เล มที่ รายงาน สถิติคดี ในวงจร · 2017-08-15 · • แผนภูมิที่ 5 สัดส่วนของคดีตามประมวลกฎหมายอาญา

รายงาน

สำนกงานกจการยตธรรมกระทรวงยตธรรม

สถตคดในวงจรกระบวนการยตธรรม

ทางอาญา



สำนกงานกจการยตธรรม อาคารรฐประศาสนภกด ชน 9 ศนยราชการเฉลมพระเกยรต ๘๐ พรรษาฯ

ถนนแจงวฒนะ เขตหลกส กรงเทพฯ 10210 โทร. 0 2141 3779 แฟกซ 0 2143 8936

www.statistics.oja.go.th

เลมท 3สถตคดในวงจรกระบวนการยตธรรมทางอาญ

า

สำนกงานกจการยตธรรมกระทรวงยตธรรม





-�� size AW �� 3_�� indd (24.01.58).indd 1 24/1/2558 18:29:58

สถตในวงจรกระบวนการยตธรรมทางอาญาพมพครงท 1 :พฤศจกายน2557

จ�านวน :500เลม

จดท�าโดย :ศนยพฒนาขอมลกระบวนการยตธรรมส�านกงานกจการยตธรรม อาคารรฐประศาสนภกด(ชน9)ศนยราชการเฉลมพระเกยรต๘๐พรรษาฯ ถนนแจงวฒนะเขตหลกสกรงเทพฯ10210 โทรศพท021413779หรอ021413781โทรสาร021438936 www.statistics.oja.go.th

คณะผจดท�า :นายสมณพรหมรส รองผอ�านวยการศนยพฒนาขอมลกระบวนการยตธรรม นางสาวนนรศมเทพดลไชย ผอ�านวยการศนยพฒนาขอมลกระบวนการยตธรรม พ.ต.ต.ดร.ชวนสถเจนการ หวหนาศนยพฒนาขอมลกระบวนการยตธรรม นางสาวพชรมณฑมากศร นกวชาการยตธรรมศนยพฒนาขอมลกระบวนการยตธรรม

ออกแบบผลต :บรษทสไตลครเอทฟเฮาสจ�ากด 32/152หม2ซอยถนอมมตรถนนรามอนทรา แขวงจรเขบวเขตลาดพราวกรงเทพฯ10230 โทรศพท029458051-3โทรสาร029458057 E-Mail:[email protected] www.style.co.th

-�� size AW �� 3_�� indd (24.01.58).indd 2 24/1/2558 18:29:58

cc

คำานำาปจจบนสถานการณอาชญากรรมในสงคมไทยมความหลากหลายซบซอนมากขนตามสภาพ

การพฒนาประเทศ การเปลยนแปลงของสงคมโลกและความกาวหนาทางเทคโนโลย จ�าเปนอยางยง ทจะตองมขอมลททนสมย สอดคลองกบสภาพปญหาทเกดขนจรง เพอน�ามาใชในการก�าหนดนโยบาย การบรหารงานยตธรรมทเหมาะสมและทนตอเหตการณ

ตามทส�านกงานกจการยตธรรม ไดรบมอบหมายจากกระทรวงยตธรรมใหด�าเนนการเกยวกบนโยบายและการพฒนากระบวนการยตธรรมโดยการศกษาวจยและประเมนผลการบงคบใชกฎหมาย โดยมภารกจหลกทส�าคญประการหนงคอการสงเสรมและพฒนาองคความรในกระบวนการยตธรรมผานการศกษา คนควา วจย ตลอดจนจดท�าฐานขอมลกระบวนการยตธรรมทไดมาตรฐาน เทาทนเหตการณและพลวตสงคมอนจะเปนพนฐานในการก�าหนดนโยบายเพออ�านวยความยตธรรมไดอยางมประสทธภาพนน

ศนยพฒนาขอมลกระบวนการยตธรรม ในฐานะทเปนศนยกลางในการรวบรวมขอมลสถต จากหนวยงานตางๆ ในกระบวนการยตธรรมเพอจดท�าฐานขอมลกระบวนการยตธรรมและวเคราะหสถานการณอาชญากรรมและกระบวนการยตธรรม จงไดจดท�ารายงานสถตคดในวงจรกระบวนการยตธรรมทางอาญาฉบบนขน เพอน�าเสนอสถานการณคดและผกระท�าผดทเขาสกระบวนการยตธรรมทงในสวนของความผดตามประมวลกฎหมายอาญาและความผดตามพระราชบญญตทมโทษทางอาญาโดยอางองจากคดในระบบฐานขอมลสถตคดอาญาจากส�านกงานต�ารวจแหงชาตและสถตคดทเขาส การพจารณาและคดทพจารณาเสรจไปของศาลชนตนทวราชอาณาจกรในปงบประมาณ2554–2556เพอท�าการวเคราะหภาพรวมของสถานการณคดในวงจรกระบวนการยตธรรมทางอาญา การไหลเวยนคดเขา-ออก และระยะเวลาในการด�าเนนคดของหนวยงานตางๆ ในกระบวนการยตธรรมไทย อกทง ยงเปนการน�าเสนอแนวโนมสถานการณส�าคญและขอเสนอแนะเชงนโยบายเพอใชประโยชนในการคนควาอางองในทางวชาการ

ส�านกงานกจการยตธรรมหวงเปนอยางยงวา รายงานฉบบนจะเปนขอมลส�าคญทชวยสนบสนนการพฒนานโยบายกระบวนการยตธรรมตอไป

ศนยพฒนาขอมลกระบวนการยตธรรมส�านกงานกจการยตธรรมกระทรวงยตธรรม

-�� size AW �� 3_�� indd (24.01.58).indd 3 24/1/2558 18:29:58

d d

สารบญสถตในวงจรกระบวนการยตธรรมทางอาญา 1

ภาพรวมของสถานการณคดในวงจรกระบวนการยตธรรมอาญา 2

คดในกระบวนการยตธรรมในฐานความผดตามประมวลกฎหมายอาญา 10

คดในกระบวนการยตธรรมในฐานความผดตามพระราชบญญตทมโทษทางอาญา 19

สถานการณส�าคญเกยวกบปรมาณคดทเขาสกระบวนการยตธรรม 24

ระยะเวลาการพจารณาคด 35

วเคราะหแนวโนมสถานการณส�าคญและขอเสนอเชงนโยบาย 39

บทสรปและขอเสนอแนะ 51

-�� size AW �� 3_�� indd (24.01.58).indd 4 24/1/2558 18:29:58

ee

สารบญตาราง• ตารางท1คดทขนสการพจารณาของศาลชนตนทวราชอาณาจกรสงสด(5อนดบแรก) 27

• ตารางท2จ�านวนคดทขนสการพจารณาในศาลชนตน(เฉพาะคดทขนสศาลจ�านวนมาก) 30

• ตารางท3จ�านวนคดอาญาทพนกงานอยการรบมาด�าเนนการแยกตามประเภทส�านวน 34

-�� size AW �� 3_�� indd (24.01.58).indd 5 24/1/2558 18:29:58

f f

• แผนภมท1แผนภมแสดงการไหลเวยนคดเขา-ออกของหนวยงานตางๆ 3

ในกระบวนการยตธรรมไทย

• แผนภมท2สดสวนการจบกมผตองหาระหวางผตองหาทเปนผใหญและผตองหา 6

ทเปนเดกและเยาวชนประจ�าปงบประมาณ2556

• แผนภมท3สดสวนของคดตามประมวลกฎหมายอาญาประเภทตางๆแยกตามคดทรบแจง 11

• แผนภมท4สดสวนของคดตามประมวลกฎหมายอาญาประเภทตางๆแยกตามคดทจบได 14

• แผนภมท5สดสวนของคดตามประมวลกฎหมายอาญาแยกตามคดทขนสการพจารณาคด 17

ในศาลชนตน

• แผนภมท6สดสวนของคดความผดตามพระราชบญญตอนทมโทษทางอาญาประเภทตางๆ 19

แยกตามคดทมการจบกมได

• แผนภมท7สดสวนของคดความผดตามพระราชบญญตทมโทษทางอาญาประเภทตางๆ 22

แยกตามคดทเขาสการพจารณาคดในศาลชนตน

• แผนภมท8ปรมาณคดยาเสพตดทเขาสแตละขนตอนของกระบวนการยตธรรม 25

• แผนภมท9แนวโนมส�านวนคดประเภทตางๆทพนกงานอยการรบมาด�าเนนการ 26

สารบญแผนภม

-�� size AW �� 3_�� indd (24.01.58).indd 6 24/1/2558 18:29:58

11

สารบญสถตคดในวงจรกระบวนการยตธรรมทางอาญา

โดย ศนยพฒนาขอมลกระบวนการยตธรรม

กระบวนการยตธรรมเปนระบบขนาดใหญและมหนวยงานทเกยวของจ�านวนมากเรมตงแต

หนวยงานทมหนาทในการบงคบใชกฎหมายหนวยงานทมหนาทเกยวของในการพจารณาอรรถคด

และหนวยงานทเกยวของกบการลงโทษและบ�าบดฟนฟแกไขพฤตการณการกระท�าผด ในระบบ

กระบวนการยตธรรมขนาดใหญกลบมขอจ�ากดในการรองรบการด�าเนนคดความและผกระท�าผด

ทงหมดได จนท�าใหเกดปญหาคดลนศาลและผตองขงลนเรอนจ�า ซงจากปญหาปรมาณคด

ลนศาลและผตองขงทลนเรอนจ�าดงกลาวไดสงผลตอภาระงานทเพมขน ภาครฐตองสนเปลอง

งบประมาณในการบรหารจดการสงขน ในขณะทหนวยงานทเกยวของมขอจ�ากดในเรองของ

ก�าลงคนงบประมาณและสถานทไมสามารถขยายหนวยงานและก�าลงบคลากรใหทนกบคดทเพม

สงขนซงเปนสาเหตส�าคญทท�าใหประสทธภาพในการอ�านวยความยตธรรมใหกบประชาชนลดลง

สภาวะคดลนศาลและนกโทษลนเรอนจ�าเปนปญหาทเกดขนอยางตอเนองเปนเวลานาน

ซงหนวยงานตางๆในกระบวนการยตธรรมไดมความพยายามในการแกปญหาดงกลาวโดยตลอด

จงท�าใหเกดแนวคดในการหนเหคดทขนสศาลดวยวธการตางๆตลอดจนความพยายามในการใช

มาตรการพเศษทางเลอกในการลดจ�านวนผตองขงสเรอนจ�า อยางไรกดการลดปรมาณคดสศาล

และการปฏบตตอผกระท�าผดนนเกยวของกบหนวยงานในกระบวนการยตธรรมหลายหนวยงาน

โดยแตละหนวยงานมขอบขายภารกจความรบผดชอบทตางกน และมวธการปฏบตทหลากหลาย

แตยงขาดการรวบรวมขอมลสถตในวงจรกระบวนยตธรรมอยางเปนระบบ จงขาดขอมลส�าคญ

ในการวเคราะหสถานการณและสภาพปญหาตางๆ เพอใชในการก�าหนดนโยบายในการแกปญหา

ไดอยางถกตองเหมาะสมและมประสทธภาพ

-�� size AW �� 3_�� indd (24.01.58).indd 1 24/1/2558 18:29:59

2 2

สถตค

ดในวง

จรกร

ะบวน

การย

ตธรร

มทาง

อาญา

ศนยพฒนาขอมลกระบวนการยตธรรม

ส�านกงานกจการยตธรรมไดเหนความส�าคญ

ของการรวบรวมข อมลสถตคด ในวงจร

กระบวนการยตธรรมอยางเปนระบบทสามารถ

แสดงใหเหนถงสถานการณคดและผกระท�าผด

ท เข าส กระบวนการยตธรรมทถกตองและ

เปนปจจบน จงไดมความพยายามในการ

รวบรวมขอมลคดทเขาสกระบวนการยตธรรม

แยกรายประเภทโดยละเอยดท ง ในส วน

ของความผดตามประมวลกฎหมายอาญา

และความผดตามพระราชบญญตทม โทษ

ทางอาญาโดยอางองจากคดในระบบฐานขอมล

คดอาญาของส�านกงานต�ารวจแหงชาต และ

สถตคดทเขาสการพจารณาและคดทพจารณา

เสรจไปของศาลชนต นทวราชอาณาจกร

ในปงบประมาณ2554-2556ซงเปนขอมล

ทมความครบถวนและเปนปจจบนทสดเพอให

เหนภาพปรมาณคดและประเภทความผดตางๆ

ทจะน�าไปพจารณาก�าหนดนโยบายในการ

เพมประสทธภาพการด�าเนนคดอาญา การ

ลดขนตอนการท�างานของเจาหนาทแตละ

หน วยงานท เ กยวข องตลอดจนสามารถ

น�าขอมลทได นนไปประกอบการพจารณา

ในการผลกดนนโยบายในการลดปรมาณ

คดส ศาลและผ ต องขงในเรอนจ�าเพอเพม

ประสทธภาพของกระบวนการยตธรรมโดย

ไมเกดผลกระทบทางลบตอสงคม

ภาพรวมของสถานการณคดในวงจรกระบวนการยตธรรมอาญา


ไดท�าการรวบรวมขอมลสถานการณอาชญากรรม

แ ล ะ ก ร ะบ วนก า ร ย ต ธ ร รม จ า ก ข อ ม ล

กระบวนการยต ธรรมท กระจดกระจาย

อยในหลายหนวยงานเพอแสดงใหเหนปรมาณ

การไหลเวยนคดในวงจรกระบวนการยตธรรม

ใหเหนในภาพรวม โดยการจดท�าและรวบรวม

ปรมาณคดเขา-ออก (Input - output) ของ

หนวยงานตางๆ ในกระบวนการยตธรรม

ประจ�าปงบประมาณ2556ซงเปนขอมลสถต

ทครบถวนเปนปจจบนมากทสด ขอมลสถต

การไหลเวยนคดในกระบวนการยตธรรม

ปรากฏรายละเอยดดงแผนภมท1

-�� size AW �� 3_�� indd (24.01.58).indd 2 24/1/2558 18:29:59

33

สถตคดในวงจรกระบวน

การยตธรรมทางอาญา

แผนภมท 1 : แผนภมแสดงการไหลเวยนคดเขา-ออก ของหนวยงานตางๆ ในกระบวนการยตธรรมไทย

ทมา : สถตกระบวนการยตธรรมจากหนวยงานตางๆ ในกระบวนการยตธรรม ประจ�าปงบประมาณ 2556

-�� size AW �� 3_�� indd (24.01.58).indd 3 24/1/2558 18:30:54

4 4

สถตค

ดในวง

จรกร

ะบวน

การย

ตธรร

มทาง

อาญา

ในการรวบรวมขอมลกระบวนการ

ยตธรรมดงกลาวไดเรมจากขอมลประมาณการ

สถตคดอาญาท ไม ได มการแจ งความกบ

เจาหนาทต�ารวจ จากขอมลการส�ารวจคด

อาชญากรรมภาคประชาชนซงทางส�านกงาน

กจการยตธรรม โดยศนย พฒนาข อมล

กระบวนการยตธรรมรวมกบส�านกงานสถต

แหงชาตไดท�าการศกษาขอมลอาชญากรรม

โดยการส� ารวจข อมลการตกเป น เห ยอ

อาชญากรรม(CrimeVictimizationSurvey)

จากประชาชนทวไปโดยตรงเพอทราบถง

ส ถ านก า รณ อ า ชญาก ร รมแล ะ ข อ ม ล

อาชญากรรมท ไม ได มการแจ งความต อ

เจาหนาทต�ารวจ โดยผลการส�ารวจขอมล

การส�ารวจอาชญากรรมภาคประชาชน

(Crime Victimization Survey) ทวประเทศ

ลาสดในป 25551 พบวา จากการส�ารวจ

เหยออาชญากรรมผ มอาย 15 ป ขนไป

ทวประเทศ ไดประมาณการวาทวประเทศไทย

มผประสบเหตอาชญากรรมในรอบป จ�านวน

152,228รายโดยแยกประเภทอาชญากรรม

ออกเปน4ประเภทดงนเหยออาชญากรรม

ประทษรายตอทรพยสนจ�านวน140,864ราย

เหยออาชญากรรมประทษรายตอชวตและ

รางกายจ�านวน7,879รายเหยออาชญากรรม

ทางเพศจ�านวน394รายและเหยออาชญากรรม

กรณแอบอางใชขอมลสวนตวจ�านวน3,091ราย

จากการรวบรวมสถตการการรบแจง

คดอาญาของส�านกงานต�ารวจแหงชาต ใน

ปงบประมาณ 2556 ทบนทกไวในระบบ

ฐานขอมลคดอาญาของส�านกงานต�ารวจ

แหงชาต (POLIS) พบวา พนกงานสอบสวน

ทวประเทศมการรบแจงคดอาญาในสารบบ

คดอาญาจ�านวนทงสน905,775คดโดยแบง

ออกเปน2ประเภทคดดงนคดความผดตาม

ประมวลกฎหมายอาญาจ�านวน115,603คด

และคดความผดตามพระราชบญญตทมโทษทาง

อาญาตางๆจ�านวน790,172คด

จากคด ทมการรบแจ ง ทวประเทศ

905,775 คดดงกลาว มการจบกมผตองหา

ได748,722คดคดเปนรอยละ82.66โดย

แบงออกเปน2ประเภทคดดงนคดความผด

1อาภาศรสวรรณานนทและคณะ,รายงานวจยวเคราะหและจดท�ารายงานขอมลสถตอาชญากรรมภาคประชาชนทวประเทศ (ภายใตโครงการส�ารวจขอมลสถตอาชญากรรมภาคประชาชนป พ.ศ. 2555),รายงานวจย,2556

-�� size AW �� 3_�� indd (24.01.58).indd 4 24/1/2558 18:30:54

55



ตามประมวลกฎหมายอาญาจบกมได57,567คด

หรอคดเปนรอยละ 49.80 ของคดทรบแจง

ตามประมวลกฎหมายอาญาทงหมด และ

เปนคดความผดตามพระราชบญญตทมโทษ

ทางอาญาจ�านวน691,155คดหรอคดเปน

ร อยละ 87 .47 ของคดความผดตาม

พระราชบญญตทม โทษทางอาญาทมโทษ

ทางอาญาทงหมด

จากขอมลการจบกมผตองหาทวประเทศ

พบวา ผ ตองหาทถกจบกมในกระบวนการ

ยตธรรมของประเทศไทยมจ�านวน842,881คน

สวนใหญแลวเปนผ ตองหาทเปนผ ใหญซงม

จ�านวนทงสน 771,622 คน หรอคดเปน

รอยละ 91.55 โดยมผตองหาทเปนเดกและ

เยาวชนเพยง 71,259 คน หรอคดเปน

รอยละ 8.45 ซงในสวนน สดสวนของ

ผตองหาทเปนเดกและเยาวชนในคดความผด

ตามประมวลกฎหมายอาญาจะส งกว า

ในคดความผดตามพระราชบญญตทมโทษ

ทางอาญา โดยคดความผดตามประมวล

กฎหมายอาญามการจบกมผตองหาจ�านวน

67,631 คน โดยมผ ต องหาทเปนผ ใหญ

จ�านวน56,754คน (รอยละ83.92ของ

ผตองหาในคดความผดตามประมวลกฎหมาย

อาญาทงหมด) และผ ตองหาทเปนเดกและ

เยาวชนจ�านวน10,877คน(รอยละ16.08

ของผ ต องหาในคดความผดตามประมวล

กฎหมายอาญาทงหมด) และในคดความผด

ตามพระราชบญญตทมโทษทางอาญามการ

จบกมผตองหาทงหมด775,250คนมผตองหา

ทเปนผใหญจ�านวน714,868คน(รอยละ92.21

ของผตองหาในคดความผดตามพระราชบญญต

ทมโทษทางอาญาทงหมด)และผตองหาทเปน

เดกและเยาวชนเพยง60,382คน(รอยละ7.79

ของผตองหาในคดความผดตามพระราชบญญต

ทมโทษทางอาญาทงหมด) ซงสวนใหญแลว

เดกและเยาวชนทถกจบกมในคดความผด

ตามพระราชบญญต ท ม โ ทษทางอาญา

เปนการจบกมในคดยาเสพตด โดยมจ�านวน

ถง45,932คนหรอคดเปนรอยละ76.07

ของเดกและเยาวชนทถกจบกมในความผด

ตามพระราชบญญตทมโทษทางอาญาทงหมด

-�� size AW �� 3_�� indd (24.01.58).indd 5 24/1/2558 18:30:54

6 6

สถตค

ดในวง

จรกร

ะบวน

การย

ตธรร

มทาง

อาญา

แผนภมท 2 : สดสวนการจบกมผตองหาระหวางผตองหาทเปนผใหญและผตองหาทเปนเดกและเยาวชนประจำาปงบประมาณ 2556

ทมา : สถตการจบกมผตองหาในฐานขอมลคดอาญาต�ารวจ ส�านกงานต�ารวจแหงชาต

เดก8.45%71,259คน

ผใหญ91.55%771,622คน

เดกผใหญ

-�� size AW �� 3_�� indd (24.01.58).indd 6 24/1/2558 18:30:55

77



เมอพจารณาถงการด�าเนนการฟองคด

ของพนกงานอยการพบวา ขอมลคดทเขาส

การพจารณาฟองคดในชนพนกงานอยการ

อางองจากรายงานขอมลการฟองคดทรวบรวม

โดยศนยเทคโนโลยสารสนเทศและการสอสาร

ส�านกงานอยการสงสดพบวามส�านวนความ

อาญาไมปรากฏผตองหาทสงตวมา (เฉพาะ

คดเปรยบเทยบ) จ�านวน 2,389,594 เรอง

( เป นกรณพนกงานสอบสวนด� า เนนคด

เปรยบเทยบปรบในชนต�ารวจ) มส�านวน

ความอาญาปรากฏผ ต องหาท ส งต วมา

613,406 เรอง ( เป นกรณทพนกงาน

สอบสวนด�าเนนคดอาญาโดยสามารถจบกมตว

และน�าผ ตองหามาสงตวใหพนกงานอยการ

พจารณามความเหนทางคด )มส� านวน

ความอาญาไมปรากฏผ ต องหาทส งตวมา

(เวนแตคดเปรยบเทยบ)จ�านวน48,771เรอง

(เปนกรณทพนกงานสอบสวนสงส�านวนมา

-�� size AW �� 3_�� indd (24.01.58).indd 7 24/1/2558 18:30:55

8 8

สถตค

ดในวง

จรกร

ะบวน

การย

ตธรร

มทาง

อาญา

โดยทไมร ตวผ กระท�าผดหรอยงไมสามารถ

จบกมตว ผ ต องหาได ) โดยมจ�านวนคด

ทพนกงานอยการพจารณาคดแลวมความเหน

สงฟ องน� าคดข นส ศาลท วประ เทศในป

งบประมาณ2556จ�านวน581,254เรอง

จากรายงานสถตคดศาลยตธรรม

ประจ�าปพ.ศ.2556แสดงจ�านวนคดอาญา

ท เ ข าส การพจารณาคดของศาล ชนต น

ทวราชอาณาจกรมปรมาณคดรบใหม จ�านวน

637,715 คด ซงมากกวาคดทพนกงาน

อยการมความเหนสงฟองเหตทจ�านวนคดขนส

ศาลมากกวาจ�านวนคดทพนกงานอยการม

ความเหนสงฟองนนนาจะมาจากการนบรวมคด

ขนสศาลในกรณทผเสยหายเปนโจทยยนฟองคด

ตอศาลดวยตนเองโดยไมผานการแจงความกบ

ต�ารวจและการพจารณาคดในชนอยการ เชน

ในคดเชคหรอคดพนกงานบรษทยกยอกทรพย

ซงคดทผเสยหายเปนโจทยฟองคดเองดงกลาว

ทางศาลยตธรรมยงไมมการรวบรวมสถตไว

จงยงไมสามารถแยกไดว ามคดทพนกงาน

อยการเปนโจทยฟองคดกบผ เสยหายเปน

โจทยฟองคดเองเปนจ�านวนเทาใดแน ในป

2556มคดขนสศาลซงคางมาจากปกอนหนา

จ�านวน47,114คดมปรมาณคดทพจารณา

เสรจไป จ�านวน635,858คด คงเหลอคด

คางพจารณาจ�านวน48,952คด

ในสวนผลของค�าพพากษาซงแสดง

ให เหนประมาณการปรมาณผ กระท�าผด

ทเขาสระบบการลงโทษและระบบการพฒนา

พฤตนสยผ กระท�าผด พบวาในป 2556

มจ�านวนผทถกศาลชนตนทวประเทศพพากษา

ตดสนลงโทษจ�านวนทงสน719,746คน

โดยแบงออกเปน โทษประหารชวต จ�านวน

294คนโทษจ�าคกจ�านวน111,515คน

โทษปรบจ�านวน 249,969คน โทษกกขง

-�� size AW �� 3_�� indd (24.01.58).indd 8 24/1/2558 18:30:55



99

จ�านวน3,269คนโทษรบทรพย280คน

และรอการลงโทษ342,819คน

ในจ�านวนนแยกเปนการตดสนคดเดก

และเยาวชนในศาลเยาวชนและครอบครว

ทวประเทศจ�านวน32,567คนโดยแบงออก

เปนพพากษาจ�าคกในเรอนจ�าส�าหรบผ ใหญ

473คนสงตวเขารบการฝกอบรมยงศนยฝก

อบรมเดกและเยาวชนในความรบผดชอบของ

กรมพนจและคมครองเดกและเยาวชนจ�านวน

6,101คนและเปนกรณคมประพฤตซงอยใน

ความรบผดชอบของกรมคมประพฤต จ�านวน

13,052คน

นอกจากน ทางศนย พฒนาข อมล

กระบวนการย ตธรรมยงได รวบรวมสถต

ผกระท�าผดซงอยในระบบการพฒนาพฤตนสย

จาก 3 หนวยงาน อนไดแก กรมราชทณฑ

ซงรบผดชอบการดแลผ ตองขงทเปนผ ใหญ

กรมพน จและค มครอง เดกและ เยาวชน

ซงรบผดชอบการฝกอบรมเดกและเยาวชนท

กระท�าผดในศนยฝกอบรมเดกและเยาวชนตาม

ค�าสงศาลและกรมคมประพฤตซงรบผดชอบ

ผ ถกคมประพฤตทงกรณผ ถกคมประพฤต

เปนผใหญและผถกคมประพฤตทเปนเดกและ

เยาวชนจากขอมลผถกคมขงของกรมราชทณฑ

ส�ารวจเมอปงบประมาณ 2556 พบวาม

ผตองขงในเรอนจ�าทวประเทศ287,295คน

ซงแบงเปนนกโทษเดดขาด 210,744 คน

ผตองขงระหวางอทธรณ-ฎกา38,211คน

ผตองขงทอยระหวางการไตสวนหรอพจารณาคด

12,844 คน ผตองขงทอยระหวางสอบสวน

23,048คนเยาวชนทถกฝากขงจ�านวน187คน

ผถกกกกนจ�านวน36คนผถกกกขงจ�านวน

2,225คนในสวนกรมพนจและคมครองเดกและ

เยาวชนพบวามเดกและเยาวชนในความดแล

ของศนยฝกอบรมเดกและเยาวชน (ส�ารวจ

เมอปงบประมาณ2556)มจ�านวน7,292คน

และขอมลจากกรมคมประพฤตรายงานวา

ในปงบประมาณ 2556 มจ�านวนผถกคม

ความประพฤตทวประเทศจ�านวน202,040คน

แยกเปนผถกคมประพฤตทเปนผใหญ จ�านวน

181,604 คน และผถกคมประพฤตทเปน

เดกและเยาวชนจ�านวน20,436คน

-�� size AW �� 3_�� indd (24.01.58).indd 9 24/1/2558 18:30:55

สถตค

ดในวง

จรกร

ะบวน

การย

ตธรร

มทาง

อาญา

1010

คด ในกระบวนการยต ธรรมในฐาน ความผดตามประมวลกฎหมายอาญา

นอกจากการรวบรวมขอมลปรมาณคด

ทไหลเวยนในกระบวนการยตธรรมเพอแสดงให

เหนถงประมาณการคดเขา-ออก(Input-Output)

ในกระบวนการยตธรรมในแต ละขนตอน

ทางศนยพฒนาขอมลกระบวนการยตธรรม

ยงได ท�าการว เคราะห ข อมลคด ในแต ละ

ประเภทคดโดยใชขอมลการรบแจง-จบกมคด

ของส�านกงานต�ารวจแหงชาตแยกรายขอหา

ซงเปนขอมลคดทละเอยดทสดเทาทสามารถ

คนไดจากสารบบคดอาญาของประเทศไทย

มาเปรยบเทยบกบขอมลคดทขนส ศาลของ

ส�านกงานศาลยตธรรมทการแยกรายละเอยด

รายขอหาในลกษณะทใกลเคยงกนซงแสดง

ใหเหนปรมาณคดทขนสศาลในแตละประเภท

อย างไรกด ในส วนของค�าพพากษามการ

รวบรวมสถตไวในภาพรวมเทานน ยงไมมการ

รวบรวมขอมลผลค�าพพากษาแยกรายขอหา

จงท�าการเปรยบเทยบไดเฉพาะในสวนของ

การรบแจงจบกมและคดทขนสศาลเทานน

เมอพจารณาขอมลปรมาณคดทเขาส

กระบวนการยตธรรมระหวางป2554-2556

ในสวนของคดความผดตามประมวลกฎหมาย

อาญาปรากฏดงน

-�� size AW �� 3_�� indd (24.01.58).indd 10 24/1/2558 18:31:50

1111



แผนภมท 3: สดสวนของคดตามประมวลกฎหมายอาญาประเภทตางๆ แยกตามคด ทรบแจง

ล�าดบ คดอาญาทรบแจง ป พ.ศ. 2554 ป พ.ศ. 2555 ป พ.ศ. 2556 คาเฉลย 3 ป

1 ความผดเกยวกบทรพย 74,647 76,008 74,548 75,067.67

2 ความผดเกยวกบชวตและรางกาย 21,462 21,875 20,098 21,145.00

3 ความผดเกยวกบเพศ 5,814 5,179 4,757 5,250.00

4 ความผดเกยวกบเสรภาพและชอเสยง 4,938 4,947 4,560 4,815.00

5 ความผดลหโทษ 3,390 4,201 4,694 4,095.00

6 อนๆ 7,229 6,812 6,946 6,995.67

รวม 117,480 119,022 115,603 117,368.33

ทมา: สถตคดอาญาในระบบฐานขอมลคดอาญาต�ารวจ ส�านกงานต�ารวจแหงชาต

-�� size AW �� 3_�� indd (24.01.58).indd 11 24/1/2558 18:31:50

1212

สถตค

ดในวง

จรกร

ะบวน

การย

ตธรร

มทาง

อาญา

คดทรบแจง เฉลย 3 ป


ความผดเกยวกบทรพย63.96%

ความผดเกยวกบเพศ4.47%

ความผดลหโทษ3.49%

ความผดเกยวกบชวตและรางกาย18.02%

ความผดเกยวกบชอเสยงและเสรภาพ4.10%

ความผดอนๆ5.96%

63.96%18.02%

4.47%

4.10%3.49%

5.96%

-�� size AW �� 3_�� indd (24.01.58).indd 12 24/1/2558 18:31:51

1313



จากขอมลสถตการรบแจงคดเฉลย3ป

ระหวางป 2554-2556 ในแผนภมพบวา

สวนใหญแลวคดความผดตามประมวลกฎหมาย

อาญาเปนความผดเกยวกบทรพย ซงมการรบ

แจงความทวประเทศมากทสดถง75,067คด

ซงคดเปนรอยละ63.96ของคดความผดตาม

ประมวลกฎหมายอาญาทรบแจงความทงหมด

โดยมการรบแจงคดความผดเกยวกบชวตและ

รางกายล�าดบรองลงมาคอมการรบแจงความ

ทงสน 21,145 คด คดเปนรอยละ 18.02

ตามดวยคดความผดเกยวกบเพศ มจ�านวน

5,250คดคดเปนรอยละ4.47คดความผด

เกยวกบชอเสยงและเสรภาพมจ�านวน4,815

คดคดเปนรอยละ4.10และคดความผดลหโทษ

มจ�านวน4,095คดคดเปนรอยละ3.49นอก

เหนอจากนนเปนความผดในสวนคดอนๆมการ

รบแจงความรวมทงสน 6,995 คด คดเปน

รอยละ 5.96 ของคดความผดตามประมวล

กฎหมายอาญาทรบแจงความทงหมด

-�� size AW �� 3_�� indd (24.01.58).indd 13 24/1/2558 18:31:51

1414

สถตค

ดในวง

จรกร

ะบวน

การย

ตธรร

มทาง

อาญา

แผนภม 4 : สดสวนของคดตามประมวลกฎหมายอาญาประเภทตางๆ แยกตามคดทจบได

ล�าดบ คดอาญาทจบได ป พ.ศ. 2554 ป พ.ศ. 2555 ป พ.ศ. 2556 คาเฉลย 3 ป




4 ความผดเกยวกบเสรภาพและชอเสยง 2,833 2,730 2,015 2,526.00

5 ความผดลหโทษ 2,607 3,306 4,694 3,535.67

6 อนๆ 4,318 3,828 2,709 3,618.33

รวม 67,709 66,447 57,567 63,907.67


-�� size AW �� 3_�� indd (24.01.58).indd 14 24/1/2558 18:31:51

1515



คดทจบได เฉลย 3 ป








57.53%

21.75%

5.57%

3.95%

5.53%

5.66%

-�� size AW �� 3_�� indd (24.01.58).indd 15 24/1/2558 18:31:51

1616

สถตค

ดในวง

จรกร

ะบวน

การย

ตธรร

มทาง

อาญา

เมอพจารณาจากผลการจบกมผตองหาพบวาคดความผดเกยวกบทรพยมการจบกม ผตองหาได36,767คดหรอคดเปนรอยละ57.53ของคดความผดตามประมวลกฎหมายอาญา ทมการจบกมผ ต องหาได ทงหมด รองลงมาคอความผดเกยวกบชวตและรางกาย มการจบกม13,899คดหรอคดเปนรอยละ21.75 สวนคดความผดเกยวกบเพศมการจบกมผตองหาได3,560คดคดเปนรอยละ5.57คดความผดเกยวกบชอเสยงและเสรภาพมการจบกม2,526คดคดเปนรอยละ3.95คดความผดลหโทษ 3,535 คด หรอคดเปนรอยละ5.53นอกจากนเปนความผดในขอหาอนๆจ�านวน3,618คดคดเปนรอยละ5.66ของคดความผดตามประมวลกฎหมายอาญา ทมการจบกมผตองหาไดทงหมด

แสดงใหเหนวาสวนใหญแลวคดความผดตามประมวลกฎหมายอาญาทเขาสกระบวนการยตธรรมเปนกล มคดความผดเกยวกบการประทษรายตอทรพย และความผดเกยวกบการประทษรายตอชวตรางกายทงในสวนของคดทมการรบแจงความและคดทสามารถจบกมตวผตองหาได

อยางไรกดเมอพจารณาถงคดทเขาส การพจารณาคดในชนศาลสดสวนของคดประทษรายตอทรพยมแนวโนมลดลงหากแตยง

คงเปนคดความผดตามประมวลกฎหมายอาญาทขนส การพจารณาคดในชนศาลมากทสดจากขอมลสถตคดทขนสการพจารณาคดของศาลเฉลย3ประหวางป2554-2556ของส�านกงานศาลยตธรรมรายงานขอมลเกยวกบคดความผดตามประมวลกฎหมายอาญา ท เข าส การพจารณาคดของศาล ชนต น ทวราชอาณาจกร มความสอดคลองกบขอมลคดทมการรบแจงและคดทสามารถจบกม ผกระท�าความผดตามประมวลกฎหมายอาญาของส�านกงานต�ารวจแหงชาต ซงจากขอมลแสดงใหเหนวา คดความผดเกยวกบทรพยนนคงมปรมาณคดทเขาสการพจารณาของศาลชนตนทวราชอาณาจกรมากเปนอนดบ1คอ70,123 คด คดเปน รอยละ 45.47 ของคดทงหมดทเขาสการพจารณาของศาลชนตน ทวราชอาณาจกรตามดวยคดความผดเกยวกบชวตและรางกายมปรมาณคดมากเปนอนดบ2คอ 30,851 คด คดเปนรอยละ 20.01 สวนอนดบท 3 นนเปนคดความผดลหโทษทจ�านวน22,864คดคดเปนรอยละ14.83 สวนความผดเกยวกบเพศมจ�านวน8,980คดคดเปนรอยละ5.82และความผดเกยวกบชอเสยง และเสรภาพจ�านวน 7,673 คด คดเปน รอยละ4.98นอกจากนนเปนความผดอนๆจ�านวน13,723คดคดเปนรอยละ8.90

-�� size AW �� 3_�� indd (24.01.58).indd 16 24/1/2558 18:31:51

1717



แผนภมท 5: สดสวนของคดตามประมวลกฎหมายอาญา แยกตามคดทขนสการพจารณาคดในศาลชนตน

ล�าดบ คดอาญาทเขาสการพจารณา

ป พ.ศ. 2554 ป พ.ศ. 2555 ป พ.ศ. 2556 คาเฉลย 3 ป ของศาลชนตน



3 ความผดลหโทษ 18,211 20,936 29,446 22,864.33


5 ความผดเกยวกบชอเสยงและเสรภาพ 7,447 7,221 8,351 7,673.00

6 ความผดอนๆ 6,980 15,872 18,317 13,723.00

รวม 147,614 147,304 167,728 154,215.33

ทมา: ขอมลรายงานประจ�าปงบประมาณ 2554-2556 ของส�านกงานศาลยตธรรม

-�� size AW �� 3_�� indd (24.01.58).indd 17 24/1/2558 18:31:51

1818

สถตค

ดในวง

จรกร

ะบวน

การย

ตธรร

มทาง

อาญา


เขาสการพจารณา








45.47%

20.01%

5.82%

4.98%

14.83%

8.90%

-�� size AW �� 3_�� indd (24.01.58).indd 18 24/1/2558 18:31:51

1919



คดในกระบวนการยตธรรมในฐานความผดตามพระราชบญญตทมโทษทางอาญา

ในรายงานสถตคดในวงจรกระบวนการ

ยตธรรมทางอาญาฉบบนไดท�าการวเคราะห

ปรมาณคดท เข าส กระบวนการยตธรรม

ในส วนของความผดตามพระราชบญญต

ทมโทษทางอาญาในชวงเวลา3ปทผานมา

(พ.ศ. 2554-2556) ในท�านองเดยวกบ

คดตามประมวลกฎหมายอาญาพบวาสวนใหญแลว

คดทขนส การพจารณาคดในชนศาล ไดแก

คดยาเสพตดใหโทษ คดจราจร คดการพนน

คดอาวธปน และคดตามกฎหมายคนตางดาว

เปนหลก

แผนภมท 6: สดสวนของคดความผดตามพระราชบญญตอนทมโทษทางอาญา ประเภทตางๆ แยกตามคดทมการจบกมได

ล�าดบ คดตามพระราชบญญตอนทจบได ป พ.ศ. 2554 ป พ.ศ. 2555 ป พ.ศ. 2556 คาเฉลย 3 ป

1 พ.ร.บ.ยาเสพตด 344,550 365,737 414,697 374,994.67

2 พ.ร.บ.จราจรทางบก 52,995 68,531 81,727 67,751.00

3 พ.ร.บ.การพนน 46,954 50,801 50,683 49,479.33

4 พ.ร.บ.อาวธปน 21,407 25,412 30514 25,777.67

5 พ.ร.บ.คนเขาเมอง 23,811 23,932 20,552 22,765.00

6 พ.ร.บ.อนๆ 82,889 89,084 92,982 88,318.33

รวม 572,606 623,497 691,155 629,086.00


-�� size AW �� 3_�� indd (24.01.58).indd 19 24/1/2558 18:31:52

2020

สถตค

ดในวง

จรกร

ะบวน

การย

ตธรร

มทาง

อาญา

ภาพรวมความผดตามพระราชบญญตทมโทษทางอาญาทจบกมได


พ.ร.บ.ยาเสพตด59.61%

พ.ร.บ.อาวธปน4.10%

พ.ร.บ.จราจรทางบก10.77%

พ.ร.บ.คนเขาเมอง3.62%

พ.ร.บ.การพนน7.87%

พ.ร.บ.อนๆ14.04%

59.61%

10.77%

7.87%

4.10%

3.62%

14.04%

-�� size AW �� 3_�� indd (24.01.58).indd 20 24/1/2558 18:31:52



2121

จากแผนภมข างตนแสดงใหเหนถง

ป ร ม า ณ ก า ร จ บ ก ม ค ด ค ว า ม ผ ด ต า ม

พระราชบญญตท ม โทษทางอาญาเฉล ย

ในรอบ3ปทผานมา(พ.ศ.2554-2556)

พบวาคดความผดทมการจบกมผกระท�าความผด

ไดเป นอนดบท 1 คอ คดความผดตาม

พระราชบญญตยาเสพตดใหโทษฯ มจ�านวน

มากถง374,994คดคดเปนรอยละ59.61

ล�าดบรองลงมา ไดแก คดความผดตาม

พระราชบญญตจราจรทางบกฯ จ�านวน

67,751คดคดเปนรอยละ10.77คดตาม

พระราชบญญตการพนนมจ�านวน49,479คด

คดเปนรอยละ7.87คดความผดเกยวกบตาม

พระราชบญญตอาวธปนจ�านวน25,777คด

คดเปนรอยละ 4.10 ความผดตามพระราช-

บญญตคนเขาเมองจ�านวน22,765คดคดเปน

รอยละ 3.62 นอกจากนเปนความผดตาม

พระราชบญญตอนๆจ�านวน88,318คด

คดเปนรอยละ14.04ของปรมาณคดความผด

ตามพระราชบญญตทงหมด

-�� size AW �� 3_�� indd (24.01.58).indd 21 24/1/2558 18:31:52

สถตค

ดในวง

จรกร

ะบวน

การย

ตธรร

มทาง

อาญา

2222

แผนภมท 7: สดสวนของคดความผดตามพระราชบญญตทมโทษทางอาญาประเภทตางๆ แยกตามคดทเขาสการพจารณาคดในศาลชนตน

ล�าดบ คดความผดตามพระราชบญญต

ป พ.ศ. 2554 ป พ.ศ. 2555 ป พ.ศ. 2556 คาเฉลย 3 ป ทมโทษทางอาญา

1 พ.ร.บ.ยาเสพตด 239,002 282,490 347,285 289,592.33

2 พ.ร.บ.จราจรทางบก 143,544 169,806 197,338 170,229.33

3 พ.ร.บ.การพนน 51,982 52,276 54,947 53,068.33

4 พ.ร.บ.อาวธปน 31,153 33,625 42,260 35,679.33

5 พ.ร.บ.คนเขาเมอง 33,545 28,935 28,708 30,396.00

6 อนๆ 66,535 69,989 76,728 71,084.00

รวม 565,761 637,121 747,266 650,049.33


-�� size AW �� 3_�� indd (24.01.58).indd 22 24/1/2558 18:31:52

2323



ปรมาณคดความผดตามพระราชบญญตทมโทษทางอาญาทเขาสการพจารณาในศาลชนตน


พ.ร.บ.ยาเสพตด44.55%

พ.ร.บ.อาวธปน5.49%

พ.ร.บ.จราจรทางบก26.19%

พ.ร.บ.คนเขาเมอง4.68%

พ.ร.บ.การพนน8.16%

พ.ร.บ.อนๆ10.94%

44.55%

26.19%

8.16%

5.49%

4.68%

10.94%

-�� size AW �� 3_�� indd (24.01.58).indd 23 24/1/2558 18:31:53

2424

สถตค

ดในวง

จรกร

ะบวน

การย

ตธรร

มทาง

อาญา

จากขอมลรายงานสถตคดศาลยตธรรม

ทวราชอาณาจกร แสดงปรมาณคดทเขาส

การพจารณาของศาลชนตนทวราชอาณาจกร

พบวาในภาพรวมแลวคดประเภทตางๆทเขาส

การพจารณาในชนศาลมสดสวนใกลเคยงกนกบ

การจบกมคด โดยคดความผดตามพระราช-

บญญตยาเสพตดใหโทษฯ มปรมาณมากเปน

อนดบ1ซงมจ�านวน289,592คดคดเปน

รอยละ 44.55 ของจ�านวนคดความผดตาม

พระราชบญญตทมโทษทางอาญาทขนสศาล

ทงหมด ล�าดบรองลงมาคอคดความผด

ตามพระราชบญญตจราจรทางบกฯ มจ�านวน

170,229คด คดเปนรอยละ26.19และ

คดความผดตามพระราชบญญตการพนน

มมากเปนอนดบ3 มจ�านวน35,679คด

คดเปนรอยละ 8.16 ของจ�านวนคดความผด

ตามพระราชบญญ ตท ม โ ทษทางอาญา

ทขนสศาลทงหมด ตามมาดวยคดความผด

ตามพระราชบญญต อาว ธป นม จ� านวน

35,679คดคดเป นร อยละ5.49คด

ความผดตามพระราชบญญตคนเข าเมอง

มจ�านวน30,396คดคดเปนรอยละ4.68

นอกจากนเปนคดความผดตามพระราชบญญต

อนๆ71,084คดคดเปนรอยละ10.94ของ

ปรมาณคดความผดตามพระราชบญญตทงหมด

สถานการณสำาคญเกยวกบปรมาณคด ทเขาสกระบวนการยตธรรม1) คดยาเสพตดให โทษเป นคดท เข าส

กระบวนการยตธรรมมากทสด

จากการวเคราะหขอมลการจบกมคด

และคดทขนส ศาล 3 ปยอนหลงระหวาง

-�� size AW �� 3_�� indd (24.01.58).indd 24 24/1/2558 18:31:53



2525

ป 2554-2556 พบวา ประเภทคดทเขาส

กระบวนการยตธรรมมากทสดคอ คดยาเสพตด

ใหโทษและเปนคดทมากสงสดอยางตอเนอง

ทกป โดยสถตคดเฉลย 3ปยอนหลง มการ

จบกมคดยาเสพตดทงสนจ�านวน374,994คด

จากคดทมการจบกมทงหมด 748,722 คด

คดเปนรอยละ 54.11ของคดทมการจบกม

ทงหมด หรอกลาวไดวาคดยาเสพตดใหโทษ

ในชวง3ปทผานมามปรมาณมากกวากงหนง

ของคดทมการจบกมผตองหาทงหมดเลยทเดยว

เมอพจารณาจากคดทเขาสการพจารณา

คดของศาลชนตน คดยาเสพตดใหโทษกยง

เปนคดทเขาสการพจารณาคดของศาลสงทสด

อยางตอเนองโดยมแนวโนมทจะมคดยาเสพตด

เขาส ศาลเพมสงขนและมากขนเรอยๆทกป

โดยในระหวางป 2554-2556 ทผานมา

มคดยาเสพตดขนสการพจารณาคดของศาล

เฉลยแลวประมาณปละ289,592คดจากคด

ท ขนส การพจารณาคดของศาลท งหมด

804,265คด หรอคดเป นร อยละ 36

ซงจากขอมลจะเหนไดวาเกนกวา 1 ใน 3

ของคดท เข าส กระบวนการยตธรรมเป น

คดยาเสพตดใหโทษ แมจะไดมความพยายาม

ในการด�าเนนมาตรการบ�าบดฟนฟสมรรถภาพ

ผ ตดยาเสพตดซงเปนการน�าผ ตดยาเสพตด

ไปบ�าบดรกษาโดยไมตองน�าเขาสกระบวนการ

พจารณาและลงโทษตามกระบวนการยตธรรม

ปกต กยงปรากฏขอเทจจรงวาคดยาเสพตด

ยงคงเปนคดทเข าส กระบวนการยตธรรม

มากทสดอยางตอเนอง

-�� size AW �� 3_�� indd (24.01.58).indd 25 24/1/2558 18:31:53

สถตค

ดในวง

จรกร

ะบวน

การย

ตธรร

มทาง

อาญา

2626

แผนภมท 8: ปรมาณคดยาเสพตดทเขาสแตละขนตอนของกระบวนการยตธรรม

ปพ.ศ.2556

ปพ.ศ.2555

ปพ.ศ.2554414,697

347,285322,096

282,490258,747

239,002222,065

365,737

344,550

จบได เขาสการพจารณา พจารณาเสรจไป

ทมา: สถตการจบกมคดของเจาหนาทต�ารวจและสถตคดทเขาสการพจารณาในชนศาลรายงานประจ�าป 2554-2556 ของส�านกงานศาลยตธรรม

-�� size AW �� 3_�� indd (24.01.58).indd 26 24/1/2558 18:32:48



2727

จ ากแผนภ ม ท 8 แสดง ให เ หน

อยางชดเจนวาคดยาเสพตดเปนคดทเขาส

กระบวนการยตธรรมมากทสดอยางตอเนอง

โดยมปรมาณคด เพมสงขนอย างรวดเรว

ในทกขนตอนตงแตชนจบกมการพจารณาคด

และคดทพจารณาเสรจสนไปในชนศาล

2) คดทขนสศาลสวนใหญแลวเปนคดตาม

พระราชบญญตทมโทษทางอาญามากกวา

คดตามประมวลกฎหมายอาญา

จากการจดอนดบประเภทคดทขนส

การพจารณาคดของศาลมปรมาณมากทสด

โดยพจารณาจากคดทขนสการพจารณาของ

ศาลชนตนทวราชอาณาจกร (ศาลชนตน

หมายถงกล มศาลอาญา กล มศาลจงหวด

กล มศาลแขวง และกล มศาลเยาวชนและ

ครอบครว) ซงทางส�านกงานศาลยตธรรม

ไดจดอนดบไว 5 อนดบแรก โดยสวนใหญ

แลวคดทตดกลมขนสการพจารณาคดของศาล

มากทสด5อนดบแรกเปนคดตามพระราชบญญต

ยาเสพตดใหโทษฯ คดพระราชบญญตจราจร

ทางบกฯ คดตามพระราชบญญตการพนนฯ

คดตามพระราชบญญตอาวธปนฯและคดตาม

พระราชบญญตคนเขาเมองฯสวนคดความผด

ตามประมวลกฎหมายอาญามเพยงความผด

เกยวกบทรพยและความผดลหโทษทตดกลมคด

ทขนสการพจารณาของศาลสงสด 5 อนดบ

แรกในบางปขอมลดงกลาวแสดงใหเหนวาสวนใหญ

แลวคดทขนสการพจารณาคดของศาลมากทสด

เปนความผดตามพระราชบญญตทมโทษทาง

อาญาซงคดตามพระราชบญญตทมโทษทาง

อาญาสวนใหญแลวเปนคดทรฐเปนผเสยหายซง

เกดจากการทเจาหนาทของรฐเปนผด�าเนนการ

ปราบปรามจบกมบงคบใชกฎหมาย

-�� size AW �� 3_�� indd (24.01.58).indd 27 24/1/2558 18:32:48

สถตค

ดในวง

จรกร

ะบวน

การย

ตธรร

มทาง

อาญา

2828

ตารางท 1: คดทขนสการพจารณาของศาลชนตนทวราชอาณาจกรสงสด (5 อนดบแรก)

เรอง

อนดบ จ�านวน อนดบ จ�านวน อนดบ จ�านวน อนดบ จ�านวน

ป 2554 ป 2555 ป 2556 คาเฉลย 3 ป


พ.ร.บ.ยาเสพตดใหโทษพ.ศ.2522 1 239,002 1 282,490 1 347,285 1 289,592

พ.ร.บ.จราจรทางบกพ.ศ.2522 2 120,309 2 144,962 2 170,363 2 145,211

พ.ร.บ.การพนนพ.ศ.2478 3 51,982 3 52,276 3 54,947 3 53,068

พ.ร.บ.อาวธปนเครองกระสนปนฯ 5 31,153 4 33,625 4 42,260 4 35,679

พ.ศ.2490

พ.ร.บ.คนเขาเมองพ.ศ.2522 4 33,545 5 28,935 7 28,708 5 30,396

ความผดฐานลกทรพย 6 30,228 6 28,328 6 28,953 6 29,170

ม.334-ม.335

ความผดลหโทษม.367-ม.398 7 18,211 7 20,936 5 29,446 7 22,864

คดอนๆ 188,945 192,873 213,032 198,283

รวม 713,375 784,425 914,994 804,265

คดอาญาทเขาสการพจารณาในศาลชนตนทวราชอาณาจกร

-�� size AW �� 3_�� indd (24.01.58).indd 28 24/1/2558 18:32:48



2929

3) แนวโนมขอหาทมคดขนสการพจารณา

คดจ�านวนมาก

จากการวเคราะหสถตคดอาญาทขนส

การพจารณาคดของศาล โดยพจารณาจาก

คดทเขาส การพจารณาคดในศาลชนตนทม

จ�านวนคดโดยประมาณเกนกวา 5,000 คด

ซงนาจะเปนเปาหมายในการก�าหนดมาตรการ

ลดปรมาณคดสศาลได พบวาคดทขนสศาล

จ�านวนมาก สวนใหญแลวเปนความผดตาม

พระราชบญญตทมโทษทางอาญา หรอกลาว

ไดวาเปนคดทรฐเปนผเสยหายซงคดทเกดขน

สวนใหญแลวเกดจากการจบกมปราบปราม

บงคบใชกฎหมายโดยเจาหนาท

ขอมลสถตทขนส ศาลไดแสดงใหเหน

อย างชด เจนว าคดตามพระราชบญญต

ยาเสพตดใหโทษเปนคดทขนสศาลมากทสด

มาโดยตลอดอยางตอเนองและมแนวโนม

เพมสงขนอยางรวดเรวทกปแตเปนทนาสนใจวา

หากรวมความผดเกยวกบจราจร รถยนต

และขนสง หรอคดท เ กยวกบยานพาหนะ

และการจราจรทกประเภทเขาดวยกนแลว

คดประเภทดงกลาวไดเขาสการพจารณาคด

ของศาลในปรมาณทใกลเคยงกบคดยาเสพตด

โดยเฉลย 3 ปลาสด (พ.ศ. 2554-2556)

มคดประเภทดงกลาวเขาส การพจารณาคด

ของศาลเฉลยประมาณ 170,229 คดตอป

(รวมคดความผดตามพ.ร.บ.การขนสงทางบกฯ

คดพ.ร.บ.จราจรทางบก,พ.ร.บ.ทางหลวงฯ

และพ.ร.บ.รถยนตฯ)

ในคดความผดตามประมวลกฎหมาย

อาญาสวนใหญแลวคดทขนสการพจารณาคด

ของศาลจ�านวนมาก ไดแก ความผดเกยวกบ

ชวตรางกายและคดความผดเกยวกบทรพย

(ความผดตอชวตเฉลย3ป7,782คดตอป

ความผดตอชวตกรณประมาทเปนเหตให

ผอนถงแกความตายเฉลย 6,502 คดตอป

ความผดตอรางกายเฉลย 12,063 คดตอป

และความผดฐานลกทรพยเฉลย29,170คดตอป)

ในคดความผดตามกฎหมายอาญา

เปนทนาสนใจวาคดความผดทมมลเกยวกบ

เ ร อ ง ส ว นต ว ซ ง เ ป น คด ย อมค ว าม ไ ด

ก เป นกล มคดทน าสนใจ ซงมปรมาณคด

ทเขาส การพจารณาคดของศาลจ�านวนมาก

ไมวาจะเปนความผดฐานฉอโกงเฉลย5,032คด

ตอป ความผดฐานยกยอกเฉลย 6,539คด

ตอปความผดฐานบกรกเฉลย7,821คดตอป

-�� size AW �� 3_�� indd (24.01.58).indd 29 24/1/2558 18:32:48

สถตค

ดในวง

จรกร

ะบวน

การย

ตธรร

มทาง

อาญา

3030

เป นท น า ส ง เ กต ว า ค ว ามผ ดต อ

เจาพนกงานยตธรรมเปนอกประเภทความผด

ทขนสการพจารณาคดของศาลจ�านวนมาก

เฉลย5,856คดตอปซงสวนใหญเปนความผด

เกยวกบการแจงความเทจ เมอพจารณาแลว

นาจะมมลเหตเกยวเนองกบกรณพพาทระหวาง

บคคล ซงมลกษณะใกลเคยงกบคดความผด

เกยวกบเอกสารทขนสการพจารณาคดของศาล

เฉลย4,294คดตอป

นอกจากน ในส วนความผดลหโทษ

ซงเปนคดทมอตราโทษเลกนอยและสามารถ

เปรยบเทยบปรบได ใน ชนพนกสอบสวน

กลบเป นทน าประหลาดใจ โดยเปนกล ม

ประเภทคดทมคดทขนส ศาลจ�านวนมาก

โดยเฉลยถง22,864คดตอป

-�� size AW �� 3_�� indd (24.01.58).indd 30 24/1/2558 18:32:49



3131

ตารางท 2: จำานวนคดทขนสการพจารณาในศาลชนตน (เฉพาะคดทขนสศาลจำานวนมาก)

1.ความผดตอเจาพนกงานในการยตธรรมม.167-ม.199 4,557 5,764 7,248 5,856

2.ความผดเกยวกบเอกสารม.264-ม.269 3,854 4,325 4,702 4,294

3.ความผดตอชวตม.288-ม.290,ม.292-ม.294 7,479 7,470 8,397 7,782

4.ความผดตอชวต(ประมาท)ม.291 6,424 6,446 6,637 6,502

5.ความผดตอรางกายม.295-ม.299 12,489 11,647 12,054 12,063

6.ความผดตอเสรภาพม.309-ม.321 5,166 4,916 5,868 5,317

7.ความผดฐานลกทรพยม.334-ม.335 30,228 28,328 28,953 29,170

8.ความผดฐานฉอโกงม.341-ม.348 4,309 4,862 5,924 5,032

9.ความผดฐานยกยอกม.352-ม.356 5,940 6,137 7,541 6,539

10.ความผดฐานรบของโจรม.357 7,570 6,822 6,827 7,073

11.ความผดฐานบกรกม.362-ม.366 7,463 7,222 8,779 7,821

12.ความผดลหโทษม.367-ม.398 18,211 20,936 29,446 22,864

ป54ความผดตามประมวลอาญา

จ�านวนคดทเขาสการพจารณา

ป55 ป56 คาเฉลย

-�� size AW �� 3_�� indd (24.01.58).indd 31 24/1/2558 18:32:49

สถตค

ดในวง

จรกร

ะบวน

การย

ตธรร

มทาง

อาญา

3232

1.พ.ร.บ.การพนนพ.ศ.2478 51,982 52,276 54,947 53,068

2.พ.ร.บ.รบราชการทหาร 7,375 7,967 8,665 8,002

3.พ.ร.บ.อาวธปนเครองกระสนปนฯลฯพ.ศ.2490 31,153 33,625 42,260 35,679

4.พ.ร.บ.ยาเสพตดใหโทษพ.ศ.2522 239,002282,490347,285 289,592

5.พ.ร.บ.คนเขาเมองพ.ศ.2522 33,545 28,935 28,708 30,396

6.พ.ร.บ.วาดวยความผดอนเกดจากการใชเชคพ.ศ.25349,654 8,355 9,530 9,180

7.พ.ร.บ.การท�างานของคนตางดาวพ.ศ.2551 15,028 16,029 15,341 15,466

8.พ.ร.บ.ปาไมพ.ศ.2484และ 4,382 4,636 5,087 4,702

พ.ร.บ.ปาสงวนแหงชาตพ.ศ.2507

9.พ.ร.บ.การขนสงทางบกพ.ศ.2522 5,810 5,404 5,946 5,720

10.พ.ร.บ.จราจรทางบกพ.ศ.2522 120,309 144,962170,363145,211

11.พ.ร.บ.รถยนตพ.ศ.2522 14,015 16,087 17,606 15,903

12.พ.ร.บ.อนๆ 17,765 20,665 23,350 20,593

ป54ความผดตามพระราชบญญตอน

จ�านวนคดทเขาสการพจารณา


-�� size AW �� 3_�� indd (24.01.58).indd 32 24/1/2558 18:32:49



3333

ป54ความผดเกยวกบจราจรรถยนต ขนสง

ทเขาสการพจารณา



1.พ.ร.บ.การขนสงทางบกพ.ศ.2522 5,810 5,404 5,946 5,720

2.พ.ร.บ.จราจรทางบกพ.ศ.2522 120,309 144,962170,363145,211

3.พ.ร.บ.ทางหลวงพ.ศ.2535 3,410 3,353 3,423 3,395

4.พ.ร.บ.รถยนตพ.ศ.2522 14,015 16,087 17,606 15,903

รวมความผดจราจร 143,544 169,806 197,338 170,229

-�� size AW �� 3_�� indd (24.01.58).indd 33 24/1/2558 18:32:49

สถตค

ดในวง

จรกร

ะบวน

การย

ตธรร

มทาง

อาญา

3434

4) คดมตวผตองหาเพมขน ในขณะทคดไมม

ตวผตองหาลดนอยลง

จากการว เคราะห สถตจ�านวนคดท

พนกงานอยการรบมาด�าเนนการเปนทนาสนใจ

วาในชวงทผานมาปรากฏวาแนวโนมส�านวน

ทปรากฏตวผ ต องหาส งตวมาหรอคด ทม

ตวผตองหามาฟองคดสศาล(ส�านวนความอาญา

ปรากฏผตองหาทสงตวมา)มแนวโนมเพมสงขน

ในขณะทคดทไมรตวผกระท�าผด(ส�านวนความ

อาญาไมปรากฏตวผกระท�าผด) หรอคดทผ

กระท�าผดยงจบกมตวไมไดหรอหลบหน(ส�านวน

ความอาญาไมปรากฏผ ต องหาทส งตวมา

เวนคดเปรยบเทยบ)กลบมแนวโนมลดลงเรอยๆ

ข อมลคด ทพนกงานอยการรบมา

ด� า เนนการด งกล าว ได แสดงให เหนว า

ในภาพรวมแลวคดทมการจบกมผ ต องหา

ได ม แนวโน ม เพ มส งขนอย าง เหนได ชด

ในขณะทคดทผ ต องหาหลบหนหรอไมร ตว

ผ ก ร ะ ท� า ผ ด ก ล บ ม ป ร ม า ณ ค ด ล ด ล ง

อยางตอเนองซงอาจเปนขอมลประกอบทแสดง

ให เหนถงผลกระทบของนโยบายในการ

ใช สถตการรบแจ งคดและผลการจบกม

เป นตวช วดในการประเมนผลการปฏบ ต

ราชการทอาจสงผลใหปรมาณการรบแจงคด

ลดต�าลง และเนนการจบกมคดใหมากขน

เพอชวดใหเหนถงประสทธภาพการปราบปราม

-�� size AW �� 3_�� indd (24.01.58).indd 34 24/1/2558 18:32:49



3535

ตารางท 3: จำานวนคดอาญาทพนกงานอยการรบมาดำาเนนการ แยกตามประเภทสำานวน

ส�านวนความอาญาไมปรากฏผตองหา

ทสงตวมา(เฉพาะคดเปรยบเทยบ) 2,517,2042,896,0063,057,9852,552,9512,285,2521,661,314

ส�านวนความอาญาปรากฏผตองหา

ทสงตวมา 399,329 502,947 533,264 506,655 513,027 583,891

ส�านวนความอาญาไมปรากฏผตองหา

ทสงตวมา(เวนแตคดเปรยบเทยบ) 67,810 72,185 64,396 50,210 46,044 47,447

ส�านวนความอาญาไมปรากฏผกระท�าผด 46,504 39,589 37,553 33,066 24,572 23,259

ชนสตรพลกศพ - 775 608 513 592 392

ส�านวนความอาญาทแกตาง 1,979 577 409 291 467 442

ประเภทคดป พ.ศ.

2550 2551 2552 25522553 2553

ทมา: ศนยเทคโนโลยสารสนเทศส�านกงานอยการสงสด

-�� size AW �� 3_�� indd (24.01.58).indd 35 24/1/2558 18:32:49

สถตค

ดในวง

จรกร

ะบวน

การย

ตธรร

มทาง

อาญา

3636

แผนภมท 9: แนวโนมสำานวนคดประเภทตางๆ ทพนกงานอยการรบมาดำาเนนการ

ทมา: ศนยเทคโนโลยสารสนเทศส�านกงานอยการสงสด

399,329

502,947

533,264

506,655 513,027

583,891

46,504

2550 2551 2552 2553 2554 2555

67,810 72,185 64,396 46,044 47,44750,210

39,589 37,553 33,06623,259

24,572

ส�านวนความอาญาปรากฏผตองหาทสงตวมา

ส�านวนความอาญาไมปรากฏผตองหาทสงตวมา(เวนแตคดเปรยบเทยบ)

ส�านวนความอาญาไมปรากฏผกระท�าผด

-�� size AW �� 3_�� indd (24.01.58).indd 36 24/1/2558 18:33:45



37372ผศ.พ.ต.ท.ดร.เกษมศานตโชตชาครพนธและคณะ, โครงการส�ารวจระยะเวลาการด�าเนนคดอาญาของประเทศไทย,รายงานวจย,2556

ระยะเวลาการพจารณาคดกระบวนการย ต ธ รรมทางอาญา

มข นตอนการปฏบตท ค อนข างซบซ อน

มหน วยงานท เกยวข องหลายหน วยงาน

ซงบคลากรในแตละหนวยงานมหนาททตอง

ปฏบตตามล�าดบขนตอนทกฎหมายก�าหนด

และการปฏบตนนตองค�านงถง“ความถกตอง

รวดเรว และเปนธรรม” อนเปนสทธท

บคคลจกตองไดรบจากกระบวนการยตธรรม

ทางอาญา แต ในทางปฏบตก ลบพบว า

ยงคงมความลาชาใชระยะเวลาในการด�าเนนคด

ค อนข างนานกว าคดความผดจะสนสด

ส งผลส�า คญต อประชาชนตามสทธทพ ง

จะได รบ กระทบตอความพงพอใจ และ

ความเชอมนของประชาชน ทงยงกระทบ

ตอการอ�านวยความยตธรรมใหเกดผลสมฤทธ

ในสงคม


รวมกบสถาบนบณฑตพฒนบรหารศาสตร

จงไดมการศกษาขอมลดานระยะเวลาการให

บรการด�าเนนคดอาญาจากหนวยงานตางๆ

ในกระบวนการยตธรรม ทงในชนสอบสวน

การพจารณาคดชนอยการ และการพจารณา

พพากษาชนศาลในศาลชนตน2 เพอใชเปน

ขอมลประกอบการด�าเนนมาตรการลดขนตอน

และระยะเวลาการด�าเนนคด โดยก�าหนด

ขอบเขตการศกษาตามประเภทคด7ประเภท

ประกอบดวย

1)คด ฆ า ผ อ น / คด พยายามฆ า /

คดท�าร ายร างกายผ อนเป นเหต ให ผ อน

ถงแกความตาย

2)คดท�ารายรางกาย (เฉพาะขอหา

ท�ารายรางกายเปนเหตใหผอนไดรบอนตราย

สาหส)

3)คดพรากผ เยาวและขมขนกระท�า

ช�าเรา (รวม2ขอหามอตราโทษรวมตงแต

10ปขนไป)

4)คดปลนทรพย/ชงทรพย

5)คด ล กทรพย ใน เคหสถาน/คด

ลกทรพยรถยนตหรอรถจกรยานยนต/คด

ลกทรพยเครองมอการเกษตร/คดวงราวทรพย

(อตราโทษจ�าคกไมเกน10ป)

-�� size AW �� 3_�� indd (24.01.58).indd 37 24/1/2558 18:33:45

สถตค

ดในวง

จรกร

ะบวน

การย

ตธรร

มทาง

อาญา

3838

6)คดล กทรพย ใน เคหสถาน/คด

ลกทรพยรถยนตหรอรถจกรยานยนต/คด

ลกทรพยเครองมอการเกษตร/คดวงราวทรพย

(อตราโทษจ�าคก10ปขนไป)และ

7)คด ครอบครองยา เสพต ด /คด

ครอบครองยาเสพตดเพอจ�าหนาย/คดจ�าหนาย

ยาเสพตด

จากผลการศกษาขอมลเชงปรมาณเรอง

ระยะเวลาในการด�าเนนคดอาญาในชนสอบสวน

การพจารณาคดชนอยการ และการพจารณา

พพากษาชนศาลในศาลชนตน ทง 7 กลม

ประเภทคดดงกลาวปรากฏขอคนพบทนาสนใจ

วาประเภทคดอาญาทแตกตางกนนนไมมผลตอ

ระยะเวลาการด�าเนนคดหรอมผลตอระยะเวลา

การด�าเนนคดเพยงเลกนอยทงในชนสอบสวน

ของพนกงานสอบสวน ชนพจารณาสงคดของ

พนกงานอยการ หรอแมแตในชนพจารณาคด

ของศาลยตธรรม

หากแตลกษณะของคดทท�าใหคดชาเรว

ตางกนกลบเปนลกษณะการจ�าแนกคดในกลม

ทม ต วผ กระท� าผ ด / ไม ม ต วผ กระท� าผ ด

กบกรณทผตองหาหรอจ�าเลยใหการรบสารภาพ

หรอปฏเสธ กลาวคอการด�าเนนคดอาญาใน

ชนพนกงานสอบสวนและอยการในกรณทมตว

ผ ต องหาจะใช เวลาสนกว ากรณท ไม มตว

ผตองหามาก สวนในศาลคดทจ�าเลยใหการ

รบสารภาพโดยไมต องสบพยานหลกฐาน

ประกอบจะใช เวลาสนท สด คด ทจ�า เลย

รบสารภาพแตเปนคดทมโทษสงเกนกวา 5 ป

ซงตองมการสบพยานหลกฐานประกอบจะใช

-�� size AW �� 3_�� indd (24.01.58).indd 38 24/1/2558 18:33:45



3939

เวลารองลงมา แตหากเปนคดทจ�าเลยปฏเสธ

แลวจะใชระยะเวลานานทสด

ในงานวจยชนน ย ง ได มการศกษา

เชงคณภาพเพอทราบถงเหตปจจยทมผลตอ

ระยะเวลาการด�าเนนคดเพอใช เป นขอมล

ในการก�าหนดนโยบายในการลดขนตอนและ

ระยะเวลาการด�าเนนคดอาญาพบวาสาเหตหลก

ทท�าใหเกดปญหาความลาชาในการด�าเนนคด

คอ เร อ งป ญหาการขาดแคลนบคลากร

ทงในสวนของพนกงานสอบสวน อยการ

และผ พพากษาซงไมไดสดสวนกบภาระงาน

(workload) และคณภาพของส�านวนสอบสวน

ซงมสาเหตจาก

1)ความสนใจ ในการต ดตามคด

ของผ บงคบบญชาหรอสอมวลชน ถาเปน

คดทอยในความสนใจกจะสามารถด�าเนนคด

ให เสรจสนได โดยเรว ส วนคดท ไม ได รบ

ความสนใจกจะถกปลอยทงไวใหลาชา

2)เอกสารประกอบส�านวนการสอบสวน

มจ�านวนมากเกนความจ�าเปน และมขนตอน

ทางธรการทไมจ�าเปนหลายประการในการ

ด�าเนนการท�าส�านวนใหเสรจสน

3)คณภาพของส�านวนการสอบสวน

ในปจจบนมคณภาพลดลงขาดความครบถวน

ท�าให เป นภาระงานของพนกงานอยการ

ทต องสงให สอบสวนเพมเตม กระทบตอ

ระยะเวลาการด�าเนนคดในภาพรวม

4)ปญหางานปรมาณงานเกนภาระ

(workload) เนองจากงานสอบสวนเปน

สายงานทผ บงคบบญชาไมไดใหความส�าคญ

และมภาระงานมากกวาสายงานอน พนกงาน

สอบสวนมความผกพนตอวชาชพสอบสวนนอย

ท�าใหพนกงานสอบสวนมงโอนยายไปท�าหนาท

ในสายงานอน สงผลใหบคลากรในสายงาน

สอบสวนเกดความขาดแคลนมปรมาณงาน

เกนภาระซงสงผลกระทบตอคณภาพส�านวน

การสอบสวน

5)พนกงานสอบสวนต องท�างาน

รบผดชอบคดโดยล�าพงขาดแคลนผสนบสนน

การปฏบตงานและผชวยเหลอแบงเบาภาระงาน

ของพนกงานสอบสวน

6)นโยบายการประเมนผลการปฏบต

ราชการทใชปรมาณคดมาควบคมประสทธภาพ

ในการปองกนอาชญากรรมของต�ารวจ ท�าให

เกดการควบคมปรมาณโดยไมรบแจงใหอย

ในกรอบตวชวด ซงท�าใหตวเลขคดไมสะทอน

-�� size AW �� 3_�� indd (24.01.58).indd 39 24/1/2558 18:33:45

สถตค

ดในวง

จรกร

ะบวน

การย

ตธรร

มทาง

อาญา

4040

ความเปนจรงสงผลกระทบตอการก�าหนดอตรา

พนกงานสอบสวนนอยกวาทควร

เปนทนาสนใจในงานวจยชนนปญหา

เรองค าตอบแทนและการขาดแคลนวสด

อปกรณในการปฏบตงานกลบไมไดมการพดถง

มากนกเมอเปรยบเทยบกบปจจยอนซงแตกตาง

จากในอดตทพนกงานสอบสวนมกจะแสดง

ความคดเหนวามปญหาเรองคาตอบแทนและ

วสดอปกรณ การท�างานท�าให งานไม ม

ประสทธภาพและขาดแรงจงใจในการปฏบต

หนาท สบเนองจากในปจจบนส�านกงาน

ต� า ร ว จแห ง ช าต ไ ด ม ก า รป ร บป ร ง ใ ห

พนกงานสอบสวนไดรบเงนเพมกรณพเศษ

ส� า ห ร บ ต� า แ ห น ง พ น ก ง า น ส อ บ ส ว น

และได รบค าใช จ ายสนบสนนในการท�า

ส�านวนคดอาญา ท�าใหพนกงานสอบสวน

ได รบคาตอบแทนมากกวาในอดตแตกยง

ไมสามารถจงใจใหพนกงานสอบสวนปฏบตงาน

ในสายงานสอบสวนตอไปได

งานวจยไดเสนอมาตรการในการลด

ขนตอนและระยะเวลาในการด�า เนนคด

โดยม งเนนในการแกไขเอกสารและขนตอน

ทไมจ�าเปนใหกระชบรวดเรวมากขน ศกษา

ถงความเปนไปไดในการแยกสายงานสอบสวน

ออกจากการบงคบบญชาของสถานต�ารวจ

จดพนกงานราชการในต� าแหน งนต กร

มาชวยเหลองานสอบสวน ใหพนกงานอยการ

เข ามามส วนรวมในชนสอบสวนตงแตต น

แทนการสงสอบสวนเพมเตมในลกษณะงาน

ธรการทางเอกสาร และผลกดนกฎหมาย

ให อ�านาจไกลเกลยคดในชนสอบสวนและ

พนกงานอยการ

-�� size AW �� 3_�� indd (24.01.58).indd 40 24/1/2558 18:33:45



4141

วเคราะหแนวโนมสถานการณสำาคญและขอเสนอเชงนโยบาย

จากการวเคราะหขอมลสถตคดทเขาส

กระบวนการยตธรรมไดคนพบขอมลส�าคญ

หลายประการทแสดงใหเหนถงปรากฏการณ

ส�าคญหลายประการทควรน�ามาพจารณา

ในการก�าหนดนโยบายกระบวนการยตธรรม

ของประเทศไทย ซงในรายงานฉบบนไดน�า

ประเดนส�าคญมาพจารณา และจดท�าขอสรป

น�าเสนอในแตละประเดนดงน

1. พจารณาถงมาตรการแก ไขป ญหา

อาชญากรรมเฉพาะประเภทท เหมาะสม

แทนการจบกมบงคบใชกฎหมาย

จากขอมลสถตคดทเขาสกระบวนการ

ยตธรรมสวนใหญแลวเปนคดในกลมรฐเปน

ผ เสยหาย ซงคดในหลายประเภทคดนน

การปองกนปราบปรามจบกมการกระท�าผด

แตอยางเดยวสงผลเพยงเลกนอยตอการควบคม

ปองกนอาชญากรรมหรอในบางกลมประเภทคด

กสามารถควบคมปองกนไดดวยมาตรการ

ภาครฐ ท เหมาะสมโดยไม จ�า เป นต องใช

การจบกมบงคบกฎหมายให เกดภาระกบ

กระบวนการยตธรรมโดยเปลาประโยชน

แตอยางใด ยงไปกวานนการด�าเนนคดกบ

ผ กระท�าผดในกล มคดรฐเปนผ เสยหายนน

สวนใหญแลวผกระท�าผดมกไดรบการลงโทษ

เพยงเลกนอยไมไดสงผลตอการขมขยบยง

การกระท�าผดในภาพรวมแตประการใด

จากขอมลคดทขนสการพจารณาของ

ศาลจ�านวนมากพบวานอกจากคดยาเสพตด

ใหโทษแลว คดรฐเปนผเสยหายทมแนวโนม

ขนส การพจารณาคดของศาลจ�านวนมาก

จะเปนความผดในคดการพนน คดรบราชการ

ทหารคดอาวธปนและเครองกระสนปนคดคน

เขาเมองคดการกระท�าผดเกยวกบการท�างาน

ของคนตางดาว คดปาไมทรพยากรธรรมชาต

และสงแวดลอมและคดเกยวกบรถยนตจราจร

และขนสง

เปนทนาสนใจวาในประเทศไทยมกจะใช

แนวคดการก�าหนดโทษทางอาญามาใชควบคม

บงคบใหประชาชนปฏบตตามนโยบายภาครฐ

โดยทความผดดงกลาวไมไดเปนอาชญากรรม

ทเกดจากเจตนารายของผกระท�าผด(Malainse)

-�� size AW �� 3_�� indd (24.01.58).indd 41 24/1/2558 18:33:45

สถตค

ดในวง

จรกร

ะบวน

การย

ตธรร

มทาง

อาญา

4242-�� size AW �� 3_�� indd (24.01.58).indd 42 24/1/2558 18:33:45



4343

หากแตเป นการละเมดตอหนาทอนดของ

พลเมองหรอในความผดทมลกษณะขดตอ

ความสงบเรยบรอยของสงคม(MalaProhibita)

ซ งแนวคดการก�าหนดความผดอาญามา

ควบคมการปฏบตตามนโยบายภาครฐดงกลาว

สงผลใหประเทศไทยมการออกกฎหมายและ

บทบงคบโดยโทษทางอาญาจ�านวนมากขนเรอยๆ

ในลกษณะทรฐจะก�าหนดมาตรการหรอ

น โยบายทางส งคม ใดท จ ะ ใ ช บ ง ค บก บ

ประชาชนแลวกมกจะออกพระราชบญญต

ทมโทษทางอาญาก�าหนดความผดทางอาญา

ฐานไมปฏบตตามนโยบายของรฐควบค กน

ไปด วย ซ งแนวคดการก�าหนดความผด

ทางอาญาเพอบงคบการปฏบตตามนโยบาย

เปนสาเหตส�าคญทท�าใหเกดภาวะทกฎหมาย

มมากแตบงคบไมไดผลเนองจากกฎหมาย

มจ�านวนมากเกนกวาก�าลงเจาหนาทจะไล

ตดตามบงคบใชกฎหมายทมทกฉบบไดอยาง

ครอบคลมและมประสทธภาพ ประกอบกบ

ลกษณะความผดในลกษณะดงกลาวมกจะม

บทลงโทษทไมรนแรงไมสามารถขมข ยบยง

ผกระท�าผดในทางปฏบตอยางไดผล ซงใน

ความผดหลายประเภทนนนาจะสามารถเปลยน

แนวความคดไปใชมาตรการทางเลอกอนๆ

แทนการบงคบใชกฎหมายได

คดรบราชการทหารถอเปนตวอยาง

ของการก�าหนดโทษทางอาญาเพอใชบงคบ

การปฏบตตามนโยบายของรฐ ซงในความ

เปนจรงแลวกรณผ ละเมดไมไปรายงานตว

เพอเขารบตรวจเรยกเพอราชการทหารนน

หากรฐใชแนวคดใหมในการตรวจเรยกบคคล

เขารบราชการทหารหรอมมาตรการในการ

ควบคมปองกนอนทเหมาะสมกอาจจะไมจ�าเปน

ตองบงคบใชกฎหมายด�าเนนคดแกผกระท�าผด

แตประการใด ในสวนของการควบคมปองกน

กอาจสามารถใชมาตรการทางปกครองอน

กบผ ไมไปรายงานตวเขารบการตรวจเรยก

-�� size AW �� 3_�� indd (24.01.58).indd 43 24/1/2558 18:33:46

สถตค

ดในวง

จรกร

ะบวน

การย

ตธรร

มทาง

อาญา

4444

ตามก�าหนด เชน การระงบไมใหเข าถง

สวสดการภาครฐตางๆ จนกวาจะเข ารบ

การตรวจ เ ร ยกหร อ รายงานต ว หร อ

การตรวจสอบสถานภาพการจางงานของ

ผไมไปรายงานตวและแจงนายจางสงตวลกจาง

เขารบการตรวจเรยก เปนตน ซงนาจะ

ช วยให มการรายงานตวตามหมายเรยก

เกณฑทหารทมประสทธภาพมากกวาการไล

ตดตามจบกมผกระท�าผดและยงชวยลดภาระ

ในการน�าตวผ กระท�าผดเขาส กระบวนการ

ยตธรรมโดยไมจ�าเปนไดอกมาก นอกจากน

ยกตวอยางในประเทศทเจรญแลวหลายประเทศ

(เชนสหรฐอเมรกาแคนาดาประเทศสวนใหญ

ในยโรป จน ญป น เป นต น) ใช ระบบ

การคดเลอกบคคลเข ารบราชการทหาร

โดยสมครใจโดยอาจมการใหสวสดการพเศษ

เปนมาตรการจงใจใหคนเขารบราชการทหาร

หรอมการสรางภาพลกษณทดแกบคคลทเสยสละ

เขาเปนทหาร ซงนอกจากจะท�าใหไดผสมคร

เขารบราชการทหารเกนจ�านวนทตองการแลว

ยงจะไดบคคลทมความตงใจจรงเขาเปนทหาร

อกดวย เมอพจารณาจากสภาพการณของ

ประเทศไทยในปจจบนพบวาในหลายเขตพนท

มผ สมครใจเข าเป นทหารเกนกวาจ�านวน

ทตองการรบขนบญชซงแสดงถงความเปนไปได

ทจะใชระบบสมครใจแทนระบบการเกณฑทหาร

หรออาจมความจ�าเปนตองใชก�าลงทหารทมา

จากระบบเกณฑในจ�านวนเพยงเลกนอยเทานน

คดคนเข าเมองและการท�างานของ

คนตางดาวกเปนอกประเภทคดทแสดงใหถง

ขอจ�ากดของการใชโทษทางอาญาเปนเครองมอ

ในการบงคบประชาชนใหปฏบตตามนโยบาย

ภาครฐกรณความผดตามกฎหมายคนเขาเมอง

ในประเทศไทยสวนใหญแลวจะเกยวของกบ

ป ญหาแรงงานตางด าวหลบหนเข าเมอง

ซงในชวงหลายปทผานมาเปนททราบกนดวา

การด�าเนนควบคมปองกนคนตางดาวหลบหน

เขาเมองไมประสบผลส�าเรจ ซงแนวคดการ

-�� size AW �� 3_�� indd (24.01.58).indd 44 24/1/2558 18:33:46



4545

ควบคมคนตางดาวในประเทศไทยจะมงเนนไป

ทการปราบปรามจบกมทตวแรงงานตางดาว

หรอกล มบคคลขบวนการทน�าพาแรงงาน

ตางดาวเขาประเทศโดยผดกฎหมายซงแตกตาง

กบตางประเทศทจะม งเน นการวางระบบ

การท� างานของคนต างด าว ให ถ กต อง

ตามกฎหมาย โดยเน นการใช มาตรการ

ทางนโยบายระหวางประเทศในการก�าหนด

คณสมบตพนฐานของบคคลทจะไดรบอนญาต

เดนทางเขาประเทศ (visa control) หรอ

การก�าหนดจ�านวนโควตาเพอควบคมจ�านวน

คนตางดาวไมใหมจ�านวนสงมากเกนไป หรอ

เนนทวางระบบควบคมและก�าหนดมาตรฐาน

ด�าเนนการในเรองการท�างานของคนตางดาว

โดยเนนการควบคมไปทการประกอบธรกจ

ของนายจ างจนท�า ให แรงงานต างด าว

ผดกฎหมายไมเปนทตองการ เมอพจารณา

จากปญหาแรงงานตางดาวหลบหนเขาประเทศ

ในประ เทศไทยมสา เหตพ นฐานมาจาก

การเจรญเตบโตทางเศรษฐกจในประเทศไทย

ท ด ก ว าประ เทศ เพ อนบ านและป ญหา

การขาดแคลนแรงงานภายในประ เทศ

ซงจากสถตการปราบปรามจบกมทผานมา

แสดงใหเหนวาการจบกมด�าเนนคดมเพยง

จ� า น วน เ ล ก น อ ย เ ม อ เ ท ย บ ก บ จ� า น วน

แรงงานตางดาวทเขาส ระบบทงหมด หรอ

อาจกล า ว ได ว าการปราบปรามจบก ม

แทบจะไมสงผลตอการปองปรามขมขยบยง

การกระท�าผดนอกจากนปญหาการขาดแคลน

แรงงานในประเทศยงเปนขอจ�ากดทท�าให

ภาครฐไมสามารถด�าเนนมาตรการเดดขาด

กบกล มผ ประกอบการ โดยเปนททราบด

วาแรงงานตางดาวมความจ�าเปนตอระบบ

เศรษฐกจของประเทศเนองจากแรงงาน

ภายในประเทศมไมเพยงพอ ในขณะทภาครฐ

ยงไมสามารถวางระบบบรหารจดการแรงงาน

ต างด าวให สามารถส งแรงงานต างด าว

ถกกฎหมายเข าส ระบบได อย างเพยงพอ

-�� size AW �� 3_�� indd (24.01.58).indd 45 24/1/2558 18:33:46

สถตค

ดในวง

จรกร

ะบวน

การย

ตธรร

มทาง

อาญา

4646

จงเปนขออางของผประกอบการถงความจ�าเปน

ในการใช แรงงานต างด าวผดกฎหมาย

ประกอบกบคาจางแรงงานตางดาวโดยทวไป

มกจะมราคาถกกว าแรงงานไทย ท�าให

ผประกอบการทใชแรงงานตางดาวสามารถ

ลดคาใชจายไดจ�านวนมาก ในขณะทโทษปรบ

ตามกฎหมายเปนจ�านวนเงนเพยงเลกนอย

เมอเทยบกบผลประโยชนทางธรกจซงไดจาก

การหลกเลยงใชแรงงานตางดาวผดกฎหมาย

ดงนนการควบคมคนตางดาวทไดผลจงควร

เนนทการวางระบบและมาตรฐานในเรอง

การท� างานของคนต างด าว ให ถ กต อง

ตามกฎหมาย และใช มาตรการควบคม

และจ� าก ดจ� านวนคนต างด าวแทนการ

บงคบโทษทางกฎหมาย เชน การก�าหนด

คณสมบต พ นฐานของบ คคล ทจะ ได ร บ

อนญาตเดนทางเขาประเทศ (visa control)

การให ความช วยเหลอพฒนาเศรษฐกจ

ของประเทศตนทาง หรอการใชนโยบาย

ตางประเทศในการแทรกแซงกดดนประเทศ

ตนทางเพอใหความรวมมอในการปองกน

คนตางดาว รวมถงการใชมาตรการทาง

ปกครองกบผ ประกอบการในกรณมการ

ฝาฝน ใหมผลตอธรกจแทนการใชโทษปรบ

ซงเปนจ�านวนเงนเลกนอยไมมผลตอธรกจหรอ

ท�าใหผประกอบการเกรงกลว

ในความผดบางประเภทนน ในหลาย

ประเทศกลบใชแนวคดเปลยนอาชญากรรม

ใตดนใหถกกฎหมาย หรอลดทอนความเปน

อาชญากรรม(Decriminalization)ในความผด

บางประเภททมลกษณะไม ร ายแรงหรอ

โดยธรรมชาตของอาชญากรรมนนมกจะ

ไมสามารถใชการปราบปรามจบกมบงคบใช

กฎหมายในการควบคมการกระท�าผดใหไดผล

ซงการปรบเปลยนอาชญากรรมบางประเภท

ใหถกกฎหมายนนจะชวยใหสามารถวางระบบ

การปองกนควบคมไดอยางมประสทธภาพ

-�� size AW �� 3_�� indd (24.01.58).indd 46 24/1/2558 18:33:46



4747

มากขน โดยหากพจารณาจากสถานภาพคด

ทขนส การพจารณาของศาลในประเทศไทย

อาจมความผดหลายประเภททมคดขนสศาล

จ�านวนมากทอาจสามารถปรบเปลยนไป

ใชนโยบายลดทอนความเปนอาชญากรรม

(Decriminalization) แทนการเนนทการ

ปราบปรามจบกม ยกตวอยางเชน ความผด

เกยวกบการพนน โสเภณ แตอยางไรกด

ในการท� า ให ความผด เหล าน เ ป น เร อ ง

ถกกฎหมายควรจะตองมวางระบบการควบคม

ปองกนทดเพอควบคมและจ�ากดจ�านวนไมให

คนเขามาเลนการพนนหรอกลายมาเปนโสเภณ

ไดโดยงาย หรอความผดเกยวกบการใชเชค

ในประเทศท เจรญแลวสวนใหญไมได เป น

ความผดทางอาญาหากแตในประเทศเหลานน

มระบบธนาคารและระบบขอมลหนทดทชวย

ควบคมการใชจายเงนเกนบญชทมประสทธภาพ

อยแลวจงไมจ�าเปนตองบงคบใหความผดในการ

ใชเชคเปนความผดทางอาญารวมถงในความผด

บางประเภททมผลประโยชนจากการลกลอบ

คาสงผดกฎหมาย ซงการปราบปรามจบกม

ด�าเนนคดเพยงอยางเดยวมกจะไมสามารถ

ขมขยบยงการกระท�าผดอยางไดผลเนองจาก

ผลประโยชนจากธรกจผดกฎหมายมากกวา

โทษทางอาญาทไดรบมากเชนความผดเกยวกบ

ทรพยากรและสงแวดลอมกอาจพจารณาปรบ

ใหมการผลตพนธพชและสตวปาบางอยางได

โดยถกกฎหมาย โดยวางระบบการปองกน

ควบคมและวธการชดเชยใหกบสงแวดลอม

แทนได

2. พจารณาถงมาตรการลดขนตอนและ

ระยะเวลาการด�าเนนคดและมาตรการ

แทนการฟองคดมาใชควบค กบนโยบาย

ลดปรมาณคดสศาล

จากขอมลคดทขนสการพจารณาของ

ศาลพบวาในความผดยาเสพตดใหโทษและ

ความผดเกยวกบรถยนต จราจร และขนสง

เปนสองกลมคดทมคดขนส การพจารณาคด

ของศาลมากทสดอย างต อเนอง ดงนน

การพจารณาเพมประสทธภาพของกระบวนการ

ยตธรรมจงควรใหความสนใจกบการด�าเนนคด

แล ะ ก ร ะบ วนก า รพ จ า รณาคด ข อ งคด

สองประเภทดงกลาว

เปนทนาสงเกตวาในกลมฐานความผด

เกยวกบยาเสพตดและความผดเกยวกบรถยนต

-�� size AW �� 3_�� indd (24.01.58).indd 47 24/1/2558 18:33:46

สถตค

ดในวง

จรกร

ะบวน

การย

ตธรร

มทาง

อาญา

4848

จราจร และขนสงดงกลาว โดยสวนใหญแลว

มกจะเปนการด�าเนนคดกบลกษณะความผด

ทซ�าๆแบบเดมเชนกรณผคายาเสพตดหรอ

ผเสพยาเสพตดทมลกษณะเปนผ เสพเรอรง

ทไมผานการบ�าบด กรณเมาแลวขบ แขงรถ

ในทาง หรอความผดเกยวกบใบอนญาตขบข

รถยนตหรอรถขนสงซงกรณดงกลาวหากไมใช

ความผดรายแรงกมกจะมแนวค�าพพากษา

เปนไปในทางเดยวกนคอ เปนลกษณะของ

การลงโทษสถานเบาทไมถงกบลงโทษจ�าคก

ในลกษณะความผดเชนน ในบางประเทศ

ยกตวอย างหลายมลรฐในสหรฐอเมรกา

กนยมใชมาตรการแทนการฟองคดมายตคด

ตงแตชนพนกงานอยการกบกล มประเภท

ความผดทมคดขนสศาลจ�านวนมากและศาล

มกจะก�าหนดโทษในลกษณะซ�าแบบเดม เชน

เสพยาเสพตด เมาแลวขบ การกระท�าผด

ของกลมแกงเยาวชนการทะเลาะววาทเปนตน

โดยอนญาต ให พน ก ง านอ ยการน� าคด

เขาสกระบวนการลงโทษโดยมาตรการลงโทษ

ระดบกลางโดยตรงโดยไมตองน�าคดขนสศาล

ซ ง ใ น ป ร ะ เ ท ศ ไ ท ย ก น า ท จ ะ ส า ม า ร ถ

น�าแนวคดดงกลาวมาใชควบคกบมาตรการลงโทษ

ระดบกลางในการบงคบโทษกบผ กระท�าผด

ทรบสารภาพ เชน กรณเมาแลวขบซงมกจะม

แนวค�าพพากษาลงโทษใหท�างานบรการสงคม

ควบคกบการคมประพฤต หรอกรณแขงรถ

ในทางซงอาจสามารถใช การคมประพฤต

เดดขาด(IntensiveProbation)หรอการฝก

แบบคายทหาร(BootCamp)ซงตามปกตแลว

ศาลกม กจะก� าหนดโทษคมประพฤต ให

กรมคมประพฤตรบตวไปด�าเนนการอยแลว

ซงหากมการก�าหนดหลกเกณฑและอนญาต

ใหมการน�าตวผ กระท�าผดไปเขาส มาตรการ

การลงโทษระดบกลางไดโดยตรงกนาจะเปน

การลดขนตอนและลดปรมาณคดขนส ศาล

ไดจ�านวนมาก

ระยะเวลาการด�าเนนคดยาเสพตดก

เปนประเดนทนาสนใจในกระบวนการยตธรรม

จากการรวบรวมขอมลคดยาเสพตด พบวา

คดยาเสพตดใหโทษนอกจากจะเปนกล มคด

ทขนสการพจารณาคดของศาลมากทสดแลว

ยงเป นคด ทใช ระยะเวลาในการพจารณา

มากทสดประเภทหนงอกดวย โดยมขอมล

-�� size AW �� 3_�� indd (24.01.58).indd 48 24/1/2558 18:33:46



4949

-�� size AW �� 3_�� indd (24.01.58).indd 49 24/1/2558 18:33:46

สถตค

ดในวง

จรกร

ะบวน

การย

ตธรร

มทาง

อาญา

5050

ทสอดคลองกนจากงานวจยเกยวกบระยะเวลา

การคมขงระหวางการพจารณา3 และการ

ส�ารวจระยะเวลาการด�าเนนคดอาญาของ

ประเทศไทย4 ปรากฏข อสรปตรงกนว า

คดยาเสพตดให โทษเป นคดทมระยะเวลา

การพจารณาคดยาวนานมากทงทเปนคดท

ไมมความยงยากซบซอน โดยการศกษาวจย

ระยะเวลาการคมขงผ ต องขงระหวางการ

พจารณาคดเมอป 2548พบวาคดยาเสพตด

ใหโทษ เปนกล มประเภทคดทมระยะเวลา

การคมขงระหวางการพจารณาคดมากทสด

คอ1ป7เดอน14วน(เปรยบเทยบกบระยะเวลา

การคมขงระหวางการพจารณาเฉลย1ป2เดอน)

หรอผลการส�ารวจระยะเวลาการพจารณาคด

ในชนศาลเฉลยในกรณทจ�าเลยปฏเสธส คด

กพบวา คดยาเสพตดใหโทษมระยะเวลา

การพจารณาคดในชนศาลเฉลย256.67วน

เปนกลมคดทมระยะเวลาการพจารณาคดเฉลย

อนดบสองรองจากคดพรากผเยาวและขมขน

กระท�าช�าเรา (317.50 วน) เทานน โดยม

ระยะเวลาการพจารณาคดนานกวาคดฆาผอน

(248.70วน)หรอคดความผดเกยวกบทรพย

(ลกทรพยอตราโทษไมเกน10ป205วนและ

ลกทรพยอตราโทษ10ปขนไป210วน)ขอมล

ดงกลาวเปนทนาสนใจวา เมอพจารณาจาก

ลกษณะของคดซงเปนการจบกมโดยเจาหนาท

ของรฐและสวนใหญจ�าเลยกมกจะถกคมขง

จงนาจะเปนคดทไมมความยงยากซบซอนและ

ไมมปญหาในการตดตามพยาน แตกลบม

ระยะเวลาการพจารณาคดนานกวาคดฆา

ผ อนซ งน ามความย งยากมากกว า จะม

สาเหตมาจากความพยายามส คดของกล ม

ผ คายาเสพตดทถกจบกม คดคายาเสพตด

ใหโทษเปนคดรายแรงทมผลกระทบตอสงคม

ซงในทางปฏบตจะไม มการน�ามาตรการ

เลยงโทษจ�าคกมาใชอยางไรกดในบางประเทศ

นยมใชกลไกของพนกงานอยการในการตอรอง

ค�ารบสารภาพ(Pleabargaining)มาใชในการ

3เพลนใจแตเกษมและคณะ,ระยะเวลาในการถกคมขงของผตองขงระหวางการพจารณาคด,รายงานวจย, กรมราชทณฑ,25484อางถงแลวใน2

-�� size AW �� 3_�� indd (24.01.58).indd 50 24/1/2558 18:33:46



5151

บรหารคดเพอลดปรมาณคดสศาลโดยประเทศ

ดงกลาว จะใหอ�านาจพนกงานอยการท�าการ

ตอรองกระท�าผดกบผ กระท�าผดใหรบโทษ

นอยลงหากรบสารภาพหรออาจมการเพมโทษ

แบบขนบนไดในกล มผ กระท�าผดซ� าซาก

ผกระท�าผดเปนอาชพหรอมประวตการตอสคด

ในกรณทส คดแลวศาลตดสนวามความผด

โดยมตวอยางการใหอยการมอ�านาจตอรอง

การรบสารภาพในหลายมลรฐในสหรฐอเมรกา

ท ส ามารถลดปร มาณคด ส ศ าลและลด

ความย งยากในการด�าเนนคดโดยเฉพาะ

ในกลมคดยาเสพตดใหโทษไดจรงอยางเปน

รปธรรมชดเจน

ลกษณะของรปแบบคดยาเสพตดและ

คดจราจรท เป นสดส วนใหญในคดท เข าส

กระบวนการยตธรรมนนเปนลกษณะทเกดขน

ในหลายประเทศ ในบางประเทศกมแนวคด

ในการจดตงกลมงานพเศษเพอใชด�าเนนการ

ทางคดกบกลมประเภทความผดบางประเภท

เปนการเฉพาะ ยกตวอยางเชน ในประเทศ

สหรฐอเมรกาในชวงทมนโยบายสงคราม

ยา เสพตดท เ น นการปราบปรามจบกม

การลกลอบจ�าหน ายโคเคนในช วงป 80

(ครสตศกราช 1980-1989) ซงท�าใหมคด

ยาเสพตดเพมสงขนมากกพบวา หนวยงาน

ในกระบวนการยตธรรมสวนใหญ กมการ

จดตงฝายทด�าเนนการเกยวกบคดยาเสพตด

เปนการเฉพาะ ซงมส วนชวยในเรองของ

การบ รหารจ ดการคด ปร ะ เม นสถานะ

คดกรองผ กระท� าผ ด และการจ ดการ

ตดตามพยานให การด�าเนนคดยาเสพตด

เปนไปโดยสะดวกรวดเรวมากขน หรอใน

สหรฐอเมรกาและองกฤษทมระบบการด�าเนนคด

เกยวกบคดจราจรเปนการเฉพาะเพอท�าหนาท

ตดตามผฝาฝนกฎหมายและการด�าเนนคด

ใหมความรวดเรวมากขน

-�� size AW �� 3_�� indd (24.01.58).indd 51 24/1/2558 18:33:47

สถตค

ดในวง

จรกร

ะบวน

การย

ตธรร

มทาง

อาญา

5252

3. มาตรการไกลเกลยคดกบคดทมมลความผด

สวนตว

จากขอมลสถานการณการด�าเนนคดใน

กระบวนการยตธรรมไทยขางตนแสดงใหเหน

วามคดความผดทางอาญาจ�านวนมากทเกดขน

จากมลกรณพพาทในเรองสวนตวไมวาจะเปน

ฉอโกง ยกยอกทรพย ปลอมแปลงเอกสาร

แจงความเทจ ฯลฯ หรอคดทมมลอาญา

แต ผ เ ส ยหายจ� านวนมากแจ งความคด

โดยมเจตนาเรยกรองคาเสยหายชดเชย เชน

คดพรากผ เยาวและคดขมขนกระท�าช�าเรา

รวมไปถงคดทควรจะสามารถไกลเกลยเจรจา

และด�าเนนการเปรยบเทยบปรบในชนสอบสวนได

เชนคดลหโทษซงเปนคดทมสดสวนจ�านวนมาก

ในกระบวนการยตธรรม ซงคดในลกษณะ

ดงกลาวนาทจะสามารถน�ามาตรการไกลเกลย

มาใชไดโดยในความผดบางกลมนนกฎหมาย

ไมไดก�าหนดใหเปนความผดอนยอมความ

จงมความจ�าเป นตองน�าคด ขนส ศาลทงท

ผเสยหายและผกระท�าผดสามารถตกลงกนได

ซงหากมการน�ามาตรการตอรองค�ารบสารภาพ

หรอมาตรการชะลอฟองมาใชควบคกนาจะ

สามารถลดจ�านวนคดทสามารถไกลเกลยได

ไมใหเขาสการพจารณาคดของศาลโดยไมจ�าเปน

-�� size AW �� 3_�� indd (24.01.58).indd 52 24/1/2558 18:34:42



5353

บทสรปรายงานสถต ในวงจรกระบวนการ

ยตธรรมฉบบน เป นการรวบรวมขอมลคด

ท เข าส กระบวนการยต ธรรมเพ อแสดง

สถานการณคดและผ กระท�าผดทเข าส การ

ด�าเนนคดในกระบวนการยตธรรม ตงแต

ชนต�ารวจ พนกงานอยการ และศาล โดยม

ความพยายามรวบรวมขอมลทงในสวนของ

ขอมลในภาพรวมเพอแสดงปรมาณคดเขา-ออก

(input-output) ในกระบวนการยตธรรม และ

ในสวนของขอมลคดทแยกประเภทรายขอหา

โดยใหมรายละเอยดของคดมากทสดเทาท

ระบบการจดเกบขอมลในปจจบนจะเอออ�านวยได

เพอทราบถงสถานการณและแนวโนมคด

ท เข าส กระบวนการยตธรรมให เหนภาพ

ของปรมาณคดและความผดประเภทตางๆ

ทจะน�าไปก�าหนดนโยบายเพมประสทธภาพ

การด�าเนนคดอาญา และการลดขนตอน

การท�างานของเจาหนาทในแตละหนวยงาน

ใหมประสทธภาพมากยงขนจากการรวบรวมขอมล

ปรมาณคดท เข า ส กระบวนการยตธรรม

พบวาคดสวนใหญทเขาสกระบวนการยตธรรม

เปนความผดในลกษณะของคดรฐเปนผเสยหาย

ซงเกดจากการปราบปรามจบกมการกระท�าผด

ของเจาหนาท โดยเฉพาะอยางยงความผด

เกยวกบยาเสพตดใหโทษและความผดเกยวกบ

การจราจร รถยนต และขนสง นอกจากน

ในรายงานฉบบนยงไดน�าเสนอขอมลผลการ

ส�ารวจระยะเวลาการด�าเนนคดอาญาซงคนพบ

วาปญหาความลาชาในการด�าเนนคดอาญา

เกดจากปญหางานเกนภาระ (Caseload)

และขนตอนการปฏบตทางคดทมความยงยาก

ซบซอน จากการวเคราะหประมวลขอมล

สถานการณคดทเขาส กระบวนการยตธรรม

ดงกลาว ไดมการเสนอแนวทางในการเพม

ป ร ะ ส ท ธ ภ า พ ก ร ะ บ ว น ก า ร ย ต ธ ร ร ม

หลายประการดงน

ประการแรก การเพมประสทธภาพ

งานสอบสวนเพอลดขนตอนและระยะเวลา

การด�าเนนคดอาญาโดยม งเน นการแกไข

เอกสารและขนตอนท ไม จ�าเป นใหกระชบ

รวดเรวมากขน ศกษาถงความเปนไปได

-�� size AW �� 3_�� indd (24.01.58).indd 53 24/1/2558 18:34:42

สถตค

ดในวง

จรกร

ะบวน

การย

ตธรร

มทาง

อาญา

5454

ในการแยกสายงานสอบสวนออกจากการ

บงคบบญชาของสถานต�ารวจ จดพนกงาน

ราชการในต�าแหน งนตกรมาช วยเหลอ

งานสอบสวน ใหพนกงานอยการเข ามา

มสวนรวมในชนสอบสวนตงแตตนแทนการ

สงสอบสวนเพมเตมในลกษณะงานธรการ

ทางเอกสาร และผลกดนกฎหมายใหอ�านาจ

ไกลเกลยคดในชนสอบสวนและพนกงานอยการ

ประการทสอง พจารณาหาแนวทาง

ลดปรมาณคด ในกล มร ฐ เป นผ เ ส ยหาย

ทใชบงคบใหประชาชนปฏบตตามนโยบาย

ภาครฐโดยการก�าหนดนโยบายแกป ญหา

ภาครฐ ทมประสทธภาพแทนการบงคบโทษ

ทางอาญาแกผ ฝ าฝนในลกษณะทกฎหมาย

มจ�านวนมากแตขาดสภาพบงคบ

ประการทสาม พจารณาการน�า

มาตรการแทนการฟองคดอาญาไมวาจะเปน

มาตรการชะลอฟองการตอรองค�ารบสารภาพ

(PleaBargaining)และมาตรการการลงโทษ

ระดบกลางมาปรบใชโดยพจารณาจากกลมคด

ทมความเหมาะสมในการน�ามาตรการมาใช

ไมวาจะเปนกลมคดทมแนวการลงโทษคอนขาง

เปนมาตรฐานตายตวการตอรองค�ารบสารภาพ

ควบคไปกบการเพมโทษเพอลดการสประวงเวลา

การด�าเนนคด และพจารณาถงมาตรการ

ไกลเกลยคดทมลความผดเกยวกบกรณพพาท

เรองสวนตวเปนตน

-�� size AW �� 3_�� indd (24.01.58).indd 54 24/1/2558 18:34:42

Documents

เล มที่ รายงาน สถิติคดี ในวงจร · 2017-08-15 · • แผนภูมิที่ 5 สัดส่วนของคดีตามประมวลกฎหมายอาญา