1Atatürk Göğüs Hastalıkları ve Göğüs Cerrahisi EAH

Pulmoner Rehabilitasyon ve Evde Bakım Merkezi, Ankara

2Hacettepe Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Fakültesi

Fizyoterapi ve Rehabilitasyon Bölümü, Ankara

Uzm.Fzt.Filiz Cennet Taşdemir1, Doç.Dr.Fzt.Deniz İnal İnce2, Doç.Dr.Pınar Ergün1, Uzm.Dr.Dicle Kaymaz1, Fzt.Neşe Demir1, Fzt.Ebru Demirci1, Psk.Nurcan Egesel1

ÇIKAR ÇATIŞMAM YOKTUR.

GİRİŞ Kronik obstrüktif akciğer hastalığı (KOAH)

Akciğerlerde patolojik değişikliklerin yanı sıra, egzersiz kapasitesi ve yaşam kalitesini de etkileyen sistemik bir hastalıktır.

KOAH’lı hastalarda iskelet kas disfonksiyonu, düşük egzersiz kapasitesinin primer tanımlayıcısıdır.

Eur Respir J 2004; 23: 932-946Respir Med 2006; 100: 1817-1825 J Bras Pneumol 2006; 32: 161-171

GİRİŞ KOAH’lı olgularda aerobik

egzersiz eğitimi pulmoner rehabilitasyonun birincil komponentidir.

Kuvvet eğitimi de güvenli olarak uygulanabilir.Günlük yaşam aktiviteleri ve

egzersiz toleransını

Respir Med 2005; 99: 519-527

GİRİŞ Nöromusküler elektrik stimülasyonu (NMES) iskelet

kas fonksiyonunda, egzersiz toleransında ve yaşam kalitesi üzerinde pozitif etkileri olan bir modalitedir.Endurans eğitimi veya kuvvet eğitimi uygulanamayanYüksek iş yüklerinde egzersizi tolere edemeyen Yatağa bağımlı

Thorax 2002; 57: 1045-1049

Thorax 2002; 57: 333-337

Chest 2003; 124: 292-296

Chest 2006; 129: 1540-1548

GİRİŞ

Solunum sistemi dışı sağlık sorunlarında ve sağlıklı kişilerde, NMES ile birlikte uygulanan kuvvet eğitiminin, kas kuvveti, kas enduransı ve fonksiyonel kapasiteyi artırmada, tek başına kuvvet eğitimine göre daha etkin olduğunu gösteren çalışmalar bulunmaktadır.

J Cardiopulm Rehabil Prev 2008; 28(2):79-91

Chest; 2009; 136: 44-61

AMAÇ

Egzersiz eğitimi uygulanan KOAH’lı olgularda NMES’in periferal kas kuvveti, yaşam kalitesi ve egzersiz kapasitesi üzerine olan etkilerini değerlendirmek.

KOAH n=27

NMES (n=13) KONTROL (n=14)

• ENDURANS EĞİTİMİ • DİRENÇLİ QUADRİCEPS

EGZERSİZLERİ• NMES

• ENDURANS EĞİTİMİ • DİRENÇLİ QUADRİCEPS

EGZERSİZLERİ• PLASEBO NMES

BİREYLER VE YÖNTEMStabil, Evre 2-4

Tablo 1. NMES ve Kontrol grubu olguların özellikleri

ÖzelliklerNMES

(n=13)

Kontrol

(n=14)p

Yaş (yıl) 62.07±7.89 62.85±7.47 0.79

Boy (cm) 166.23±7.13 166.50±5.89 0.91

Vücut ağırlığı (kg) 69.13±16.09 76.10±17.76 0.29

Sigara (paket-yıl) 47.92±25.70 36.85±27.79 0.79

Cinsiyet (K/E) 2/11 1/13

İstatistik Aynı grubun ölçümle belirlenen tedavi öncesi ve sonrası

değerlerinin karşılaştırılmasında t testi; eğer veriler normal dağılıma uygun değil ise Wilcoxon Eşleştirilmiş İki Örnek Testi kullanıldı.

NMES ve kontrol grubunun ölçümle belirlenen değerlerinin karşılaştırılmasında, Student t testi ve Mann-Whitney u testi kullanıldı.

Sayımla belirlenen değişkenlerin analizi Ki-kare testi kullanılarak yapılmıştır.

Pulmoner Rehabilitasyon Programı Direkt gözetimli pulmoner rehabilitasyon programı

Haftada 2 gün 10 hafta

1. Endurans egzersiz eğitimi; 15 dk ısınma egzersizleri 15 dk bisiklet ergometresi 15 dk koşubandı

Pulmoner Rehabilitasyon Programı2. Dirençli egzersiz eğitimi

M. quadriceps femoris Serbest ağırlıklar İlk 10 seans:

1RM’nin % 45; 2 set; 10 tekrarlı ikinci 10 seans:

1 RM’nin % 70; 3 set; 10 tekrarlı

Üst ekstremite

Omuz kuşağı ve dirsek çevresi kaslarına da düşük dirençli

egzersizler

Pulmoner Rehabilitasyon Programı3. NMESNMES Grubu 50 Hz, 300 µsn 10 sn uyarı, 20 sn dinlenme 20 dk Akım şiddeti: hastanın tolere

edebileceği ve gözle görülebilir kontraksiyon elde edilene kadar

Kontrol Grubu 5 Hz, 300 µsn 10 sn uyarı, 20 sn dinlenme 20 dk Akım şiddeti hastanın tolere

edebileceği ve gözle görülebilir titreşim elde edilene kadar

Ölçümler-1Dispne Algılaması

-Medical Research Council Dispne Skalası (MRC)

Egzersiz kapasitesi

-Artan Hızda Mekik Yürüme Testi (AHMYT)

Quadriceps kas kuvveti

-1 maksimum tekrar

Ölçümler-2 Günlük Yaşam Aktiviteleri

-London Chest Günlük Yaşam Aktiviteleri Anketi (LCADL)

Yaşam Kalitesi

-St George Solunum Anketi (SGRQ)

Ölçümler NMES

(n=13)

Kontrol

(n=14)p

MRC (1-5) 2.76 ± 0.83 2.85 ± 0.77 0.76

AHMYT (m) 257.69± 99.76 270.00±70.92 0.46Quadriceps 1RM 9.84±2.28 8.71±3.54 0.45

LCADL (0-75) 19.15±8.07 18.42±4.43 0.86

SGRQ (0-100) 57.01±18.59 56.90±17.35 0.92

BULGULAR

Tablo 3. NMES grubu olguların PR öncesi ve sonrası

NMES GRUBU PR ÖNCESİ PR SONRASI p

MRC (1-5) 2.76±0.83 1.92±0.75 0.005*

AHMYT (m) 257.69±99.76 296.15±101.94 0.009*

Quadriceps 1RM (kg) 9.84±2.28 11.69±1.98 0.002*

LCADL

Toplam (0-75) 19.15±8.07 15.76±3.72 0.037*

SGRQ

Semptom (0-100) 63.15±20.09 37.23±12.55 0.002*

Aktivite (0-100) 70.35±21.95 39.42±10.77 0.002*

Etki (0-100) 46.97±20.79 12.88±6.41 0.002*

Toplam (0-100) 57.01±18.59 25.14±6.30 0.001**p<0.05

KONTROL GRUBU PR ÖNCESİ PR SONRASI p

MRC (1-5) 2.85±0.77 1.92±0.61 0.001*

AHMYT (m) 270.00±70.92 339.28±72.58 0.001*

Quadriceps 1RM (kg) 8.71±3.54 10.85±3.96 0.002*

LCADL

Kişisel bakım (0-20) 7.14±3.03 5.57±1.15 0.019*

Fiziksel (0-10) 4.71±0.99 3.42±1.01 0.004*

Boş vakit (0-15) 4.92±0.91 4.14±0.86 0.005*

Toplam (0-75) 18.42±4.43 14.07±2.70 0.003*

SGRQ

Semptom (0-100) 64.58±13.41 43.68±11.52 0.001*

Aktivite (0-100) 61.76±20.50 36.50±7.69 0.001*

Etki (0-100) 51.61±20.08 13.47±7.58 0.001*

Toplam (0-100) 56.90±17.35 25.49±5.59 0.001*

Tablo 4. Kontrol grubu olguların PR öncesi ve sonrası

*p<

0.05

NMES grubu Kontrol grubu p

MRC (1-5) -0.84±0.68 -0.92±0.47 0.720

AHMYT (m) 38.46±41.80 69.28±33.61 0.043*

1 MAKSİMUM TEKRAR (kg) 1.84±1.24 2.14±1.77 0.830

LCADL

Kişisel bakım (0-20) -1.00±2.67 -1.57±2.40 0.905

Ev işleri (0-30) -1.15±2.91 -0.78±3.06 0.756

Fiziksel (0-10) -0.46±1.05 -1.28±1.06 0.068

Boş vakit (0-15) -0.76±1.83 -0.78±0.89 0.867

Toplam (0-75) -3.38±5.72 -4.35±4.39 0.488

SGRQ

Semptom (0-100) -25.91±19.69 -20.90±16.95 0.550

Aktivite (0-100) -30.92±20.39 -25.26±19.86 0.685

Etki (0-100) -34.09±22.40 -38.13±15.90 0.685

Toplam (0-100) -31.86±17.95 -31.41±13.11 0.905

Tablo 5. NMES ve Kontrol grubu olguların PR öncesi ve sonrası ölçümlerin fark değerlerinin karşılaştırılması

Bulgular Tedavi sonrasında AHYMT mesafesi ve 1 maksimum

tekrar değeri her iki grupta da istatistiksel anlamlı artış gösterdi (p<0.05).

Her iki grubun MRC, LCADL ve SGRQ puanları tedavi sonrasında anlamlı olarak azaldı (p<0.05).

Kontrol grubunun AHMYT mesafesindeki artış, NMES grubundan anlamlı olarak daha fazlaydı (p<0.05).

TARTIŞMA

Egzersiz kapasitesinde oluşan artış, endurans eğitimi, quadriceps kasına dirençli egzersiz eğitimi ve plasebo NMES uygulanan grupta daha belirgindi.

TARTIŞMA

Endurans eğitimi ve quadriceps kasına dirençli egzersiz eğitimini yapabilen KOAH’lı olgularda NMES’in kas kuvveti, dispne algılaması, günlük yaşam aktiviteleri ve yaşam kalitesini iyileştirdiği gösterilmekle birlikte, egzersiz kapasitesindeki artışa ek bir katkısı yoktur.

TARTIŞMA NMES grubundaki olguların AHMYT testi

mesafesinde ortaya çıkan artışın, bu grubun FEV1 değerlerinin daha düşük olması ve dolayısıyla hastalık şiddetlerinin daha yüksek olmasından kaynaklandığını düşünmekteyiz.

TARTIŞMA

Daha ileri çalışmalarda, NMES’ten daha fazla yarar görecek alt grupların özelliklerinin belirlenmesi, kas biyopsisi gibi daha objektif değerlendirme yöntemlerinin kullanılması pulmoner rehabilitasyon programlarının planlanmasında yön gösterici olacaktır.