែង(គឺមិនដឹង)បាន ឬក៏មិនអាចវនងែងបាន ? ” ប្ពះនាគមសន ៖ “ ូមថាែ យព្រះររ នៅអាចវនងែងបានកនញងនរឿងមួយចុំនួន មិនអាចវនងែងបានកនញងនរឿងមួយចុំនួន ” ប្ពះមៅមលិិនទ ៖ “ នៅអាចវនងែងបានកនញងនរឿងអែីខលះ ព្រះគញេមាា ់ ? ” ប្ពះនាគមសន៖ “ ូមថាែ យព្រះររ នៅអាចវនងែងបានកនញងវជិាា ិលបៈដដលមិនធាល ប់ដឹង កនញងទិ ដដលមិនធាល ប់នៅ កនញងន ា្ ះឬបញ្ាត្តិដដលមិនធាល ប់ឮ ” ប្ពះមៅមលិិនទ ៖ “ មិនអាចវនងែងបានកនញងនរឿងអែីខលះ ? ” ប្ពះនាគមសន ៖ “ ូមថាែ យព្រះររ កិចាដដលបញ្ហា ននាះ បាននធ្ែើរួច

๑๒๘ កណឌ ទី ២ - មិលិនទប្បញ្ហា កណឌ

នហើយថា មិននទៀងកតី ថាជាទញកខកតី ថាជាអនត្មត កតី មិនអាចវនងែងបាន កនញងកិចាដដលនធ្ែើរួចនហើយ ននាះ ” ប្ពះមៅមលិិនទ ៖ “ ព្រះគញេមាា ់ នត្ើភារវនងែងរប ់នគនៅណា ? ” ប្ពះនាគមសន ៖ “ ូមថាែ យព្រះររ នវោព្គ្នន់ដត្ញាេនកើត្ន ើង

ប ញនណាា ះ ភារវនងែងក៏រដមងរលត់្នៅកនញងទីននាះ ៗ ឯង ” ប្ពះមៅមលិិនទ ៖ “ ូមព្រះគញេមាា ់នធ្ែើោរឧបមា ” ប្ពះនាគមសន ៖ “ ូមថាែ យព្រះររ មហាបរិព្ត្ នព្បៀបដូចជាថា បញរ មាន ក់ បានដ្ឋក់ព្បទីបកនញងផ្ទះងងឹត្ នព្ ះនហត្ញននាះ ភារងងឹត្ក៏រលត់្នៅ ភារភលឺក៏បងាា ញន ើងោ ងណា ូមថាែ យព្រះររ នរលព្គ្នន់ដត្ញាេនកើត្ន ើងប ញនណាា ះ ភារវនងែងក៏រដមងរលត់្នៅកនញងទីននាះ ដូចននាះដដរ ” ប្ពះមៅមលិិនទ ៖ “ ចុំដេកបញ្ហា នឹងនៅណាដដរ ព្រះគញេមាា ់ ? ” ប្ពះនាគមសន ៖ “ ូមថាែ យព្រះររ ូមបបីញ្ហា លញះនធ្ែើកិចារប ់ខលួនរួចនហើយ ក៏រដមងរលត់្នៅកនញងកិចា ដដលបាននធ្ែើរួចននាះឯង ប ញដនតកិចាដដលបញ្ហា ននាះបាននធ្ែើរួចនហើយ ថាមិននទៀងកតី ថាជាទញកខកតី ថាជាអនត្មត កតណីា កិចាដដលបាននធ្ែើរួចនហើយននាះ មិនរលត់្នៅនទ ” ប្ពះមៅមលិិនទ ៖ “ ព្រះគញេមាា ់នាគន ន កយដដលនោកបានន លថា បញ្ហា លញះនធ្ែើកិចារប ់ខលួនរួចនហើយ ក៏រដមងរលត់្នៅកនញងកិចា ដដលបាននធ្ែើរួចននាះឯង ប ញដនតកិចាដដលបញ្ហា ននាះ បាននធ្ែើរួចនហើយ ថាមិននទៀងកត ីថាជាទញកខកតី ថាជាអនត្មត កតី ណា កិចាដដលបាននធ្ែើរួចនហើយននាះ មិនរលត់្នៅនទ ដូចននះ ូមព្រះគញេមាា ់ នធ្ែើោរឧបមា ព្មាប់ កយននាះ ផ្ងចញះ ” ប្ពះនាគមសន ៖ “ ូមថាែ យព្រះររ មហាបរិព្ត្ នព្បៀបដូចជាបញរ មាន ក់ព្តូ្វោររួលឱ្យនគ រន រអកសរនៅនរលយប់ នទើបនៅអនក រន រមក

វគគទី ២ - អទធ ន្វគគ ๑๒๙

ត្មុំងព្បទីបទញកឱ្យនគ រន រ នរលនគ រន រអកសររួចរាល់នហើយ ក៏រនលត់្ព្បទីបននាះ នទះជាព្បទីបរលត់្នៅនហើយកតី តួ្អកសរ (ដដល រន ររួចនហើយ) ក៏មិនវនិា នៅដដរននាះ ោ ងណា ។ ូមថាែ យព្រះររ បញ្ហា លញះបាននធ្ែើកិចារប ់ខលួនរួចនហើយ ក៏រដមងរលត់្នៅ កនញងកិចាដដលបាននធ្ែើរួចនហើយននាះឯង ។ ប ញដនត កិចាដដលបញ្ហា ននាះបាននធ្ែើរួចនហើយ ថាមិននទៀងកត ីថាជាទញកខកតី ថាជាអនត្មត កតី កិចាដដលបាននធ្ែើរួចនហើយននាះ រញ ុំមានរលត់្ោ ងននាះដដរ ” ប្ពះមៅមលិិនទ ៖ “ ូមព្រះគញេមាា ់ ឧបមាបដនថមនទៀត្ផ្ងចញះ ” ប្ពះនាគមសន ៖ “ ូមថាែ យព្រះររ មហាបរិព្ត្ នព្បៀបដូចជា មនញ សមាន នៅរនបទទិ ខាងនកើត្ បានដ្ឋក់ ងទឹកត្មមផ្ទះ មួយផ្ទះ ៥ ង នលើដុំបូលទញករនលត់្នភលើង នរលផ្ទះណាមួយព្តូ្វនភលើងនឆះ នគក៏រដមងចាក់ទឹកទ ុំង ៥ ងននាះនៅនលើ ផ្ទះ នភលើងរដមងរលត់្នៅនព្ ះនហត្ញននាះ ។ ូមថាែ យព្រះររ នត្ើមនញ សទ ុំងននាះ រដមងនកើត្គុំនិត្ដូចននះថា នយើងនឹងនព្បើ ងទ ុំង ៥ ននាះ នធ្ែើកិចាដដលគួរនធ្ែើនដ្ឋយ ងនទៀត្ ដូចននះឬនទ ? ” ប្ពះមៅមលិិនទ ៖ “ មិននទ ព្រះគញេមាា ់ ព្គប់ព្គ្នន់នហើយនដ្ឋយ ងទ ុំងឡាយ ព្បនោរន៍អែីនដ្ឋយ ងទ ុំងននាះនទៀត្នៅ ? ” ប្ពះនាគមសន ៖ “ ូមថាែ យព្រះររ គួរន ើញឥស្តនទិយ ៥ គឺ ទធិស្តនទិយ វរីយិិស្តនទិយ តិ្ស្តនទិយ មាធិ្ស្តនទិយ បញ្ាិ ស្តនទិយ ព្បដូច ងទឹកទ ុំង ៥ នៅចញះ ។ គួរន ើញព្រះនោគ្នវចរ ព្បដូចមនញ សមាន ទ ុំងននាះ គួរន ើញកិនល ទ ុំងឡាយ ព្បដូចនភលើង ។ មនញ សមាន ទ ុំងឡាយ រដមងនព្បើទឹកទ ុំង ៥ ង រនលត់្នភលើងោ ងណា ព្រះនោគ្នវចរក៏រដមងនព្បើឥស្តនទិយ ៥ រ ុំលត់្កិនល ទ ុំងឡាយ ូមបកិីនល ទ ុំងឡាយដដលរលត់្នៅនហើយ ក៏រដមងមិន

๑๓๐ កណឌ ទី ២ - មិលនិទប្បញ្ហា កណឌ

នកើត្នទៀត្ ដូចននាះដដរ ូមថាែ យព្រះររ បញ្ហា ន ា្ ះថា លញះនធ្ែើកិចារប ់ខលួនរួចនហើយ ក៏រដមងរលត់្នៅ ប ញដនតកិចាដដលបញ្ហា ននាះបាននធ្ែើរួចនហើយថា មិននទៀងកតី ថាជាទញកខកតី ថាជាអនត្មត កតី កិចាដដលបាននធ្ែើរួចនហើយននាះ រញ ុំមានរលត់្នៅនទ ត្មមព្បោរខាងនលើមកននះ ” ប្ពះមៅមលិិនទ ៖ “ ូមព្រះគញេមាា ់នធ្ែើោរឧបមាបដនថមនទៀត្ផ្ងចញះ ” ប្ពះនាគមសន ៖ “ ូមថាែ យព្រះររ មហាបរិព្ត្ នព្បៀបដូចជា ព្គូនរទយោន់យកនព្គឿងថាន ុំដដលជាឫ នឈ្ើ ៥ ោ ង នៅរកអនករុំងឺ កិននព្គឿងថាន ុំដដលជាឫ នឈ្ើ ៥ ោ ងននាះឱ្យរោយ ឱ្យអនករុំងឺផឹ្ក នទ (រុំងឺ)

ទុំងឡាយនឹងបាត់្នៅ នព្ ះនព្គឿងថាន ុំទ ុំងននាះ ។ ូមថាែ យព្រះររ ព្គូនរទយននាះរដមងនកើត្គុំនិត្ោ ងននះថា នយើងនឹងនព្បើនព្គឿងថាន ុំ ដដលជាឫ នឈ្ើ ៥ ោ ងទ ុំងននាះ នធ្ែើកិចាដដលគួរនធ្ែើនដ្ឋយថាន ុំនទៀត្ ដូចននះឬនទ ? ” ប្ពះមៅមលិិនទ ៖ “ មិននទ ព្រះគញេមាា ់ ព្គប់ព្គ្នន់នហើយនដ្ឋយនព្គឿងថាន ុំ ដដលជាឫ នឈ្ើ ៥ ោ ងទ ុំងននាះ ព្បនោរន៍អែីនដ្ឋយនព្គឿងថាន ុំដដលជាឫ នឈ្ើ ៥ ោ ងទ ុំងននាះនទៀត្នៅ ? ” ប្ពះនាគមសន ៖ “ ូមថាែ យព្រះររ គួរន ើញឥស្តនទិយ ៥ គឺ ទធិស្តនទិយ វរី-ិយិស្តនទិយ តិ្ស្តនទិយ មាធិ្ស្តនទិយ បញ្ាិ ស្តនទិយ ព្បដូចនព្គឿងថាន ុំដដលជាឫ នឈ្ើ ៥ ោ ងននាះនៅចញះ ។ គួរន ើញព្រះនោគ្នវចរព្បដូចព្គូនរទយ គួរន ើញកិនល ទ ុំងឡាយព្បដូចរុំងឺឈឺ្ថាា ត់្ គួរន ើញអនកដដលជាបញេញរានព្បដូចបញរ មានរុំងឺ ។ នទ (រុំងឺ)ទុំងឡាយរប ់អនករុំងឺបាត់្នៅ នព្ ះព្គូនរទយនព្បើនព្គឿងថាន ុំដដលជាឫ នឈ្ើ ៥ ោ ង ។ នរលនទ ទ ុំងឡាយរលត់្បាត់្នៅ អនករុំងឺក៏ជា ះន ប ើយរីរុំងឺឈឺ្ថាា ត់្ ោ ងណាមិញ ព្រះ

វគគទី ២ - អទធ ន្វគគ ๑๓๑

នោគ្នវចរក៏រដមងនព្បើឥស្តនទិយ ៥ នធ្ែើកិនល ទ ុំងឡាយឱ្យរលត់្នៅ កិនល ទ ុំងឡាយដដលព្តូ្វរ ុំលត់្នហើយននាះ រដមងមិននកើត្នទៀត្ ដូចននាះដដរ ។ ូមថាែ យព្រះររ បញ្ហា ន ា្ ះថា លញះបាននធ្ែើកិចារប ់ខលួនរួចនហើយ ក៏រដមងរលត់្នៅកនញងកិចាននាះឯង ប ញដនតកិចាដដលបញ្ហា ននាះបាននធ្ែើរួចនហើយ ថាមិននទៀងកត ីថាជាទញកខកតី ថាជាអនត្មត កតី កិចាដដលបាននធ្ែើរួចនហើយននាះ រដមងមិនរលត់្នៅ ត្មមព្បោរដូចន លខាងនលើមកននះនទ ” ប្ពះមៅមលិិនទ ៖ “ ូមព្រះគញេមាា ់នធ្ែើោរឧបមាបដនថមនទៀត្ផ្ងចញះ ” ប្ពះនាគមសន៖ “ ូមថាែ យព្រះររ មហាបរិព្ត្ នព្បៀបដូចជាអនកព្បយញទធ ដដលសាទ ត់្រុំនាញកនញង មរភូមិ ព្ វាយកព្រួញ ៥ នដើម រួចក៏ចញះនៅោន់ មរភូមិ នដើមបយីកឈ្នះនលើកងទរ័ភាគីមាខ ងនទៀត្ ។ អនកព្បយញទធននាះនៅដល់ មរភូមិនហើយ ក៏បាញ់ព្រួញ ៥ នដើមននាះ ភាគីមាខ ងនទៀត្ក៏ដបកខាា ត់្ខាា យបរារ័យ នព្ ះព្រួញទ ុំងននាះ ។ ូមថាែ យព្រះររ អនកព្បយញទធដដលសាទ ត់្រុំនាញកនញង មរភូមិននាះ នឹងនកើត្គុំនិត្ោ ងននះថា នយើងនឹងនព្បើព្រួញ ៥ នដើម ទ ុំងននាះ នធ្ែើកិចាដដលគួរនធ្ែើនដ្ឋយព្រួញនទៀត្ ដូចននះឬនទ ? ” ប្ពះមៅមលិិនទ ៖ “ មិននទ ព្រះគញេមាា ់ ព្គប់ព្គ្នន់នហើយនដ្ឋយព្រួញ ទ ុំងននាះ ព្បនោរន៍អែីនដ្ឋយធ្នូទ ុំងននាះនទៀត្នៅ ? ” ប្ពះនាគមសន ៖ “ ូមថាែ យព្រះររ គួរន ើញឥស្តនទិយ ៥ គឺ ទធិស្តនទិយ វរីយិិស្តនទិយ តិ្ស្តនទិយ មាធិ្ស្តនទិយ បញ្ាិ ស្តនទិយ ព្បដូចព្រួញ ៥ នដើម ។ គួរន ើញ ព្រះនោគ្នវចរព្បដូចអនកព្បយញទធដដលសាទ ត់្រុំនាញកនញង មរភូមិ ។ គួរន ើញកិនល ទ ុំងឡាយ ព្បដូចកងទរ័ភាគីមាខ ងនទៀត្។ កងទរ័ភាគីមាខ ង

๑๓๒ កណឌ ទី ២ - មិលិនទប្បញ្ហា កណឌ

នទៀត្ដបកខាា ត់្ខាា យ បរារ័យនៅ នព្ ះព្រួញ ៥ នដើម ោ ងណាមិញ កិនល ទ ុំងឡាយរដមងដបកខាា ត់្ខាា យនៅ នព្ ះឥស្តនទិយ ៥ ។ កិនល ដដលដបកខាា ត់្ខាា យនហើយ ក៏មិននកើត្នទៀត្ ដូចននាះ ។ ូមថាែ យព្រះររ បញ្ហា ន ា្ ះថា លញះបាននធ្ែើកិចារប ់ខលួនរួចនហើយក៏រលត់្នៅកនញងកិចាននាះ ននាះឯង ប ញដនតកិចាដដលបញ្ហា ននាះបាននធ្ែើរួចនហើយ ថាមិននទៀងកតី ថាជាទញកខកតី ថាជាអនត្មត កតី កិចាដដលបាននធ្ែើរួចនហើយននាះ រដមងមិនរលត់្នៅ ត្មមព្បោរដូចន លខាងនលើមកននះ ” ប្ពះមៅមលិិនទ ៖ “ ព្រះគញេមាា ់នាគន ន នោកមាា ់នឆលើយ មរមយនហើយ ” ៕

ចប់ញាេបញ្ហា បញ្ហា ទី ៣

ោកយអធិប្ាយបញ្ហា ទី ៣ ៖

បញ្ហា ួរដល់ញាេនិងបញ្ហា ន ា្ ះថា ញាេបញ្ហា បញ្ហា ។

កយថា អនកណាមានញាេនកើត្ន ើង បានន ចកតីថា ព្រះនោគ្នវចរណាមានញាេ គឺ វបិ សនាញាេ ឬមានមគគញាេ ដដលមានវបិ សនា-ញាេ ននាះជានហត្ញនកើត្ន ើងនហើយ ។ ធ្មាជាតិ្ដត្មួយ បញ្ហា ននាះឯងន ា្ ះថា ញាេ នដ្ឋយអត្ថន័យថា “ ដឹងនូវអែីដដលគួរដឹង ” ន ា្ ះថា បញ្ហា នដ្ឋយអត្ថន័យថា “ ដឹងនដ្ឋយព្បោរទ ុំងឡាយ ” ។ កយថា អនកននាះន ា្ ះថាមានបញ្ហា នកើត្ន ើងនហើយ បានន ចកតីថា ព្រះនោគ្នវចរននាះ ន ា្ ះថាមានបញ្ហា គឺ វបិ សនាបញ្ហា ឬ មានមគគបញ្ហា ដដលមានវបិ សនាបញ្ហា ននាះ ជានហត្ញនកើត្ន ើងនហើយ ។

វគគទី ២ - អទធ ន្វគគ ๑๓๓

កយថា កនញងវជិាា ិលបៈដដលមិនធាល ប់ដឹង បានន ចកតីថា នៅអាចវនងែង គឺ នៅអាចមិនដឹងកនញងវជិាា ិលបៈទ ុំងឡាយ ដដលមិនធាល ប់ដឹងរីមញន ជាោរងារ ិលបៈកនញងផ្លូ វនោកកតី ជាោរងារ ិលបៈគឺធ្ម៌និងវន័ិយកត ី នព្ ះមិនធាល ប់បាន នស ុំចុំនេះដឹងទញក អុំរីោរនរៀននិងោរសាក ួរដបបននះថា “អែីនៅ...? ោ ងនម ចនៅ...? ោ ងននះឬនទ...? មិនដមនោ ងននះឬោ ងណា...? ” ជានដើម កនញងវជិាា ិលបៈទ ុំងននាះ ។

កយថា កនញងន ា្ ះឬបញ្ាត្តដិដលមិនធាល ប់បានឮ បានន ចកតីថា អនកមានញាេឬបញ្ហា ននាះ នៅជាបញេញរានកតី ជាព្រះន កខៈកតី ឬជាព្រះអរហនតកត ីក៏នៅអាចវនងែង គឺ អាចនៅមិនដឹង កនញងន ា្ ះ បញ្ាត្តិ មញ្ហា នវាហារ ភាសា កយនៅគ្នន ដដលមិនធាល ប់បានឮ គឺ មិនធាល ប់បានសាត ប់រីមញនដបបននះថា ន ា្ ះថាអែី...? នៅថាអែី...? នគនា ុំគ្នន នៅថាោ ងដូចនមតច...? ោ ងននះឬ...? មិនដមនោ ងននះឬ...? ជានដើម។

កយថា កិចាដដលបញ្ហា ននាះបាននធ្ែើរួចនហើយ បានន ចកតថីា ោរដឹងន ា្ ះថា ជាកិចារប ់បញ្ហា ក៏កិចាននាះរដមងព្បព្រឹត្តនៅ នដ្ឋយព្បោរ ២ គឺ នធ្ែើលកខេៈឱ្យបងាា ញត្មមោររិត្ ១ លះន ចកតវីនងែងដដលបិទបា ុំងលកខ-េៈទុំងននាះ ១ ។ កនញងបញ្ហា ននះ ព្រះនេរៈន ល ុំនៅយកវបិ សនាបញ្ហាជា ុំខាន់ ( នបើជាមគគបញ្ហា រដមងនធ្ែើកិចា ៤ ោ ង កនញងបណាត កិចាដនអរយិ ចាៈ ៤ មានោរកុំេត់្ដឹងនូវទញកខ ជានដើម ) ។ កយថា ភារវនងែងរដមងរលត់្នៅនៅទីននាះននាះឯង គឺ ន ចកតីវនងែងរដមងរលត់្នៅ កនញងទីដដលខលួននកើត្ គឺ កនញងខលួនព្រះនោគ្នវចរននាះ ននាះឯង ។

នព្បៀបដូចជា នរលត្មុំងព្បទីបកនញងផ្ទះងងឹត្ ព្បទីបរដមងញាញ ុំងឱ្យ

๑๓๔ កណឌ ទី ២ - មិលិនទប្បញ្ហា កណឌ

ព្បាកដន ើង អនកដដលមានដភនកលអ នទើប មលឹងន ើញរូបទ ុំងឡាយបាន ដេមទ ុំងរដមងកមាា ត់្ភារងងឹត្ឱ្យអ ់នៅកនញងនរលដត្មួយ មិនមញនមិននព្ោយគ្នន ោ ងណាមិញ នរលព្គ្នន់ដត្ញាេឬបញ្ហា នកើត្ន ើងប ញនណាា ះ ញាេឬបញ្ហា ដដលនកើត្ន ើងននាះ រដមងនធ្ែើលកខេៈ មានអនិចាលកខេៈ ( លកខេៈដដលមិននទៀង ) ជានដើម ឱ្យព្បាកដន ើង ។ អនកមានបញ្ហា នទើបន ើញ នទើបដឹងត្មមោររិត្ថា ព្បោរននះមិននទៀងជានដើម ដេមទ ុំងរដមងកមាា ត់្ភារវនងែងឱ្យអ ់នៅកនញងនរលដត្មួយ មិនមញនមិននព្ោយគ្នន ដូចននាះដដរ ។

កយថា កិចាដដលបញ្ហា ននាះ បាននធ្ែើរួចនហើយថា មិននទៀង។ ល។ កិចាដដលបាននធ្ែើរួចនហើយននាះ រញ ុំមានរលត់្នៅនទ បានន ចកតថីា កិចា ២ ោ ង គឺោរនធ្ែើលកខេៈ មានអនិចាលកខេៈជានដើម ឱ្យព្បាកដន ើង គឺឱ្យន ើញជាក់ចា ់ថា ព្បោរននះមិននទៀង ជានដើម ក៏នដ្ឋយ ោរលះភារវនងែងគឺភារមិនដឹងក៏នដ្ឋយ ដដលបញ្ហា បាននធ្ែើរួចនហើយននាះ ន ា្ ះថារញ ុំមានរលត់្នៅនទ ។ នព្ ះនហត្ញអែី ? នព្ ះនហត្ញថា ព្ប ិននបើកិចាដដលនធ្ែើរួចនហើយននាះ រលត់្នៅដូចបញ្ហា ននាះ លកខេៈដដលព្បាកដរួចនហើយ ក៏នឹងវលិព្ត្ ប់មកមិនព្បាកដឱ្យន ើញ គឺ ព្តូ្វបិទបា ុំងទញកដូចនដើមនទៀត្ ។ ភារវនងែងក៏នឹងវលិព្ត្ ប់មកនទៀត្ ព្រះនោគ្នវចរក៏នឹងព្ត្ ប់មកជាមនញ ស ដដលមិនដឹងថា ព្បោរននះនទៀងឬមិននទៀង ជានដើម ដូចមញននទៀត្ ។ ប ញដនត នព្ ះរញ ុំមានវបិរតិ្ព្ត្ ប់ព្ត្ ិនោ ងននះ កិចាដដលបញ្ហា បាននធ្ែើរួចនហើយននាះ នទើបន ា្ ះថា មិនរលត់្នៅ ។

កនញងឧបមានព្ោយ ៗ មានឧបមា តីអុំរី ងទឹក ៥ ង ជានដើម ព្រះនាគន ននលើកន ើងមក ជានរឿងនព្បៀបនធ្ៀប ឱ្យន ើញនូវោរនធ្ែើកិចា រប ់បញ្ហា ដដលដុំនេើ រនៅ ព្រមជាមួយនឹងឥស្តនទិយ ៤ ោ ង នផ្សងនទៀត្មាន

វគគទី ២ - អទធ ន្វគគ ๑๓๕

ទធ ជានដើម ដដលជាបរវិារ ។ ខលឹមសារកនញងឧបមាទ ុំងននាះ មានអត្ថន័យរាក់ ព្ ួលយល់ព្សាប់នហើយ ៕

ចប់ កយអធិ្បាយបញ្ហា ទី ៣

បញ្ហា ទ្ី ៤ - បដ្ិស្នទហនបុគគលរវទ្យិនបបញ្ហា

ប្ពះរាជា ព្ត្ម ់ ួរថា “ ព្រះគញេមាា ់នាគន ន នោកមាា ់អងគណានឹងមិនបដិ នធិ ( នឹងមិននកើត្កនញងភរេាីត្នៅនទៀត្ ) នោកមាា ់អងគននាះនឹងនៅដត្នសាយទញកខនវទនានផ្សង ៗ ដដរឬនទ ? ” ប្ពះមេរៈ ថាែ យវ ិរានាថា “ នោកនៅនសាយទញកខនវទនាខលះ និងមិននសាយទញកខនវទនាខលះ ” ប្ពះមៅមលិិនទ ៖ “ នសាយទញកខនវទនាអែី ? មិននសាយទញកខនវទនាអែី ? ” ប្ពះនាគមសន ៖ “ ូមថាែ យព្រះររ នសាយទញកខនវទនាផ្លូវោយ មិននសាយទញកខនវទនាផ្លូ វចិត្ត ” ប្ពះមៅមលិិនទ ៖ “ ព្រះគញេមាា ់ នោកនសាយទញកខនវទនាផ្លូ វោយ ោ ងដូចនមតច មិននសាយទញកខនវទនាផ្លូវចិត្តោ ងដូចនមតច ? ” ប្ពះនាគមសន ៖ “ នហត្ញណា បចា័យណា រដមងមាននដើមបោីរនកើត្ន ើងដនទញកខនវទនាផ្លូ វោយ នព្ ះនហត្ញននាះ បចា័យននាះ នៅមិនទន់រមាង ប់នៅ នទើបនោកនៅនសាយទញកខនវទនាផ្លូវោយ ។ នហត្ញណា បចា័យណា រដមងមាននដើមបោីរនកើត្ន ើង ដនទញកខនវទនាផ្លូ វចិត្ត នព្ ះនហត្ញននាះ បចា័យននាះរមាង ប់នៅ នទើបនោកមិននសាយទញកខនវទនាផ្លូ វចិត្ត ។ ូមថាែ យព្រះររ ព្រះដ៏មានព្រះភាគ ព្ទង់បានព្ត្ម ់ព្រះភា ិត្ននះថា “ រសា ឯកំ រវទ្នំ រវរទ្ត ិ

๑๓๖ កណឌ ទី ២ - មិលនិទប្បញ្ហា កណឌ

កាយិកំ ន រចតសិ្កំ – ភិកខញអងគននាះ រដមងនសាយទញកខនវទនាផ្លូ វោយដត្មួយមញខ មិននសាយទញកខនវទនាផ្លូវចិត្ត ” ដូចននះ ” ប្ពះមៅមលិិនទ ៖ “ ព្រះគញេមាា ់នាគន ន នព្ ះនហត្ញអែីនទើបនោកនៅនសាយទញកខនវទនា នមតចមិនបរនិិ ែ ននៅ (នដើមបឲី្យមិនបាច់នៅនសាយទញកខនវទនាផ្លូ វោយននាះដូចននះ) ? ” ប្ពះនាគមសន ៖ “ ូមថាែ យព្រះររ នោកដដលជាព្រះអរហនតរញ ុំមានន ចកតីរកីរាយឬខឹង មានទ ម ាងវញិនទៀត្ ព្រះអរហនតទ ុំងឡាយជាបេឌិ ត្ រដមងមិននធ្ែើខនធ ដដលនៅមិនទន់ទញុំនជារ ឱ្យព្រុះននាះនទ រដមងរង់ចា ុំភារទញុំនជារនៅន ើយ ។ ូមថាែ យព្រះររ ព្រះធ្មាន នាបតី្សារបីញត្ ត្នត្ថរ បានភា ិត្ន ចកតីននះទញកថា ៖

នាភិនាធម្ិ ម្ ណំ នាភនិាធម្ិ ជី្វតិ ំ ។ ល។ កាលញ្ា បដ្ិកង្ខខ ម្ិ ស្ម្បោរនា បតិស្សរោ (១)

ដព្បថា ៖ នយើងមិនរកីរាយន ចកតីសាល ប់ នយើងមិនរកីរាយន ចកតរី ់ ប ញដនតនយើងបានដត្រង់ចា ុំប ញនណាា ះ ដូចដដលអនក ញីឈ្នួលរង់ចា ុំដេលឈ្លួល ដូចននះ ។ នយើងមិនរកីរាយន ចកតសីាល ប់ នយើងមិនរកីរាយន ចកតីរ ់ ប ញដនតនយើងមានសាា រតី្ចុំន ះមញខ មាន មបរញ្ាៈ បានដត្រង់ចា ុំនវោ ប ញនណាា ះ ។

ដូចននះ ” ប្ពះមៅមលិិនទ ៖ “ ព្រះគញេមាា ់នាគន ន នោកមាា ់នឆលើយ មគួរនហើយ ” ៕

ចប់បដិ នទហនបញគគលនវទិយនបបញ្ហា ទី ៤ (១) ខញទទកនិោយ នេរគ្នថា ជា មតីរប ់ព្រះខទិរវនិយនរវត្នត្ថរ មិនដមនរប ់ព្រះសារបីញត្តនត្ថរនទ ។

វគគទី ២ - អទធ ន្វគគ ๑๓๗

ោកយអធិប្ាយបញ្ហា ទី ៤ ៖

ន ា្ ះបញ្ហា ទី ៤ ននះ កនញងអដាកថាជា នបបដិ នទហនបញគគលនវទិយន-

បបញ្ហា ដព្បថា “ បញ្ហា តីអុំរីោរនសាយនវទនារប ់បញគគលអនកដដលមិនបដិ នធិ ” ដដលគួរដត្ព្តឹ្មព្តូ្វជាង ។ កយថា នោកមាា ់អងគណានឹងមិនបដិ នធិ ? បានន ចកតថីា នោក-

មាា ់ ដដលជាព្រះអរហនតអងគណានឹងមិនបដិ នធិ ? ។ កយថា នព្ ះនៅមិនទន់រមាង ប់នៅ គឺ នព្ ះនៅមិនទន់រលត់្នៅ បានន ចកតីថា នរលព្រះអរហនតនៅមានរីវតិ្នៅន ើយ ោយព្បសាទក៏នៅដុំនេើ រោរ នៅមិនទន់រលត់្នៅ នព្ ះនហត្ញននាះ នរលមាននផាដា ែ រមាេ៍ដដលមិនជាទីព្បាថាន ដូចជា នៅត នរក ព្ត្ជាក់នរក រងឹនរក ជានដើម មកទងគិចោយ នោកក៏រដមងនកើត្មានោរឈឺ្ចាប់ នរលមានធាត្ញនភលើងមក ប ះនឹងដផ្ទព្ករះកនញងព្គ្នដដលព្តូ្វបរនិភាគអាហារ ប ញដនតមិនទន់បានបរនិភាគ នោកក៏នកើត្មានភារនព្ កលល ន ។ នៅនរលព្ទង់ោយកនញងឥរោិបេននាះយូរ នោកក៏នកើត្មានោរឈឺ្រួយព្ រន់ោ ងននះ ជានដើម ។ ោរឈឺ្ចាប់ជានដើម ដដលនកើត្ន ើង ន ា្ ះថា ទញកខនវទនាផ្លូ វោយ ។ នព្ ះនហត្ញគឺ ោយព្បសាទនៅមិនទន់រមាង ប់ នទើបនោកនៅនសាយទញកខនវទនាទ ុំងននាះ ។ កយថា នព្ ះរមាង ប់នៅ គឺ នព្ ះរលត់្នៅ ន ចកតីថាទញកខនវទនាផ្លូ វចិត្តដដលនៅថា នទមន ស មាននទ ៈជានហត្ញ កនញងឋានៈជាឫ ដកវ មានធ្មា-ជាតិ្នកើត្រួមជាមួយនផ្សង ៗ នទៀត្ មានផ្ សៈ វតិ្កា វចិារ ជានដើម ជាបចា័យ កនញងឋានៈជាអនកឧបត្ថមភ ។ នព្ ះនហត្ញនិងបចា័យទ ុំងននាះរមាង ប់រលត់្នៅ គឺព្តូ្វលះនដ្ឋយអុំណាចដនមគគភាវនា ទញកខនវទនាគឺនទមន សននាះ នទើបរលត់្

នៅ នព្ ះនហត្ញននាះ នទើបព្រះអរហនតមិនមានោរនសាយទញកខនវទនាផ្លូវចិត្ត ។

๑๓๘ កណឌ ទី ២ - មិលិនទប្បញ្ហា កណឌ

កនញងព្រះគ្នថា កយថា ប ញដនតនយើងបានដត្រង់ចា ុំនវោប ញនណាា ះ បានន ចកតីថា នយើងបានដត្រង់ចា ុំនវោមរេៈ ដដលនឹងមកដល់ ប ញនណាា ះ ។

កយថា ដូចអនក ញីឈ្នួលរង់ចា ុំដេលឈ្លួល បានន ចកតីថា នព្បៀបដូចជាអនក ញីឈ្នួលរង់ចា ុំដេលឈ្នួល គឺ នវោដដលោភមកដល់ ោ ងណាមិញ នយើងក៏រង់ចា ុំនវោមរេៈ ដដលនឹងមកដល់ ដូចននាះ ៕

ចប់ កយអធិ្បាយបញ្ហា ទី ៤

បញ្ហា ទ្ី ៥ - រវទ្នាបញ្ហា

ប្ពះរាជា ព្ត្ម ់ ួរថា “ ព្រះគញេមាា ់នាគន ន ញខនវទនាជាកញ ល ឬជាអកញ ល ឬជាអរាកត្ (មិនដមនទ ុំងកញ លទ ុំងអកញ ល) ? ” ប្ពះនាគមសន ៖ “ ូមថាែ យព្រះររ មហាបរិព្ត្ ញខនវទនាជាកញ លក៏មាន ជាអកញ លក៏មាន ជាអរាកត្ក៏មាន ” ប្ពះមៅមលិិនទ ៖ “ ព្រះគញេមាា ់ នវទនាព្ប ិននបើជាកញ លក៏រដមងមិនជាទញកខ ព្ប ិននបើជាទញកខក៏រដមងមិនជាកញ ល កយថា “កញ លក៏ជាទញកខ” ដូចននះ រិបាកសាត ប់ណា ់ ” ប្ពះនាគមសន ៖ “ ូមថាែ យព្រះររ មហាបរិព្ត្ ព្រះអងគព្ទង់យល់ ន ចកតនីនាះោ ងដូចនមតច នៅទីននះមានបញរ មាន ក់ដ្ឋក់ដញ ុំដដកនៅត នលើបាត្ដដមាខ ង ដ្ឋក់ដញ ុំព្រិលព្ត្ជាក់នលើបាត្ដដមាខ ងនទៀត្ ូមថាែ យព្រះររ បាត្ដដរប ់នគព្តូ្វនឆះនខាល ចទ ុំង ងខាងឬោ ងណា ? ” ប្ពះមៅមលិិនទ ៖ “ រិត្ដមន ព្រះគញេមាា ់ បាត្ដដរប ់នគព្តូ្វនឆះ

នខាល ចទ ុំង ងខាង ”

វគគទី ២ - អទធ ន្វគគ ๑๓๙

ប្ពះនាគមសន ៖“ ូមថាែ យព្រះររ បាត្ដដរប ់នគនៅត ទ ុំង ងខាងឬ ? ” ប្ពះមៅមលិិនទ ៖ “ មិនដមននទ ព្រះគញេមាា ់ ” ប្ពះនាគមសន ៖ “ ូមថាែ យព្រះររ ប ញដនតបាត្ដដរប ់នគ ព្ត្ជាក់ទ ុំង ងខាងឬ ? ” ប្ពះមៅមលិិនទ ៖ “ មិនដមននទ ព្រះគញេមាា ់ ” ប្ពះនាគមសន ៖ “ ូមព្ទង់ព្ជាបផ្ងថា បនទូលរប ់ព្រះអងគព្តូ្វអាត្មាភារចាប់ចុំេញ ចនខាយបាន ។ ព្ប ិននបើដញ ុំដដកនៅត ប ញនណាា ះ អាចដញត្កនមាល ចបាន ប ញដនតបាត្ដដរប ់នគមិនបាននៅត ទ ុំង ងខាង នព្ ះនហត្ញននាះ ព្រះត្ព្មា ់រប ់ព្រះអងគ ( ដដលថា “ រិត្ដមន ព្រះគញេមាា ់ បាត្ដដរប ់នគព្តូ្វនឆះនខាល ចទ ុំង ងខាង ” ) រដមងរិបាកសាត ប់ណា ់ ។ ព្ប ិននបើដញ ុំព្រិលព្ត្ជាក់ប ញនណាា ះ អាចដញត្កនមាល ចបាន ប ញដនតបាត្ដដរប ់នគមិនបានព្ត្ជាក់ទ ុំង ងខាង ។ នព្ ះនហត្ញននាះ ព្រះត្ព្មា ់រប ់ព្រះអងគរដមងរិបាកសាត ប់ ។ ូមថាែ យព្រះររ បាត្ដដរប ់នគនឆះនខាល ចទ ុំង ងខាងោ ងដូចនមតច ? នព្ ះថា បាត្ដដរប ់នគមិនបាននៅត ទ ុំង ងខាង និងមិនបានព្ត្ជាក់ទ ុំង ងខាងបាត្ដដមាខ ងនៅត បាត្ដដមាខ ងព្ត្ជាក់ ក៏ប ញដនតដដទ ុំងរីរព្តូ្វនឆះនខាល ច នព្ ះនហត្ញននាះ ព្រះត្ព្មា ់រប ់ព្រះអងគរដមងរិបាកសាត ប់ ” ប្ពះមៅមលិិនទ ៖ “ ខ្ញ ុំព្រះករញណាមិនមាន មត្ថភារព្គប់ព្គ្នន់នឹងឆលងនឆលើយជាមួយព្រះគញេមាា ់ ដដលជាកុំរូលវាទៈបានននាះនទ ូមព្រះគញេ-

មាា ់ នមត្មត អធិ្បាយផ្ងចញះ ”

๑๔๐ កណឌ ទី ២ - មិលនិទប្បញ្ហា កណឌ

បនាទ ប់រីននាះ ប្ពះមេរៈ ក៏បានថាែ យវ ិរានា នធ្ែើឱ្យព្រះនៅមិលិនទឱ្យព្ទង់បានយល់ នដ្ឋយ មតីដដលព្បកបនដ្ឋយអភិធ្មា ោ ងននះថា ៖

“ ូមថាែ យព្រះររ មហាបរិព្ត្ នគហនិ សតិ្នសាមន ស ( នសាមន ស អាព្ ័យផ្ទះ ) មាន ៦ ោ ងទ ុំងននះ,ននកខមានិ សតិ្នសាមន ស ( នសាមន ស អាព្ ័យននកខមាៈ) ក៏មាន ៦ ោ ង, នគហនិ សតិ្នទមន ស(នទមន សអាព្ ័យផ្ទះ) ក៏មាន ៦ ោ ង, ននកខមានិ សតិ្នទមន ស (នទមន សអាព្ ័យននកខមាៈ) ក៏មាន ៦ ោ ង, នគហនិ សតិ្ឧនបោខ (ឧនបោខ អាព្ ័យផ្ទះ) ក៏មាន ៦ ោ ង, ននកខមានិ សតិ្ឧនបោខ (ឧនបោខ អាព្ ័យននកខមាៈ)ក៏មាន ៦ ោ ង ។ នវទនាមាន ៦ រុំរូកទ ុំងននះ នវទនាជាអតី្ត្ក៏មាន ៣៦ នវទនាជាអនាគត្ក៏មាន ៣៦ នវទនាជាបចាញបបននក៏មាន ៣៦ ដដរ ។ រញបនវទនាទ ុំងអ ់ននាះចូលគ្នន មាននវទនា ១០៨ ” ជានដើម ។

ប្ពះមៅមលិិនទ ៖ “ ព្រះគញេមាា ់នាគន ន នោកមាា ់នឆលើយ មគួរនហើយ ” ៕

ចប់នវទនាបញ្ហា ទី ៥

ោកយអធិប្ាយបញ្ហា ទី ៥ ៖

បញ្ហា ទក់ទងនឹងនវទនា ន ា្ ះថា នវទនាបញ្ហា ។

ព្រះដ៏មានព្រះភាគព្ត្ម ់ថា “ រវទ្យិត ំសុ្ខំ វា ទុ្កខំ វា អទុ្កខម្-

សុ្ខំ វា តម្្បិ ទុ្កខំ (១) - នវទនា ញខក៏នដ្ឋយ ទញកខក៏នដ្ឋយ អទញកខម ញខក៏

នដ្ឋយ នវទនាទ ុំងននាះ ក៏ជាទញកខ ” ដូចននះ មានន ចកតីថា នវទនាព្គប់ោ ងជាន ចកតទីញកខ ។

(១) ុំយញត្តនិោយ. ឡាយត្នវគគ ។

វគគទី ២ - អទធ ន្វគគ ๑๔๑

រិត្ដូចននាះ ញខនវទនា ក៏ចាត់្ថាជាទញកខ នព្ ះជា វបិរណិាមទញកខ (ទញកខគឺ ភារដដលដព្បព្បួលនៅ គឺ រលត់្នៅអ ់នៅ នព្ ះជារប ់មិននទៀង ) ។ ទញកខនវទនា ក៏ចាត់្ថាជាទញកខ នព្ ះជា ទញកខទញកខ (ទញកខ គឺ ភាវៈដដល ត្ែទ ុំងឡាយរិបាកព្ទ ុំ ) ។ ឧនបោខ នវទនាក៏ចាត់្ថាជាទញកខ នព្ ះជា ងាខ រទញកខ (ទញកខ គឺ ភារដដល ងាខ រទ ុំងឡាយ ព្តូ្វគ្នប ងាត់្ នដ្ឋយោរនកើត្ន ើងនិងោររលត់្នៅ ) ។ នវទនាទ ុំងឡាយនផ្សង ៗ ដដលដបកនចញនដ្ឋយជាតិ្ នដ្ឋយភូមិ ជានដើម បានជានព្ចើនទ ុំងអ ់ននាះ ចាត់្ចូលកនញងនវទនា ៣ ោ ងទ ុំងននះ ។ នព្ ះនហត្ញននាះ នវទនាទ ុំងឡាយទុំងរួង ញទធដត្ជាទញកខនវទនា នទះជាកញ លក៏ជាទញកខ ន ល គឺ ញខនវទនាដដលជាកញ ល រដមងជាវបិរណិាមទញកខ ោ ងននះ ជានដើម ។ ព្រះនៅមិលិនទព្ទង់នធ្ែើទញកកនញងព្រះទយ័ោ ងននះថា “ នវទនា ព្ប ិននបើជា អកញ ល ន លថា ជាទញកខ ក៏ មរមយនឹងសាត ប់បាន នព្ ះជារប ់មិនជាទីព្បាថាន ។ ប ញដនតនវទនាព្ប ិននបើជាកញ ល ដដលជា ភារបដិបកខចុំន ះអកញ លព្គប់ោ ង ោរដដលន លថា ជាទញកខ ដូចគ្នន នឹងអកញ លននាះនទៀត្ននះ មិនគួរឱ្យសាត ប់ន ើយ ” ដូចននះ នទើបព្ត្ម ់ថា “ កយថា កញ លក៏ជាទញកខដូចននះ រិបាកសាត ប់ណា ់ ” ដូចននះ ។ កយថា ព្ប ិននបើដញ ុំដដកនៅត ប ញនណាា ះ អាចដញត្កនមាល ចបាន ប ញដនតបាត្ដដរប ់នគមិនបាននៅត ទ ុំង ងខាង បានន ចកតីថាព្ប ិននបើដញ ុំដដកនៅតប ញនណាា ះ អាចមាន មត្ថភារដញត្កនមាល ចបាន នហើយដញ ុំព្រិលមិនអាចមាន មត្ថភារដញត្កនមាល ចបានននាះ ប ញដនតបាត្ដដរប ់នគមិនបាននៅត ទ ុំង ង ខាង នព្ ះមាខ ងនទៀត្មានដញ ុំព្រិលដ្ឋក់នៅនលើបាត្ដដ នព្ ះនហត្ញអែីបានជាដដដដលមានដញ ុំព្រិលដ្ឋក់រីនលើននាះ ក៏នឆះនខាល ចដូចគ្នន ? ។

๑๔๒ កណឌ ទី ២ - មិលិនទប្បញ្ហា កណឌ

កយថា នព្ ះនហត្ញននាះ ព្រះត្ព្មា ់រប ់ព្រះអងគរដមងរិបាកសាត ប់ បានន ចកតីថា នព្ ះនហត្ញននាះ ព្រះត្ព្មា ់រប ់ព្រះអងគដដលថា “ រិត្ដមន ព្រះគញេមាា ់ បាត្ដដរប ់នគ ព្តូ្វនឆះនខាល ចទ ុំង ងខាង ” ដូចននះ រដមងរិបាកសាត ប់ នព្ ះោលណាដដដដលមានរប ់នៅត ដ្ឋក់រីនលើនទើបព្តូ្វនឆះនខាល ចបាន នបើដូចននះ ដដដដលមានរប ់ព្ត្ជាក់ដ្ឋក់រីនលើ ក៏មិនគួរនឹងនឆះនខាល ចនៅដដរននាះនទ ។ ចុំដេក កយថា ព្ប ិននបើដញ ុំព្រិលប ញនណាា ះ អាចដញត្កនមាល ចបាន ជានដើម គួរព្ជាបត្មមអត្ថន័យដូចន លខាងនលើ ។

បេឌិ ត្គួរព្ជាបោរនព្បៀបនធ្ៀបនដ្ឋយឧបមាោ ងននះថា នព្បៀបបីដូចដញ ុំដដកនៅត និងដញ ុំព្រិលព្ត្ជាក់ នទះជាមានចុំដេកខញ គ្នន នដ្ឋយលកខេៈដដលនៅត និងព្ត្ជាក់ ។ នទះជាោ ងននាះកតី នរលដ្ឋក់នលើដដមាខ ង ៗ វត្ថញទ ុំងននាះក៏ន ា្ ះថា មានចុំដេកដូចគ្នន នដ្ឋយោរដញត្កនមាល ចឱ្យនឆះនខាល ចបានដូចគ្នន ។ ោ ងណាមិញ កញ លនវទនា និង អកញ លនវទនា នទះជាមានចុំដេកខញ គ្នន នដ្ឋយជាតិ្ គឺ កញ ល និងអកញ ល នទះជាោ ងននាះកត ីនវទនាទ ុំង ២ ននះ មានន ា្ ះថា មានចុំដេកដូចគ្នន ដដរ ញទធដត្ជាន ចកតីទញកខ រក ញខឬសារៈព្បនោរន៍អែីក៏មិនមាន ដូចននាះដដរ។

កយថា ូមថាែ យព្រះររ នគហនិ សតិ្នសាមន សមាន ៦ ោ ង ទ ុំងននះ បានន ចកតថីា នសាមន សដដលនកើត្ន ើង ចុំន ះបញគគលដដលបានឥដ្ឋា រមាេ៍ (អារមាេ៍ដដលគួរឱ្យព្បាថាន ) មាន ៦ ោ ង គឺ រូប ុំន ង កលិន រ នផាដារែៈ និងធ្ម៌ ដដលគួរឱ្យព្ ឡាញ់ គួរឱ្យនរញចិត្ត គួរឱ្យចូលចិត្ត ឬនទះជាមិនទន់បាន ប ញដនត ងឃមឹថានឹងបាន ឬនទះជានឹកដល់ឥដ្ឋា រមាេ៍ដដលធាល ប់បាន ដដលរលត់្នៅនហើយកត ី ន ា្ ះថា នគហនិ សតិ្នសាមន ស មាន ៦ ោ ង ត្មមអារមាេ៍ទ ុំងននាះឯង ជានសាមន សអាព្ ័យោម

វគគទី ២ - អទធ ន្វគគ ๑๔๓

គញេនកើត្ន ើងនដ្ឋយ កយថា “ រគហៈ-ផ្ទះ ” នៅទីននះ ជាន ា្ ះនៅ ោមគញេ ទ ុំងឡាយ ។ នសាមន សនកើត្ន ើងចុំន ះបញគគល ដដលន ើញនដ្ឋយបញ្ហា ដ៏ព្តឹ្មព្តូ្វថា អារមាេ៍ ៦ មានរូបជានដើមទ ុំងននាះ មិននទៀង មានោរដព្បព្បួល មានោររសាយនៅ មានោររលត់្នៅជាធ្មាត្ម រួចរកីរាយ បាយចិត្តថា “ នយើងនឹងផ្ញត្រីររា មរេៈ រីទញកខទ ុំងរួង នដ្ឋយបដិបទដដលនយើងបានបុំនរញននះ នយើងហន៎ នយើងជាអនកមានចុំដេកដឹងនូវធ្ម៌ ន ើញនូវធ្ម៌ ដដលព្រះអរយិជាមាា ់ទ ុំងឡាយ ដឹងនហើយ ន ើញនហើយននាះហន៎ ” ដូចននះ ន ា្ ះថា ននកខមានិ សតិ្នសាមន ស ។ កនញងទីននះ នោកនៅកញ លនព្គឿងនចញរីោម គឺ វបិ សនាបញ្ហា ថា “ រនកខម្ាៈ ” ។

នទមន សនកើត្ន ើងចុំន ះបញគគលរួបអនិដ្ឋា រមាេ៍ ( អារមាេ៍ដដលមិនគួរឱ្យព្បាថាន ) មានរូបដដលមិនសាអ ត្ មិនព្បេីត្ មិនគួរឲ្យព្ ឡាញ់ មិនគួរឱ្យចូលចិត្ត ជានដើម ន ា្ ះថា នគហនិ សតិ្នទមន ស ។

នទមន សនកើត្ន ើងចុំន ះបញគគលនធ្ែើវបិ សនាបញ្ហា ឱ្យនកើត្ន ើងបានន ើញ នដ្ឋយបញ្ហា ដ៏ព្តឹ្មព្តូ្វថា អារមាេ៍ ៦ មានរូបជានដើមទ ុំងននាះ ជារប ់មិននទៀង ជានដើម ។ ប ញដនត នរលមិនអាចនធ្ែើបញ្ហា ឱ្យ្ននៅមញខរហូត្ នព្មចមគគផ្លបាន នទះជាអាព្ ័យនរលនវោដ៏យូរលង់នៅនហើយកតី ក៏រដមងមិន បាយចិត្ត នសាកនៅ នកើត្ទញកខ ថា “ ចា ់ជានយើងមិនអាចនៅោន់អរយិភូមិកនញងអត្តភារននះ ជាមិនខាន នយើងព្តូ្វសាល ប់នៅ ទ ុំងនៅជាបញេញរាន ” ដូចននះ ន ា្ ះថា ននកខមានិ សតិ្នទមន ស ។ គួរព្ជាប នគហនិ សតិ្ឧនបោខ និង ននកខមានិ សតិ្ឧនបោខ កនញងព្គ្នដដលព្បារឰឥដ្ឋា រមាេ៍មធ្យម ឬ ូមបអីនិដ្ឋា រមាេ៍មធ្យម ត្មមន័យដូច

๑๔๔ កណឌ ទី ២ - មិលិនទប្បញ្ហា កណឌ

ន លខាងនលើ ។ មានព្បោរខញ គ្នន ព្គ្នន់ដត្ននាះជានសាមន ស ឬ នទមន ស ប ញដនតននះជាឧនបោខ ។ នវទនាននះនោកនៅថា ឧនបោខ ក៏នព្ ះមានភារព្រនងើយ មិន ញខ មិនទញកខ មិននព្ត្កអរ មិននកើត្ទញកខកនញងអារមាេ៍ទ ុំងឡាយ ។ នគហនិ សតិ្នសាមន សមាន ៦ ោ ង ត្មមអារមាេ៍ដដលមាន ៦ ោ ង ោ ងណា នទះជានវទនា ៥ ោ ងនទៀត្ មានននកខមានិ សតិ្នសាមន ស ជានដើម ក៏ោ ងននាះដដរ ។

នព្ ះនហត្ញននាះ នទើប រញបជានវទនា ៣៦ ោ ង ជាអតី្ត្ ៣៦ ជាអនាគត្ ៣៦ ជាបចាញបបនន ៣៦ នទើប រញបជានវទនា ១០៨ ោ ង ដូចននះ ” ៕

ចប់ កយអធិ្បាយបញ្ហា ទី ៥

បញ្ហា ទ្ី ៦ - នាម្ បូឯកតេនានតេបបញ្ហា

ប្ពះរាជា ព្ត្ម ់ ួរថា “ ព្រះគញេមាា ់នាគន ន នរណាបដិ នធិ ? ” ប្ពះមេរៈ ថាែ យវ ិរានាថា “ ូមថាែ យព្រះររ មហាបរិព្ត្ គឺ នាមរូបបដិ នធិ ” ប្ពះមៅមលិិនទ ៖ “ នាមរូបននះ ឬ បដិ នធិ ? ” ប្ពះនាគមសន ៖ “ ូមថាែ យព្រះររ មិនដមននាមរូបននះនទ ដដលបដិ នធិ ូមថាែ យព្រះររ បញគគលរដមងនធ្ែើកមាលអខលះ អាព្កក់ខលះ នដ្ឋយសារនាមរូបននះ នទើបនាមរូបនផ្សងបដិ នធិ នព្ ះកមាននាះ ” ប្ពះមៅមលិិនទ ៖ “ ព្រះគញេមាា ់ ព្ប ិននបើនាមរូបននះមិនបានបដិ នធិនទ បញគគលននាះនឹងជាអនករួចផ្ញត្រីកមាអាព្កក់ទ ុំងឡាយបាន មិនថាអញីចឹងឬ ? ”

វគគទី ២ - អទធ ន្វគគ ๑๔๕

ប្ពះមេរៈ ថាែ យវ ិរានាថា “ ព្ប ិននបើនាមរូបមិនអាចបដិ នធិបាន នគគួរដត្ជាអនករួចផ្ញត្រីកមាអាព្កក់ទ ុំងឡាយ ។ ូមថាែ យព្រះររ ដត្នដ្ឋយនហត្ញថា នាមរូបរដមងបដិ នធិ នព្ ះនហត្ញននាះ នគមិនអាចជាអនករួចផ្ញត្រីកមាអាព្កក់ទ ុំងឡាយបានន ើយ ” ប្ពះមៅមលិិនទ ៖ “ ូមព្រះគញេមាា ់នធ្ែើោរឧបមា ” ប្ពះនាគមសន ៖ “ ូមថាែ យព្រះររ នព្បៀបដូចជាបញរ មាន ក់លួចដផ្លសាែ យរប ់បញរ មាន ក់នៅ បញរ ជាមាា ់សាែ យនទើបចាប់ខលួនបញរ ននាះ នហើយនា ុំចូលគ្នល់ព្រះរាជា ព្ោបទូលថា “ ព្ោបទូល ព្រះអងគព្ទង់ជា មាតិ្នទរ នាយមាន ក់ននះលួចដផ្លសាែ យរប ់ទូលបងគុំ ព្ោបទូល ” ។ បញរ អនកលួចដផ្លសាែ យននាះនទើបព្ោបទូលថា “ ព្ោបទូល ព្រះអងគព្ទង់ជា មាតិ្នទរ ទូល-

បងគុំមិនបានលួចដផ្លសាែ យរប ់នាយមាន ក់ននះនទ ដផ្លសាែ យដដលនាយមាន ក់ននះដ្ឋុំ ( រហូត្ដញះន ើងមកជានដើមសាែ យ នានរលនព្ោយ ) ជាដផ្លសាែ យនផ្សង រឯីដផ្លសាែ យដដលទូលបងគុំនបះមក ជាដផ្លសាែ យនផ្សងនទៀត្នទនត្ើ ទូលបងគុំមិនគួរជាអនកព្តូ្វទទួលនទ នទ ព្ោបទូល ” ដូចននះ ។ ូមថាែ យព្រះររ បញរ ជាអនកលួចដផ្លសាែ យននាះ គួរជាអនកព្តូ្វទទួលនទ ឬោ ងណា ? ” ប្ពះមៅមលិិនទ ៖“ រិត្ដមន ព្រះគញេមាា ់ នគគួរដត្ជាអនកទទួលនទ ” ប្ពះនាគមសន ៖ “ នព្ ះនហត្ញអែីឬ ? ” ប្ពះមៅមលិិនទ ៖ “ បញរ ជាអនកលួចដផ្លសាែ យននាះ អាចន លោ ងននះបាន ក៏រិត្ដមន ព្រះគញេមាា ់ បញរ ននាះនិោយទមាល ក់នៅដផ្លសាែ យមញនមិនបាននទ នគគួរដត្ជាអនកព្តូ្វទទួលនទ នព្ ះដផ្លសាែ យនព្ោយ ” ប្ពះនាគមសន ៖ “ ូមថាែ យព្រះររ ឧបមាោ ងណា ឧបនមយយក៏

๑๔๖ កណឌ ទី ២ - មិលនិទប្បញ្ហា កណឌ

ោ ងននាះដដរ បញគគលរដមងនធ្ែើកមាលអខលះអាព្កក់ខលះនដ្ឋយសារនាមរូបននះ នទើបនាមរូបនផ្សងបដិ នធិនព្ ះកមាននាះ នព្ ះនហត្ញននាះ នទើបមិនអាចជាអនករួចផ្ញត្រីកមាអាព្កក់ទ ុំងឡាយបាន ” ប្ពះមៅមលិិនទ ៖ “ ូមព្រះគញេមាា ់ នធ្ែើោរឧបមាបដនថមបនតិចនទៀត្ផ្ងចញះ ” ប្ពះនាគមសន ៖ “ ូមថាែ យព្រះររ មហាបរិព្ត្ នព្បៀបដូចជា បញរ

មាន ក់លួចព្ ូវសាលីរប ់បញរ មាន ក់នទៀត្ ៘ លួចអុំនៅរប ់បញរ មាន ក់នទៀត្ ៘

ូមថាែ យព្រះររ នព្បៀបដូចជា នារដូវរងាបញរ មាន ក់បងាា ត់្នភលើង អា ុំងនភលើង មិនទន់បានរនលត់្ ខលួនក៏នដើរនៅ(កដនលងនផ្សង)បាត់្ នភលើងននាះបាននឆះដព្ រប ់បញរ មាន ក់នទៀត្ ។ បញរ អនកដដលជាមាា ់ដព្ នទើបចាប់ខលួនបញរ ននាះ នហើយនា ុំចូលគ្នល់ព្រះរាជា ព្ោបទូលថា “ ព្ោបទូល ព្រះអងគព្ទង់ជា មាតិ្នទរ នាយមាន ក់ននះដញត្ដព្ រប ់ទូលបងគុំ ព្ោបទូល ” បញរ អនកបងាា ត់្នភលើងននាះ នទើបព្ោបទូលថា “ ព្ោបទូល ព្រះអងគព្ទង់ជា មាតិ្នទរ ទូលបងគុំមិនបានដញត្ដព្ រប ់នាយមាន ក់ននះនទ នព្ ះនភលើងដដលទូលបងគុំមិនទន់បានរនលត់្ជានភលើង មួយ រឯីនភលើងដដលនឆះដព្ រប ់នាយមាន ក់ននះ ជានភលើងមួយនទៀត្ ទូលបងគុំមិនគួរជាអនកព្តូ្វទទួលនទ នទ ព្ោបទូល ” ដូចននះ ូមថាែ យព្រះររ បញរ អនកបងាា ត់្នភលើងននាះ គួរជាអនកព្តូ្វទទួលនទ ឬោ ងណា ? ” ប្ពះមៅមលិិនទ ៖ “ រិត្ដមន ព្រះគញេមាា ់ នគគួរដត្ជាអនកទទួលនទ ” ប្ពះនាគមសន ៖ “ នត្ើនព្ ះនហត្ញអែី ? ”

វគគទី ២ - អទធ ន្វគគ ๑๔๗

ប្ពះមៅមលិិនទ ៖ “ បញរ អនកដញត្នភលើងននាះអាចន លោ ងននះបានក៏រិត្ដមន ព្រះគញេមាា ់ បញរ ននាះនិោយទមាល ក់នៅនភលើងមញនមិនបាននទ បញរ ននាះព្តូ្វជាអនកទទួលនទ នដ្ឋយសារនភលើងនព្ោយ ” ប្ពះនាគមសន ៖ “ ឧបមាោ ងណា ឧបនមយយក៏ោ ងននាះដដរ បញគគលរដមងនធ្ែើកមាលអខលះ កមាអាព្កក់ខលះ នដ្ឋយសារនាមរូបននះ នទើបនាមរូបនផ្សងបដិ នធិនដ្ឋយសារកមាននាះ នព្ ះនហត្ញននាះ នទើបមិនអាចជាអនករួចផ្ញត្រីកមាអាព្កក់ទ ុំងឡាយបាន ” ប្ពះមៅមលិិនទ ៖ “ ូមព្រះគញេមាា ់ នធ្ែើោរឧបមាបដនថមបនតិចនទៀត្ផ្ងចញះ ” ប្ពះនាគមសន ៖ “ ូមថាែ យព្រះររ នព្បៀបដូចជាបញរ មាន ក់ោន់ព្បទីប្នន ើងនលើព្បាសាទ(ផ្ទះ)រួចបរនិភាគអាហារ ព្បទីបដដលនឆះននាះក៏នៅឆ្បនឆះ បូវ បូវដដលនឆះននាះ ក៏នៅឆ្បនឆះផ្ទះ ផ្ទះដដលនឆះននាះក៏នៅឆ្បនឆះផ្ទះជានព្ចើន ។ រួកអនកព្ ញកនទើបនធ្ែើោរចាប់ខលួនបញរ ននាះ នហើយន ល ួរោ ងននះថា “ នាយនអើយ នហត្ញអែីនទើបនាយដញត្ផ្ទះជានព្ចើនដូចននះ ? ” បញរ ននាះនទើបន ល(ត្បនៅអនកព្ ញក) ោ ងននះថា “ នាយនអើយ ខ្ញ ុំមិនបានដញត្ផ្ទះទ ុំងននាះនទ នភលើងព្បទីបដដលខ្ញ ុំបានអាព្ ័យរនលឺហូបបាយជានភលើងមួយ រឯីនភលើងដដលនឆះផ្ទះទ ុំងននាះជានភលើងមួយនទៀត្ ” ដូចននះ អនកទ ុំងននាះន ល្ ះគ្នន រួច ក៏នា ុំគ្នន មកោន់ព្រះរារនិនវ ន៍រប ់ព្រះអងគ ូមថាែ យព្រះររ ព្រះអងគព្ទង់នឹងចាត់្ោរទទួល កយបេតឹ ងរប ់អនកណា ? ” ប្ពះមៅមលិិនទ ៖ “ រប ់អនកព្ ញក ព្រះគញេមាា ់ ” ប្ពះនាគមសន ៖ “ នព្ ះនហត្ញអែីឬ ? ”

๑๔๘ កណឌ ទី ២ - មិលិនទប្បញ្ហា កណឌ

ប្ពះមៅមលិិនទ ៖ “ បញរ ននាះអាចន លោ ងននះបានក៏រិត្ដមន ប ញដនតនភលើង (ដដលនឆះផ្ទះជានព្ចើន)ននាះ នកើត្រីនភលើងព្បទីបននាះឯង ” ប្ពះនាគមសន ៖ “ ូមថាែ យព្រះររ ឧបមាោ ងណា ឧបនមយយក៏ោ ង ននាះដដរ នាមរូបមញននឹងសាល ប់ (កនញងភរមញន) ជាចុំដេកមួយ រឯីនាមរូបព្គ្នបដិ នធិក៏ជាចុំដេកមួយនទៀត្ ។ ប ញដនតនាមរូប (កនញងព្គ្នបដិ នធិ) ននាះ ក៏នកើត្រីនាមរូបមញនសាល ប់ននាះឯង ។ នព្ ះនហត្ញននាះ នទើបមិនអាចជាអនករួចផ្ញត្រីកមាអាព្កក់ទ ុំងឡាយបាន ” ប្ពះមៅមលិិនទ ៖ “ ូមព្រះគញេមាា ់ នធ្ែើោរឧបមាបដនថមបនតិចនទៀត្ផ្ងចញះ ” ប្ពះនាគមសន ៖ “ ូមថាែ យព្រះររ នព្បៀបដូចជា បញរ មាន ក់បាន តី ដេតឹ ងនកាងព្ ីមាន ក់ ភាា ប់ កយរួចនហើយ ក៏នៅបាត់្ ។ ម័យបនាទ ប់មក នកាងព្ ីននាះធ្ុំនរញវយ័ បនាទ ប់មកក៏មានបញរ មាន ក់នទៀត្ មក តីដេតឹ ងរួចនរៀបអា ហ៍រិ ហ៍ ។ បញរ មាន ក់មញនបានព្ត្ ប់មកវញិ រួចន លោ ងននះថា “ ដន៎ ! នាយនអើយ នព្ ះនហត្ញអែីនទើបនាយនាុំភរោិរប ់ខ្ញ ុំនៅ ោ ងននះ ? ” ដូចននះ ។ បញរ មាន ក់នព្ោយននាះ នទើបន លោ ងននះថា “ ខ្ញ ុំមិនបាននា ុំភរោិរប ់នាយនៅនទ នកាងព្ ីវយ័រុំទង់ ដដលនាយ តីដេតឹ ង និងភាា ប់ កយទញកននាះ ជាមនញ សមាន ក់ នកាងព្ ីដដលធ្ុំនរញវយ័ នហើយដដលខ្ញ ុំ តីដេតឹ ង និងភាា ប់ កយនហើយននះ ក៏ជាមនញ សមាន ក់នទៀត្ ” ដូចននះ អនកទ ុំងរីរននាះន ល្ ះគ្នន រួចក៏នា ុំគ្នន មកោន់ព្រះរារនិនវ ន៍រប ់ព្រះអងគ ូមថាែ យព្រះររ ព្រះអងគព្ទង់នឹងទទួល កយបេតឹ ងរប ់អនកណា ? ” ប្ពះមៅមលិិនទ ៖ “ រប ់បញរ មាន ក់មញន ព្រះគញេមាា ់ ” ប្ពះនាគមសន ៖ “ នព្ ះនហត្ញអែី ? ”

វគគទី ២ - អទធ ន្វគគ ๑๔๙

ប្ពះមៅមលិិនទ ៖ “ បញរ ទី ២ ននាះ អាចន លោ ងននះបានក៏រិត្ដមន ប ញដនតស្ត តីដដលនរញវយ័ននាះ ក៏នកើត្នចញរីនកាងព្ ីននាះឯង ” ប្ពះនាគមសន ៖ “ ូមថាែ យព្រះររ ឧបមាោ ងណា ឧបនមយយក៏ោ ងននាះដដរ នាមរូបមញននឹងសាល ប់ជាចុំដេកមួយ រឯីនាមរូបកនញងព្គ្នបដិ នធិក៏ជាចុំដេកមួយនទៀត្រិត្ដមន ប ញដនតនាមរូបកនញងព្គ្នបដិ នធិននាះ ក៏នកើត្រីនាមរូបមញនសាល ប់ននាះឯង នព្ ះនហត្ញននាះ នទើបមិនអាចជាអនករួចផ្ញត្រីកមាអាព្កក់ទ ុំងឡាយបាន ” ប្ពះមៅមលិិនទ ៖ “ ូមព្រះគញេមាា ់នធ្ែើោរឧបមាបដនថមបនតិចនទៀត្ផ្ងចញះ ” ប្ពះនាគមសន ៖ “ ូមថាែ យព្រះររ មហាបរិព្ត្ នព្បៀបដូចជា បញរ មាន ក់ ទិញទឹកនដ្ឋះនគ្ននៅមួយឆ្ន ុំង រីដដអនកចិញ្ាឹ មនគ្ន ឆ្ន ុំងទឹកនដ្ឋះនគ្ននៅកនញងដដអនកចិញ្ាឹ មនគ្ននៅន ើយ ( នៅមិនទន់ទទួលយកនៅ ) ន លថា “ដ អកននះ ខ្ញ ុំនឹងមកទទួលយកនៅ ” ដូចននះនហើយ ក៏នៅបាត់្ ។ ដេងបនាទ ប់មក ទឹកនដ្ឋះនគ្ននៅមួយឆ្ន ុំងននាះ ក៏ោល យជាទឹកនដ្ឋះនគ្នរូរ ។ បញរ មាន ក់ននាះព្ត្ ប់មកវញិ រួចន លោ ងននះថា “ ចូរយកឆ្ន ុំងទឹកនដ្ឋះនគ្ននៅមកឱ្យនយើង ” ដូចននះ អនកចិញ្ាឹ មនគ្នក៏ព្បគល់ទឹកនដ្ឋះនគ្នរូរឱ្យនៅ ។ បញរ មាន ក់មញនននះន លោ ងននះថា “ខ្ញ ុំមិនបានទិញទឹកនដ្ឋះនគ្នរូររីដដរប ់នាយនទ ចូរយកឆ្ន ុំងទឹកនដ្ឋះនគ្ននៅមកឱ្យខ្ញ ុំ ” ដូចននះ ។ នាយចិញ្ាឹ មនគ្នននាះ នទើបន លោ ងននះថា “ ទឹកនដ្ឋះនគ្ននៅរប ់នោក មិនដឹងមករីអែីក៏ោល យជាទឹកនដ្ឋះនគ្នរូរនៅនហើយ ” អនកទ ុំងរីរន ល្ ះគ្នន រួចក៏នា ុំគ្នន មកោន់ព្រះរារនិនវ ន៍រប ់ព្រះអងគ ូមថាែ យព្រះររ ព្រះអងគព្ទង់នឹងទទួល កយបេតឹ ងរប ់អនកណា ? ”

๑๕๐ កណឌ ទី ២ - មិលនិទប្បញ្ហា កណឌ

ប្ពះមៅមលិិនទ ៖ “ រប ់អនកចិញ្ាឹ មនគ្ន ព្រះគញេមាា ់ ” ប្ពះនាគមសន ៖ “ នព្ ះនហត្ញអែីឬ ? ” ប្ពះមៅមលិិនទ ៖ “ បញរ ននាះអាចន លោ ងននះបានក៏រិត្ដមន ប ញដនត ទឹកនដ្ឋះនគ្នរូរននាះ គឺ នកើត្រីទឹកនដ្ឋះនគ្ននៅននាះឯង ” ប្ពះនាគមសន ៖ “ ូមថាែ យព្រះររ ឧបមាោ ងណា ឧបនមយយក៏ោ ងននាះដដរ នាមរូបមញននឹងសាល ប់ជាចុំដេកមួយ រឯីនាមរូបកនញងព្គ្នបដិ នធិក៏ជាចុំដេកមួយនទៀត្ ។ ប ញដនតនាមរូបកនញងព្គ្នបដិ នធិននាះ ក៏នកើត្រីនាមរូបមញនសាល ប់ននាះឯង ។ នព្ ះនហត្ញននាះ នទើបមិនអាចជាអនករួចផ្ញត្រីកមាអាព្កក់ទ ុំងឡាយបាន ” ប្ពះមៅមលិិនទ ៖ “ ព្រះគញេមាា ់នាគន ន នោកមាា ់នឆលើយ មគួរនហើយ ” ៕

ចប់នាមរូបឯកត្តនានត្តបបញ្ហា ទី ៦

ោកយអធិប្ាយបញ្ហា ទី ៦ ៖

បញ្ហា តីរីភារដត្មួយឬភារនផ្សងគ្នន ដននាមរូបន ា្ ះថា នាមរូប-

ឯកត្តនានត្តបបញ្ហា ។

នរលព្រះរាជាព្ត្ម ់ ួរថា “ ព្រះគញេមាា ់នាគន ន នរណាបដិ នធិ ? ” ព្រះនេរៈថាែ យវ ិរានានធ្ែើោរបដិន ធ្ ត្ែបញគគលដដលបដិ នធិថា “ ូមថាែ យព្រះររមហាបរិព្ត្ គឺ នាមរូបបដិ នធិ ” កនញង កយវ ិរានាននាះ ព្រះនេរៈគួរដត្ន លថា “ វញិ្ហា េបដិ នធិ ” នព្ ះោរបដិ នធិជាកិចារប ់វញិ្ហា េ ដដលជាវបិាក (ផ្ល) ដនកមាលអ កមាអាព្កក់ ត្មមព្រះបាលី

វគគទី ២ - អទធ ន្វគគ ๑๕๑

ដដលថា បដ្ិស្នធ ិ វញិ្ហញ ណំ ឱក្នេ ិ នាម្ បូំ (១) (បដិ នធិន ា្ ះថាជា

វញិ្ហា េ ោរ្នចញះន ា្ ះថា នាមរូប ) ។ ប ញដនតនោកដបរជាន លថា “ នាមរូបបដិ នធិ ” នព្ ះនបើន លដូចននះ

ជាោរចាត់្វញិ្ហា េចូលកនញងនាមននាះដដរ នព្ ះវញិ្ហា េក៏ជានាមកខនធមួយ កនញង បណាត នាមកខនធ ៤ ោ ង និង នព្ ះកនញងខេៈបដិ នធិ ដដលជាខេៈដុំបូងដនភរេាីននាះ វញិ្ហា េក៏ដុំនេើ រនៅ រួមជាមួយនាមរូប ។

នទះជាកនញងនរលបនាទ ប់មក នព្ោយរីបដិ នធិនហើយ ក៏ដូចននះដដរ វញិ្ហា េ និងនាមរូបរដមងដុំនេើ រនៅជាមួយគ្នន (កនញងនទ នាបដិចា មញបាទ ថា “ វញិ្ហញ ណបបចាយា នាម្ បូ ំ- នព្ ះវញិ្ហា េជាបចាយ័នទើបមាននាមរូប ” ននាះ គួរព្ជាបថា នលើកដលងវញិ្ហា េកខនធកនញងឋានៈជាបចា័យនចញ នាមកខនធ ៣ ដដលនៅ ល់ គឺ នវទនាខនធ ញ្ហា ខនធ និង ងាខ រកខនធ ន ា្ ះថា នាមរូប ) ន លឱ្យងាយសាត ប់គឺ ចិត្តគុំនិត្គិត្នឹកទ ុំងរួងននាះឯង នៅថា នាម ។

កយថា នាម កនញងទីននះដព្បថា ធ្មាជាតិ្ដដលលុំឱ្ននៅរកអារមាេ៍ គឺដឹងអារមាេ៍។ ធ្មាជាតិ្ននះមិនមាននៅកនញងមនញ សសាល ប់នទ កយថា នាម កនញងទីននះមិនបាន ុំនៅដល់នាមន ា្ ះននាះដដរ ។

អត្តភាររាងោយ ដដលចនព្មើនធ្ុំធាត់្ នសមឹៗ នៅត្មមវយ័ជាលុំដ្ឋប់ននាះ នៅថា រូប ។ ោរព្បោន់យកថា ជា ត្ែជាបញគគល ដដលនព្ៅអុំរីនាមរូបននះ គឺរញ ុំមាននទ ។ កយថា នាមរូបននះឬបដិ នធិ ? បានន ចកតីថា នាមរូបដដលកុំរញងដុំនេើ រនៅ កនញងភរននះ ឬបនាទ ប់រីសាល ប់ក៏នឹងបដិ នធិ (បនតភរេាី នកើត្ជាេ មី ) កនញងភរខាងមញខ ? ឬថា នាមរូបននះ សាប ូនយនៅជាមួយន ចកតសីាល ប់ នាមរូបនផ្សងបដិ នធិ ? ។

(១) ខញទទកនិោយ ខញទទកបាឋ ។

๑๕๒ កណឌ ទី ២ - មិលិនទប្បញ្ហា កណឌ

កយថា បញគគលរដមងនធ្ែើកមាលអខលះ អាព្កក់ខលះ នដ្ឋយសារនាមរូបននះ នទើបនាមរូបនផ្សងបដិ នធិ បានន ចកតីថា អាព្ ័យធ្មា នតតិ្ ( ធ្ម៌គឺ នាមរូបដដលដុំនេើ រនៅបនតត្គ្នន ) នទើបនកើត្មានោរ នាត្ថា ត្ែ ថាបញគគល ។ ោលណាមានោរនធ្ែើលអ នធ្ែើអាព្កក់កនញងព្គ្នដដលបនតគ្នន នៅននាះ កមាននាះរដមងជាបចា័យ បនងាើត្នាមរូបនផ្សងឱ្យបដិ នធិ គឺ ឱ្យត្ម ុំងកនញងភរេាី ។

កយថា “ ព្ប ិននបើនាមរូបននះ មិនបានបដិ នធិនទននាះ បញគគលននាះនឹងជា អនករួចផ្ញត្រីកមាអាព្កក់ទ ុំងឡាយបាន មិនថាអញចឹីងឬ ? ” បានន ចកតីថា នបើ ត្ែ ឬ បញគគល គ្នា នរិត្នដ្ឋយបរមត្ថ នៅនាមរូបដដលដុំនេើ របនតគ្នននៅននាះថា ជា ត្ែ ជាបញគគល នព្ ះនហត្ញននាះ កយថា បញគគលនធ្ែើកមាលអខលះអាព្កក់ខលះនដ្ឋយនាមរូបននះ នទើបមានអត្ថន័យថា នាមរូបដដលដុំនេើ របនតគ្នន ននាះឯង ជាអនកនធ្ែើកមាលអខលះ អាព្កក់ខលះ ។

នបើនាមរូបននះនធ្ែើកមាអាព្កក់ទញក ដត្នាមរូបនផ្សងដបរជាបដិ នធិកនញងនរក នដ្ឋយសារកមាអាព្កក់ននាះ ក៏រដមងន ា្ ះថា បញគគលននាះនធ្ែើកមាអាព្កក់ទញក ដត្បញគគលនផ្សងជាអនកទទួលផ្លដនកមាអាព្កក់ននាះ ។ នបើដូចននះ អនកណានធ្ែើកមាអាព្កក់ អនកននាះក៏ន ា្ ះថា រួចផ្ញត្រីកមាអាព្កក់ គឺ មិនបាច់ទទួលផ្លដនកមាអាព្កក់ដដលខលួនបាននធ្ែើ ។

កយថា ព្ប ិននបើនាមរូបមិនអាចបដិ នធិបាន នគក៏គួរជាអនករួចផ្ញត្រីកមា អាព្កក់ទ ុំងឡាយ ជានដើម បានន ចកតីថា ព្ប ិននបើបញគគលនទះជាបាននធ្ែើកមាអាព្កក់ នដ្ឋយសារនាមរូបននះទញកនហើយ ក៏មិនមាននាមរូបនផ្សងបដិ នធិដដរ គួរន លបានថា នគគួរជាអនករួចផ្ញត្រីកមាអាព្កក់ ។

ប ញដនត នព្ ះបាននធ្ែើកមាអាព្កក់ នដ្ឋយសារនាមរូបននះទញករួចនហើយដត្មតង នទើបមាននាមរូបនផ្សងនទៀត្ នដ្ឋយអុំណាចោរបដិ នធិកនញងភរេាី

វគគទី ២ - អទធ ន្វគគ ๑๕๓

នដ្ឋយសារកមាអាព្កក់ដដលបាននធ្ែើទញករួចនហើយននាះ នព្ ះនហត្ញននាះ នទើបមិនអាចរួចផ្ញត្រីកមាអាព្កក់ទ ុំងឡាយបាន។ ោររិត្ នាមរូបនកើត្ន ើងនដ្ឋយនហត្ញនព្ចើនោ ង មិនដមនចុំន ះដត្កមា ប ញនណាា ះនទ ។ នហត្ញទ ុំងននាះមាន ៤ ោ ង គឺ អវោិា -ោរមិនដឹង ចាធ្ម៌ ១ តណ្ហា -ចុំេង់ ១ ឧបាធន- ោរព្បោន់មាុំ ១ កម្ា- កមាលអកមាអាព្កក់ដដល ត្ែបាននធ្ែើទញក ១។

នោកន លថា “អវោិា តណ្ហា ឧបាធន ំ កម្ានេ ិ ឥរម្ ចោេ ររា ធមាា នវិវតេកោេ រហតុ ” (១)

ដព្បថា “ធ្ម៌ ៤ ោ ងទ ុំងននះ គឺ អវជិាា ត្ណាា ឧបាទន កមា ន ា្ ះថានហត្ញដននាមរូប នព្ ះជាអនកនធ្ែើឱ្យនកើត្ន ើង” ដូចននះ។

ប ញដនតព្រះនេរៈន លដល់កមាប ញនណាា ះថា ជានហត្ញដននាមរូប នព្ ះនោកមានបុំេងន លចុំន ះនហត្ញជាព្បធាន នព្ ះកនញងបណាត នហត្ញទ ុំងននាះ កមាចាត់្ទញកថាជាព្បធាន និង នដើមបឱី្យ មព្ បនឹង កយត្វា រប ់ព្រះនៅមិលិនទ ដដលព្ត្ម ់ដល់កមាថា “ ព្ប ិននបើនាមរូបនផ្សងបដិ នធិ បញគគលក៏គួរជាអនករួចផ្ញត្រីកមាអាព្កក់បាន ” ដូចននះ ។ កនញងឧបមាទ ុំងឡាយននាះ ឧបមាដុំបូង ចុំេញ ច ុំខាន់រប ់ឧបមាមានព្គ្នន់ដត្ថា សាែ យដផ្លនព្ោយ ៗ ជាសាែ យដដលបញរ ជាមាា ់ចមាា រសាែ យ មិនបានដ្ឋុំដញះទញករិត្ដមន ប ញដនត នព្ ះនហត្ញនកើត្នចញរីសាែ យ ដដលបញរ ននះបានដ្ឋុំដញះទញក នទើបចាត់្ទញកថា ជាសាែ យរប ់បញរ ជាមាា ់ចមាា រននាះ អនកដដទមិនអាចមាន ិទធិព្គប់ព្គងបាន ។

ោ ងណាមិញ នាមរូបដដលបដិ នធិ រដមងនកើត្នចញរីកមាដដលបញគគលបាននធ្ែើទញក នដ្ឋយនាមរូបដដលព្បព្រឹត្តនៅមញនសាល ប់ នដ្ឋយអុំណាចដន

(១) វ ិញទធិមគគ ។

๑๕๔ កណឌ ទី ២ - មិលិនទប្បញ្ហា កណឌ

ោរវវិឌ្ឍន៍នៅកនញងភារបនតត្គ្នន ដត្មួយ ។ នព្ ះនហត្ញននាះ រដមងជានាមរូបរប ់បញគគលដត្មួយននាះឯង រញ ុំដមនជានាមរូបរប ់បញគគលនផ្សងននាះនទ ។ នរលនាមរូបបដិ នធិននាះនកើត្ន ើងកនញងនរក នព្ ះជានាមរូបដដលនកើត្រីកមាអាព្កក់ដដលបាននធ្ែើទញកមញនសាល ប់ ក៏ន ា្ ះថា បញគគលអនកនធ្ែើកមាអាព្កក់ទញកមញនសាល ប់ននាះ ជាអនកនកើត្កនញងនរក ។ នព្ ះនហត្ញននាះ នទើបមិនអាចផ្ញត្រីកមាអាព្កក់ទ ុំងឡាយបាន បានន ចកតីថា ចា ុំបាច់ព្តូ្វទទួលផ្ល ដនកមាអាព្កក់ដដលខលួនបាននធ្ែើទញក ។

ចុំដេកោរដដលនោកនធ្ែើោរឧបមាន លដល់ កយ មាអ ង នដើមបឱី្យរួចផ្ញត្រីកុំហញ រប ់បញគគលដដលលួចសាែ យននាះ គឺព្គ្នន់ដត្នដើមបបីងាា ញឱ្យន ើញថា កនញងភារបនតត្គ្នន ដត្មួយ ត្មមទុំនាក់ទុំនងដននហត្ញនិងផ្ល បញរ អនកដ្ឋុំដផ្លសាែ យមញនននាះ រដមងជាមាា ់រប ់សាែ យដផ្លនព្ោយ ៗ ដដរ ។

បញរ អនកលួចសាែ យដផ្លនព្ោយ ៗ នៅ មិនអាចអាងយកភារជាមាា ់មាន ិទធិព្គប់ព្គងសាែ យដផ្លនព្ោយ ៗ ដដលខលួនលួចនៅ បានននាះនទ ។ ោរដដលនគព្តូ្វទទួលនទ មិនរួចផ្ញត្រីនទ នៅននាះ ជាោរបងាា ញឱ្យន ើញថា សាែ យដផ្លនព្ោយ ៗ ជារប ់បញរ អនកដ្ឋុំសាែ យដផ្លមញនោ ងរិត្ព្បាកដ បញរ អនកលួចយកនៅមិនអាចរុំទ ់បានោ ងននះ ប ញនណាា ះ ដូចននះ ។

កនញងឧបមាដដលនៅ ល់ ក៏គួរព្ជាបអត្ថន័យត្មមន័យ ដូចន លខាងនលើមកននះ ផ្ងចញះ ៕

ចប់ កយអធិ្បាយបញ្ហា ទី ៦

វគគទី ២ - អទធ ន្វគគ ๑๕๕

បញ្ហា ទ្ី ៧ - រថ បដ្ិស្នទហនាបដ្ិស្នទហនបបញ្ហា

ប្ពះរាជា ព្ត្ម ់ ួរថា “ ព្រះគញេមាា ់នាគន ន នោកមាា ់នឹងបដិ នធិនទៀត្ឬនទ ? ” ប្ពះនាគមសន ៖ “ ូមថាែ យព្រះររ មហាបរិព្ត្ កញ ុំអី ព្បនោរន៍អែីនដ្ឋយ កយដដលព្រះអងគព្ត្ម ់ ួរននាះ ? អាត្មា ភារបានថាែ យវ ិរានានហើយថា “ ព្ប ិននបើអាត្មា ភារនៅជាអនកមានឧបាទន អាត្មា ភារក៏នឹងបដិ នធិនទៀត្ ព្ប ិននបើអាត្មា ភារជាអនកគ្នា នឧបាទន អាត្មា ភារក៏នឹងមិនបដិ នធិនទៀត្ ” ដូចននះ មិនដមននទឬ ? ” ប្ពះមៅមលិិនទ ៖ “ ូមព្រះគញេមាា ់នធ្ែើោរឧបមា ” ប្ពះនាគមសន ៖ “ ូមថាែ យព្រះររ នព្បៀបដូចជា បញរ មាន ក់បាននធ្ែើោរទុំនញកបព្មុងព្រះរាជា ព្រះរាជាព្ទង់រកីរាយនហើយក៏ព្ទង់ផ្តល់ោរទុំនញកបព្មុងដល់នគ ។ នគជាមនញ សរកីរាយ នរញនព្បៀបបរបូិរនដ្ឋយោមគញេទុំង ៥ នព្ ះោរទុំនញកបព្មងុននាះ ព្ប ិននបើនគព្បាប់ដល់មហារនថា “ ព្រះរាជាព្ទង់មិនបាននធ្ែើោរត្ប នងអែដីល់នគននាះនទ ” ដូចននះននាះ ូមថាែ យព្រះររ បញរ ននាះន ា្ ះថា ជាអនកនធ្ែើព្តឹ្មព្តូ្វនហើយឬ ? ” ប្ពះមៅមលិិនទ ៖ “ មិននទ ព្រះគញេមាា ់ ” ប្ពះនាគមសន ៖ “ ូមថាែ យព្រះររ ឧបមាោ ងណា ឧបនមយយក៏ោ ងននាះ ព្បនោរន៍អែីនដ្ឋយ កយ ដដលព្រះអងគព្ត្ម ់ ួរន ចកតីននាះ អាត្មា ភារបានន លចុំន ះនរឿងននះរួចនហើយថា “ ព្ប ិននបើអាត្មា ភារនៅជាអនកមានឧបាទន អាត្មា ភារក៏នឹងបដិ នធិនទៀត្ ព្ប ិននបើអាត្មា ភារជាអនកគ្នា នឧបាទន អាត្មា ភារក៏នឹងមិនបដិ នធិនទៀត្នទ ” ដូចននះ មិនដមននទឬ ? ”

๑๕๖ កណឌ ទី ២ - មិលនិទប្បញ្ហា កណឌ

ប្ពះមៅមលិិនទ ៖ “ ព្រះគញេមាា ់នាគន ន នោកមាា ់នឆលើយ មគួរនហើយ ” ៕

ចប់នេរបដិ នទហនាបដិ នទហនបបញ្ហា ទី ៧

ោកយអធិប្ាយបញ្ហា ទី ៧ ៖

បញ្ហា មានោរ ួរដល់ោរបដិ នធិ ឬ មិនបដិ នធិដនព្រះនេរៈ ន ា្ ះថា នេរបដិ នទហនាបដិ នទហនបបញ្ហា ។ កយថា កញ ុំអី គឺ មិនព្តឹ្មព្តូ្វនទ ។ កយថា ោរទុំនញកបព្មុង គឺឧបោរៈ ។

កនញងឧបមា បញរ ននាះ នរលព្រះរាជាព្ទង់នធ្ែើឧបោរៈត្ប នងដល់ខលួន នធ្ែើឱ្យខលួននរញចិត្តនហើយ ោរដដលនគដបរជាន លនៅោន់មនញ សទ ុំង-

ឡាយថា ព្រះរាជាព្ទង់មិនបាននធ្ែើោរឧបោរៈអែីដល់នយើងនទ ដូចននះនៅនរលនព្ោយននាះ ន ា្ ះថា នធ្ែើមិនព្តឹ្មព្តូ្វ គឺមិន មរមយ ។

ោ ងណាមិញ ព្បោរដដលព្រះនេរៈបានថាែ យវ ិរានាបញ្ហា ននះដល់ព្រះរាជា នធ្ែើឱ្យព្រះរាជាព្ទង់រកីរាយទទួលសាគ ល់មញនននះរួចនហើយ កនញងនរលននះ ព្រះរាជាព្ទង់ដបរជាមកព្ត្ម ់ ួរបញ្ហា ននះនទៀត្ បីដូចព្រះនេរៈមិនបានថាែ យវ ិរានាមញនននាះ ក៏ន ា្ ះថាព្ទង់នធ្ែើមិនព្តឹ្មព្តូ្វ គឺមិន មគួរ ដូចននាះដដរ ៕

ចប់ កយអធិ្បាយបញ្ហា ទី ៧

វគគទី ២ - អទធ ន្វគគ ๑๕๗

បញ្ហា ទ្ី ៨ - នាម្ បូបដ្សិ្នទហនបបញ្ហា

ប្ពះរាជា ព្ត្ម ់ ួរថា “ ព្រះគញេមាា ់នាគន ន កនញង កយដដលន លថា “នាមរូប” ននះ អែីគឺនាម ? អែីគឺរូប ? ” ប្ពះនាគមសន ៖ “ ូមថាែ យព្រះររ មហាបរិព្ត្ កនញង កយថា នាមរូបននាះ ធ្មាជាតិ្ដដលនព្គ្នត្ព្គ្នត្គឺ “រូប” កនញង កយថា នាមរូបននាះ ចិត្ត និងនចត្ ិកធ្ម៌ទ ុំងឡាយ ដដលជាធ្មាជាតិ្ដ៏ ញខញម គឺ “នាម” ” ប្ពះមៅមលិិនទ ៖ “ ព្រះគញេមាា ់នាគន ន នព្ ះនហត្ញអែីនាមដត្មួយមញខ បដិ នធិមិនបាន ឬរូបដត្មួយមញខ ក៏បដិ នធិមិនបាន ោ ងដូចននាះ ? ” ប្ពះនាគមសន ៖ “ ូមថាែ យព្រះររ ធ្ម៌ទ ុំងននះរឹង ក់អាព្ ័យគ្នន នៅវញិនៅមក រដមងនកើត្ន ើងដុំណាលគ្នន ដត្មតង ” ប្ពះមៅមលិិនទ ៖ “ ូមព្រះគញេមាា ់នធ្ែើោរឧបមា ” ប្ពះនាគមសន ៖ “ ូមថាែ យព្រះររមហាបរិព្ត្ នព្បៀបដូចជា នបើ ញត្េាី (នកើត្ដុំបូង)រប ់នមមាន់គ្នា ន ូមបភីាន ញត្(ដដលជាទីត្ម ុំងអាព្ ័យ)ក៏

គ្នា ន ។ កនញងននាះ ញត្េាីកតី ភាន ញត្កតី ទ ុំងរីរោ ងននះ រឹង ក់អាព្ ័យគ្នន នៅវញិនៅមក ទ ុំងរីរោ ងននះ មានោរនកើត្ន ើងដុំណាលគ្នន ដត្មតង ។

ោ ងណាមិញ ូមថាែ យព្រះររ កនញងនាមនិងរូបននាះ នបើនាមមិនមាន ូមបរូីបក៏មិនអាចមាននៅនកើត្ដដរ កនញងនាមនិងរូបននាះ នាមកតី រូបកតី ធ្ម៌ទ ុំងរីរននះ រឹង ក់អាព្ ័យគ្នន នៅវញិនៅមក ។

๑๕๘ កណឌ ទី ២ - មិលិនទប្បញ្ហា កណឌ

ធ្ម៌ទ ុំងរីរននះ មានោរនកើត្ន ើង ដុំណាលគ្នន ដត្មតង ដូចននះដដរ នាមនិងរូបននះ ដូចន លមកខាងនលើននះ មានដុំនេើ រនៅមញខ រហូត្អ ់ោលដ៏យូរអដងែង ” ប្ពះមៅមលិិនទ ៖ “ ព្រះគញេមាា ់នាគន ន នោកមាា ់នឆលើយ មគួរនហើយ ” ៕

ចប់នាមរូបបដិ នទហនបបញ្ហា ទី ៨ ោកយអធិប្ាយបញ្ហា ទី ៨ ៖

បញ្ហា តីអុំរីោរបដិ នធិរប ់នាមរូប ន ា្ ះថា នាមរូបបដិ នទហន-

បបញ្ហា ។ ព្រះរាជាព្ត្ម ់ ួរថា “ នព្ ះនហត្ញអែនីាមដត្មួយមញខ បដិ នធិមិនបាន ” ដូចននះ ជានដើម ព្ទង់ ុំនៅយកោរបដិ នធិរប ់មនញ ស ជា ត្ែនៅកនញង

បញ្ា នវាោរភូមិ ( ភូមិដដលមានខនធ ៥ គឺ មានទ ុំងរូបទ ុំងនាម ) ។ ជាោររិត្ថា កនញងចត្ញនវាោរភូមិ ( ភូមិដដលមានខនធ ៤ នលើកដលង

រូបកខនធគឺអរូបភូមិទ ុំងឡាយននាះ មានដត្នាមមួយមញខប ញនណាា ះដដលបដិ នធិ រញ ុំមានរូបបដិ នធិនទ ។ កនញងឯកនវាោរភូមិ ( ភូមិដដលមានខនធដត្មួយ គឺ រូប-

កខនធ គឺអ ញ្ាី ត្តភូមិ ) មានដត្រូបមួយមញខប ញនណាា ះដដលបដិ នធិ រញ ុំមាននាមបដិ នធិនទ ។

កនញងព្គ្នបដិ នធិដន ត្ែកនញងបញ្ា នវាោរភូមិទ ុំងឡាយ មានមនញ សជានដើមននាះ នាមរូបរដមងរឹង ក់អាព្ ័យគ្នន ឧបបត្តិព្រមគ្នន ។ នទះជានាមមានចិត្តជាព្បធាន ប ញនណាា ះ នធ្ែើតួ្នាទីបដិ នធិ រញ ុំដមនរូបក៏នដ្ឋយ ប ញដនតនាម

វគគទី ២ - អទធ ន្វគគ ๑๕๙

ននាះ ក៏ព្តូ្វមានរូបជាទីត្ម ុំងអាព្ ័យ នហើយរូបននាះនកើត្ន ើងកនញងព្គ្នននាះបាន ក៏នព្ ះបាននាម ដដលមានបដិ នធិចិត្តជាព្បធានននាះជាបចា័យ ជាអនកនធ្ែើឱ្យនកើត្ន ើង នដ្ឋយោរនកើត្ន ើងដុំណាលគ្នន ជាមួយបដិ នធិចិត្តននាះ ។

នព្ ះនហត្ញននាះនទើបព្រះនេរៈន លថា “នាមកត ី រូបកត ី ធ្ម៌ទ ុំងរីរននះ រឹង ក់អាព្ ័យគ្នន នៅវញិនៅមក ធ្ម៌ទ ុំង ២ ននះ មានោរនកើត្ន ើងដុំណាលគ្នន ដត្មតង ” ដូចននះ ៕

ចប់ កយអធិ្បាយបញ្ហា ទី ៨

បញ្ហា ទ្ី ៩ - អធធ នបបញ្ហា

ប្ពះរាជា ព្ត្ម ់ ួរថា “ ព្រះគញេមាា ់នាគន ន កយដដលនោកន លថា “ អ ់ោលដ៏យូរអដងែង (ទី អទធ នុំ) ” ននះ អែីនៅន ា្ ះថា រប ់មានោល (អទធ នៈ) ននះ ? ” ប្ពះនាគមសន ៖ “ ូមថាែ យព្រះររ មហាបរិព្ត្ អែីដដលកនលងផ្ញត្នៅនហើយ ន ា្ ះថារប ់មានោល ដដលមិនទន់មកដល់ក៏ន ា្ ះថា រប ់មានោល អែីដដលនកើត្ន ើងចុំន ះមញខក៏ន ា្ ះថា រប ់មានោល ”

ប្ពះមៅមលិិនទ ៖ “ ព្រះគញេមាា ់ រប ់ដដលមានោល ញទធដត្មាននៅកនញងននាះឬ ? ” ប្ពះនាគមសន ៖ “ ូមថាែ យព្រះររ រប ់មានោលខលះមាននៅ រប ់មាន ោលខលះមិនមាននៅ ” ប្ពះមៅមលិិនទ ៖ “ ព្រះគញេមាា ់ អែីន ា្ ះថា រប ់មានោលមាននៅ ? អែីន ា្ ះថា រប ់មានោលមិនមាននៅ ? ”

๑๖๐ កណឌ ទី ២ - មិលនិទប្បញ្ហា កណឌ

ប្ពះនាគមសន ៖ “ ូមថាែ យព្រះររ ងាខ រទ ុំងឡាយដដលកនលងផ្ញត្នៅ នហើយ ព្បា ចាកនៅនហើយ រលត់្នៅនហើយ ដព្បព្បួលនៅនហើយទ ុំងននាះន ា្ ះថា រប ់មានោល មិនមាននៅ ។ វបិាកធ្ម៌ទ ុំងឡាយកតី ធ្ម៌ដដលឱ្យវបិាកធ្ម៌ទ ុំងឡាយកតី ធ្ម៌ដដលកុំរញងឱ្យបដិ នធិ កនញងភរដដទកត ីននាះន ា្ ះថា រប ់មានោល មាននៅ ។ ម ោ ងវញិនទៀត្ ត្ែទ ុំងឡាយដដលបាននធ្ែើោលៈនហើយ មិននកើត្កនញងភរដដទននាះ ន ា្ ះថា រប ់មានោល មិនមាននៅ គឺ ត្ែទ ុំងឡាយ ដដលបរនិិ ែ ននៅនហើយននាះ ន ា្ ះថារប ់មានោលមិនមាននៅ នព្ ះរលត់្អ ់នហើយ ” ប្ពះមៅមលិិនទ ៖ “ ព្រះគញេមាា ់នាគន ន នោកមាា ់នឆលើយ មគួរនហើយ ” ៕

ចប់អទធ នបបញ្ហា ទី ៩

ោកយអធិប្ាយបញ្ហា ទី ៩ ៖

បញ្ហា មានោរ ួរដល់អទធ នៈ (ោល,រប ់មានោល) ន ា្ ះថា អទធ នបបញ្ហា ។ កយថា អទធ នៈ (រប ់មានោល) គឺជាអែីដដលដុំនេើ រនៅ

ទក់ទងនឹងោល ៣ មានអតី្ត្ោល ជានដើម ។

កយថា រប ់មានោលខលះមាននៅ រប ់មានោលខលះមិនមាននៅ បាន ន ចកតីថា រប ់មានោលខលះដដលជាបចាញបបននមាននៅ រប ់មានោលខលះដដលជាអតី្ត្ ឬ ដដលជាអនាគត្ មិនមាននៅ ។

វគគទី ២ - អទធ ន្វគគ ๑๖๑

កយថា ងាខ រ គឺធ្ម៌ដដលបចា័យព្បរញ ុំត្មក់ដត្ង ឬនធ្ែើឱ្យនកើត្ន ើង ដុំនេើ រនៅ ទក់ទងនឹងបចា័យ នកើត្ន ើងអុំរីបចា័យននាះ រួចក៏ដល់នូវភាររលត់្នៅ

ជាធ្មាត្ម ។

កយថា ងាខ រទ ុំងឡាយដដលកនលងផ្ញត្នៅនហើយ ។ ល។ រប ់មានោល មិនមាននៅ បានន ចកតីថា ងាខ រទ ុំងឡាយដដលកនលងផ្ញត្នៅនហើយកនញងភរមញន ន ា្ ះថា “រប ់មានោល” នដ្ឋយមានោលជាអតី្ត្ និងន ា្ ះថា “មិនមាននៅ” នព្ ះរញ ុំមានតួ្ ភាវៈនៅ ល់កនញងភរននះ ូមបបី ញនចញង រដ ក់ នព្ ះកនលងផ្ញត្នៅនហើយ នដ្ឋយអុំណាចោររលត់្អ ់នៅ ។

កយថា វបិាកធ្ម៌ទ ុំងឡាយ គឺ ធ្ម៌ជាវបិាក គឺធ្ម៌ជាផ្លដនកញ លកមា និង អកញ លកមា ដដល ត្ែនធ្ែើទញកកនញងភរមញនដដលកុំរញងដុំនេើ រនៅកនញងភរបចាញបបននននះ។ កយថា ធ្ម៌ដដលឱ្យវបិាកធ្ម៌ទ ុំងឡាយ គឺ ធ្ម៌ជាកញ លនិងអកញ លដដល ត្ែនធ្ែើទញកកនញងភរបចាញបបននននះ ដដលអាចនធ្ែើវបិាកឱ្យនកើត្ន ើងកនញងភរនផ្សង ។

កយថា ធ្ម៌ដដលកុំរញងឱ្យបដិ នធិ កនញងភរដដទ គឺ វបិាកធ្ម៌ ដដលកុំរញងនធ្ែើមញខងារបដិ នធិ កនញងភរបចាញបបននននះ ១ កញ លនិងអកញ ល ដដលអាចនធ្ែើវបិាកធ្ម៌ឱ្យនកើត្ន ើង នធ្ែើមញខងារបដិ នធិកនញងភរដដទ ១ ន ា្ ះថា រប ់មានោលមាននៅ នដ្ឋយអុំណាចទុំនាក់ទុំនងនហត្ញនិងផ្ល ន លគឺ ជាផ្លកនញងបចាញបបនន នដ្ឋយសារនហត្ញរីអតី្ត្ខលះ ជានហត្ញកនញងបចាញបបនន សាងផ្លកនញងអនាគត្ខលះ ។ កយថា នធ្ែើោលៈនហើយ ( សាល ប់នហើយ ) គឺនធ្ែើោលៈនហើយនដ្ឋយអុំណាច ដនចញតិ្ចិត្ត ( ចិត្តរ ុំកិលនចញរីភរ ) ដដលនកើត្ន ើង ។

๑๖๒ កណឌ ទី ២ - មិលិនទប្បញ្ហា កណឌ

កយថា នកើត្កនញងភរដដទ បានន ចកតីថា នកើត្ន ើងកនញងភរដដទ នដ្ឋយ អុំណាចដនោរមានបដិ នធិចិត្ត ( ចិត្តដួងដុំបូងដដលនធ្ែើមញខងារបនតភរជាតិ្ ) នកើត្ន ើង ។ ត្ែននាះន ា្ ះថា រប ់មានោលមាននៅ នព្ ះនទះជានធ្ែើោលៈនហើយ ក៏នៅដុំនេើ រនៅជាប់មិនដ្ឋច់ នដ្ឋយអុំណាច

បដិ នធិចិត្តដដលនកើត្ន ើងននាះ ។

កយថា នធ្ែើោលៈនហើយ មិននកើត្ន ើងកនញងភរដដទ បានន ចកតីថា ត្ែ គឺ នោកជាព្រះអរហនតនធ្ែើោលៈនហើយ មិននកើត្ន ើងកនញងភរដដទនដ្ឋយអុំណាចដនបដិ នធិននាះ ន ា្ ះថា រប ់មានោលមិនមាននៅ នព្ ះគ្នា នបដិ នធិនទៀត្ ននាះឯង ។ នព្ ះនហត្ញននាះ នទើបនោកន លថា “ គឺ ត្ែទ ុំងឡាយដដលបរនិិ ែ ននហើយននាះ ន ា្ ះថារប ់មានោលមិនមាននៅ នព្ ះរលត់្អ ់នហើយ ” ដូចននះ ៕

ចប់ កយអធិ្បាយបញ្ហា ទី ៩

ចបអ់ទ្ធធ នវគគទ ី២ កនញងវគគននះមាន ៩ បញ្ហា

๑๖๓

វគគទី ៣ - វិចារវគគ

បញ្ហា ទ្ី ១ - អធធ នម្លូបបញ្ហា

ប្ពះរាជា ព្ត្ម ់ ួរថា “ ព្រះគញេមាា ់នាគន ន អែីជាមូលដនអទធ នៈ (រប ់មានោល)ដផ្នកអតី្ត្ អែីជាមូលដនអទធ នៈដផ្នកអនាគត្ អែីជាមូលដនអទធ នៈដផ្នកបចាញបបនន ? ” ប្ពះនាគមសន ៖ “ ូមថាែ យព្រះររ មហាបរិព្ត្ អវជិាា ជាមូលដនអទធ នៈដផ្នកអតី្ត្ ដនអទធ នៈដផ្នកអនាគត្ និង ដនអទធ នៈដផ្នកបចាញបបនន គឺថា នព្ ះអវជិាា ជាបចាយ័ ក៏រដមងមាន ងាខ រ ។ នព្ ះ ងាខ រជាបចា័យ រដមងមានវញិ្ហា េ ។ នព្ ះវញិ្ហា េជាបចា័យ រដមងមាននាមរូប ។ នព្ ះនាមរូបជាបចា័យ រដមងមានអាយត្នៈ ៦ ។ នព្ ះអាយត្នៈ ៦ ជាបចា័យ រដមងមានផ្ សៈ ។ នព្ ះផ្ សៈជាបចា័យ រដមងមាននវទនា ។ នព្ ះនវទនាជាបចា័យ រដមងមានត្ណាា ។ នព្ ះត្ណាា ជាបចា័យ រដមងមានឧបាទន ។ នព្ ះឧបាទនជាបចា័យ រដមងមានភរ ។ នព្ ះភរជាបចា័យ រដមងមានជាតិ្ ។ នព្ ះជាតិ្ជាបចា័យ រដមងមានររា មរេៈ នសាកៈ បរនិទវៈ ទញកខនទមន ស ឧបាោ ។ ចញងបុំផ្ញត្ខាងនដើមដនអទធ នៈ ដដលជាគុំនរទញកខទ ុំងអ ់ ត្មមព្បោរដូចន លខាងនលើមកននះ រដមងមិនបងាា ញឱ្យន ើញននាះនទ ។ ”

ប្ពះមៅមលិិនទ ៖ “ ព្រះគញេមាា ់នាគន ន នោកមាា ់នឆលើយ មគួរនហើយ ” ៕

ចប់អទធ នមូលបបញ្ហា ទី ១

๑๖๔ កណឌ ទី ២ - មិលនិទប្បញ្ហា កណឌ

ោកយអធិប្ាយបញ្ហា ទី ១ ៖

កនញងវគគទី ៣ គឺវគគននះ មានបញ្ហា មកនហើយចុំនួន ១៤ បញ្ហា ។ បញ្ហា មានោរសាក ួរដល់មូលដនអទធ នៈ ន ា្ ះថា អទធ នមូល-

បបញ្ហា ។ កយថា មូលដនអទធ នៈ ដព្បថា មូលគឺឫ គល់ដនអទធ នៈ ុំនៅដល់នហត្ញ ដដលជាព្បធានដនអទធ នៈ ដដលព្បព្រឹត្តនៅទក់ទងនឹងោល ៣ ។

ព្រះនាគន នមានបុំេងបងាា ញ ឱ្យព្រះរាជាព្ទង់នមើលន ើញថា អវជិាា ន ា្ ះថា ជាមូលដនអទធ នៈទ ុំង ៣ ោលននាះោ ងដូចនមតច នដ្ឋយព្រះបាលី នទើបន លបដិចា មញបាទកថា ថា “ នព្ ះអវជិាា ជាបចា័យ រដមងមាន ងាខ រ ” ដូចននះ ជានដើម ។ បេឌិ ត្គួរព្ជាបន ចកតីរិសាត រ តីអុំរីបដិចា មញបាទ ( បចា័យដដលផ្លអាព្ ័យនកើត្ន ើង ) កនញងគមពីរនផ្សង ៗ មានវ ិញទធិមគគ ជានដើម ផ្ងចញះ ។

នៅកនញងបដិចា មញបាទកថាននាះ ោរដដលព្ទង់ ដមតងអងគទ ុំងឡាយ នដ្ឋយមានអវជិាា ដដលជាអងគដុំបូងមញនថា “ នព្ ះអវជិាា ជាបចា័យ រដមងមាន ងាខ រ ” ននាះមិនដមនបងាា ញថា អវជិាា ជាចញងបុំផ្ញត្ខាងនដើម ( ចុំេញ ចចាប់នផ្តើម ) ដនអទធ នៈននាះនទ ។ ប ញដនតជាោរបងាា ញថា អវជិាា ជានហត្ញដដលជាព្បធានដនអទធ នៈប ញនណាា ះ ។ នព្ ះនហត្ញននាះនហើយ នទើបព្រះនេរៈន លថា “ ចញងបុំផ្ញត្ខាងនដើមដនអទធ នៈ រដមងមិនបងាា ញឱ្យន ើញ ” ដូចននះ បានន ចកតថីា នទះជាអវជិាា ននាះ ក៏ជារប ់ដដលមានបចា័យ គឺ មានអា វៈដដល ត្ែនៅមិនទន់បានលះជាបចា័យ ត្មមព្រះបាលីដដលថា “ អាស្វ

វគគទី ៣ - វចិ្ឆរវគគ ๑๖๕

ស្មុ្ទ្យា អវោិា ស្មុ្ទ្រយា (១)

នព្ ះអា វៈនកើត្ន ើង នទើបអវជិាា នកើត្ន ើង ” នព្ ះនហត្ញននាះ នទើបអវជិាា មិនដមនន ា្ ះថា ចញងបុំផ្ញត្ ខាងនដើមដនអទធ នៈ ។

ព្ប ិននបើមាន ុំេួរថា “ ព្បោរដដលថា អវជិាា ជាមូលដនអទធ នៈដផ្នកបចាញបបននននះ នឹងដឹងបានោ ងដូចនមតច ? ” ។ ូមនឆលើយថា “ នឹងដឹងបានត្មមព្រះ ូព្ត្ ដដលថា អវោិា បចារយា ស្ង្ខខ រា បចាយស្មុ្បបនាា ។ ល។ បចាយប គិគរហ បញ្ហញ ធម្ាឋិតិ ញាណំ (២)

បញ្ហា ដដលកុំេត់្បានថា អវជិាា ជាបចា័យ ងាខ រជាអែីដដលនកើត្ន ើងនព្ ះបចា័យ ធ្ម៌ទ ុំងរីរ ( គឺអវជិាា និង ងាខ រ ) ននះ ជាធ្ម៌ដដលនកើត្ន ើងនព្ ះបចា័យ ដូចននះ ន ា្ ះថាធ្មាឋិតិ្ញ្ហា េ ( បចាយបរគិគហញ្ហា េ ) នព្ ះជាោរកុំេត់្ដឹងអវជិាាបចាញបបនន ដដលជាបចា័យដល់ ងាខ របចាញបបនន ។ ព្ប ិននបើមាន ុំេួរនទៀត្ថា “ ព្បោរដដលថាអវជិាា ជាមូលដនអទធ នៈដផ្នកអតី្ត្ ដនអទធ នៈដផ្នកអនាគត្ននះ នឹងដឹងបានោ ងដូចនមតច ? ” ។ ូមនឆលើយថា “ នឹងដឹងបាន ត្មមព្រះ ូព្ត្ដដដលននាះដដលថា “ អតីតបំិ អធធ ន ំអនាគតំបិ អធធ ន,ំ អវោិា បចារយា ស្ង្ខខ រា បចាយស្មុ្បបនាា ។ល។ បចាយប គិគរហ បញ្ហញ ធម្ាឋិតញិាណំ (៣)

បញ្ហា ដដលកុំេត់្បចា័យបានថា នទះជាអតី្ត្ោល នទះជាអនាគត្ោល អវជិាា ក៏ជាបចា័យ ងាខ រជាអែីដដលនកើត្ន ើងនព្ ះបចា័យ ធ្ម៌ទ ុំង២ននះជាធ្ម៌ដដលនកើត្ន ើងនព្ ះបចា័យ ដូចននះ ន ា្ ះថា ធ្មាឋិតិ្ញ្ហា េ នព្ ះជាោរកុំេត់្ដឹងអវជិាា អតី្ត្ ដដលជាបចា័យដល់ ងាខ រអតី្ត្ននាះឯង និងអវជិាា អនាគត្ ដដលជាបចា័យដល់ ងាខ រអនាគត្ ” ៕

ចប់ កយអធិ្បាយបញ្ហា ទី ១ (១) មរឈមឹនិោយ មូលបណាា ក ។ (២) ខញទទកនិោយ បដិ មភិទមគគ ។ (៣) ខញទទកនិោយ បដិ មភិទមគគ ។

๑๖๖ កណឌ ទី ២ - មិលនិទប្បញ្ហា កណឌ

បញ្ហា ទ្ី ២ - បុ មិ្រកាដ្បិបញ្ហា

ប្ពះរាជា ព្ត្ម ់ ួរថា “ព្រះគញេមាា ់នាគន ន កយដដលនោកមាា ់ន លថា “ ចញងបុំផ្ញត្ខាងនដើម មិនបងាា ញ ” ននះ ូមនោកមាា ់នធ្ែើោរឧបមា ព្មាប់ កយននាះផ្ងចញះ ”

ប្ពះនាគមសន ៖ “ ូមថាែ យព្រះររ មហាបរិព្ត្ នព្បៀបដូចជាបញរ មាន ក់កប់ព្គ្នប់រញកខជាតិ្តូ្ច ៗ នៅកនញងដី ។ នព្ោយមកក៏មានរនលកដញះន ើង មានភាររកីលូត្ោ ់នៅត្មមលុំដ្ឋប់ រួចក៏ឱ្យផ្ល ។ ភារបនតគ្នន នៅនដ្ឋយអាោរដូចន លខាងនលើមកននះ មានទីបុំផ្ញត្ឬោ ងណា ? ”

ប្ពះមៅមលិិនទ ៖ “ មិនមានទីបុំផ្ញត្នទ ព្រះគញេមាា ់ ” ប្ពះនាគមសន ៖ “ ូមថាែ យព្រះររ ឧបមាោ ងណា ឧបនមយយក៏ោ ងននាះ ចញងបុំផ្ញត្ខាងនដើមដនអទធ នៈ រដមងមិនបងាា ញ ដូចននះ ” ប្ពះមៅមលិិនទ ៖“ ូមព្រះគញេមាា ់ឧបមាបដនថមបនតិចនទៀត្ផ្ងចញះ ” ប្ពះនាគមសន ៖ “ ូមថាែ យព្រះររ នព្បៀបដូចជា នចញរីមាន់ក៏មាន ញត្ នចញរី ញត្ក៏មានមាន់ នចញរីមាន់ក៏មាន ញត្ ភារបនតគ្នន នៅ នដ្ឋយអាោរដូចន លខាងនលើមកននះ មានទីបុំផ្ញត្ឬោ ងណា ?

ប្ពះមៅមលិិនទ ៖ “ គ្នា ននទ ព្រះគញេមាា ់ ” ប្ពះនាគមសន ៖ “ ូមថាែ យព្រះររ ឧបមាោ ងណា ឧបនមយយក៏ោ ងននាះ ចញងបុំផ្ញត្ខាងនដើម រដមងមិនបងាា ញដូចននះ ” ប្ពះមៅមលិិនទ ៖“ ូមព្រះគញេមាា ់ឧបមាបដនថមបនតិចនទៀត្ផ្ងចញះ ” ប្ពះមេរៈ គូររូបរងែង់មូលនៅនលើដី ថាែ យព្រះររ ួរន ចកតនីនាះ នៅោន់ព្រះរាជាថា “ ូមថាែ យព្រះររ រូបរងែង់មូលននះមានទីបុំផ្ញត្ ឬោ ង

វគគទី ៣ - វចិ្ឆរវគគ ๑๖๗

ណា ? ” ប្ពះមៅមលិិនទ ៖ “ គ្នា ននទ ព្រះគញេមាា ់ ” ប្ពះនាគមសន ៖ “ ូមថាែ យព្រះររ ឧបមាោ ងណា ឧបនមយយក៏ោ ងននាះដដរ ព្រះដ៏មានព្រះភាគព្ទង់ព្ត្ម ់រងែង់ទ ុំងននះោ ងននះថា ចកខញ-វញិ្ហា េ ( ោរន ើញរូបភារ ) អាព្ ័យព្បសាទដភនក និងរូប ( រូបភារដដលន ើញ ) នកើត្ន ើង ផ្ សៈរដមងមាន នព្ ះោរព្បរញ ុំព្រមគ្នន ដនធ្ម៌ ៣ ោ ង នព្ ះផ្ សៈជាបចាយ័រដមងមាននវទនា នព្ ះនវទនាជាបចា័យរដមងមានត្ណាា នព្ ះត្ណាា ជាបចា័យរដមងមានឧបាទន នព្ ះឧបាទនជាបចា័យ ក៏រដមងមានកមា ព្បសាទដភនករដមងនកើត្រីកមានទៀត្ ” ដូចននះ ភារបនតត្គ្នន នៅ នដ្ឋយអាោរដូចន លខាងនលើមកននះ ដូចននះ មានទីបុំផ្ញត្ឬោ ងណា ? ” ប្ពះមៅមលិិនទ ៖ “ មិនមាននទ ព្រះគញេមាា ់ ” ប្ពះនាគមសន ៖ “ នសាត្វញិ្ហា េ ( ោរបានឮ ូរ ុំន ង ) អាព្ ័យព្បសាទ ព្ត្នចៀកនិង ុំន ងនកើត្ន ើង ។ល។ មននាវញិ្ហា េអាព្ ័យចិត្ត និងធ្ម៌នកើត្ន ើង ផ្ សៈរដមងមាននព្ ះោរព្បរញ ុំព្រមគ្នន ដនធ្ម៌ ៣ ោ ង នព្ ះផ្ សៈជាបចាយ័ក៏រដមងមាននវទនា នព្ ះនវទនាជាបចា័យក៏រដមងមានត្ណាា នព្ ះត្ណាា ជាបចា័យក៏រដមងមានឧបាទន នព្ ះឧបាទនជាបចា័យក៏រដមងមានកមា ចិត្តរដមងនកើត្រីកមានទៀត្ ដូចននះ ។ ភារបនតត្គ្នន នៅ នដ្ឋយអាោរដូចន លខាងនលើមកននះ ដូចននះ មានទីបុំផ្ញត្ឬោ ងណា ?

ប្ពះមៅមលិិនទ ៖ “គ្នា ននទ ព្រះគញេមាា ់ ” ប្ពះនាគមសន ៖ “ ូមថាែ យព្រះររ ឧបមាោ ងណា ឧបនមយយក៏ោ ងននាះ ចញងបុំផ្ញត្ខាងនដើមដនអទធ នៈ រដមងមិនបងាា ញ ដូចននះ ”

๑๖๘ កណឌ ទី ២ - មិលនិទប្បញ្ហា កណឌ

ប្ពះមៅមលិិនទ ៖ “ ព្រះគញេមាា ់នាគន ន នោកមាា ់នឆលើយ មគួរនហើយ ” ៕

ចប់បញរមិនោដាិបបញ្ហា ទី ២

ោកយអធិប្ាយបញ្ហា ទី ២ ៖

បញ្ហា តីអុំរីចញងបុំផ្ញត្ខាងនដើម ន ា្ ះថា បញរមិនោដិបបញ្ហា ។ កនញងឧបមាដុំបូង មានន ចកតី នងខបដត្ប ញនេាះថា នព្បៀបដូចជានដើមនឈ្ើនព្ោយ ៗ រដមងនកើត្រីព្គ្នប់រញកខជាតិ្ដននដើមមញនៗ ។ នទះជានដើមមញន ៗ ននាះ ក៏រដមងនកើត្រីព្គ្នប់រញកខជាតិ្ដននដើមមញនននាះនទៀត្ ។ ភារបនតត្គ្នន ដូចននះ រកទីបុំផ្ញត្ខាងនដើមមិនបាន រកចុំេញ ចចាប់នផ្តើមមិនបាន បានន ចកតីថា មិនអាចព្សាវព្ជាវបានថា នដើមមួយណាជានដើមដុំបូង ។ ព្បោរននះមានឧបមាោ ងណា តីអុំរីភារបនតត្គ្នន នៅដនអទធ នៈ ក៏មានឧបមាដូចននាះ នទះជាឧបមាដដលនៅ ល់ ក៏មានន័យដូចគ្នន ននះ ។

កយថា ចកខញវញិ្ហា េ អាព្ ័យព្បសាទដភនក និងរូបនកើត្ន ើង បានន ចកតីថា ចកខញ វញិ្ហា េ គឺ វញិ្ហា េខាងដភនក មានមញខងារន ើញរូបភារ គឺោរន ើញរូបភារននាះឯង អាព្ ័យព្បសាទដភនក នព្ ះព្បសាទដភនកជាទីត្ម ុំងអាព្ ័យ និងជាទែ រ និង អាព្ ័យរូប គឺរូបភារ ដដលនឹងន ើញនាព្គ្នននាះ រួចនទើបនកើត្ន ើងបាន ។ កយថា ផ្ សៈរដមងមាននព្ ះោរព្បរញ ុំព្រមគ្នន ដនធ្ម៌ ៣ ោ ង បានន ចកតីថា ផ្ សៈគឺោរទងគិចនឹងអារមាេ៍ គឺរូបភារដដលមកដល់គនលងទែ រចកខញ ននាះឯងរដមងមាន នព្ ះោរព្បរញ ុំព្រមគ្នន ដនធ្ម៌ ៣ ោ ងគឺ ព្បសាទដភនក

វគគទី ៣ - វចិ្ឆរវគគ ๑๖๙

១ រូបឬរូបភារដដលនឹងន ើញននាះ ១ ចកខញ វញិ្ហា េដដលនកើត្ន ើងមកន ើញរូបភារននាះ ១ ។ កយថា នព្ ះផ្ សៈជាបចាយ័ក៏រដមងមាននវទនា បានន ចកតីថា លញះមានផ្ សៈនកើត្ន ើងទងគិចអារមាេ៍ គឺរូបននាះនហើយ ក៏រដមងមាននវទនានកើត្ន ើងនសាយអារមាេ៍ ដដលផ្ សៈទងគិចននាះ ខលះជា ញខនវទនា ខលះជាទញកខនវទនា ខលះជាឧនបោខ នវទនា ។

កយថា នព្ ះនវទនាជាបចាយ័ក៏រដមងមានត្ណាា បានន ចកតីថា នរលមាននវទនានកើត្ន ើងនសាយអារមាេ៍គឺរូបននាះនហើយ ត្ណាា ចុំេង់កនញងអារមាេ៍ននាះក៏រដមងនកើត្ន ើង នដ្ឋយអាព្ ័យនវទនាជាផ្លូ វ ន លគឺ នរលអារមាេ៍គឺរូបននាះ ជាឥដ្ឋា រមាេ៍គួរឱ្យព្បាថាន គួរឱ្យចនព្មើនដភនក ជាទីត្ម ុំងដន ញខនវទនា ត្ែដដលន ើញដត្ន ចកត ីញខ ក៏រដមងនកើត្ត្ណាា ប ងព្បាថាន កនញងរូបននាះ ។ កយថា នព្ ះត្ណាា ជាបចាយ័ក៏រដមងមានឧបាទន បានន ចកតថីា ត្ណាា ដដលមានកមាល ុំង នោកនៅថា ឧបាទន គឺភារព្បោន់មាុំដុំនេើ រនៅកនញងអារមាេ៍ដដលបានមកនហើយ ។ ត្ែទ ុំងឡាយនរលបានទទួលអារមាេ៍ដ៏គួរឱ្យព្បាថាន មកនហើយ ក៏រដមងព្បោន់មាុំថា “ ននះរប ់នយើង ” ជានដើម ។ កយថា នព្ ះឧបាទនជាបចាយ័ក៏រដមងមានកមា បានន ចកតីថា ត្ែទ ុំងឡាយ នរលនកើត្ឧបាទនកនញងអែីដដលខលួនព្បាថាន នហើយ ក៏ មលឹងមិនន ើញនទ ដនអារមាេ៍គឺរូបននាះ រដមងនធ្ែើកមាលអខលះអាព្កក់ខលះ នដើមបឱី្យបានមកនូវអែីដដលព្តូ្វោរ ។

๑๗๐ កណឌ ទី ២ - មិលនិទប្បញ្ហា កណឌ

កយថា ព្បសាទដភនករដមងនកើត្រីកមានទៀត្ បានន ចកតីថា កមាដដលបញគគល នធ្ែើនដ្ឋយអុំណាចដនរូបត្ណាា រដមងបនងាើត្ព្បសាទដភនកដល់នគនទៀត្ រួចនៅនរលមានព្បសាទដភនកនទៀត្ កនញងនរលដដលមានរូបមកដល់គនលងទែ រ ចកខញ វញិ្ហា េក៏អាព្ ័យព្បសាទដភនកនិងរូបននាះនកើត្ន ើងនទៀត្ ត្មមន័យដូចខាងនលើ ។ ភារបនតត្គ្នន នៅដនអទធ នៈ ត្មមព្បោរដូចខាងនលើមកននះ មិនអាចព្សាវព្ជាវរហូត្ដល់ចុំេញ ចចាប់នផ្តើមបាន នៅថា គ្នា នចញងបុំផ្ញត្ ខាងនដើម ។ នទះជា តីអុំរីទែ រនផ្សងដដលនៅ ល់ មានខាងព្ត្នចៀកជានដើម បេឌិ ត្ក៏គួរព្ជាបត្មមលុំនា ុំ ដូចន លខាងនលើមកននះ ផ្ងចញះ ៕

ចប់ កយអធិ្បាយបញ្ហា ទី ២

បញ្ហា ទ្ី ៣ - រកាដ្បិញ្ហញ យនបបញ្ហា

ប្ពះរាជា ព្ត្ម ់ ួរថា ៖ “ ព្រះគញេមាា ់នាគន ន កយដដលនោកមាា ់ន លថា “ចញងបុំផ្ញត្ខាងនដើមមិនបងាា ញ” ដូចននះននាះ ចញងបុំផ្ញត្ខាងនដើមននាះោ ងដូចនមតច ? ” ប្ពះនាគមសន ៖ “ ូមថាែ យព្រះររ មហាបរិព្ត្ អទធ នៈដដលកនលងផ្ញត្នៅនហើយ ន ា្ ះថា ចញងបុំផ្ញត្ខាងនដើម ” ប្ពះមៅមលិិនទ ៖ “ ព្រះគញេមាា ់នាគន ន កយដដលនោកមាា ់ន លថា “ ចញងបុំផ្ញត្ខាងនដើមរដមងមិនបងាា ញ ” ដូចននះននាះ ចញងបុំផ្ញត្ខាងនដើមននាះ នទះព្គប់ោ ង ឬ ដដលមិនបងាា ញ ? ” ប្ពះនាគមសន ៖ “ ូមថាែ យព្រះររ ចញងបុំផ្ញត្ខាងនដើមខលះបងាា ញ ចញងបុំផ្ញត្ ខាងនដើមខលះមិនបងាា ញ ? ”

វគគទី ៣ - វចិ្ឆរវគគ ๑๗๑

ប្ពះមៅមលិិនទ “ព្រះគញេមាា ់ ចញងបុំផ្ញត្អែីបងាា ញ ? ចញងបុំផ្ញត្អែីមិនបងាា ញ ? ” ប្ពះនាគមសន ៖ “ ូមថាែ យព្រះររ ព្បោរដដលព្ត្ម ់ទញកថា មញនននះអវជិាា មិនធាល ប់មាននសាះ នដ្ឋយព្គប់ព្បោរទ ុំងអ ់ដូចននះ ន ា្ ះថាចញងបុំផ្ញត្ខាងនដើម រដមងមិនបងាា ញ ។ អែីដដលមិនមានក៏មកមានន ើង មាននហើយ ក៏ដបរជាព្បា ចាកនៅវញិ ននះចាត់្ទញកថា ចញងបុំផ្ញត្ខាងនដើម រដមងបងាា ញ ” ប្ពះមៅមលិិនទ ៖ “ ព្រះគញេមាា ់នាគន ន អែីដដលមិនមានក៏ដបរជាមកមានន ើង មាននហើយក៏ដបរជាព្បា ចាកនៅវញិ ។ អែីននាះព្តូ្វោត់្នដ្ឋយខេៈទ ុំង ២ (ខេៈនកើត្ន ើង និងខេៈរលត់្នៅ) រួចរដមងដល់នូវន ចកតីត្ម ុំងនៅមិនបាន មិនដមនដូចននះឬ ?

ប្ពះនាគមសន ៖ “ ូមថាែ យព្រះររ ព្ប ិននបើជាអែីដដលព្តូ្វោត់្នដ្ឋយខេៈទ ុំងរីរ ក៏រដមងដល់នូវន ចកតីត្ម ុំងនៅមិនបាន ចញងបុំផ្ញត្ដដលព្តូ្វោត់្នដ្ឋយខេៈទ ុំង ២ អាចចនព្មើនបានឬ ? ” ប្ពះមៅមលិិនទ ៖ “ ដមន ចញងបុំផ្ញត្ននាះអាចចនព្មើនបាន ព្រះគញេមាា ់ ខ្ញ ុំព្រះករញណាមិនបាន ួរថា ចញងបុំផ្ញត្អាចចនព្មើនបានឬនទននាះនទ ួរថា ចញងបុំផ្ញត្ អាចចនព្មើនបាននដ្ឋយចញងបុំផ្ញត្ឬនទ ? ” ប្ពះនាគមសន ៖ “ រិត្ដមន អាចចនព្មើនបាន ” ប្ពះមៅមលិិនទ ៖ “ ូមព្រះគញេមាា ់នធ្ែើោរឧបមា ” ប្ពះមេរៈ បាននធ្ែើោរឧបមានរឿងនដើមនឈ្ើ ដល់ព្រះនៅមិលិនទននាះថា ខនធទ ុំងឡាយ ជារញកខជាតិ្ដនគុំនរទញកខទ ុំងអ ់ ។

๑๗๒ កណឌ ទី ២ - មិលិនទប្បញ្ហា កណឌ

ប្ពះមៅមលិិនទ ៖ “ ព្រះគញេមាា ់នាគន ន នោកមាា ់នឆលើយ មគួរនហើយ ” ៕

ចប់នោដិបញ្ហា យនបបញ្ហា ទី ៣

ោកយអធិប្ាយបញ្ហា ទី ៣ ៖

បញ្ហា តីអុំរីោរបងាា ញន ើងដនចញងបុំផ្ញត្ ន ា្ ះថា នោដិបញ្ហា យន-

បបញ្ហា ។ កយថា ចញងបុំផ្ញត្ខាងនដើម នទះព្គប់ោ ងឬដដលមិនបងាា ញ ? បានន ចកតថីា ចញងបុំផ្ញត្ខាងនដើមដនអទធ នៈ ( រប ់មានោល ) ដដលជាអតី្ត្ ចញងបុំផ្ញត្ខាងនដើមដនអទធ នៈដដលជាអនាគត្ ចញងបុំផ្ញត្ខាងនដើមដនអទធ នៈដដលជាបចាញបបននទ ុំងអ ់ដត្មតងឬដដលមិនបងាា ញ ? ។ នព្ ះនហត្ញននាះព្រះនេរៈនទើបថាែ យវ ិរានាថា “ ូមថាែ យព្រះររ ចញងបុំផ្ញត្ខាងនដើមខលះបងាា ញ ចញងបុំផ្ញត្ខាងនដើមខលះមិនបងាា ញ ” ដូចននះ ។ កយថា មញនននះអវជិាា មិនធាល ប់មាន បានន ចកតីថា ចញងបុំផ្ញត្ខាងនដើមដនអវជិាា ដដលគួររិចារណាឱ្យន ើញថា មានឬមិនមានហន៎ ? ដូចននះ ចញងបុំផ្ញត្ខាងនដើម ដនអវជិាា ននាះ មិនបងាា ញ ។ ព្រះនេរៈថាែ យវ ិរានា នដ្ឋយនលើកយកចុំន ះដត្អវជិាា មកជានិទ សន៍ ។ គួរព្ជាបថា ចញងបុំផ្ញត្ខាងនដើម នទះជាធ្ម៌នផ្សង ៗ មាន ងាខ រ ជានដើម ញទធដត្មិនបងាា ញ បានន ចកតីថា រញ ុំមាននរណាអាចដឹងបាន ។

ចញងបុំផ្ញត្ខាងនដើមខលះបងាា ញោ ងដូចនមតច ? កនញងោរនកើត្ន ើងត្ម ុំងនៅនិងរលត់្នៅដនខនធនីមួយ ៗ ដដលដល់ខេៈទ ុំង ៣ ោរនកើត្ន ើង

វគគទី ៣ - វចិ្ឆរវគគ ๑๗๓

ដដលអាចន ើញបាន នដ្ឋយឧទយរែយញ្ហា េ ចាត់្ទញកជាចញងបុំផ្ញត្ខាងនដើម ដនោររលត់្នៅ ន ា្ ះថា រដមងបងាា ញ ។ នទះជាោររលត់្នៅ ក៏ចាត់្ទញកជាចញងបុំផ្ញត្ ដនោរនកើត្ន ើង ន ា្ ះថា រដមងបងាា ញ ។ ោរនកើត្ន ើងគឺ និរែត្តិលកខេៈ ( លកខេៈដដលនធ្ែើឱ្យនកើត្ ) នោកនៅថា ឧទ្យៈ-ោរនកើត្ន ើង ។ ោររលត់្នៅ គឺ វបិរណិាមលកខេៈ នោកនៅថា វយៈ-ោរព្បា ចាកនៅ ។ ព្មាប់អទធ នៈ ( រប ់មានោល ) ដដលជាបចាញបបនន ចញងបុំផ្ញត្ខាងនដើមរដមងបងាា ញនដ្ឋយចញងបុំផ្ញត្ខាងចញងោ ងននះ។

ព្រះនោគ្នវចរននាះ រដមងរិចារណាន ើញថា កនញងោលនទះជាអតី្ត្ ដដលមានលុំដ្ឋប់មញន ៗ ដនខនធ ដដលដល់ខេៈទ ុំង ៣ ចញងបុំផ្ញត្ខាងនដើមក៏បានបងាា ញនហើយ នដ្ឋយចញងបុំផ្ញត្ខាងចញង ។ កនញងោលនទះជាអនាគត្ ដដលមានលុំដ្ឋប់នព្ោយ ៗ ដនខនធ ដដលដល់ខេៈ ទ ុំង ៣ ចញងបុំផ្ញត្ខាងនដើម ក៏រដមងបងាា ញនដ្ឋយចញងបុំផ្ញត្ខាងចញង ដូចជា ខនធដដលដល់ខេៈ ទ ុំង ៣ កនញងោលបចាញបបននននាះដដរ ។ ព្រះនេរៈ ុំនៅយកន ចកតីដូចន លខាងនលើមកននះ ន លថា “ អែដីដលមិនមានក៏មកមានន ើង មាននហើយក៏ដបរជាព្បា ចាកនៅ ” ដូចននះ ។

កនញង កយននាះ កយ អែី គឺរញកខជាតិ្ គឺខនធ ។ កយថា មិនមាន គឺមិនធាល ប់មានរីមញន ។ កយថា ក៏មកមានន ើង គឺ ក៏មកមានន ើងកនញងនរលននះ ។ កយថា មាននហើយ គឺមានកនញងនរលននះនហើយ ។ កយថា ដបរជាព្បា ចាកនៅ គឺដបរជាព្បា ចាកនៅកនញងនរលននះ ។ ចញងបុំផ្ញត្ខាងនដើម ដដលអាចន ើញបានោ ងននះ រដមងបងាា ញនដ្ឋយចញងបុំផ្ញត្ខាងចញង ។

កយថា ចញងបុំផ្ញត្ដដលព្តូ្វោត់្នដ្ឋយខេៈទ ុំង ២ អាចចនព្មើនបានឬ ? គឺ អាចន ើញជាក់ចា ់បាននដ្ឋយញាេឬ ? ព្រះនេរៈន ល ុំនៅ

๑๗๔ កណឌ ទី ២ - មិលិនទប្បញ្ហា កណឌ

យកឧទយរែយញ្ហា េ ។ នព្ ះនហត្ញននាះ នទើបព្រះរាជាព្ត្ម ់នឆលើយថា “រិត្ដមន ចញងបុំផ្ញត្ ននាះអាចចនព្មើនបាន ” គឺអាចដឹងបាន ។

កយថា ចញងបុំផ្ញត្អាចចនព្មើនបាន នដ្ឋយចញងបុំផ្ញត្ឬ ? បានន ចកតថីា ចញងបុំផ្ញត្ខាងនដើមអាចចនព្មើនបាន គឺដឹងបានមិនដ្ឋច់រយៈ នដ្ឋយចញងបុំផ្ញត្ខាងចញងឬនទ ? ៕

ចប់ កយអធិ្បាយបញ្ហា ទី ៣

បញ្ហា ទ្ី ៤ - ស្ង្ខខ ោយមានបបញ្ហា

ប្ពះរាជា ព្ត្ម ់ ួរថា ៖ “ ព្រះគញេមាា ់នាគន ន ងាខ រមួយព្កុមមាន (នរលមាន ងាខ រទ ុំងននាះ ) ងាខ រមួយព្កុមក៏រដមងនកើត្ន ើងឬ ?

ប្ពះនាគមសន ៖ “ ូមថាែ យព្រះររ មហាបរិព្ត្ ព្តឹ្មព្តូ្វនហើយ ងាខ រមួយព្កុមរដមងនកើត្ន ើង ” ប្ពះមៅមលិិនទ ៖ “ ងាខ រដដលមាន និង ងាខ រដដលនកើត្ន ើងព្កុមននាះ ោ ងដូចនមតច ព្រះគញេមាា ់ ? ” ប្ពះនាគមសន ៖ “ ូមថាែ យព្រះររ នរលមានចកខញ(ដភនក) និងនរលមានរូប ( រូបភារ ) ក៏រដមងមានចកខញ វញិ្ហា េ ។ នរលមានចកខញ វញិ្ហា េ ក៏រដមងមាននវទនា ។ នរលមាននវទនា ក៏រដមងមានត្ណាា ។ នរលមានត្ណាា ក៏រដមងមានឧបាទន ។ នរលមានឧបាទន ក៏រដមងមានភរ ។ នរលមានភរ ក៏រដមងមានជាតិ្ ។ នរលមានជាតិ្ ក៏រដមងមានររា មរេៈ នសាកៈ បរ-ិនទវៈ ទញកខនទមន ស ឧបាោ ។ ោរនកើត្ន ើងដនគុំនរទញកខទ ុំងអ ់ននះ រដមងមាននដ្ឋយអាោរោ ងននះ។

វគគទី ៣ - វចិ្ឆរវគគ ๑๗๕

ូមថាែ យព្រះររ នរលគ្នា នចកខញ និងនរលគ្នា នរូប ក៏រដមងគ្នា នចកខញវញិ្ហា េ ។

នរលគ្នា នចកខញ វញិ្ហា េ ក៏រដមងគ្នា នចកខញ មា សៈ ។ នរលគ្នា នចកខញ មា សៈ ក៏រដមងគ្នា ននវទនា ។ នរលគ្នា ននវទនា ក៏រដមងគ្នា នត្ណាា ។ នរលគ្នា នត្ណាា ក៏រដមងគ្នា នឧបាទន ។ នរលគ្នា នឧបាទន ក៏រដមងគ្នា នភរ ។ នរលគ្នា នភរ ក៏រដមងគ្នា នជាតិ្ ។ នរលគ្នា នជាតិ្ ក៏រដមងគ្នា នររា មរេៈ នសាកៈ បរនិទវៈ ទញកខ

នទមន ស ឧបាោ ។ ោររលត់្នៅដនគុំនរទញកខទ ុំងអ ់ននះ រដមងមាននដ្ឋយអាោរោ ង

ននះ ” ។ ប្ពះមៅមលិិនទ ៖ “ ព្រះគញេមាា ់នាគន ន នោកមាា ់នឆលើយ មគួរនហើយ ” ៕

ចប់ ងាខ រជាយមានបបញ្ហា ទី ៤

ោកយអធិប្ាយបញ្ហា ទី ៤ ៖

បញ្ហា ួរដល់ ងាខ រដដលនកើត្ន ើងន ា្ ះថា ងាខ រជាយមានបបញ្ហា ។ កយថា ងាខ រមួយព្កុម គឺ ងាខ រ(អែីដដលបចា័យនធ្ែើឱ្យនកើត្ន ើង)

ទុំងឡាយទុំងរួង ដដលបានព្បោន់យកនដ្ឋយ កយថា ងាខ រ កនញងភ តញ-ត្មងដដលមានថា “ ងាខ រទ ុំងឡាយទុំងរួងមិននទៀង ងាខ រទ ុំងឡាយ

๑๗๖ កណឌ ទី ២ - មិលនិទប្បញ្ហា កណឌ

ទុំងរួងជាទញកខ ” ដូចននះ គឺមិនបាន ុំនៅយក ងាខ រដដលមាន អវជិាា ជាបចា័យននាះនទ នព្ ះថាព្រះរាជាព្ត្ម ់ ួរថា “ នរល ងាខ រមួយព្កុមមាន ងាខ រមួយព្កុមរដមងនកើត្ន ើងឬ ? ” ដូចននះឯង ។ កយថា កត្នម នត្ បានន ចកតីថា ងាខ រមួយព្កុមដដលមានននាះោ ងដូចនមតច ? និង ងាខ រមួយព្កុមដដលនកើត្ន ើងននាះ ោ ងដូចនមតច ?។ ព្រះនេរៈ ព្តូ្វោរនឆលើយ កយព្ត្ម ់ ួរននាះ នទើបន លថា “ នរលមានចកខញ និង នរលមានរូប ក៏រដមងមានចកខញវញិ្ហា េ ” ដូចននះជានដើម ។ កនញង កយវ ិរានាននាះ ព្ប ិននបើ ួរបស្តញ្ហា នៅវញិថា នរលមានអែីនៅនទើបមានចកខញ ? នឆលើយថា នរលមាននាមរូប នទើបមានចកខញ ។ នរលមានអែីនៅនទើបមាននាមរូប ? នរលមានវញិ្ហា េ នទើបមាននាមរូប ។ នរលមានអែីនៅនទើបមានវញិ្ហា េ ? នរលមាន ងាខ រ នទើបមានវញិ្ហា េ ។ នរលមានអែីនៅនទើបមាន ងាខ រ ? នរលមានអវជិាា នទើបមាន ងាខ រ ដូចននះ ។

នព្ ះនហត្ញននាះ នទើបគួរនធ្ែើោរព្បកបន ចកតីឱ្យបរបូិរោ ងននះថា នរលមានអវជិាា ក៏រដមងមាន ងាខ រ នរលមាន ងាខ រ ក៏រដមងមានវញិ្ហា េ នរលមានវញិ្ហា េ ក៏រដមងមាននាមរូប នរលមាននាមរូប ក៏រដមងមានចកខញ នរលមានចកខញ និងរូប ក៏រដមងមានចកខញ វញិ្ហា េ ។ល។ នរលមានជាតិ្ ក៏រដមងមាន ររា មរេៈ នសាកៈ បរនិទវៈ ទញកខនទមន ស ឧបាោ ។

នទះកនញងនិនរាធ្វារៈ ក៏គួរនធ្ែើោរព្បកបន ចកតីឱ្យបរបូិរ ោ ងននះថា នរលគ្នា នអវជិាា ក៏រដមងគ្នា ន ងាខ រ ។ល។ នរលគ្នា នចកខញ និងរូប ក៏រដមងគ្នា នចកខញ វញិ្ហា េ ។ ល។ នរលគ្នា នជាតិ្ ក៏រដមងគ្នា នររា មរេៈ នសាកៈ បរនិទវៈ ទញកខនទមន ស ឧបាោ ។ កយថា ោររលត់្នៅ (ដនគុំនរទញកខទ ុំងអ ់)គឺោររលត់្ គឺោរមិននកើត្

វគគទី ៣ - វចិ្ឆរវគគ ๑๗๗

ន ើង នដ្ឋយព្បោរោ ងននះ គឺ នរលវជិាា នកើត្ន ើង ក៏រដមងគ្នា នអវជិាា ក៏រដមងគ្នា ន ងាខ រ ដូចននះ ជានដើម ៕

ចប់ កយអធិ្បាយបញ្ហា ទី ៤

បញ្ហា ទ្ី ៥ - ភវនេស្ង្ខខ ោយមានបបញ្ហា

ប្ពះរាជា ព្ត្ម ់ ួរថា ៖ “ ព្រះគញេមាា ់នាគន ន ងាខ រអែីៗដដលនកើត្មក ជារប ់មិនមាននៅឬ ? ” ប្ពះនាគមសន ៖ “ ូមថាែ យព្រះររ ងាខ រអែីៗដដលនកើត្មកជារប ់មិនមាននៅ ងាខ រទ ុំងននាះរញ ុំមាននទ ។ ូមថាែ យព្រះររ ងាខ រទ ុំងឡាយ នកើត្មក ញទធដត្ជារប ់មាននៅទ ុំងអ ់ ” ប្ពះមៅមលិិនទ ៖ “ ូមព្រះគញេមាា ់នធ្ែើោរឧបមា ” ប្ពះនាគមសន ៖ “ ូមថាែ យព្រះររ ព្រះអងគនឹងព្ទង់យល់ន ចកតីននាះោ ងដូចនមតច ? ព្រះរារដុំណាក់ដដលព្រះអងគព្បថាប់នៅននះ នកើត្មកជារប ់មិនមាននៅ ឬោ ងណា ? ” ប្ពះមៅមលិិនទ ៖ “ ព្រះគញេមាា ់ កនញងផ្ទះននះអែី ៗ ដដលនកើត្មកជារប ់មិនមាននៅ គឺរញ ុំមានននាះនទ អែី ៗ ដដលនកើត្មកជារប ់មាននៅទ ុំងអ ់ ។ ព្រះគញេមាា ់ នដើមនឈ្ើទ ុំងឡាយមានព្សាប់នហើយនៅកនញងដព្រ ដី(ដដលយកមកនធ្ែើរញ្ហា ុំង)ក៏មានព្សាប់នហើយនៅនលើដផ្ទដី អាព្ ័យន ចកតីរាោមដ៏ មគួរ ចុំន ះោរងារននាះ រប ់បញរ និងស្ត តីទ ុំងឡាយ ោ ងននះនហើយ ផ្ទះមួយខនងននះ នទើប នព្មចបាន ”

ប្ពះនាគមសន ៖ “ ូមថាែ យព្រះររ ឧបមាោ ងណា ឧបនមយយក៏

๑๗๘ កណឌ ទី ២ - មិលិនទប្បញ្ហា កណឌ

ោ ងននាះដដរ ងាខ រអែី ៗ ដដលនកើត្មកជារប ់មិនមាននៅ ងាខ រទ ុំងននាះរញ ុំមាននទ ងាខ រទ ុំងននាះ នកើត្មក ញទធដត្ជារប ់មាននៅទ ុំងអ ់ ”

ប្ពះមៅមលិិនទ ៖“ ូមព្រះគញេមាា ់ឧបមាបដនថមបនតិចនទៀត្ផ្ងចញះ ” ប្ពះនាគមសន ៖ “ ូមថាែ យព្រះររ នព្បៀបដូចជារញកខជាតិ្មួយនដើម

ដដលនគដ្ឋុំនៅនលើដផ្ទដី នរលដល់ន ចកតីចនព្មើន ន ចកតរីកីលូត្ោ ់នៅត្មមលុំដ្ឋប់ក៏បានផ្តល់ផាា និងដផ្ល នដើមនឈ្ើទ ុំងននាះ រញ ុំដមននកើត្មកជារប ់មិនមាននៅននាះនទ នដើមនឈ្ើទ ុំងននាះ នកើត្មាន ញទធដត្ជារប ់មាននៅទ ុំងអ ់ ។

ោ ងណាមិញ ូមថាែ យព្រះររ ងាខ រអែី ៗ ដដលនកើត្មកជារប ់មិនមាននៅ ងាខ រទ ុំងននាះ រញ ុំមាននទ ងាខ រទ ុំងននាះ នកើត្មក ញទធដត្ជារប ់មាននៅទ ុំងអ ់ ដូចននះដដរ ”

ប្ពះមៅមលិិនទ ៖“ ូមព្រះគញេមាា ់ឧបមាបដនថមបនតិចនទៀត្ផ្ងចញះ ” ប្ពះនាគមសន ៖ “ ូមថាែ យព្រះររ នព្បៀបដូចជា រួកជាងនធ្ែើឆ្ន ុំងដី

ចូកយកដី រីដផ្ទដផ្នដី មកនធ្ែើជាភារនៈនផ្សង ៗ ភារនៈទ ុំងននាះ រញ ុំដមននកើត្មក ជារប ់មិនមាននៅនទ នកើត្មក ញទធដត្ជារប ់មាននៅទ ុំងអ ់ ។

ោ ងណាមិញ ូមថាែ យព្រះររ ងាខ រអែី ៗ ដដលនកើត្មកជារប ់មិនមាននៅ ងាខ រទ ុំងននាះ រញ ុំមាននទ ងាខ រទ ុំងឡាយនកើត្មក ញទធដត្ជារប ់មាននៅទ ុំងអ ់ ”

ប្ពះមៅមលិិនទ ៖“ ូមព្រះគញេមាា ់ឧបមាបដនថមបនតិចនទៀត្ផ្ងចញះ ” ប្ពះនាគមសន ៖ “ ូមថាែ យព្រះររ នព្បៀបដូចជា តួ្រិេគ្នា ន ដ បក

រិេក៏គ្នា ន ន ះរិេក៏គ្នា ន ដងរិេក៏គ្នា ន ក-រិេក៏គ្នា ន ដខសរិេក៏

វគគទី ៣ - វចិ្ឆរវគគ ๑๗๙

គ្នា ន ឧបករេ៍នកះដខសរិេក៏គ្នា ន និងន ចកតីរាោមដ៏ មគួរចុំន ះោរននាះ រប ់បញរ ក៏គ្នា ន នត្ើ ុំន ងរិេនកើត្ន ើងបានោ ងដូចនមតច ?

ប្ពះមៅមលិិនទ ៖ “ ុំន ងរិេមិនអាចនកើត្ន ើងបាននទ ព្រះគញេ-មាា ់ ”

ប្ពះនាគមសន ៖ “ ូមថាែ យព្រះររ ប ញដនតនរលណាដដលតួ្រិេមាន ដ បករិេក៏មាន ន ះរិេក៏មាន ដងរិេក៏មាន ក-រិេក៏មាន ដខសរិេក៏មាន ឧបករេ៍នកះដខសរិេក៏មាន និងន ចកតីរាោមដ៏ មគួរចុំន ះោរននាះ រប ់បញរ ក៏មាន ុំន ងរិេអាចនកើត្ន ើងបាន ដមនឬនទ ? ”

ប្ពះមៅមលិិនទ ៖ “ រិត្ដមន អាចនកើត្បានព្រះគញេមាា ់ ” ប្ពះនាគមសន ៖ “ ូមថាែ យព្រះររ ឧបមាោ ងណា ឧបនមយយក៏

ោ ងននាះដដរ ងាខ រអែី ៗ ដដលនកើត្មក ជារប ់មិនមាននៅ ងាខ រទ ុំងននាះរញ ុំមាននទ ងាខ រទ ុំងននាះនកើត្មក ញទធដត្ជារប ់មាននៅទ ុំងអ ់ ”

ប្ពះមៅមលិិនទ ៖“ ូមព្រះគញេមាា ់ឧបមាបដនថមបនតិចនទៀត្ផ្ងចញះ ” ប្ពះនាគមសន ៖ “ ូមថាែ យព្រះររ មហាបរិព្ត្ នព្បៀបដូចជានឈ្ើនម

កួត្នភលើងគ្នា ន នឈ្ើកូនកួត្នភលើងក៏គ្នា ន ដខសចងនឈ្ើកួត្នភលើងក៏គ្នា ន នឈ្ើកួត្នភលើងកុំណាត់្នលើក៏គ្នា ន កនមទចកួត្ក៏គ្នា ន និងន ចកតីរាោមដ៏ មគួរ ចុំន ះោរននាះ រប ់បញរ ក៏គ្នា ន នភលើងននាះអាចនកើត្បានឬនទ ? ”

ប្ពះមៅមលិិនទ ៖ “ មិនអាចនកើត្បាននទ ព្រះគញេមាា ់ ” ប្ពះនាគមសន ៖ “ ូមថាែ យព្រះររ ប ញដនតនរលណាដដលនឈ្ើនមកួត្

នភលើងមាន នឈ្ើកូនកួត្នភលើងក៏មាន ដខសចងនឈ្ើកួត្នភលើងក៏មាន នឈ្ើកួត្នភលើង

๑๘๐ កណឌ ទី ២ - មិលនិទប្បញ្ហា កណឌ

កុំណាត់្នលើក៏មាន កនមទចកួត្ក៏មាន និង ន ចកតីរាោមដ៏ មគួរចុំន ះោរននាះ រប ់បញរ ក៏មាន នភលើងននាះអាចនកើត្បានដមនឬនទ ? ”

ប្ពះមៅមលិិនទ ៖ “ រិត្ដមន អាចនកើត្បាន ព្រះគញេមាា ់ ” ប្ពះនាគមសន ៖ “ ូមថាែ យព្រះររ ឧបមាោ ងណា ឧបនមយយក៏

ោ ងននាះដដរ ងាខ រអែី ៗ ដដលនកើត្មកជារប ់មិនមាននៅ ងាខ រទ ុំងននាះរញ ុំមាននទ ងាខ រទ ុំងននាះនកើត្មក ញទធដត្ជារប ់មាននៅទ ុំងអ ់ ”

ប្ពះមៅមលិិនទ ៖ “ ូមព្រះគញេមាា ់ឧបមាបដនថមបនតិចនទៀត្ ” ប្ពះនាគមសន ៖ “ ូមថាែ យព្រះររ មហាបរិព្ត្ នព្បៀបដូចជា ដកវ

មេីក៏គ្នា ន រនលឺដេងក៏គ្នា ន នគ្នម័យក៏គ្នា ន នភលើងននាះអាចនកើត្បានឬនទ ? ” ប្ពះមៅមលិិនទ ៖ “ មិនអាចនកើត្បាននទ ព្រះគញេមាា ់ ” ប្ពះនាគមសន ៖ “ ប ញដនតនរលណាដដលដកវមេីមាន រនលឺដេងក៏មាន

នគ្នម័យក៏មាន នភលើងននាះអាចនកើត្ន ើងបានឬនទ ? ” ប្ពះមៅមលិិនទ ៖ “ រិត្ដមន អាចនកើត្បាន ព្រះគញេមាា ់ ” ប្ពះនាគមសន ៖ “ ូមថាែ យព្រះររ ឧបមាោ ងណា ឧបនមយយក៏

ោ ងននាះដដរ ងាខ រអែី ៗ ដដលនកើត្មកជារប ់គ្នា ននៅ ងាខ រទ ុំងននាះរញ ុំមាននទ ងាខ រទ ុំងននាះនកើត្មក ញទធដត្ជារប ់មាននៅទ ុំងអ ់ ”

ប្ពះមៅមលិិនទ ៖ “ ូមព្រះគញេមាា ់ឧបមាបដនថមបនតិចនទៀត្ ” ប្ពះនាគមសន ៖ “ ូមថាែ យព្រះររ មហាបរិព្ត្ នព្បៀបដូចជាកញ្ា ក់

ឆលញះគ្នា ន រនលឺភលឺក៏គ្នា ន មញខអនកឆលញះក៏គ្នា ន មនញ ស ( រូបភារមញខមនញ ស ) អាចនកើត្ន ើងបានឬនទ ? ”

ប្ពះមៅមលិិនទ ៖ “ មិនអាចនកើត្បាននទ ព្រះគញេមាា ់ ” ប្ពះនាគមសន ៖ “ ូមថាែ យព្រះររ ប ញដនតនរលណាដដលកញ្ា ក់ឆលញះក៏

វគគទី ៣ - វចិ្ឆរវគគ ๑๘๑

មាន រនលឺភលឺក៏មាន មញខអនកឆលញះក៏មាន មនញ ស ( រូបភារមញខមនញ ស ) អាចនកើត្ន ើងបានដមនឬនទ ? ”

ប្ពះមៅមលិិនទ ៖ “ រិត្ដមន អាចនកើត្បាន ព្រះគញេមាា ់ ” ប្ពះនាគមសន ៖ “ ូមថាែ យព្រះររ ឧបមាោ ងណា ឧបនមយយក៏

ោ ងននាះដដរ ងាខ រអែី ៗ ដដលនកើត្មកជារប ់គ្នា ននៅ ងាខ រទ ុំងននាះរញ ុំមានននាះនទ ងាខ រទ ុំងននាះ នកើត្មក ញទធដត្ជារប ់មាននៅទ ុំងអ ់ ”

ប្ពះមៅមលិិនទ ៖ “ ព្រះគញេមាា ់នាគន ន នោកមាា ់នឆលើយ មគួរនហើយ ” ៕

ចប់ភវនត ងាខ រជាយមានបបញ្ហា ទី ៥

ោកយអធិប្ាយបញ្ហា ទី ៥ ៖

បញ្ហា តីអុំរីរប ់ដដលមាននៅ នកើត្ជា ងាខ រទ ុំងឡាយន ា្ ះថា ភវនត ងាខ រជាយមានបបញ្ហា ។

កយថា ព្រះរារដុំណាក់ដដលព្រះអងគព្បថាប់នៅននះ នកើត្មកជារប ់គ្នា ននៅឬោ ងណា ? បានន ចកតីថា មិនមាននៅឬ ? ។ ព្ប ិននបើ មិនមាននៅ ូម ួរថា ព្រះអងគព្បថាប់នៅកនញងកដនលងណា ? ព្រះរាជានរលនឹងព្ទង់ ដមតងថា ញទធដត្ជារប ់មាននៅទ ុំងអ ់ នទើបព្ត្ម ់ថា “ ព្រះគញេមាា ់ នដើមនឈ្ើទ ុំងឡាយក៏មានព្សាប់ នហើយនៅកនញងដព្រ ” ដូចននះ ជានដើម ។

កយថា ូមថាែ យព្រះររ ឧបមាោ ងណា ឧបនមយយក៏ោ ងននាះ បានន ចកតថីា ព្រះនេរៈបដិន ធ្ថា ូមថាែ យព្រះររ ព្ប ិននបើកនញងព្រះរារដុំណាក់រប ់ព្រះអងគននះ នឈ្ើ ដី អែី ៗ ជារប ់មិនមាននៅនទ ព្រះរារ

๑๘๒ កណឌ ទី ២ - មិលិនទប្បញ្ហា កណឌ

ដុំណាក់អែី ៗ ក៏រដមងមិនមាន ។ ប ញដនត នព្ ះនហត្ញដត្នឈ្ើនិងដី ជារប ់មានព្សាប់នៅកនញងដព្រ និងនៅនលើដផ្ទដី នព្ ះនហត្ញននាះ ព្រះរារដុំណាក់ដដលនកើត្ន ើងរីនឈ្ើនិងដីននះ រដមងជារប ់មាននៅ ។

ោ ងណាមិញ ព្ប ិន នបើបចា័យដន ងាខ រអែី ៗ នកើត្មកជារប ់មិនមាននៅ ងាខ រអែី ៗ ក៏រដមងមិនមានទ ុំងអ ់ ប ញដនតនព្ ះនហត្ញដត្បចា័យដន ងាខ រ ជារប ់មាននៅ នព្ ះនហត្ញននាះ ងាខ រអែី ៗ ដដលនកើត្មក ញទធដត្ជារប ់មាននៅទ ុំងអ ់ ដូចននះ ។

នទះជាឧបមានផ្សង ៗ នទៀត្ ក៏គួរព្ជាបអត្ថន័យត្មមន័យននះផ្ងចញះ ៕ ចប់ កយអធិ្បាយបញ្ហា ទី ៥

បញ្ហា ទ្ ី៦ - រវទ្គបូញ្ហា

ប្ពះរាជា ព្ត្ម ់ ួរថា “ ព្រះគញេមាា ់នាគន ន នវទគូមានឬនទ ? ” ប្ពះនាគមសន ៖ “ ូមថាែ យព្រះររ នត្ើនរណានៅន ា្ ះថា នវទគូ ននះ ? ” ប្ពះមៅមលិិនទ ៖ “ ព្រះគញេមាា ់នាគន ន គឺ តួ្អរភនតររីវៈ ( រីវៈខាងកនញង ) ដដល មលឹងនមើលរូបផ្លូ វដភនក សាត ប់ ុំន ងផ្លូវព្ត្នចៀក ហិត្កលិនផ្លូវព្ចមញះ ភលក់រ ផ្លូវអណាត ត្ ព្តូ្វនផាដារែៈផ្លូ វោយ ដឹងធ្ម៌ផ្លូ វចិត្ត ។

នព្បៀបដូចជា នយើងអងគញយនៅនលើព្បាសាទ ព្តូ្វោរ មលឹងនមើលនៅត្មមបងអួចណា នយើងក៏ មលឹងនមើលនៅត្មមបងអួចននាះបាន គឺថា នឹង មលឹងនមើលនៅត្មមបងអួចទិ ខាងនកើត្ក៏បាន នឹង មលឹងនមើលនៅ ត្មមបងអួចទិ ខាងលិចក៏បាន នឹង មលឹងនមើលនៅត្មមបងអួចទិ ខាងត្បូងក៏បាន ។

វគគទី ៣ - វចិ្ឆរវគគ ๑๘๓

ោ ងណាមិញ ព្រះគញេមាា ់ តួ្អរភនតររីវៈននះព្តូ្វោរនឹង មលឹងនមើលរូបជានដើម ត្មមទែ រណា ក៏រដមង មលឹងនមើលរូបជានដើម ត្មមទែ រននាះបាន ដូចននះដដរ ” ប្ពះមេរៈ ថាែ យវ ិរានាថា “ ូមថាែ យព្រះររ អាត្មា ភារ ូមថាែ យព្រះររ ន លដល់ទែ រ ៥ ូមព្រះអងគព្ទង់ ណាត ប់នរឿងទែ រ ៥ ននាះ ។ ូមព្ទង់នធ្ែើទញក កនញងព្រះទយ័ឱ្យបានលអ ផ្ងចញះ ។ នព្បៀបដូចជា នយើងអងគញយនៅនលើព្បាសាទ ព្តូ្វោរ មលឹងនមើលរូបត្មមបងអួចមួយណា នយើងក៏ មលឹងនមើលចុំន ះរូបននាះដត្មតង ត្មមបងអួចមួយននាះ គឺ នយើងអាច មលឹងនមើលរូបននាះ ត្មមបងអួចទិ ខាងនកើត្ក៏បាន អាច មលឹងនមើលរូបននាះ ត្មមបងអួចទិ ខាងលិចក៏បាន អាច មលឹងនមើលរូបននាះ ត្មមបងអួចទិ ខាងនរើងក៏បាន អាច មលឹងនមើលរូបននាះ ត្មមបងអួចទិ ខាងត្បូងក៏បាន ។

ោ ងណាមិញ ព្ប ិននបើតួ្អរភនតររីវៈ អាច មលឹងនមើលរូបផ្លូ វដភនកបាន តួ្អរភនតររីវៈននាះ ក៏អាច មលឹងនមើលរូបននាះផ្លូ វព្ត្នចៀកក៏បាន អាច មលឹងនមើលរូបននាះផ្លូ វព្ចមញះក៏បាន អាច មលឹងនមើលរូបននាះផ្លូវអណាត ត្ក៏បាន អាច មលឹងនមើលរូបននាះផ្លូ វោយក៏បាន អាច មលឹងនមើលរូបននាះផ្លូ វចិត្តក៏បាន ។

អាចសាត ប់ ុំន ងននាះផ្លូ វដភនកក៏បាន អាចសាត ប់ ុំន ងននាះផ្លូ វព្ចមញះក៏បាន អាចសាត ប់ ុំន ងននាះផ្លូវអណាត ត្ក៏បាន អាចសាត ប់ ុំន ងននាះផ្លូវ ោយក៏បាន អាចសាត ប់ ុំន ងននាះផ្លូ វចិត្តក៏បាន ។ អាចហិត្កលិនននាះផ្លូ វដភនកក៏បាន អាចហិត្កលិនននាះផ្លូ វព្ត្នចៀកក៏បាន អាចហិត្កលិនននាះផ្លូ វអណាត ត្ក៏បាន អាចហិត្កលិនននាះផ្លូ វោយក៏បាន អាចហិត្កលិនននាះផ្លូ វចិត្តក៏បាន។

๑๘๔ កណឌ ទី ២ - មិលិនទប្បញ្ហា កណឌ

អាចភលក់រ ននាះផ្លូវដភនកក៏បាន អាចភលក់រ ននាះផ្លូ វព្ត្នចៀកក៏បាន អាចភលក់រ ននាះផ្លូវព្ចមញះក៏បាន អាចភលក់រ ននាះផ្លូវោយក៏បាន អាចភលក់រ ននាះផ្លូវចិត្តក៏បាន ។

អាចប ះ ល់នផាដារែៈននាះផ្លូ វដភនកក៏បាន អាចប ះ ល់នផាដារែៈននាះផ្លូ វព្ត្នចៀកក៏បាន អាចប ះ ល់នផាដារែៈននាះផ្លូ វព្ចមញះក៏បាន អាចប ះ ល់នផាដារែៈននាះផ្លូវអណាត ត្ក៏បាន អាចប ះ ល់នផាដារែៈននាះផ្លូ វចិត្តក៏បាន ។

អាចដឹងធ្ម៌នទះបីផ្លូ វដភនកក៏បាន អាចដឹងធ្ម៌នទះបីផ្លូ វព្ត្នចៀកក៏បាន អាច ដឹងធ្ម៌នទះបីផ្លូ វព្ចមញះក៏បាន អាចដឹងធ្ម៌នទះបីផ្លូ វអណាត ត្ក៏បាន អាចដឹងធ្ម៌ នទះបីផ្លូ វោយក៏បាន ដូចននះដដរឬោ ងណា ? ” ប្ពះមៅមលិិនទ ៖ “ មិនដមននទ ព្រះគញេមាា ់ ” ប្ពះនាគមសន ៖ “ ូមថាែ យព្រះររ ព្រះបនទូលរប ់ព្រះអងគនរលនព្ោយ មិន មនឹងនរលដុំបូង ឬ នរលមញនដុំបូងមិន មនឹងនរលនព្ោយ ។ ូមថាែ យព្រះររ ម ាងវញិនទៀត្ នព្បៀបដូចជា នយើងអងគញយនៅនលើព្បាសាទ ននះ នបើកបងអួចទ ុំងននះនចញដបរមញខត្ព្មង់នៅ ខាងនព្ៅខាងអាោ ដ៏ធ្ុំទូោយក៏រដមង មលងឹនមើលរូបបានចា ់បុំផ្ញត្ ។

ោ ងណាមិញ តួ្អរភនតររីវៈននាះ នរលបាននបើកចកខញទែ រ ដបរមញខត្ព្មង់នៅនព្ៅខាងអាោ ដ៏ធ្ុំទូោយ ក៏រដមងនមើលរូបបានចា ់បុំផ្ញត្ នរលបាននបើកនសាត្ទែ រ... នរលបាននបើកលនទែ រ... នរលបាននបើករិវាាទែ រ... នរលបាននបើកោយទែ រ ដបរមញខ មលឹងនៅខាងនព្ៅខាងអាោ ដ៏ធ្ុំទូោយ ក៏រដមង មលឹងនមើលរូបបានចា ់បុំផ្ញត្ ។

ម ាងនទៀត្ នរលបាននបើកនសាត្ទែ រ ដបរមញខត្ព្មង់នៅខាងនព្ៅខាងអាោ ដ៏ធ្ុំទូោយ ក៏រដមងសាត ប់ ុំន ងបានចា ់បុំផ្ញត្ ។ នរលបាននបើក

វគគទី ៣ - វចិ្ឆរវគគ ๑๘๕

ចកខញទែ រ... នរលបាននបើករិវាាទែ រ... នរលបាននបើកោយទែ រ... ដបរមញខត្ព្មង់

នៅខាងនព្ៅខាងអាោ ដ៏ធ្ុំទូោយក៏រដមងសាត ប់ ុំន ងបានចា ់បុំផ្ញត្។ ម ាងនទៀត្ នរលបាននបើកលនទែ រ ដបរមញខត្ព្មង់នៅខាងនព្ៅខាង

អាោ ដ៏ធ្ុំទូោយ ក៏រដមងហិត្កលិនបានចា ់បុំផ្ញត្ ... ៘ នរលបាននបើករិវាាទែ រ ក៏រដមងបានភលក់រ ចា ់បុំផ្ញត្ ... ៘ នរលបាននបើកោយទែ រ ក៏រដមងប ះ ល់នផាដារែៈបានចា ់បុំផ្ញត្ ... ៘ ដូចននះដដរ ឬោ ងណា ? ” ប្ពះមៅមលិិនទ ៖ “ មិនដមននទ ព្រះគញេមាា ់ ” ប្ពះនាគមសន ៖ “ ូមថាែ យព្រះររ ព្រះបនទូលរប ់ព្រះអងគនរលនព្ោយ មិន មនឹងនរលមញនដុំបូង ឬនរលមញនដុំបូងមិន មនឹងនរលនព្ោយ ។

ូមថាែ យព្រះររ ម ាងវញិនទៀត្ នព្បៀបដូចជា បញរ មាន ក់ននះបានទទួលព្រះរារទនរួច ក៏នចញនៅឈ្រនៅនខាល ងទែ រខាងនព្ៅ ។

ូមថាែ យព្រះររ ព្រះអងគព្ទង់ព្ជាបឬនទថា បញរ មាន ក់ននះបានទទួលព្រះរារទន រួចនចញនៅឈ្រនៅនខាល ងទែ រខាងនព្ៅ ? ” ប្ពះមៅមលិិនទ ៖ “ រិត្ដមន ខ្ញ ុំព្រះករញណាព្ជាប ព្រះគញេមាា ់ ” ប្ពះនាគមសន ៖ “ ូមថាែ យព្រះររ ម ាងនទៀត្ នព្បៀបដូចជា បញរ មាន ក់ននះ បានទទួលព្រះរារទនរួច ចូលនៅឈ្រនៅរីមញខព្រះភស្តកតរប ់ព្រះអងគ ។

ូមថាែ យព្រះររ ព្រះអងគព្ទង់ព្ជាបឬនទថា បញរ មាន ក់ននះ បានទទួលព្រះរារទនរួច ចូលនៅឈ្រនៅចុំន ះមញខនយើង ? ” ប្ពះមៅមលិិនទ ៖ “ រិត្ដមន ខ្ញ ុំព្រះករញណាព្ជាប ព្រះគញេមាា ់ ”

๑๘๖ កណឌ ទី ២ - មិលនិទប្បញ្ហា កណឌ

ប្ពះនាគមសន ៖ “ ូមថាែ យព្រះររ ឧបមាោ ងណា ឧបនមយយក៏ ោ ងននាះដដរ តួ្អរភនតររីវៈននាះ នរលបានដ្ឋក់រ នៅនលើអណាត ត្ អាចដឹង

បាន ឬនទថាជារ រូរ ឬថាជារ លែីង ឬថាជារ ហឹរ ឬថាជារ ចត់្ ឬថា

ជារ ដផ្អម ? ” ប្ពះមៅមលិិនទ ៖ “ រិត្ដមន អាចដឹងបាន ព្រះគញេមាា ់ ” ប្ពះនាគមសន ៖ “ នរលមិនបានយករ ដ្ឋក់ចូលនៅកនញងមាត់្ តួ្អរភ-នភររីវៈននាះ អាចដឹងបានឬនទថាជារ រូរ ឬថាជារ ដព្ប ឬថាជារ លែីង ឬថាជារ ហឹរ ឬថាជារ ចត់្ ឬថាជារ ដផ្អម ? ” ប្ពះមៅមលិិនទ ៖ “ មិនអាចដឹងបាននទ ព្រះគញេមាា ់ ” ប្ពះនាគមសន ៖ “ ូមថាែ យព្រះររ ព្រះបនទូលរប ់ព្រះអងគនរលនព្ោយ មិន មនឹងនរលមញនដុំបូង ឬនរលមញនដុំបូងមិន មនឹងនរលនព្ោយ ។

ូមថាែ យព្រះររ នព្បៀបដូចជា បញរ មាន ក់ឱ្យយកទឹក ាញ ុំ ១០០ ឆ្ន ុំងមកចាក់ឱ្យនរញ នូក ដ្ឋក់ទឹក ាញ ុំ រួចចងមាត់្បញរ មាន ក់ រួចនហើយចាប់ដ្ឋក់នៅកនញង នូកដ្ឋក់ទឹក ាញ ុំ ។

ូមថាែ យព្រះររ បញរ មាន ក់ននាះនឹងអាចដឹងបាននទថា ជាទឹក ាញ ុំលអ ឬ ជាទឹក ាញ ុំ មិនលអ ? ” ប្ពះមៅមលិិនទ ៖ “ មិនអាចដឹងបាននទ ព្រះគញេមាា ់ ” ប្ពះនាគមសន ៖ “នព្ ះនហត្ញអែីឬ ? ”

ប្ពះមៅមលិិនទ ៖ “ ព្រះគញេមាា ់ នព្ ះថាទឹក ាញ ុំមិនបានចូលនៅកនញងមាត់្រប ់នគ ”

ប្ពះនាគមសន ៖ “ ូមថាែ យព្រះររ ព្រះបនទូលរប ់ព្រះអងគនរល

វគគទី ៣ - វចិ្ឆរវគគ ๑๘๗

នព្ោយ មិន មនឹងនរលមញនដុំបូង ឬនរលមញនដុំបូងមិន មនឹងនរលនព្ោយ ។

ប្ពះមៅមលិិនទ ៖ “ ខ្ញ ុំព្រះករញណាមិនដមនជាអនកមាន មត្ថភារព្គប់ព្គ្នន់ នឹងឆលងនឆលើយជាមួយព្រះគញេមាា ់ដដលជាកុំរូលវាទៈបាន ូមព្រះគញេមាា ់ នមត្មត អធិ្បាយន ចកតីផ្ងចញះ ” ។ ប្ពះមេរៈ បាននធ្ែើឱ្យព្រះរាជាព្ទង់បានយល់ នដ្ឋយ កយនរចន៍ព្បកបនដ្ឋយព្រះអភិធ្មាថា “ ូមថាែ យព្រះររមហាបរិព្ត្ កនញងន ចកតីព្បោរននះ ចកខញ វញិ្ហា េអាព្ ័យចកខញ ( ព្បសាទដភនក ) និងរូបនកើត្ន ើង ។ ផ្ សៈ នវទនា ញ្ហា នចត្នា ឯកគគត្ម រីវតិិ្ស្តនទិយ មន ិោរ ជាធ្ម៌ដដលនកើត្រួមជាមួយចកខញ វញិ្ហា េននាះ ។

ធ្ម៌ទ ុំងននះ រដមងនកើត្រីបចា័យត្មមព្បោរដូចន លខាងនលើមកននះដូចននះ នវទគូរញ ុំមាននៅកនញងធ្ម៌ទ ុំងននះនទ ។ នសាត្វញិ្ហា េអាព្ ័យនសាត្ៈ(ព្បសាទព្ត្នចៀក) និង ទទៈ ( ុំន ង)នកើត្ន ើង ។ល។ មននាវញិ្ហា េអាព្ ័យមនៈ(ចិត្ត) និងធ្ម៌ទ ុំងឡាយ នកើត្ន ើង ។ ផ្ សៈ នវទនា ញ្ហា នចត្នា ឯកគគត្ម រីវតិិ្ស្តនទិយ មន ិោរ ជាធ្ម៌ដដលនកើត្រួមជាមួយចកខញវញិ្ហា េននាះ ។

ធ្ម៌ទ ុំងននះ រដមងនកើត្រីបចា័យ ត្មមព្បោរដូចន លខាងនលើមកននះ

ដូចននះ នវទគូរញ ុំមាននៅកនញងធ្ម៌ទ ុំងននះនទ ” ដូចននះ ។ ប្ពះមៅមលិិនទ ៖ “ ព្រះគញេមាា ់នាគន ន នោកមាា ់នឆលើយ មគួរ

នហើយ ” ៕ ចប់នវទគូបញ្ហា ទី ៦

๑๘๘ កណឌ ទី ២ - មិលិនទប្បញ្ហា កណឌ

ោកយអធិប្ាយបញ្ហា ទី ៦ ៖

អត្មត ( ខលួន ) នៅថា នវទគូ នព្ ះអត្ថន័យថា មានធ្មាត្មដល់នវទគូ (ោរដឹង) ។

កយថា តួ្អរភនតររីវៈននាះ នរលបានដ្ឋក់រ នលើអណាត ត្ អាចដឹងបានឬនទថា ជារ រូរ ជានដើម តួ្អរភនតររីវៈននាះនរលបានដ្ឋក់រ នលើអណាត ត្ មិនបានដ្ឋក់នព្ៅមាត់្ អាចដឹងត្មមផ្លូ វទែ រអណាត ត្ននាះឬនទថា ជារ រូរ ជានដើម ។ ន ា្ ះថា ដ្ឋក់រ នលើអណាត ត្ នោកន លដល់បរនិវេ ចាប់ត្ម ុំងរីគល់ករហូត្ដល់ដផ្នកនព្ៅដនមាត់្ ។ កយថា នរលមិនបានយករ ដ្ឋក់ចូលនៅកនញងមាត់្ តួ្អរភនតររីវៈននាះ អាចដឹង ឬនទថាជារ រូរ ជានដើម បានន ចកតីថា នរលមិនបានយករ ដ្ឋក់ចូលនៅកនញងមាត់្ ដ្ឋក់នៅខាងនព្ៅមាត់្ មិនប ះនឹងអណាត ត្ តួ្អរភនតរ-រីវៈននាះ អាចដឹងត្មមផ្លូ វទែ រអណាត ត្ននាះ ឬនទថាជា រ រូរ ជានដើម ៕

ចប់ កយអធិ្បាយបញ្ហា ទី ៦

បញ្ហា ទ្ី ៧ - ចកខុ វញិ្ហញ ណ្ហទ្ិបបញ្ហា

ប្ពះរាជា ព្ត្ម ់ ួរថា “ ព្រះគញេមាា ់នាគន ន ចកខញ វញិ្ហា េនកើត្ន ើងខាងទែ រណា នទះជាមននាវញិ្ហា េក៏នកើត្ន ើងខាងទែ រននាះឬ ? ” ប្ពះនាគមសន ៖ “ ូមថាែ យព្រះររ មហាបរិព្ត្ ព្តឹ្មព្តូ្វនហើយ ចកខញ-វញិ្ហា េនកើត្ន ើងខាងទែ រណា នទះជាមននាវញិ្ហា េក៏នកើត្ន ើងខាងទែ រននាះ ”

វគគទី ៣ - វចិ្ឆរវគគ ๑๘๙

ប្ពះមៅមលិិនទ ៖ “ ព្រះគញេមាា ់ ចកខញ វញិ្ហា េរដមងនកើត្ន ើងមញន មននាវញិ្ហា េរដមងនកើត្ន ើងនរលនព្ោយឬ ? ឬក៏មននាវញិ្ហា េរដមងនកើត្ន ើងមញន ចកខញ វញិ្ហា េរដមងនកើត្ន ើងនរលនព្ោយ ? ” ប្ពះនាគមសន ៖ “ ូមថាែ យព្រះររ ចកខញ វញិ្ហា េរដមងនកើត្ន ើងមញន មននាវញិ្ហា េរដមងនកើត្ន ើងនរលនព្ោយ ” ប្ពះមៅមលិិនទ ៖ “ ព្រះគញេមាា ់នាគន ន ចកខញ វញិ្ហា េបានផាត ុំ មននាវញិ្ហា េទញកថា “នយើងនកើត្ន ើងត្មមទែ រណា នទះជាអនកក៏ព្តូ្វនកើត្ន ើងត្មមទែ រននាះ” ដូចននះឬោ ងណា ? ឬក៏មននាវញិ្ហា េបានផាត ុំចកខញវញិ្ហា េថា “ អនកនឹងនកើត្ន ើងត្មមទែ រណា នទះជានយើងក៏នកើត្ន ើងត្មមទែ រននាះ” ដូចននះឬ ? ” ប្ពះនាគមសន ៖ “ ូមថាែ យព្រះររ វញិ្ហា េទ ុំងននាះ មួយ ៗ រញ ុំមានោរនិោយ តីគ្នន នទ ” ប្ពះមៅមលិិនទ ៖ “ ព្រះគញេមាា ់នាគន ន ចកខញ វញិ្ហា េនកើត្ន ើងត្មមទែ រណា មននាវញិ្ហា េក៏នកើត្ន ើងត្មមទែ រននាះ ោ ងដូចនមតច ? ” ប្ពះនាគមសន ៖ “ ូមថាែ យព្រះររ ចកខញ វញិ្ហា េនកើត្ន ើងត្មមទែ រណា មននាវញិ្ហា េក៏នកើត្ន ើងត្មមទែ រននាះ ក៏នព្ ះទែ រននាះ នព្បៀបដូចជាទីទុំនាប នព្បៀបដូចជាព្ចកទែ រ នព្បៀបដូចជាផ្លូ វនធ្ែើដុំនេើ រដដលធាល ប់សាគ ល់ និង នព្ ះន ចកតថីា ទែ រននាះជាកដនលងដដលវញិ្ហា េទ ុំង ២ ននាះ ដុំនេើ រនៅជានិចាោល ” ប្ពះមៅមលិិនទ ៖ “ ព្រះគញេមាា ់នាគន ន ចកខញ វញិ្ហា េនកើត្ន ើងត្មមទែ រណា មននាវញិ្ហា េក៏នកើត្ន ើងត្មមទែ រននាះ នព្ ះទែ រននាះនព្បៀបដូចជា ទីទុំនាប ោ ងដូចនមតច ូមព្រះគញេមាា ់នធ្ែើោរឧបមា ”

๑๙๐ កណឌ ទី ២ - មិលនិទប្បញ្ហា កណឌ

ប្ពះនាគមសន ៖ “ ូមថាែ យព្រះររ ព្រះអងគព្ទង់យល់ន ចកតីព្បោរននាះោ ងដូចនមតច នរលនភលៀងធាល ក់ចញះមក ទឹកនឹងហូរនៅត្មមណា ? ” ប្ពះមៅមលិិនទ ៖ “ នឹងហូរនៅត្មមទីទុំនាប ព្រះគញេមាា ់ ” ប្ពះនាគមសន ៖ “ នា ម័យនព្ោយមក នភលៀងធាល ក់មកនទៀត្ទឹកនឹងហូរនៅត្មមណា ?

ប្ពះមៅមលិិនទ ៖ “ នទះទឹកននាះ ក៏នឹងហូរនៅត្មមកដនលងដដលទឹកដុំបូងបានហូរនៅ ព្រះគញេមាា ់ ” ប្ពះនាគមសន ៖ “ ូមថាែ យព្រះររ ទឹកនលើកដុំបូងបានផាត ុំទឹកនលើកនព្ោយទញកថា “ នយើងហូរនៅត្មមណា នទះជាអនកក៏ព្តូ្វហូរនៅត្មមននាះ ” ដូចននះឬោ ងណា ? ឬថា ទឹកនលើកនព្ោយបានផាត ុំទឹកនលើកដុំបូងថា “ អនកហូរនៅត្មមណា នយើងក៏នឹងហូរនៅត្មមននាះ” ដូចននះឬ ? ” ប្ពះមៅមលិិនទ ៖ “ មិនដមននទ ព្រះគញេមាា ់ ទឹកទ ុំងរីរនលើកននាះ មួយ ៗ រញ ុំមានោរនិោយ តីគ្នន នទ រដមងហូរ(នៅផ្លូ វដត្មួយ)នព្ ះជាផ្លូវទីទុំនាប ” ប្ពះនាគមសន ៖ “ ូមថាែ យព្រះររ ឧបមាោ ងណា ឧបនមយយក៏ោ ងននាះដដរ ចកខញ វញិ្ហា េនកើត្ន ើងត្មមទែ រណា នទះជាមននាវញិ្ហា េក៏នកើត្ន ើងត្មមទែ រននាះ នព្ ះទែ រននាះនព្បៀបដូចជាទីទុំនាប ។ ចកខញ វញិ្ហា េមិនបានបានផាត ុំមននាវញិ្ហា េទញកនទថា “ នយើងនកើត្ន ើងត្មមទែ រណា នទះជាអនកក៏ព្តូ្វនកើត្ន ើងត្មមទែ រននាះ” ដូចននះនទ ។ នទះជាមននា-

វញិ្ហា េ ក៏មិនបានបានផាត ុំចកខញ វញិ្ហា េ ទញកនទថា “អនកនឹងនកើត្ន ើងត្មមទែ រណា នទះជានយើងក៏នឹងនកើត្ន ើងត្មមទែ រននាះ” ដូចននះនទ ។ វញិ្ហា េទ ុំង ២ ននាះ មួយ ៗ រញ ុំមានោរនិោយ តីគ្នន នទ រដមងនកើត្ន ើង ( ត្មមទែ រដត្

វគគទី ៣ - វចិ្ឆរវគគ ๑๙๑

មួយបាន ) នព្ ះទែ រននាះនព្បៀបដូចជា ទីទុំនាប ” ប្ពះមៅមលិិនទ ៖ “ ព្រះគញេមាា ់នាគន ន ចកខញ វញិ្ហា េនកើត្ន ើងត្មមទែ រណា នទះជាមននាវញិ្ហា េក៏នកើត្ន ើងត្មមទែ រននាះ នព្ ះន ចកតីថា ទែ រននាះ នព្បៀបដូចជាព្ចកទែ រោ ងដូចនមតច ? ូមព្រះគញេមាា ់នធ្ែើោរឧបមា ” ប្ពះនាគមសន ៖ “ ូមថាែ យព្រះររ ព្រះអងគនឹងព្ទង់យល់ន ចកតីព្បោរ ននាះោ ងដូចនមតច ? ព្កុងជាយដដនរប ់ព្រះរាជា ដដលមានប មោរ រកុំដរងរងឹមាុំ មានព្ចកទែ រដត្មួយ មាននៅ ។ បញរ ដដលព្តូ្វោរនចញរីព្កុងននាះ ព្តូ្វនចញនៅត្មមណាបាន ? ” ប្ពះមៅមលិិនទ ៖ “ ព្តូ្វនចញនៅត្មមព្ចកទែ រ ព្រះគញេមាា ់ ” ប្ពះនាគមសន ៖ “ បនាទ ប់មកមានបញរ មាន ក់នទៀត្ ព្តូ្វោរនចញនៅ នគននាះ ព្តូ្វនចញនៅត្មមណាបាន ? ” ប្ពះមៅមលិិនទ ៖ “ នគព្តូ្វនចញនៅត្មមព្ចកទែ រដត្មួយ ដដលបញរ មាន ក់មញន បាននចញនៅ ព្រះគញេមាា ់ ” ប្ពះនាគមសន ៖ “ ូមថាែ យព្រះររ បញរ មាន ក់មញនបានផាត ុំបញរ មាន ក់នព្ោយទញកថា “ នយើងនៅត្មមណា នទះជាអនកក៏ព្តូ្វនៅត្មមននាះ ” ដូចននះ ឬោ ងណា ? ឬក៏បញរ មាន ក់នព្ោយ បានផាត ុំបញរ មាន ក់មញនទញកថា “ អនកនឹងនៅត្មមណា នទះជានយើង ក៏នឹងនៅត្មមននាះ ” ដូចននះឬ ? ” ប្ពះមៅមលិិនទ ៖ “ មិនដមននទ ព្រះគញេមាា ់ បញរ ទ ុំង ២ ននាះ មាន ក់ ៗ រញ ុំមានោរនិោយ តីគ្នន ននាះនទ ។ រួកនគរដមងនៅ (ផ្លូ វដត្មួយ)ក៏នព្ ះផ្លូវននាះ ជាព្ចកទែ រ ”

๑๙๒ កណឌ ទី ២ - មិលនិទប្បញ្ហា កណឌ

ប្ពះនាគមសន ៖ “ ូមថាែ យព្រះររ ឧបមាោ ងណា ឧបនមយយក៏ោ ងននាះដដរ ចកខញ វញិ្ហា េនកើត្ន ើងត្មមទែ រណា នទះជាមននាវញិ្ហា េក៏នកើត្ន ើងត្មមទែ រននាះ នព្ ះទែ រននាះនព្បៀបដូចជា ព្ចកទែ រ ។ ចកខញ វញិ្ហា េមិនបានផាត ុំមននាវញិ្ហា េទញកនទថា “ នយើងនកើត្ន ើងត្មមទែ រណា នទះជាអនកក៏ព្តូ្វនកើត្ន ើងត្មមទែ រននាះ ” ដូចននះនទ ។ នទះជាមននាវញិ្ហា េ ក៏មិនបានផាត ុំចកខញ វញិ្ហា េទញកនទថា “ អនកនឹងនកើត្ន ើងត្មមទែ រណា នទះជានយើងក៏នឹងនកើត្ន ើងត្មមទែ រននាះ ” ដូចននះ នទ ។ វញិ្ហា េទ ុំង ២ ននាះ មួយ ៗ រញ ុំមានោរនិោយ តីគ្នន នទ រដមងនកើត្ន ើង ( ត្មមទែ រដត្មួយបាន ) នព្ ះទែ រននាះនព្បៀបដូចជា ព្ចកទែ រ ” ប្ពះមៅមលិិនទ ៖ “ ព្រះគញេមាា ់នាគន ន ចកខញ វញិ្ហា េនកើត្ន ើង ត្មមទែ រណា នទះជាមននាវញិ្ហា េ ក៏នកើត្ន ើងត្មមទែ រននាះ នព្ ះន ចកតីថា ទែ រននាះ នព្បៀបដូចជា ផ្លូ វដដលធាល ប់សាគ ល់ោ ងដូចនមតច ? ូមព្រះគញេមាា ់នធ្ែើោរឧបមា ” ប្ពះនាគមសន ៖ “ ូមថាែ យព្រះររ ព្រះអងគនឹងព្ទង់យល់ន ចកតីព្បោរននាះោ ងដូចនមតច រនទះនគ្នទី ១ ព្តូ្វនចញមញន បនាទ ប់មករនទះនគ្នទី ២ នឹងព្តូ្វនចញនៅត្មមផ្លូ វណា ?

ប្ពះមៅមលិិនទ ៖ “ នឹងព្តូ្វនចញនៅត្មមផ្លូ វដត្មួយ ដដលរនទះនគ្នទី ១បាននៅ ព្រះគញេមាា ់ ” ប្ពះនាគមសន ៖ “ ូមថាែ យព្រះររ រនទះនគ្នដុំបូងបានផាត ុំរនទះនគ្ននព្ោយទញកថា “នយើងនឹងនៅត្មមផ្លូ វណា នទះជាអនកក៏ព្តូ្វនៅត្មមផ្លូ វននាះ” ដូចននះឬោ ងណា ? ឬក៏រនទះនគ្ននព្ោយបានផាត ុំរនទះនគ្នដុំបូងទញកថា “អនកនឹងនៅត្មមផ្លូ វណា នទះជានយើងក៏នឹងនៅត្មមផ្លូ វននាះ” ដូចននះឬ ? ”

វគគទី ៣ - វចិ្ឆរវគគ ๑๙๓

ប្ពះមៅមលិិនទ ៖ “ មិនដមននទ ព្រះគញេមាា ់ រនទះនគ្នទ ុំង ២ ននាះ មួយ ៗ រញ ុំមានោរនិោយ តីគ្នន នទ រដមងនៅ ( ត្មមផ្លូ វដត្មួយ ) នព្ ះជាផ្លូវដដលធាល ប់សាគ ល់ ” ប្ពះនាគមសន ៖ “ ូមថាែ យព្រះររ ឧបមាោ ងណា ឧបនមយយក៏ោ ងននាះដដរ ចកខញ វញិ្ហា េនកើត្ន ើងត្មមទែ រណា នទះជាមននាវញិ្ហា េក៏នកើត្ន ើងត្មមទែ រននាះ នព្ ះទែ រននាះនព្បៀបដូចជា ផ្លូ វដដលធាល ប់សាគ ល់ ។ ចកខញ វញិ្ហា េមិនបានផាត ុំមននាវញិ្ហា េទញកនទ ថា “ នយើងនកើត្ន ើងត្មមទែ រណា នទះជាអនកក៏ព្តូ្វនកើត្ន ើង ត្មមទែ រននាះ ” ដូចននះនទ ។ នទះជាមននា-វញិ្ហា េ ក៏មិនបានផាត ុំចកខញ វញិ្ហា េទញកនទថា “ អនកនឹងនកើត្ន ើងត្មមទែ រណា នទះជានយើងក៏នឹងនកើត្ន ើងត្មមទែ រននាះ ” ដូចននះនទ ។

វញិ្ហា េទ ុំង ២ ននាះ មួយ ៗ រញ ុំមានោរនិោយ តីគ្នន នទ រដមងនកើត្ន ើង(ត្មមទែ រដត្មួយបាន)នព្ ះទែ រននាះនព្បៀបដូចជា ផ្លូ វដដលធាល ប់សាគ ល់ ” ប្ពះមៅមលិិនទ ៖ “ ព្រះគញេមាា ់នាគន ន ចកខញ វញិ្ហា េនកើត្ន ើងត្មមទែ រណា នទះជាមននាវញិ្ហា េក៏នកើត្ន ើងត្មមទែ រននាះ នព្ ះទែ រននាះជាកដនលងដដលវញិ្ហា េទ ុំង២ ដត្ងដុំនេើ រនៅជានិចាោលោ ងដូចនមតច ?

ូមព្រះគញេមាា ់នធ្ែើោរឧបមា ” ប្ពះនាគមសន ៖ “ ូមថាែ យព្រះររ នព្បៀបដូចជា អនកចាប់នផ្តើមនធ្ែើោរងារកនញងោរងារ ិលបៈទ ុំងឡាយ មានោររាប់ចុំនួននដ្ឋយព្មាមដដ មានោរគូរ ឬ រន រ (ជានដើម) ដុំបូង ៗ នៅដអអង់ យឺត្ោ វ នៅន ើយ ។ នា ម័យនព្ោយមក ក៏រញ ុំមានភារដអអង់ យឺត្ោ វ នព្ ះបានដុំនេើ រនៅជានិចាោល(នធ្ែើញយដង)កនញងោរងារ ដដលព្តូ្វព្តិ្ះរះិនធ្ែើននាះ ។ ោ ងណាមិញ ូមថាែ យព្រះររ ចកខញ វញិ្ហា េនកើត្ន ើងត្មមទែ រណា នទះជាមននា-

๑๙๔ កណឌ ទី ២ - មិលនិទប្បញ្ហា កណឌ

វញិ្ហា េក៏នកើត្ន ើងត្មមទែ រននាះ នព្ ះន ចកតីថា ទែ រននាះជាកដនលងដដលវញិ្ហា េទ ុំង ២ ននាះ ដត្ងព្បព្រឹត្តនៅជានិចាោល ដូចននាះដដរ ។ ចកខញ-វញិ្ហា េមិនបានផាត ុំមននាវញិ្ហា េទញកនទថា “ នយើងនកើត្ន ើងត្មមទែ រណា នទះជាអនកក៏ព្តូ្វនកើត្ន ើងត្មមទែ រននាះ ” ដូចននះនទ ។ នទះជាមននា-

វញិ្ហា េ ក៏មិនបានផាត ុំចកខញ វញិ្ហា េទញកនទថា “ អនកនឹងនកើត្ន ើងត្មមទែ រណា នទះជានយើងក៏នឹងនកើត្ន ើងត្មមទែ រននាះ ” ដូចននះនទ ។ វញិ្ហា េទ ុំង ២ ននាះ មួយ ៗ រញ ុំមានោរនិោយ តីគ្នន នទ រដមងនកើត្ន ើង ( ត្មមទែ រដត្មួយបាន ) នព្ ះទែ រននាះជាកដនលងដដលវញិ្ហា េទ ុំង ២ ននាះ ដត្ងព្បព្រឹត្តនៅជានិចាោល ” ប្ពះមៅមលិិនទ ៖ “ ព្រះគញេមាា ់នាគន ន នសាត្វញិ្ហា េនកើត្ន ើង ត្មមទែ រណា នទះជាមននាវញិ្ហា េក៏នកើត្ន ើងត្មមទែ រននាះឬ ? លន- វញិ្ហា េ នកើត្ន ើងត្មមទែ រណា ៘ រិវាា វញិ្ហា េនកើត្ន ើងត្មមទែ រណា ៘ ោយវញិ្ហា េនកើត្ន ើងត្មមទែ រណា នទះជាមននាវញិ្ហា េក៏នកើត្ន ើងត្មមទែ រននាះ ដដរឬ ? ” ប្ពះនាគមសន ៖ “ ូមថាែ យព្រះររ ព្តឹ្មព្តូ្វនហើយ ៘ ោយ-វញិ្ហា េនកើត្ន ើងត្មមទែ រណា នទះជាមននាវញិ្ហា េក៏នកើត្ន ើងត្មមទែ រននាះដដរ ” ប្ពះមៅមលិិនទ ៖ “ ព្រះគញេមាា ់ ោយវញិ្ហា េរដមងនកើត្ន ើងមញន មននាវញិ្ហា េរដមងនកើត្ន ើងនរលនព្ោយឬ ? ឬក៏មននាវញិ្ហា េរដមងនកើត្ន ើងមញន ោយវញិ្ហា េរដមងនកើត្ន ើងនរលនព្ោយ ? ” ប្ពះនាគមសន ៖ “ ូមថាែ យព្រះររ ោយវញិ្ហា េរដមងនកើត្ន ើងមញន មននាវញិ្ហា េរដមងនកើត្ន ើងនរលនព្ោយ ”

វគគទី ៣ - វចិ្ឆរវគគ ๑๙๕

ប្ពះមៅមលិិនទ ៖ “ ព្រះគញេមាា ់នាគន ន ោយវញិ្ហា េបានផាត ុំ មននាវញិ្ហា េទញកថា ។ ល។ ដូចននះឬ ? ” ប្ពះនាគមសន ៖ “ ូមថាែ យព្រះររ វញិ្ហា េទ ុំងននាះ មួយ ៗ រញ ុំមាន ោរនិោយ តីគ្នន នទ ។ ល ។ រដមងនកើត្ន ើងត្មមទែ រដត្មួយបាន នព្ ះន ចកតីថា ទែ រននាះជាកដនលងដដលវញិ្ហា េទ ុំង ២ ននាះ ដត្ងព្បព្រឹត្តនៅជានិចាោល ” ប្ពះមៅមលិិនទ ៖ “ ព្រះគញេមាា ់នាគន ន នោកមាា ់នឆលើយ មគួរនហើយ ” ៕

ចប់ចកខញ វញិ្ហា ណាទិបបញ្ហា ទី ៧

ោកយអធិប្ាយបញ្ហា ទី ៧ ៖

បញ្ហា តីអុំរីវញិ្ហា េ ៥ មានចកខញ វញិ្ហា េជានដើម ន ា្ ះថា ចកខញវញិ្ហា -ណាទិបបញ្ហា ។ កយថា ចកខញវញិ្ហា េនកើត្ន ើងត្មមទែ រណា នទះជាមននាវញិ្ហា េក៏នកើត្ន ើង ត្មមទែ រននាះឬ ? អធិ្បាយថា ព្រះរាជាព្ត្ម ់ ួរថា ចកខញ-វញិ្ហា េនកើត្ន ើងត្មមចកខញទែ រ នទះជាមននាវញិ្ហា េក៏នកើត្ន ើងត្មមចកខញ-ទែ រននាះឬ ? ។

រញបន ចកតីថា ចកខញវញិ្ហា េរដមងនកើត្ន ើងត្មមចកខញទែ រ នធ្ែើកិចារប ់ខលួនគឺ ន ើញរូបភារ ។ នសាត្វញិ្ហា េរដមងនកើត្ន ើងត្មមនសាត្ទែ រ នធ្ែើកិចារប ់ខលួនគឺ ឮ ូរ ុំន ង ។ លនវញិ្ហា េរដមងនកើត្ន ើងត្មមលនទែ រ នធ្ែើកិចារប ់ខលួនគឺ ហិត្កលិន ។ រិវាា វញិ្ហា េរដមងនកើត្ន ើងត្មមរិវាាទែ រ នធ្ែើកិចា

๑๙๖ កណឌ ទី ២ - មិលនិទប្បញ្ហា កណឌ

រប ់ខលួនគឺ ភលក់រ ។ ោយវញិ្ហា េរដមងនកើត្ន ើងត្មមោយទែ រ នធ្ែើកិចារប ់ខលួនគឺ ប ះអារមាេ៍ដដលមក ល់ោយ ។ មននាវញិ្ហា េរដមងនកើត្ន ើង ផ្លូ វទែ រទ ុំង ៥ មានចកខញទែ រ ជានដើមននាះ បនតរីចកខញ វញិ្ហា េជានដើមននាះ នដ្ឋយកិចារប ់ខលួនគឺ ត្មមដឹងអារមាេ៍ទ ុំង ៥ មានរូបារមាេ៍ ( រូបភារ )ដដលចកខញ វញិ្ហា េបានន ើញនហើយននាះ ជានដើម ៕

ចប់ កយអធិ្បាយបញ្ហា ទី ៧

បញ្ហា ទ្ី ៨ - ផស្សលកខណបបញ្ហា

ប្ពះរាជា ព្ត្ម ់ ួរថា “ ព្រះគញេមាា ់នាគន ន មននាវញិ្ហា េ(១)

នកើត្ន ើង នៅទីណា (កនញងព្កុមធ្ម៌ណា)នទះជាផ្ សៈ នទះជានវទនាក៏នកើត្ន ើងកនញងទីននាះឬ ? ” ប្ពះនាគមសន ៖ “ ូមថាែ យព្រះររ មហាបរិព្ត្ មននាវញិ្ហា េនកើត្ន ើងកនញងទីណា នទះជាផ្ សៈក៏នកើត្ន ើងកនញងទីននាះ នទះជានវទនាក៏នកើត្ន ើងកនញងទីននាះ នទះជា ញ្ហា ក៏នកើត្ន ើងកនញងទីននាះ នទះជានចត្នាក៏នកើត្ន ើងកនញងទីននាះ នទះជាវតិ្កាក៏នកើត្ន ើងកនញងទីននាះ នទះជាវចិារក៏នកើត្ន ើងកនញងទីននាះ នទះជាធ្ម៌ព្គប់ោ ងមានផ្ សៈជាព្បមញខ(២)

រដមងនកើត្ន ើងកនញងទីននាះ ” ប្ពះមៅមលិិនទ ៖ “ ព្រះគញេមាា ់ ផ្ សៈមានអែីជាលកខេៈ ? ” ប្ពះនាគមសន ៖ “ ូមថាែ យព្រះររ ផុស្សនលកខ រណ្ហ ផរស្ា- ផ្ សៈ មានោរទងគចិជាលកខេៈ ” (១) មិលិនទបបញ្ហា រប ់ដេជា ចកខញ វញិ្ហា េ ។

(២) មិលិនទបបញ្ហា រប ់ដេជា ធ្ម៌ទ ុំងឡាយមានផ្ សៈជានដើម នទះជាទ ុំងអ ់ ។

វគគទី ៣ - វចិ្ឆរវគគ ๑๙๗

ប្ពះមៅមលិិនទ ៖ “ ូមព្រះគញេមាា ់នធ្ែើោរឧបមា ” ប្ពះនាគមសន ៖ “ ូមថាែ យព្រះររ នព្បៀបដូចរដរ ២ កាល ព្បយញទធគ្នន ។ កនញងរដរ ២ កាលននាះ គួរន ើញចកខញ ដូចរដរ ១ កាល គួរន ើញរូប

(ភារ)ដូចរដរទី ២ គួរន ើញផ្ សៈដូចោរមកដល់គ្នន (ោររល់គ្នន )ដនរដរ ២ កាលននាះចញះ ” ប្ពះមៅមលិិនទ ៖“ ូមព្រះគញេមាា ់ឧបមាបដនថមបនតិចនទៀត្ផ្ងចញះ ” ប្ពះនាគមសន ៖ “ ូមថាែ យព្រះររ នព្បៀបដូចមនញ សទះដដទ ុំង ងខាង កនញងដដទ ុំង ២ ខាងននាះ គួរន ើញចកខញ ដូចដដមាខ ង គួរន ើញរូបដូចដដមាខ ងនទៀត្ គួរន ើញផ្ សៈដូចោរមកដល់គ្នន (ោរទះគ្នន )ដនដដទ ុំង ងខាងននាះចញះ ” ប្ពះមៅមលិិនទ ៖“ ូមព្រះគញេមាា ់ឧបមាបដនថមបនតិចនទៀត្ផ្ងចញះ ” ប្ពះនាគមសន ៖ “ នព្បៀបដូចអនកនគ្នះព្ោប់ ២ ខាង កនញងព្ោប់ទ ុំង ២ ននាះ គួរន ើញចកខញ ដូចព្ោប់មាខ ង គួរន ើញរូបដូចព្ោប់មាខ ងនទៀត្ គួរន ើញ ផ្ សៈដូចោរមកដល់គ្នន (ោរនគ្នះទងគិចគ្នន )ដនព្ោប់ទ ុំង ២ ខាងននាះចញះ ” ប្ពះមៅមលិិនទ ៖ “ ព្រះគញេមាា ់នាគន ន នោកមាា ់នឆលើយ មគួរនហើយ ” ៕

ចប់ផ្ សលកខេបបញ្ហា ទី ៨

ោកយអធិប្ាយបញ្ហា ទី ៨ ៖

បញ្ហា ួរដល់លកខេៈរប ់ផ្ សៈ ន ា្ ះថា ផ្ សលកខេបបញ្ហា ។

๑๙๘ កណឌ ទី ២ - មិលនិទប្បញ្ហា កណឌ

កយថា ោរមកដល់គ្នន (ស្នាិបាត- ោរមកដល់គ្នន ោរព្បរញ ុំ) មិនគួរព្បោន់ យកអត្ថន័យថា ជាោរមករញ ុំគ្នន ប ញដនតគួរព្បោន់យកអត្ថន័យថា ជាោរទងគចិគ្នន ចញះ ។ នព្ ះនហត្ញននាះ នទើបព្រះនេរៈន លថា “ ូមថាែ យព្រះររ ផ្ សៈមានោរទងគចិ ជាលកខេៈ ” ដូចននះ ៕

ចប់ កយអធិ្បាយបញ្ហា ទី ៨

បញ្ហា ទ្ី ៩ - រវទ្នាលកខណបបញ្ហា

ប្ពះមៅមលិិនទ “ព្រះគញេមាា ់នាគន ន នវទនាមានអែីជាលកខេៈ?” ប្ពះនាគមសន ៖ “ ូមថាែ យព្រះររ មហាបរិព្ត្ រវទ្យិតលកខណ្ហ រវទ្នា អនុភវនលកខណ្ហ ច - នវទនាមានោរបានទទួល (រវទ្យិត- បានទទួល, ដឹង) និងមានោរនសាយ ( អនុភវន- នសាយ ) ជាលកខេៈ ” ប្ពះមៅមលិិនទ ៖ “ ូមព្រះគញេមាា ់នធ្ែើោរឧបមា ” ប្ពះនាគមសន ៖ “ ូមថាែ យព្រះររ នព្បៀបដូចបញរ ខលះបាននធ្ែើន ចកតីលអចុំន ះព្រះរាជា ព្រះរាជាព្ទង់រកីរាយរួចក៏ឱ្យរងាែ ន់ចុំន ះន ចកតីលអដល់នគ នទើបនគជាអនកបរបូិរហូរនហៀរនដ្ឋយោមគញេ ៥ នព្ ះរងាែ ន់ចុំន ះន ចកតីលអននាះ ។ នគននាះបាននកើត្គុំនិត្ោ ងននះថា “ នយើងបាននធ្ែើន ចកតីលអចុំន ះព្រះរាជាមញន ព្រះរាជាព្ទង់រកីរាយរួចក៏ឱ្យរងាែ ន់ចុំន ះន ចកតលីអដល់នយើង ។ នយើងននាះបានទទួលនវទនាោ ងននះ ក៏នព្ ះន ចកតលីអដដលព្រះរាជាព្ទង់ឱ្យរងាែ ន់ចុំន ះនយើងននាះ ” ដូចននះ ។ ូមថាែ យព្រះររ ម ាងនទៀត្ដូចបញរ ខលះបាននធ្ែើកញ លកមាទញក បនាទ ប់

វគគទី ៣ - វចិ្ឆរវគគ ๑๙๙

រីោយដបកធាល យសាល ប់នៅ ក៏នឹងនៅោន់ ញគតិ្ឋាន ួគ៌ នហើយនគននាះក៏ជាអនកដដលបរបូិរហូរនហៀរនដ្ឋយោមគញេទិរែកនញងឋាន ួគ៌ននាះ ។ នគននាះបាននកើត្គុំនិត្ោ ងននះ ថា “ នយើងននាះបាននធ្ែើកញ លកមាទញកជាមញន នព្ ះនហត្ញថា នយើងបាននធ្ែើកញ លកមាទញកននាះ នទើបនយើងបានទទួលនវទនាោ ងដូចននះបាន ” ដូចននះ ។

ូមថាែ យព្រះររ នវទនាមានោរទទួលជាលកខេៈ និង មានោរនសាយជាលកខេៈ ត្មមព្បោរ ដូចន លខាងនលើមកននះ ដូចននះ ”

ប្ពះមៅមលិិនទ ៖ “ ព្រះគញេមាា ់នាគន ន នោកមាា ់នឆលើយ មគួរនហើយ ” ៕

ចប់នវទនាលកខេបបញ្ហា ទី ៩

ោកយអធិប្ាយបញ្ហា ទី ៩ ៖

កយថា រវទ្យិតលកខណ្ហ រវទ្នា - នវទនាមានោរបានទទួល ជាលកខេៈ គឺ នវទនាមានោរបានទទួលរ ដនអារមាេ៍ ជាលកខេៈ ។ កយថា អនុភវនលកខណ្ហ រវទ្នា - នវទនាមានោរនសាយ ជាលកខេៈ គឺ នវទនាមានោរនសាយរ ដនអារមាេ៍ ជាលកខេៈ ។

កយថា បានទទួលនវទនាោ ងដូចននះ គឺ បានទទួលរ ដនអារមាេ៍ោ ង ដូចននះ ។

កយថា បាននសាយនវទនាោ ងដូចននះ គឺ បាននសាយរ ដនអារមាេ៍ោ ងដូចននះ ។ នទះជាធ្មាជាតិ្ដដលបានទទួលរ ដនអារមាេ៍ក៏នដ្ឋយ បាននសាយរ ដនអារមាេ៍ក៏នដ្ឋយ គឺ នវទនា ជាធ្មាជាតិ្ដត្មួយននាះឯង ។ ប ញដនតនោកដបរជាន លថា “ បានទទួលនវទនា បាននសាយ

๒๐๐ កណឌ ទី ២ - មិលនិទប្បញ្ហា កណឌ

នវទនា ” រុំនួ កយន លថា “ បានទទួលរ ដនអារមាេ៍ បាននសាយរ ដនអារមាេ៍ ” ក៏នដើមបបីងាា ញឱ្យន ើញរី ភាវៈ ដដលព្បព្រឹត្តនៅចា ់ោ ់បុំផ្ញត្ដននវទនា កនញងព្គ្ននវទនាននាះនកើត្ន ើងចុំន ះបញគគល នព្ ះនរលន លោ ងននះ ក៏រដមងនធ្ែើឱ្យនកើត្ោរយល់អត្ថន័យដ៏ជាក់ចា ់បាន ដូច កយថា ភារដនបដេនអារមាេ៍ នទះជាមានន័យដត្មួយជាមួយអបបនាននាះឯង នោកដបរជាន លដូចនផ្សងគ្នន ថា “ រដមងដនបដេនអបបនា ” ដូចននះ ជានដើម ដូចននះ ។

លកខេៈបានទទួល ( រ ដនអារមាេ៍ ) ជាលកខេៈទូនៅដននវទនាទ ុំងឡាយ ត្មមព្រះ ូព្ត្ដដលថា “ រវទ្យិត ំ រវទ្នា

- ធ្មាជាតិ្ដដលបានទទួលរ ដនអារមាេ៍ន ា្ ះថា នវទនា ” ដូចននះ ។ ចុំដេកលកខេៈដដលនសាយ ( រ ដនអារមាេ៍ ) ជាលកខេៈរិន ដននវទនាទ ុំងឡាយ ត្មមព្រះ ូព្ត្ដដលថា “ សុ្ខ ំវា រវទ្ន ំរវទ្យិមារនា សុ្ខ ំរវទ្ន ំរវទ្យិម្តី ិបោនាត ិ (១)

– នរលកុំរញងនសាយ ញខនវទនា ក៏រដមងដឹងចា ់ថា កុំរញងនសាយ ញខនវទនា ” ដូចននះ ៕

ចប់ កយអធិ្បាយបញ្ហា ទី ៩

បញ្ហា ទ្ី ១០ - ស្ញ្ហញ លកខណបបញ្ហា

ប្ពះមៅមលិិនទ “ព្រះគញេមាា ់នាគន ន ញ្ហា មានអែីជាលកខេៈ?” ប្ពះនាគមសន ៖ “ ូមថាែ យព្រះររ មហាបរិព្ត្ ស្ញ្ហា នន-លកខណ្ហ ស្ញ្ហញ - ញ្ហា មានោរចងចា ុំជាលកខេៈ ។ ចងចា ុំអែីឬ ? ចង

(១) ទី និោយ. មហាវគគ ។

វគគទី ៣ - វចិ្ឆរវគគ ๒๐๑

ចាុំរេ៌នខៀវ ចងចា ុំរេ៌នលឿង ចងចា ុំរេ៌ព្កហម ចងចា ុំរេ៌ ចងចា ុំរេ៌ទឹកព្កូច ញ្ហា មានោរចងចា ុំជាលកខេៈ ត្មមព្បោរដូចន លខាងនលើមកននះ ” ប្ពះមៅមលិិនទ ៖ “ ូមព្រះគញេមាា ់នធ្ែើោរឧបមា ” ប្ពះនាគមសន ៖ “ ូមថាែ យព្រះររ នព្បៀបដូចជា មស្តនតីលល ុំងរប ់ព្រះរាជា ចូលនៅកនញងនរាងលល ុំង ន ើញរូបទ ុំងឡាយ ជានព្គឿងនព្បើព្បា ់រប ់ព្រះរាជា ដដលមានរេ៌ដបត្ង មានរេ៌នលឿង មានរេ៌ព្កហម មានរេ៌ មានរេ៌ទឹកព្កូច រួចក៏រដមងចងចា ុំបាន ។

ោ ងណាមិញ ូមថាែ យព្រះររ ញ្ហា មានោរចងចា ុំជាលកខេៈ ដូចននះដដរ ” ប្ពះមៅមលិិនទ ៖ “ ព្រះគញេមាា ់នាគន ន នោកមាា ់នឆលើយ មគួរនហើយ ” ៕

ចប់ ញ្ហា លកខេបបញ្ហា ទី ១០

ោកយអធិប្ាយបញ្ហា ទី ១០ ៖

បញ្ហា មានោរ ួរដល់លកខេៈរប ់ ញ្ហា ន ា្ ះថា ញ្ហា លកខេ-

បបញ្ហា ។

ញ្ហា ន ា្ ះថា មានោរចងចា ុំជាលកខេៈ នព្ ះមានោរចងចា ុំនូវអារមាេ៍ មានរេ៌ដបត្ងជានដើម និងនរលបាននធ្ែើោរចងចា ុំអាោររិន កនញងអារមាេ៍ននាះ គឺ នធ្ែើជានព្គឿង មាគ ល់ទញក ជាបចា័យឱ្យចងចា ុំបាននទៀត្នៅនរលនព្ោយ ដូចបញគគលចុំណាុំអនកដដទបានថា “ននះគឺអនកននាះ”

๒๐๒ កណឌ ទី ២ - មិលិនទប្បញ្ហា កណឌ

នព្ ះបាន មាគ ល់ព្បព្រុយដដលមាននៅនលើមញខទញករួចនហើយ ដូចននះ នព្ ះ

នហត្ញននាះ នទើបនោកន លថា “ស្ញ្ហា ននលកខណ្ហ ស្ញ្ហញ តរទ្រវតនេ ិបុន ស្ញ្ហា ននបចាយនមិ្តិេក ណ សា (១)

- ញ្ហា មានោរចងចា ុំ ជាលកខេៈ មានោរនធ្ែើោរ មាគ ល់ទញក នដើមបជីាបចាយ័ដល់ោរចងចា ុំបាន នទៀត្ថា “ននះគឺវត្ថញ ននាះ” ដូចននះ ជារ (កិចា) ” ជានដើម ៕

ចប់ កយអធិ្បាយបញ្ហា ទី ១០

បញ្ហា ទ្ី ១១ - រចតនាលកខណបបញ្ហា

ប្ពះមៅមលិិនទ ៖ “ ព្រះគញេមាា ់ នចត្នាមានអែីជាលកខេៈ ? ” ប្ពះនាគមសន ៖ “ ូមថាែ យព្រះររ មហាបរិព្ត្ រចតយិតលកខណ្ហ រចតនា អភសិ្ង្ខខ លកខណ្ហ ច - នចត្នាមានោរត្ម ុំងចិត្តជាលកខេៈ និងមានោរត្មក់ដត្ងជាលកខេៈ ” ប្ពះមៅមលិិនទ ៖ “ ូមព្រះគញេមាា ់នធ្ែើោរឧបមា ” ប្ពះនាគមសន ៖ “ ូមថាែ យព្រះររ នព្បៀបដូចជា បញរ ខលះផ្ស ុំថាន ុំរញល រួចក៏ផឹ្កខលួនឯងផ្ង ឱ្យអនកដដទផឹ្កផ្ង ។ នទះជានគននាះក៏មានទញកខ នទះជាអនកដដទក៏មានទញកខ ។

ោ ងណាមិញ ូមថាែ យព្រះររ បញគគលខលះនៅនលើនោកននះ មាននចត្នាត្មុំងចិត្តនធ្ែើអកញ លកមា បនាទ ប់រីោយដបកធាល យសាល ប់នៅ ក៏នឹងចូលដល់អបាយ ទញគគតិ្ វនិិបាត្ នរក ។ បញគគលព្កុមណាយកគុំរូត្មមនគ នទះជាបញគគលព្កុមននាះ បនាទ ប់រីោយដបកធាល យសាល ប់នៅ ក៏រដមងចូលដល់ អបាយ ទញគគតិ្ វនិិបាត្ នរក ដូចននះដដរ ។ (១) វ ិញទធិមគគ ។

វគគទី ៣ - វចិ្ឆរវគគ ๒๐๓

ូមថាែ យព្រះររ ឬម ាងវញិនទៀត្ នព្បៀបដូចជា បញរ ខលះផ្ស ុំទឹកនដ្ឋះថាល ទឹកនដ្ឋះខាប់ នព្បង ទឹក ាញ ុំ និងទឹកអុំនៅ ឱ្យមានជារ ដត្មួយ រួចក៏ផឹ្កខលួនឯងផ្ង ឱ្យអនកដដទផឹ្កផ្ង ខលួននគននាះក៏បាន ញខ នទះជាអនកដដទក៏បាន ញខ ។

ោ ងណាមិញ ូមថាែ យព្រះររ បញគគលខលះនលើនោកននះ មាននចត្នាត្មុំងចិត្តនធ្ែើកញ លកមា បនាទ ប់រីោយដបកធាល យសាល ប់នៅ ក៏រដមងចូលដល់ ញគតិ្ឋាន ួគ៌ បញគគលព្កុមណាយកគុំរូត្មមនគ នទះជាបញគគលព្កុមននាះ បនាទ ប់រីោយដបកធាល យសាល ប់នៅ ក៏រដមងចូលដល់ ញគតិ្ឋាន ួគ៌ ដូចននះដដរ ។ ូមថាែ យព្រះររ នចត្នាមានោរត្ម ុំងចិត្តជាលកខេៈ និងមានោរត្មក់ដត្ងជាលកខេៈ ត្មមព្បោរដូចន លខាងនលើមកននះ ” ៕

ចប់នចត្នាលកខេបបញ្ហា ទី ១១

ោកយអធិប្ាយបញ្ហា ទី ១១ ៖

បញ្ហា មានោរ ួរដល់លកខេៈរប ់នចត្នា ន ា្ ះថា នចត្នា-លកខេបបញ្ហា ។

នរលមានោរត្ម ុំងចិត្ត កនញងោរនធ្ែើកញ លកតី អកញ លកតី នកើត្ន ើង ោរត្ម ុំងចិត្ត ននាះឯង ជាលកខេៈរប ់នចត្នាដដលជា ញ្ហា បងាា ញថា មាននចត្នានកើត្ន ើង នចត្នាននាះនៅថា “ កមា ” ដូចដដលបានព្ត្ម ់ទញកថា “រចតនាហំ ភកិខ រវ កម្ា ំ វធម្ ិ (១)

- មាន លភិកខញទ ុំងឡាយ ត្ថាគត្ន លនូវនចត្នាថាជាកមា ” ដូចននះ ។ ព្ប ិននបើត្ម ុំងចិត្តនធ្ែើកញ ល នចត្នាននាះន ា្ ះថា កញ លកមា ព្ប ិននបើត្ម ុំងចិត្ត នធ្ែើអកញ ល ក៏ន ា្ ះថា អកញ ល- (១) អងគញត្តរនិោយ ឆកានិបាត្ ។

๒๐๔ កណឌ ទី ២ - មិលិនទប្បញ្ហា កណឌ

កមា ដល់ភារជាកមាោ ងននះនហើយ ក៏អាចនា ុំវបិាកផ្លជា ញខ ឬជាទញកខ ឱ្យ នកើត្ន ើងកនញងអនាគត្បាន ។ ព្រះនេរៈ ុំនៅយក មត្ថភារកនញងោរញាញ ុំងវបិាកផ្លឱ្យនកើត្ន ើងដននចត្នា ោ ងដូចននះ នទើបន លថា “ នចត្នាមានោរត្ម ុំងចិត្តជាលកខេៈ ” ។

ម ាងវញិនទៀត្ នទះជាមិនបាន ុំនៅដល់ភារជាកមា កនញងោរនធ្ែើវបិាកឱ្យនកើត្ន ើង នចត្នាននះក៏ព្តូ្វនកើត្ន ើងកនញងចិត្តព្គប់ដួងដត្មតង ជាសាធារ - េៈ ចុំន ះចិត្តព្គប់ដួង ព្គប់ព្បនភទ ដូចជា នាមធ្ម៌ទ ុំងឡាយ មានផ្ សៈជានដើម ដដលបានដេលងរួចមកនហើយ ។ កនញងខេៈនកើត្ន ើងននាះ នទះជាមាន មត្ថភារនធ្ែើវបិាកផ្ល ឱ្យនកើត្ន ើងកនញងអនាគត្ក៏នដ្ឋយ គ្នា ន មត្ថភារោ ងននាះក៏នដ្ឋយ ក៏មានកិចាព្បចា ុំរប ់ខលួនម ាងគឺ ត្មក់ដត្ង គឺ ចាត់្ដចងឱ្យធ្ម៌ ដដលនកើត្រួមជាមួយខលួន បាននធ្ែើកិចារប ់ខលួននីមួយ ៗ គឺចាត់្ដចងឱ្យផ្ សៈទងគិចអារមាេ៍ ចាត់្ដចងឱ្យនវទនានសាយអារមាេ៍ ចាត់្ ដចងឱ្យ ញ្ហា ចា ុំអារមាេ៍ជានដើម ។

ព្រះនេរៈ ុំនៅយកកិចាគឺ ោរត្មក់ដត្ង ត្មមព្បោរដូចន លមកននះ ន លថា “នចត្នាមានោរត្មក់ដត្ងជាលកខេៈ” ដូចននះ ៕

ចប់ កយអធិ្បាយបញ្ហា ទី ១១

បញ្ហា ទ្ី ១២ - វញិ្ហញ ណលកខណបបញ្ហា

ប្ពះមៅមលិិនទ ៖ “ ព្រះគញេមាា ់នាគន ន វញិ្ហា េមានអែីជាលកខេៈ ? ”

ប្ពះនាគមសន ៖ “ ូមថាែ យព្រះររ មហាបរិព្ត្ វោិា ននលកខណំ

វគគទី ៣ - វចិ្ឆរវគគ ๒๐๕

វញិ្ហញ ណំ - វញិ្ហា េមានោរដឹងនផ្សង ៗ ជាលកខេៈ ” ប្ពះមៅមលិិនទ ៖ “ ូមព្រះគញេមាា ់នធ្ែើោរឧបមា ” ប្ពះនាគមសន ៖ “ ូមថាែ យព្រះររ មហាបរិព្ត្ នព្បៀបដូចជាបញរ

អនករកាព្កុង អងគញយនៅផ្លូ វបុំដបកកណាត លព្កុង រួចក៏អាចន ើញមនញ សមានមករីទិ ខាងនកើត្ អាចន ើញមនញ សមាន មករីទិ ខាងត្បូង អាចន ើញមនញ សមាន មករីទិ ខាងលិច អាចន ើញមនញ សមាន មករីទិ ខាងនរើង ។

ោ ងណាមិញ ូមថាែ យព្រះររ បញរ ន ើញរូប(ភារ)អែីផ្លូ វដភនក ន ា្ ះថា ដឹងរូបននាះនដ្ឋយវញិ្ហា េ ឮ ូរ ុំន ងអែីផ្លូ វព្ត្នចៀក ន ា្ ះថាដឹង ុំន ងននាះនដ្ឋយវញិ្ហា េ ហិត្កលិនអែីផ្លូ វព្ចមញះ ន ា្ ះថាដឹងកលនិននាះនដ្ឋយវញិ្ហា េ ភលក់រ អែីផ្លូ វអណាត ត្ ន ា្ ះថា ដឹងរ ននាះនដ្ឋយវញិ្ហា េ ទងគិចនផាដារែៈ ( អារមាេ៍ដដលមកទងគចិោយ ) អែីផ្លូ វោយ ន ា្ ះថាដឹងនផាដារែៈននាះនដ្ឋយវញិ្ហា េ ដឹងធ្ម៌អែីផ្លូ វចិត្តន ា្ ះថា ដឹងធ្ម៌ននាះនដ្ឋយវញិ្ហា េ ដូចននះដដរ ។ ូមថាែ យព្រះររ វញិ្ហា េមានោរដឹងនផ្សង ៗ ជាលកខេៈ ត្មមព្បោរដូចន លខាងនលើមកននះ ”

ប្ពះមៅមលិិនទ ៖ “ ព្រះគញេមាា ់នាគន ន នោកមាា ់នឆលើយ មគួរនហើយ ” ៕

ចប់វញិ្ហា េលកខេបបញ្ហា ទី ១២

ោកយអធិប្ាយបញ្ហា ទី ១២ ៖

បញ្ហា មានោរ ួរដល់លកខេៈរប ់វញិ្ហា េ ន ា្ ះថា វញិ្ហា េ-

លកខេបបញ្ហា ។

๒๐๖ កណឌ ទី ២ - មិលិនទប្បញ្ហា កណឌ

ធ្មាជាតិ្ដត្មួយននះ ព្រះដ៏មានព្រះភាគព្ទង់ព្ត្ម ់នៅនដ្ឋយន ា្ ះជានព្ចើនន ា្ ះ គឺ ព្ត្ម ់នៅថា វញិ្ហា េផ្ង ចិត្តផ្ង មននាផ្ង ។ ព្បោរននាះ រិត្ដូចបានដេលងថា “ វញិ្ហញ ណំ ចតិេំ ម្រនាតិ អតថរោ ឯកំ (១)

- កយថា វញិ្ហា េ ចិត្ត មននា ថានដ្ឋយ ភាវៈ គឺជាធ្មាជាតិ្ដត្មួយ ” ដូចននះ ។ កយថា ដឹងនផ្សង ៗ គឺ ដឹងអារមាេ៍នផ្សង ៗ ត្មមផ្លូ វទែ រនផ្សង ៗ ន លគឺ កនញងបណាត អារមាេ៍ ៦ មានរូបារមាេ៍ជានដើម រដមងដឹងរូបារមាេ៍

( រូបភារ ) ផ្លូ វដភនក រដមងដឹង ទទ រមាេ៍ ( ុំន ង ) ផ្លូ វព្ត្នចៀក រដមងដឹងគនាធ រមាេ៍ ( កលិន ) ផ្លូ វព្ចមញះ រដមងដឹងរសារមាេ៍ ( រ ) ផ្លូ វអណាត ត្ រដមងដឹងនផាដា ែ រមាេ៍ ( ភារព្ត្ជាក់ នៅត ទន់ រងឹ ដដលមកប ះោយ ) ផ្លូ វោយ រដមងដឹងធ្មាា រមាេ៍ ( ធ្មាជាតិ្ដដលនៅ ល់រីអារមាេ៍ ៥ ខាងនដើម ) ឬ ូមបអីារមាេ៍ទ ុំង ៦ ននាះ ផ្លូ វចិត្ត ដូចននះ ៕

ចប់ កយអធិ្បាយបញ្ហា ទី ១២

បញ្ហា ទ្ី ១៣ - វតិកល្កខណបបញ្ហា

ប្ពះមៅមលិិនទ ៖“ព្រះគញេមាា ់នាគន ន វតិ្កាមានអែីជាលកខេៈ ?” ប្ពះនាគមសន ៖ “ ូមថាែ យព្រះររ មហាបរិព្ត្ អបបនាលកខ -រណ្ហ វតិរក្ា - វតិ្កាមានោរព្ចត់្ដល់អារមាេ៍ជាលកខេៈ ” ប្ពះមៅមលិិនទ ៖ “ ូមព្រះគញេមាា ់នធ្ែើោរឧបមា ” ប្ពះនាគមសន ៖ “ ូមថាែ យព្រះររ នព្បៀបដូចជា ជាងនឈ្ើរដមងនធ្ែើ កុំណាត់្នឈ្ើឱ្យព្ចត់្ដល់គ្នន ព្ត្ង់កដនលងដដលមានោរត្ភាា ប់គ្នន ោ ងណាមិញ ូមថាែ យព្រះររ វតិ្កាមានោរព្ចត់្ដល់អារមាេ៍ជាលកខេៈ ដូចននះដដរ ” (១) វ ិញទធិមគគ ។

វគគទី ៣ - វចិ្ឆរវគគ ๒๐๗

ប្ពះមៅមលិិនទ ៖ “ ព្រះគញេមាា ់នាគន ន នោកមាា ់នឆលើយ មគួរនហើយ ” ៕

ចប់វតិ្កាលកខេបបញ្ហា ទី ១៣

ោកយអធិប្ាយបញ្ហា ទី ១៣ ៖

បញ្ហា មានោរ ួរដល់លកខេៈរប ់វតិ្កា ន ា្ ះថា វតិ្កាលកខេ-

បបញ្ហា ។ វតិ្កា ន ា្ ះថា មានោរព្ចត់្ដល់អារមាេ៍ជាលកខេៈ ក៏នព្ ះជា

ភាវៈដដលចាុំនលើកចិត្តព្រមទ ុំងធ្ម៌ដដលនកើត្រួមគ្នន ន ើងនៅោន់អារមាេ៍ នធ្ែើឱ្យចិត្តនិងធ្ម៌ដដលនកើត្រួមគ្នន បានដឹងអារមាេ៍ ដដលវតិ្កានលើកន ើងនៅព្ចត់្ដល់ននាះ ។ នព្ ះនហត្ញននាះកនញងឧបមា នទើបព្រះនេរៈន លថា វតិ្កានព្បៀបបាននឹងោរដដលជាងនឈ្ើនធ្ែើកុំណាត់្នឈ្ើឱ្យព្ចត់្ដល់គ្នន ព្ត្ង់កដនលងដដលមានោរត្ភាា ប់គ្នន ដូចននះ ៕

ចប់ កយអធិ្បាយបញ្ហា ទី ១៣

បញ្ហា ទ្ី ១៤ - វចិ្ឆ លកខណបបញ្ហា

ប្ពះមៅមលិិនទ “ព្រះគញេមាា ់នាគន ន វចិារមានអែីជាលកខេៈ ?” ប្ពះនាគមសន ៖ “ ូមថាែ យព្រះររ មហាបរិព្ត្ អនុម្ជ្ាន លកខ -រណ្ហ វចិ្ឆររា - វចិារមានោរត្មមព្ត្កងអារមាេ៍ ជាលកខេៈ ” ប្ពះមៅមលិិនទ ៖ “ ូមព្រះគញេមាា ់នធ្ែើោរឧបមា ”

๒๐๘ កណឌ ទី ២ - មិលិនទប្បញ្ហា កណឌ

ប្ពះនាគមសន ៖ “ ូមថាែ យព្រះររ នព្បៀបដូចជា រួង លញះចាប់នផ្តើម វាយរួចនហើយ នព្ោយមកក៏មាន ុំន ងោន់រងុំបនតគ្នន មាន ុំន ងខទរ័រងុំបនតគ្នន ោ ងណាមិញ ូមថាែ យព្រះររ គួរន ើញវតិ្កា នព្បៀបដូចជាោរវាយនលើកដុំបូង គួរន ើញវចិារថា នព្បៀបដូចជា ុំន ងរងុំននាះចញះ ” ប្ពះមៅមលិិនទ ៖ “ ព្រះគញេមាា ់នាគន ន នោកមាា ់នឆលើយ មគួរនហើយ ” ៕

ចប់វចិារលកខេបបញ្ហា ទី ១៤

ោកយអធិប្ាយបញ្ហា ទី ១៤ ៖

បញ្ហា មានោរ ួរដល់លកខេៈរប ់វចិារ ន ា្ ះថា វចិារលកខេ-

បបញ្ហា ។

វចិារន ា្ ះថា មានោរត្មមព្ត្កងអារមាេ៍ នព្ ះវចិារជា ភាវៈដដលចាុំត្មមបនតចុំន ះអារមាេ៍ដល់ចិត្ត ។

កយថា គួរន ើញវតិ្កាថា នព្បៀបដូចជាោរវាយនលើកដុំបូង គឺ គួរន ើញវតិ្កាថា នព្បៀបដូច ុំន ង ដដលនកើត្រីោរវាយនលើកដុំបូង ៕

ចប់ កយអធិ្បាយបញ្ហា ទី ១៤

ចបវ់ិចារវគគទី ៣ កនញងវគគននះមាន ១៤ បញ្ហា

๒๐๙

វគគទី ៤ - និោវ នវគគ

បញ្ហា ទ្ី ១ - ផស្ាទ្ិវវិាុជ្នបបញ្ហា

ប្ពះរាជា មានបនទូល ួរថា “ ព្រះគញេមាា ់នាគន ន អនកណាក៏អាចដញកធ្ម៌ទ ុំងឡាយ ដដលដល់ភាររួមគ្នន នៅកនញងចិត្តដួងដត្មួយទ ុំងននះ នដើមបឱី្យដឹងដល់ភារនផ្សងគ្នន ថា “ននះផ្ សៈ ននះនវទនា ននះ ញ្ហា ននះនចត្នា ននះវញិ្ហា េ ននះវតិ្កា ននះវចិារ ” ដូចននះ បានឬនទ ? ” ប្ពះនាគមសន ៖ “ ូមថាែ យព្រះររ មហាបរិព្ត្ អនកណាក៏មិនអាចដញកធ្ម៌ទ ុំងឡាយ ដដលដល់ភាររួមគ្នន នៅកនញងចិត្តដួងដត្មួយទ ុំងននះ នដើមបឱី្យដឹងដល់ភារនផ្សងគ្នន ថា “ននះផ្ សៈ ននះនវទនា ននះ ញ្ហា ននះនចត្នា ននះវញិ្ហា េ ននះវតិ្កា ននះវចិារ ” ដូចននះ បានន ើយ ” ប្ពះមៅមលិិនទ ៖ “ ូមព្រះគញេមាា ់នធ្ែើោរឧបមា ” ប្ពះនាគមសន ៖ “ ូមថាែ យព្រះររ នព្បៀបដូចជា នាយវនិ (ចញងនៅ) នធ្ែើព្កោនសាង យ ដដលមានរ មិនលអខលះ ដដលមានរ លអខលះ ថាែ យដល់ព្រះរាជា ។ នាយវនិ ននាះបានដ្ឋក់ទឹកនដ្ឋះនគ្នរូរ កនញងព្កោនសាង យននាះខលះ បានដ្ឋក់អុំបិលខលះ បានដ្ឋក់ខ្ីព្ ់ខលះ បានដ្ឋក់ប ូចោក់ខលះ បានដ្ឋក់នមទ ខលះ បានដ្ឋក់នព្គឿងផ្ស ុំខលះៗ ។

ព្រះរាជាមានបនទូលនៅោន់នាយវនិ ននះោ ងននះថា ចូរឯងដញកយករ ទឹកនដ្ឋះនគ្នរូរមកឱ្យនយើង ចូរដញកយករ អុំបិលមកឱ្យនយើង ចូរដញកយករ ខ្ីព្ ់មកឱ្យនយើង ចូរដញកយករ ប ូចោក់មក

๒๑๐ កណឌ ទី ២ - មិលិនទប្បញ្ហា កណឌ

ឱ្យនយើង ចូរដញកយករ នមទ មកឱ្យនយើង ចូរដញកយករ នព្គឿងផ្ស ុំព្គប់ោ ងដដលដ្ឋក់ចូលនៅ មកឱ្យនយើង ដូចននះ ។

ូមថាែ យព្រះររ បណាត រ ទ ុំងឡាយដដលដល់ភាររួមគ្នន នៅកនញងព្កោនសាង យដត្មួយទ ុំងននាះ នាយវនិ អាចដញកនចញនា ុំមក ចុំន ះដត្រ រូរក៏នដ្ឋយ ដព្បក៏នដ្ឋយ លែីងក៏នដ្ឋយ សាា ត្ក៏នដ្ឋយ ហឹរក៏នដ្ឋយ ចត់្ក៏នដ្ឋយ ដផ្អមក៏នដ្ឋយ (ថាែ យដល់ព្រះរាជា) បានឬនទ ? ” ប្ពះមៅមលិិនទ ៖ “ ព្រះគញេមាា ់ បណាត រ ទ ុំងឡាយដដលដល់ភាររួមគ្នន នៅកនញងព្កោនសាង យដត្មួយទ ុំងននាះ នាយវនិ មិនអាចដញកនចញនា ុំមក ចុំន ះដត្រ រូរក៏នដ្ឋយ ដព្បក៏នដ្ឋយ លែីងក៏នដ្ឋយ សាា ត្ក៏នដ្ឋយ ហឹរក៏នដ្ឋយ ចត់្ក៏នដ្ឋយ ដផ្អមក៏នដ្ឋយ(ថាែ យដល់ព្រះរាជា)បាននទ ប ញដនតរ ទ ុំងឡាយក៏បងាា ញ (ឱ្យដឹងបាន) នដ្ឋយលកខេៈនដ្ឋយដ ក ៗ រប ់ខលួនននាះ ” ប្ពះនាគមសន ៖ “ ូមថាែ យព្រះររ ឧបមាោ ងណា ឧបនមយយក៏ោ ងននាះដដរ អនកណាក៏មិនអាចដញកធ្ម៌ទ ុំងឡាយ ដដលដល់ភាររួមគ្នន នៅកនញងចិត្តដួងដត្មួយទ ុំងននះ នដើមបឱី្យដឹងដល់ភារនផ្សងគ្នន ថា “ននះផ្ សៈននះនវទនា ននះ ញ្ហា ននះ នចត្នា ននះវញិ្ហា េ ននះវតិ្កា ននះវចិារ” ដូចននះបានន ើយ ប ញដនតធ្ម៌ទ ុំងននាះរដមងបងាា ញ (ឱ្យដឹងបាន) នដ្ឋយលកខេៈនដ្ឋយដ ក ៗ រប ់ខលួនននាះ ” ប្ពះមៅមលិិនទ ៖ “ ព្រះគញេមាា ់នាគន ន នោកមាា ់នឆលើយ មគួរនហើយ ” ៕

ចប់ផ្ ាទិវនិិរភញ រនបបញ្ហា ទី ១

វគគទី ៤ - និ្ោវ ន្វគគ ๒๑๑

ោកយអធិប្ាយបញ្ហា ទី ១ ៖

កនញងនិ ែ នវគគននះ មានបញ្ហា មកនហើយ ១០ បញ្ហា ។

កនញងបញ្ហា មានោរ ួរដល់ោរដញកនចញនូវធ្ម៌ទ ុំងឡាយ មានផ្ សៈ ជានដើម ន ា្ ះថា ផ្ ាទិវនិិរភញរនបបញ្ហា ។ ព្រះរាជាព្ទង់នឹកដល់ កយ ដដលព្រះនេរៈបានន លទញកមញនននះថា “ មននាវញិ្ហា េនកើត្ន ើងនៅទីណា នទះជាផ្ សៈក៏នកើត្ន ើងនៅទីននាះ នទះជានវទនាក៏នកើត្ន ើងនៅទីននាះ ។ ល។ ធ្ម៌ព្គប់ោ ងដដលមានផ្ សៈជាព្បមញខ រដមងនកើត្ន ើងនៅទីននាះ ” ដូចននះនហើយ នទើបព្បារឰបញ្ហា ននះ ដដលមានោរ ួរដល់ោរដញកនចញនូវធ្ម៌ទ ុំងននាះ ។ កយថា ភារនផ្សងគ្នន គឺ ភារជាដដទនផ្សង ៗ គ្នន ។ កនញងឧបមា កយថា រ ទ ុំងឡាយក៏បងាា ញបាននដ្ឋយលកខេៈនដ្ឋយដ ក ៗ ដដលជារប ់ខលួន បានន ចកតីថា កនញងនរលដដលព្រះរាជានសាយននាះឯង បណាត រ ទ ុំងឡាយដដលដល់នូវភាររួមគ្នន នៅកនញងព្កោនសាង យដត្មួយ រ រូរននះរដមងបងាា ញនដ្ឋយលកខេៈរូររប ់ខលួន រ ដព្បននះក៏រដមងបងាា ញនដ្ឋយលកខេៈដព្បរប ់ខលួន ។ រ ដផ្អមននះក៏រដមងបងាា ញនដ្ឋយលកខេៈដផ្អមរប ់ខលួន ។ កយថា ឧបមាោ ងណា ឧបនមយយក៏ោ ងននាះដដរ បានន ចកតីថា រ នីមួយ ៗ រដមងបងាា ញនដ្ឋយលកខេៈរប ់ខលួននីមួយ ៗ មានលកខេៈរូរជានដើម ចុំន ះព្រះរាជា កនញងនរលនសាយ ។ ោ ងណាមិញ ធ្ម៌ទ ុំងឡាយមាន ផ្ សៈ ជានដើម ដដលនកើត្រួមគ្នន ធ្ម៌នីមួយ ៗ រដមងបងាា ញនដ្ឋយលកខេៈនដ្ឋយដ ករប ់ខលួន មានលកខេៈទងគិចអារមាេ៍

๒๑๒ កណឌ ទី ២ - មិលនិទប្បញ្ហា កណឌ

ជានដើម ។ ព្រះនោគ្នវចរ ដដលមានបុំេងនឹងដឹងថាជាធ្ម៌អែី កនញងខេៈដឹងននាះដដរ គឺ ផ្ សៈននះរដមងបងាា ញនដ្ឋយលកខេៈ ដដលទងគិចអារមាេ៍រប ់ខលួន នវទនាននះរដមងបងាា ញនដ្ឋយលកខេៈ ដដលនសាយអារមាេ៍រប ់ខលួន ។ ល។ វចិារននះរដមងបងាា ញនដ្ឋយលកខេៈ ដដលត្មមព្ត្កងអារមាេ៍រប ់ខលួន ៕

ចប់ កយអធិ្បាយបញ្ហា ទី ១

បញ្ហា ទ្ី ២ - នាគរស្នបបញ្ហា

ប្ពះមេរៈ ថាែ យព្រះររ ួរថា “ ូមថាែ យព្រះររ ភារដព្បជាអែីដដលដឹងបាននដ្ឋយដភនកឬ ? ” ប្ពះមៅមលិិនទ ៖ “ រិត្ដមនព្រះគញេមាា ់ ជាអែីដដលដឹងបាននដ្ឋយដភនក ” ប្ពះនាគមសន ៖ “ ូមថាែ យព្រះររ ព្រះអងគព្ទង់ដឹងព្តឹ្មព្តូ្វនហើយឬ ? ” ប្ពះមៅមលិិនទ ៖ “ ព្រះគញេមាា ់ ភារដព្បជាអែីដដលដឹងបាន នដ្ឋយអណាត ត្ ឬ ោ ងណា ? ” ប្ពះនាគមសន ៖ “ ព្តឹ្មព្តូ្វ មហាបរិព្ត្ ភារដព្បជាអែីដដលដឹងបាននដ្ឋយអណាត ត្ ” ប្ពះមៅមលិិនទ ៖ “ ព្រះគញេមាា ់ មនញ សនយើងដឹងដព្បបាននដ្ឋយអណាត ត្ទ ុំងអ ់ឬ ? ”

វគគទី ៤ - និ្ោវ ន្វគគ ๒๑๓

ប្ពះនាគមសន ៖ “ ព្តឹ្មព្តូ្វ មហាបរិព្ត្ មនញ សនយើងដឹងដព្បបាននដ្ឋយអណាត ត្ទ ុំងអ ់ ” ប្ពះមៅមលិិនទ ៖ “ ព្រះគញេមាា ់ ព្ប ិននបើមនញ សនយើងដឹងដព្បបាននដ្ឋយអណាត ត្ទ ុំងអ ់ននាះ នព្ ះនហត្ញអែីនទើបនព្បើនគ្នអូ យកអុំបិលននាះមក ជានព្ចើនរនទះនៅ គួរដត្យកមកចុំន ះដត្ភារដព្បប ញនណាា ះ មិនដមននទឬ ? ” ប្ពះនាគមសន ៖ “ ូមថាែ យព្រះររ អនកណាក៏មិនអាចដញកយកចុំន ះដត្ភារដព្បប ញនណាា ះបាននទ ធ្ម៌ទ ុំងននះរួមនៅកនញងបេតញ ុំ ដត្មួយ ដល់ភារជាអារមាេ៍ដដលនផ្សងគ្នន , ូមថាែ យព្រះររ ភារដព្បមានទមងន់ដដរឬ ?

អនកណាក៏អាចនព្បើរញ្ាី ងេលឹងភារដព្បបានឬ ? ” ប្ពះមៅមលិិនទ ៖ “ រិត្ដមនព្រះគញេមាា ់ អនកណាក៏អាចនព្បើរញ្ាី ងេលឹងភារដព្បបាន ” ប្ពះនាគមសន ៖ “ ូមថាែ យព្រះររ អនកណាក៏មិនអាចនព្បើរញ្ាី ងេលឹងភារដព្បបាននទ ទមងន់រប ់អុំបិលប ញនណាា ះ ដដលអនកណាក៏អាចនព្បើរញ្ាី ងេលឹងបាន ” ប្ពះមៅមលិិនទ ៖ “ ព្រះគញេមាា ់នាគន ន នោកមាា ់នឆលើយ មគួរនហើយ ” ៕

ចប់នាគន នបបញ្ហា ទី ២

ោកយអធិប្ាយបញ្ហា ទី ២ ៖ បញ្ហា ននះ ជាបញ្ហា ដដលព្រះនាគន នជាអនកចាប់នផ្តើម ួរ នទើបន ា្ ះថា នាគន នបបញ្ហា ។

๒๑๔ កណឌ ទី ២ - មិលនិទប្បញ្ហា កណឌ

កយថា ដល់ភារជាអារមាេ៍ដដលនផ្សងគ្នន គឺជាអារមាេ៍នផ្សងគ្នន បានន ចកតីថា ភារដព្បជារសារមាេ៍ ( អារមាេ៍គឺ រ ) កនញងបណាតអារមាេ៍ ៦ ។ ដញ ុំអុំបិលជាបេតញ ុំ ដនធាត្ញ ៤ មានធាត្ញដីជានដើម ធាត្ញ ៣ គឺ ធាត្ញដី ធាត្ញនភលើង និងធាត្ញខយល់ ជានផាដា ែ រមាេ៍ ចុំដេកធាត្ញទឹកជាធ្មាា រមាេ៍ រូបភារដញ ុំអុំបិលជារូបារមាេ៍ កលិនជាគនាធ រមាេ៍ ទមងន់( ឬភារធ្ងន់ព្សាល ) ជាធ្មាា រមាេ៍ ។ល។ ព្រះនេរៈមានបុំេងនឹងបងាា ញ នូវភារជាអារមាេ៍នផ្សងគ្នន ដនធ្ម៌ ដដល ក់រ័នធនៅកនញងបេតញ ុំ ដត្មួយននាះ នទើបថាែ យព្រះររ ួរថា “ អនកណាក៏អាចនព្បើរញ្ាីងេលងឹភារដព្បបានឬ ? ” ។

ព្រះរាជា នព្ ះព្ទង់យល់ថា ដញ ុំអុំបិលនិងភារដព្បជាធ្មាជាតិ្ដត្មួយ នទើបព្ទង់នឆលើយទទួលថា “ រិត្ដមនព្រះគញេមាា ់ អនកណាក៏អាចនព្បើរញ្ាីងេលងឹភារដព្បបាន ” ដូចននះ ។ នព្ ះនហត្ញននាះ នទើបព្រះនេរៈបដិន ធ្ោរយល់ ខញ រប ់ព្រះរាជា រួចថាែ យព្រះររឱ្យព្ទង់ព្ជាបថា ជាអារមាេ៍នផ្សងគ្នន ៕

ចប់ កយអធិ្បាយបញ្ហា ទី ២

បញ្ហា ទ្ី ៣ - បញ្ហា យតនកម្ានវិតេបបញ្ហា

ប្ពះរាជា ព្ទង់មានបនទូល ួរថា “ ព្រះគញេមាា ់នាគន ន អាយត្នៈ ៥ ោ ងទ ុំងននះ នកើត្រីកមានផ្សង ៗ ឬក៏នកើត្រីកមាដត្មួយ ? ” ប្ពះនាគមសន ៖ “ ូមថាែ យព្រះររ មហាបរិព្ត្ អាយត្នៈ ៥ ោ ង នកើត្រីកមានផ្សង ៗ គ្នន រញ ុំដមននកើត្រីកមាដត្មួយននាះនទ ” ប្ពះមៅមលិិនទ ៖ “ ូមព្រះគញេមាា ់ នធ្ែើោរឧបមា ”

វគគទី ៤ - និ្ោវ ន្វគគ ๒๑๕

ប្ពះនាគមសន ៖ “ ូមថាែ យព្រះររ ព្រះអងគនឹងព្ទង់យល់ន ចកតីននាះោ ងដូចនមតច អនកចមាា របាននព្ ះព្គ្នប់រញកខជាតិ្ព្បនភទនផ្សង ៗ គ្នន កនញងចមាា រមួយកដនលង ព្គ្នប់រញកខជាតិ្មានព្បនភទនផ្សង ៗ គ្នន ទ ុំងននាះ នឹងហញចផ្លជាព្បនភទនផ្សង ៗ គ្នន ដមនឬនទ ? ” ប្ពះមៅមលិិនទ ៖ “ រិត្ដមនព្រះគញេមាា ់ នឹងហញចផ្លជាព្បនភទ នផ្សងៗ គ្នន ” ប្ពះនាគមសន ៖ “ ូមថាែ យព្រះររ ឧបមាោ ងណា ឧបនមយយក៏ោ ងននាះដដរ ។ អាយត្នៈ ៥ ោ ងព្កុមណា អាយត្នៈ ៥ ោ ងព្កុមននាះ ញទធដត្នកើត្រីកមានផ្សង ៗ គ្នន រញ ុំដមននកើត្រីកមាដត្មួយននាះនទ ” ប្ពះមៅមលិិនទ ៖ “ ព្រះគញេមាា ់នាគន ន នោកមាា ់នឆលើយ មគួរនហើយ ” ៕

ចប់បញ្ហា យត្នកមានិរត្តបបញ្ហា ទី ៣

ោកយអធិប្ាយបញ្ហា ទី ៣ ៖

បញ្ហា មានោរ ួរដល់អាយត្នៈ ៥ ោ ង ដដលជារប ់នកើត្រីកមា ន ា្ ះថា បញ្ហា យត្នកមានិរត្តបបញ្ហា ។

កយថា អាយត្នៈ ៥ ោ ង គឺ អាយត្នៈដដលជាទែ រ ៥ ោ ង គឺ ចកខ វាយត្នៈ នសាត្មយត្នៈ លនាយត្នៈ រិវាាយត្នៈ និង ោោយត្នៈ ។

កយថា នកើត្រីកមានផ្សង ៗ គ្នន បានន ចកតីថា ចោខែ យត្នៈ គឺ ព្បសាទដភនក រដមងនកើត្រីកមា ដដល នព្មចន ើងនដ្ឋយសារ រូបត្ណាា គឺ ន ចកតីរកីរាយនរញចិត្តចុំន ះរូប ។ នសាត្មយត្នៈ គឺ ព្បសាទព្ត្នចៀក រដមងនកើត្

๒๑๖ កណឌ ទី ២ - មិលនិទប្បញ្ហា កណឌ

រីកមា ដដល នព្មចន ើងនដ្ឋយសារ ទទត្ណាា គឺ ន ចកតីរកីរាយនរញចិត្ត ចុំន ះ ុំន ង ។ លនាយត្នៈ គឺព្បសាទព្ចមញះ រដមងនកើត្រីកមា ដដល នព្មចន ើងនដ្ឋយសារ គនធត្ណាា គឺ ភាររកីរាយនរញចិត្តចុំន ះកលិន ។ រិវាាយត្នៈរដមងនកើត្រីកមា ដដល នព្មចន ើងនដ្ឋយសារ រ ត្ណាា គឺ ន ចកតីរកីរាយនរញចិត្ត ចុំន ះរ ។ ោោយត្នៈរដមង នកើត្រីកមា ដដល នព្មចន ើងនដ្ឋយសារ នផាដារែត្ណាា គឺ ន ចកតីរកីរាយនរញចិត្តចុំន ះភារព្ត្ជាក់ នៅត ទន់ រងឹ ដដលមកប ះោយ ។

ម ាងវញិនទៀត្ អាយត្នៈ នទះជាទ ុំង ៥ ននាះ រប ់ ត្ែដដលនកើត្កនញងទញគគតិ្ រដមងនកើត្រីអកញ លកមា ចុំដេករប ់ ត្ែដដលនកើត្កនញង ញគតិ្ រដមងនកើត្រីកញ លកមា ដូចននះ។

កនញងអដាកថា មិលិនទប បញ្ហា នោកនៅបានដចកនៅត្មមភារនផ្សងគ្នន ដនកមា ២ ោ ង គឺ កញ លកមា និងអកញ លកមា ោ ងននះនទៀត្ថា “ កនញងព្គ្នណាដដលបញគគលនកើត្មានទ សនកិចា ( កិចា គឺោរន ើញរូប ) ន ើញរូបគួរឱ្យព្បាថាន នដ្ឋយដភនក កនញងព្គ្នននាះ ចោខែ យត្នៈរដមងនកើត្រីកញ លកមាដត្មួយមញខ ។ ល។ កនញងព្គ្នណាដដលនកើត្មានទ សនកិចាន ើញរូបមិនគួរឱ្យព្បាថាននដ្ឋយដភនក កនញងព្គ្នននាះ ចោខែ យត្នៈរដមងនកើត្រីអកញ លកមាដត្មួយមញខ ” ដូចននះ នោកមិនគួរន លោ ងននះនទ នព្ ះថាអត្តភារជាមនញ ស នដ្ឋយរួមទ ុំងអាយត្នៈ គឺ ព្បសាទរូប ៥ ោ ងននះ នកើត្ន ើងរីកញ លកមា ដដលបាននធ្ែើទញកកនញងភរមញន ដត្មួយមញខប ញនណាា ះ ។

កនញងនរលន ើញរូបនដ្ឋយដភនក រូបននាះនទះជាគួរឱ្យព្បាថាន ក៏នដ្ឋយ មិនគួរឱ្យព្បាថាន ក៏នដ្ឋយ រញ ុំមានអុំណាចផាល ់បតូ រព្បសាទរូប ៥ ដដលជារូបធ្ម៌ទ ុំងននះបាននទ គឺនៅដត្ជារូប ដដលនកើត្ន ើងរីកញ លកមា ដត្មួយមញខ

វគគទី ៤ - និ្ោវ ន្វគគ ๒๑๗

នព្ ះរូប ជាធ្មាជាតិ្ងងឹត្ មិនដឹងអារមាេ៍ វបិាកគឺ ចកខញ វញិ្ហា េដដលន ើញរូបប ញនណាា ះ រដមងផាល ់បតូ រនៅត្មមអារមាេ៍ គឺ ព្ប ិននបើរូបដដលន ើញននាះ ជាឥដ្ឋា រមាេ៍គួរឱ្យព្បាថាន ចកខញ វញិ្ហា េននាះគឺជាវបិាកដដលនកើត្រីកញ លកមា ព្ប ិននបើរូបដដលន ើញននាះ ជាអនិដ្ឋា រមាេ៍មិនគួរឱ្យព្បាថាន ចកខញ វញិ្ហា េននាះគឺជាវបិាកដដលនកើត្រីអកញ លកមា នព្ ះវបិាកជានាមធ្ម៌ ជាធ្មាជាតិ្ដដលដឹងអារមាេ៍ នទើបផាល ់បតូ រនៅត្មមអារមាេ៍បាន នទះជាអាយត្នៈ ៥ នផ្សងនទៀត្ ក៏គួរព្ជាបនដ្ឋយន័យននះ ផ្ងចញះ ៕

ចប់ កយអធិ្បាយបញ្ហា ទី ៣

បញ្ហា ទ្ី ៤ - កម្ានានាក ណបបញ្ហា

ប្ពះរាជា មានបនទូល ួរថា “ ព្រះគញេមាា ់នាគន ន នព្ ះនហត្ញអែីបានជាមនញ សព្គប់រូប នទើបមានភារមិនន ាើគ្នន គឺ រួកខលះមានអាយញខលី រួកខលះមានអាយញដវង រួកខលះមានរុំងឺឈឺ្ថាា ត់្នព្ចើន រួកខលះមានរុំងឺឈឺ្ថាា ត់្តិ្ច រួកខលះមានរេ៌ មបញ រអាព្កក់ រួកខលះមានរេ៌ មបញ រលអសាអ ត្ រួកខលះមានយ កតិទប រួកខលះមានយ កតិខព ់ រួកខលះមាននភាគព្ទរយនព្ចើន រួកខលះមាននភាគព្ទរយតិ្ច រួកខលះមានព្ត្កូលទប រួកខលះមានព្ត្កូលខព ់ រួកខលះមានបញ្ហា ទប រួកខលះមានបញ្ហា ខព ់ ? ” ប្ពះមេរៈ ថាែ យវ ិរានាថា “ ូមថាែ យព្រះររ មហាបរិព្ត្ នព្ ះនហត្ញអែីនដើមនឈ្ើ ព្គប់រុំរូកមានភារមិនន ាើគ្នន គឺ រួកខលះរូរ រួកខលះដព្ប រួកខលះហឹរ រួកខលះលែីង រួកខលះចត់្ រួកខលះដផ្អម ? ” ប្ពះមៅមលិិនទ ៖ “ ព្រះគញេមាា ់ ខ្ញ ុំព្រះករញណាយល់ថា នដើមនឈ្ើ

๒๑๘ កណឌ ទី ២ - មិលនិទប្បញ្ហា កណឌ

ព្គប់រុំរូកមានភារមិនន ាើគ្នន នព្ ះនហត្ញមានភារនផ្សងគ្នន ដនរូរ(ព្បនភទ)

រញកខជាតិ្” ប្ពះនាគមសន ៖ “ ូមថាែ យព្រះររ ឧបមាោ ងណា ឧបនមយយក៏

ោ ងននាះដដរ មនញ សព្គប់រូបមានភារមិនន ាើគ្នន គឺ រួកខលះអាយញខលី រួកខលះអាយញដវង រួកខលះមានរុំងឺឈឺ្ថាា ត់្នព្ចើន រួកខលះមានរុំងឺឈឺ្ថាា ត់្តិ្ច រួកខលះមានរេ៌ មបញ រអាព្កក់ រួកខលះមានរេ៌ មបញ រលអសាអ ត្ រួកខលះមានយ កតិតិ្ច រួកខលះមានយ កតិនព្ចើន រួកខលះមានព្ត្កូលទប រួកខលះមានព្ត្កូលខព ់ រួកខលះមានបញ្ហា ទប រួកខលះមានបញ្ហា ខព ់ នព្ ះនហត្ញគឺ ភារនផ្សងគ្នន ដនកមា ។

ូមថាែ យព្រះររ ព្រះដ៏មានព្រះភាគព្ទង់ភា ិត្ន ចកតីននះទញកថា “កម្ាស្សកា មាណវ ស្ោេ កម្ាធយាធ កម្ារយានី កម្ាវនធូ កម្ាបបដ្សិ្ ណ្ហ កម្ាំ ស្រតេ វភិជ្តិ យទ្ិទ្ំ ហីនបបណីតោយ (១) ” ដព្បថា “ មាន លមាេរ ត្ែទ ុំងឡាយមានកមាជារប ់ខលួន ជាទោទទទួលកមា មានកមាជាកុំនេើ ត្ មានកមាជារូររងស មានកមាជាទីរឹង ក់អាព្ ័យ កមារដមងដបងដចក ត្ែ នដើមបឱី្យជាមនញ សអាព្កក់និងព្បេីត្ ” ដូចននះ ” ប្ពះមៅមលិិនទ ៖ “ ព្រះគញេមាា ់នាគន ន នោកមាា ់នឆលើយ មគួរនហើយ ” ៕

ចប់កមានានាករេបបញ្ហា ទី ៤

(១) មរឈមិនិោយ ឧបរបិណាា ក ។

វគគទី ៤ - និ្ោវ ន្វគគ ๒๑๙

ោកយអធិប្ាយបញ្ហា ទី ៤ ៖

បញ្ហា មានោរន លដល់នហត្ញ គឺភារនផ្សងគ្នន ដនកមា ន ា្ ះថា កមា-នានាករេបបញ្ហា ។

កយថា កម្ាស្សកា - មានកមាជារប ់ខលួន គឺ មានកមាជា មបត្តិរប ់ខលួន ។

កយថា កម្ាធយាធ - ជាទោទទទួលកមា គឺ មានកមាជាមរត្ក បានន ចកតីថា អនកណានធ្ែើកមា នទះជាកញ លក៏នដ្ឋយ អកញ លក៏នដ្ឋយ ត្នៅអនាគត្ អនកននាះឯងជាអនកទទួលមរត្ក គឺកមាននាះនឹងព្បគល់ឱ្យអនកដដទទទួលរុំនួ រញ ុំបានន ើយ ន លគឺ ព្តូ្វនសាយវបិាកដដលគួរឱ្យព្បាថានខលះ មិនគួរឱ្យព្បាថាន ខលះ ដដលបណាត លមករីកមាននាះ នដ្ឋយខលួនឯង ។ កយថា កម្ារយានី - មានកមាជាកុំនេើ ត្ គឺ មានកមាជានហត្ញ បានន ចកតីថា ោរព្បព្រឹត្តនៅដន ត្ែទ ុំងឡាយ កមាមានចុំដេកជានហត្ញោ ង ុំខាន់ ។

កយថា កម្ាវនធូ - មានកមាជារូររងស គឺមានកមាជាសាច់ញាតិ្ បានន ចកតីថា ត្ែទ ុំងឡាយមានមាត្មបិត្ម បងបអូនព្បុ បងបអូនព្ ី ជានដើម ជាសាច់ញាតិ្ឧបោរៈខលះ នបៀត្នបៀនខលះ ោ ងណាមិញ ក៏មានកមារប ់ខលួនននះឯង ជាសាច់ញាតិ្ដដលមានឧបោរៈខលះ នបៀត្នបៀនខលះ ដូចននះដដរ ។ កយថា កម្ាបបដ្សិ្ ណ្ហ - មានកមាជាទីរឹង ក់អាព្ ័យ គឺមានកមាជាទីរឹង មានកមាជាទីត្ម ុំងអាព្ ័យដដលលអខលះ មិនលអខលះ ។ កយថា នដើមបឱី្យជាមនញ សអាព្កក់ និងព្បេីត្ បានន ចកតថីា ភារជាមនញ សមានអាយញខលី ន ា្ ះថាអាព្កក់ ភារជាមនញ សមានអាយញដវង ន ា្ ះថា

๒๒๐ កណឌ ទី ២ - មិលនិទប្បញ្ហា កណឌ

ព្បេីត្(គឺលអ) ។ ភារជាមនញ សមានរុំងឺឈឺ្ថាា ត់្នព្ចើន ន ា្ ះថាអាព្កក់ ភារជាមនញ សមានរុំងឺឈឺ្ថាា ត់្តិ្ច ន ា្ ះថាព្បេីត្ ។ ភារជាមនញ សមានរេ៌ មបញ រអាព្កក់ ន ា្ ះថាអាព្កក់ ភារជាមនញ សមានរេ៌ មបញ រលអសាអ ត្ ន ា្ ះថាព្បេីត្ ។ ភារជាមនញ សមានយ កតិតិ្ច ន ា្ ះថាអាព្កក់ ភារជាមនញ សមានយ កតិនព្ចើន ន ា្ ះថាព្បេីត្ ។ ភារជាមនញ សមាននភាគព្ទរយតិ្ច ន ា្ ះថាអាព្កក់ ភារជាមនញ សមាននភាគព្ទរយនព្ចើន ន ា្ ះថាព្បេីត្ ។ ភារជាមនញ សមានព្ត្កូលទប ន ា្ ះថាអាព្កក់ ភារជាមនញ សមានព្ត្កូលខព ់ ន ា្ ះថាព្បេីត្ ។ ភារជាមនញ សមានបញ្ហា ទប ន ា្ ះថាអាព្កក់ ភារជាមនញ សមានបញ្ហា នព្ចើន ន ា្ ះថាព្បេីត្ ដូចននះ ៕

ចប់ កយអធិ្បាយបញ្ហា ទី ៤

បញ្ហា ទ្ី ៥ - វាយាម្ក ណបបញ្ហា

ប្ពះរាជា មានបនទូល ួរថា “ ព្រះគញេមាា ់នាគន ន រួកនោកមាា ់ដត្ងដត្ន លថា “ ោ ងដូចនមតចនទើបទញកខននះរលត់្ផ្ញត្នៅ នហើយទញកខនផ្សងក៏មិននកើត្ន ើង ” ដូចននះ មិនដមននទឬ ? ” ប្ពះនាគមសន ៖ “ ូមថាែ យព្រះររ ោរបួ រប ់អាត្មា ភារមានព្បោរដដលន លមកននះ ជាព្បនោរន៍ ” ប្ពះមៅមលិិនទ ៖ “ ព្បនោរន៍អែីនដ្ឋយោររាោមរីចមាង យ គួរដត្រាោមនរលដដលនវោមកដល់ មិនដមននទឬ ? ” ប្ពះមេរៈ វ ិរានាថា “ ូមថាែ យព្រះររ ន ចកតីរាោមនរលដដល

វគគទី ៤ - និ្ោវ ន្វគគ ๒๒๑

នវោមកដល់ ជាន ចកតីរាោមដដលនព្បើោរមិនបាន ន ចកតីរាោមរី

ចមាង យប ញនណាា ះ ជាន ចកតីរាោមដដលនព្បើោរបាន ” ប្ពះមៅមលិិនទ ៖ “ ូមព្រះគញេមាា ់នធ្ែើោរឧបមា ” ប្ពះនាគមសន ៖ “ ូមថាែ យព្រះររ ព្រះអងគនឹងព្ទង់យល់ន ចកតីព្បោរននាះោ ងដូចនមតច ព្រះអងគមានបនទូលឱ្យនគរីកអេតូ ងទឹក មានបនទូលឱ្យនគរីកព្ ះទឹក កនញងនវោដដលព្រះអងគព្ទង់នព្ កទឹក រួចព្ទង់មានព្រះត្ព្មិះថា “ នយើងនឹងនសាយទឹក ” ដូចននះ ឬោ ងណា ? ” ប្ពះមៅមលិិនទ ៖ “ មិនដមននទ ព្រះគញេមាា ់ ” ប្ពះនាគមសន ៖ “ ូមថាែ យព្រះររ ឧបមាោ ងណា ឧបនមយយក៏ោ ងននាះដដរ ន ចកតីរាោមនរលដដលនវោមកដល់ ជាន ចកតីរាោមដដលនព្បើោរមិនបាន ន ចកតីរាោមរីចមាង យប ញនណាា ះ ជាន ចកតីរាោមដដលនព្បើោរបាន ” ប្ពះមៅមលិិនទ ៖ “ ូមព្រះគញេមាា ់ ឧបមាបដនថមបនតិចនទៀត្ផ្ងចញះ ” ប្ពះនាគមសន ៖ “ ូមថាែ យព្រះររ ព្រះអងគនឹងព្ទង់យល់ន ចកតីព្បោរននាះោ ងដូចនមតច ព្រះអងគមានបនទូលឱ្យនគភាួ រដព្ មានបនទូលឱ្យនគនព្ ះព្ ូវសាលី មានបនទូលឱ្យនគព្បមូលផ្លព្ ូវ កនញងនវោដដលព្រះអងគព្ទង់លល ន នហើយព្ទង់មានព្រះត្ព្មិះថា “នយើងនឹងបរនិភាគបាយ ” ដូចននះ ឬោ ងណា ? ” ប្ពះមៅមលិិនទ ៖ “ មិនដមននទ ព្រះគញេមាា ់ ” ប្ពះនាគមសន ៖ “ ូមថាែ យព្រះររ ឧបមាោ ងណា ឧបនមយយក៏ោ ងននាះដដរ ន ចកតីរាោមនរលដដលនវោមកដល់ ជាន ចកតី

๒๒๒ កណឌ ទី ២ - មិលិនទប្បញ្ហា កណឌ

រាោម ដដលនព្បើោរមិនបាន ន ចកតីរាោមរីចមាង យប ញនណាា ះ ជាន ចកតីរាោម ដដលនព្បើោរបាន ” ប្ពះមៅមលិិនទ ៖ “ ូមព្រះគញេមាា ់ ឧបមាបដនថមបនតិចនទៀត្ផ្ងចញះ ” ប្ពះនាគមសន ៖ “ ូមថាែ យព្រះររ ព្រះអងគនឹងព្ទង់យល់ន ចកតីព្បោរននាះោ ងដូចនមតច ព្រះអងគមានបនទូលឱ្យនគរីកព្បឡាយរញ ុំវញិព្កុង មានបនទូលឱ្យនគសាងកុំដរង មានបនទូលឱ្យនគនធ្ែើនខាល ងទែ រ មានបនទូលឱ្យនគសាងប មោរ រ មានបនទូលឱ្យនគព្បដមព្បមូលធ្ញ្ហា ហារទញក ខលួនព្រះអងគផាទ ល់ក៏ព្ទង់នឹង ិកាកនញងនរឿងដុំរ ី ព្ទង់នឹង ិកាកនញងនរឿងន ះ ព្ទង់នឹង ិកាកនញងនរឿងរេ ព្ទង់នឹង ិកាកនញងនរឿងធ្នូ ព្ទង់នឹង ិកាកនញងនរឿងដ្ឋវ កនញងនវោដដល ស្តងាគ មនកើត្ន ើង ោ ងននាះឬ ? ” ប្ពះមៅមលិិនទ ៖ “ មិនដមននទ ព្រះគញេមាា ់ ” ប្ពះនាគមសន ៖ “ ូមថាែ យព្រះររ ឧបមាោ ងណា ឧបនមយយក៏ោ ងននាះដដរ ន ចកតីរាោមនរលដដលនវោមកដល់ ជាន ចកតីរាោមដដលនព្បើោរមិនបាន ន ចកតីរាោមរីចមាង យប ញនណាា ះ ជាន ចកតីរាោមដដលនព្បើោរបាន ។

ូមថាែ យព្រះររ ព្បោរននះ មរិត្ដូចដដលព្រះដ៏មានព្រះភាគព្ត្ម ់ទញកថា ៖ “ បញគគលដឹងថា ព្បោរមួយជាព្បនោរន៍ចុំន ះខលួន គួរនធ្ែើព្បោរននាះរីចមាង យនៅចញះ បញគគលជាអនកព្បារមិ្នគួរព្ បត្មមគុំនិត្រប ់ឈ្ាួញរនទះ ដឹងនហើយក៏រញះ រអុំរីចមាង យ ។ នព្បៀបដូចជាឈ្ាួញរនទះ លះបង់នចាលផ្លូវធ្ុំដដលរាបន ាើ រួចនៅោន់ផ្លូវដដលរដិបរដញប នៅល រនទះដបកបាក់នៅ ក៏រដមងនសាកនៅដូចននះ ” ោ ងននះ ”

វគគទី ៤ - និ្ោវ ន្វគគ ๒๒๓

ប្ពះមៅមលិិនទ ៖ “ ព្រះគញេមាា ់នាគន ន នោកមាា ់នឆលើយ មគួរនហើយ ” ៕

ចប់វាោមករេបបញ្ហា ទី ៥

ោកយអធិប្ាយបញ្ហា ទី ៥ ៖

បញ្ហា តីអុំរីោរនធ្ែើន ចកតីរាោម ន ា្ ះថា វាោមករេបបញ្ហា ។ កយថា នរលដដលនវោមកដល់ ព្រះរាជាព្ទង់ ុំនៅយកនវោចា ់

រិត្សាល ប់ ។ កយថា អែជីាព្បនោរន៍រប ់ខលួន គឺ កិចាោរណាដដលព្បព្រឹត្តនៅនដើមបជីាព្បនោរន៍ រួយឧបត្ថមភចុំន ះខលួន ទ ុំងកនញងនោកននះ និងនោកខាងមញខ និងនដើមបពី្បនោរន៍ដ៏ខពង់ខព ់ គឺ ព្រះនិ ែ ន ។ កយថា នគចនចញរីធ្ម៌ គឺ នគចនចញ គឺ លះរីោរនធ្ែើកញ ល ។ កយថា ព្បព្រឹត្តដត្អធ្ម៌ គឺ ព្បព្រឹត្តជានិចាោលនូវអកញ ល ៕

ចប់ កយអធិ្បាយបញ្ហា ទី ៥

បញ្ហា ទ្ី ៦ - រន យិកគគឧិណា ភាវបបញ្ហា

ប្ពះរាជា មានបនទូល ួរថា “ ព្រះគញេមាា ់នាគន ន រួកនោកមាា ់ដត្ងដត្ន លថា “ នភលើងនរកនៅត ខាល ុំងជាងនភលើងធ្មាត្ម ដញ ុំេានទះជាទុំហុំតូ្ចមួយ ដ្ឋក់ចូលនៅកនញងនភលើងធ្មាត្ម ព្តូ្វដញត្នរញមួយដេង ក៏រកភារវនិា គ្នា ន ដញ ុំេានទះជាទុំហុំធ្ុំប ញនផ្ទះ ដ្ឋក់ចូលនៅកនញងនភលើងនរក ដត្មួយដភលត្ប ញនណាា ះ ក៏ដល់ភារវនិា នៅ ” ដូចននះ ។ ខ្ញ ុំព្រះករញណាមិននរឿ កយដដល

๒๒๔ កណឌ ទី ២ - មិលិនទប្បញ្ហា កណឌ

ន លននះនទ នហើយនទះជា កយដដលរួកនោកមាា ់ន លោ ងននះថា “រួក ត្ែនរកដដលឧបបត្តនិៅកនញងនរកននាះ ព្តូ្វនភលើងនឆះនៅកនញងនរក នទះជានព្ចើន ន់ឆ្ន ុំ ក៏មិនដល់ភារវនិា ន ើយ ” ដូចននះននាះ ខ្ញ ុំព្រះករញណាក៏មិននរឿដដរ ” ប្ពះនាគមសន ថាែ យព្រះររថា “ ូមថាែ យព្រះររ មហាបរិព្ត្ ព្រះអងគនឹងព្ទង់យល់ន ចកតីព្បោរននាះោ ងដូចនមតច ត្ែររួកនាគកតី ររួកព្កនរើកតី ររួកអនេតើ កកតី ររួកនោង កកតី ររួកលលកកតី រដមង ញីដញ ុំេា និងដញ ុំព្កួ រងឹ ៗ បាន មិនដមននទឬ ? ” ប្ពះមៅមលិិនទ ៖ “ រិត្ដមន រដមង ញីបាន ព្រះគញេមាា ់ ” ប្ពះនាគមសន ៖ “ ដញ ុំេា ដញ ុំព្កួ ទ ុំងននាះ ដដលនៅកនញងន ះរប ់ ត្ែទ ុំងននាះ ដល់ភារវនិា នៅ រិត្ដមនឬនទ ? ” ប្ពះមៅមលិិនទ ៖“ រិត្ដមន រដមងដល់ភារវនិា នៅ ព្រះគញេមាា ់ ” ប្ពះនាគមសន ៖ “ ប ញដនតកូនខាីកនញងន ះរប ់ ត្ែទ ុំងននាះ ដល់ភារវនិា នៅដដរឬ នទ ? ” ប្ពះមៅមលិិនទ ៖ “ មិននទ ព្រះគញេមាា ់ ” ប្ពះនាគមសន ៖ “ នព្ ះនហត្ញអែីឬ ? ” ប្ពះមៅមលិិនទ ៖ “ ព្រះគញេមាា ់ ខ្ញ ុំព្រះករញណាយល់ថា រដមងមិនដល់ភារវនិា នៅនទ រីនព្ ះជាអែីដដលកមាចាត់្ដចង ” ប្ពះនាគមសន ៖ “ ូមថាែ យព្រះររ ឧបមាោ ងណា ឧបនមយយក៏ោ ងននាះដដរ រួក ត្ែទ ុំងឡាយព្តូ្វនភលើងនឆះនៅកនញងនរក នទះជារហូត្នព្ចើន ន់ឆ្ន ុំ មិនដល់ភារវនិា នៅ រីនព្ ះជាអែីដដលកមាចាត់្ដចង ។ ូមថាែ យព្រះររ ព្រះដ៏មានព្រះភាគព្ទង់ភា ិត្ន ចកតីព្បោរននះទញកថា

វគគទី ៤ - និ្ោវ ន្វគគ ๒๒๕

“រសា ន ោវ កាលំ កររាត,ិ យាវ ន ត ំបាបកម្ា ំវយនេ ី រោត ិ (១) -

ត្ែនរកននាះ ដរាបណាកមាអាព្កក់នៅមិនទន់បញ្ាប់ ដរាបននាះនឹងមិនទន់សាល ប់ ” ដូចននះ ” ប្ពះមៅមលិិនទ ៖ “ ូមព្រះគញេមាា ់ ឧបមាបដនថមបនតិចនទៀត្ផ្ងចញះ ” ប្ពះនាគមសន ៖ “ ូមថាែ យព្រះររ ព្រះអងគនឹងព្ទង់យល់ន ចកតីព្បោរននាះោ ងដូចនមតច ត្ែររួក ីហៈកតី ររួកខាល ធ្ុំកតី ររួកខាល ដុំបងកត ីររួក ញនខកតី រដមង ញីឆអឹង ឬ សាច់រងឹ ៗ បាន មិនដមននទឬ ? ” ប្ពះមៅមលិិនទ ៖ “ រិត្ដមន រដមង ញីបាន ព្រះគញេមាា ់ ” ប្ពះនាគមសន ៖ “ ឆអឹងនិងសាច់រងឹ ៗ ទ ុំងននាះ ដដលនៅកនញងន ះរប ់ ត្ែទ ុំងននាះ រដមងដល់ភារវនិា នៅ រិត្ដមនឬនទ ? ” ប្ពះមៅមលិិនទ ៖“ រិត្ដមន រដមងដល់ភារវនិា នៅ ព្រះគញេមាា ់ ” ប្ពះនាគមសន ៖ “ ប ញដនតកូនខាីកនញងន ះរប ់ ត្ែទ ុំងននាះដល់ភារវនិា នៅដដរឬនទ ? ” ប្ពះមៅមលិិនទ ៖ “ មិននទ ព្រះគញេមាា ់ ” ប្ពះនាគមសន ៖ “ នព្ ះនហត្ញអែីឬ ? ” ប្ពះមៅមលិិនទ ៖ “ ព្រះគញេមាា ់ ខ្ញ ុំព្រះករញណាយល់ថា រដមងមិនដល់ភារវនិា នៅនទ រីនព្ ះជាអែីដដលកមាចាត់្ដចង ” ប្ពះនាគមសន ៖ “ ូមថាែ យព្រះររ ឧបមាោ ងណា ឧបនមយយក៏ោ ងននាះដដរ រួក ត្ែទ ុំងឡាយព្តូ្វនភលើងនឆះនៅកនញងនរក នទះជារហូត្នព្ចើន ន់ឆ្ន ុំ មិនដល់ភារវនិា នៅ រីនព្ ះជាអែីដដលកមាចាត់្ដចង ” (១) មរឈមិនិោយ ឧបរបិណាា ក ។

๒๒๖ កណឌ ទី ២ - មិលនិទប្បញ្ហា កណឌ

ប្ពះមៅមលិិនទ ៖ “ ូមព្រះគញេមាា ់ ឧបមាបដនថមនទៀត្ផ្ងចញះ ” ប្ពះនាគមសន ៖ “ ូមថាែ យព្រះររ ព្រះអងគនឹងព្ទង់យល់ន ចកតីព្បោរននាះោ ងដូចនមតច រួកស្ត តីរនជាតិ្នោនកដដលជា ញខញមាលជាតិ្កត ីរួកកសព្តី្ដដលជា ញខញមាលជាតិ្កតី រួកស្ត តីព្ ហាេ៍ដដលជា ញខញមាលជាតិ្កតី រួកស្ត តីគហបតី្ ដដលជា ញខញមាលជាតិ្កតី រដមងបរនិភាគនូវរប ់ទុំ រងឹ ៗ សាច់រងឹ ៗ បាន មិនដមននទឬ ? ” ប្ពះមៅមលិិនទ ៖ “ រដមងបរនិភាគបាន ព្រះគញេមាា ់ ” ប្ពះនាគមសន ៖ “ រប ់ទុំ រងឹ ៗ សាច់រងឹ ៗ ទ ុំងននាះ ដដលនៅកនញងន ះរប ់ស្ត តីទ ុំងននាះ រដមងដល់ភារវនិា នៅដមនឬនទ ? ” ប្ពះមៅមលិិនទ ៖“ រិត្ដមន រដមងដល់ភារវនិា នៅ ព្រះគញេមាា ់ ” ប្ពះនាគមសន ៖ “ ប ញដនតកូនខាីកនញងន ះរប ់ស្ត តីទ ុំងននាះដល់ភារវនិា នៅដដរឬនទ ? ”

ប្ពះមៅមលិិនទ ៖ “ មិននទ ព្រះគញេមាា ់ ” ប្ពះនាគមសន ៖ “ ូមថាែ យព្រះររ ឧបមាោ ងណា ឧបនមយយក៏ោ ងននាះដដរ រួក ត្ែទ ុំងឡាយព្តូ្វនភលើងនឆះនៅកនញងនរក នទះជារហូត្នព្ចើន ន់ឆ្ន ុំ មិនដល់ភារវនិា នៅ រីនព្ ះជាអែីដដលកមាចាត់្ដចង ។ ូមថាែ យព្រះររ ព្រះដ៏មានព្រះភាគព្ទង់ភា ិត្ន ចកតីព្បោរននះទញកថា “ ត្ែនរកននាះ ដរាបណាកមាអាព្កក់នៅមិនទន់បញ្ា ប់ ដរាបននាះនឹងមិនទន់សាល ប់ ” ដូចននះ ” ប្ពះមៅមលិិនទ ៖ “ ព្រះគញេមាា ់នាគន ន នោកមាា ់នឆលើយ មគួរនហើយ ” ៕

ចប់ននរយិកគគិឧេា ភាវបបញ្ហា ទី ៦

វគគទី ៤ - និ្ោវ ន្វគគ ๒๒๗

ោកយអធិប្ាយបញ្ហា ទី ៦ ៖

បញ្ហា មានោរ ួរដល់កនៅត ដននភលើងនរក ន ា្ ះថា ននរយិកគគឧិេា -ភាវបបញ្ហា ។

កយថា កមាា ធកិរតន ដព្បថា នព្ ះជាអែីដដលកមាចាត់្ដចងក៏បាន ដព្បថា នព្ ះកមាដដលបានចាត់្ដចងទញកក៏បាន ឬ ម ាងវញិនទៀត្ ដព្បថា នព្ ះកមាដដលខលួនបានចាត់្ដចងនធ្ែើរួចរាល់ ។

កយថា ដរាបណាកមាអាព្កក់ននាះនៅមិនទន់បញ្ាប់ បានន ចកតថីា ដរាបណា កមាអាព្កក់ដដលបានចាត់្ដចងនធ្ែើរួចរាល់នហើយននាះ នៅមិនទន់បញ្ា ប់ គឺ នៅហញចវបិាកមិនទន់បញ្ា ប់ នៅមិនទន់អ ់វបិាក ដរាបននាះ ត្ែនរកននាះនឹងមិនទន់សាល ប់ គឺ នឹងមិនទន់រ ុំកិលនចញរីនរកននាះ ៕

ចប់ កយអធិ្បាយបញ្ហា ទី ៦

បញ្ហា ទ្ី ៧ - បឋវសិ្ណ្ហឋ កបបញ្ហា

ប្ពះរាជា មានបនទូល ួរថា “ ព្រះគញេមាា ់នាគន ន នោកមាា ់ទ ុំងឡាយដត្ងដត្ន លថា “ដផ្នដីដ៏ធ្ុំននះ ត្មាល់នៅនលើទឹក ទឹកត្មាល់នៅនលើខយល់ ខយល់ត្មាល់នៅនលើអាោ ” ដូចននះ ូមប ីកយននះ ខ្ញ ុំព្រះករញណាក៏មិននរឿដដរ ” ប្ពះមេរៈ នព្បើធ្មព្កកដួ ទឹក ថាែ យព្រះររព្រះនៅមិលិនទឱ្យព្ទង់យល់ថា “ ូមថាែ យព្រះររ ទឹកននះជាទឹកដដលខយល់ព្ទទញកោ ងណា នទះជា

๒๒๘ កណឌ ទី ២ - មិលនិទប្បញ្ហា កណឌ

ទឹកដដលព្ទដផ្នដីននាះ ក៏ជាទឹកដដលខយល់ព្ទទញក ដូចននាះដដរ ” ប្ពះមៅមលិិនទ ៖ “ព្រះគញេមាា ់នាគន ន នោកមាា ់នឆលើយ មគួរនហើយ ” ៕

ចប់បឋវ ិណាា រកបបញ្ហា ទី ៧

ោកយអធិប្ាយបញ្ហា ទី ៧ ៖

បញ្ហា មានោរ ួរដល់ទឹកព្ទដផ្នដី ន ា្ ះថា បឋវ ិណាា រកបបញ្ហា ៕ ចប់ កយអធិ្បាយបញ្ហា ទី ៧

បញ្ហា ទ្ី ៨ - និររាធនិព្វវ នបបញ្ហា

ប្ពះរាជា មានបនទូល ួរថា “ ព្រះគញេមាា ់នាគន ន និនរាធ្ន ា្ ះថា និ ែ នឬ ? ” ប្ពះនាគមសន ៖ “ ូមថាែ យព្រះររ មហាបរិព្ត្ ព្តឹ្មព្តូ្វ និនរាធ្ន ា្ ះថា និ ែ ន ” ប្ពះមៅមលិិនទ ៖ “ ព្រះគញេមាា ់នាគន ន និនរាធ្ន ា្ ះថា និ ែ នោ ងដូចនមតច ? ” ប្ពះនាគមសន ៖ “ ូមថាែ យព្រះររ រួក លបញេញរានទ ុំងឡាយ

ទុំងរួង រដមងនភលើត្នភលើន រដមងនព្ត្កព្ត្អាល រដមងជាប់ចិត្តនឹងអាយត្នៈខាងកនញង និងអាយត្នៈខាងនព្ៅទ ុំងឡាយ ។

រួក លបញេញរានទ ុំងននាះ នទើបព្តូ្វចរនត(ត្ណាា )ននាះ ផាត់្នា ុំនៅ នទើប

វគគទី ៤ - និ្ោវ ន្វគគ ๒๒๙

មិនរួចផ្ញត្ រីោរនកើត្ រីោរចា ់ រីោរសាល ប់ រីោរនសាកនៅ រីោរយុំខសកឹខសួល រីន ចកតីទញកខដនោយ រីន ចកតីទញកខដនចិត្ត រីន ចកតីដេនតឹ្ងព្ទូង អាត្មា ភារ ូមន លថា រដមងមិនរួចផ្ញត្រីទញកខ ។

ូមថាែ យព្រះររ ព្រះអរយិសាវក អនកដដលមានធ្ម៌បានសាត ប់រួចនហើយ រដមងមិននភលើត្នភលើន មិននព្ត្កព្ត្អាល រដមងមិនជាប់ចិត្តនឹងអាយត្នៈខាងកនញង និងអាយត្នៈខាងនព្ៅទ ុំងឡាយ ។ នរលព្រះអរយិសាវកននាះមិននភលើត្នភលើន មិននព្ត្កព្ត្អាល មិនជាប់ចិត្តនឹងអាយត្នៈខាងកនញង និងអាយត្នៈខាងនព្ៅទ ុំងឡាយននាះ ត្ណាា ក៏រដមងរលត់្នៅ ។ នព្ ះត្ណាា រលត់្នៅ នទើបឧបាទនរលត់្នៅ ។ នព្ ះឧបាទនរលត់្នៅ នទើបភររលត់្នៅ នទើបោរនកើត្រលត់្នៅ ោរចា ់ ោរសាល ប់ ោរនសាកនៅ ោរយុំខសកឹខសួល ន ចកតទីញកខដនោយ ន ចកតទីញកខដនចិត្ត ន ចកតីដេនតឹ្ងព្ទងូ នទើបរលត់្នៅ និនរាធ្(ោររលត់្)ដនគុំនរទញកខទ ុំងអ ់ននះ រដមងមាននដ្ឋយព្បោរដូចន លមកននះ ។

ូមថាែ យព្រះររ និនរាធ្ន ា្ ះថា និ ែ ន ដូចន លខាងនលើ មកននះ ” ប្ពះមៅមលិិនទ ៖ “ ព្រះគញេមាា ់នាគន ន នោកមាា ់នឆលើយ មគួរនហើយ ” ៕

ចប់និនរាធ្និ ែ នបបញ្ហា ទី ៨

ោកយអធិប្ាយបញ្ហា ទី ៨ ៖

បញ្ហា មានោរ ួរដល់និនរាធ្ និង និ ែ ន ន ា្ ះថា និនរាធ្និ ែ ន-

បបញ្ហា ។

๒๓๐ កណឌ ទី ២ - មិលនិទប្បញ្ហា កណឌ

កយថា ព្រះគញេមាា ់នាគន ន និនរាធ្ន ា្ ះថា និ ែ នោ ងដូចនមតច ? មានអត្ថន័យថា “ ព្រះគញេមាា ់នាគន ន និនរាធ្(ោររលត់្)រប ់អនកណា នៅនិនរាធ្រប ់អនកននាះថានិ ែ ន បានោ ងដូចនមតច ? ” បទថា សុ្ោវ - អនកដដលមានធ្ម៌បានសាត ប់រួចនហើយ គឺ ព្រះអរយិសាវកអនកមាន ញត្ៈ នដ្ឋយ ញត្ៈ គឺព្រះអរយិមគគ ។ ព្បាកដណា ់ បញគគលជាក់ចា ់ធ្ម៌ណា ធ្ម៌ននាះន ា្ ះថា ញត្ៈ ដព្បថា ធ្ម៌ដដលខលួនបានសាត ប់លអនហើយ ។ ព្រះអរយិមគគមានអងគ ៨ ជាធ្ម៌ដដលព្រះអរយិសាវកជាក់ចា ់រួចនហើយ នព្ ះនហត្ញននាះ នទើបបានន ា្ ះថា សុ្តៈ - ធ្ម៌ដដលបានសាត ប់រួចនហើយ និង ព្រះអរយិបញគគលទ ុំងឡាយ ក៏ន ា្ ះថា សុ្ោវ - អនកដដលមានធ្ម៌បានសាត ប់រួចនហើយ ។

កយថា មិននភលើត្នភលើន មិននព្ត្កព្ត្អាល មិនជាប់ចិត្ត គឺមិននភលើត្នភលើនថា “ លអ ” មិននព្ត្កព្ត្អាលថា “ លអ ” មិនជាប់ចិត្តថា “ លអ ” នដ្ឋយអុំណាចដនបញ្ហា ដដលន ើញនហើយថា មិនសាអ ត្ មិននទៀង ជាទញកខ ជាអនត្មត ។ នដ្ឋយ កយថា តណ្ហា នរិរាធា - នព្ ះត្ណាា រលត់្នៅ ឧបាធននិររាធា- នព្ ះឧបាទនរលត់្នៅ ភវនិររាធា - នព្ ះភររលត់្នៅ ោតិនិររាធា- នព្ ះជាតិ្រលត់្នៅ ដូចននះ ជា កយដេលងដល់ោររលត់្នៅដននហត្ញ នោក ដមតងោររលត់្នៅដន មញទយ ចាៈ ជា ចាៈដដលមគគអាចលះឱ្យអ ់នៅ ។ រឯី នដ្ឋយ កយថា ឧបាធននិររារធា - នទើបឧបាទនរលត់្នៅ ភវនិររារធា- នទើបភររលត់្នៅ ោតិនិររារធា- នទើបោរនកើត្រលត់្នៅ ររាមរេ៘ ឧបាយាសា និ ុជ្្ឈនេ-ិ ោរចា ់ ោរសាល ប់ ៘ ោរដេនតឹ្ងព្ទូងនទើបរលត់្នៅ ជា កយដេលងដល់ោររលត់្នៅដនផ្ល នោក ដមតងោររលត់្នៅដនទញកខ ចាៈ ជា ចាៈដដលមគគកុំេត់្ដឹង ។ ោរ

វគគទី ៤ - និ្ោវ ន្វគគ ๒๓๑

រលត់្នៅដននហត្ញន ា្ ះថា និនរាធ្ ។ នព្ ះ កយ ថា “និនរាធ្” ព្ត្ម ់ ុំនៅយកោររលត់្នៅនព្ ះព្តូ្វលះរហូត្អ ់នៅដននហត្ញ ន លគឺ មញទយ័។ ោររលត់្នៅដនផ្លន ា្ ះថា និ ែ ន នព្ ះ កយថា “និ ែ ន” ព្ត្ម ់ ុំនៅយកោររលត់្នៅ គឺ ោរនកើត្ន ើងត្នៅនទៀត្ មិនបានដនផ្ល ន លគឺទញកខ ។ ផ្លនឹងដល់ោររលត់្នៅ មិននកើត្នទៀត្ នព្ ះមានោររលត់្នៅដននហត្ញ នព្ ះនហត្ញននាះ នទើបនិនរាធ្ជា កយដត្មួយជាមួយនិ ែ ន ដូចននះ ៕

ចប់ កយអធិ្បាយបញ្ហា ទី ៨

បញ្ហា ទ្ី ៩ - និព្វវ នលភនបបញ្ហា

ប្ពះរាជា មានបនទូល ួរថា “ ព្រះគញេមាា ់នាគន ន បញគគលរដមងបានព្រះនិ ែ នព្គប់គ្នន ឬ ? ” ប្ពះនាគមសន ៖ “ ូមថាែ យព្រះររ មហាបរិព្ត្ បញគគលនឹងបានព្រះនិ ែ នព្គប់គ្នន ក៏មិនដមន ូមថាែ យព្រះររ ប ញដនតអនកឯណាជាអនកព្បតិ្បត្តិព្តឹ្មព្តូ្វ ដឹងព្បាកដនូវអភិនញ្ាយយធ្ម៌ កុំេត់្ដឹងបរនិញ្ាយយធ្ម៌ លះបហាត្រែធ្ម៌ ចនព្មើនភានវត្រែធ្ម៌ នធ្ែើឱ្យជាក់ចា ់នូវ ចឆិោត្រែធ្ម៌ អនកននាះរដមងបានព្រះនិ ែ ន ” ប្ពះមៅមលិិនទ ៖ “ ព្រះគញេមាា ់នាគន ន នោកមាា ់នឆលើយ មគួរនហើយ ” ៕

ចប់និ ែ នលភនបបញ្ហា ទី ៩

๒๓๒ កណឌ ទី ២ - មិលិនទប្បញ្ហា កណឌ

ោកយអធិប្ាយបញ្ហា ទី ៩ ៖

បញ្ហា មានោរ ួរដល់ោរបានជាក់ព្រះនិ ែ ន ន ា្ ះថា និ ែ នលភន-

បបញ្ហា ។

កយថា អភិនញ្ាយយធ្ម៌ ដព្បថា ធ្ម៌ដដលគួរដឹងជាខាល ុំង បានន ចកតថីា ដឹងព្ជាលនព្ៅនូវធ្ម៌ ដដលគួរដឹងជាខាល ុំង ។ រីនព្ ះជាោរដឹងដល់លកខេៈនីមួយ ៗ រប ់ធ្ម៌ទ ុំងននាះ ោ ងននះថា “ ធ្មាជាតិ្ដដលមានលកខេៈរងឹ គឺ ធាត្ញដី ធ្មាជាតិ្ដដលមានលកខេៈផ្តញ ុំ គឺ ធាត្ញទឹក ៘ ធ្មាជាតិ្ដដលមានលកខេៈទងគិចអារមាេ៍ គឺ ផ្ សៈ ធ្មាជាតិ្ដដលមានលកខេៈនសាយអារមាេ៍ គឺ នវទនា ” ដូចននះ ជានដើម ។

កយថា បរនិញ្ាយយធ្ម៌ ដព្បថា ធ្ម៌ដដលគួរកុំេត់្ដឹង បានន ចកតថីា កុំេត់្ដឹង គឺ កុំេត់្ោន់យកនដ្ឋយ តិ្ នហើយដឹងលកខេៈសាមញ្ាដនធ្ម៌ននាះ នដ្ឋយអុំណាចដនវបិ សនាបញ្ហា ោ ងននះថា “ មិននទៀង ជាទញកខ ជាអនត្មត ” ដូចននះ ។ កយថា បហាត្រែធ្ម៌ ដព្បថា ធ្ម៌ដដលគួរលះ បានន ចកតីថា លះធ្ម៌ដដលគួរលះ គឺ រាគៈ នទ ៈ នមាហៈ នដ្ឋយោរនធ្ែើឱ្យ ងប់មិនអាចកនស្តញ្ហា ល ន ើងបាន នដ្ឋយអុំណាចដនញាេ ដដលត្មមន ើញដត្ោររលត់្នៅ ោរព្បា ចាកនៅ ោរអ ់នៅដនធ្ម៌ទ ុំងឡាយ ជាបនតបនាទ ប់ ។ កយថា ភានវត្រែធ្ម៌ ដព្បថា ធ្ម៌ដដលគួរចនព្មើន បានន ចកតីថា រដមងចនព្មើនធ្ម៌ ដដលគួរចនព្មើន គឺ កញ លធ្ម៌ដដលជាដផ្នកមួយដនោរព្ត្ម ់ដឹង គឺ មេៈ និង វបិ សនា ។ កយថា ចឆោិត្រែធ្ម៌ ដព្បថា ធ្ម៌ដដលគួរនធ្ែើឱ្យជាក់ចា ់

វគគទី ៤ - និ្ោវ ន្វគគ ๒๓๓

បានន ចកតីថា រដមងនធ្ែើឱ្យជាក់ចា ់នូវធ្ម៌ដដលគួរនធ្ែើឱ្យជាក់ចា ់ គឺ ព្រះនិ ែ ន ។ ន័យម ាងនទៀត្ អរយិ ចា ៤ ន ា្ ះថា អភិនញ្ាយយធ្ម៌ នព្ ះជាធ្ម៌ដដលគួរដឹងជាខាល ុំង គឺ គួរដឹងនដ្ឋយបញ្ហា ដ៏ខពង់ខព ់ជាងបញ្ហា ព្បព្កតី្ធ្មាត្ម គឺ វបិ សនាបញ្ហា និងមគគបញ្ហា ។

ទញកខអរយិ ចា គឺ ឧបាទនខនធ ៥ ន ា្ ះថា បរនិញ្ាយយធ្ម៌ នព្ ះជាធ្ម៌ដដលគួរកុំេត់្ដឹងនដ្ឋយ តិ្ និងបញ្ហា ។ រីនព្ ះជាោរដឹងដល់លកខេៈនីមួយ ៗ រប ់ធ្ម៌ទ ុំងននាះ ោ ងននះថា “ ធ្មាជាតិ្ដដលមានលកខេៈរងឹ គឺ ធាត្ញដី ធ្មាជាតិ្ដដលមានលកខេៈទងគចិអារមាេ៍ គឺ ផ្ សៈ ” ដូចននះ ជានដើម និងរីនព្ ះជាោរដឹងដល់សាមញ្ាលកខេៈ ោ ងននះថា “ មិននទៀង ជាទញកខ ជាអនត្មត ” ។

ទញកខ មញទយអរយិ ចា គឺ ត្ណាា ន ា្ ះថា បហាត្រែធ្ម៌ នព្ ះជាធ្ម៌ដដលគួរលះឱ្យអ ់នៅ ។

ទញកខនិនរាធ្អរយិ ចា គឺ ព្រះនិ ែ ន ន ា្ ះថា ចឆិោត្រែធ្ម៌ នព្ ះជាធ្ម៌ដដលគួរនធ្ែើឱ្យជាក់ចា ់ គឺ គួរនធ្ែើឱ្យជាអារមាេ៍នដ្ឋយព្បត្យកសផាទ ល់ នព្បៀបដូច មលឹងនមើលដផ្លកនទួត្ដព្រ នលើបាត្ដដ ោ ងដូចននះ ។ ទញកខនិនរាធ្គ្នមិនីបដិបទអរយិ ចា គឺ អរយិមគគដដលមានអងគ ៨ ន ា្ ះថា ភានវត្រែធ្ម៌ នព្ ះជាធ្ម៌ដដលគួរចនព្មើន គឺ គួរនធ្ែើឱ្យនកើត្ន ើង និង នកើត្បដនថម ដូចននះ ។

កយថា អនកននាះរដមងបានព្រះនិ ែ ន គឺ អនកននាះរដមងបានជាក់ គឺ រដមង នព្មចព្រះនិ ែ ន ដដលជាធ្ម៌រ ុំលត់្ទញកខ មានោរនកើត្ជានដើម បានន ចកតីថា អនកននាះរដមងផ្ញត្រីោរនកើត្ ជានដើម ៕

ចប់ កយអធិ្បាយបញ្ហា ទី ៩

๒๓๔ កណឌ ទី ២ - មិលនិទប្បញ្ហា កណឌ

បញ្ហា ទ្ី ១០ - និព្វវ នសុ្ខោននបបញ្ហា

ប្ពះរាជា មានបនទូល ួរថា “ព្រះគញេមាា ់នាគន ន អនកដដលមិនបានជាក់ចា ់ព្រះនិ ែ ន នឹងបានដឹងឬនទថា ព្រះនិ ែ នជា ញខ ? ” ប្ពះនាគមសន ៖ “ ូមថាែ យព្រះររ មហាបរិព្ត្ រិត្ដមន អនកដដលមិនបានជាក់ចា ់ព្រះនិ ែ ន ក៏អាចដឹងបានថា ព្រះនិ ែ នជា ញខ ” ប្ពះមៅមលិិនទ ៖ “ ព្រះគញេមាា ់នាគន ន នរលមិនបានជាក់ចា ់ដូចននះ នឹងដឹងថា ព្រះនិ ែ នជា ញខ បានោ ងដូចនមតច ? ” ប្ពះនាគមសន ៖ “ ូមថាែ យព្រះររ ព្រះអងគនឹងព្ទង់យល់ន ចកតីព្បោរននាះោ ងដូចនមតច អនកដដលមិនធាល ប់ព្តូ្វោត់្ដដោត់្នរើងរីមញនមក អាចដឹងបានឬនទថា ោរព្តូ្វនគោត់្ដដោត់្នរើង ជាទញកខ ? ” ប្ពះមៅមលិិនទ ៖ “ រិត្ដមន អាចដឹងបាន ព្រះគញេមាា ់ ” ប្ពះនាគមសន ៖ “ អាចដឹងបានោ ងដូចនមតច ? ” ប្ពះមៅមលិិនទ ៖ “ ព្រះគញេមាា ់ នគបានឮ ូរ ុំន ងេងួចេងូ រឈឺ្ចាប់រប ់អនកដដទដដលព្តូ្វនគោត់្ដដឬោត់្នរើង ក៏រដមងដឹងថា ោរព្តូ្វនគោត់្ដដឬោត់្នរើង ជាទញកខ ” ប្ពះនាគមសន ៖ “ ូមថាែ យព្រះររ ឧបមាោ ងណា ឧបនមយយក៏ោ ងននាះដដរ អនកទ ុំងឡាយបានសាត ប់ ុំន ង( រន ើរ)រប ់អនកដដលបាន

ន ើញព្រះនិ ែ ន ក៏រដមងដឹងថា ព្រះនិ ែ នជា ញខ ” ប្ពះមៅមលិិនទ ៖ “ ព្រះគញេមាា ់នាគន ន នោកមាា ់នឆលើយ មគួរនហើយ ” ៕

ចប់និ ែ ន ញខជាននបបញ្ហា ទី ១០

វគគទី ៤ - និ្ោវ ន្វគគ ๒๓๕

ោកយអធិប្ាយបញ្ហា ទី ១០ ៖

បញ្ហា មានោរ ួរដល់ោរដឹងថា ព្រះនិ ែ នជា ញខ ន ា្ ះថា និ ែ ន-

ញខជាននបបញ្ហា ។ កយថា ឧបមាោ ងណា ឧបនមយយក៏ោ ងននាះដដរ បានន ចកតីថា អនកដដលមិនធាល ប់ ព្តូ្វោត់្ដដោត់្នរើងរីមញនមក បានឮ ូរ ុំន ងេងួចេងូ រឈឺ្ចាប់រប ់អនកដដទ ដដលព្តូ្វនគោត់្ដដឬោត់្នរើងនហើយ ក៏រដមងដឹងថា ោរព្តូ្វនគោត់្ដដឬោត់្នរើង ជាទញកខោ ងណា អនកដដលមិនធាល ប់នធ្ែើព្រះនិ ែ នឱ្យជាក់ចា ់រីមញនមក បានសាត ប់ ុំន ង រន ើរគញេរប ់ព្រះនិ ែ ន ោ ងននះថា “ជាធ្ម៌រ ុំលត់្ទញកខ ជាធ្ម៌ ងប់រីទញកខ ជាធ្ម៌ដដលរ ុំលត់្នភលើង មានរាគៈ ជានដើម ” ដូចននះនហើយ ក៏រដមងដឹងថា ព្រះនិ ែ នជា ញខ ដូចននះដដរ ៕

ចប់ កយអធិ្បាយបញ្ហា ទី ១០

ចបន់ិោវ នវគគទ ី៤ កនញងវគគននះមាន ១០ បញ្ហា

๒๓๖

វគគទី ៥ - ពទុធវគគ

បញ្ហា ទ្ី ១ - វុទ្ធស្ស អតថនិតថិភាវបបញ្ហា

ប្ពះរាជា មានបនទូល ួរថា “ ព្រះគញេមាា ់នាគន ន នោកមាា ់ធាល ប់ន ើញព្រះរញទធអងគឬនទ ? ” ប្ពះនាគមសន ៖ “ អាត្មា ភារមិនធាល ប់ន ើញនទ មហាបរិព្ត្ ” ប្ពះមៅមលិិនទ ៖ “ នបើដូចននះ ព្គូបាអាចារយទ ុំងឡាយរប ់ព្រះគញេ-មាា ់ធាល ប់ន ើញព្រះរញទធអងគ ឬោ ងណា ? ” ប្ពះនាគមសន ៖ “ ព្គូបាអាចារយទ ុំងឡាយរប ់អាត្មា ភារ ក៏មិនធាល ប់ន ើញដដរ មហាបរិព្ត្ ” ប្ពះមៅមលិិនទ ៖ “ នបើដូចននះ ព្រះគញេមាា ់នាគន ន ព្រះរញទធអងគក៏រញ ុំមាន រិត្ដមនដដរ ” ប្ពះនាគមសន ៖ “ ូមថាែ យព្រះររ ព្រះអងគព្ទង់ធាល ប់ទត្ព្រះននព្ត្ន ើញទននលឱ្ហានទី នៅភនុំហិម នតឬនទ ? ” ប្ពះមៅមលិិនទ ៖ “ មិនធាល ប់ន ើញនទ ព្រះគញេមាា ់ ” ប្ពះនាគមសន ៖ “ នបើដូចននះ ព្រះរនករប ់ព្រះអងគ ព្ទង់ធាល ប់ទត្ព្រះននព្ត្ន ើញទននលឱ្ហានទី ឬនទ ? ” ប្ពះមៅមលិិនទ ៖ “ ព្ទង់ក៏មិនធាល ប់ទត្ព្រះននព្ត្ន ើញដដរ ព្រះគញេ-មាា ់ ” ប្ពះនាគមសន ៖ “ ូមថាែ យព្រះររ នបើដូចននះ ទននលឱ្ហានទីក៏រញ ុំមាន រិត្ដមនដដរ ” ប្ពះមៅមលិិនទ ៖ “ មានរិត្ដមន ព្រះគញេមាា ់នាគន ន ខ្ញ ុំព្រះករញណាមិនធាល ប់ន ើញទននលឱ្ហានទីនទ នទះជាបិត្មរប ់ខ្ញ ុំព្រះករញណា ក៏

វគគទី ៥ - ពញទទវគគ ๒๓๗

មិនធាល ប់ន ើញទននលឱ្ហានទីដដរ ក៏រិត្ដមន នទះជាោ ងននាះកត ី ទននលឱ្ហានទី គឺមានរិត្ដមន ” ប្ពះនាគមសន ៖ “ ូមថាែ យព្រះររ ឧបមាោ ងណា ឧបនមយយក៏ោ ងននាះដដរ អាត្មា ភារមិនធាល ប់ន ើញព្រះដ៏មានព្រះភាគ នទះជាព្គូបា-អាចារយទ ុំងឡាយរប ់អាត្មា ភារ ក៏មិនធាល ប់ន ើញព្រះដ៏មានព្រះភាគដដរ ក៏រិត្ដមន នទះជាោ ងននាះកតី ព្រះដ៏មានព្រះភាគ គឺមានរិត្ដមន ” ប្ពះមៅមលិិនទ ៖ “ ព្រះគញេមាា ់នាគន ន នោកមាា ់នឆលើយ មគួរនហើយ ” ៕

ចប់រញទធ ស អត្ថិនត្ថភិាវបបញ្ហា ទី ១

ោកយអធិប្ាយបញ្ហា ទី ១ ៖

កនញងរញទធវគគននះមាន ១០ បញ្ហា ។ បញ្ហា មានោរ ួរដល់ោរមាន ឬ រញ ុំមានដនព្រះរញទធអងគ ន ា្ ះថា

រញទធ ស អត្ថនិត្ថភិាវបបញ្ហា ។ កយថា ទននលឱ្ហានទី គឺ ទននលដដលហូរដបកនចញរីព្ ះអននាត្ត្តនលើ

ភនុំហិម នត ដដលមានន ា្ ះថា “ឱ្ហា” នព្ ះហូរនៅ មាន ុំន ងោន់ឮថា “ឱ្ហា... ឱ្ហា...” ។ ត្មមោររិត្ ជាន ា្ ះរប ់ទននលគងាគ ដដលហូរមករីព្ ះអននាត្ត្ត ព្ត្ង់កដនលងទឹកកួចននាះ ៕

ចប់ កយអធិ្បាយបញ្ហា ទី ១

បញ្ហា ទ្ី ២ - វុទ្ធស្ស អនុតេ ភាវបបញ្ហា

ប្ពះរាជា មានបនទូល ួរថា “ ព្រះគញេមាា ់នាគន ន ព្រះរញទធជា - មាា ់ព្ទង់ជាបញគគល ដដលរញ ុំមានអនកណាព្បន ើរជាង រិត្ដមនឬ ? ”

๒๓๘ កណឌ ទី ២ - មិលនិទប្បញ្ហា កណឌ

ប្ពះនាគមសន ៖ “ ព្តឹ្មព្តូ្វនហើយ មហាបរិព្ត្ ព្រះដ៏មានព្រះភាគព្ទង់ជាបញគគល ដដលរញ ុំមានអនកណាព្បន ើរជាង រិត្ដមន ” ប្ពះមៅមលិិនទ ៖ “ ព្រះគញេមាា ់នាគន ន នោកមាា ់មិនធាល ប់ន ើញព្រះរញទធជាមាា ់ នត្ើនោកមាា ់នឹងដឹងបានោ ងដូចនមតចថា ព្រះរញទធជាមាា ់ព្ទង់ជាបញគគល ដដលរញ ុំមានអនកណាព្បន ើរជាង ? ” ប្ពះនាគមសន ៖ “ ូមថាែ យព្រះររ ព្រះអងគនឹងព្ទង់យល់ន ចកតីព្បោរននាះោ ងដូចនមតច ? រួកមនញ សដដលមិនធាល ប់ន ើញមហា មញព្ទ នឹងដឹងបានោ ងដូចនមតចថា មហា មញព្ទធ្ុំនធ្ង មានរនព្ៅមិនអាចបា ន់ព្បមាេបាន រិបាក ទង់ដល់ ជាកដនលងដដលទននលធ្ុំ ៥ ដខស ទ ុំងននះ ហូរមកបញ្ា ប់ជាព្បចា ុំជានិចាោល គឺ ទននលគងាគ ទននលយមញនា ទននលអចិរវតី្ ទននល រភូ ទននលមហី មហា មញព្ទននាះមិនព្បាកដថា ព្ កចញះ ឬ នរញនហៀរព្ចា ុំងន ើយ ? ” ប្ពះមៅមលិិនទ ៖ “ រិត្ដមន ដឹងបាន ព្រះគញេមាា ់ ” ប្ពះនាគមសន ៖ “ ូមថាែ យព្រះររ ឧបមាោ ងណា ឧបនមយយក៏ោ ងននាះដដរ អាត្មា ភារបានរួបន ើញព្រះអរហនតសាវកទ ុំងឡាយ ដដលបានរ ុំលត់្កិនល នហើយ ក៏ដឹងថា ព្រះដ៏មានព្រះភាគព្ទង់ជាបញគគល ដដលរញ ុំមានអនកណាព្បន ើរជាង ” ប្ពះមៅមលិិនទ ៖ “ ព្រះគញេមាា ់នាគន ន នោកមាា ់នឆលើយ មគួរនហើយ ” ៕

ចប់រញទធ ស អនញត្តរភាវបបញ្ហា ទី ២

ោកយអធិប្ាយបញ្ហា ទី ២ ៖

បញ្ហា តីអុំរីភារជាបញគគល ដដលរញ ុំមានអនកណាព្បន ើរជាង ដនព្រះ

រញទធជាមាា ់ ន ា្ ះថា រញទធ ស អនញត្តរភាវបបញ្ហា ។

វគគទី ៥ - ពញទទវគគ ๒๓๙

កយថា អនុតេររា - បញគគលដដលរញ ុំមានអនកណាព្បន ើរជាង គឺ បញគគលដដលរញ ុំមានអនកណាព្បន ើរជាង គឺ វនិ ជាង នដ្ឋយគញេទុំងឡាយ ។

កយថា ឧបមាោ ងណា ឧបនមយយក៏ោ ងននាះដដរ បានន ចកតីថា នព្បៀបដូចជា មនញ សដដលមិនធាល ប់ន ើញមហា មញព្ទ គឺមិនធាល ប់នៅោន់មហា មញព្ទ ន ើញទននលធ្ុំទ ុំង ៥ ដខស ដដលហូរមកបញ្ា ប់គ្នន នៅមហា មញព្ទនហើយ ក៏រដមងដឹងថាមហា មញព្ទមានភារធ្ុំនធ្ង ។

ោ ងណាមិញ អាត្មា ភារបានព្បទះន ើញព្រះសាវក័ដ៏ខពង់ខព ់ ដដលជាភិកខញ ជាភិកខញ នី ជាកសព្ត្ ជាព្ ហាេ៍ ជាគហបតី្ នៅព្បព្រឹត្តព្រហាចរយិ-ធ្ម៌កនញងធ្ម៌វន័ិយរប ់ព្រះដ៏មានព្រះភាគ អនកមានកិនល ទ ុំងឡាយរលត់្ទ ុំងននះនហើយ ក៏រដមងដឹងថា ព្រះដ៏មានព្រះភាគ ព្ទង់ជានាយសារេីបងាា ត់្បញរ ដដលអាចបងាា ត់្បាន រញ ុំមានអនកណាព្បន ើរជាង ដូចននះដដរ ៕

ចប់ កយអធិ្បាយបញ្ហា ទី ២

បញ្ហា ទ្ី ៣ - វុទ្ធស្ស អនុតេ ភាវោននបបញ្ហា

ប្ពះរាជាមានបនទូលថា ៖“ព្រះគញេមាា ់នាគន ន នយើងអាចដឹងបានឬនទថា ព្រះរញទធជាមាា ់ព្ទង់ជាបញគគល ដដលរញ ុំមានអនកណាព្បន ើរជាង ? ”

ប្ពះនាគមសន ៖ “ រិត្ដមន ូមថាែ យព្រះររ នយើងអាចដឹងបានថា ព្រះដ៏មានព្រះភាគព្ទង់ជាបញគគល ដដលរញ ុំមានអនកណាព្បន ើរជាង ”

ប្ពះមៅមលិិនទ ៖ “ ព្រះគញេមាា ់នាគន ន នយើងអាចដឹងបានោ ងដូចនមតចថា ព្រះរញទធជាមាា ់ព្ទង់ជាបញគគល ដដលរញ ុំមានអនកណាព្បន ើរជាង ? ”

ប្ពះនាគមសន ៖ “ ូមថាែ យព្រះររ មញនននះក៏ធាល ប់មានព្រះព្គូ ជាអនក និរនធ ន ា្ ះថា ព្រះតិ្ សនត្ថរ នរលនោកមរេភារកនលងនៅជានព្ចើន

๒๔๐ កណឌ ទី ២ - មិលនិទប្បញ្ហា កណឌ

ឆ្ន ុំ អនកទ ុំងឡាយនៅអាចសាគ ល់នោកបានោ ងដូចនមតច ? ” ប្ពះមៅមលិិនទ ៖ “ អនកទ ុំងឡាយនៅអាចសាគ ល់នោកបាន

នដ្ឋយសារោរងារនិរនធ ” ប្ពះនាគមសន ៖ “ ូមថាែ យព្រះររ ឧបមាោ ងណា ឧបនមយយក៏

ោ ងននាះដដរ អនកឯណាន ើញព្រះធ្ម៌ អនកននាះរដមងន ើញព្រះដ៏មានព្រះភាគ នព្ ះថាព្រះធ្ម៌ ព្រះដ៏មានព្រះភាគព្ទង់បាន ដមតងទញករួចនហើយ ”

ប្ពះមៅមលិិនទ ៖ “ ព្រះគញេមាា ់នាគន ន នោកមាា ់នឆលើយ មគួរនហើយ ” ៕

ចប់រញទធ ស អនញត្តរភាវជាននបបញ្ហា ទី ៣

ោកយអធិប្ាយបញ្ហា ទី ៣ ៖

បញ្ហា តីអុំរីោរដឹងដល់ភារជាបញគគល ដដលរញ ុំមានអនកណាព្បន ើរជាង ដនព្រះរញទធជាមាា ់ ន ា្ ះថា រញទធ ស អនញត្តរភាវជាននបបញ្ហា ។ កយថា ឧបមាោ ងណា ឧបនមយយក៏ោ ងននាះ បានន ចកតីថា នព្បៀបដូចជា អនកទ ុំងឡាយសាគ ល់ព្រះតិ្ សនត្ថរ ជាព្គូបាអាចារយ ជាអនកនិរនធ ដដលបានទទួលមរេភារជានព្ចើនឆ្ន ុំនៅនហើយននាះ នដ្ឋយសារោរងារនិរនធ គឺ នដ្ឋយោរបានន ើញោរងារនិរនធរប ់នោកោ ងណា រួកនយើងក៏រដមងសាគ ល់ព្រះដ៏មានព្រះភាគនដ្ឋយព្រះធ្ម៌ គឺ នដ្ឋយោរន ើញធ្ម៌ ដដលព្រះដ៏មានព្រះភាគននាះ ព្ទង់បាន ដមតងទញករួចនហើយ ដូចននះ ៕

ចប់ កយអធិ្បាយបញ្ហា ទី ៣

វគគទី ៥ - ពញទទវគគ ๒๔๑

បញ្ហា ទ្ី ៤ - ធម្ាទ្ិដ្ឋបបញ្ហា ប្ពះរាជា មានបនទូលថា “ ព្រះគញេមាា ់នាគន ន នោកមាា ់បាន

ន ើញព្រះធ្ម៌នហើយឬ ? ” ប្ពះនាគមសន ៖ “ ូមថាែ យព្រះររ មហាបរិព្ត្ រួកសាវក័គួរ

ព្បព្រឹត្តធ្ម៌រហូត្អ ់មួយរីវតិ្ នព្ ះជាអែី ដដលព្រះរញទធជាមាា ់ ព្ទង់បានដេនាុំទញក នព្ ះជាអែី ដដលព្រះរញទធជាមាា ់ ព្ទង់បានបញ្ាត្តទញក ”

ប្ពះមៅមលិិនទ ៖ “ ព្រះគញេមាា ់នាគន ន នោកមាា ់នឆលើយ មគួរនហើយ ” ៕

ចប់ធ្ម មទិដាបបញ្ហា ទី ៤

ោកយអធិប្ាយបញ្ហា ទ ី៤ ៖

បញ្ហា តីអុំរីធ្ម៌ ដដលបានន ើញនហើយ ន ា្ ះថា ធ្មាទិដាបបញ្ហា ។ កយថា នព្ ះជាអែ ីដដលព្រះរញទធជាមាា ់ ព្ទង់បានដេនាុំទញក ជានដើម

គឺ នព្ ះជាអែី ដដលព្រះរញទធជាមាា ់ ដ៏មានព្រះបញ្ហា ចកខញ នទះព្គប់ព្រះអងគ ព្ទង់បានដេនាុំទញក គឺ ព្ទង់បាន ដមតងទញក និង ព្ទង់បានបញ្ាត្តទញក ៕

ចប់ កយអធិ្បាយបញ្ហា ទី ៤

បញ្ហា ទ្ី ៥ - អស្ងម្្នបដ្ិស្នទហនបបញ្ហា ប្ពះរាជា មានបនទូលថា “ ព្រះគញេមាា ់នាគន ន ចិត្តមិនរ ុំកិលនៅ

ផ្ង ក៏បដិ នធិបានដដរឬ ? ” ប្ពះនាគមសន ៖ “ ូមថាែ យព្រះររ មហាបរិព្ត្ ព្តឹ្មព្តូ្វនហើយ ចិត្ត

មិនរ ុំកិលនៅផ្ង ក៏បដិ នធិបានដដរ ”

๒๔๒ កណឌ ទី ២ - មិលិនទប្បញ្ហា កណឌ

ប្ពះមៅមលិិនទ ៖ “ ព្រះគញេមាា ់នាគន ន ចិត្តមិនរ ុំកិលនៅផ្ង ក៏

បដិ នធិបានដដរោ ងដូចនមតច ? ូមព្រះគញេមាា ់នធ្ែើោរឧបមា ” ប្ពះនាគមសន ៖ “ ូមថាែ យព្រះររ មហាបរិព្ត្ បញរ ខលះអាចដញត្

នភលើងចនងាៀង(េាី)បានរីនភលើងចនងាៀង(ចា ់) នភលើងចនងាៀងេាីជានភលើងដដលរ ុំកិលរីចនងាៀង(ចា ់)នៅឬ ? ”

ប្ពះមៅមលិិនទ ៖ “ មិនដមននទ ព្រះគញេមាា ់ ” ប្ពះនាគមសន ៖ “ ូមថាែ យព្រះររ ឧបមាោ ងណា ឧបនមយយក៏

ោ ងននាះដដរ ចិត្តមិនរ ុំកិលនៅផ្ង ក៏បដិ នធិបានដដរ ” ប្ពះមៅមលិិនទ ៖“ ូមព្រះគញេមាា ់ឧបមាបដនថមបនតិចនទៀត្ផ្ងចញះ ” ប្ពះនាគមសន ៖ “ ូមថាែ យព្រះររ ព្គ្នដដលព្រះអងគព្ទង់នៅជាព្រះ

រារកញមារ ព្រះអងគព្ទង់ចា ុំបានឬនទថា ព្ទង់បានទទួលកិត្តិយ ខលះ កនញង មាន ក់រប ់ព្គូបាអាចារយដ៏មានកិត្តិយ ? ”

ប្ពះមៅមលិិនទ ៖ “ រិត្ដមន ព្រះគញេមាា ់ ខ្ញ ុំព្រះករញណានៅចាុំបាន ” ប្ពះនាគមសន ៖ “ ូមថាែ យព្រះររ កិត្តិយ ដដលព្រះអងគព្ទង់បាន

ទទួលននាះ រ ុំកិលនៅរីខលួនព្គូបាអាចារយឬ ? ” ប្ពះមៅមលិិនទ ៖ “ មិនដមននទ ព្រះគញេមាា ់ ” ប្ពះនាគមសន ៖ “ ូមថាែ យព្រះររ ឧបមាោ ងណា ឧបនមយយក៏

ោ ងននាះដដរ ចិត្តមិនរ ុំកិលនៅផ្ង ក៏បដិ នធិបានដដរ ” ប្ពះមៅមលិិនទ ៖ “ ព្រះគញេមាា ់នាគន ន នោកមាា ់នឆលើយ មគួរ

នហើយ ” ៕

ចប់អ ងាមនបដិ នទហនបបញ្ហា ទី ៥

វគគទី ៥ - ពញទទវគគ ๒๔๓

ោកយអធិប្ាយបញ្ហា ទី ៥ ៖

បញ្ហា តីអុំរីោរមិនរ ុំកិលនចញ ក៏បដិ នធិបាន ន ា្ ះថា អ ងាមន-

បដិ នទហនបបញ្ហា ។ កយថា ចិត្តមិនរ ុំកិលនៅផ្ង ក៏បដិ នធិបានដដរឬ ? បានន ចកតីថា ព្រះរាជាមានបនទូល ួរថា ចិត្តបដិ នធិ(នកើត្)កនញងភរេាីបាន នដ្ឋយមិនមានោររ ុំកិលនចញរីភរចា ់ឬ ?

កនញង កយននាះ ចិត្តដួងមញន ដដលជាចិត្តដួងចញងនព្ោយដនភរមញន ន ា្ ះថា ចញតិ្ (រ ុំកិល) ចិត្តដួងបនាទ ប់ដដលជាចិត្តដួងដុំបូងដនភរននះ ន ា្ ះថា បដិ នធិ ។ ចិត្តដួងមញននធ្ែើមញខងារចញតិ្ គឺ រ ុំកិលនចញរីភរ នហើយក៏រលត់្នៅកនញងខេៈននាះ រញ ុំដមនរ ុំកិលនៅកនញងភរបនាទ ប់នទៀត្បាននទ ។

នព្ ះនហត្ញននាះ នទើបន លបានថា គ្នា នចិត្តអែីរ ុំកិលរីភរចា ់មកោន់ភរននះនទ ដដលបានន ា្ ះថា ចញតិ្ ដព្បថា ចិត្តរ ុំកិល រីនព្ ះមានកិចា ឬ មញខងារនព្បៀបដូចជា រ ុំកិលនចញរីភរប ញនណាា ះ រីនព្ ះថា លញះរលត់្នៅ ជានហត្ញឱ្យមានភរេាី មិនដមនរ ុំកិលនចញនៅបាន ដមនននាះនទ ។

ម ាងវញិនទៀត្ លញះចិត្តដួងមញនរលត់្នៅនហើយ ចិត្តដួងបនាទ ប់ក៏នកើត្ន ើងនធ្ែើមញខងារបដិ នធិ គឺនធ្ែើមញខងារនព្បៀបដូចជា ភាា ប់ភរេាីជាមួយនឹងភរចា ់ នធ្ែើឱ្យមានភរេាីត្នៅនទៀត្ ។

នបើដូចននះអាចន លបានថា ចិត្តដួងននះមិនដមនជាចិត្ត ដដលរ ុំកិលនចញរីភរមញនននាះនទ ។ គឺថា ចិត្តដួងមញន និងចិត្តដួងបនាទ ប់ ជាចិត្តដួងនផ្សងគ្នន មិន ូក ុំគ្នន ប ញដនតបានព្បព្រឹត្តនៅ នដ្ឋយមានោរទក់ទងគ្នន នដ្ឋយជានហត្ញ ជាផ្លនឹងគ្នន ត្មមព្បោរដូចន លខាងនលើ ដូចននះ ៕

ចប់ កយអធិ្បាយបញ្ហា ទី ៥

๒๔๔ កណឌ ទី ២ - មិលនិទប្បញ្ហា កណឌ

បញ្ហា ទ្ី ៦ - រវទ្គបូញ្ហា ប្ពះរាជា មានបនទូល ួរថា “ ព្រះគញេមាា ់នាគន ន នវទគូមានរិត្ឬនទ ? ” ប្ពះនាគមសន ៖ “ ូមថាែ យព្រះររ មហាបរិព្ត្ និោយត្មមបរមត្ថ នវទគូរញ ុំមានរិត្នទ ” ប្ពះមៅមលិិនទ ៖ “ ព្រះគញេមាា ់នាគន ន នោកមាា ់នឆលើយ មគួរនហើយ ” ៕

ចប់នវទគូបញ្ហា ទី ៦

ោកយអធិប្ាយបញ្ហា ទ ី៥ ៖

បញ្ហា មានោរ ួរដល់នវទគូ គឺ តួ្អត្មត រីវៈខាងកនញង ឬបញគគលដដលជាអនកត្មមដឹងអារមាេ៍ខាងទែ រទ ុំង ៦ ន ា្ ះថា នវទគូបញ្ហា ។ កយថា ត្មមបរមត្ េ គឺ និោយត្មមោររិត្ដនបរមត្ថ ដដលព្បា ចាក ត្ែបញគគល បានន ចកតីថា ត្មមោររិត្ដនបរមត្ថ អត្មត រីវៈ ឬបញគគល គឺរញ ុំមានរិត្នទ ៕

ចប់ កយអធិ្បាយបញ្ហា ទី៦

បញ្ហា ទ្ី ៧ - អញ្ញកាយស្ងម្្នបបញ្ហា

ប្ពះរាជា មានបនទូលថា “ ព្រះគញេមាា ់នាគន ន ត្ែអែី ៗ ដដលរ ុំកិលនចញរីោយននះ នៅោន់ោយនផ្សងមានដដរឬនទ ? ” ប្ពះនាគមសន ៖ “ រញ ុំមាននទ ូមថាែ យព្រះររ ” ប្ពះមៅមលិិនទ ៖ “ ព្រះគញេមាា ់នាគន ន ព្ប ិននបើ ត្ែដដល

វគគទី ៥ - ពញទទវគគ ๒๔๕

រ ុំកិលនចញរីោយននះ នៅោន់ោយនផ្សង រញ ុំមាននទ ក៏នឹងជាអនកដដលរួចផ្ញត្រីកមាអាព្កក់ទ ុំងឡាយបាន មិនដមននទឬ ? ” ប្ពះនាគមសន ៖ “ រិត្ដមននហើយ ូមថាែ យព្រះររ ព្ប ិននបើនគមិនបដិ នធិ នគនឹងជាអនកដដលរួចផ្ញត្រីកមាអាព្កក់ទ ុំងឡាយបាន ។ ូមថាែ យព្រះររ ប ញដនតនព្ ះនហត្ញថា នគនៅមានបដិ នធិ នព្ ះនហត្ញននាះ នទើបរញ ុំអាចរួចផ្ញត្រីកមាអាព្កក់ទ ុំងឡាយបានន ើយ ”

ប្ពះមៅមលិិនទ ៖ “ ូមព្រះគញេមាា ់នធ្ែើោរឧបមា ” ប្ពះនាគមសន ៖ “ ូមថាែ យព្រះររ នព្បៀបដូចជាបញរ ខលះបានលួចសាែ យរប ់បញរ មាន ក់នទៀត្យកនៅ បញរ ននាះព្តូ្វដត្ជាប់នទ មិនដមនឬនទ ? ”

ប្ពះមៅមលិិនទ ៖ “ រិត្ដមន ព្រះគញេមាា ់ នគព្តូ្វដត្ជាប់នទ ” ប្ពះនាគមសន ៖ “ ូមថាែ យព្រះររ បញរ ននាះមិនបានលួចយកសាែ យ ដដលបញរ ជាមាា ់បានដ្ឋុំននាះនទ នព្ ះនហត្ញអែីនទើបនគព្តូ្វដត្ជាអនកជាប់នទ នៅវញិ ? ”

ប្ពះមៅមលិិនទ ៖ “ ព្រះគញេមាា ់ សាែ យ(ដដលព្ត្ូវលួច)ទុំងននាះ អាព្ ័យសាែ យ (ដដលបញរ ជាមាា ់ដ្ឋុំទញក)ទុំងននាះ នទើបនកើត្ន ើងបាន នព្ ះនហត្ញននាះ នគព្តូ្វដត្ជាអនកជាប់នទ ” ប្ពះនាគមសន ៖ “ ូមថាែ យព្រះររឧបមាោ ងណា ឧបនមយយក៏ោ ងននាះដដរ បញគគលនធ្ែើកមាលអខលះ អាព្កក់ខលះ នដ្ឋយរូបនាមននះ នាមរូបនផ្សងនទើបបដិ នធិនព្ ះកមាននាះ នព្ ះនហត្ញននាះ នទើបរញ ុំអាចជាអនករួចផ្ញត្រីកមាអាព្កក់ទ ុំងឡាយបាននទ ”

ប្ពះមៅមលិិនទ ៖ “ ព្រះគញេមាា ់នាគន ន នោកមាា ់នឆលើយ មគួរនហើយ ” ៕

ចប់អញ្ាោយ ងាមនបបញ្ហា ទី ៧

๒๔๖ កណឌ ទី ២ - មិលនិទប្បញ្ហា កណឌ

ោកយអធិប្ាយបញ្ហា ទី ៧ ៖

បញ្ហា មានោរ ួរដល់ោររ ុំកិលរីោយននះ នៅោន់ោយនផ្សង ន ា្ ះថា អញ្ាោយ ងាមនបបញ្ហា ។ កយថា ោយននះ គឺ ោយ(នាមរូប)ននះ កនញងភរបចាញបបននននះ កយថា ោយនផ្សង គឺ ោយ(នាមរូប)នផ្សង កនញងភរនផ្សង ។ កនញងឧបមា និង ឧបនមយយ មានន័យនព្បៀបនធ្ៀបគ្នន ដូចត្នៅននះ ៖ សាែ យដដលព្តូ្វលួច អាព្ ័យសាែ យដដលអនកជាមាា ់បានដ្ឋុំទញក នទើបនកើត្ន ើងបាន នព្ ះនហត្ញននាះ បញរ អនកលួចសាែ យនផ្សងរីសាែ យដដលមាា ់បានដ្ឋុំទញកននាះ នទើបមិនអាចរួចផ្ញត្ រីភារជាអនកជាប់នទ ។ ោ ងណាមិញ នាមរូបនផ្សងអាព្ ័យកមាលអ ឬ អាព្កក់ ដដលបាននធ្ែើទញកនដ្ឋយនាមរូបននះ នទើបបដិ នធិបាន ។ នព្ ះនហត្ញននាះ ត្ែដដលនធ្ែើកមាអាព្កក់ទញកននាះ នទះជាព្បព្រឹត្តនៅ នដ្ឋយនាមរូបនផ្សង រីនាមរូបននះនហើយ ក៏មិនន ា្ ះថា រួចផ្ញត្រីកមាអាព្កក់ននាះ ដូចននះ ។ កយដដលនៅ ល់ ក៏គួរព្ជាបត្មមន័យ ដូចដដលបានន លរួចនហើយ កនញងបញ្ហា មញន ៗ ផ្ងចញះ ៕

ចប់ កយអធិ្បាយបញ្ហា ទី ៧

បញ្ហា ទ្ី ៨ - កម្ាផលអតថិភាវបបញ្ហា

ប្ពះរាជា មានបនទូល ួរថា “ ព្រះគញេមាា ់នាគន ន កញ លកមាកត ីអកញ លកមាកតី ដដល ត្ែបាននធ្ែើទញកនដ្ឋយនាមរូបននះ កមាទ ុំងននាះត្ម ុំងនៅទីណា ? ”

ប្ពះនាគមសន ៖ “ ូមថាែ យព្រះររ មហាបរិព្ត្ កមាទ ុំងននាះនឹង

វគគទី ៥ - ពញទទវគគ ๒๔๗

ត្មមជាប់នៅ ដូចព្ នមាលអននាទ លត្មមខលួន ដូចននាះ ” ប្ពះមៅមលិិនទ ៖ “ ព្រះគញេមាា ់នាគន ន នោកមាា ់អាចបងាា ញ

កមាទ ុំងននាះបានឬនទថា កមាទ ុំងននាះត្ម ុំងនៅទីព្ត្ង់ននះ ឬ ក៏ទីព្ត្ង់ននះ ? ” ប្ពះនាគមសន ៖ “ ូមថាែ យព្រះររ នរណាក៏មិនអាចបងាា ញកមា

ទ ុំងននាះថា កមាទ ុំងននាះត្ម ុំងនៅទីព្ត្ង់ននះ ឬ ក៏ទីព្ត្ង់ននះនទ ” ប្ពះមៅមលិិនទ ៖ “ ូមព្រះគញេមាា ់នធ្ែើោរឧបមា ” ប្ពះនាគមសន ៖ “ ូមថាែ យព្រះររ ព្រះអងគនឹងព្ទង់យល់ន ចកតី

ព្បោរននាះោ ងដូចនមតច នដើមនឈ្ើដដលមិនទន់មានដផ្លនកើត្ន ើង នត្ើព្រះអងគព្ទង់អាចបងាា ញដផ្លនឈ្ើទ ុំងននាះបានឬនទថា ដផ្លទ ុំងននាះនឹងត្ម ុំងនៅ (នឹងនកើត្ន ើង) នៅព្ត្ង់ននះ ឬក៏នៅព្ត្ង់ននះ ? ”

ប្ពះរាជា ៖ “ មិនអាចបងាា ញបាននទ ព្រះគញេមាា ់ ” ប្ពះនាគមសន ៖ “ ឧបមាោ ងណា ឧបនមយយក៏ោ ងននាះដដរ ោល

ណាភារបនត(ដននាមរូប) នៅមិនទន់ដ្ឋច់រយៈ នរណាក៏មិនអាចបងាា ញកមាទ ុំងននាះបានថា កមាទ ុំងននាះ ត្ម ុំងនៅទីព្ត្ង់ននះ ឬក៏នៅព្ត្ង់ននះ ? ”

ប្ពះមៅមលិិនទ ៖ “ ព្រះគញេមាា ់នាគន ន នោកមាា ់នឆលើយ មគួរនហើយ ” ៕

ចប់កមាផ្លអត្ថិភាវបបញ្ហា ទី ៨

ោកយអធិប្ាយបញ្ហា ទី ៨ ៖

បញ្ហា តីអុំរីភាវៈកមាមានផ្ល ន ា្ ះថា កមាផ្លអត្ថភិាវបបញ្ហា ។ កយថា កមាទ ុំងននាះនឹងជាប់ត្មមខលួននៅ ដូចព្ នមាលអននាទ លត្មម

ខលួននៅដូចននាះ ដូចននះជាោរេនវាហារ ( កយនិោយដល់នហត្ញ គឺកមា) ។ គួរព្ជាបអត្ថន័យោ ងននះថា នាមរូបដដលជាផ្លដនកមាននាះ នឹងជាប់នៅត្មមខលួន ដូចព្ នមាលអននាទ លនៅត្មមខលួន ដូចននាះដដរ ។ ជា កយដដល

๒๔๘ កណឌ ទី ២ - មិលនិទប្បញ្ហា កណឌ

នោកន លន ាើគ្នន ទ ុំងកញ លកមា ទ ុំងអកញ លកមា ឬជាសាធារេៈ ។ ប ញដនតកនញងធ្មាបទ បានព្ត្ម ់ទញក ព្មាប់អកញ លកមាថា “ តរោ ន ំ

ទុ្កខម្រនវត ិចកំ្វ វហរោ បទ្ ំ(១) នព្ ះទញចារតិ្ ៣ ោ ងននាះ នទើបទញកខជាប់

ត្មមខលួននគនៅ ដូចកង់រនទះ ដដលវលិត្មមសាន មនរើងនគ្ន(អូ រនទះ)នៅ ដូចននាះ ” ។

បានព្ត្ម ់ទញក ព្មាប់កញ លកមាថា “ តរោ ន ំសុ្ខម្រនវត ិឆាយាវ អនុបាយិន ី(២)

នព្ ះ ញចរតិ្ ៣ ោ ងននាះ នទើប ញខជាប់នៅត្មមខលួននគ ដូចព្ នមាលអននាទ លត្មមខលួន ដូចននាះ ” ។

កនញងព្រះបនទូលននះ មានអត្ថន័យថា នព្ ះទញចារតិ្ ៣ ោ ង ជាអកញ លកមាដដលនគបានសាងទញកននាះ ទញកខ គឺនាមរូបដដលជាទីព្បរញ ុំដនទញកខ ឬនាមរូបដដលនកើត្ន ើងនៅកនញងទញគគតិ្ ជាផ្លដនអកញ លកមាននាះ រដមងជាប់នៅត្មមខលួននគ គឺនឹងត្មមនកើត្ន ើងចុំន ះនគ កនញងោលទ ុំង ៣ ។ នព្បៀបដូចជាអែី ? នព្បៀបដូចជា កង់រនទះវលិត្មមសាន មនរើងនគ្ន ដដលអូ រនទះនៅខាងមញខ ដូចននាះ ។ នព្ ះ ញចរតិ្ ៣ ោ ង ដដលជាកញ លកមាននាះ ញខ គឺនាមរូបដដលជាទីព្បរញ ុំដន ញខ ឬនាមរូបដដលនកើត្ន ើងនៅកនញង ញគតិ្ ជាផ្លដនកញ លកមាននាះ រដមងជាប់ត្មមខលួននគនៅ គឺ នឹងត្មមនកើត្ន ើងចុំន ះនគ កនញងោលទ ុំង ៣ ។ នព្បៀបដូចជាអែី ? នព្បៀបដូចជាព្ នមាលអននាទ លត្មមខលួននៅ ដូចននះ ។

កយថា “ នព្បៀបដូចកង់រនទះវលិត្មមសាន មនរើងនគ្ន ” កតី កយថា “ ដូចព្ នមាលអននាទ លត្មមខលួននៅ ” កតី ន លនដ្ឋយអត្ថន័យគឺ ដត្មួយ ។ នព្ ះនហត្ញននាះ កនញងទីននះ កយឧបមាដដលថា “ ដូចព្ នមាលអននាទ លត្មមខលួន ដូចននាះ ” ព្រះនេរៈន លជាសាធារេៈ ចុំន ះទ ុំងកញ លកមា ទ ុំងអកញ លកមា ។ ( ១ ) ខញទទកនិោយ ធ្មាបទ ។ ( ២ ) ខញទទកនិោយ ធ្មាបទ ។

វគគទី ៥ - ពញទទវគគ ๒๔๙

នព្បៀបដូចថា នរលរាងោយនដើរនៅ ព្ នមាលដដលជារប ់ទក់ទងនឹងរាងោយននះ ក៏រដមងនដើរនៅដដរ នរលឈ្រក៏ឈ្រដដរ នរលអងគញយក៏អងគញយដដរ នរលនដកក៏នដកដដរ ។ ព្ នមាលនទើបន ា្ ះថា អននាទ លនៅត្មមបញគគលននាះ ោ ងណាមិញ នរលបាននធ្ែើកញ លកមាកតី អកញ លកមាកតី នាមរូបដដលជាផ្លដនកមាទ ុំងននាះ ក៏រដមងត្មមនៅនកើត្ន ើង កនញងោលទ ុំង ៣ ត្មមឱ្ោ រប ់កមាននាះ នទើបន ា្ ះថា អននាទ លនៅត្មមបញគគលននាះ ដូចននាះ ។

នព្ ះនហត្ញននាះ នទើបបានជារញ ុំមាននរណាអាចបងាា ញបានថា កមាដដលនធ្ែើនាមរូបឱ្យនកើត្ន ើងននាះ ត្ម ុំងនៅព្ត្ង់ននះ ឬ ក៏ព្ត្ង់ននាះ ដូចននះបាននទ ៕

ចប់ កយអធិ្បាយបបញ្ហា ទី ៨

បញ្ហា ទ្ី ៩ - ឧបបជ្ាតិោននបបញ្ហា

ប្ពះរាជា ព្ត្ម ់ ួរថា “ ព្រះគញេមាា ់នាគន ន ត្ែដដលនឹងនកើត្រដមងដឹងបានឬនទថា នយើងនឹងនកើត្ ? ”

ប្ពះនាគមសន ៖ “ ូមថាែ យព្រះររ មហាបរិព្ត្ រិត្ដមន ត្ែនឹងនកើត្រដមងដឹងបានថា នយើងនឹងនកើត្ ”

ប្ពះមៅមលិិនទ ៖ “ ូមព្រះគញេមាា ់នធ្ែើោរឧបមា ” ប្ពះនាគមសន ៖ “ ូមថាែ យព្រះររ គហបតី្អនកដព្ បានកប់ព្គ្នប់

ព្ ូវទញកនៅកនញងដី នរលមាននភលៀងធាល ក់លអ រដមងដឹងឬនទថា ធ្ញ្ាជាតិ្នឹងដញះន ើង ? ”

ប្ពះមៅមលិិនទ ៖ “ រិត្ដមន ព្រះគញេមាា ់នាគន ន នគរដមងដឹងបាន ”

๒๕๐ កណឌ ទី ២ - មិលនិទប្បញ្ហា កណឌ

ប្ពះនាគមសន ៖ “ ូមថាែ យព្រះររ ឧបមាោ ងណា ឧបនមយយក៏ោ ងននាះដដរ ត្ែដដលនឹងនកើត្ រដមងដឹងបានថា នយើងនឹងនកើត្ ”

ប្ពះមៅមលិិនទ ៖ “ ព្រះគញេមាា ់នាគន ន នោកមាា ់នឆលើយ មគួរនហើយ ” ៕

ចប់ឧបបរាតិ្ជាននបបញ្ហា ទី ៩

ោកយអធិប្ាយបញ្ហា ទី ៩ ៖

បញ្ហា តីអុំរីោរដឹងថានឹងនកើត្ ដន ត្ែដដលនឹងនកើត្ ន ា្ ះថា ឧបបរា-តិ្ជាននបបញ្ហា ។

គហបតី្ អនកដព្ បានកប់ព្គ្នប់ព្ ូវទញកនៅកនញងដី នរលមាននភលៀងធាល ក់លអរដមងដឹង បានថាធ្ញ្ាជាតិ្នឹងដញះន ើង ោ ងណាមិញ អនករួញដូរនទះជាព្កីព្កកតី នរលគុំនរព្ទរយ មបត្ត ិ នកើនន ើងជានរឿយ ៗ នព្ ះោររួញដូររប ់ខលួន ក៏រដមងដឹងថា នយើងនឹងបានោល យជាន ដាី។

ោ ងណាមិញ អនកបនព្មើរារោរ ដដលព្រះរាជាព្ទង់ចិញ្ាឹ មទញក នដ្ឋយដេលឈ្នួលបនតិចបនតួច នទះជាមានយ កតិតូ្ចត្មចកតី នរលបាននធ្ែើអុំនរើលអវនិ ចុំន ះព្រះរាជា មានោរចាប់ខលួនអនកគិត្អាព្កក់ ចុំន ះព្រះរាជា

ជានដើម ក៏រដមងដឹងបានថា នយើងនឹងបានោល យជាអាមាត្យ ។ ោ ងណាមិញ បញគគលដដលមានអវជិាា ត្ណាា ឧបាទន និង កមា នរល

បានសាត ប់ធ្ម៌ រប ់ព្រះត្ថាគត្ ដឹងថា អវជិាា ត្ណាា ឧបាទន និងកមា ជានហត្ញនា ុំមកនូវោរនកើត្ ដូចននះនហើយ ក៏រដមងដឹងថា នយើងនឹងនកើត្នទៀត្ ដូចននាះ ៕

ចប់ កយអធិ្បាយបញ្ហា ទី៩

វគគទី ៥ - ពញទទវគគ ๒๕๑

បញ្ហា ទ្ី ១០ - វុទ្ធនទិ្ស្សនបបញ្ហា ប្ពះរាជា ព្ត្ម ់ ួរថា “ ព្រះគញេមាា ់នាគន ន ព្រះរញទធជាមាា ់

មានរិត្ដមនឬ ? ” ប្ពះនាគមសន ៖ “ ូមថាែ យព្រះររ មហាបរិព្ត្ ព្រះដ៏មានព្រះភាគ

មានរិត្ដមន ” ប្ពះមៅមលិិនទ ៖ “ ព្រះគញេមាា ់នាគន ន ក៏ប ញដនតនោកមាា ់អាច

បងាា ញបានឬនទថា ព្រះរញទធជាមាា ់ព្បថាប់នៅទីកដនលងននះ ឬក៏ទីកដនលងននះ ?”

ប្ពះនាគមសន ៖ “ ូមថាែ យព្រះររ ព្រះដ៏មានព្រះភាគព្ទង់បានបរ-ិនិ ែ ននៅនហើយ នដ្ឋយអនញបាទិន បរនិិ ែ នធាត្ញ ។ នរណាក៏មិនអាចបងាា ញបានថា ព្រះដ៏មានព្រះភាគព្បថាប់នៅទីកដនលងននះ ឬក៏ទីកដនលងននះ ? ”

ប្ពះមៅមលិិនទ ៖ “ ូមព្រះគញេមាា ់នធ្ែើោរឧបមា ” ប្ពះនាគមសន ៖ “ ូមថាែ យព្រះររ ព្រះអងគព្ទង់យល់ន ចកតីព្បោរ

ននាះោ ងដូចនមតច អណាត ត្នភលើងដនគុំនរនភលើងធ្ុំដ៏ ននាធ នៅធ បានដល់ភាររលត់្នៅ ព្រះអងគអាចបងាា ញបានឬនទថា អណាត ត្នភលើងននាះនៅនៅទីកដនលងននះ ឬក៏ទីកដនលងននះ ? ”

ប្ពះមៅមលិិនទ ៖ “ មិនអាចបងាា ញបាននទ ព្រះគញេមាា ់ អណាត ត្នភលើងដដលរលត់្នៅនហើយននាះ ដល់ភារមិនបងាា ញខលួននហើយ ”

ប្ពះនាគមសន ៖ “ ឧបមាោ ងណា ឧបនមយយក៏ោ ងននាះដដរ ព្រះដ៏

មានព្រះភាគព្ទង់បានបរនិិ ែ ននៅនហើយ ព្ទង់ដល់ភាររលត់្នៅ នដ្ឋយអនញបាទិន និ ែ នធាត្ញ នទើបបានជានរណាក៏មិនអាចបងាា ញបានថា ព្រះដ៏មានព្រះភាគព្បថាប់នៅទីកដនលងននះ ឬក៏ទីកដនលងននះ ។

๒๕๒ កណឌ ទី ២ - មិលិនទប្បញ្ហា កណឌ

ូមថាែ យព្រះររ ប ញដនតបញគគលអាចបងាា ញព្រះដ៏មានព្រះភាគ(ថាមានរិត្ដមន)បាន នដ្ឋយព្រះធ្មាោយ នព្ ះថាព្រះធ្ម៌ ព្រះដ៏មានព្រះភាគព្ទង់បាន ដមតងទញកនហើយ ”

ប្ពះមៅមលិិនទ ៖ “ ព្រះគញេមាា ់នាគន ន នោកមាា ់នឆលើយ មគួរនហើយ ” ៕

ចប់រញទធនិទ សនបបញ្ហា ទី ១០

ោកយអធិប្ាយបញ្ហា ទី ១០ ៖

បញ្ហា មានោរបងាា ញថា ព្រះរញទធជាមាា ់មានរិត្ដមនឬនទ ន ា្ ះថា រញទធនិទ សនបបញ្ហា ។

កយថា “ ូមថាែ យព្រះររ ប ញដនតបញគគលអាចបងាា ញព្រះដ៏មានព្រះភាគ (ថាមានរិត្ដមន) បាននដ្ឋយព្រះធ្មាោយ នព្ ះថាព្រះធ្ម៌ ព្រះដ៏មានព្រះភាគព្ទង់បាន ដមតងទញកនហើយ ” ដូចននះ ។

ព្រះនេរៈន ល ុំនៅយកព្រះ ូព្ត្ថា ៖ “ សិ្យា រោ បនាននទ តុមាា កំ ឯវម្ស្ស អតតីស្តេុកំ បាវចន ំ៘ រសា រវា ម្ម្ចារយន ស្ត្ថា (១)

- មាន លអាននទ ភិកខញទ ុំងឡាយអាចមានគុំនិត្ោ ងននះថា ព្រះត្ព្មា ់ដដលជាព្បធានរប ់ព្រះសាសាត ក៏កនលងផ្ញត្នៅនហើយ រួកនយើងគ្នា នព្រះសាសាត នៅនហើយ ដូចននះ មាន លអាននទ ភិកខញទ ុំងឡាយមិនគួរគិត្ន ើញោ ងននះ មាន លអាននទ ធ្ម៌និងវន័ិយ ដដលត្ថាគត្បាន ដមតងទញកនហើយ បញ្ាត្តទញកនហើយ ធ្ម៌វន័ិយននាះ រដមងជាសាសាត រប ់ភិកខញទ ុំងឡាយ នរលត្ថាគត្បរនិិ ែ ននៅនហើយ ” ដូចននះ ។

ធ្ម៌និងវន័ិយ ដដលបានព្ត្ម ់ដល់ននាះ ន ា្ ះថា ព្រះធ្ម៌ កនញង កយថា ធ្មាោយ ននះ ។ ព្រះធ្ម៌ននះ ដបកជា ៣ ោ ងគឺ ចុំដេកដដលព្ទង់(១ ) ទី និោយ មហាវគគ ។

វគគទី ៥ - ពញទទវគគ ๒๕๓

នៅថា វន័ិយ ក៏នៅថា ព្រះវន័ិយ ចុំដេកដដលព្ទង់នៅថា ព្រះធ្ម៌ ដបងដចកជា ២ ោ ង គឺព្រះ ូព្ត្ និង ព្រះអភិធ្មា ។ ោយ គឺព្កុមឬកងផ្តញ ុំ នូវធ្ម៌ ៣ ោ ងទ ុំងននះ នៅថា ធ្មាោយ ។ បញគគលរដមងដឹងថា ព្រះរញទធជាមាា ់មានរិត្ដមន នព្ ះបានន ើញ គឺបានដឹងធ្មាោយ ដដលព្ទង់បាន ដមតងទញកននះ ។ ម ាងវញិនទៀត្ ព្រះនោកញត្តរ ទធមា ៩ ោ ង គឺមគគ ៤ ផ្ល ៤ និ ែ ន ១ ព្ត្ូវជា ១០ រួមទ ុំងព្រះបរយិត្ត ិទធមា ន ា្ ះថា ព្រះធ្ម៌ ។ ព្រះដ៏មានព្រះភាគព្ទង់ព្រះនាមថា ព្រះធ្មាោយ នព្ ះព្ទង់មានព្រះធ្ម៌ជាព្រះ ររី-ោយ ។ អនកឯណាបានន ើញព្រះធ្ម៌ទ ុំងននះ នដ្ឋយបញ្ហា អនកននាះន ា្ ះថា ន ើញព្រះ ររីោយរប ់ព្រះអងគ រដមងដឹងបានថា ព្រះអងគមានរិត្ដមន ។

មរិត្ ដូចបានព្ត្ម ់ទញកថា “ រយា ហិ បស្សត ិ ស្ទ្ធម្ាំ រសា ម្ំ បស្សតិ បណឌិ រោ (១)

អនកឯណាន ើញព្រះ ទធមា ( ធ្ម៌រប ់ បបញ រ មាន ១០ ោ ង មានមគគ ៤ ជានដើម ទុំងននាះ ) អនកននាះន ា្ ះថា ជាបេឌិ ត្ រដមងនមើលន ើញត្ថាគត្ ” ដូចននះ ៕

ចប់ កយអធិ្បាយបញ្ហា ទី ១០

ចបព់ទុធវគគទ ី៥ កនញងវគគននះមាន ១០ បញ្ហា

(១) ខញទទកនិោយ អបទន ។

๒๕๔

វគគទី ៦ - សតិវគគ បញ្ហា ទ្ី ១ - កាយបិយាយនបបញ្ហា

ប្ពះរាជា មានបនទូល ួរថា “ ព្រះគញេមាា ់នាគន ន រាងោយជាទីព្ ឡាញ់រប ់រួកបរែរិត្ឬ ? ” ប្ពះនាគមសន ៖ “ ូមថាែ យព្រះររ មហាបរិព្ត្ រាងោយរញ ុំដមនជាទីព្ ឡាញ់រប ់រួកបរែរិត្ទ ុំងឡាយនទ ” ប្ពះមៅមលិិនទ ៖ “ នបើដូចននះ ព្រះគញេមាា ់ នព្ ះនហត្ញអែីនទើបរួកបរែរិត្នៅដត្ព្បេិប័ត្ន៍រាងោយ នៅដត្ព្ ឡាញ់រាងោយនៅន ើយ ? ”

ប្ពះនាគមសន ៖ “ ូមថាែ យព្រះររ អនកព្បយញទធដដលនៅ ស្តងាគ មរប ់ព្រះអងគ រួនោលអាចព្តូ្វវាយព្បហារនដ្ឋយធ្នូ ក៏មាន មិនដមននទឬ ? ” ប្ពះមៅមលិិនទ ៖ “ រិត្ដមន មាន ព្រះគញេមាា ់ ” ប្ពះនាគមសន ៖ “ ូមថាែ យព្រះររ មញខរបួ ននាះ នគព្តូ្វនព្បើថាន ុំោបមញខរបួ នព្បើនព្បងោប និងនព្បើ ុំរត់្សាច់ម ដារញ ុំរបួ មិនដមននទឬ ? ” ប្ពះមៅមលិិនទ ៖ “ រិត្ដមន ព្រះគញេមាា ់ នគព្តូ្វនព្បើថាន ុំោបមញខរបួ នព្បើនព្បងោប និងនព្បើ ុំរត់្សាច់ម ដារញ ុំរបួ ទញក ” ប្ពះនាគមសន ៖ “ ូមថាែ យព្រះររ មញខរបួ ជាទីព្ ឡាញ់រប ់នគឬោ ងណា បានជានគព្តូ្វនព្បើថាន ុំោបមញខរបួ នព្បើនព្បងោប និងនព្បើ ុំរត់្សាច់ម ដារញ ុំរបួ ទញក ? ” ប្ពះមៅមលិិនទ ៖“មញខរបួ ជាទីព្ ឡាញ់ រញ ុំដមនននាះនទ ព្រះគញេ-មាា ់ ប ញដនតនគព្តូ្វនព្បើថាន ុំោបមញខរបួ នព្បើនព្បងោប និងនព្បើ ុំរត់្សាច់ម ដារញ ុំរបួ ទញក នដើមបជីាព្បនោរន៍ដល់ោរផ្សះសាច់ (ផ្សះរបួ ) ”

វគគទី ៦ - តិវគគ ๒๕๕

ប្ពះនាគមសន ៖ “ ូមថាែ យព្រះររ ឧបមាោ ងណា ឧបនមយយក៏ោ ងននាះដដរ រាងោយរញ ុំដមនជាទីព្ ឡាញ់រប ់រួកបរែរិត្នទ ។ រួកបរែរិត្ទ ុំងឡាយជាអនកមិនចញះញ មរាងោយ រដមងព្គប់ព្គងរាងោយ នដើមបអីនញនព្គ្នះដល់ព្រហាចរយិធ្ម៌ ។ ូមថាែ យព្រះររ ម ាងវញិនទៀត្ ព្រះដ៏មានព្រះភាគព្ត្ម ់ដល់រាងោយថា មានឧបមាដូចមញខរបួ ។ នព្ ះនហត្ញននាះ រួកបរែរិត្ទ ុំងឡាយជាអនកមិនចញះញ មរាងោយ រដមងចាត់្ដចងរាងោយដូចរាបាលរបួ ។ ូមថាែ យព្រះររ ព្រះដ៏មានព្រះភាគព្ទង់ភា ិត្ន ចកតីព្បោរននះ ទញកថា ៖

“ អលលចម្្ម្បដ្ចិារនាា នវធវ ររា ម្ោវរណ្ហ ស្ម្នេរោ បគគ ត ិ អសុ្ចបិតូគិនធរិយា ” (១)

ដព្បថា ៖ “ រាងោយដដលហ ញ ៊ុំរ័ទធនៅនដ្ឋយដ បកព្ ់ មានទែ រទ ុំង ៩ ជារបួ ធ្ុំ វត្ថញនសាា កនព្គ្នក មានកលនិ អញយ រដមងហូរនចញនរញទ ុំងខលួន”

ដូចននះ។

ប្ពះមៅមលិិនទ ៖ “ ព្រះគញេមាា ់នាគន ន នោកមាា ់នឆលើយ មគួរនហើយ ” ៕

ចប់ោយបិោយនបបញ្ហា ទី ១

ោកយអធិប្ាយបញ្ហា ទី ១ ៖

កនញង តិ្វគគននះ មាន ១០ បញ្ហា ។ បញ្ហា ទក់ទងនឹងោរព្បព្រឹត្តព្បដូចថា រាងោយជាទីព្ ឡាញ់ ន ា្ ះថា ោយបិោយនបបញ្ហា ។

កយថា រាងោយ កនញងទីននះ គឺ ររីោយដដលជាទីព្បរញ ុំដនមហាភូត្រូប ៤ ដដលព្បកបនដ្ឋយនោដ្ឋា ធ្ុំតូ្ចទ ុំងឡាយ ។

(១) វ ិញទធិមគគ ។

๒๕๖ កណឌ ទី ២ - មិលនិទប្បញ្ហា កណឌ

កយថា រាងោយជាទីព្ ឡាញ់រប ់រួកបរែរិត្ឬ ? បានន ចកតថីា ព្រះរាជាមានបនទូល ួរថា ររីោយជាទីព្ ឡាញ់ គឺ ជាទីព្បព្រឹត្តនដ្ឋយន ចកតីព្ ឡាញ់រប ់រួកបរែរិត្ ឬ ? ។

កយថា រាងោយរញ ុំដមនជាទីព្ ឡាញ់រប ់រួកបរែរិត្ទ ុំងឡាយនទ បានន ចកតីថា ព្រះនេរៈបដិន ធ្ថា រាងោយរញ ុំដមនជាទីព្ ឡាញ់ គឺ រញ ុំដមនជាទីព្បព្រឹត្តនដ្ឋយន ចកតីព្ ឡាញ់រប ់រួកបរែរិត្ទ ុំងឡាយនទ ។

កយថា នបើដូចននះ គឺ នបើរាងោយមិនបានជាទីព្ ឡាញ់រប ់រួកបរែរិត្ ។

កយថា នព្ ះនហត្ញអែនីទើបរួកបរែរិត្នៅដត្ព្បេិប័ត្ន៍រាងោយ នៅដត្ព្ ឡាញ់រាងោយនៅន ើយ បានន ចកតីថា នព្ ះនហត្ញអែីនទើបរួកបរែរិត្នៅដត្ព្បេិប័ត្ន៍រាងោយ គឺ នៅទុំនញកបព្មុងរាងោយ នៅព្ ឡាញ់រាងោយ គឺ នៅចូលចិត្តរាងោយ នដ្ឋយចាត់្ដចង នដ្ឋយោរន លៀក ោរ ក់ ជានដើម ។

កយថា មិនចញះញ ម គឺ រួកបរែរិត្មិនចញះញ ម គឺ មិនជាប់រុំ ក់កនញងរាងោយ នដ្ឋយអុំណាចដនត្ណាា ។ នព្ ះនហត្ញននាះ នទើបនោកន លថា រួកបរែរិត្ទ ុំងឡាយ នទើបចាត់្ដចងរាងោយ ព្បដូចោររាបាលរបួ ដូចននះ ៕

ចប់ កយអធិ្បាយបញ្ហា ទី ១

បញ្ហា ទ្ី ២ - ស្វវញ្ញុ ភាវបបញ្ហា

ប្ពះរាជា មានបនទូល ួរថា “ ព្រះគញេមាា ់នាគន ន ព្រះរញទធជាមាា ់ព្ទង់ជាព្រះ រែញ្ាូ - អនកដឹងនូវអែី ៗ ព្គប់ោ ង ជាព្រះ រែទ ាវ ី -

វគគទី ៦ - តិវគគ ๒๕๗

អនកន ើញអែី ៗ ព្គប់ោ ងឬ ? ” ប្ពះនាគមសន ៖ “ ូមថាែ យព្រះររ មហាបរិព្ត្ ព្តឹ្មព្តូ្វនហើយ ព្រះដ៏មានព្រះភាគព្ទង់ជាព្រះ រែញ្ាូ - អនកដឹងនូវអែី ៗ ព្គប់ោ ង ជាព្រះ រែទ ាវ ី- អនកន ើញអែី ៗ ព្គប់ោ ង ” ប្ពះមៅមលិិនទ ៖ “ ព្រះគញេមាា ់នាគន ន នបើដូចននះ នព្ ះនហត្ញអែីនទើបព្ទង់ នសមឹ ៗ បញ្ាត្ត ិោខ បទចុំន ះសាវក័ទ ុំងឡាយ នៅត្មមលុំដ្ឋប់នៅវញិ ? ” ប្ពះនាគមសន ៖ “ ូមថាែ យព្រះររ មហាបរិព្ត្ នរទយខលះសាគ ល់ថាន ុំព្គប់ព្បនភទនៅនលើដផ្នដីននះ មាន មិនដមននទឬ ? ” ប្ពះមៅមលិិនទ ៖ “ រិត្ដមន មាន ព្រះគញេមាា ់ ” ប្ពះនាគមសន ៖ “ ូមថាែ យព្រះររ នរទយននាះឱ្យអនករុំងឺផឹ្កថាន ុំ កនញងនរលដល់ព្គ្នមានរុំងឺ ឬក៏កនញងនរលមិនទន់ដល់ព្គ្នមានរុំងឺ ? ” ប្ពះមៅមលិិនទ ៖ “ ព្រះគញេមាា ់ នរទយននាះរដមងឱ្យអនករុំងឺផឹ្កថាន ុំ កនញងនរលដល់ព្គ្នមានរុំងឺ មិនដមនកនញងនរលមិនទន់ដល់ព្គ្នមានរុំងឺនទ ” ប្ពះនាគមសន ៖ “ ូមថាែ យព្រះររ ឧបមាោ ងណា ឧបនមយយក៏ោ ងននាះដដរ ព្រះដ៏មានព្រះភាគ ព្ទង់ជាព្រះ រែញ្ាូ ជាព្រះ រែទ ាវ ីព្ទង់មិនបញ្ាត្ត ិោខ បទ ចុំន ះសាវក័ទ ុំងឡាយ កនញងនរលមិនទន់ដល់ព្គ្នននាះនទ ព្ទង់បញ្ាត្ត ិោខ បទចុំន ះសាវក័ទ ុំងឡាយ ដត្កនញងនរលដល់ព្គ្នប ញនណាា ះ ជា ិោខ បទដដលសាវក័ទ ុំងឡាយ មិនគួរព្បព្រឹត្តនលាើ រហូត្អ ់រីវតិ្ ” ប្ពះមៅមលិិនទ ៖ “ ព្រះគញេមាា ់នាគន ន នោកមាា ់នឆលើយ មគួរនហើយ ” ៕

ចប់ រែញ្ាញ ភាវបបញ្ហា ទី ២

๒๕๘ កណឌ ទី ២ - មិលនិទប្បញ្ហា កណឌ

ោកយអធិប្ាយបញ្ហា ទី ២ ៖

បញ្ហា មានោរ ួរដល់ភារជាព្រះ រែញ្ាូ រប ់ព្រះរញទធជាមាា ់ ន ា្ ះថា រែញ្ាញ ភាវបបញ្ហា ។

ព្រះរញទធជាមាា ់ព្ទង់ព្រះនាមថា ព្រះ រែញ្ាូ នព្ ះអត្ថន័យថា ព្ទង់ដឹងនូវអែីដដលគួរដឹងព្គប់ោ ង ។ ព្ទង់ព្រះនាមថា ព្រះ រែទ ាវ ី នព្ ះព្ទង់មានព្បព្កតី្ន ើញអែី ៗ ព្គប់ោ ង ។ រីរ កយននះមានអត្ថន័យដត្មួយ បងាា ញដល់ភារជាអនកមាន រែញ្ាញ ត្ញ្ហា េប ញនណាា ះ នព្ ះនហត្ញននះ នទើបជា កយដដលនព្បើរុំនួ គ្នន បាន ។

កយថា នព្ ះនហត្ញអែនីទើបព្ទង់ នសមឹ ៗ បញ្ាត្ត ិោខ បទ ចុំន ះសាវក័ ទ ុំងឡាយនៅត្មមលុំដ្ឋប់ ? បានន ចកតីថា ព្រះរាជាព្ត្ម ់ ួរថា នព្ ះនហត្ញអែីនទើបព្ទង់បញ្ាត្ត ិោខ បទមតងមួយព្បោរ ៗ នរលមាននរឿងនកើត្ន ើងប ញនណាា ះ នដ្ឋយមិនបញ្ាត្តទញកជាមញន ដុំណាលគ្នន ព្គប់ព្បោរ កនញងព្គ្នដត្មួយដត្មតង ? ។

កយថា កនញងនរលមិនទន់ដល់ព្គ្ន គឺ កនញងនរលនៅមិនទន់មាននរឿងនកើត្ន ើង គឺ ជាោរបនថយ ទធ រប ់អនកមាន ទធ ជាោរមិននធ្ែើ ទធ រប ់អនកមិនទន់មាន ទធ ឱ្យនកើត្ន ើង ឬ នធ្ែើឱ្យមានភារអន់េយដល់ព្រះសា នា ។

កយថា កនញងនរលដល់ព្គ្ន គឺ កនញងនរលមាននរឿងនកើត្ន ើង នហើយព្ទង់ក៏ មលឹងន ើញអុំណាចព្បនោរន៍ ១០ ោ ង មានោរព្រមនព្រៀងដន ងឃ ជានដើម នទើបព្ទង់បញ្ាត្ត ិោខ បទព្បោរនីមួយ ៗ ននាះន ើង ។ កយថា ជា ិោខ បទដដលសាវក័ទ ុំងឡាយ មិនគួរព្បព្រឹត្តនលាើ រហូត្អ ់រីវតិ្ អធិ្បាយថា ជា ិោខ បទដដលសាវក័ទ ុំងឡាយ មិនគួរព្បព្រឹត្ត

វគគទី ៦ - តិវគគ ๒๕๙

នលាើ គឺ គួរព្បព្រឹត្តត្មម ដដលព្ទង់បានបញ្ាត្តទញកោ ងខាា ប់ខាួន រហូត្អ ់រីវតិ្ ចាប់ត្ម ុំងរីបានបញ្ាត្តទញករួចនហើយ និងមិនគួរព្បព្រឹត្តនលាើ នទះជានដើមបពី្បនោរន៍ចុំន ះរីវតិ្កតី ៕

ចប់ កយអធិ្បាយបញ្ហា ទី ២

បញ្ហា ទ្ី ៣ - ម្ោបុ សិ្លកខណបបញ្ហា

ប្ពះរាជា មានបនទូល ួរថា “ ព្រះគញេមាា ់នាគន ន ព្រះរញទធជាមាា ់ព្ទង់ជាមនញ សព្បកបបរបូិរនដ្ឋយព្រះមហាបញរ ិលកខេៈ ៣២ ព្បោរ និងលមអនដ្ឋយព្រះអនញរយញ្ានៈ ៨០ ព្បោរ មានរេ៌ព្រះវរោយដូចមា មានព្រះឆវរីញងនរឿងដូចមា មានព្រះរ ាីនចញនៅព្បមាេ ១ រាម រិត្ដមនឬ ? ” ប្ពះនាគមសន ៖ “ ូមថាែ យព្រះររ មហាបរិព្ត្ ជាោររិត្ ព្រះដ៏មានព្រះភាគព្ទង់ ជាមនញ សព្បកបបរបូិរនៅនដ្ឋយ ព្រះមហាបញរ ិលកខេៈ ៣២ ព្បោរ និង លមអនដ្ឋយព្រះអនញរយញ្ានៈ ៨០ ព្បោរ មានរេ៌ព្រះវរ-ោយដូចមា មានព្រះឆវរីញងនរឿងដូចមា មានព្រះរ ាីនចញនៅ ព្បមាេ ១ រាម ” ប្ពះមៅមលិិនទ ៖ “ ព្រះគញេមាា ់ ក៏ប ញដនតនទះជាព្រះរនករននីរប ់ព្រះអងគ ក៏ព្ទង់ជាមនញ សព្បកបបរបូិរនដ្ឋយព្រះមហាបញរ ិលកខេៈ ៣២ ព្បោរ និង លមអនដ្ឋយព្រះអនញរយញ្ានៈ ៨០ ព្បោរ មានរេ៌ព្រះវរ-ោយដូចមា មានព្រះឆវរីញងនរឿងដូចមា មានព្រះរ ាីនចញនៅព្បមាេ ១ រាម ឬោ ងណា ? ”

๒๖๐ កណឌ ទី ២ - មិលនិទប្បញ្ហា កណឌ

ប្ពះនាគមសន ៖ “ ូមថាែ យព្រះររ ព្រះរនករននីរប ់ព្រះអងគ មិនដមនជាមនញ ស ព្បកបបរបូិរនដ្ឋយព្រះមហាបញរ ិលកខេៈ ៣២ ព្បោរ ។ល។ មានព្រះរ ាីនចញនៅ ព្បមាេ ១ រាម នទ ” ប្ពះមៅមលិិនទ ៖ “ ព្រះគញេមាា ់ នបើដូចននះ ព្រះរញទធជាមាា ់ព្ទង់ជាមនញ ស ព្បកបបរបូិរនដ្ឋយព្រះមហាបញរ ិលកខេៈ ៣២ ព្បោរ ។ ល។ មានព្រះរ ាីនចញនៅ ព្បមាេ ១ រាម ោ ងដូចនមតច ? នព្ ះថា អនកដដលជាបញព្ត្រដមងជាមនញ សដូចមាត្ម ឬ ោត់្នៅរកមាត្ម ជាមនញ សដូចបិត្ម ឬោត់្នៅរកបិត្ម ” ប្ពះនាគមសន ៖ “ ូមថាែ យព្រះររ ផាា ឈូ្ក ត្បត្ត (ផាា ឈូ្កមួយរយព្ ទប់ ? ) មួយព្បនភទ មាន មិនដមននទឬ ? ” ប្ពះមៅមលិិនទ ៖ “ រិត្ដមន មាន ព្រះគញេមាា ់ ” ប្ពះនាគមសន ៖ “ ផាា ឈូ្កព្បនភទននាះ នកើត្បាននៅទីណា ? ” ប្ពះមៅមលិិនទ ៖ “ រដមងនកើត្បានកនញងភក់ព្ជាុំ អាព្ ័យនៅកនញងទឹក ” ប្ពះនាគមសន ៖ “ ូមថាែ យព្រះររ ផាា ឈូ្កមានរេ៌កតី កលិនកតី រ កត ីដូចគ្នន នឹងភក់ព្ជាុំ ឬោ ងណា ? ” ប្ពះមៅមលិិនទ ៖ “ រញ ុំដមននទ ព្រះគញេមាា ់ ” ប្ពះនាគមសន ៖ “ នបើដូចននះ មានរេ៌កតី កលិនកតី រ កតី ដូចគ្នន នឹងទឹកឬ ? ” ប្ពះមៅមលិិនទ ៖ “ រញ ុំដមននទ ព្រះគញេមាា ់ ” ប្ពះនាគមសន ៖ “ ូមថាែ យព្រះររ ឧបមាោ ងណា ឧបនមយយក៏ោ ងននាះដដរ ព្រះដ៏មានព្រះភាគព្ទង់ជាមនញ សព្បកបបរបូិរនដ្ឋយព្រះមហាបញរ ិលកខេៈ ៣២ ព្បោរ ។ ល។ មានព្រះរ ាីនចញនៅ ព្បមាេ ១ រាម រិត្ដមន ។ ប ញដនត ព្រះរនករននីរប ់ព្រះអងគ ព្ទង់រញ ុំដមនជាមនញ ស

វគគទី ៦ - តិវគគ ๒๖๑

ព្បកបបរបូិរនដ្ឋយព្រះមហាបញរ ិលកខេៈ ៣២ ព្បោរ ។ ល។ មានព្រះរ ាីនចញនៅ ព្បមាេ ១ រាម ននាះនទ ” ប្ពះមៅមលិិនទ ៖ “ ព្រះគញេមាា ់នាគន ន នោកមាា ់នឆលើយ មគួរនហើយ ” ៕

ចប់មហាបញរ ិលកខេបបញ្ហា ទី ៣

ោកយអធិប្ាយបញ្ហា ទី ៣ ៖

បញ្ហា មាន ុំេួរទក់ទងនឹងលកខេៈរប ់បញគគល ដដលជាមហាបញរ ន ា្ ះថា មហាបញរ ិលកខេបបញ្ហា ។

ព្រះដ៏មានព្រះភាគព្ទង់បានព្រះនាមថា មហាបញរ នព្ ះអត្ថន័យថា ព្ទង់ជាបញរ ខពង់ខព ់ នដ្ឋយគញេទុំងឡាយ មាន ីល ជានដើម ព្គបដេត ប់នលើគញេរប ់ ត្ែទ ុំងឡាយទុំងរួង ឬ នព្ ះអត្ថន័យថា ព្ទង់ជាបញរ ដដលនទវត្ម និងមនញ សទ ុំងឡាយនគ្នររបូជា ។

លកខេៈរប ់បញគគល ដដលជាមហាបញរ គឺ ជាោរបងាា ញឱ្យដឹងថា បញគគលននះជាមហាបញរ ន ា្ ះថា មហាបញរ ិលកខេៈ មាន ៣២ ព្បោរ មានបាត្ព្រះបាទ ដដលឈ្រជាន់នលើដផ្ទដី បានរាបន ាើលអព្គប់ចុំដេក ជានដើម ។

ព្បោររាយរង ដដលនព្បៀបព្បដូចនៅនឹង នព្គឿងលមអព្រះវរោយចុំន ះបញគគលដដលជាមហាបញរ ន ា្ ះថា ព្រះអនញរយញ្ានៈ មាន ៨០ ព្បោរ មានព្កឡាកងចព្កនៅបាត្ព្រះបាទ ជានដើម ។ កយថា មានព្រះឆវរីញងនរឿងដូចមា គឺមានព្រះឆវចីា ុំងដចងព្ នដៀងមា ។

๒๖๒ កណឌ ទី ២ - មិលនិទប្បញ្ហា កណឌ

កយថា ោត់្នៅរកមាត្ម គឺ អនកជាបញព្ត្ក៏រដមងមានរូបរាង រេ៌ មបញ រ ណាា នអវយវៈោត់្នៅខាងមាត្ម ។ នទះជា កយថា ោត់្នៅរកបិត្ម ក៏មានន័យដូចននះដដរ គឺ ព្រះរាជាព្ត្ម ់ ួរថា នរលព្រះរនករននី រញ ុំដមនជាមនញ សព្បកបបរបូិរនដ្ឋយព្រះមហាបញរ ិលកខេៈ ជានដើម ព្ទង់គួរដត្ដូចនឹងអនកដដទ ដដលមានរូបរាង រេ៌ មបញ រ ណាា ន អវយវៈដូចមាត្ម ឬ បិត្ម ។

បានន ចកតីថា ភារជាមនញ សព្បកបបរបូិរនដ្ឋយព្រះមហាបញរ ិលកខេៈ ៣២ ព្បោរ ភារជាមនញ សលមអនដ្ឋយអនញរយញ្ានៈ ៨០ ព្បោរ ព្រះអងគព្ទង់បានមកនព្ ះនហត្ញ គឺ ព្រះបារមីដដលព្ទង់បាន នស ុំមកលអនហើយ ជានព្ចើនកនញងភរមញន ៗ ដដលជាោរព្បព្រឹត្តដ៏កុំរូល រញ ុំមានអនកនព្បៀបព្បដូចន ាើ រញ ុំដមនព្ទង់បានមកត្មមដខសព្រះនោហិត្ននាះនទ ៕

ចប់ កយអធិ្បាយបញ្ហា ទី ៣

បញ្ហា ទ្ី ៤ - ភគវរោ ព្វហាច្ឆ បិបញ្ហា

ប្ពះរាជា មានបនទូល ួរថា “ ព្រះគញេមាា ់នាគន ន ព្រះរញទធជាមាា ់ព្ទង់ជាព្រហាចារ ី(អនកព្បព្រឹត្តដូចព្រះព្រហា ) ឬ ? ” ប្ពះនាគមសន ៖ “ ូមថាែ យព្រះររ មហាបរិព្ត្ រិត្ដមន ព្រះដ៏មាន

ព្រះភាគព្ទង់ជាព្រហាចារ ី” ប្ពះមៅមលិិនទ ៖ “ នបើដូចននះ ព្រះគញេមាា ់នាគន ន ព្រះរញទធជាមាា ់ ក៏ន ា្ ះថា ព្ទង់ជា ិ សរប ់ព្រះព្រហា ” ប្ពះនាគមសន ៖ “ ូមថាែ យព្រះររ ព្រះអងគព្ទង់មានដុំរពី្រះទីនា ុំងជាព្បធាន មិនដមននទឬ ? ”

វគគទី ៦ - តិវគគ ๒๖๓

ប្ពះមៅមលិិនទ ៖ “ មាន ព្រះគញេមាា ់ ” ប្ពះនាគមសន ៖ “ ូមថាែ យព្រះររ ដុំរនីនាះ រួនោលក៏បនលឺនោញ្ានាទ ( បនញ្ាញ ុំន ងដព្ កដូចបកសនីព្កៀល ) មិនដមននទឬ ? ” ប្ពះមៅមលិិនទ ៖ “ រិត្ដមន ព្រះគញេមាា ់ វាបនលឺនោញ្ានាទ ” ប្ពះនាគមសន ៖ “ ូមថាែ យព្រះររ នបើដូចននះ ដុំរនីនាះក៏ន ា្ ះថា ជា ិ សរប ់បកសនីព្កៀល ” ប្ពះមៅមលិិនទ ៖ “ មិនដមននទ ព្រះគញេមាា ់ ” ប្ពះនាគមសន ៖ “ ូមថាែ យព្រះររ ព្រះព្រហាជាអនកព្តូ្វមានព្រះរញទធជាមាា ់ ឬ ក៏មិនបាច់មានព្រះរញទធជាមាា ់ ? ” ប្ពះមៅមលិិនទ ៖ “ ជាអនកព្តូ្វមានព្រះរញទធជាមាា ់ ព្រះគញេមាា ់ ” ប្ពះនាគមសន ៖ “ ូមថាែ យព្រះររ នបើដូចននះ ព្រះព្រហាក៏ព្តូ្វជា ិ សរប ់ព្រះរញទធជាមាា ់ ” ប្ពះមៅមលិិនទ ៖ “ ព្រះគញេមាា ់នាគន ន នោកមាា ់នឆលើយ មគួរនហើយ ” ៕

ចប់ភគវនត្ម ព្រហាចារបិបញ្ហា ទី ៤

ោកយអធិប្ាយបញ្ហា ទី ៤ ៖

បញ្ហា ទក់ទងនឹងភារជាព្រហាចាររីប ់ព្រះដ៏មានព្រះភាគ ន ា្ ះថា ភគវនត្ម ព្រហាចារបិបញ្ហា ។

ត្មមព្រះមតិ្រប ់ព្រះនៅមិលិនទ ព្ទង់កុំេត់្ទញកថា ព្រះរញទធជាមាា ់ ព្ទង់ព្រះនាមថា ព្រហាចារ ី នព្ ះមានអត្ថន័យថា ព្ទង់ព្បព្រឹត្តដូចដដលព្រះ

๒๖๔ កណឌ ទី ២ - មិលនិទប្បញ្ហា កណឌ

ព្រហាព្ទង់ព្បព្រឹត្ត ។ នព្ ះដូចននាះ នទើបព្ត្ម ់ថា ព្រះរញទធជាមាា ់ព្ទង់ជា ិ សរប ់ព្រះព្រហា ។

ចុំដេក ត្មមមតិ្រប ់ព្រះនេរៈ ព្រះដ៏មានព្រះភាគព្ទង់ព្រះនាមថា ព្រហាចារ ី នព្ ះអត្ថន័យថា ព្ទង់ព្បព្រឹត្តព្បោរគួរព្បព្រឹត្ត ដដលជាព្រហា គឺ ព្បន ើរបុំផ្ញត្ នព្ ះ កយថា “ ព្រហា ” មានអត្ថន័យថា ព្បន ើរបុំផ្ញត្ ក៏បាន ។ នព្ ះនហត្ញននាះ នទើបបានជានោក ួរថា “ ព្រះព្រហាជា ស្វុទ្ធកិៈ - ព្តូ្វមានព្រះរញទធជាមាា ់ ឬក៏ជា អវុទ្ធកិៈ - មិនបាច់មានព្រះរញទធជាមាា ់ ” ដូចននះ ។

កនញង កយទ ុំងននាះ កយថា ស្វុទ្ធកិៈ ដព្បថា អនកព្តូ្វមានព្រះរញទធជាមាា ់ គឺ ដុំនេើ រនៅអាព្ ័យព្រះរញទធជាមាា ់ នធ្ែើខលួនឱ្យដល់ន ចកត ីញខ ន ចកត ួី តីបាន នដ្ឋយអាព្ ័យ កយដុំបូនាា ន រប ់ព្រះរញទធជាមាា ់ ។

កយថា អវុទ្ធកិៈ ដព្បថា អនកមិនបាច់មានព្រះរញទធជាមាា ់ គឺ មិនបានព្បព្រឹត្តនៅ នដ្ឋយអាព្ ័យព្រះរញទធជាមាា ់ គឺ ព្រះ មាា មពញទធជាមាា ់ និងព្រះបនចាករញទធជាមាា ់ កនញងអត្តភារចញងនព្ោយ ៕

ចប់ កយអធិ្បាយបញ្ហា ទី ៤

បញ្ហា ទ្ី ៥ - ភគវរោ ឧបស្ម្បធបញ្ហា

ប្ពះរាជា មានបនទូល ួរថា “ព្រះគញេមាា ់នាគន ន ោរឧប មបទជាព្បោរលអឬ ? ” ប្ពះនាគមសន ៖ “ ូមថាែ យព្រះររ រិត្ដមន មហាបរិព្ត្ ោរបួ ជា

ព្បោរលអ ”

វគគទី ៦ - តិវគគ ๒๖๕

ប្ពះមៅមលិិនទ ៖ “ ព្រះគញេមាា ់ ព្រះរញទធជាមាា ់ព្ទង់មានោរឧប មបទ ឬក៏ព្ទង់មិនមាន ? ” ប្ពះនាគមសន ៖ “ ូមថាែ យព្រះររ ព្រះដ៏មានព្រះភាគព្ទង់បានឧប មបទនហើយ នៅគល់ន ធ្ិ៍ព្រឹកស ព្រមជាមួយព្រះ រែញ្ាញ ត្ញ្ហា េ រញ ុំមានអនកដដទថាែ យោរឧប មបទ ចុំន ះព្រះដ៏មានព្រះភាគ ដូចដដលព្រះដ៏មានព្រះភាគព្ទង់បញ្ាត្ត ិោខ បទ ចុំន ះរួកសាវក័ទ ុំងឡាយ គឺជា ិោខ -បទ ដដលសាវក័ទ ុំងឡាយ មិនគួរព្បព្រឹត្តនលាើ រហូត្អ ់រីវតិ្ ដូចននះ ” ប្ពះមៅមលិិនទ ៖ “ ព្រះគញេមាា ់នាគន ន នោកមាា ់នឆលើយ មគួរនហើយ ” ៕

ចប់ភគវនត្ម ឧប មបទបញ្ហា ទី ៥

ោកយអធិប្ាយបញ្ហា ទី ៥ ៖

បញ្ហា ួរដល់ោរឧប មបទ រប ់ព្រះដ៏មានព្រះភាគ ន ា្ ះថា ភគវនត្ម ឧប មបទបញ្ហា ។

កយថា ឧប មបទ - ោរឧប មបទ ព្មាប់អនកជាសាវក័ ទ ុំងឡាយ រដមងបានោរឧប មបទនដ្ឋយព្បោរដដលអនកនផ្សងឱ្យោន់ ិោខ ៣ គឺ ព្រះរញទធជាមាា ់ ឬគេៈ ងឃ ឱ្យោន់ ិោខ ៣ ន លគឺ អធិសី្លសិ្កាខ អធិចិតេសិ្កាខ និង អធិបញ្ហញ សិ្កាខ ។

រឯី ព្មាប់ព្រះដ៏មានព្រះភាគ ព្ទង់បានទទួលោរឧប មបទ នដ្ឋយព្ទង់ព្បព្រឹត្តចរោិ ៣ ោ ង គឺ រលាកតថច យិា - ព្បព្រឹត្តនដើមបពី្បនោរន៍ចុំន ះមនញ សនលើនោក ញាតតថច យិា - ព្បព្រឹត្តនដើមបពី្បនោរន៍ ចុំន ះញាតិ្ និង វុទ្ធតថច យិា - ព្បព្រឹត្តនដើមបពី្បនោរន៍ ចុំន ះភារជាព្រះរញទធ

๒๖๖ កណឌ ទី ២ - មិលនិទប្បញ្ហា កណឌ

ដដល នព្មចបានដុំណាលគ្នន នឹងព្រះ រែញ្ាញ ត្ញ្ហា េ គឺ ភាល ម ៗ ដដលព្ទង់ នព្មចបានព្រះ រែញ្ាញ ត្ញ្ហា េ ដូចននះ ៕

ចប់ កយអធិ្បាយបញ្ហា ទី ៥

បញ្ហា ទ្ី ៦ - អស្សុរភស្ោា រភស្ជ្ាបបញ្ហា

ប្ពះរាជា មានបនទូល ួរថា “ ព្រះគញេមាា ់នាគន ន មនញ សមាន ក់យុំនរលមាត្មសាល ប់ មនញ សមាន ក់នទៀត្យុំនដ្ឋយកតីព្ ឡាញ់ធ្ម៌ បណាត អនកដដលយុំទ ុំង ២ នាក់ននាះ ទឹកដភនករប ់នរណា ចាត់្ទញកជាថាន ុំ រប ់នរណាមិនចាត់្ទញកជាថាន ុំ ? ” ប្ពះនាគមសន ៖ “ ូមថាែ យព្រះររ មហាបរិព្ត្ ទឹកដភនករប ់មនញ សមាន ក់មានមនទិល នៅត នព្ ះនភលើង គឺ រាគៈ នទ ៈ និងនមាហៈ ទឹកដភនករប ់មនញ សមាន ក់នទៀត្ព្បា ចាកមនទិល ព្ត្ជាក់នព្ ះបីតិ្ និងនសាមន ស ូមថាែ យព្រះររ ទឹកដភនកដដលព្ត្ជាក់ចាត់្ទញកជាថាន ុំ ទឹកដភនកដដលនៅត មិនចាត់្ទញកជាថាន ុំនទ ” ប្ពះមៅមលិិនទ ៖ “ ព្រះគញេមាា ់នាគន ន នោកមាា ់នឆលើយ មគួរនហើយ ” ៕

ចប់អ សញ នភ ជាា នភ រាបបញ្ហា ទី ៦

ោកយអធិប្ាយបញ្ហា ទី ៦ ៖ បញ្ហា មានោរ ួរអុំរីទឹកដភនកដដលជាថាន ុំ និងមិនដមនថាន ុំ ន ា្ ះថា

អ សញ នភ ជាា នភ រាបបញ្ហា ។

វគគទី ៦ - តិវគគ ๒๖๗

កយថា យុំនដ្ឋយកតពី្ ឡាញ់ធ្ម៌ គឺ យុំមានទឹកដភនកហូរនដ្ឋយកតីព្ ឡាញ់ គឺ នដ្ឋយបីតិ្នសាមន សដ៏មានកមាល ុំងនកើត្ន ើង នព្ ះោរបានសាត ប់ធ្ម៌ ឬដឹងដល់ធ្ម៌ ។

ន ា្ ះថា ទឹកដភនកព្ត្ជាក់ នព្ ះមិនបាននៅត នដ្ឋយសារនភលើងមានរាគៈ ជានដើម ។ ន ា្ ះថា ចាត់្ទញកជាថាន ុំ នព្ ះភារជាបចា័យកមាា ត់្រុំងឺ គឺ កិនល ទ ុំងឡាយបាន ៕

ចប់ កយអធិ្បាយបញ្ហា ទី ៦

បញ្ហា ទ្ី ៧ - ស្រាគវតីរាគនានាក ណបបញ្ហា

ប្ពះរាជា មានបនទូល ួរថា “ ព្រះគញេមាា ់នាគន ន អនកដដលមានរាគៈ និង អនកដដលព្បា ចាករាគៈ មានអែីជាព្បោរខញ ដបលកគ្នន ? ” ប្ពះនាគមសន ៖ “ ូមថាែ យព្រះររ មហាបរិព្ត្ មាន ក់ជាអនកចញះញ ម មាន ក់នទៀត្ជាអនកមិនចញះញ ម ” ប្ពះមៅមលិិនទ ៖ “ ព្រះគញេមាា ់ ន ា្ ះថា ជាអនកចញះញ ម ជាអនកមិនចញះញ មននះគឺ ោ ងដូចនមតច ? ” ប្ពះនាគមសន ៖ “ ូមថាែ យព្រះររ គឺថា មាន ក់មានន ចកតីព្តូ្វោរ មាន ក់នទៀត្រញ ុំមានន ចកតីព្តូ្វោរនទ ” ប្ពះមៅមលិិនទ ៖ “ ព្រះគញេមាា ់ ខ្ញ ុំព្រះករញណាន ើញដូចដត្គ្នន គឺ អនកមានរាគៈកតី អនកព្បា ចាករាគៈកតី ព្គប់ ៗ គ្នន ទ ុំងននះ ញទធដត្ព្តូ្វោររប ់លអ ៗ ដូចគ្នន មិនថា ជារប ់ទុំ ឬរប ់ហូប អនកណាក៏មិនព្តូ្វោររប ់មិនលអ ”

๒๖๘ កណឌ ទី ២ - មិលនិទប្បញ្ហា កណឌ

ប្ពះនាគមសន ៖ “ ូមថាែ យព្រះររ អនកមិនទន់ព្បា ចាករាគៈបរនិភាគអាហារ ជាអនកសាគ ល់រ ផ្ង នចះរកីរាយកនញងរ ផ្ង ប ញដនតអនកដដលព្បា ចាករាគៈបរនិភាគអាហារ ជាអនកសាគ ល់រ ដត្ម ោ ង រញ ុំដមនជាអនកនចះរកីរាយកនញងរ ដដរនទ ” ប្ពះមៅមលិិនទ ៖ “ ព្រះគញេមាា ់នាគន ន នោកមាា ់នឆលើយ មគួរនហើយ ” ៕

ចប់ រាគវតី្រាគនានាករេបបញ្ហា ទី ៧

ោកយអធិប្ាយបញ្ហា ទី ៧ ៖

បញ្ហា មានោរ ួរអុំរីព្បោរដដលខញ ដបលកគ្នន ដនអនកមានរាគៈ និងអនកព្បា ចាករាគៈ ន ា្ ះថា រាគវតី្រាគនានាករេបបញ្ហា ។

កយថា បរនិភាគអាហារជាអនកសាគ ល់រ គឺ បរនិភាគអាហារជាអនកសាគ ល់រ នដ្ឋយ នវទនា គឺ នកើត្រីរិវាា មា សៈ (ោរប ះផ្លូវអណាត ត្) ។

កយថា ជាអនកនចះរកីរាយកនញងរ គឺជាអនកនចះរកីរាយកនញងរ នដ្ឋយរាគៈ ដដលនកើត្រីោរប ះរិវាា ៕

ចប់ កយអធិ្បាយបញ្ហា ទី ៧

បញ្ហា ទ្ី ៨ - បញ្ហញ បតដិ្ឋឋ នបបញ្ហា ប្ពះរាជា មានបនទូល ួរថា “ ព្រះគញេមាា ់នាគន ន បញ្ហា រដមងនៅ

ព្បចា ុំទីកដនលងណា ? ” ប្ពះនាគមសន ៖ “ ូមថាែ យព្រះររ មហាបរិព្ត្ បញ្ហា រញ ុំបាននៅ

វគគទី ៦ - តិវគគ ๒๖๙

ព្បចា ុំទីណានទ ” ប្ពះមៅមលិិនទ ៖ “ ព្រះគញេមាា ់ នបើដូចននះបញ្ហា ក៏គ្នា នរិត្ ” ប្ពះនាគមសន ៖ “ ូមថាែ យព្រះររ ខយល់រដមងនៅព្បចា ុំទីណា ? ” ប្ពះមៅមលិិនទ ៖“ ព្រះគញេមាា ់ ខយល់រញ ុំបាននៅព្បចា ុំទីណានទ ” ប្ពះនាគមសន ៖ “ ូមថាែ យព្រះររ នបើដូចននះខយល់ក៏គ្នា នរិត្ ” ប្ពះមៅមលិិនទ ៖ “ ព្រះគញេមាា ់នាគន ន នោកមាា ់នឆលើយ មគួរនហើយ ” ៕

ចប់បញ្ហា បតិ្ដ្ឋា នបបញ្ហា ទី ៨

ោកយអធិប្ាយបញ្ហា ទី ៨ ៖

បញ្ហា មានោរ ួរអុំរីទីត្ម ុំងដនបញ្ហា ន ា្ ះថា បញ្ហា បតិ្ដ្ឋា នបបញ្ហា ។ ព្រះរាជាព្ទង់ ុំនៅដល់លទធិដដលថា វត្ថញ ដដលមាននៅរិត្ រដមងមាន

ទីនៅព្បចា ុំ បានជាព្ត្ម ់ ួរថា “ បញ្ហា រដមងនៅព្បចា ុំទីកដនលងណា ” ដូចននះ ។

បញ្ហា នរលនកើត្ន ើងរដមងនកើត្ន ើងជាធ្ម៌ ដដល មបយញត្តជាមួយចិត្ត ោន់យកអារមាេ៍ដត្មួយជាមួយចិត្ត ដល់ខេៈទ ុំង ៣ គឺ នកើត្ន ើង ត្ម ុំងនៅ និងរលត់្នៅ ដុំណាលគ្នន នឹងចិត្ត ។ បញ្ហា ននាះ នរលផ្ញត្ខេៈទ ុំង ៣ ននាះនៅនហើយ ក៏ដល់ភារជារប ់មិននទៀង ន ល គឺ ដល់ភាររលត់្នៅ បញ្ហា ដដលដល់ភាររលត់្នៅនហើយ រដមងមិននកើត្នទៀត្ ។

នបើបចា័យដនបញ្ហា ព្បរញ ុំគ្នន នទៀត្ បញ្ហា នផ្សងរដមងនកើត្ន ើង នកើត្ន ើងនហើយក៏ដល់ភាររលត់្នៅ ោ ងននាះនទៀត្ ។ នព្ ះនហត្ញថា នរលមាន

๒๗๐ កណឌ ទី ២ - មិលនិទប្បញ្ហា កណឌ

បចា័យក៏នកើត្ន ើង នរលមិនទន់មានបចា័យ ក៏មិនទន់នកើត្ន ើងោ ងននះ នទើបព្រះនេរៈន លថា “ បញ្ហា រញ ុំបាននៅព្បចា ុំទីកដនលងណានទ ” ដូចននះ ៕

ចប់ កយអធិ្បាយបញ្ហា ទី ៨

បញ្ហា ទ្ី ៩ - ស្ងា បបញ្ហា

ប្ពះរាជា មានបនទូល ួរថា “ ព្រះគញេមាា ់នាគន ន អែីដដលនោកមាា ់នៅថា “ ងារវដត” ននះ ងារវដតននាះោ ងដូចនមតច ? ” ប្ពះនាគមសន ៖ “ ូមថាែ យព្រះររ មហាបរិព្ត្ បញគគលនកើត្កនញងនោកននះនហើយ ក៏សាល ប់កនញងនោកននះ លញះសាល ប់កនញងនោកននះនហើយ ក៏នកើត្កនញងនោកនផ្សង នកើត្កនញងនោកននាះនហើយ ក៏សាល ប់កនញងនោកននាះ ៗ ឯង លញះសាល ប់កនញងនោកននាះនហើយ ក៏នកើត្កនញងនោកនផ្សងនទៀត្ ។ ូមថាែ យព្រះររ ងារវដត គឺ ោ ងដូចននះ ” ប្ពះមៅមលិិនទ ៖ “ ូមព្រះគញេមាា ់នធ្ែើោរឧបមា ” ប្ពះនាគមសន ៖ “ ូមថាែ យព្រះររ នព្បៀបដូចជា បញរ មាន ក់ទុំ ហូបដផ្លសាែ យទញុំ រួចបេតញ ះព្គ្នប់សាែ យននាះទញក បនតរីព្គ្នប់សាែ យដដលបេតញ ះទញកននាះ បាននកើត្ជានដើមសាែ យធ្ុំ រួចឱ្យផ្ល ។

លុំដ្ឋប់ននាះ បញរ ននាះក៏នឹងទុំ ហូបដផ្លសាែ យទញុំ រីនដើមសាែ យនដើមទី ២ ននាះ រួចក៏បេតញ ះព្គ្នប់សាែ យទញក បនតរីព្គ្នប់សាែ យដដលបេតញ ះទញកននាះ បាននកើត្ជានដើមសាែ យធ្ុំ រួចក៏ឱ្យផ្លនទៀត្ ។ នបើដូចននះ នដើមដុំបូងបុំផ្ញត្ដនបណាត នដើមសាែ យទ ុំងននាះ ក៏រដមងមិនបងាា ញឱ្យន ើញ ។

ោ ងណាមិញ ូមថាែ យព្រះររ បញគគលនកើត្កនញងនោកននះនហើយ ក៏នកើត្កនញងនោកនផ្សង នកើត្កនញងនោកននាះនហើយ ក៏សាល ប់កនញងនោកននាះ ៗ

វគគទី ៦ - តិវគគ ๒๗๑

ឯង លញះសាល ប់កនញងនោកននាះនហើយ ក៏នកើត្កនញងនោកនផ្សងនទៀត្ ូមថាែ យព្រះររ ងារវដតរដមងមានត្មមព្បោរដូចន លមកននះ ” ប្ពះមៅមលិិនទ ៖ “ ព្រះគញេមាា ់នាគន ន នោកមាា ់នឆលើយ មគួរនហើយ ” ៕

ចប់ ងារបបញ្ហា ទី ៩

ោកយអធិប្ាយបញ្ហា ទី ៩ ៖

បញ្ហា ទក់ទងនឹង ងារវដត ន ា្ ះថា ងារបបញ្ហា ។ គួរព្ជាបអុំរីោរនព្បៀបនធ្ៀបន ចកតីកនញងឧបមា និងឧបនមយយ ដូចត្នៅ

ននះ ៖ បចា័យដនោរនកើត្ គឺ កិនល និងកមា ដដល ត្ែ នស ុំទញកកនញងជាតិ្មញនៗ

នព្បៀបដូច ព្គ្នប់សាែ យរីនដើមសាែ យមញន ៗ ដដលបញរ ននាះបេតញ ះទញក នាមរូបដដល នាត្ថា ត្ែ បញគគល នកើត្ន ើងកនញងជាតិ្បនតៗ នទៀត្ ។

នព្ ះកិនល និងកមា ដដលបាន នស ុំទញក កនញងជាតិ្មញនៗននាះ នព្បៀបដូចនដើមសាែ យេាី ដដលនកើត្ន ើងនដ្ឋយសារព្គ្នប់សាែ យដននដើមសាែ យមញនៗ ដដលបញរ ននាះបានបេតញ ះទញក ញខនិងទញកខ ដដល ត្ែបាននសាយកនញងជាតិ្ននាះ ៗ នព្បៀបដូច ដផ្លសាែ យទញុំដដលបញរ បានទុំ ហូប ដូចននះ ។ កយថា នដើមដុំបូងបុំផ្ញត្រដមងមិនបងាា ញឱ្យន ើញ បានន ចកតីថា នដើមដុំបូងបុំផ្ញត្ អនកណាក៏មិនអាចដឹងបាន ៕

ចប់ កយអធិ្បាយបញ្ហា ទី ៩

បញ្ហា ទ្ី ១០ ចិ កតស្ ណបបញ្ហា

๒๗๒ កណឌ ទី ២ - មិលិនទប្បញ្ហា កណឌ

ប្ពះរាជា មានបនទូល ួរថា “ ព្រះគញេមាា ់នាគន ន បញគគលរដមងរឭកដល់កិចា ដដលកនលងនៅនហើយ ដដលបាននធ្ែើយូរនហើយ បាននដ្ឋយសារអែី ? ”

ប្ពះនាគមសន ៖ “ ូមថាែ យព្រះររ មហាបរិព្ត្ នគរដមងរឭកន ើញនដ្ឋយសារ តិ្ ” ប្ពះមៅមលិិនទ ៖ “ ព្រះគញេមាា ់នាគន ន នគរដមងរឭកន ើញនដ្ឋយចិត្ត មិនដមននទឬ ? មិនដមននដ្ឋយ តិ្នទ ” ប្ពះនាគមសន ៖ “ ូមថាែ យព្រះររ ព្រះអងគក៏ព្ទង់ព្ជាបចា ់មិនដមននទឬ ? ថា ព្រះរារករេីយកិចាខលះ ដដលព្រះអងគព្ទង់បាននធ្ែើ រួចនភលចនៅ (រឭកមិនន ើញ) ក៏មាន ? ” ប្ពះមៅមលិិនទ ៖“រិត្ដមន ខ្ញ ុំព្រះករញណាព្ជាបចា ់ ព្រះគញេមាា ់ ” ប្ពះនាគមសន ៖ “ ូមថាែ យព្រះររ ក៏កនញង ម័យននាះ ព្រះអងគព្ទង់ជាមនញ សគ្នា នចិត្ត ឬោ ងណា ? ”

ប្ពះមៅមលិិនទ ៖ “ រញ ុំដមនដូចននះនទ កនញង ម័យននាះគឺគ្នា ន តិ្នទនត្ើ” ប្ពះនាគមសន ៖ “ ូមថាែ យព្រះររ នបើដូចននះ នព្ ះនហត្ញអែីបានជា

ព្រះអងគព្ត្ម ់ោ ងននះថា “នគរដមងរឭកន ើញនដ្ឋយចិត្ត មិនដមននដ្ឋយ តិ្នទ ” ដូចននះនៅវញិ ? ” ប្ពះមៅមលិិនទ ៖ “ ព្រះគញេមាា ់នាគន ន នោកមាា ់នឆលើយ មគួរ នហើយ ” ៕

ចប់ចិរកត្ រេបបញ្ហា ទី ១០

ោកយអធិប្ាយបញ្ហា ទី ១០ ៖

វគគទី ៦ - តិវគគ ๒๗๓

បញ្ហា ទក់ទងនឹងោររឭកដល់កិចា ដដលបាននធ្ែើយូរនហើយ ន ា្ ះថា ចិរកត្ រេបបញ្ហា ។

ធ្ម៌ដដលជាោររឭកន ើញ ឬជានហត្ញឱ្យ ត្ែរឭកន ើញ ន ា្ ះថា តិ្ តិ្ជាធ្ម៌ ដដលនកើត្កនញងចិត្ត រដមងមាន នរលមានចិត្តក៏រិត្ដមន ប ញដនតនៅនរលណាដដលមានចិត្ត នរលននាះនឹងមាន តិ្នកើត្ន ើងជាមួយរិត្ព្បាកដ គឺរញ ុំដមនននាះនទ ។ ចិត្តមាននៅជាព្បចា ុំចុំន ះ ត្ែព្គប់នវោដដលមានរីវតិ្ ប ញដនត តិ្រញ ុំបានមានជាព្បចា ុំព្គប់នវោដូចននាះនទ ។

កនញងនវោដដលបញគគលរឭកន ើញ កនញងនវោននាះន លបានថា មាន តិ្នកើត្ន ើង ។ កនញងនវោណាដដលរឭកមិនន ើញ នទះជាមានចិត្តកនញងនវោននាះ គឺន លបានថា រញ ុំមាន តិ្នកើត្ន ើង។ នហត្ញននាះ នទើបន លបានថា បញគគលរដមងរឭកន ើញនដ្ឋយ តិ្ មិនដមននដ្ឋយចិត្តនទ ។

កយថា នភលចនៅ គឺ នភលចភាល ុំង តិ្ បានន ចកតីថា រឭកមិនន ើញនព្ ះរញ ុំមាន តិ្នកើត្ន ើង ៕

ចប់ កយអធិ្បាយបញ្ហា ទី ១០

បញ្ហា ទ្ី ១១ - អភិោននេស្តិបបញ្ហា

ប្ពះរាជា មានបនទូល ួរថា “ ព្រះគញេមាា ់នាគន ន តិ្លញះនកើត្ន ើងមក ក៏ដឹងភាល មទ ុំងអ ់ឬ ? ឬក៏មានដត្ តិ្ជានហត្ញឱ្យដឹងនព្ោយនរលនធ្ែើនៅនហើយ ប ញនណាា ះ ? ” ប្ពះនាគមសន ៖ “ ូមថាែ យព្រះររ ូមថាែ យព្រះររ មហាបរិព្ត្ តិ្នទះជាឱ្យដឹងភាល មក៏មាន នទះជានហត្ញឱ្យដឹងនព្ោយនរលនធ្ែើនៅនហើយក៏មាន ”

๒๗๔ កណឌ ទី ២ - មិលនិទប្បញ្ហា កណឌ

ប្ពះមៅមលិិនទ ៖ “ ជាដូចននះនទនត្ើ ព្រះគញេមាា ់នាគន ន តិ្ ញទធដត្ឱ្យដឹងភាល មៗ តិ្ជានហត្ញឱ្យដឹងនព្ោយនរលនធ្ែើនៅនហើយ រញ ុំមាននទ”

ប្ពះនាគមសន ៖ “ ូមថាែ យព្រះររ ព្ប ិននបើ តិ្ជានហត្ញឱ្យដឹងនព្ោយនរលនធ្ែើនៅនហើយ រញ ុំមាននទននាះ រួក ិកាោរងារ ិលបៈទ ុំងឡាយ ក៏រញ ុំមានកិចាអែីៗ ដដលគួរនធ្ែើ នដ្ឋយជាោរងារដដលគួរនធ្ែើ នដ្ឋយជា ិលបៈដដលគួរនធ្ែើ ឬនដ្ឋយជាឋានៈដនវជិាា ទ ុំងរួកព្គូបាអាចារយ ទ ុំងឡាយ ក៏រដមងជាមនញ សឥត្ព្បនោរន៍ ។ ូមថាែ យព្រះររ ប ញដនតនដ្ឋយនហត្ញថា តិ្ជានហត្ញឱ្យដឹងនព្ោយនរលនធ្ែើនៅនហើយ ក៏មាន នព្ ះនហត្ញននាះ នទើបមានកិចា ដដលគួរនធ្ែើ នដ្ឋយជាោរងារដដលគួរនធ្ែើ នដ្ឋយជា ិលបៈដដលគួរនធ្ែើ ឬ នដ្ឋយជាឋានៈដនវជិាា និង ព្បនោរន៍នដ្ឋយព្គូបាអាចារយ ទ ុំងឡាយ ក៏មាន ” ប្ពះមៅមលិិនទ ៖ “ ព្រះគញេមាា ់នាគន ន នោកមាា ់នឆលើយ មគួរនហើយ ” ៕

ចប់អភិជាននត តិ្បបញ្ហា ទី ១១

ោកយអធិប្ាយបញ្ហា ទី ១១ ៖

កយថា តិ្លញះនកើត្ន ើងមកក៏ដឹងភាល ម បានន ចកតីថា តិ្នរលនកើត្ន ើងមកភាល ម ៗ ក៏ព្បកបជាមួយបញ្ហា ដដលជាោរដឹង ។

កយថា តិ្ជានហត្ញឱ្យដឹងនព្ោយនរលនធ្ែើនៅនហើយ បានន ចកតីថា តិ្លញះនកើត្ន ើងមក មិនទន់អាចដឹងបានភាល ម គឺ មិនទន់ព្បកបព្រមនឹងបញ្ហា ។ ប ញដនត លញះបាននធ្ែើកិចាទក់ទងនឹងោរ ិកាកនញងោរងារននាះ ត្មមដដលអនកដដទបាននធ្ែើទញកជាគុំរូ ឬត្មមដដលព្គូបាអាចារយបនព្ងៀន ក៏ជានហត្ញ

វគគទី ៦ - តិវគគ ๒๗๕

ឱ្យនកើត្បញ្ហា បាននានរលនព្ោយ គឺជាធ្មាជាតិ្ ដដលព្បកបព្រមនឹងបញ្ហា នានរលនព្ោយ ។

កយថា ព្ប ិននបើ តិ្ជានហត្ញឱ្យដឹងនព្ោយនរលនធ្ែើនៅនហើយ រញ ុំមាននទននាះ ៘ រួកព្គូបាអាចារយទ ុំងឡាយ ក៏រដមងជាមនញ សឥត្ព្បនោរន៍ បានន ចកតីថា ព្ប ិននបើ តិ្ ជានហត្ញឱ្យដឹងនព្ោយនរលនធ្ែើនៅនហើយ រញ ុំមាននទននាះ នបើដូចននះ កិចាដដលទក់ទងនឹងោរ ិកាកនញងោរងារ ិលបៈទ ុំងឡាយ ក៏រដមងមិនមាន គឺមិនអាចព្បារឰបាន ។

នព្ ះោរនធ្ែើកិចាទ ុំងននាះបាន ចា ុំបាច់ព្តូ្វអាព្ ័យភារជាអនកមាន តិ្ ប ញដនតកនញងនរលននាះ មិនអាចនធ្ែើ តិ្ឱ្យនកើត្ន ើងបាន នព្ ះ តិ្ ញទធដត្ព្តូ្វនកើត្រួមជាមួយបញ្ហា ដដលកនញងនរលននាះ មិនទន់ជាឱ្ោ រប ់បញ្ហា នព្ ះនៅ ិកានៅន ើយ មិនទន់ចប់ោរ ិកា និង នព្ ះនហត្ញននាះ ព្គូបាអាចារយទ ុំងឡាយ ក៏រដមងជាមនញ សគ្នា នព្បនោរន៍ ន លគឺ មិនអាចបនព្ងៀនឱ្យអនកដដទនធ្ែើកិចាទក់ទងនឹងោរ ិកាបាន នព្ ះ តិ្រប ់មនញ សទ ុំងននាះ មិននកើត្ន ើង ។

ប ញដនត ត្មមោររិត្ រួក ិកាោរងារ ិលបៈទ ុំងឡាយ នទះជាមិន

ទន់មានបញ្ហា មិនទន់ដឹង រែព្គប់កនញងោរងារ ិលបៈននាះកតី ក៏រដមងនធ្ែើ កិចាទក់ទងនឹងោរ ិការប ់ខលួនបាន ដដលជាោរបងាា ញថា អាចនធ្ែើ តិ្ឱ្យនកើត្ន ើងបាន ។

នព្ ះនហត្ញននាះ តិ្ដដលមិនព្បកបព្រមជាមួយបញ្ហា ជា តិ្នដើម- នហត្ញឱ្យនកើត្បញ្ហា នានរលនព្ោយ ដដលបាននធ្ែើកិចាទក់ទង នឹងោរ ិកាបរបូិរនហើយ ក៏មាន ។

នព្ ះនហត្ញននាះ ព្បនោរន៍នដ្ឋយព្គូបាអាចារយទ ុំងឡាយ រដមងមាន នដ្ឋយនហត្ញថា ោររិត្ជាោ ងននះ បានជាព្រះនេរៈន លថាែ យវ ិរានាថា

๒๗๖ កណឌ ទី ២ - មិលនិទប្បញ្ហា កណឌ

“ ូមថាែ យព្រះររ ប ញដនតនដ្ឋយនហត្ញថា តិ្ជានហត្ញឱ្យដឹងនព្ោយនរលនធ្ែើនៅនហើយ ក៏មាន ” ដូចននះជានដើម ៕

ចប់ កយអធិ្បាយបញ្ហា ទី ១១

ចបស់តិវគគទី ៦ កនញងវគគននះមាន ១១ បញ្ហា

๒๗๗

វគគទី ៧ - អរបូវវត្ថថ នវគគ

បញ្ហា ទ្ី ១ - ស្តិឧបបជ្ានបបញ្ហា

ប្ពះរាជា មានបនទូល ួរថា “ ព្រះគញេមាា ់នាគន ន តិ្រដមងនកើត្ន ើងនដ្ឋយអាោរប ញនាា ន ? ” ប្ពះនាគមសន ៖ “ ូមថាែ យព្រះររ មហាបរិព្ត្ តិ្រដមងនកើត្ន ើងនដ្ឋយអាោរ ១៧ ” ប្ពះមៅមលិិនទ ៖ “ តិ្រដមងនកើត្ន ើងនដ្ឋយអាោរ ១៧ អែីខលះ ? ”

ប្ពះនាគមសន ៖ “ ូមថាែ យព្រះររ មហាបរិព្ត្ តិ្រដមងនកើត្ន ើងនព្ ះជាមនញ សនរៀននចះដឹង, តិ្រដមងនកើត្ន ើងនព្ ះជាមនញ សដដលអនកដដទដ្ឋ ់នត្ឿនឱ្យដឹងនូវអែីដដលនធ្ែើនៅនហើយ, តិ្រដមងនកើត្ន ើងនព្ ះវញិ្ហា េនព្គ្នត្ព្គ្នត្, តិ្រដមងនកើត្ន ើងនព្ ះវញិ្ហា េអុំនណាយផ្ល, តិ្រដមងនកើត្ន ើងនព្ ះវញិ្ហា េមិនអុំនណាយផ្ល, តិ្រដមងនកើត្ន ើងនព្ ះនិមិត្តមានចុំដេកដូចគ្នន , តិ្រដមងនកើត្ន ើងនព្ ះនិមិត្តមានចុំដេកខញ គ្នន , តិ្រដមងនកើត្ន ើងនព្ ះោរយល់ មត,ី តិ្រដមងនកើត្ន ើងនព្ ះលកខេៈ, តិ្រដមងនកើត្ន ើងនព្ ះបានអនកដដទព្បាប់ឱ្យរឭក, តិ្រដមងនកើត្ន ើងនព្ ះមានវធីិ្កត់្ព្ត្ម, តិ្រដមងនកើត្ន ើងនព្ ះវធីិ្រាប់, តិ្រដមងនកើត្ន ើងនព្ ះវធីិ្ចងចា ុំ, តិ្រដមងនកើត្ន ើងនព្ ះភាវនា, តិ្រដមងនកើត្ន ើងនព្ ះ កយនិរនធកនញងគមពីរ, តិ្រដមងនកើត្ន ើងនព្ ះោរទញកដ្ឋក់, តិ្រដមងនកើត្ន ើងនព្ ះជាអារមាេ៍ដដលធាល ប់នសាយ ដូចននះ ។

តិ្រដមងនកើត្ន ើង នព្ ះជាមនញ សនរៀននចះដឹងោ ងដូចនមតច ? ូមថាែ យព្រះររ តិ្រដមងនកើត្ន ើង នព្ ះជាមនញ សនរៀននចះដឹង នព្បៀបដូចជា

๒๗๘ កណឌ ទី ២ - មិលិនទប្បញ្ហា កណឌ

ព្រះអាននទ និង នាងខញរ រញត្តរាឧបា ិោ ឬ អនកដដទខលះ ដដលររ្កជាតិ្ទ ុំងឡាយបាន រដមងររ្កជាតិ្បាន ។

តិ្រដមងនកើត្ន ើង នព្ ះជាមនញ សដដលអនកដដទដ្ឋ ់នត្ឿនឱ្យដឹងនូវអែី ដដលបាននធ្ែើនៅនហើយោ ងដូចនមតច ? បញគគលរដមងនភលចភាល ុំង តិ្ លញះអនកដដទដ្ឋ ់នត្ឿននដើមបឱី្យររ្កដល់អែី ដដលបាននធ្ែើនៅនហើយននាះ ក៏រដមងររ្កបាន ។ តិ្រដមងនកើត្ន ើងនព្ ះជាមនញ ស ដដលអនកដដទដ្ឋ ់នត្ឿនឱ្យដឹងនូវអែី ដដលបាននធ្ែើនៅនហើយ ោ ងននះ ។

តិ្រដមងនកើត្ន ើង នព្ ះវញិ្ហា េនព្គ្នត្ព្គ្នត្ោ ងដូចនមតច ? តិ្រដមងនកើត្ន ើង នព្ ះវញិ្ហា េនព្គ្នត្ព្គ្នត្ ដូចកនញងព្គ្នដដលបញគគលបានអភិន កកនញងរារ មបត្តិ ឬ នព្មចនសាត្មបត្តិផ្ល ោ ងននះ ។

តិ្រដមងនកើត្ន ើង នព្ ះវញិ្ហា េអុំនណាយផ្លោ ងដូចនមតច ?

បញគគលជាមនញ សន រនរញនៅនដ្ឋយន ចកតី ញខនៅទីណា ក៏រដមងររ្កបានថា “នៅទីននាះ នយើងជាមនញ សន រនរញនៅនដ្ឋយន ចកត ីញខនហើយោ ងននះ ” ដូចននះ ។ តិ្រដមងនកើត្ន ើង នព្ ះវញិ្ហា េអុំនណាយផ្ល ោ ងននះ ។

តិ្រដមងនកើត្ន ើង នព្ ះវញិ្ហា េមិនអុំនណាយផ្លោ ងដូចនមតច ?

បញគគលជាមនញ សន រនរញនៅនដ្ឋយន ចកតីទញកខនៅទីណា ក៏រដមងររ្កបានថា “នៅទីននាះ នយើងជាមនញ សន រនរញនៅនដ្ឋយន ចកតទីញកខនហើយោ ងននះ ” ដូចននះ ។ តិ្រដមងនកើត្ន ើង នព្ ះវញិ្ហា េមិនអុំនណាយផ្ល ោ ងននះ ។

តិ្រដមងនកើត្ន ើង នព្ ះនិមិត្តមានចុំដេកដូចគ្នន ោ ងដូចនមតច ?

បញគគលន ើញមនញ សដដលដូចនឹងមាត្ម(រប ់ខលួន)ជានដើម ក៏រដមងររ្កដល់ មាត្ម ឬបិត្ម ឬបងបអូនព្បុ ឬបងបអូនព្ ី(រប ់ខលួន) ន ើញអូដា ឬនគ្ន ឬរដរ រប ់អនកដដទ ដដលដូចគ្នន នឹងរប ់ខលួនននាះ ក៏រដមងររ្កដល់អូដា

វគគទី ៧ - អរបូ្វវតាថ ន្វគគ ๒๗๙

ឬនគ្ន ឬរដរ(រប ់ខលួន) ។ តិ្រដមងនកើត្ន ើង នព្ ះនិមិត្តមានចុំដេកដូចគ្នន ោ ងននះ ។

តិ្រដមងនកើត្ន ើង នព្ ះនិមិត្តមានចុំដេកខញ គ្នន ោ ងដូចនមតច ?

គឺរដមង ររ្កបានថា រប ់ននាះមានរេ៌ដូចននះ មានរ ដូចននះ មាននផាដារែៈដូចននះ ។ តិ្រដមងនកើត្ន ើង នព្ ះនិមិត្តមានចុំដេកខញ គ្នន ោ ងននះ ។

តិ្រដមងនកើត្ន ើង នព្ ះោរយល់ មតីោ ងដូចនមតច ? អនកដដលរដមងនភលចភាល ុំងនព្ចើន លញះបានអនកដដទព្បាប់ឱ្យររ្ក ក៏ររ្កបាននព្ ះ មតីននាះ ។ តិ្រដមងនកើត្ន ើង នព្ ះោរយល់ មតី ោ ងននះ ។

តិ្រដមងនកើត្ន ើង នព្ ះលកខេៈោ ងដូចនមតច ? ធ្មាត្ម បញគគលដដល មាគ ល់នគ្នរលិរ័ទទ ទ ុំងឡាយ បាននដ្ឋយអវយវៈ ន ា្ ះថា សាគ ល់នព្ ះលកខេៈ ។ តិ្រដមងនកើត្ន ើង នព្ ះលកខេៈ ោ ងននះ ។

តិ្រដមងនកើត្ន ើង នព្ ះបានអនកដដទព្បាប់ឱ្យររ្កោ ងដូចនមតច ?

អនកដដលរដមងនភលចភាល ុំង លញះអនកដដទមកព្បាប់ឱ្យររ្កជាញយ ៗ ថា “ ចូរររ្កន ើញចញះណ៎ា អនកមហាចនព្មើន, ចូរររ្កន ើញចញះណ៎ា អនកមហាចនព្មើន” ដូចននះ (ក៏រដមងររ្កបាន) តិ្រដមងនកើត្ន ើង នព្ ះបានអនកដដទព្បាប់ឱ្យររ្ក ោ ងននះ ។

តិ្រដមងនកើត្ន ើង នព្ ះមានវធីិ្កត់្ព្ត្ម ោ ងដូចនមតច ? នព្ ះបាន

ិកាវធីិ្ រន ររួចនហើយ នទើបដឹងថា “ អកសរមួយននះព្តូ្វនធ្ែើ(ព្តូ្វ រន រ) បនាទ ប់រីអកសរមួយននះ ” ជានដើម ។ តិ្រដមងនកើត្ន ើង នព្ ះមានវធីិ្កត់្-ព្ត្ម ោ ងននះ ។

តិ្រដមងនកើត្ន ើង នព្ ះមានវធីិ្រាប់ ោ ងដូចនមតច ? នព្ ះបាន ិកាវធីិ្រាប់រួចនហើយ អនករាប់នទើបអាចរាប់ចុំនួន នទះជានព្ចើនោ ងណាបាន(មិនខញ ) តិ្រដមងនកើត្ន ើង នព្ ះមានវធីិ្រាប់ ោ ងននះ ។

๒๘๐ កណឌ ទី ២ - មិលិនទប្បញ្ហា កណឌ

តិ្រដមងនកើត្ន ើង នព្ ះមានវធីិ្ចងចា ុំ ោ ងដូចនមតច ? គឺ នព្ ះបាន ិកាវធីិ្ចងចា ុំរួចនហើយ បញគគលអនកនឹងចងចា ុំទញកនទើបអាចចាុំបាន នទះជានព្ចើនោ ងណា។ តិ្រដមងនកើត្ន ើង នព្ ះមានវធីិ្ចងចា ុំ ោ ងននះ ។

តិ្រដមងនកើត្ន ើង នព្ ះភាវនាោ ងដូចនមតច ? គឺ ភិកខញកនញងសា នាននះ រដមងត្មមររ្កដល់ខនធដដលធាល ប់នៅ កនញងភរមញន ៗ បានជានព្ចើន គឺ រដមងររ្កនៅមួយជាតិ្ខលះ រីរជាតិ្ខលះ ៘ រដមងត្មមររ្កដល់ខនធដដលធាល ប់នៅកនញងភរមញន ៗ ព្រមទ ុំងអាោរ ព្រមទ ុំងឧនទទ ោ ងននះ ។ តិ្រដមងនកើត្ន ើង នព្ ះភាវនាោ ងននះ។

តិ្រដមងនកើត្ន ើង នព្ ះ កយនិរនធកនញងគមពីរោ ងដូចនមតច ? គឺ រួកព្រះរាជាទ ុំងឡាយ នរលនឹងររ្កដល់អនញសា នី នទើបមានបនទូលថា ចូរយកគមពីរននះមក ព្ទង់ររ្កដល់អនញសា នីបាន នព្ ះគមពរីននាះ ។ តិ្រដមងនកើត្ន ើង នព្ ះ កយនិរនធកនញងគមពីរ ោ ងននះ។

តិ្រដមងនកើត្ន ើង នព្ ះោរទញកដ្ឋក់ោ ងដូចនមតច ? គឺ លញះន ើញរប ់ដដលបានទញកដ្ឋក់ ក៏រដមងររ្កបាន ។ តិ្រដមងនកើត្ន ើង នព្ ះោរទញក ដ្ឋក់ ោ ងននះ ។

តិ្រដមងនកើត្ន ើង នព្ ះជាអារមាេ៍ ដដលធាល ប់នសាយោ ងដូចនមតច ? គឺ រដមងរឭកដល់រូបបាននព្ ះធាល ប់ន ើញ រដមងររ្កដល់ ុំន ងបាននព្ ះធាល ប់ឮ រដមងររ្កដល់កលិនបាននព្ ះធាល ប់ធ្ញ ុំកលិន រដមងររ្កដល់រ បាននព្ ះធាល ប់ភលក់ រដមងររ្កដល់នផាដារែៈបាននព្ ះធាល ប់ប ះ រដមងររ្កដល់ធ្ម៌បាននព្ ះធាល ប់ដឹង ។ តិ្រដមងនកើត្ន ើង នព្ ះជាអារមាេ៍ ដដលធាល ប់នសាយោ ងននះ ។

ូមថាែ យព្រះររ តិ្រដមងនកើត្ន ើង នដ្ឋយអាោរ ១៧ ទ ុំងននះ”

វគគទី ៧ - អរបូ្វវតាថ ន្វគគ ๒๘๑

ប្ពះមៅមលិិនទ ៖ “ ព្រះគញេមាា ់នាគន ន នោកមាា ់នឆលើយ មគួរនហើយ ” ៕

ចប់ តិ្ឧបបរានបបញ្ហា ទី ១

ោកយអធិប្ាយបញ្ហា ទី ១ ៖

កនញងវគគទី ៧ ននះ មាន ១៦ បញ្ហា ។ បញ្ហា ទក់ទងនឹងោរនកើត្ន ើងដន តិ្ ន ា្ ះថា តិ្ឧបបរានបបញ្ហា ។

កយថា តិ្រដមងនកើត្ន ើង នព្ ះជាមនញ សនរៀននចះដឹង បានន ចកតីថា អនកដដលនរៀននចះដឹង ជាធ្មាត្មនព្បើ តិ្ររ្កដល់នមនរៀនញឹកញាប់ នដើមបជីាព្បនោរន៍ដល់ោរចងចា ុំបាន នដ្ឋយអាព្ ័យទ ុំងភារជាមនញ សអ ់កិនល ឬមានកិនល តិ្ចនទៀត្ផ្ង តិ្ននះរដមងមានកមាល ុំង រហូត្ទល់ដត្ររ្កជាតិ្មញនបាន ។

កយថា វញិ្ហា េអុំនណាយផ្ល គឺ វញិ្ហា េដដលព្បកបនដ្ឋយ ញខនវទនាដ៏ ងប់ ដ៏ព្ត្ជាក់ មិនខែល់ខាែ យ មិនមានន ចកតីរាបាទនបៀត្នបៀន ។ គួរព្ជាប វញិ្ហា េមិនអុំនណាយផ្ល នដ្ឋយព្បោរផ្ទញយគ្នន ។

កយថា និមិត្តមានចុំដេកដូចគ្នន និមិត្តមានចុំដេកខញ គ្នន គឺព្បោរដដលដូចគ្នន ព្បោរដដលខញ ដបលកគ្នន ។

កយថា រដមងររ្កបានថា រប ់ននាះមានរេ៌ដូចននះ ។ល។ មាននផាដារែៈដូចននះ គឺ លញះដឹងនហើយថា រប ់ននាះមានរេ៌ដូចននះ គឺ រេ៌ដបត្ង ។ល។ មាននផាដារែៈដូចននះ គឺ នព្គ្នត្ព្គ្នត្ ក៏រដមងររ្កដល់រប ់មួយនទៀត្ ដដលមានព្បោរខញ ដបលកគ្នន បានថា រឯីរប ់ននាះមានរេ៌ដូចននះ គឺ រេ៌ព្កហម ។ល។ មាននផាដារែៈដូចននះ គឺ ម ដាលអិត្ ោ ងននះ ជានដើម ។

កយថា នព្ ះលកខេៈ គឺ នព្ ះលកខេៈដនអវយវៈ ន លគឺ ដផ្នក

๒๘๒ កណឌ ទី ២ - មិលិនទប្បញ្ហា កណឌ

នផ្សង ៗ ដនរូបរាងោយ ។

កយថា នព្ ះបាន ិកាវធីិ្ រន ររួចនហើយ គឺ នព្ ះបាន ិការហូត្ដឹងវធីិ្ រន រ កយដដលព្តឹ្មព្តូ្វរួចនហើយ នរលនឹង រន រន ចកតីក៏រដមងររ្កបានថា នបើនឹង រន រ កយននះ ព្តូ្វ រន រអកសរមួយននះមញន បនាទ ប់មកព្តូ្វ រន រអកសរមួយននះ អកសរមួយននះព្តូ្វ រន របនាទ ប់រីអកសរមួយននះ ោ ងននះ ជានដើម ។

កយថា វធីិ្រាប់ វធីិ្ចងចា ុំ គឺ ឧបាយរាប់ ឧបាយចងចាុំ ។ កយថា នព្ ះភាវនា គឺ នព្ ះោរចនព្មើនបញនរែនិវាសានញ សតិ្ញ្ហា េ

ដដលជាញាេព្បព្រឹត្តនៅ ជាមួយ តិ្ដ៏មានកមាល ុំង កនញងោរររ្កជាខាល ុំង ។

ចុំដេកកនញង កយថា ភិកខញកនញងព្រះសា នាននះ រដមងត្មមររ្កដល់ខនធ ដដលធាល ប់នៅ កនញងភរមញនបានជានព្ចើន ជានដើមននះ មានន ចកតីនរញោ ងននះគឺ ៖ ភិកខញកនញងព្រះសា នាននះ រដមងត្មមររ្កដល់ខនធ ដដលធាល ប់នៅកនញងភរមញន ៗ បានជានព្ចើន គឺ រដមងររ្កនៅមួយជាតិ្ខលះ រីរជាតិ្ខលះ ។ល។ នព្ចើន ុំវដតកបបខលះ នព្ចើនវវិដតកបបខលះ នព្ចើន ុំវដតវវិដតកបបខលះ ថា “កនញងោលននាះ នយើងមានន ា្ ះោ ងននះ មានព្ត្កូលោ ងននះ មានរេ៌ មបញ រោ ងននះ មានអាហារោ ងននះ នសាយ ញខឬទញកខោ ងននះ មានកព្មិត្អាយញោ ងននះ នយើងននាះរ ុំកិល(សាល ប់)នចញរីទីននាះ រួចក៏បាននកើត្ន ើងនៅទីឯនណាះ ។ នៅទីននាះ នយើងមានន ា្ ះោ ងននះ មានព្ត្កូលោ ងននះ មានរេ៌ មបញ រោ ងននះ មានអាហារោ ងននះ នសាយ ញខឬទញកខោ ងននះ នយើងននាះរ ុំកិលរីទីននាះនហើយ ក៏មកនកើត្ន ើងនៅទីឯនេះ ” ដូចននះ ភិកខញ ននាះ រដមងត្មមររ្កដល់ខនធដដលធាល ប់នៅកនញងភរមញនៗ បានជានព្ចើន ព្រមទ ុំងអាោរ ព្រមទ ុំងឧនទទ ។ កនញង កយទ ុំងននះ កយថា ុំវដតកបប គឺ កបបដដលកុំរញងព្តូ្វបុំផាល ញ ។ កយថា វវិដតកបប គឺ កបបដដលកុំរញងចនព្មើន ។ កយថា ព្រមទ ុំងអាោរ គឺ

វគគទី ៧ - អរបូ្វវតាថ ន្វគគ ๒๘๓

ព្រមទ ុំងន ា្ ះ និងព្ត្កូល ។ កយថា ព្រមទ ុំងឧនទទ គឺ ព្រមទ ុំងព្បោរនផ្សង ៗ ដនរេ៌ មបញ រ អាហារ ញខ និងទញកខ ជានដើម ។ កយថា លញះបានន ើញរប ់ដដលទញកដ្ឋក់ក៏រដមងររ្កបាន គឺ លញះន ើញរប ់ដដលបានទញកដ្ឋក់ក៏រដមងររ្កបានថា រប ់ននះនយើងបានមក នដ្ឋយព្បោរោ ងននះ ជានដើម ព្រមទ ុំងបញគគល ទីកដនលង ជានដើម ទក់ទងនឹងរប ់ដដលទញកដ្ឋក់ននាះ ៕

ចប់ កយអធិ្បាយបញ្ហា ទី ១

បញ្ហា ទ្ី ២ - វុទ្ធគុណស្តិបដ្ិលាភបបញ្ហា

ប្ពះរាជា មានបនទូល ួរថា “ ព្រះគញេមាា ់នាគន ន ព្រះគញេមាា ់ទ ុំងឡាយ ន ល កយននះថា “ បញគគលឯណានធ្ែើដត្អកញ លរហូត្ ១០០ ឆ្ន ុំ ប ញដនតនានរលរិត្សាល ប់ មាន តិ្ររ្កដល់ព្រះរញទធគញេ បញគគលននាះនឹងនកើត្កនញងបណាត នទវត្មទ ុំងឡាយ ” ខ្ញ ុំព្រះករញណាមិននរឿ កយដដលថា ននះនទ ។ ម ាងវញិនទៀត្ ូមប ីកយដដលព្រះគញេមាា ់ទ ុំងឡាយន លោ ងននះថា “ បញគគលនឹងនកើត្ន ើងនៅនរកបាន នព្ ះបាណាតិ្បាត្ ដដលបាននធ្ែើដត្មួយដង ” ននះ ខ្ញ ុំព្រះករញណាក៏មិននរឿដដរ ” ប្ពះនាគមសន ៖ “ ូមថាែ យព្រះររ មហាបរិព្ត្ ព្រះអងគព្ទង់យល់ន ចកតីននាះ ោ ងដូចនមតច ដញ ុំេានទះជាដញ ុំតូ្ច ៗ កតី នលើកដលងោរនព្បើនាវានចញ នត្ើអាចអដេត ត្នៅនលើទឹកបានឬោ ងណា ? ” ប្ពះមៅមលិិនទ ៖ “ មិនបាននទ ព្រះគញេមាា ់ ”

ប្ពះនាគមសន ៖ “ ូមថាែ យព្រះររ ដញ ុំេានទះបីជាចុំនួន ១០០ រនទះ ដដលនគផ្ទញកនៅនលើនាវា នត្ើអាចអដេត ត្នៅនលើទឹកបានឬនទ ? ” ប្ពះមៅមលិិនទ ៖ “ បាន ព្រះគញេមាា ់ ”

๒๘๔ កណឌ ទី ២ - មិលិនទប្បញ្ហា កណឌ

ប្ពះនាគមសន ៖ “ ូមថាែ យព្រះររ បញគគលគួរន ើញកញ លកមាទ ុំង ឡាយថា នព្បៀបដូចជានាវាផ្ងចញះ ” ប្ពះមៅមលិិនទ ៖ “ ព្រះគញេមាា ់នាគន ន នោកមាា ់នឆលើយ មគួរនហើយ ” ៕

ចប់រញទធគញេបដិោភបបញ្ហា ទី ២

ោកយអធិប្ាយបញ្ហា ទី ២ ៖

បញ្ហា តីអុំរីោរមាន តិ្ររ្កដល់ព្រះរញទធគញេ ន ា្ ះថា រញទធគញេ-បដិោភបបញ្ហា ។ គួរព្ជាប ោរនព្បៀបនធ្ៀបនដ្ឋយឧបមា ដូចត្នៅ ៖ នព្បៀបដូចជា ដញ ុំេានទះជាដញ ុំតូ្ច ៗ កតី ដ្ឋក់នៅដផ្ទនលើទឹក នដ្ឋយមិនបានដ្ឋក់នៅនលើនាវា រញ ុំមាននាវាព្ទព្ទង់ រដមងមិនអាចអដេត ត្នៅនលើដផ្ទទឹកបាន រដមងដត្លិចចញះនៅកនញងទឹកដត្មតង ោ ងណា ។ បញគគលដដលនធ្ែើអកញ លកមា ូមបដីត្មួយនលើកកតី នៅនវោរិត្សាល ប់ នៅនរលរញ ុំមានកញ លនកើត្ន ើងមកព្ទព្ទង់ គឺ ោរ រទញក រដមងដត្លិចចញះនៅ គឺ ធាល ក់នៅកនញងនរកដត្មតង ដូចននាះ ។

ដញ ុំេានទះជាចុំនួន ១០០ រនទះ ផ្ទញកនៅនលើនាវាធ្ុំមួយនព្គឿង រដមងអដេត ត្នៅនលើដផ្ទទឹកបាន មិនលិចចញះនៅកនញងទឹកោ ងណា ។ បញគគលដដលបាននធ្ែើអកញ លកមានព្ចើន ប ញដនត នៅនរលរិត្សាល ប់ មានកញ លដ៏អសាា រយ មានរញទធ នញ សតិ្ ជានដើម នកើត្ន ើងមកដត្មួយព្គ្នប ញនណាា ះ ក៏រដមង្នន ើងនៅោន់ឋាន ួគ៌បាន មិនធាល ក់ចញះនៅកនញងនរក ោ ងននាះ ។

គួរន ើញ ត្ែដដលនធ្ែើអកញ លកមា នព្បៀបដូចជាដញ ុំេា គួរន ើញកញ ល-កមា នព្បៀបដូចជានាវា ៕

ចប់ កយអធិ្បាយបញ្ហា ទី ២

វគគទី ៧ - អរបូ្វវតាថ ន្វគគ ๒๘๕

បញ្ហា ទ្ី ៣ - ទុ្កខបបោនវាយាម្បបញ្ហា

ប្ពះរាជា មានបនទូល ួរថា “ ព្រះគញេមាា ់នាគន ន រួកនោកមាា ់ទ ុំងឡាយ រដមងរាោមនដើមបលីះទញកខអតី្ត្ ឬោ ងណា ? ” ប្ពះនាគមសន ៖ “ មិនដមននទ មហាបរិព្ត្ ” ប្ពះមៅមលិិនទ ៖ “ នបើដូចននះ រដមងរាោមនដើមបលីះទញកខអនាគត្ ឬព្រះគញេមាា ់ ? ”

ប្ពះនាគមសន ៖ “ មិនដមននទ មហាបរិព្ត្ ” ប្ពះមៅមលិិនទ ៖ “ នបើដូចននះ រដមងរាោមនដើមបលីះទញកខបចាញបបនន ឬព្រះគញេមាា ់ ? ”

ប្ពះនាគមសន ៖ “ មិនដមននទ មហាបរិព្ត្ ” ប្ពះមៅមលិិនទ ៖ “ ព្ប ិននបើ រួកនោកមាា ់មិនបានរាោមនដើមប ីលះទញកខអតី្ត្ មិនបានរាោមនដើមបលីះទញកខអនាគត្ មិនបានរាោមនដើមបលីះទញកខបចាញបបនន នបើដូចននះ រួកនោកមាា ់នា ុំគ្នន រាោម នដើមប ីព្បនោរន៍អែី ? ”

ប្ពះមេរៈ ថាែ យព្រះររនឆលើយថា “ ូមថាែ យព្រះររ នដើមបពី្បនោរន៍អែីនៅឬមហាបរិព្ត្ ? រួកអាត្មា ភាររដមងរាោមនដើមបពី្បនោរន៍ព្បោរននះគឺ ទញកខននះរលត់្នៅនហើយ ទញកខនផ្សងមិននកើត្ន ើង ” ប្ពះមៅមលិិនទ ៖ “ ព្រះគញេមាា ់នាគន ន ប ញដនតនោកមាា ់នៅមានទញកខអនាគត្នៅន ើយឬ ? ”

ប្ពះនាគមសន ៖ “ រញ ុំមាននទ ូមថាែ យព្រះររ ” ប្ពះមៅមលិិនទ ៖ “ ព្រះគញេមាា ់នាគន ន រួកនោកមាា ់ ញទធដត្

ជាអនកដវឆ្ល ត្ហួ បេឌិ ត្ ដដលរាោមលះទញកខអនាគត្ ដដលរញ ុំទន់មាន ” ប្ពះនាគមសន ៖ “ ូមថាែ យព្រះររ ព្រះអងគព្ទង់មានព្រះរាជា

๒๘๖ កណឌ ទី ២ - មិលិនទប្បញ្ហា កណឌ

បដិបកខមួយចុំនួន ជា ព្តូ្វ ល្ ន នឬនទ ? ” ប្ពះមៅមលិិនទ ៖ “ រិត្ដមននហើយ មាន ព្តូ្វ ព្រះគញេមាា ់ ” ប្ពះនាគមសន ៖ “ ូមថាែ យព្រះររ ព្រះអងគព្ទង់ព្ត្ម ់បងាគ ប់ឱ្យរីក

គូរញ ុំវញិនគរ ឱ្យសាងកុំដរង ឱ្យសាងនខាល ងទែ រនគរ ឱ្យសាងប មោរ រ ឱ្យព្បមូលព្ ូវអងារទញក កនញងនវោននាះ (កនញងនវោដដល ព្តូ្វ ល្ ន ន) ឬ ? ”

ប្ពះមៅមលិិនទ ៖ “ រញ ុំដមននទ ព្រះគញេមាា ់ កិចាមានោររីកគូរញ ុំវញិនគរទញក ជានដើមននាះ ចា ុំបាច់ព្តូ្វនព្ត្ៀមោរឱ្យនព្ ច ត្ម ុំងរីចមាង យដត្មតង ”

ប្ពះនាគមសន ៖ “ ូមថាែ យព្រះររ រួកព្រះអងគព្ទង់ ិកាកនញងនរឿងដុំរ ី ព្ទង់ ិកាកនញងនរឿងន ះ ព្ទង់ ិកាកនញងនរឿងរនទះ ព្ទង់ ិកាកនញងនរឿងធ្នូ ព្ទង់ ិកាកនញងនរឿងលុំដរង កនញងនវោននាះឬ ? ”

ប្ពះមៅមលិិនទ ៖ “ រញ ុំដមននទ ព្រះគញេមាា ់ កិចាមានោរ ិកាកនញងនរឿងដុំរ ីជានដើមននាះ ចា ុំបាច់ព្តូ្វនព្ត្ៀមោរឱ្យនព្ ច ត្ម ុំងរីចមាង យដត្មតង ”

ប្ពះនាគមសន ៖ “ នដើមបពី្បនោរន៍អែីនៅឬ ? ” ប្ពះមៅមលិិនទ ៖ “ នដើមបពី្បនោរន៍ គឺោរោរ រនព្គ្នះភ័យអនាគត្ ” ប្ពះនាគមសន ៖“ ូមថាែ យព្រះររ នព្គ្នះភ័យអនាគត្កុំរញងមានឬ ? ” ប្ពះមៅមលិិនទ ៖ “ រញ ុំទន់មាននទ ព្រះគញេមាា ់ ” ប្ពះនាគមសន ៖ “ ូមថាែ យព្រះររ រួកព្រះអងគ ញទធដត្ជាអនកដវឆ្ល ត្

ហួ បេឌិ ត្ ដដលព្ទង់នព្ត្ៀមោរ នដើមបោីរ រនព្គ្នះភ័យអនាគត្ ដដលរញ ុំទន់មាន ”

ប្ពះមៅមលិិនទ ៖ “ ូមព្រះគញេមាា ់ឧបមាឱ្យោន់ដត្ចា ់ដេមនទៀត្”

ប្ពះនាគមសន ៖ “ ូមថាែ យព្រះររ មហាបរិព្ត្ ព្រះអងគនឹងព្ទង់យល់ន ចកតីននាះោ ងដូចនមតច ព្រះអងគព្ទង់នព្ កទឹកកនញងនវោណា ព្រះអងគក៏ព្ត្ម ់ឱ្យនគរីកអេតូ ងទឹក ឱ្យរីកព្ ះ ឱ្យរីកព្ត្ ុំងទឹក នដ្ឋយ

វគគទី ៧ - អរបូ្វវតាថ ន្វគគ ๒๘๗

កុំេត់្កនញងព្រះទយ័ថា “នយើងនឹងនសាយទឹក ” កនញងនវោននាះ ឬ ? ” ប្ពះមៅមលិិនទ ៖ “ រញ ុំដមននទ ព្រះគញេមាា ់ កិចាមានោរឱ្យរីក

អេតូ ងទឹក ជានដើមននាះ ចា ុំបាច់ព្តូ្វដត្នព្ត្ៀមោរឱ្យនហើយនព្ ច ត្ម ុំងរីចមាង យដត្មតង ”

ប្ពះនាគមសន ៖ “ នដើមបពី្បនោរន៍អែីឬ ? ” ប្ពះមៅមលិិនទ ៖ “ នដើមបពី្បនោរន៍ គឺោរោរ រោរនព្ កទឹកកនញង

នរលអនាគត្ ព្រះគញេមាា ់ ” ប្ពះនាគមសន ៖ “ ូមថាែ យព្រះររ ោរនព្ កទឹកកនញងអនាគត្កុំរញង

មានឬ ? ” ប្ពះមៅមលិិនទ ៖ “ រញ ុំទន់មាននទ ព្រះគញេមាា ់ ” ប្ពះនាគមសន ៖ “ ូមថាែ យព្រះររ រួកព្រះអងគព្ទង់ ញទធដត្ជាអនកដវ

ឆ្ល ត្ហួ បេឌិ ត្ ដដលនព្ត្ៀមកិចាមានោរឱ្យរីកអេតូ ងទឹក ជានដើមននាះ នដើមបពី្បនោរន៍ គឺ ោរ រោរនព្ កទឹកកនញងអនាគត្ ដដលមិនទន់មាន ”

ប្ពះមៅមលិិនទ ៖ “ ូមព្រះគញេមាា ់ឧបមាឱ្យោន់ដត្ចា ់បនតិចនទៀត្”

ប្ពះនាគមសន ៖ “ ូមថាែ យព្រះររ ព្រះអងគព្ទង់យល់ន ចកតីននាះោ ងដូចនមតច ព្រះអងគព្ទង់លល នអាហារន ើងមកនវោណា ព្រះអងគក៏ព្ទង់ព្ត្ម ់បងាគ ប់ឱ្យភាួរដព្ ឱ្យនព្ ះព្ ូវសាលី កុំេត់្ទញកកនញងព្រះទយ័ថា “នយើងនឹងនសាយអាហារ ” កនញងនវោននាះឬ ? ”

ប្ពះមៅមលិិនទ ៖ “ រញ ុំដមននទ ព្រះគញេមាា ់ កិចាមានោរឱ្យភាួ រដព្ ជានដើមននាះ ចា ុំបាច់ព្តូ្វនព្ត្ៀមោរឱ្យនហើយនព្ ច ត្ម ុំងរីចមាង យដត្មតង ”

ប្ពះនាគមសន ៖ “ នដើមបពី្បនោរន៍អែីឬ ? ” ប្ពះមៅមលិិនទ ៖ “ នដើមបពី្បនោរន៍ គឺោរ រភារនព្ កលល នកនញង

អនាគត្ ”

๒๘๘ កណឌ ទី ២ - មិលិនទប្បញ្ហា កណឌ

ប្ពះនាគមសន ៖ “ ូមថាែ យព្រះររ ភារនព្ កលល នកនញងអនាគត្កុំរញងមានឬ ? ”

ប្ពះមៅមលិិនទ ៖ “ រញ ុំទន់មាននទ ព្រះគញេមាា ់ ” ប្ពះនាគមសន ៖ “ ូមថាែ យព្រះររ រួកព្រះអងគព្ទង់ ញទធដត្ជាអនក

ដវឆ្ល ត្ហួ បេឌិ ត្ ដដលនព្ត្ៀមោរនដើមបពី្បនោរន៍ គឺោរ រភារនព្ ក-

លល នកនញងអនាគត្ ដដលមិនទន់មាន ” ប្ពះមៅមលិិនទ ៖ “ ព្រះគញេមាា ់នាគន ន នោកមាា ់នឆលើយ មគួរនហើយ ” ៕

ចប់ទញកខបបហានវាោមបបញ្ហា ទី ៣

ោកយអធិប្ាយបញ្ហា ទី ៣ ៖

បញ្ហា តីអុំរីន ចកតរីាោមនដើមបលីះទញកខ ន ា្ ះថា ទញកខបបហាន-វាោមបបញ្ហា ។

នៅនរលព្រះរាជាព្ទង់ព្ត្ម ់ ួរថា “ រួកនោកមាា ់រដមងរាោម នដើមបលីះទញកខអតី្ត្ឬ ? ” ោរដដលព្រះនាគន ននត្ថរថាែ យព្រះររនឆលើយបដិន ធ្ កយព្ត្ម ់រប ់ព្រះរាជាថា “ មិនដមននទ មហាបរិព្ត្ ” ដូចននះ ក៏នព្ ះដត្ទញកខអតី្ត្ជាឧបាទនកខនធ ៥ ដដលកនលងផ្ញត្នៅនហើយ អ ់នៅនហើយ បាត់្បង់នៅនហើយ នបើដូចននះ ព្បនោរន៍អែីនដ្ឋយន ចកតីរាោម គឺ នដ្ឋយោរព្បារឰន ចកតីរាោមនដើមបលីះនូវអែីដដលកនលងនៅនហើយននាះនទៀត្នៅ ។

ចុំដេកឯទញកខអនាគត្ ព្រះនេរៈគួរដត្ទទួលសាគ ល់ថា “ រិត្ដមន មហា- បរិព្ត្ ” នព្ ះោរព្បារឰន ចកតីរាោមកនញងនរលបចាញបបនន គឺនដើមបោីរមិននកើត្ន ើងដនទញកខដដលនឹងនកើត្ន ើងនានរលអនាគត្ ប ញដនតនោកក៏នៅដត្បដិន ធ្ថា “ មិនដមននទ មហាបរិព្ត្ ” ដូចគ្នន ននាះដដរ ។

វគគទី ៧ - អរបូ្វវតាថ ន្វគគ ๒๘๙

នព្ ះនហត្ញអែីនទើបនោកនៅដត្បដិន ធ្ ? នឆលើយថា នព្ ះនហត្ញថា ន ចកតីរាោម កនញងនរលបចាញបបននដុំនេើ រនៅ នដើមបោីរមិននកើត្ន ើងដនទញកខ ដដលនឹងនកើត្ន ើងកនញងអនាគត្ក៏រិត្ដមន ប ញដនតទញកខកនញងអនាគត្មិនបានមានឱ្យលះកនញងនរលបចាញបបនន នព្បៀបបីដូច ោរនព្ត្ៀមធ្នូ លុំដរង រនលួញ ោរហែឹកហាត់្ព្បយញទធ ជានដើម រដមងមាននដើមបកីមាា ត់្ ឹក ព្តូ្វ ដដលអាចមកទស្តនាទ ន

ល្ ន នកនញងនរលអនាគត្ក៏រិត្ដមន ប ញដនត ឹក ព្តូ្វក៏រញ ុំទន់មាន មិនបានបងាា ញ ឱ្យកមាា ត់្កនញងខេៈននាះ ដូចននះនទើបព្រះនេរៈ ុំនៅដល់ន ចកតីននាះ នទើបន លបដិន ធ្ ោ ងននះ ។

នៅនរលមានបនទូល ួរត្នៅនទៀត្ថា “ នបើដូចននះ រដមងរាោមនដើមបលីះទញកខ បចាញបបននឬ ? ” ដូចននះ ព្រះនេរៈនៅដត្បដិន ធ្នទៀត្ថា “ មិនដមននទ មហាបរិព្ត្ ” នព្ ះថា ទញកខ គឺឧបាទនកខនធ ៥ កនញងបចាញបបននននះ រដមងដល់ន ចកតវីនិា នដ្ឋយខលួនឯង ត្មម ភាររប ់ខលួន នដ្ឋយមិនបាច់នព្បើន ចកតីរាោមអែី នដើមបឱី្យអ ់នៅននាះនទ ។

កនញង កយថា ទញកខននះរលត់្នៅ នហើយទញកខនផ្សងមិននកើត្ន ើង បានន ចកតីថា ទញកខននះ គឺ ឧបានទនកខនធ ៥ កនញងភរបចាញបបននននះ រលត់្នៅនដ្ឋយអុំណាចដនចញតិ្ នដ្ឋយព្បោរ ដដលមិនជាបចា័យ ចុំន ះបដិ នធិកនញងភរខាងមញខ នហើយទញកខនផ្សង គឺ ឧបាទនកខនធ ៥ ដដលនឹងនកើត្ន ើង កនញងភរនផ្សងកនញងអនាគត្ នឹងមិននកើត្ន ើងនដ្ឋយអុំណាចដនមគគភាវនា ដដលបានអប់រ ុំ នស ុំទញកមកនហើយកនញងភរមញន ៗ ។

កយអធិ្បាយដដលនៅ ល់នព្ៅរីមួយលល ននះ គួរព្ជាបត្មមព្បោរ ដូចបានន លរួចនហើយ កនញងបញ្ហា មញនននះ ៕

ចប់ កយអធិ្បាយបញ្ហា ទី ៣

๒๙๐ កណឌ ទី ២ - មិលនិទប្បញ្ហា កណឌ

បញ្ហា ទ្ី ៤ - ព្វហារលាកបបញ្ហា

ប្ពះរាជា មានបនទូល ួរថា “ ព្រះគញេមាា ់នាគន ន ព្រហានោកនៅឆ្ង យរីទីននះ នៅប ញនណា ? ” ប្ពះនាគមសន ៖ “ ូមថាែ យព្រះររ មហាបរិព្ត្ ព្រហានោកនៅឆ្ង យរីទីននះ រយៈចមាង យដដលដញ ុំេាទុំហុំប ញនផ្ទះ ធាល ក់រីព្រហានោកននាះ មួយយប់មួយដេង អ ់រយៈចមាង យ ៤៨.០០០ នោរន៍ ធាល ក់ដល់ដី នព្បើនរល ៤ ដខ(១) ” ប្ពះមៅមលិិនទ ៖ “ ព្រះគញេមាា ់នាគន ន រួកនោកមាា ់នា ុំគ្ននន លោ ងននះថា “ ភិកខញ ដ៏មានបទ្ធិ ដដលមាននចនត្មវ ី អាចអនតរធានបាត់្ខលួននៅរមពូទែីបននះ នៅបងាា ញខលួននៅព្រហានោក រយៈនរលនព្បៀបដូច បញរ ដ៏មានកមាល ុំង នធឹងដដ ដដលបត់្ននាះនចញនៅ ឬ បត់្ដដ ដដលកុំរញង នធឹងននាះ ចូលមក ” ខ្ញ ុំព្រះករញណាមិននរឿន ើយ ភិកខញ នឹងនៅអ ់រយៈចមាង យជានព្ចើនរយនោរន៍ដល់ថាន ក់ននាះ បាននលឿនរហ័ ដបបននះឬ ? ”

ប្ពះមេរៈ ន លថាែ យព្រះររថា “ ូមថាែ យព្រះររ ជាតិ្ភូមិ(ដដនព្ប ូត្)រប ់ព្រះអងគនៅទីណា ? ” ប្ពះមៅមលិិនទ ៖ “ មាននោះមួយន ា្ ះថា អល នទ ខ្ញ ុំព្រះករញណាព្ប ូត្នៅទីននាះ ” ប្ពះនាគមសន ៖ “ ូមថាែ យព្រះររ នោះអល នទនៅឆ្ង យរីទីននះប ញនាា ន ? ” ប្ពះមៅមលិិនទ ៖“ឆ្ង យរីទីននះព្បមាេ ២០០នោរន៍ ព្រះគញេមាា ់ ”

ប្ពះនាគមសន ៖ “ ព្រះអងគព្ទង់ព្ជាប មិនថាអញីចឹងឬ ? ថា ព្រះអងគ ព្ទង់ររ្កដល់ព្រះរារករេីយកិចា ដដលព្ទង់បាននធ្ែើនៅឯនោះននាះបាន ? ” (១) ព្តូ្វជារយៈចមាង យ ៤៨.០០០ នោរន៍ x ៣០ដេង x ៤ (ដខ) = ៥.៧៦០.០០០ នោរន៍ ។ ត្មមអភិ.បរ.ិ៥ គឺ ៤២.០០០ x ៦(ជាន់) +៥.៥០៨.០០០ = ៥.៧៦០.០០០ នោរន៍ ។

វគគទី ៧ - អរបូ្វវតាថ ន្វគគ ๒๙๑

ប្ពះមៅមលិិនទ ៖ “ រិត្ដមន ព្រះគញេមាា ់ ខ្ញ ុំព្រះករញណាររ្កបាន ” ប្ពះនាគមសន ៖ “ ូមថាែ យព្រះររ ព្រះអងគោងនៅអ ់រយៈ

ចមាង យ ២០០ នោរន៍ បាននលឿនដមនដទនហន៎ ! ” ប្ពះមៅមលិិនទ ៖ “ ព្រះគញេមាា ់នាគន ន នោកមាា ់នឆលើយ មគួរនហើយ ” ៕

ចប់ព្រហានោកបបញ្ហា ទី ៤

ោកយអធិប្ាយបញ្ហា ទី ៤ ៖

បញ្ហា តីអុំរីរយៈចមាង យនៅោន់ព្រហានោក ន ា្ ះថា ព្រហានោក បបញ្ហា ។

ព្រះរាជាព្ទង់ររ្កនៅោន់នោះអល នទ ដដលនៅឆ្ង យដល់នៅ ២០០ នោរន៍ បាននលឿនដមនដទន គឺ ររ្កនៅដល់បានភាល មត្មមបុំេងោ ងណា ភិកខញ ដ៏មានបទ្ធិ នធ្ែើោយឱ្យព្ បនៅត្មមអុំណាចដនចិត្ត នៅោន់ព្រហា-នោក ដដលនៅឆ្ង យព្បមាេប ញនណាា ះ បានភាល មត្មមបុំេង គឺ ដុំណាលគ្នន នឹងចិត្ត ដដលអធិ្ដ្ឋា ន ោ ងននាះ ។

គួរព្ជាបថា ព្រហានោក ដដលនៅចមាង យមានព្បមាេប ញនណាា ះ គឺ ព្រហានោកថាន ក់បឋមរានភូមិ ៕

ចប់ កយអធិ្បាយបញ្ហា ទី ៤

បញ្ហា ទ្ី ៥- ទ្វិនាំរលាកុបបនាា នំស្ម្កភាវបបញ្ហា

ប្ពះរាជា មានបនទូល ួរថា “ ព្រះគញេមាា ់នាគន ន បញគគលដដលសាល ប់កនញងទីព្កុងននះ នហើយនៅនកើត្នៅព្រហានោក ជាមួយនឹងបញគគលដដល

๒๙๒ កណឌ ទី ២ - មិលិនទប្បញ្ហា កណឌ

សាល ប់កនញងទីព្កុងននះ នហើយនៅនកើត្ន ើងនៅក ាិរនគរ អនកណាយូរជាងអនកណារហ័ ជាង ? ” ប្ពះនាគមសន ៖ “ ន ាើគ្នន មហាបរិព្ត្ ” ប្ពះមៅមលិិនទ ៖ “ ូមព្រះគញេមាា ់នធ្ែើោរឧបមា ”

ប្ពះនាគមសន ៖ “ ូមថាែ យព្រះររ នគរព្ប ូត្រប ់ព្រះអងគនៅទីណា ? ” ប្ពះមៅមលិិនទ ៖ “ មានទីកដនលងមួយន ា្ ះថា ោល ិព្គ្នម ខ្ញ ុំព្រះករញណាព្ប ូត្នៅទីននាះ ” ប្ពះនាគមសន ៖ “ ូមថាែ យព្រះររ ោល ិព្គ្នម នៅឆ្ង យរីទីននះប ញនាា ន ? ” ប្ពះមៅមលិិនទ ៖ “ ព្បមាេ ២០០ នោរន៍ ព្រះគញេមាា ់ ”

ប្ពះនាគមសន ៖ “ ូមថាែ យព្រះររ ក ាិរនគរនៅឆ្ង យរីទីននះប ញនាា ន ?” ប្ពះមៅមលិិនទ ៖ “ ព្បមាេ ១២ នោរន៍ ព្រះគញេមាា ់ ”

ប្ពះនាគមសន ៖ “ នេាើ យចញះ មហាបរិព្ត្ ូមព្រះអងគព្ទង់នឹកដល់ោល ិព្គ្នម នៅចញះ”

ប្ពះមៅមលិិនទ ៖ “ ខ្ញ ុំព្រះករញណា នឹកដល់នហើយ ព្រះគញេមាា ់ ” ប្ពះនាគមសន ៖“ នេាើ យចញះ មហាបរិព្ត្ ូមព្រះអងគព្ទង់នឹកដល់ក ាិរនគរ នៅចញះ ” ប្ពះមៅមលិិនទ ៖ “ ខ្ញ ុំព្រះករញណា នឹកដល់នហើយ ព្រះគញេមាា ់ ”

ប្ពះនាគមសន ៖ “ ូមថាែ យព្រះររ ទីណាជាទីដដលព្រះអងគព្ទង់នព្បើនរលនឹកដល់យូរជាង ទីណានឹកដល់បាននលឿនជាង ? ” ប្ពះមៅមលិិនទ ៖ “ នព្បើនរលន ាើគ្នន ព្រះគញេមាា ់ ”

ប្ពះនាគមសន ៖ “ ូមថាែ យព្រះររ ឧបមាោ ងណា ឧបនមយយក៏

វគគទី ៧ - អរបូ្វវតាថ ន្វគគ ๒๙๓

ោ ងននាះដដរ បញគគលដដលសាល ប់កនញងនគរននះនហើយ នកើត្ន ើងកនញងព្រហា-នោក និងបញគគលដដលសាល ប់កនញងនគរននះនហើយ នកើត្ន ើងកនញងក ាិរនគរ រដមងនកើត្ន ើង នព្បើនរលន ាើគ្នន ដត្មតង ”

ប្ពះមៅមលិិនទ ៖ “ ូមព្រះគញេមាា ់ឧបមាឱ្យោន់ដត្ចា ់បនតិច ” ប្ពះនាគមសន ៖ “ ូមថាែ យព្រះររ ព្រះអងគនឹងព្ទង់យល់ន ចកតី

ននាះោ ងដូចនមតច ចាប ២ កាលនហើរនៅនលើអាោ ចុំនណាមចាប ២ កាលននាះ ចាបមួយនហើរនៅទុំនៅនលើដមកនឈ្ើខព ់ ចាបមួយនទៀត្នហើរនៅទុំនៅនលើដមកនឈ្ើទប បណាត ចាបទ ុំង ២ ដដលចញះទុំនព្បើនរលន ាើគ្នន ននាះ ព្ នមាលរប ់ចាបមួយណា ត្មុំងនៅនលើដផ្ទដីមញន ព្ នមាលរប ់ចាបមួយណា នព្បើនរលត្មុំងនៅនលើដផ្ទដីយូរជាង ? ”

ប្ពះមៅមលិិនទ ៖ “ នព្បើនរលន ាើគ្នន ព្រះគញេមាា ់ ” ប្ពះនាគមសន ៖ “ ូមថាែ យព្រះររ ឧបមាោ ងណា ឧបនមយយក៏

ោ ងននាះដដរ បញគគលដដលសាល ប់កនញងទីព្កុងននះនហើយ នៅនកើត្នៅព្រហា-នោក ជាមួយនឹងបញគគលដដលសាល ប់កនញងទីព្កុងននះ នហើយនៅនកើត្ន ើងនៅក ាិរនគរ រដមងនកើត្ន ើងនព្បើនរលន ាើគ្នន ដត្មតង ” ប្ពះមៅមលិិនទ ៖ “ ព្រះគញេមាា ់នាគន ន នោកមាា ់នឆលើយ មគួរនហើយ ” ៕

ចប់ទែិននុំនោកញបបនាន នុំ មកភាវបបញ្ហា ទី ៥

ោកយអធិប្ាយបញ្ហា ទី ៥ ៖

បញ្ហា តីអុំរីភាវៈ ដដលបញគគល ២ នាក់ នព្បើនរលឧបបត្តិកនញងនោកន ាើគ្នន ន ា្ ះថា ទែិននុំនោកញបបនាន នុំ មកភាវបបញ្ហា ។

កយថា យូរជាង គឺ យឺត្ជាង ។ កយថា នលឿនជាង គឺ រហ័ ខាល ុំង ។

๒๙๔ កណឌ ទី ២ - មិលិនទប្បញ្ហា កណឌ

កយថា ន ាើគ្នន គឺ នព្បើនរលន ាើគ្នន ៕ ចប់ កយអធិ្បាយបញ្ហា ទី ៥

បញ្ហា ទ្ី ៦ - រព្វជ្ឈងគបបញ្ហា

ប្ពះរាជា មានបនទូល ួរថា “ ព្រះគញេមាា ់នាគន ន ន រឈងគៈមាន

ប ញនាា ន ? ” ប្ពះនាគមសន៖“ ូមថាែ យព្រះររមហាបរិព្ត្ ន រឈងគៈមាន៧ោ ង” ប្ពះមៅមលិិនទ ៖ “ ព្រះគញេមាា ់ បញគគលរដមងព្ត្ម ់ដឹងនដ្ឋយន រឈងគៈប ញនាា នោ ង ? ”

ប្ពះនាគមសន ៖ “ ូមថាែ យព្រះររ បញគគលរដមងព្ត្ម ់ដឹងនដ្ឋយន រឈងគៈដត្មួយគឺ នដ្ឋយធ្មាវចិយ នមាព រឈងគៈ ” ប្ពះមៅមលិិនទ ៖ “ នបើដូចននះ នព្ ះនហត្ញដូចនមតចនទើបន លថា ន រឈងគៈមាន ៧ ោ ងដូចននះ ព្រះគញេមាា ់ ? ” ប្ពះនាគមសន ៖ “ ូមថាែ យព្រះររ មហាបរិព្ត្ ព្រះអងគព្ទង់យល់ន ចកតីននាះោ ងដូចនមតច ដ្ឋវដដលទញកកនញងនព្សាម នដ្ឋយមិនបាននព្បើដដទញនចញមក អាចោប់ដ្ឋច់ឬ ? ” ប្ពះមៅមលិិនទ ៖ “ មិននទ ព្រះគញេមាា ់ ”

ប្ពះនាគមសន ៖ “ ឧបមាោ ងណា ឧបនមយយក៏ោ ងននាះដដរ នលើកដលងធ្មាវចិយ នមាព រឈងគៈនចញ បញគគលនឹងព្ត្ម ់ដឹងនដ្ឋយន រឈងគៈ ៦ ោ ង (ដដលនៅ ល់នផ្សងនទៀត្) គឺ រញ ុំមានន ើយ ” ប្ពះមៅមលិិនទ ៖ “ ព្រះគញេមាា ់នាគន ន នោកមាា ់នឆលើយ មគួរនហើយ ” ៕

ចប់ន រឈងគបបញ្ហា ទី ៦

វគគទី ៧ - អរបូ្វវតាថ ន្វគគ ๒๙๕

ោកយអធិប្ាយបញ្ហា ទី ៦ ៖

បញគគលន ា្ ះថា “ន ធិ្” នព្ ះអត្ថន័យថា ព្ត្ម ់ដឹង ។ ធ្ម៌ ៧ ោ ង មាន តិ្ ជានដើម ន ា្ ះថា ន រឈងគៈ នព្ ះអត្ថន័យថា ជាអងគ គឺជា មាភ រៈ ឬជាឧបករេ៍នព្គឿងព្ត្ម ់ដឹងដនបញគគលដដលន ា្ ះថា “ ន ធិ្ ” ននាះ ។ ន រឈងគៈមាន ៧ ោ ង គឺ តិ្ នមាព រឈងគៈ ធ្មាវចិយ នមាព រឈងគៈ វរីយិ- នមាព រឈងគៈ បីតិ្ នមាព រឈងគៈ ប សទធិ នមាព រឈងគៈ មាធិ្ នមាព រឈងគៈ និង ឧនបោខ នមាព រឈងគៈ ។

នដ្ឋយនិប បរោិយ គឺបញ្ហា ប ញនណាា ះ ដដលព្ត្ម ់ដឹងនូវធ្ម៌ទ ុំងឡាយ ឬ ព្ត្ម ់ដឹងនូវ ចាៈ ៤ ឬជានហត្ញឱ្យបញគគលព្ត្ម ់ដឹង នព្ ះនហត្ញននាះ នទើបព្រះនេរៈន លថា “ រដមងព្ត្ម ់ដឹង នដ្ឋយន រឈងគៈដត្មួយ គឺ នដ្ឋយធ្មា-វចិយ នមាព រឈងគៈ ” គឺ ធ្មាវចិយ នមាព រឈងគៈ ជាន ា្ ះរប ់បញ្ហា ។

នបើដូចននះ ន រឈងគៈគួរដត្មានដត្មួយ គឺ ធ្មាវចិយ នមាព រឈងគៈននាះប ញនណាា ះ នព្ ះនហត្ញដូចនមតចធ្ម៌ ៦ ោ ងនផ្សងនទៀត្ មាន តិ្ជានដើម នទើបបានន ា្ ះថា ជាន រឈងគៈដដរ ? នឆលើយថា ធ្ម៌ ៦ ោ ងនផ្សងនទៀត្ បានន ា្ ះថា ជាន រឈងគៈ នដ្ឋយបរោិយ នដ្ឋយ ក់រ័នធកនញងឋានៈ ជាអនកឧបត្ថមភធ្មាវចិយ នមាព រឈងគៈននាះ ។

នព្បៀបដូចជា នទះជាដ្ឋវននាះដដលនព្បើោប់វត្ថញបានដ្ឋច់លអ នព្សាមដ្ឋវមិនអាចនព្បើោប់វត្ថញបានដ្ឋច់ ក៏រិត្ដមននហើយ ប ញដនតព្ប ិននបើបញគគលមិនទញកដ្ឋវកនញងនព្សាម មិនរកាដ្ឋវ ទញកកនញងនព្សាមនដ្ឋយលអ ដ្ឋវននាះមិនបានទទួលោររកានដ្ឋយលអ នឹងនកើត្មនទិល ន ើងដព្ចះ ជានដើម នឹងរលឹមញខ អ ់ភារមញត្ បញគគលនឹងមិនអាចនព្បើោប់វត្ថញ ននាះ ឱ្យដ្ឋច់នដ្ឋយព្ ួល បានោ ងណា។ នទះជាបញ្ហា ប ញនណាា ះ ដដលព្រះនោគ្នវចរនព្បើោប់ គឺ ព្ត្ម ់ដឹងនូវធ្ម៌ លះកិនល បានកតី ធ្ម៌ ៦ ោ ងនផ្សងនទៀត្ មិនអាចនព្បើព្ត្ម ់ដឹងនូវធ្ម៌

๒๙๖ កណឌ ទី ២ - មិលិនទប្បញ្ហា កណឌ

បាន ក៏រិត្ដមន នទះជាោ ងននាះកតី ព្ប ិននបើធ្ម៌ ៦ ោ ងនផ្សងនទៀត្មានភារខញ ឆគង បញ្ហា មិនបានទទួលោរឧបត្ថមភនដ្ឋយលអរីធ្ម៌ទ ុំងននាះ រដមងនឹងខែះភារមញត្ មិនអាចព្ត្ម ់ដឹងធ្ម៌ មិនអាចលះកិនល ទ ុំងឡាយបាន ដូចននះដដរ ។ បញ្ហា នព្បៀបបាននឹងដ្ឋវ ធ្ម៌ ៦ ោ ងនផ្សងនទៀត្ នព្បៀបបាននឹងនព្សាមដ្ឋវ នព្ ះជាអនកឧបត្ថមភបញ្ហា ។ ដូចននះ ធ្ម៌ ៦ ោ ងនផ្សងនទៀត្ ក៏ន ា្ ះថា ន រឈងគៈ នដ្ឋយបរោិយននះ ។

ចប់ កយអធិ្បាយបញ្ហា ទី ៦

បញ្ហា ទ្ី ៧ - បាបបុញ្ហញ នំ អបានបបភាវបបញ្ហា

ប្ពះរាជា មានបនទូល ួរថា “ ព្រះគញេមាា ់នាគន ន មួយណាមាននព្ចើនជាងគ្នន បញេយឬក៏បាប ? ” ប្ពះនាគមសន ៖ “ ូមថាែ យព្រះររ មហាបរិព្ត្ បញេយមាននព្ចើនជាង បាបមានបនតិចបនតួច ” ប្ពះមៅមលិិនទ ៖ “ នព្ ះនហត្ញអែីឬ ? ”

ប្ពះនាគមសន ៖ “ ូមថាែ យព្រះររ បញគគលនៅនរលនធ្ែើអុំនរើបាប រដមងជាមនញ សមានវបិបដិសារៈថា “ នយើងបាននធ្ែើកមាអាព្កក់មកហន៎ ” នព្ ះនហត្ញននាះ នទើបបាបមិនចនព្មើន (មិនសាយភាយ) ន ើង ។

ូមថាែ យព្រះររ នៅនរលបាននធ្ែើអុំនរើបញេយក៏រញ ុំមានវបិបដិសារៈ បញគគលរញ ុំមានវបិបដិសារៈរដមងមានន ចកតី បាយចិត្ត បញគគល បាយចិត្ត រដមងមានភាររកីរាយចិត្ត ោយ(នាមោយ)រប ់បញគគលដដលមានចិត្តរកីរាយ រដមងមានភារ ងប់រមាង ប់លអ (គឺមានភារមិនអនទះអដនទង) បញគគលមានោយរមាង ប់ រដមងនសាយ ញខ ចិត្តរប ់បញគគលដដលមាន ញខនវទនា រដមងត្ម ុំងមាុំបានលអ បញគគលមានចិត្តត្ម ុំងមាុំបានលអ រដមងដឹងចា ់ត្មម ភាវៈរិត្ នព្ ះនហត្ញននាះ នទើបបញេយចនព្មើនបាន ។

វគគទី ៧ - អរបូ្វវតាថ ន្វគគ ๒๙๗

ូមថាែ យព្រះររ បញរ មានដដនិងនរើងកុំបញត្ បានថាែ យផាា ឈូ្កដត្មួយបាច់ដល់ព្រះដ៏មានព្រះភាគ នឹងមិននៅវនិិបាត្ភូមិរហូត្ ៩១ កបប ។ ូមថាែ យព្រះររ អាព្ ័យនដ្ឋយនហត្ញននះ នទើបអាត្មា ភារន លថា បញេយមាននព្ចើនជាង បាបមានបនតិចបនតួច ” ប្ពះមៅមលិិនទ ៖ “ ព្រះគញេមាា ់នាគន ន នោកមាា ់នឆលើយ មគួរនហើយ ” ៕

ចប់បាបបញញ្ហា នុំ អបបនបបភាវបបញ្ហា ទី ៧

ោកយអធិប្ាយបញ្ហា ទី ៧ ៖

បញ្ហា តីអុំរីបាបមានតិ្ច បញេយមាននព្ចើន ន ា្ ះថា បាបបញញ្ហា នុំ អបបនបបភាវបបញ្ហា ។

កយថា បញេយ គឺ កញ ល ។ កយថា បាប គឺ អកញ ល ។ កយថា រដមងចនព្មើនបាន នដ្ឋយ ក់រ័នធនឹងភារជាបចា័យដល់

បញេយដដទ ដដលោន់ដត្ខព ់ដេមនទៀត្ ៕ ចប់ កយអធិ្បាយបញ្ហា ទី ៧

បញ្ហា ទ្ី ៨ - ោននាេ ោននេបាបក ណបបញ្ហា

ប្ពះរាជា មានបនទូល ួរថា “ ព្រះគញេមាា ់នាគន ន បញគគលមាន ក់បានដឹងរួចនធ្ែើកមាអាព្កក់ បញគគលមាន ក់នទៀត្មិនបានដឹងរួចនធ្ែើកមាអាព្កក់ នត្ើនរណាមានបាបនព្ចើនជាង ? ” ប្ពះមេរៈ ថាែ យព្រះររនឆលើយថា “ ូមថាែ យព្រះររ មហាបរិព្ត្ អនក

๒๙๘ កណឌ ទី ២ - មិលិនទប្បញ្ហា កណឌ

ដដលមិនបានដឹង រួចនធ្ែើកមាអាព្កក់ មានបាបនព្ចើនជាង ” ប្ពះមៅមលិិនទ ៖ “ នបើដូចននះ ព្រះគញេមាា ់នាគន ន អនកដដលជារារឱ្រ ឬជារារមហាអាមាត្យរប ់ខ្ញ ុំព្រះករញណា មិនបានដឹងរួចនធ្ែើកមាអាព្កក់ ខ្ញ ុំព្រះករញណាព្តូ្វដ្ឋក់នទ អនកននាះ នទែជារីរដងនហើយអញីចឹង ”

ប្ពះនាគមសន ៖ “ ូមថាែ យព្រះររ ព្រះអងគនឹងព្ទង់យល់ន ចកតីននាះោ ងដូចនមតច ដញ ុំដដកដដលព្តូ្វដញត្នភលើងរហូត្ន ើងព្កហមនឆះ មាន ក់បានដឹងរួចចាប់ដដក មាន ក់នទៀត្មិនបានដឹងរួចចាប់ដដក នត្ើនរណាចាប់ដេនជាង ? ” ប្ពះមៅមលិិនទ ៖ “ ព្រះគញេមាា ់នាគន ន អនកដដលមិនបានដឹងចាប់ដេនជាង ” ប្ពះនាគមសន ៖ “ ូមថាែ យព្រះររ ឧបមាោ ងណា ឧបនមយយក៏ោ ងននាះដដរ បញគគលដដលមិនបានដឹង រួចនធ្ែើកមាអាព្កក់ រដមងមានបាបនព្ចើនជាង ” ប្ពះមៅមលិិនទ ៖ “ ព្រះគញេមាា ់នាគន ន នោកមាា ់នឆលើយ មគួរនហើយ ” ៕

ចប់ជាននាត ជាននតបាបករេបបញ្ហា ទី ៨

ោកយអធិប្ាយបញ្ហា ទី ៨ ៖

បញ្ហា តីអុំរីោរនធ្ែើកមាអាព្កក់ ដនអនកបានដឹង និងអនកមិនបានដឹង

ន ា្ ះថា ជាននាត ជាននតបាបករេបបញ្ហា ។ កនញងោរចាប់ដញ ុំដដកនៅត រប ់បញគគលទ ុំង ២ អនកដដលមិនបានដឹងថា “ននះជាដញ ុំដដកនៅត ខាល ុំង ” ដូចននះ ក៏នឹងចាប់ោ ងដេន បាត្ដដរប ់នគនឹងរោក ន ើងរងដដោ ងណា អនកមិនបានដឹងថា “ ោរនធ្ែើដបបននះជាបាណាតិ្បាត្ ជាកមាអាព្កក់មានផ្លជាន ចកតទីញកខ ” ដូចននះ ជានដើម រដមង

វគគទី ៧ - អរបូ្វវតាថ ន្វគគ ๒๙๙

នធ្ែើកមាអាព្កក់ននាះោ ងធ្ងន់ គឺ នចត្នាកនញងោរនធ្ែើមានកមាល ុំង នព្ ះរញ ុំមានភារខាល ចដព្កងផ្លដនអុំនរើបាប ។ នបើដូចននះ នឹងរដមងបាននសាយទញកខ ដដលជាផ្ល ដនកមាអាព្កក់ននាះដ៏ធ្ងន់ធ្ងរ មានោរព្តូ្វនភលើងនឆះនៅកនញងនរក ជានដើម ដូចននះ ។ ចុំដេក អនកដដលបានដឹងថា “ ននះជាដញ ុំដដកនៅត ខាល ុំង ” ដូចននះ នទះជា ចា ុំបាច់ព្តូ្វចាប់ដដក ក៏រដមងនឹងចាប់នដ្ឋយអាោរព្សាល មិនចាប់ដេន នព្ ះខាល ចរោកបាត្ដដ បាត្ដដរប ់នគ នទះជានៅត ក៏មិនដល់ថាន ក់រោករងដដោ ងណា ។

អនកដដលបានដឹងថា “ ោរនធ្ែើដបបននះជាបាណាតិ្បាត្ ជាកមាអាព្កក់ មានផ្លជាន ចកតទីញកខ ” ដូចននះ ជានដើម នទះជាចាុំបាច់ព្តូ្វនធ្ែើកមាអាព្កក់ននាះ នព្ ះមិនអាចអត់្ព្ទ ុំកិនល ដដលនកើត្ន ើងព្គបដេត ប់ចិត្ត កនញងនវោននាះបានកតី នឹងរដមងនធ្ែើអុំនរើបាបោ ងព្សាល មិនធ្ងន់ធ្ងរ គឺនចត្នាកនញងោរនធ្ែើ មិនមានកមាល ុំង នដ្ឋយបងខុំចិត្តនធ្ែើ នព្ ះខាល ចផ្លដនអុំនរើបាប ។

នបើដូចននះ នទះជាព្តូ្វនសាយទញកខ ដដលជាផ្លដនកមាអាព្កក់ននាះ ក៏មិនធ្ងន់ធ្ងរ នទះជាព្តូ្វធាល ក់នរកអបាយភូមិ នព្ ះកមាអាព្កក់ ដដលបាននធ្ែើននាះ ក៏កនញងរយៈនរលដ៏ខលី មិនយូរប ញនាា ននឹងរួចផ្ញត្រីនរក ដូចននះដដរ ៕

ចប់ កយអធិ្បាយបញ្ហា ទី ៨

បញ្ហា ទ្ី ៩ - ឧតេ កុ ុកាទ្ិគម្នបបញ្ហា

ប្ពះរាជា មានបនទូល ួរថា “ ព្រះគញេមាា ់នាគន ន បញគគលខលះនៅឧត្តរកញរញទែីប ឬព្រហានោក ឬទែីបនផ្សងបាននដ្ឋយ ររីៈននះ (រាងោយននះ) នត្ើមានដដរឬនទ ? ”

ប្ពះនាគមសន ៖“ ូមថាែ យព្រះររ មហាបរិព្ត្ បញគគលដដលនៅឧត្តរ-

๓๐๐ កណឌ ទី ២ - មិលនិទប្បញ្ហា កណឌ

កញរញទែីប ឬព្រហានោក ឬទែីបនផ្សង នដ្ឋយោយដដលព្បកបនដ្ឋយមហាភូត្រូប ៤ ននះ គឺមាន ” ប្ពះមៅមលិិនទ ៖ “ ព្រះគញេមាា ់ នគនៅឧត្តរកញរញទែីប ឬព្រហានោក ឬ ទែីបនផ្សង នដ្ឋយោយដដលព្បកបនដ្ឋយមហាភូត្រូប៤ននះ បានោ ងដូចនមតច ? ”

ប្ពះនាគមសន ៖ “ ូមថាែ យព្រះររ ព្រះអងគព្ទង់ព្ជាបនទថា ព្រះអងគក៏ព្ទង់នោត្នៅនលើដផ្ទដីននះ ខព ់ន ើងមួយចុំអាមក៏បាន មួយហត្ថក៏បាន ” ប្ពះមៅមលិិនទ ៖ “ រិត្ដមន ព្រះគញេមាា ់ ខ្ញ ុំព្រះករញណាព្ជាបចា ់ ព្រះគញេមាា ់នាគន ន ខ្ញ ុំព្រះករញណានោត្បានខព ់ដល់នៅ ៨ ហត្ថ ឯនណាះ ” ប្ពះនាគមសន ៖ “ ូមថាែ យព្រះររ ព្រះអងគនោត្បានខព ់ដល់នៅ ៨ ហត្ថ ោ ងដូចនមតច ? ” ប្ពះមៅមលិិនទ ៖ “ ព្រះគញេមាា ់ លញះខ្ញ ុំព្រះករញណានកើត្មានគុំនិត្ថា “នយើងនឹងនោត្នៅទីននះ ” ដូចននះ រាងោយរប ់ខ្ញ ុំព្រះករញណា ក៏ព្សាលភាល ម ព្ បគ្នន នឹងគុំនិត្ដដលនកើត្ន ើង ”

ប្ពះនាគមសន ៖ “ ូមថាែ យព្រះររ ឧបមាោ ងណា ឧបនមយយក៏ោ ងននាះដដរ ភិកខញ ដ៏មានបទ្ធិដដលមាននចនត្មវ ី ( មានភាររុំនាញកនញង មាធិ្ចិត្ត ) រដមងនលើកោយចូលទញកកនញងចិត្ត នហើយនៅោន់នវហា នដ្ឋយអុំណាចដនចិត្ត ” ប្ពះមៅមលិិនទ ៖ “ ព្រះគញេមាា ់នាគន ន នោកមាា ់នឆលើយ មគួរនហើយ ” ៕

ចប់ឧត្តរកញរញោទិគមនបបញ្ហា ទី ៩

វគគទី ៧ - អរបូ្វវតាថ ន្វគគ ๓๐๑

ោកយអធិប្ាយបញ្ហា ទី ៩ ៖

បញ្ហា តីអុំរីោរនៅោន់ឧត្តរកញរញទែីបជានដើម ន ា្ ះថា ឧត្តរកញរញោទិគមន-បបញ្ហា ។

កយថា រដមងនលើកោយចូលទញកកនញងចិត្ត គឺ នធ្ែើ ររីោយឱ្យ ព្មបនៅត្មមអុំណាចចិត្ត ដដលអធិ្ដ្ឋា ន នព្ ះនហត្ញននាះ នទើបោយជាធ្មាជាតិ្ ដដលព្សាល អាចនៅបាននលឿន ដូចចិត្តប ងព្បាថាន ។

កយថា នដ្ឋយអុំណាចដនចិត្ត គឺ នដ្ឋយអុំណាចដនអភិញ្ហា ចិត្ត ៕ ចប់ កយអធិ្បាយបញ្ហា ទី ៩

បញ្ហា ទ្ី ១០ - ទ្ីឃដ្ឋបិបញ្ហា

ប្ពះរាជា មានបនទូល ួរថា “ ព្រះគញេមាា ់នាគន ន ព្រះគញេ-មាា ់ទ ុំងឡាយនាុំគ្នន ន លោ ងននះ ថា “ នព្គ្នងឆអឹង ូមបមីានព្បដវងដល់នៅ ១០០ នោរន៍ ក៏មាន ” ូមបនីដើមនឈ្ើមានកមព ់ដល់នៅ ១០០ នោរន៍ មិនទន់មានផ្ង នព្គ្នងឆអឹងដដលមានព្បដវងដល់នៅ ១០០ នោរន៍ នឹងមានមករីណា ? ” ប្ពះនាគមសន ៖ “ ូមថាែ យព្រះររ មហាបរិព្ត្ ព្រះអងគព្ទង់យល់ន ចកតីននាះោ ងដូចនមតច ព្រះអងគព្ទង់បានសាត ប់មកខលះឬនទថា កនញងមហា មញព្ទ ព្តី្ ូមបមីានព្បដវងដល់នៅ ៥០០ នោរន៍ ក៏មាន ? ” ប្ពះមៅមលិិនទ ៖ “ រិត្ដមន ព្រះគញេមាា ់ ខ្ញ ុំព្រះករញណាធាល ប់ឮ ូរ ”

ប្ពះនាគមសន ៖ “ ូមថាែ យព្រះររ ព្តី្ដដលមានដងខលួនព្បដវងដល់នៅ ៥០០ នោរន៍ក៏នៅមាន នព្គ្នងឆអឹង ូមបមីានព្បដវងព្តឹ្មដត្ ១០០ នោរន៍ ក៏មានដដរ មិនថាអញីចឹងឬ ? ”

๓๐๒ កណឌ ទី ២ - មិលិនទប្បញ្ហា កណឌ

ប្ពះមៅមលិិនទ ៖ “ ព្រះគញេមាា ់នាគន ន នោកមាា ់នឆលើយ មគួរនហើយ ” ៕

ចប់ទី ដាិបបញ្ហា ទី ១០

ោកយអធិប្ាយបញ្ហា ទី ១០ ៖

បញ្ហា មានោរ ួរដល់នព្គ្នងឆអឹងដ៏ដវង ន ា្ ះថា ទី ដាបិបញ្ហា ។ កយថា នោរន៍ ន ា្ ះថា “នោរន៍” មានោររាប់ោ ងននះ គឺ ២

វទិត្ថិ (២ ចុំអាម) ន ាើនឹង ១ រត្នៈ(១ ហត្ថ), ៧ រត្នៈ ន ាើនឹង ១ យដាិ, ២០ យដាិ ន ាើនឹង ១ ឧ ភៈ, ២០ ឧ ភៈ ន ាើនឹង ១ នល ៈ, ៤ នល ៈ ន ាើនឹង ១ គ្នវញត្, ៤ គ្នវញត្ ន ាើនឹង ១ នោរន៍ ដូចននះ ។

កយថា ព្តី្ដដលមានព្បដវងដល់នៅ ៥០០ នោរន៍ គឺ ព្តី្ដដលមានន ា្ ះថា តិ្មិតិ្មិងគលៈ នៅកនញងមហា មញព្ទ ៕

ចប់ កយអធិ្បាយបញ្ហា ទី ១០

បញ្ហា ទ្ី ១១ - អស្ាស្បស្ាស្និររាធបបញ្ហា

ប្ពះរាជា មានបនទូល ួរថា “ ព្រះគញេមាា ់នាគន ន ព្រះគញេ-មាា ់ទ ុំងឡាយនាុំគ្នន ន លោ ងននះថា “ បញគគលអាចរ ុំលត់្ខយល់អ ា ៈ និងប ា ៈបាន ” រិត្ដមនឬ ? ” ប្ពះនាគមសន ៖ “ រិត្ដមន មហាបរិព្ត្ បញគគលអាចរ ុំលត់្ខយល់អ ា ៈនិងប ា ៈបាន ” ប្ពះមៅមលិិនទ ៖ “ ព្រះគញេមាា ់នាគន ន បញគគលអាចរ ុំលត់្ខយល់អ ា ៈ និងប ា ៈបានោ ងដូចនមតច ? ”

វគគទី ៧ - អរបូ្វវតាថ ន្វគគ ๓๐๓

ប្ពះនាគមសន ៖ “ ូមថាែ យព្រះររ ព្រះអងគនឹងព្ទង់យល់ន ចកតីននាះោ ងដូចនមតច ព្រះអងគព្ទង់ធាល ប់ឮដដរឬនទថា អនកខលះនគងព្ មញក ? ” ប្ពះមៅមលិិនទ ៖ “ រិត្ដមន ព្រះគញេមាា ់ ខ្ញ ុំព្រះករញណាធាល ប់ឮ ” ប្ពះនាគមសន ៖ “ ូមថាែ យព្រះររ នៅនរលនគនផ្អៀងោយ ុំន ងព្ មញកននាះនឹងរមាង ប់នៅ ដមនឬនទ ? ” ប្ពះមៅមលិិនទ ៖ “ រិត្ដមន នឹងរមាង ប់នៅ ព្រះគញេមាា ់ ”

ប្ពះនាគមសន ៖ “ ូមថាែ យព្រះររ ចុំន ះអនកដដលមិនទន់បានអប់រ ុំោយ មិនបានអប់រ ុំ ីល មិនបានអប់រ ុំចិត្ត មិនបានអប់រ ុំបញ្ហា នៅនរលព្គ្នន់ដត្នផ្អៀងោយ ុំន ងព្ មញកនៅអាចរមាង ប់នៅបាន នបើដូចននះ នឹងនិោយអែីចុំន ះភិកខញ ដដលបានអប់រ ុំោយនហើយ បានអប់រ ុំ ីលនហើយ បានអប់រ ុំចិត្តនហើយ បានអប់រ ុំបញ្ហា នហើយ កុំរញងចូលនៅកនញង្នទី ៤ ថា ខយល់អ ា ៈ និងប ា ៈ នឹងមិនរលត់្នៅបានននាះ ? ” ប្ពះមៅមលិិនទ ៖ “ ព្រះគញេមាា ់នាគន ន នោកមាា ់នឆលើយ មគួរនហើយ ” ៕

ចប់អ ា ប ា បបញ្ហា ទី ១១

ោកយអធិប្ាយបញ្ហា ទី ១១ ៖

កនញងព្រះវន័ិយ ន ា្ ះថា ខយល់អ ា ៈ គឺខយល់ដកដនងាើមនចញ ន ា្ ះថា ខយល់ប ា ៈ គឺខយល់ដកដនងាើមចូល ។ ចុំដេកកនញងព្រះ ូព្ត្ ន ា្ ះថា ខយល់អ ា ៈ គឺខយល់ដកដនងាើមចូល ន ា្ ះថា ខយល់ប ា ៈ គឺខយល់ដកដនងាើមនចញ ។ គួរព្បោន់យកត្មមព្រះ ូព្ត្ នព្ ះជានរឿងទក់ទងនឹងោរព្បតិ្បត្តិកមាដ្ឋា ន ។

កយថា អប់រ ុំោយ គឺ មានខនតីអត់្ធ្ាត់្ ចុំន ះ ញខនវទនា និង ទញកខនវទនាដដលនកើត្ន ើងកនញងោយ ។

๓๐๔ កណឌ ទី ២ - មិលិនទប្បញ្ហា កណឌ

កយថា អប់រ ុំ ីល គឺ ចនព្មើន ីលបរ ិញទធ ៤ ោ ង មានបាដិនមាកខ- ុំវរ ីល ជានដើម ។

កយថា អប់រ ុំចិត្ត គឺចនព្មើន មាធិ្ ខញ គ្នន នដ្ឋយឧបចារៈ និងអបបនា។ កយថា អប់រ ុំបញ្ហា គឺ ចនព្មើនវបិ សនាបញ្ហា និងមគគបញ្ហា ។ បញេញរាន

នទះជារួកអនយតិ្រ ថយិនព្ៅសា នា ព្គ្នន់ដត្ជាអនកបាន្ន ៤ នហើយចូលចត្ញត្ េរាន (្នទី ៤) ប ញនណាា ះ ខយល់ដនងាើមចូលនិងខយល់ដនងាើមនចញ រដមងរលត់្នៅបានរិត្ដមន ។ ប ញដនតព្រះនេរៈ មានបុំេងនឹងន លដល់ភាររលត់្នៅត្មមលុំដ្ឋប់ដន ងាខ រ ៣ គឺ ោយ ងាខ រ វចី ងាខ រ និង ចិត្ត ងាខ រ ដនភិកខញ ដដលចូលនិនរាធ្ មាបត្ត ិ នទើបន លថា “ ចុំន ះភិកខញ ដដលបានអប់រ ុំោយនហើយ បានអប់រ ុំ ីលនហើយ ” ដូចននះ ជានដើម ។

ជាោររិត្ថា ភិកខញ ចូលនិនរាធ្ មាបត្តិ រដមងអាព្ ័យកមាល ុំង ២ ោ ង នដើមបនីធ្ែើចិត្តឱ្យដល់ភាររលត់្នៅ គឺ កមាល ុំង មេៈ នដ្ឋយោរចូលនោកិយ្ននៅត្មមលុំដ្ឋប់ ចាប់ត្ម ុំងរីបឋមរាន(្នទី១)នៅ រហូត្ដល់ននវ- ញ្ហា នា ញ្ហា យត្នរាន និងកមាល ុំងវបិ សនា នដ្ឋយោរនចញរី្ននីមួយ ៗ ដដលចូលននាះ រួចក៏រិចារណាដព្ត្លកខេ៍ នធ្ែើ ងាខ រ ៣ ឱ្យរលត់្នៅត្មមលុំដ្ឋប់ោ ងននះគឺ នៅនរលចូល្ននៅត្មមលុំដ្ឋប់រហូត្ដល់ទញតិ្យរាន (្នទី២) ដដលរញ ុំមានវតិ្កានិងវចិារ វចី ងាខ រគឺវតិ្កានិងវចិារក៏រដមងរលត់្នៅ នៅនរលដល់ចត្ញត្ េរាន(្នទី ៤) ្នចិត្តននាះជាធ្មាជាតិ្ដដល ងប់ជាខាល ុំង រហូត្មិនអាចជា មញដ្ឋា នដនខយល់ដកដនងាើមបាន ោយ ងាខ រគឺខយល់ដនងាើមចូលនិងខយល់ដនងាើមនចញ ក៏រដមងនឹងរមាង ប់រលត់្នៅ ។ នៅនរលដល់ននវ ញ្ហា នា ញ្ហា យត្នរាន ននវ ញ្ហា នា ញ្ហា -យត្នចិត្ត ដុំនេើ រនៅ ២ ខេៈ រលត់្នៅនហើយ ចិត្ត ងាខ រ គឺ ញ្ហា និងនវទនា ឬ ូមបដីត្នាមធ្ម៌ទ ុំងអ ់ រដមងរមាង ប់រលត់្នៅ ដូចននះ ៕

ចប់ កយអធិ្បាយបញ្ហា ទី ១១

វគគទី ៧ - អរបូ្វវតាថ ន្វគគ ๓๐๕

បញ្ហា ទ្ី ១២ - ស្មុ្ទ្ទបបញ្ហា

ប្ពះរាជា មានបនទូល ួរថា “ ព្រះគញេមាា ់នាគន ន នៅទឹកថា មញព្ទ មញព្ទ នព្ ះនហត្ញអែីនទើបនៅទឹកថា មញព្ទ ? ” ប្ពះមេរៈ ថាែ យព្រះររវ ិរានាថា “ ូមថាែ យព្រះររ មហាបរិព្ត្ កនញងទីមានទឹក ក៏ជាទីដដលមានភារដព្ប កនញងទីមានភារដព្ប ក៏ជាទីដដលមានទឹក នព្ ះនហត្ញននាះ នទើបនៅថា មញព្ទ ” ប្ពះមៅមលិិនទ ៖ “ ព្រះគញេមាា ់នាគន ន នោកមាា ់នឆលើយ មគួរនហើយ ” ៕

ចប់ មញទទបបញ្ហា ទី ១២

ោកយអធិប្ាយបញ្ហា ទី ១២ ៖

បញ្ហា តីអុំរី មញព្ទ ន ា្ ះថា មញទទបបញ្ហា ។ កយថា នព្ ះនហត្ញអែនីទើបនៅទឹកថា មញព្ទ គឺ នព្ ះនហត្ញដូចនមតច

នទើបនៅទីដដលមានទឹកថា មញព្ទ ។

បានន ចកតីថា ព្គ្នន់ដត្ថាជាទីដដលមានទឹកប ញនណាា ះ មិនអាចនៅថា មញព្ទនទ ឬ ព្គ្នន់ដត្ថា ជាទីដដលមានភារដព្បប ញនណាា ះ ក៏មិនអាចនៅថា មញព្ទ បានដដរ គឺនៅថា មញព្ទ ក៏នព្ ះថា ជាទីដដលមានទ ុំងទឹក ទ ុំងភារដព្ប ៕

ចប់ កយអធិ្បាយបញ្ហា ទី ១២

๓๐๖ កណឌ ទី ២ - មិលនិទប្បញ្ហា កណឌ

បញ្ហា ទ្ី ១៣ - ស្មុ្ទ្ទឯក ស្បបញ្ហា

ប្ពះរាជា មានបនទូល ួរថា “ ព្រះគញេមាា ់នាគន ន នព្ ះនហត្ញដូចនមតច នទើប មញព្ទមានរ ដត្មួយ គឺ រ ដព្ប ? ” ប្ពះនាគមសន ៖ “ ូមថាែ យព្រះររ មហាបរិព្ត្ មញព្ទមានរ ដត្មួយ គឺ រ ដព្ប នព្ ះោរដដលទឹកត្ម ុំងនៅជាយូរោរមកនហើយ ” ប្ពះមៅមលិិនទ ៖ “ ព្រះគញេមាា ់នាគន ន នោកមាា ់នឆលើយ មគួរនហើយ ” ៕

ចប់ មញទទឯករ បបញ្ហា ទី ១៣

ោកយអធិប្ាយបញ្ហា ទី ១៣ ៖

បញ្ហា ន លដល់ភារមានរ ដត្មួយដន មញព្ទ ន ា្ ះថា មញទទឯក-

រ បបញ្ហា ។ កយថា នព្ ះោរដដលទឹកត្ម ុំងនៅជាយូរោរមកនហើយ គឺ នព្ ះ

ោរដដលទឹកកនញងទីននាះត្ម ុំងនៅជាយូរោរ គឺ ដក់នៅជាយូរោរ មិនអាចដឹងបានថា ចាប់នផ្តើមដក់នៅត្មុំងរីនរលណា ោរដក់នៅជាយូរោរដល់ថាន ក់ននាះ ជានហត្ញឱ្យមានរ ដព្ប ដូចននះ ៕

ចប់ កយអធិ្បាយបញ្ហា ទី ១៣

បញ្ហា ទ្ ី១៤ - សុ្ខុម្បបញ្ហា

ប្ពះរាជា មានបនទូល ួរថា “ ព្រះគញេមាា ់នាគន ន បញគគលអាចោត់្ផាត ច់នូវអែី ដដលមានភារ ញខញមជាង(ព្បោរនផ្សង)ព្គប់ោ ងបានឬនទ ? ”

វគគទី ៧ - អរបូ្វវតាថ ន្វគគ ๓๐๗

ប្ពះនាគមសន ៖ “ បាន មហាបរិព្ត្ បញគគលអាចោត់្ផាត ច់នូវអែី ដដលមានភារ ញខញមជាង ព្គប់ោ ងបាន ” ប្ពះមៅមលិិនទ ៖ “ ព្រះគញេមាា ់ គឺអែីនៅន ា្ ះថា ជាអែី ដដលមានភារ ញខញមជាងព្គប់ោ ង ? ”

ប្ពះនាគមសន ៖ “ ូមថាែ យព្រះររ គឺ ធ្ម៌ ន ា្ ះថា ជាអែីដដលមានភារ ញខញម ជាងព្គប់ោ ង ។ ូមថាែ យព្រះររ ធ្ម៌ទ ុំងឡាយគឺ មិនដមនមានភារ ញខញមទ ុំងអ ់ ព្គប់ោ ងនទ ។ កយថា “ ញខញម ” កតី កយថា “នព្គើម ” កតី ជា កយន លដល់ធ្ម៌ទ ុំងឡាយ អែីណាមួយជាព្បោរដដលអាចោត់្ផាត ច់បាន បញគគលរដមងោត់្ផាត ច់នូវអែីព្បោរននាះទ ុំងអ ់បាន នដ្ឋយបញ្ហា រញ ុំមានអែី ដដលព្តូ្វោត់្ផាត ច់នដ្ឋយបញ្ហា ជាព្បោរទី ២ ន ើយ ” ប្ពះមៅមលិិនទ ៖ “ ព្រះគញេមាា ់នាគន ន នោកមាា ់នឆលើយ មគួរនហើយ ” ៕

ចប់ ញខញមបបញ្ហា ទី ១៤

ោកយអធិប្ាយបញ្ហា ទី ១៤ ៖

បញ្ហា តីអុំរីភារ ញខញម ន ា្ ះថា ញខញមបបញ្ហា ។

កយថា រញ ុំមានអែ ី ដដលព្តូ្វោត់្ផាត ច់ជាព្បោរទី ២ គឺ រញ ុំមានអែីណាដដលបញ្ហា ព្តូ្វោត់្ផាត ច់ជាព្បោរទី ២ គឺនផ្សងនទៀត្ នព្ៅរីធ្ម៌ទ ុំងរួង ៕

ចប់ កយអធិ្បាយបញ្ហា ទី ១៤

បញ្ហា ទ្ី ១៥ - វញិ្ហញ ណនានតេបបញ្ហា

ប្ពះរាជា មានបនទូល ួរថា “ ព្រះគញេមាា ់នាគន ន រប ់ដដលនៅថា “វញិ្ហា េ”កត ី ថា“បញ្ហា ”កតី ថា“រីវៈកនញងភូត្”កតី ធ្ម៌ទ ុំងននះ មានអត្ថ-

๓๐๘ កណឌ ទី ២ - មិលិនទប្បញ្ហា កណឌ

ន័យនផ្សងគ្នន ផ្ង មានរយញ្ានៈនផ្សងគ្នន ផ្ង ឬក៏ថាមានអត្ថន័យដត្មួយ នផ្សងគ្នន ដត្រយញ្ានៈប ញនណាា ះ ” ប្ពះនាគមសន ៖ “ ូមថាែ យព្រះររ មហាបរិព្ត្ វញិ្ហា េមានោរដឹងនផ្សង ៗ ជាលកខេៈ បញ្ហា មានោរដឹងនដ្ឋយព្បោរទ ុំងឡាយ ជាលកខេៈ រីវៈកនញងភូត្រញ ុំមាននទ ” ប្ពះមៅមលិិនទ ៖ “ ព្ប ិននបើរីវៈរញ ុំមាននទ នបើដូចននះ អនកណាជាអនកន ើញរូបនដ្ឋយដភនក បានឮ ូរ ុំន ងនដ្ឋយព្ត្នចៀក ហិត្កលិននដ្ឋយព្ចមញះ ភលក់រ នដ្ឋយអណាត ត្ ល់នផាដារែៈនដ្ឋយោយ ដឹងធ្ម៌នដ្ឋយចិត្ត ? ”

ប្ពះមេរៈ ថាែ យវ ិរានាថា “ ូមថាែ យព្រះររ ព្ប ិននបើរីវៈន ើញរូប

នដ្ឋយដភនក ៘ ដឹងធ្ម៌នដ្ឋយចិត្តននាះ នៅនរលដភនកទ ុំងរីរព្តូ្វនខែះនចញនៅ រីវៈននាះក៏នអើត្មញខ នចញនៅនព្ៅខាងអាោ ដ៏លែឹងនលែើយ មលឹងនមើលរូបបានចា ់ ។ នៅនរលព្ត្នចៀកទ ុំង ២ ព្តូ្វទមលញះ នរលព្ចមញះព្តូ្វទមលញះ នរលអណាត ត្ព្តូ្វកស្តនាត ក់យកនចញ នរលោយព្តូ្វបុំផាល ញ នឹងនអើត្មញខនៅខាងអាោ ដ៏លែឹងនលែើយ សាត ប់ ុំន ង ហិត្កលិន ភលក់រ ល់នផាដារែៈបានចា ់ ឬោ ងណា ? ” ប្ពះមៅមលិិនទ ៖ “ មិនដមននទ ព្រះគញេមាា ់ ” ប្ពះនាគមសន ៖ “ ូមថាែ យព្រះររ នបើដូចននះ រីវៈកនញងភូត្ក៏គ្នា ន ” ប្ពះមៅមលិិនទ ៖ “ ព្រះគញេមាា ់នាគន ន នោកមាា ់នឆលើយ មគួរនហើយ ” ៕

ចប់វញិ្ហា េនានត្តបបញ្ហា ទី ១៥

ោកយអធិប្ាយបញ្ហា ទី ១៥ ៖ បញ្ហា តីអុំរីភារនផ្សងគ្នន ដនធ្ម៌ទ ុំងឡាយ មានវញិ្ហា េ ជានដើម

ន ា្ ះថា វញិ្ហា េនានត្តបបញ្ហា ។

វគគទី ៧ - អរបូ្វវតាថ ន្វគគ ๓๐๙

កយថា មានអត្ថន័យនផ្សងគ្នន គឺ មាន ភាវៈនផ្សងគ្នន ។ កយថា រីវៈកនញងភូត្រញ ុំមាននទ គឺ រីវៈដដលមានន ា្ ះថា នវទគូ កនញងបញ្ហា មញនគឺ ត្ែ រញ ុំមានកនញងភូត្ គឺកនញងខនធ បានន ចកតីថា មានដត្ខនធ ញទធ-សាធ្ព្បព្រឹត្តនៅ ខលឹមសារចុំដេកដដលនៅ ល់ គួរព្ជាប កយអធិ្បាយត្មមន័យកនញងបញ្ហា មញន ៗ ៕

ចប់ កយអធិ្បាយបញ្ហា ទី ១៥

បញ្ហា ទ្ី ១៦ - អ បូធម្ាវវតថនទុ្ក ្បបញ្ហា

ប្ពះរាជា មានបនទូល ួរថា “ ព្រះគញេមាា ់នាគន ន ព្រះដ៏មានព្រះភាគព្ទង់បាននធ្ែើនូវព្បោរដ៏រិបាកនធ្ែើឬនទ ? ”

ប្ពះមេរៈ ថាែ យព្រះររវ ិរានាថា “ ូមថាែ យព្រះររ មហាបរិព្ត្ ព្រះដ៏មានព្រះភាគ ព្ទង់បាននធ្ែើនូវព្បោរដ៏រិបាកនធ្ែើ ” ប្ពះមៅមលិិនទ ៖ “ ព្រះគញេមាា ់នាគន ន ព្រះដ៏មានព្រះភាគព្ទង់បាននធ្ែើនូវព្បោរដ៏រិបាកនធ្ែើ គឺអែីនៅ ? ”

ប្ពះនាគមសន ៖ “ ូមថាែ យព្រះររ ព្រះដ៏មានព្រះភាគព្ទង់បាននធ្ែើនូវព្បោរដ៏រិបាកនធ្ែើ គឺោរព្ត្ម ់ដញកនាមធ្ម៌ គឺ ចិត្តនិងនចត្ ិកទ ុំងឡាយ ដដលព្បព្រឹត្តនៅ កនញងអារមាេ៍ដត្មួយបានថា “ននះផ្ សៈ ននះនវទនា ននះ ញ្ហា ននះនចត្នា ននះចិត្ត ” ជានដើម ”

ប្ពះមៅមលិិនទ ៖ “ ូមព្រះគញេមាា ់នធ្ែើោរឧបមា ” ប្ពះនាគមសន ៖ “ ូមថាែ យព្រះររ នព្បៀបដូចជា បញរ ខលះនៅោន់

មហា មញព្ទនដ្ឋយនាវា នព្បើកម បង់ដដដួ ទឹក ន ើងមកភលក់នដ្ឋយអណាត ត្ ។ ូមថាែ យព្រះររ បញរ ននាះអាចដឹងបានឬនទថា ននះជាទឹកដនទននលគងាគ ននះជាទឹកដនទននលយមញនា ននះជាទឹកដនទននលអចិរវតី្ ននះជាទឹកដនទននល រភូ

๓๑๐ កណឌ ទី ២ - មិលនិទប្បញ្ហា កណឌ

ននះជាទឹកដនទននលមហី ? ” ប្ពះមៅមលិិនទ ៖ “ ោរដដលដឹង ជាព្បោរដ៏រិបាក ព្រះគញេមាា ់ ”

ប្ពះនាគមសន ៖ “ ូមថាែ យព្រះររ ព្រះដ៏មានព្រះភាគព្ទង់បាននធ្ែើនូវព្បោរដ៏រិបាកនធ្ែើជាងននាះនៅនទៀត្ គឺ ោរព្ត្ម ់ដញកនាមធ្ម៌ គឺ ចិត្តនិងនចត្ ិកទ ុំងឡាយ ដដលព្បព្រឹត្តនៅ កនញងអារមាេ៍ដត្មួយបានថា “ ននះផ្ សៈ ននះនវទនា ននះ ញ្ហា ននះនចត្នា ននះចិត្ត ” ជានដើម ”

ប្ពះរាជា ព្ទង់នធ្ែើោរអនញនមាទនាជាខាល ុំងថា “រិត្ជាព្បន ើរដមន ព្រះគញេមាា ់នាគន ន ” ៕

ចប់អរូបធ្មាវវត្ថនទញការបបញ្ហា ទី ១៦

ោកយអធិប្ាយបញ្ហា ទី ១៦ ៖

បញ្ហា តីអុំរីោរកុំេត់្ដញកនាមធ្ម៌ទ ុំងឡាយ ដដលជាព្បោរដ៏រិបាកនធ្ែើ ន ា្ ះថា អរូបធ្មាវវត្មថ នទញការបបញ្ហា ។ កយថា ព្បោរដ៏រិបាកនធ្ែើ បានន ចកតថីា ជាោរដដលអនកដដទនលើកដលងព្រះត្ថាគត្ នឹងគិត្កតី នឹងដឹងកតី នឹងន លកតី នឹងបញ្ាត្តកតី នឹង ដមតងកតី នឹងនធ្ែើកតី ជាព្បោរដដលរិបាកនធ្ែើ អធិ្បាយថា នលើកដលងន័យដដលព្បទនឱ្យ គឺ មិនអាចនធ្ែើបានន ើយ ។ ទននលទ ុំងឡាយ មានទននលគងាគ ជានដើម នា ុំគ្នន ហូរនឆ្ព ះត្ព្មង់នៅរួមគ្នននៅមហា មញព្ទ ទឹកកនញងទននលនីមួយ ៗ ទ ុំងននាះ មានរ មិនដូចគ្នន នៅនរលហូរនៅរួមគ្នន នៅមហា មញព្ទ រ ទ ុំងឡាយក៏រដមងដល់ភារ ូក ុំគ្នន ។ នៅនរលបញគគលកបង់ទឹកន ើងមកភលក់រ នទះជាដឹងរ ប ញដនតោរនឹងកុំេត់្ដញក នដើមបឱី្យដឹងថា ទឹកដដលខលួនកបង់ន ើងមកភលក់ជាទឹកដនទននលអែី ជាព្បោរដដលរិបាកនឹងនធ្ែើ ព្បោរននះោ ងណា នៅនរលនាមធ្ម៌ទ ុំងឡាយនកើត្ន ើងដុំណាលគ្នន ព្បព្រឹត្តនៅ កនញងអារមាេ៍ដត្មួយ ដល់ភារ

វគគទី ៧ - អរបូ្វវតាថ ន្វគគ ๓๑๑

រួមគ្នន ជាដត្មួយ នព្ ះនហត្ញដូចន លខាងនលើ ោរដដលនឹងកុំេត់្ដញកថា “ននះផ្ សៈ ននះនវទនា ” ជានដើម រដមងជាព្បោរដ៏រិបាកនធ្ែើ ដូចននះ ៕

ចប់ កយអធិ្បាយបញ្ហា ទី ១៦

ចបអ់របូវវត្ថថ នវគគទី ៧ កនញងវគគននះ មាន ១៦ បញ្ហា

សោគ ល ់៖ ចុំន ះអរូបវវត្មថ នវគគននះ កនញងអដាកថាមានព្តឹ្មដត្ ១៥ បញ្ហាប ញនណាា ះ រញ ុំមានរញទធគញេ តិ្បដិោភប បញ្ហា នទ ៕

๓๑๒

ម្ិលិនទបបញ្ហា បុច្ឆា វសិ្ជ្ានា

ប្ពះមេរៈ ថាែ យព្រះររថា “ ូមថាែ យព្រះររ មហាបរិព្ត្ ព្រះអងគព្ទង់ព្ជាបឬនទថា នរលននះជានវោណា ? ” ប្ពះមៅមលិិនទ “ ព្ជាប ព្រះគញេមាា ់ ថានរលននះ ហួ បឋមោមនៅនហើយ មរឈមិោមកុំរញងដត្ព្បព្រឹត្តនៅ គប់នភលើងនៅរះរនលឺនៅន ើយ រួកភាន ក់ងារនឹងនា ុំយក ុំរត់្ ៤ផាទ ុំង ដដលជារប ់ព្រះរារទន មករីលល ុំង” រួកបនព្មើរារោរនោនកទ ុំងឡាយ បានព្ោបទូលោ ងននះថា “ព្ោបទូល ព្រះមហារារ ព្រះនេរៈជាបេឌិ ត្ដ៏មាន មត្ថភារ ព្ោបទូល ” ប្ពះរាជា “ ដមននហើយ រួកនាយ ព្រះនេរៈជាបេឌិ ត្ អនកជាព្គូបាអា-ចារយ គួរដត្ដូចជាព្រះនេរៈននះ នហើយអនកជា ិ សក៏គួរដត្ដូចជារូបនយើង អនកជាបេឌិ ត្នឹងដឹង រែនូវធ្ម៌ កនញងោលមិនយូរន ើយ ” ប្ពះរាជា ព្ទង់រកីរាយ ចុំន ះ កយវ ិរានា នដ្ឋះព្សាយបញ្ហា រប ់ ប្ពះមេរៈ ព្ទង់អារាធ្នាឱ្យព្រះនាគន ននត្ថរព្គង ុំរត់្កមពលដដលមានត្ដមលដល់នៅ ១ ដ នកហាបេៈ នហើយព្ត្ម ់ថា “ ព្រះគញេមាា ់នាគន ន ចាប់ត្ម ុំងរីដេងននះនៅ ខ្ញ ុំព្រះករញណានឹងនព្ត្ៀមភត្មត ហារ ទញក ព្មាប់ព្រះភិកខញចុំនួន ១០៨ អងគ ចុំន ះព្រះគញេមាា ់ នៅកនញងនគរមានវត្ថញណាមួយ ដដលជាកបបយិ ( មគួរនព្បើបានត្មមរញទធ នញញ្ហា ត្ ) កតី ខ្ញ ុំព្រះករញណា ូមបវារណានដ្ឋយវត្ថញ ននាះ ” ដូចននះ ។

ប្ពះមេរៈ “ កញ ុំអី មហាបរិព្ត្ អាត្មា ភារលាមរ ់នៅបាននហើយ ” ប្ពះរាជា “ ព្រះគញេមាា ់នាគន ន ខ្ញ ុំព្រះករញណាក៏បានព្ជាបដដរថា

លាមអាចរ ់នៅបាន ប ញដនត ូមព្រះគញេមាា ់រកាអងគឯង និង ូមរកាខ្ញ ុំព្រះករញណាផ្ងចញះ ។ ោ ងដូចនមតច នៅថា រកាអងគឯង ? គឺ រួកចូលចិត្តន ល កយនិនាទ អនកដដទ អាចនឹងមកន លោ ងននះថា “ ព្រះនាគន ន

មិលិន្ទប្បញ្ហា ប្ញច្ឆា វ ិជជនា ๓๑๓

បាននធ្ែើឱ្យព្រះនៅមិលិនទព្រះថាល ក៏មិន (ន ើញថា) បានអែ ីៗ នសាះ ” នបើដូចននះ ូមព្រះគញេមាា ់រកាអងគឯងផ្ងចញះ ។ ោ ងដូចនមតច ន ា្ ះថា រកាខ្ញ ុំព្រះករញណា ? រួកចូលចិត្តន ល កយនិនាទ អនកដដទ អាចនឹងមកន លោ ងននះថា “ ព្រះនៅមិលិនទព្ទង់ព្រះថាល នហើយ ក៏មិន (ន ើញថា) ព្ទង់នធ្ែើអាោរព្រះថាល នសាះ ” នបើដូចននះ ក៏ ូមរកាខ្ញ ុំព្រះករញណាផ្ងចញះ ”

ប្ពះមេរៈ “ ូមថាែ យព្រះររ ូមឱ្យដូចត្មមព្រះបុំេងនៅចញះ ” ប្ពះរាជា “ ព្រះគញេមាា ់ នព្បៀបដូចជា រារ ីហ៍ជាន តចដន ត្ែ

ទ ុំងឡាយ នទះជាព្តូ្វ ញ ុំលុំងនៅកនញងចព្មឹងមា ក៏នៅដត្ដបរមញខនឆ្ព ះនៅខាងនព្ៅដត្ម ាងោ ងណា ព្រះគញេមាា ់ ខ្ញ ុំព្រះករញណានៅព្គប់ព្គងផ្ទះក៏រិត្ដមន ប ញដនតក៏ប ងដបរមញខនឆ្ព ះនៅខាងនព្ៅផ្ទះដត្ម ាង ដូចននាះដដរ ។ ព្រះគញេមាា ់ ព្ប ិននបើខ្ញ ុំព្រះករញណានឹងចាកនចញរីផ្ទះនៅបួ ដល់ភារជាអនករញ ុំមានផ្ទះ ខ្ញ ុំព្រះករញណាក៏នឹងមានរីវតិ្រ ់នៅមិនបានយូរ ខ្ញ ុំព្រះករញណាមាន ព្តូ្វនព្ចើន ” ដូចននះ ។

ព្គ្នននាះ ព្រះនាគន ន លញះនដ្ឋះព្សាយបញ្ហា រប ់ព្រះនៅមិលិនទរួចនហើយ ក៏នព្ោករីអា នៈ ព្ត្ ប់ចូលនៅោន់ ងារាម ។ ព្រះនៅមិលិនទ នៅនរលព្រះនាគន ននព្ោកនចញ នៅមិនយូរប ញនាា ន ព្ទង់ក៏នកើត្ន ចកតីត្ព្មិះោ ងននះថា “នយើង ួរនៅថាោ ងដូចនមតច ? ព្រះគញេមាា ់នាគន ន នឆលើយមកថាោ ងដូចនមតច ? ” ដូចននះ បនាទ ប់មក ព្រះនៅមិលិនទព្ទង់ក៏មានព្រះត្ព្មិះគិត្ន ើញោ ងននះថា “ នយើង ួរបានលអព្គប់ព្បោរ ព្រះគញេមាា ់នាគន ន ក៏នឆលើយបានលអព្គប់ព្បោរ ” ដូចននះ ។

នទះជាព្រះនាគន ននៅដល់ ងារាមនហើយ ក៏មានគុំនិត្ោ ងននះថា “ព្រះនៅមិលិនទ ព្ត្ម ់ ួរមកោ ងដូចនមតច ? នយើងថាែ យព្រះររនឆលើយនៅថាោ ងដូចនមតច ? ” ដូចននះ ។ បនាទ ប់មក ព្រះនាគន នក៏មានគុំនិត្គិត្ន ើញោ ងននះថា “ ព្រះនៅមិលិនទព្ត្ម ់ ួរ បានលអព្គប់ព្បោរ នយើងក៏

๓๑๔ កណឌ ទី ២ - មិលិនទប្បញ្ហា កណឌ

ថាែ យព្រះររនឆលើយ បានលអព្គប់ព្បោរ ” ដូចននះ ។

បនាទ ប់រីននាះ នៅនរលរាព្តី្បានកនលងផ្ញត្នៅនហើយ នៅនរលរិត្ភលឺ ព្រះនាគន នក៏ព្គង ុំរត់្ ោន់បាព្ត្ និងចីររ ចូលនៅោន់ព្រះរារនិនវ ន៍ ដដលព្រះនៅមិលិនទព្បថាប់ ។ លញះចូលនៅនហើយ ក៏គង់នលើអា នៈដដលនគបានចាត់្នព្ត្ៀមទញក ។ លុំដ្ឋប់ននាះ ព្រះនៅមិលិនទ ព្ទង់ព្ោបថាែ យបងគុំព្រះនាគន ន នហើយព្ទង់ព្បថាប់នៅកដនលង មគួរមួយ ។

លញះ ប្ពះមៅមលិិនទ ព្ទង់ព្បថាប់នៅកដនលង មគួរនហើយ ក៏មានបនទូលន ចកតីននាះ ចុំន ះព្រះនាគន ន “ ព្រះគញេមាា ់ កញ ុំមានគុំនិត្ោ ងននះឱ្យនសាះថា “ ព្រះនៅមិលិនទននាះ លញះព្ទង់គិត្ថា នយើងបាន ួរបញ្ហា ជាមួយនឹងព្រះនាគន នោ ងននះនហើយ ព្ទង់គិត្ដត្រីនសាមន សរហូត្ដល់កនលងផ្ញត្រាព្តី្ដដលនៅ ល់ននាះ ” ូមកញ ុំយល់ោ ងននះអី ។ ព្រះគញេមាា ់ ខ្ញ ុំព្រះករញណាននាះ រហូត្អ ់រាព្តី្ដដលនៅ ល់ននាះ ក៏មានគុំនិត្(គិត្សាន ើងវញិ)ព្បោរននះថា “ នយើង ួរនៅថាោ ងដូចនមតច ? ព្រះគញេមាា ់នឆលើយមកថា ោ ងដូចនមតច ? ” ថា “នយើង ួរបានលអព្គប់ព្បោរ ព្រះគញេមាា ់ក៏នឆលើយបានលអព្គប់ព្បោរ ” ដូចននះ ប ញនណាា ះ ” ។

ូមប ី ប្ពះមេរៈ ក៏ន លោ ងននះថា “ ូមមហាបរិព្ត្ ព្ទង់កញ ុំមានគុំនិត្ោ ងននះឱ្យនសាះថា “ ព្រះនាគន នននាះ លញះគិត្ថា នយើងនដ្ឋះព្សាយបញ្ហា រប ់ព្រះនៅមិលិនទបាន ដូចននះនហើយ ក៏គិត្ដត្រីនសាមន សរហូត្កនលងផ្ញត្រាព្តី្ដដលនៅ ល់ននាះ ” ព្រះអងគព្ទង់កញ ុំយល់ន ើញោ ងននះអី ។ មហាបរិព្ត្ អាត្មា ភារននាះ រហូត្រាព្តី្ដដលនៅ ល់ននាះ បានមានគុំនិត្(គិត្សាន ើងវញិ) ព្បោរននះថា “ ព្រះនៅមិលិនទព្ត្ម ់ ួរមកថាោ ងដូចនមតច ? នយើងថាែ យព្រះររ ួរនៅថាោ ងដូចនមតច ? ” ថា “ ព្រះនៅមិលិនទព្ត្ម ់ ួរបានលអព្គប់ព្បោរ នយើងក៏ថាែ យព្រះររនឆលើយបានលអព្គប់ព្បោរ ” ដូចននះ ប ញនណាា ះ ” ។

មិលិន្ទប្បញ្ហា ប្ញច្ឆា វ ិជជនា ๓๑๕

កុំរូលបេឌិ ត្ដ៏អសាា រយទ ុំង ២ បាន រន ើរ កយនរចន៍លអរប ់គ្នននៅវញិនៅមក ោ ងដូចននះ ៕

ចប់មិលិនទបបញ្ហា បញចាឆ វ ិរានា

ចបម់ិលនិទប្បញ្ហា កណឌ ទី ២

កនញងភាគ ១ ននះមាន ២ កេឌ គឺ បពុវមោគកណឌ មានន ា្ ះថា ហិរកថា និង មិលិនទប្បញ្ហា កណឌ គឺ វគគ តីអុំរីបញ្ហា រប ់ព្រះនៅមិលិនទផាទ ល់នដ្ឋយដ កននះ ព្បកបនដ្ឋយ ៧ វគគ មានមហាវគគ ជានដើម រញបបញ្ហាមាន ៨៦ បញ្ហា ៕

ចប ់ភាគ ១

ូមរង់ចា ុំអានជាបនតនទៀត្

ភាគ ២ - តីអុំរីលកខេៈរប ់បញគគល និង បញ្ហា រញទធដីោដដលមានន័យជា២ ោ ងនផ្សងគ្នន មិនព្ បគ្នន នៅកនញងព្រះ ូព្ត្ ( កណឌ ទី ៣ -លកខេបបញ្ហា កេឌ និង កណឌ ទី ៤ - នមេឌ កបបញ្ហា កេឌ ) ។

ភាគ ៣ - តីអុំរីនរឿងឲ្យអនញមាេថាព្បាកដជាោ ងននះឬោ ងននាះ និងអុំរីោរឧបមានព្បៀបនធ្ៀបអងគគញេខលះ រប ់ព្រះអរហនត ជាមួយនឹងកិរោិមួយចុំនួនរប ់ ត្ែនផ្សង ៗ ( កណឌ ទី ៥ - អនញមាេបបញ្ហា កេឌ និង កណឌ ទី ៦ - ឧបមកថាបញ្ហា កេឌ ) ៕

๓๑๖

រាយនាមសប្បុរសជ្ន ឧបត្ថម្ភការប ោះពុម្ពប ៀវបៅមិ្លិន្ទបបញ្ហា ភាគ ១

សប្បុរសជ្នបនទបស់នទនាប្ពះធមត៌្ថមអុនិធឺមណត្

Paltalk Messenger

ភិក្ខញ អគគធី្សរា គង្ ់សមុតិ្ត (វតតនិ្សត្ោធ្វន័្ គល់ទទឹង) ១.០០០.០០០ ៛ ភិក្ខញ ទធមាប្បសញ្ហោ ននួ ចានេ់ន (កាណាោ) ១០០ $

ភិក្ខញ ោរមភវរិសិោ ភុាំ គង្វ់ណា រត័្ន (កាណាោ) ១០០ $ ភិក្ខញ ឥទធិសាសរា ស នុ សារិទធ (កាណាោ) ១០០ $

ភិក្ខញ ីលរក្ខិសតា អ នុ មរ ៉ាន (អូស្រ្សាត លី) ១០០ $

ភិក្ខញ មញនី្រក្ខិសតា កប៉ាន សមុផ្ង្ (វតតសវឡញវនារាម) ៥០ $

ត្ពេះត្គូរតន្វ ិញទធិ ឆាត្ សមុៃត្ (វតតប្ញទញមវតី) ៤០ $

ភិក្ខញ ធ្មាបាសលា ជ្ិន សារិន (វតត ុំសៅមា ) ៣៥ $

ភិក្ខញ ត្ពហាសជាសតា គង្ ់កផ្ង្ (វតត ុំសៅមា ) ២០ $

ភិក្ខញ មញនី្រក្ខិសតា សុងឹ្ ភារមយ (នង) ២០ $

ភិក្ខញ ប្ញ្ហោ វរិញសហា មហាោ៉ា រី (វតតបាតលីវន័្ ក្ុំពង់ច្ឆម) ២០ $

ភិក្ខញ អគគប្សញ្ហោ សុងឹ្ ហ នុ (វតតនិ្សត្ោធ្វន័្ គល់ទទឹង) ១១ $ ភិក្ខញ មចិសតាត កចុ បណូ្ណ (វតតនិ្សត្ោធ្វន័្ គល់ទទឹង) ១០ $

ភិក្ខញ ន្ន្ទញ្ហោ សណា រិន សាំណ្ណង្ (វតតសវឡញវនារាម) ១០ $

ភិក្ខញ ញខិតសតថសរា មហង្ សេុមុ (នង) ១០ $

ភិក្ខញ អគគធ្សរា អុមឹ ឧត្តម (នង) ១០ $

ភិក្ខញ ទតតសតថសរា ថាន ់សរិូោ (នង) ១០ $

ភិក្ខញ ចន្ទធ្សមាា មេៀវ េន (វតតប្ញទញមវតី) ១០ $

ភិក្ខញ ញជាសតា វ៉ាន ចន (វតតប្ញទញមវតី) ១០ $

๓๑๗

ភិក្ខញ ធ្មាសងសរា មងួ្ ចនាថ (វតតសក្ៀន្សាវ យសត្ៅ) ១០ $

ភិក្ខញ ញភូតធ្សមាា រនុ សភុន័្ទកត (វតតសក្ៀន្សាវ យសត្ៅ) ១០ $

ភិក្ខញ ប្ញ្ហោ ប្បសជាសតា មហៀង្ សភុន័្ទសត (វតត ន្េុំក្ញ ល) ១០ $ ភិក្ខញ យន្តក្សរា ម ៉ាប ត្ថត្ (វត្តឧណ្ណា បោម្) ១០ $ ភិក្ខុ មុ្នី្បោតិ្បត្ថបោ រនុ សវុណា (វត្ត ំ មី្. ព្រពវវង) ១០ $ ភិក្ខុ វនិ្យបាសលា សេុ ធមមភាស ី (វត្ត ំ មី្. ព្រពវវង) ១០ $ ភិក្ខញ ធ្មាទីសបា គិ សមាសស (វតតប្ញទញមវតី) ៥ $

ភិក្ខញ ទធ សសាភសណា គិ សាំណ្ណង្ (នង) ៥ $

សាមសណរ សុឹម សេុលី (វតតក្ុំដសង បាត់ដុំប្ង) ១០ $ សាមសណរ ៃមិ ប នុឆា (វតត ញភមងគល ប្នាទ យមាន្ជ័យ) ១០ $

ឧបា ិកា វណ្ណា រី មទពប្ប្ណមយ (ភនុំសពញ) ២០០ $

ឧបា ិកា ជា មេង្ (មលិេះលា) ត្ពមទុំងប្ញត្ត (អូស្រ្សាត លី) ២០០ $

ឧបា ិកា មៅប្ាោ៉ា ប្ពីនមសស (ោសមរកិ្) ៥០ $

ឧ. ិ រស ់រមនា ត្ពមទុំងប្ញត្ត (ភនុំសពញ) ១០ $

សប្បុរសជ្នមៅភនាំមព ភិក្ខញ ប្ញ្ហោ ប្ទីសបា មសៀរ ភារា៉ា (វត្តឧណ្ណា បោម្) ១០ $ ភិក្ខញ ចន្ទធ្សមាា ត្ថត្ វិបលុ (វត្តឧណ្ណា បោម្) ១០ $ ភិក្ខញ អគគប្បសញ្ហោ អាន មប៉ាង្េន (វត្តឧណ្ណា បោម្) ៧ $ ភិក្ខញ កិ្ចចសាសរា ជ្ីន សេុហា ង្ (វត្តឧណ្ណា បោម្) ៧ $ ភិក្ខញ ឧតតមប្សញ្ហោ អយ មសង្អ ន ់ (វត្តឧណ្ណា បោម្) ៧ $ ភិក្ខញ ប្រ ិញសទធ រី សារឹម (វតតឧណាា សលាម) ៧ $

ភិក្ខញ មញនី្ប្ញសតាត ប ិន សធុា (វតតឧណាា សលាម) ៧ $

ឧ. ជា សារិន ឧ. ិ េងុ្ មសាភណ័ ៣៥ $

๓๑๘

ឧ. កសន វិចបិ្ត្ ឧ. ិ កម៉ាន ភាវី ត្ពមទុំងប្ញត្ត ៣៥ $

ឧ. កម៉ាន សារា៉ាយ ឧ. ិ មលល ក សុណី្ណ ២១ $

ឧ. មលល ក វិធរូ ត្ពមទុំងត្គូសារ ២០ $

ឧ. មលល ក វីរា៉ា ឧ. ិ អុី សផុ្ោល ត្ពមទុំងប្ញត្ត ១០ $ ឧ. ិ មលល ក វនាថ ឧ. ិ មលល ក ចនន ី ១០ $

ឧ. ិ សុីម កសុល ១០ $

ឧ. មងួ្ មិន ឧ. ិ កង្ ឃនឺ ១០ $

ក្ញមារ ីមទពប្ប្ណមយ រត្នៈវណា ៣២.០០០ ៛ ឧ. ិ សាន ១០.០០០ ៛

សប្បុរសជ្ន មេត្តបនាទ យោនជ្យ័ ភិក្ខញ វជិរជាសតា ន ូសជុាតិ (វតតត្បាសាទស្ េះឈ្នួរ) ៣១៧.០០០ ៛ សាមសណរ ឈាន វាសនា (វតតត្បាសាទស្ េះឈ្នួរ) ៣០.០០០ ៛ សាមសណរ ថាត្ សភុន័្ទកត (វតតត្បាសាទស្ េះឈ្នួរ) ៦០.០០០ ៛ សាមសណរ សុីន មដត្ (វតតត្បាសាទស្ េះឈ្នួរ) ៣០.០០០ ៛ សាមសណរ មរៀល សាវធុ (វតតត្បាសាទស្ េះឈ្នួរ) ១៥.០០០ ៛ សាមសណរ ឆាត្ វិចិប្ត្ (វតតត្បាសាទស្ េះឈ្នួរ) ១៤.០០០ ៛ ឧ. ប្ចុច កត្ន និ្ង ឧ. ិ េឹង្ សភុា ៧០.០០០ ៛ ឧ. អ ចូ ោស និ្ង ឧ. ិ មឌ្ឿ េនុ ១៥.០០០ ៛ ឧ. ិ ប្សីត្ចូ ចប្ី ១៥.០០០ ៛ ឧ. អ ចូ វតួ្ និ្ង ឧ. ិ តិប សាមេត្ ១៥.០០០ ៛ ឧ. មប៉ាក ូវ និ្ង ឧ. ិ មលឿន វចួ ១៥.០០០ ៛ ឧ. មឌ្ឿ សាឃតុ្ និ្ង ឧ. ិ លិវ ផ្សុ ១៥.០០០ ៛ ឧ. មោន សមួ និ្ង ឧ. ិ តិប មទ្ធត្ ១៥.០០០ ៛

๓๑๙

ឧ. ថាប ់ស បនិ និ្ង ឧ. ិ មហៀត្ ចាាំ ១៥.០០០ ៛ ឧ. មអឿម ហសឹ ១៥.០០០ ៛ ឧ. ិ អ ចូ កៃម ១៥.០០០ ៛

ឧ. ិ រី ោល ់ ១៥.០០០ ៛ ឧ. មទព វយុ និ្ង ឧ. ិ មភាយ ោភ ១៥.០០០ ៛ ឧ. ថាប ់កផ្ន និ្ង ឧ. ិ គង្ ់ស កុ ១៤.០០០ ៛ ឧ. ឡាច ជ្នួ និ្ង ឧ. ិ គយុ មេៀវ ១៤.០០០ ៛ ឧ. ថាប ់ឈាវ និ្ង ឧ. ិ ឡាច គយ ១៤.០០០ ៛ ឧ. ទន ់ដុាំ និ្ង ឧ. ិ អ តូ្ មអាត្ ១៤.០០០ ៛ ឧ. ថាប ់ឈាវ និ្ង ឧ. ិ ទន ់ឯក ១៤.០០០ ៛ ឧ. ឡាច គន ់ និ្ង ឧ. ិ អ ចូ ម ឿម ១៤.០០០ ៛ ឧ. ិ ប្លងុ្ ទុាំ ១៤.០០០ ៛ ឧ. ិ ប្លងុ្ មអាន ១៤.០០០ ៛ ឧ. ិ ហកុ បកូ ១៤.០០០ ៛ ឧ. ប្លងុ្ ៃឺត្ និ្ង ឧ. ិ ប្លុង្ សារិម ១៤.០០០ ៛ ឧ. គនួ មត្ឿន និ្ង ឧ. ិ ទន ់មសៀង្ ១៤.០០០ ៛ ឧ. មលឿន ោន និ្ង ឧ. ិ ជ្នួ គីន ១៤.០០០ ៛ ឧ. ហាន យួ និ្ង ឧ. ិ មលឿន មនឿម ១៤.០០០ ៛ ឧ. េិ រា៉ា ត្ និ្ង ឧ. ិ ប្ចុច សារ ៉ាង្ ១៤.០០០ ៛ ឧ. ប ូបាន និ្ង ឧ. ិ មលឿន នកឹ ១៤.០០០ ៛ ឧ. ហុមឹ មផ្ង្ ១៤.០០០ ៛ ឧ. ន ូកស និ្ង ឧ. ិ ឃនុ សាំបរូ ១៤.០០០ ៛ ឧ. ិ មឌ្ឿ ណម ១៤.០០០ ៛ ឧ. សរូ តួ្ និ្ង ឧ. ិ ប្ចុច ប្សអីនូ ១៤.០០០ ៛

๓๒๐

ឧ. កៃប មៅ និ្ង ឧ. ិ ប្ចុច ភតួ្ ១៤.០០០ ៛ ឧ. ធី វតុ្ និ្ង ឧ. ិ យឺន ម ៉ា ១៤.០០០ ៛ ឧ. ិ មព ធយុ ៧.០០០ ៛

សប្បុរសជ្នចាំណុះមជ្ីង្វត្តមវេវុនារាម ( េណឌ មោធិ៍កសនជ្យ័ ភនាំមព )

ឧ. ិ មសង្ ត្ពមទុំងកូ្ន្សៅ ៥០.០០០ ៛ ឧ. ិ អ យុ សាង្ ៥០.០០០ ៛ ឧ. ិ សាវ ោប ត្ពមទុំងកូ្ន្សៅ ៣២.០០០ ៛ ឧ. ិ ទចូ កកវ និ្ង ឧ. ិ នៃ លណី្ណ ១៥.០០០ ៛ ឧ. ិ ោស មណង្ ១៤.០០០ ៛ ឧ. ិ ខាត្ ់ ១៤.០០០ ៛ ឧ. អុនិ មសស ១៤.០០០ ៛ ឧ. ិ ហម ហនួ ត្ពមទុំងប្ញត្ត ១៤.០០០ ៛ ឧ. មរឿន និ្ង ឧ. ិ ោ៉ា ក ់ ត្ពមទុំងប្ញត្ត ១៤.០០០ ៛ ឧ. ិ ប ូោ៉ា នេ ត្ពមទុំងប្ញត្ត ១៤.០០០ ៛ ឧ. ិ ននួ មយៀន ត្ពមទុំងប្ញត្ត ១៤.០០០ ៛ ឧ. ិ មមឿន ចនថន ត្ពមទុំងកូ្ន្សៅ ១៤.០០០ ៛ ឧ. ិ គង្ ់ណ្ណរិន ត្ពមទុំងប្ញត្ត ១៤.០០០ ៛ ឧ. ិ អ ចូ កលុីកា ត្ពមទុំងប្ញត្ត ១៤.០០០ ៛ ឧ. ិ ទចូ យុាំ និ្ង ឧ. ិ មសាភណ័ ១៤.០០០ ៛ ឧ. ិ តឹក សយ និ្ងសៅស្ ី មៅ នតី្ថ ១៤.០០០ ៛ ឧ. ិ ហម កហម ត្ពមទុំងប្ញត្ត ១៤.០០០ ៛ ឧ. ិ យ ូលន ់ ត្ពមទុំងប្ញត្ត ១៤.០០០ ៛

๓๒๑

ឧ. ិ មមឿន កាក ់ ត្ពមទុំងកូ្ន្សៅ ១៤.០០០ ៛ ឧ. ិ សនួ វ៉ាន ត្ពមទុំងប្ញត្ត ១៤.០០០ ៛ ឧ. ិ ោស ោ៉ា ន ត្ពមទុំងសាវ មី ១៤.០០០ ៛ ឧ. ិ ជ្ី នតុ្ ១៤.០០០ ៛ ឧ. ោស ប៉ាម ១០.០០០ ៛ ឧ. ិ បា៉ា ល ់ចនថន ឧ. ិ កញ្ហញ ត្ពមទុំងត្គសួារ ៧.០០០ ៛

សប្បុរសជ្ននាទីពនលឺពទុធឱវាទ ននសហញាតិប្ពះធម ៌( វត្តអង្គមោធញិាណ សទឹង្ោនជ្យ័ ភនាំមព )

ត្ពេះត្គូ រត្ន្នាបោ អ នួ សាំណ្ណង្ ១៥០.០០០ ៛ ភិក្ខុ អគគវបោ ឹុក មអឿ ១០០.០០០ ៛ ភិក្ខុ ធម្មចបនាទ សាន ់ណុប ៤០.០០០ ៛ ភិក្ខុ ម្ណិធបមម អ ូសាាំគយួ ៤០.០០០ ៛ ភិក្ខុ ងឃបណឌិ បោ មឃៀង្ សជុាតិ ៤០.០០០ ៛ ភិក្ខុ ក្លាណគុបោត េ ុ វណា ៈ ១០ $ ភិក្ខុ បញ្ហា វសិារបោ យឹម សវុណ្ណា រា៉ា ១០ $ ភិក្ខុ ុវណាមុ្នី្បោបោ សេុ សារា៉ាត្ ់ ៣០.០០០ ៛ ភិក្ខុ ក្លាណធបមម មឡា សធុារា៉ា ៣០.០០០ ៛ ភិក្ខុ ឋិត្ធបមម ឺន ចនាន ២០.០០០ ៛ ភិក្ខុ ធម្មសាបោ មៅ ប្ប្ុសទចូ ២០.០០០ ៛ ភិក្ខុ ក្លាណ ីបោ មយៀក ិន ១២.០០០ ៛ ភិក្ខុ យ បោ មទៀង្ យ ូ ១០.០០០ ៛ សាម្បណរ ោស េឹម ១៥.០០០ ៛

๓๒๒

ឧ. ោ៉ា ន ់ោ៉ា ន និ្ងឧ. ិ កកវ សេុនហ រពម្ោំងបុរត្ ១០០ $ ឧ. ឃនុ កង្៉ាត្ និ្ងឧ. ិ គយួ ហ នអុី រពម្ោំងបុរត្ ១៥ $ ឧ. ិ គី មសៀកហ នុ រពម្ោំងបុរត្ ១៥ $ ឧ. ិ ប្ាក ់សុនីនួ រពម្ោំងបុរត្ ១០ $ ឧ. ប នុ ភងួ្ ឧ. ិ កប៉ាន មនឿន រពម្ោំងបុរត្ ១០ $ ឧ. ិ អ ងុ្ សារិន រពម្ោំងបុរត្ ៥ $ ឧ. ិ ជា សារឹម រពម្ោំងបុរត្ ៥ $ ឧ. ិ ោន សារីម រពម្ោំងបុរត្ ១០០.០០០ ៛ ឧ. ម ៉ា ហុិន និ្ង ឧ. ិ ោ៉ា ន ់សារនុ រពម្ោំងបុរត្ ៤០.០០០ ៛ ឧ. ិ មោ៉ា ង្ សុាំ រពម្ោំងបុរត្ ៤០.០០០ ៛ ឧ. ិ អុនិ េន រពម្ោំងបុរត្ ២៥.០០០ ៛ ឧ. ិ ោយ នក ២៣.០០០ ៛ ឧ. ិ កទន ភិន រពម្ោំងបុរត្ ២០.០០០ ៛ ឧ. ិ មសៀង្ អុី រពម្ោំងបុរត្ ២០.០០០ ៛ ឧ. មុាំ សផុ្ល និ្ង ឧ. ិ មសឿន មេន រពម្ោំងបុរត្ ២០.០០០ ៛ ឧ. ិ ជា មសៀង្ លមី រពម្ោំងបុរត្ ២០.០០០ ៛ ឧ. ិ អ យុ មរ ៉ាត្ រពម្ោំងបុរត្ ២០.០០០ ៛ ឧ. ឱ ភងួ្ និ្ង ឧ. ិ មទស មរឿង្ រពម្ោំងបុរត្ ២០.០០០ ៛ ឧ. ប្ោប មយឿន និ្ង ឧ. ិ អ ូគឹម រពម្ោំងបុរត្ ២០.០០០ ៛ ឧ. ិ េចុ សារា៉ាន ់ រពម្ោំងបុរត្និ្ងបៅ ២០.០០០ ៛ ក្ញ្ហា ម ៉ាន ប្សីនណ ២០.០០០ ៛ ឧ. ិ អ ូសនុ រពម្ោំងបុរត្ ១៥.០០០ ៛

๓๒๓

ឧ. រនុ និ្ង ឧ. ិ យ៉ាមុ ១៥.០០០ ៛ ឧ. សេុ និ្ង ឧ. ិ ចាន ់ ១៥.០០០ ៛ ឧ. េកឹ ចន និ្ង ឧ. ិ ឌ្កុ នីម ១៥.០០០ ៛ ឧ. កង្៉ាត្ និ្ង ឧ. ិ ទចូ រពម្ោំងបុរត្ ១៤.០០០ ៛ ឧ. ិ ោ៉ា ន ់សាំកលុ រពម្ោំងបុរត្ ១៣.០០០ ៛ ឧ. ិ មវឿន ១៣.០០០ ៛ ឧ. អនូ និ្ង ឧ. ិ មឌ្ឿន ១៣.០០០ ៛ ឧ. វ៉ានុ និ្ង ឧ. ិ ទចូ ១៣.០០០ ៛ ឧ. សាយ ប្ាក ់និ្ង ឧ. ិ មៅ ណ្ណន ់ ១៣.០០០ ៛ ឧ. ៉ាក និ្ងឧ. ិ ហ យុ ១៣.០០០ ៛ ឧ. ិ កាន រពម្ោំងបុរត្ ១២.០០០ ៛ ឧ. ប្ចឹង្ មសង្ហ នួ ឧ. ិ អងុ្ គឹមស ួ រពម្ោំងបុរត្ ១២.០០០ ៛ ឧ. ិ គយួ អាាំង្គី រពម្ោំងបុរត្ ១០.០០០ ៛ ឧ. មឌ្ឿ ស នុ និ្ង ឧ. ិ ត្លុ មេក រពម្ោំងបុរត្ ១០.០០០ ៛ ឧ. វា៉ា ត្ ហ នុ និ្ង ឧ. ិ សឹម ចមឹ រពម្ោំងបុរត្ ១០.០០០ ៛ ឧ. ិ ប៉ាលុ ណ្ណត្ ់ រពម្ោំងបុរត្ ១០.០០០ ៛ ឧ. ិ ភងួ្ សាំអាត្ រពម្ោំងបុរត្ ១០.០០០ ៛ ឧ. ិ យ ូមអង្ លី រពម្ោំងបុរត្ ១០.០០០ ៛ ឧ. ិ ឌ្និ សាំ រពម្ោំងបុរត្ ១០.០០០ ៛ ឧ. ិ ទមឹ មទៀង្ រពម្ោំងបុរត្ ១០.០០០ ៛ ឧ. នេ រពម្ោំងបុរត្ ១០.០០០ ៛ ឧ. មទស ជ្នូ និ្ង ឧ. ិ ោយ សន ១០.០០០ ៛ ឧ. ិ កម៉ាន ១០.០០០ ៛

๓๒๔

ឧ. ិ បា៉ា ត្ ់ ១០.០០០ ៛ ឧ. ិ បុចិ ១០.០០០ ៛ ឧ. យុិន និ្ង ឧ. ិ មយ៉ាម ១០.០០០ ៛ ឧ. ប ូ និ្ង ឧ. ិ មសម ១០.០០០ ៛ ឧ. ប្គី និ្ង ឧ. ិ សាាំ ១០.០០០ ៛ ឧ. ម៉ាមុ លន ់ និ្ង ឧ. ិ អ មុ មសឿន ១០.០០០ ៛ ឧ. ិ ម៉ាកុ មយឿន ១០.០០០ ៛ ឧ. ិ ននួ សារី រពម្ោំងបុរត្ ៥.០០០ ៛ ឧ. ិ មត្ង្ ម៉ាសុ រពម្ោំងបុរត្ ៥.០០០ ៛ ឧ. ិ ប៉ាលុ សន រពម្ោំងបុរត្ ៥.០០០ ៛ ឧ. ិ មសៀក មយួជ្ ូ រពម្ោំងបុរត្ ៥.០០០ ៛ ឧ. ិ ននួ អ តុ្ រពម្ោំងបុរត្ ៥.០០០ ៛ ឧ. ិ កកវ នម៉ា រពម្ោំងបុរត្ ៥.០០០ ៛ ឧ. មកះ មីត្ និ្ង ឧ. ិ អាង្ សវុណា រពម្ោំងបុរត្ ៥.០០០ ៛ ឧ. ឆាយ ប្ប្សុ និ្ង ឧ. ិ ោន សារិទធ រពម្ោំងកូ្ន្បៅ ៥.០០០ ៛ ឧ. ិ ោ៉ា ង្ អាន ៥.០០០ ៛ ឧ. ិ ម៉ាលុ ៥.០០០ ៛ ឧ. សងួ្ និ្ង ឧ. ិ ទចូ ៥.០០០ ៛ ឧ. ោស និ្ង ឧ. ិ ោ៉ា ន ៥.០០០ ៛ ឧ. ឆាន និ្ង ឧ. ិ មៅ ៤.០០០ ៛ ឧ. លមឹ ម ៉ាន ៣.០០០ ៛ ឧ. ិ មេៀវ យ៉ាន ១.៥០០ ៛ ឧ. ិ ម៉ាមុ ត្ុាំ ១.០០០ ៛

๓๒๕

ឧ. ិ ណន ១.០០០ ៛ ពុទ្ធបរ ័ិទ្ចំណុោះប ើង វត្តបឹង្ខាន រ សខតតក្ុំពង់ ពឺ ១៣៥.៨០០ ៛

សប្បុរសជ្នប្កុមសាកចាា ធមផ៌្ារមដប៉ា ូ

ឧ. ិ អមរា មទវី ១០០ $

ឧ. ជា ហនួ ៥០ $

ឧ. គឹម ហងុ្ ២៥ $

ឧ. កង្៉ាត្ សភុណ័ ២៥ $

ឧ. មសន សាំណ្ណង្ និ្ង ភរោិ ២៥ $

ឧ. ិ ជ្ុាំ ចានធ់ី និ្ងត្ក្មុញាតិត្ពេះធ្ម៌ ២០ $

ឧ. ិ សយ សធុា ១០ $

ឧ. ិ ស នុ សវុណា នីត្ថ ១០ $

ឧ. ិ គីម សាុន ៥ $

ឧ. ិ សាន ៥ $

ឧ. ិ រត័្ន គឹមៃនុ ៥ $

ឧ. ិ ស ូមយឿន ៥ $

ឧ. អលុ ៥ $

ឧ. ិ សុីននួ មដវីត្ ៥ $

សាធ្ញ ! ូមអន្ញសមាទនា

๓๒๖