บทท 1

องคการ และการจดการ

องคการคออะไร คอการจดรวบรวมบคลากรมากกวา 2 คนขนไปอยางมระบบมระเบยบดวยความตงใจทจะท าใหบรรลถงวตถประสงคทตงไวบางอยางทมความจ าเพาะเจาะจง

องคการคอททคนท างานดวยกนเ พอใหบรรลวตถประสงครวมกน (Common purpose) เปนปรากฏการณทางสงคมทสามารถท าใหสมาชกแตละคนท างานมากกวาการไปใหถงความส าเรจของแตละคน องคการทกขนาดและทกรปแบบไมวาจะเปนองคการธรกจทแสวงหาผลก าไรหรอองคการของภาครฐทไมแสวงหาผลก าไรกมลกษณะเชนเดยวกนน แลวจากมมมองของสงคมองคการจะมวตถประสงคอยางกวางรวมกนเปนตนวา ผลตสนคาหรอบรการทเปนประโยชนและระหวางการประกอบกจการทกขนตอนนนองคการจะตองมอบคณคาใหกบสงคมไปพรอมๆ กบการตอบสนองความตองการของลกคาไปดวยเพอเปนหลกประกนวาองคการจะคงอยตอไปได

จากเปาหมายทเดนชดในเรอง “การผลตสนคาและบรการทมคณภาพ” และ “ความพงพอใจของลกคา” หนมาวาเปนจดแขงและความไดเปรยบขององคการมากขนเรอยๆ ความเชอมนในเปาหมายขององคการอยางจรงจงเปนเหตผลหนงทท าใหลกจางท างานอยกบนายจางอยางซอสตยและจงรกภกด องคประกอบดวยคณลกษณะส าคญ 3 ประการไดแก

1. มวตถประสงคทชดเจน (Distinct purpose) 2. บคลากร (People) มตงแต 2 คนขนไปมารวมตวกน 3. มการจดโครงสราง (Deliberate structure) ทชดเจน

คณลกษณะขององคการ

บคลากร

วตถประสงคทชดเจน

โครงสรางทชดเจน

การจดองคการ : องคการตางๆ สามารถแบงออกไดตามการจดโครงสรางไดดงน องคการแบบดงเดม (Traditional organisation) แนวความคดนมงท กฎ ขอก าหนด ระเบยบแบบ

แผน มงใหผลผลตมประสทธผล และประสทธภาพ ทงนเพอจะไดผลผลตสง และรวดเรว มองมนษยเสมอนเครองจกรกล (Mechanistic) ทกอยางจะเปนไปตามกฎเกณฑ มรปแบบกเพอความสะดวกในการบรหาร และปกครอง ผลผลตสงตามเปาหมายทก าหนดไวนนเอง หลกขององคการสมยดงเดม มงเนนองคการทม รปแบบ (Formal Organization) ซงตงอยบนพนฐานหลก 4 ประการไดแก 1) การแบงระดบชนสายการบงคบบญชา 2) การแบงงาน 3)ชวงการควบคม และ 4)เอกภาพในการ บรหารงาน

องคการแบบใหม (New organisation) พฒนามาจากองคการแบบดงเดมแตมความยดหยนมความเปลยนแปลงตลอดเวลา เนนการท างานเปนทมขอก าหนดรายละเอยดของงานใหความส าคญกบทกษะและเครอขายงานอ านาจการตดสนใจอยททมงาน องคการไดแปรเปลยนเปนองคการระบบเปด Open System มความยดหยนและตอบสนองการเปลยนแปลงอยเสมอและมความคดวาสงแวดลอมรอบธรกจม ผลกระทบตอองคการของตนอยตลอดเวลา ดงนน การก าหนดจดประสงคขององคการจงมมมมองทแตกตางออกไปคอ มความยอมรบในความเปลยนแปลงรอบตวมากขน มไดมงแตมองตนเองหรอเมาแตสภาพการผลต การขาย ในกจกรรมภายในองคการเทานนและน าเอาความคดในลกษณะนไปเปนหลกทจะตองก าหนดโครงสรางธรกจของตนขนมา ไมวาจะเปนเรองของการบงคบบญชา การกระจายหรอการรวมอ านาจ การมกฎเกณฑระเบยบปฏบตตางๆ เพอใหบคลากรไดถอและปฏบตตามตอไปอยางไรกตามแนวคดขององคการไดเปลยนไปดงตารางเปรยบเทยบตอไปน

การเปลยนแปลงของการจดองคการ องคการแบบดงเดม องคการแบบใหม

คงสภาพเดมอยกบทตายตว ไมคงท เปลยนแปลงไดตามสถานะการณ มกฎเกณฑ มระเบยบ ไมยดหยน ยดหยนได

มงเนนทงาน มงเนนทกษะการท างาน งานถกก าหนดโดยต าปหนง งานถกก าหนดโดยลกษณะงาน ท างานโดยตางคนตางท า เนนการท างานเปนทม

ท างานแบบถาวร (จางแบบถาวร) นยมการจางงานแบบชวคราว เนนการสงงานใหลกนองท า เนนการมสวนรวม การตดสนใจอยทผจดการ พนกงานมสวนรวมในการตดสนใจ

ยดถอระเบยบขององคการเปนหลก ยดถอลกคาเปนหลก แรงงานมาจากคนแบบเดยวกน แรงงานมความหลากหลายในชาตพนธ

ก าหนดการเขา – ออกงานตายตว ไมมการก าหนดเวลาท างานในแตละวน ความสมพนธในงานเปนแบบสายการบงคบบญชา มความสมพนธแนวนอนและเครอขาย ท างานตามทองคการก าหนด และท าเฉพาะภายใน

องคการ สามารถท างานทไหน เมอไหรกได แตสามารถ

ตดตอสอสารกนไดตลอด

ใครคอผบรหารหรอผจดการ

ผบรหารหรอผจดการ คอสมาชกขององคการทท าหนาทประสานงานและประสานความรวมมอในการท างานของบคลากรในองคการเขาไวดวยกน ผบรหารหรอผจดการในองคการสามารถแบงตามหนาทไดดงน

ผจดการระดบตน (First-line Manager) ไดแก Supervisor หวหนางาน (Foreman) Coach ผจดการระดบกลาง (Middle Manager) ไดแก หวหนาแผนก หวหนาโครงการ ผจดการ

โรงงาน หวหนาหนวยหวหนาสวน ผบรหารระดบสง (Top Managers) ไดแก ผรบผดชอบของการตดสนใจในเชงกวาง ก าหนด

นโยบายและกลยทธทมผลโดยรวมตอองคการเชน ประธานกรรมการผบรหาร

ระดบตางๆของผบรหารในองคการ

(Level of Management in Organization)

การจดการหรอการบรหาร Management

การจดการหรอการบรหารคอ เปนกระบวนการของการประสานงานและรวมกจกรรมตางๆในการท างานของบคลากรเขาดวยกนใหเปนไปอยางมประสทธภาพและประสทธผลกระบวนการดงกลาวซงเปนหนาทหลกเบองตนของผบรหารหรอผจดการ ประกอบดวย การวางแผน การจดองคการ การชกน า และการควบคม

ประสทธภาพ (Efficiency) เปนความสมพนธระหวางปจจยการน าเขาและ ผลผลตโดยมเปาหมายทจะใชตนทนทต าทสด ซงตนทนมนจะประกอบไปดวย บคลากร เงนทน วสดอปกรณ และการบรหารจดการทมคณภาพ

ประสทธผล (Effectiveness) การค านงถงผลสดทายของการด าเนนงานเพอใหบรรลจดมงหมายขององคการ หรอกลาวอกนยคอ การท างานใหส าเรจลลวงตามทตงเปาหมายเอาไว

ผบรหารคออะไร

เราจะพบผบรหารไดในทกๆองคการ พวกเขาท างานในต าแหนงตางๆทหลากหลายกนออกไปเชน เปนผน าทมงาน เปนหวหนาฝาย ผบรหารโครงการ หวหนาหนวย และอนๆ และยงมกท างานโดยตรงกบบคคลอนทตองขนตรงกบเขา เพอใหเขาสนบสนนชวยเหลอในงานของคนเรานน คนเหลานเราเรยกวาผบรหารซงหมายถงคนในองคการทใหการสนบสนนและชวยกนกระตนใหคนอนท างานทไดรบมอบหมายไวใหส าเรจลลวง

ผบรหารมความรบผดชอบททาทายและส าคญมาก ผบรหารไมแตจะตองรบผดชอบในงานของตนเองเทานน แตยงตองรบผดชอบตอความส าเรจของทมงานอกดวย หรอแมกระทงภาพรวมในองคการ การบรหารจดการ และการสนบสนนพนกงานผใตบงคบบญชาใหท างานจนบรรลความส าเรจนน กอใหเกดความแตกตางอยางส าคญในผลการปฏบตงานของผบรหารเองและรวมทงผลการด าเนนงานขององคการดวย ซงงานหลกของผบรหารไดแก การชวยเหลอคนอนใหไดผลงานในระดบสง

ระดบและประเภทของผบรหาร งานของผบรหารไดเปลยนแปลงไปพรอมกบการเปลยนแปลงขององคการรวมทงมการพฒนาพรอมกนไป

ดวย มค ากลาวถงการเปลยนแปลงนวา “เมอไมนานมานผบรหารอาจจะเคยดแลคณเพยง 10 คนทนงท างานอยนอกหองท างานของเขา แตในวนนพวกเขาตองจดการมากกวานนทางเรองพนกงานทมภมหลงหลากหลาย ต าแหนงงานมากมาย รวมทางวฒนธรรมทแตกตางกนอกดวย ผบรหารสมยใหมถกคาดหวงวาตองมทกษะในการจดการสงทซบซอน ทกษะในการแกปญหา ทกษะในการสอสารแนวความคด และทกษะในการตดสนใจอยางฉบไว”

ระดบของผบรหาร

ในระดบสงสดขององคการสวนใหญจะไดแกต าแหนง Chief execu tive office, Chief operating officer, president และ Vice president ผบรหารระดบสง (Top manager) เหลานจะรบผดชอบผลการด าเนนงานขององคการทงหมด หรอไมกสวนใหญๆสวนใดสวนหนงขององคการคนเหลานจะใหความสนใจอยางมากกบสภาพแวดลอมภายนอก มความพรอมเสมอทจะจดการกบโอกาสและปญหาระยะยาวทอาจเกดขน และจดการกบสงเหลานนในวถทางทเหมาะสมผบรหารระดบสงทดทสดกคอนกคดในระดบกลยทธทมงเนนในเรองของอนาคตผซอตดสนใจภายใตสถานการณทไมแนนอนและเตมไปดวยการแขงขนทรนแรง ผบรหารระดบสงจะมองสภาพแวดลอมอยางทวถง แลวสรางวสยทศนในระยะยาวถามทางด าเนนการใหเกดความมนใจวากลยทธและวตถประสงคในการด าเนนงานตางๆนนสอดคลองกบภารกจและเปาหมายองคการ

ผบรหารระดบกลาง Middle Manager รบผดชอบฝายหรอสวนงานทประกอบดวยหนวยงานเลกๆ หลายหนวยงานตวอยางเชน แพทยประจ าคลนกในโรงพยาบาล คณบดในมหาวทยาลย ผจดการฝายตางๆ ผจดการโรงงาน และผจดการฝายขายประจ าสาขา ผบรหารระดบกลางท างานรวมกบผบรหารระดบสงและประสานงานกบเพอนรวมงานในการจดท าและด าเนนงานเพอใหเปนไปตามแผนปฏบตงานทสอดคลองกบวตถประสงคขององคการ ผบรหารระดบกลางจะตองมงเนนททมงาน และสามารถท างานรวมกบคนอน จากทกภาคสวนขององคการไดเปนอยางด เพอใหงานบรรลผลส าเรจ ตวอยางทเหนไดชดคอ ผจดการในโครงการคอคนทประสานงานโครงการทมความสลบซบซอนหลายๆโครงการโดยมการก าหนดระยะเวลาแลวเสรจของโครงการเปนเปาหมายในขณะทตองท างานรวมกนกบคนอนทมความช านาญเฉพาะทางแตกตางกนออกไปทงจากภายในและภายนอกองคการ

งานบรหารระดบแรกขององคการไดแกการแตงตงใหเปนผน าทม ( Team Leader หรอ Supervisor) ซงจะรบผดชอบโรงงานเลกๆทประกอบไปดวยสมาชกทไมใชพนกงานระดบบรหาร แบบวาพนกงานจะเขาท างานในองคการในระยะแรกหรอในฐานะผ เชยวชาญในงานใดงานหนง แตไมชากเรวพวกเขากตองกาวหนาขนไปรบผดชอบในฐานะผบรหารระดบตนหรอ First-line Manager ความรบผดชอบ 9 ประการของหวหนาทม

1. วางแผนการประชมและก าหนดการท างาน 2. ชแจงเปาหมายและงานใหเปนทเขาใจ และรวบรวมความคดเพอการพฒนาปรบปรงงาน 3. ใหค ายกยองชมเชยผลงานและใหค าปรกษาแกสมาชกในทมงาน 4. เสนอแนะการเพมคาแรงและการมอบหมายงานใหมๆ 5. สรรหา ฝกอบรม และพฒนาทมงานเพอใหบรรลเปาหมายการด าเนนงาน 6. สงเสรมใหเกดผลการปฏบตงานและทมงานทด 7. แจงสมาชกในทมใหทราบเกยวกบเปาหมายและความคาดหวงขององคการ 8. แจงสมาชกในทมใหทราบเกยวกบความตองการและความส าเรจระดบสงของทม 9. ประสานงานและสนบสนนทมอนๆในองคการ

ประเภทของผบรหาร นอกเหนอจากการด ารงต าแหนงในระดบตางๆแลว ผบรหารยงท างานในสวนตางๆ ขององคการอกดวย โดยผบรหารหลกรบผดชอบกจกรรมการท างานทมผลโดยตรงตอผลลพธขององคการ ตวอยางเชน President, retail manager สวนผบรหารงานสนบสนน (Staff managers) นนจะใชความเชยวชาญเฉพาะทางในการใหค าปรกษาและสนบสนนการท างานของ Line managers เชน ผจดการฝายทรพยากรบคคล ผจดการฝายการเงน

Functional managers รบผดชอบกจกรรมใดกจกรรมหนงในองคการเชน การเงน การตลาด การผลต งานบคคล การบญช หรอการขาย ในขณะท General Manager รบผดชอบหนวยงานตางๆทซบซอนกวา ซงรวมถงการรบผดชอบงานของ functional area ดวยตวอยางเชนผจดการโรงงานทตองควบคมดแลงานในหลายๆหนาท ไดแก การจดซอ การผลต บคคล และบญชเปนตน ส าหรบผบรหารในองคการของรฐหรอองคการทไมแสวงหาผลก าไรนนมกเรยกวา Administrators ไดแกผบรหารโรงพยาบาลเปนตน

ลกษณะงานบรหารทเปลยนแปลงไป การบรหารในองคการยคปจจบนเปลยนแปลงไปอยางมากมค าตางๆเชน “ผประสานงาน Coordinator” “ผฝกสอน Coach” และ “ผน าทม Team Leader” ใหไดยนกนมามากๆพอกบ “หวหนางาน Supervisor” หรอ “ผบรหาร Manager” งานทคนเหลานท าจะมการสงการนอยลงแตจะเปนการสนบสนนสงเสรมมากกวาในอดต เพราะในปจจบนนผลการปฏบตงานทอยในระดบสงไดแกการใหคณคาและสงเสรมทนมนษย Human Capital อยางแทจรงเทานนโลกในยคใหมไมตองการคนทนงอยแตในหองและคอยสงการใหท า โนนนอกตอไปผบรหารทดคอผทไดรบขาวสารอยางดเกยวกบความตองการของคนทรายงานผลการปฏบตงานตอพวกเขา หรอคนทอยใตบงคบบญชาของเขานนเองในปจจบนมกจะพบผบรหารท างานเคยงบาเคยงไหลไปกบผใตบงคบบญชา ใหค าแนะน าและสนบสนนในสงทคนเหลานนตองการเพอใหสามารถปฏบตงานไดอยางเตมก าลงความสามารถ ผบรหารทมผลงานในระดบสงจะเกงเรองการสรางความสมพนธในงานกบคนอนๆ และชวยใหคนอนไดพฒนาทกษะและความสามารถในการปฏบตงาน การสงเสรมสนบสนนทมงานและสรางสภาพแวดลอมในการท างานทจะสงเสรมใหการท างานเกดความพงพอใจแกคน รบมอบหมายงานนนๆ

การเนนความส าคญของกบลกคา เปนแรงขบเคลอน ในการท างานของผบรหารดวย ทามกลางการเปลยนแปลงเหลานยงมแนวคดเกยวกบ “สามเหลยมหวกลบ” (Upside-Down Pyramid) จากรปตอไปนไดเสนอแนวทางในการมององคการอกแนวทางหนง รวมทงบทบาทของผบรหารภายในองคการอกดวย โดยทพนกงานในระดบปฏบตงานจะอยทยอดสามเหลยมหวกลบนถดลงมาจากลกคาทพวกเขาใหบรการนนเอง พนกงานระดบปฏบตไดรบการสนบสนนการท างานจากผจดการทอยต าลงไปในสามเหลยมหวกลบน โดยผบรหารเหลาไมเพยงแตเปนผออกค าสงเทานน แตยงเปนผทคอยกระตนและใหการสนบสนนตามความจ าเปนเพอใหการบรการทดแกลกคา ผลกระทบของมมมองเชนนมมากมายและเปนเครองยนยนใหเหนวาคนเปนสนทรพยทมความส าคญท สดขององคการ สมาชกแตละคนของสามเหลยมหวกลบนคอพนกงานทใหคนนกฆาเพม Value-added worker เปนคนทสรางคณคาสดทาย (Eventual value) ใหแกลกคาขององคการ องคการโดยรวมทมเทมงมนตอการบรการลกคาซงจะมความเปนไปไดกจากการสนบสนนของผบรหารนนเอง

องคการในมมมองสามเหลยมหวกลบ

แนวโนมใหมขององคการเชน แนวคดเรองสามเหลยมหวกลบนจะเกดผลเมอมการเปลยนแปลงความคดของคนทเปนผบรหาร ดงเชนทกลาวแลววาถงเวลาแลวทผบรหารจะตองเปลยนบทบาทมาเปน “ผใหการชวยเหลอและสนบสนน” มากกวา “ผสงการ” หรอ “ผออกค าสง” ถงแมวาในยคนจะเปนยคของเทคโนโลยระดบสงและเครองไมเครองมอททนสมยตางๆแตทรพยากรมนษยกไมอาจถกทอดทงไปได การมสวนรวมของพนกงานและการกระจายอ านาจ เปนตวจากส าคญทจะน าองคการไปสความส าเรจ การใชทรพยากรมนษยอยางเตมทมความส าคญมากขนตอการเปลยนแปลงเพอใหบงเกดความส าเรจในองคการโดยการมงเนนทประเดนในเรองของสารสนเทศทดทสดและความเ****วชาญทมอยพรอมพรอมกบพนกงานระดบปฏบต ผบรหารหรอผจดการมหนาทอะไร หนาทการจดการเปนงานของผจดการในการวางแผน การจดองคการ การชกน า และการควบคม

การวางแผน (Planning) เปนการก าหนดเปาหมายการก าหนดกลยทธและจดท าแผนงานเพอทจะประสานกจกรรมตางๆในองคการ เพอใหประสบความส าเรจและลดความเสยงทอาจจะเกดขน

การจดองคการ (Organisation) เปนการก าหนดภารกจของงาน ใครเปนผปฏบตภารกจนนๆ และภารกจนนจะจดเปนกลมไวไดอยางไร ใครตองรายงานใคร และใครเปนผตดสนใจ

การชกน า (Leading) เปนการน าและจงใจผใตบงคบบญชา การก าหนดทศทาง การเลอกชองทางการสอสารทมประสทธภาพทสด และขจดความขดแยง หรอกระตนใหพนกงานใชความสามารถอยางเตมความสามารถในการท างาน

การควบคม (Controlling) เปนการก ากบดแลกจกรรมตางๆ เพอใหแนใจวากจกรรมนนสมฤทธผลตามแผนทไดวางไว รวมทงการแกไขความผดพลาดทเกดขนใหถกตอง

การบวนการจดการ Management Process เปนการตดสนใจและการปฏบต อนตอเนองซ งเปนภาระหนาทของผจดการในการวางแผน การจดองคการ การชกน า และการควบคม

หนาทการจดการ

บทบาททางการบรหาร (Management Roles)

คอกลมของพฤตกรรมทางการบรหารทไดจดหมวดหมไวเปนการเฉพาะ ซงเปนสงทผบรหารควรกระท า ถาเปนความคาดหวงวาผทอยต าแหนงบรหารหรอผจดการพงปฏบต Henry Mintzberg ไดท าการศกษาวจยพบวา บทบาทของผบรหารทส าคญม 10 ประการประกอบดวย 3 กลมหลกซงมความสมพนธตอกนอยางมากทกบทบาทคอ

1. บทบาทดานมนษยสมพนธ (Interpersonal Roles) ไดแก

ประธานหรอหวโขน (Figurehead) เปยบทบาทในการเปนตวแทนขององคการ เปนหวหนาในการปฏบตภารกจประจ าวนตามลกษณะทางสงคม และกฎหมาย เชน เปดประชม ตอนรบลกคา ซงเรยกไดวาเปนการสวมหวโขนนนเอง

ผน า (Leadership) เปนบทบาทหนาทตองรบผดชอบในการจงใจและ ชน าผใตบงคบบญชาใหท างานอยางเตมความสามารถ

ผเชอมสมพนธไมตร (Liaison) เปนบทบาทในการสรางและรกษาความสมพนธกบองคการภายนอก การสรางเครอขายตางๆ สรางไมตรจตอนดกบบคคลหรอกลมตางๆ ทมความส าคญตอองคการ

ผแสวงหาขอมลขาวสาร (Monitor) คอบทบาทในการแสวงหาขอมลขาวสารททนสมย และเปนศนยกลางของขาวสารทงภายในและภายนอกองคการเพอเปนขอมลในการพฒนาองคการ

ผกระจายขาวสาร (Disseminator) เปนบทบาทในการกระจายเผยแพรขาวสารทไดมาทงจากภายในและภายนอกใหแกพนกงานในองคการ

โฆษก หรอประชาสมพนธ (Spokesperson) เปนการใหข าวสารขอมลกบภายนอก ประชาสมพนธองคการในเรองทเกยวกบนโยบาย แผนงาน การปฏบตงาน และผลการด าเนนงานของกจการไปสภายนอกตลอดจนการแถลงขาวสารตางๆ

2. บทบาทดานขาวสาร (Information Roles) ไดแก ผแสวงหาขอมลขาวสาร (Monitor) คอบทบาทในการแสวงหาขอมลขาวสารททนสมย และเปน

ศนยกลางของขาวสารทงภายในและภายนอกองคการเพอเปนขอมลในการพฒนาองคการ ผกระจายขาวสาร (Disseminator) เปนบทบาทในการกระจายเผยแพรขาวสารทไดมาทงจาก

ภายในและภายนอกใหแกพนกงานในองคการ โฆษก หรอประชาสมพนธ (Spokesperson) เปนการใหขาวสารขอมลกบภายนอก

ประชาสมพนธองคการในเรองทเกยวกบนโยบาย แผนงาน การปฏบตงาน และผลการด าเนนงานของกจการไปสภายนอกตลอดจนการแถลงขาวสารตางๆ

3. บทบาทดานการตดสนใจ (Decisional Roles) ไดแก ผประกอบการ (Entrepreneur) เปนบทบาทในการแสวงหาชองทาง ศกษาสภาพแวดลอมและ

โอกาสในทางธรกจ ผประกอบการควรมคณสมบตดงนคอ มความตงใจในการท างาน เปนผทใชทรพยากรทตนเองมอยอยางคมคา เปนผมงมนทจะใหงานประสบความส าเรจ

ผขจดความขดแยง (Disturbance Handler) เปนบทบาทรบผดชอบในการแกไขปญหาตางๆทส าคญๆ หรอไมคาดคดมากอน ซงองคการก าลงเผชญอย

ผจดสรรทรพยากร (Resource Allocator) เปนบทบาทหนาทรบผดชอบในการจดสรรทรพยากรทกชนดในองคการ ทงทางดานบคลากร วสดอปกรณ และการเงน ซงมผลตอการตดสนใจขององคการ

ผเจรจาตอรอง (Negotiator) บทบาทในการเปนตวแทนขององคการในการเจรจาตอรองเรองส าคญเพอรกษาผลประโยชนทองคการควรไดรบ

การจดการเปนกจกรรมทส าคญในทกระดบขององคการ

ทกษะทางการบรหารหรอการจดการ (Managerial Skills) มความส าคญตอผบรหารในการด าเนนงานใหส าเรจลลวง โดยผนแปรไปตามระดบชนขององคการ ทกษะหรอความถนด (Skill) คอความสามารถในการท าความร ความสามารถมาปฏบต โดย Robert Katz ไดเสนอวาทกษะทส าคญของผบรหารม 3 อยางคอ

1. ทกษะดานเทคนค (Technical Skills) คอความรความสามารถในกจกรรมตางๆ ทเกยวของกบวธการ กระบวนการและวธการปฏบตงาน

2. ทกษะดานมนยสมพนธ (Human Skills) คอความสามารถในการท างานรวมกบผ อน ความพยายามเพอใหเกดความรวมมอ การท างานเปนทม และการเสรมสรางบรรยากาศในการท างาน

3. ทกษะดานการประสมแนวความคด (Conceptual Skills) คอความสามารถในการมองภาพรวมเพอทจะไดทราบถงองคประกอบของสถานการณและสงแวดลอมทเกดขน และสามารถน ามาใชประโยชนกบองคการหรอการบรหารของตนเองได

ทกษะทจ าเปนของผบรหารหรอผจดการในระดบตางๆ

การแสดง Matrix ระหวางทกษะการจดการและหนาทการจดการ

Matrix ทกษะการจดการ Matrix หนาทการจดการ

วางแผน จดองคการ ชกน า ควบคม 1. การใชอ านาจ ✔ ✔ 2. การรบฟง ✔ ✔ 3. การประเมนความตางดานวฒนธรรมขามชาต ✔ ✔ 4. การงบประมาณ ✔ ✔ 5. การเลอกรปแบบผน าทมประสทธผล ✔ 6. การสอนงาน ✔ 7. การสรางทมงานทมประสทธภาพ ✔ ✔ 8. การมอบหมายงาน ✔ ✔ 9. การออกแบบงานทมความจงใจในงาน ✔ ✔ 10. การพฒนาความไววางใจ ✔ 11. การพฒนาผงการควบคม ✔ ✔ 12. การก าหนดวนย ✔ ✔ 13. การสมภาษณ ✔ ✔ 14. การจดการการตอตานการเปลยนแปลง ✔ ✔ ✔ 15. การจดการการเปลยนแปลง ✔ ✔ 16. การเปนทปรกษา ✔ 17. การเจรจาตอรอง ✔ 18. การปอนกลบ ✔ ✔ 19. การศกษาวฒนธรรมองคการ ✔ ✔ 20. การลดความตงเครยด ✔ ✔ 21. การกลนกรองสภาพแวดลอม ✔ ✔ 22. การก าหนดเปาหมาย ✔ ✔ 23. การแกปญหาอยางสรางสรรค ✔

องคการในฐานะระบบ (Organization as System) องคการเปนระบบทประกอบไปดวยสวนตางๆ ทมความสมพนธซงกนและกนและท าหนาทกนอยางสอดประสานกน โดยมวตถประสงคเพอใหบรรลเปาหมายตามทองคการตงไวรวมกน องคการเปนระบบเปดทมปฏสมพนธกบสภาพแวดลอมโดยรอบตงแตเรมกระบวนการจากการน าเขาทรพยากร เพอแปรสภาพออกมาเปนผลผลตในรปของสนคาหรอบรการ สภาพแวดลอมภายนอกเปนองคประกอบทส าคญขององคการทเปนระบบเปด ไมวาจะเปน Supplier ผจดสงทรพยากรใหองคการหรอแหลงของลกคา ลวนมผลกระทบอยางส าคญตอการท างานและผลผลตขององคการ และนอกจากนในสวนของภายในองคการนนกตองมการจดการอยางดเพอใหบรรลถงความส าเรจ ซงการมององคการเปนระบบเปดนน ลกคามบทบาทส าคญมาก ขอมลปอนกลบจากสภาพแวดลอมบอกใหองคการรถงการประกอบกจการขององคการวาดหรอไมอยางไร การด าเนนงานขององคการ ทรพยากรและลกคาเปนองคประกอบทส าคญอยางยงขององคการในระบบเปด ในองคการทมการด าเนนงานทดจะตองมการใชทรพยากรอยางคมคา และลกคาไดรบการบรการอยางดทสด การสรางคณคาเปนเรองส าคญอกเรองหนงถาการด าเนนงานขององคการสรางคณคาเพมขนจากตนทนเดมของปจจยน าเขาแลว องคการธรกจนนกจะท าก าไรได เพราะสามารถขายสนคาไดในราคามากกวาตนทนทลงไปจากการผลต หรอถาเปนองคการทไมแสวงหาผลก าไรกสามารถสรางความมงคงใหกบสงคมนนคอ ใหบรการสาธารณปโภคทมคามากกวาตนทนทไดลงไป เชน การปองกนไฟในชมชนเปนตน คณคาถกสรางขนเมอทรพยากรขององคการถกใชไปในวถทางทถกตอง ทงในแงของเวลาและ คาใชจายทต าทสดเพอสรางสนคาและบรการทมคณภาพใหกบลกคา มาตรการในการวดผลการด าเนนงานวาองคการใดดทสดนนมหลากหลายแตกตางกนออกไปในดานลกคา องคการทมผลประกอบการสงจะวดทความพงพอใจและความจงรกภกดของลกคาไปพรอมๆ กบสวนครองตลาด ในดานของพนกงานจะวดทการทพนกงานท างานอยในองคการระยะยาว การพฒนาสายอาชพของพนกงาน ความพงพอใจในงาน และประเดนอนๆ ทเกยวของตวชวดทองคการสวนใหญมกใชในการวดผลการปฏบตงานโดยรวมขององคการไดแก ผลตภณฑ productivity ซงเปนการวดโดยรวมของผลการด าเนนงาน ทงในเชงปรมาณและเชงคณภาพ โดยค านงถงการใชทรพยากรซงผลตภณฑนน สามารถวดไดทงในระดบบคคลและแตละบคคลหรอ ระดบกลมและ แมกระทงในภาพรวมในระดบองคการอกดวย รปตอไปนจะแสดงถงผลคภณฑกบประสทธภาพและประสทธผล โดยประสทธผลการด าเนนงาน (Performance effectiveness) จะวดทผลของงานหรอการบรรลเปาหมาย ถาเราท างานในฝายผลตของบรษทคอมพวเตอร ประสทธผลของการท างานจะหมายถงเครองคอมพวเตอรทผลดไดในแตละวน ทงแงของปรมาณและคณภาพ และสงผลใหการผลตของบรษทเปนไปตามแผนงานซงตอบสนองตามความตองการของลกคาในเรองของการสงสนคาไดตามเวลาทก าหนด

มประสทธผลแตไมมประสทธภาพ

บรรลเปาหมาย สญเสยทรพยากร

มประสทธผล และมประสทธภาพ

บรรลเปาหมาย ใชทรพยากรอยางคมคา ผลผลตสง

ไมมทงประสทธผล และประสทธภาพ

ไมบรรลเปาหมาย สญเสยทรพยากร

มประสทธภาพแตไมมประสทธผล

ไมบรรลเปาหมาย ไมสญเสยทรพยากร

การใชทรพยากร

ส าหรบประสทธภาพในการท างาน (Performance efficiency) วดจากตนทนของทรพยากรทสอดคลองกบความส าเรจตามเปาหมาย ตนทนของคาแรงมกจะน ามาใชวดประสทธภาพ นอกจากนนแลวยงมการใชเครองจกรอปกรณ การบ ารงรกษาและ สงอ านวยความสะดวกรวมทงผลตอบแทนจากการลงทน return on Capital Investment จากตวอยางการท างานในบรษทคอมพวเตอรนน การผลตทมประสทธภาพทสดกคอสามารถผลตไดในตนทนทต าทสดทงในแงของวตถดบและแรงงาน ถาในวนหนงเราผลตเครองคอมพวเตอรไดนอยกวาความสามารถของเรานน แสดงใหเหนวาผลการท างานไมมประสทธภาพและเชนเดยวกนถาหากเราท างานผดพลาดหรอท าใหเกดการสญเสยวตถดบกจะหมายถงงานทไมมประสทธภาพท าใหตนทนขององคการสงขน

ระบบการบรหาร (Managing System) ระบบ (System) คอกลมของสวนตางทมความสมพนธระหวางกนและมความเกยวของกนในลกษณะทท าใหเกดความเปนอนหนงอนเดยวกนเพอทจะกระท ากจกรรมใหส าเรจตามทตองการโดยแบงออกเปน 2 ประเภทคอ

1. ระบบปด (Closed System) เปนระบบทไมไดผลกระทบจากอทธพลของสภาพแวดลอมภายนอกซงเปนทศนะแบบดงเดม

2. ระบบเปด (Open System) เปนระบบทไดรบผลกระทบและมการตอบสนองจากสภาพแวดลอมทมตอระบบนนๆ

สง

ต า

การบรรลเปาหมาย

องคการแบบระบบเปด

ลกษณะทเปลยนแปลงไปขององคการ

ในปจจบนองคการไดเปลยนแปลงไปอยางมากการเปลยนแปลงเหลานสามารถสรปไดดงน Preeminence of technology มโอกาสใหมๆ เกดขนพรอมกบการพฒนาของคอมพวเตอรและ

เทคโนโลยสารสนเทศท าใหองคการเปลยนแปลงวธการด าเนนงานและคนกเปลยนแปลงวธการท างาน Demise of “command-control” โครงสรางตามล าดบชนแบบดงเดมทมเจานายเปนผสงการน น

กอใหเกดความลาชาและ มคาใชจายสงในสภาพแวดลอมทเตมไปดวยการแขงขนในปจจบนน Focus on Speed โลกทกวนนทกอยางเปลยนไปอยางรวดเรวในทางธรกจ ใครน าผลตภณฑออกสตลาด

ไดกอนเปนคนแรกกจะไดเปรยบและ ในองคการตางๆ เปนทคาดหวงกนวางานจะตองเสรจออกมาอยางดและรวดเรว

Embrace of networking องคการเปนเครอขายดวยการสอสารและประสานงานกนแบบ Real time ทงภายในและภายนอกองคการ ซงรวมถงหนสวน ผรบเหมา คคาและ ลกคา

Believe in empowerment การเรยกรองของระบบเศรษฐกจใหมมงเนนไปทการมสวนรวมอยางมากของพนกงาน เพอแขงขนในแงของความรประสบการณและ ความผกพนของสมาชกทกคน

Emphasis on teamwork องคการในปจจบนไมคอยเปนไปแนวดงแลว แตจะเปนการเนนแนวนอนมากกวาและ ถกขบเคลอนดวยการท างานเปนทมทรวบรวมสตปญญาในการแก ไขปญหาไวอยางสรางสรรค

New workplace experience คนงานรนใหมท าใหเกดความอดทนอดกลนนอยลงในเรองระดบสายการบงคบบญชา มความไมเปนทางการมากขนและ ใหความใสใจกบผลตอบแทนทเปนธรรมตามผลงานมากกวาสถานภาพและอาวโส

Concern of work Life Balance เมอสงคมมความซบซอนมากขน คนงานกยงกดดนใหองคการตองใหความสนใจกบการรกษาสมดลในเรองของงานและ เรองสวนตวทมกจะขดแยงกนเสมอ

มแรงผลกดนมากมายทท าใหเกดการเปลยนแปลงในองคการและ โดยควบคไปกบการแขงขนในสภาวะโลกาภวตนและ เทคโนโลยทเปลยนแปลงไปอยางรวดเรวกคอ ลกคายคใหมเรยกรองใหไดสนคาและบรการทมคณภาพไมมทสนสด องคการใดทไมสามารถตอบสนองเสยงเรยกรองจากลกคาในราคาทสมเหตสมผลได จะถกทงใหตองดนรนอยในสภาพแวดลอมของการแขงขนทรนแรงตอไป แนวคดเรองการบรหารคณภาพโดยรวม Total Quality Management : TQM เปนการบรหารจดการดวยความมงมน ถอเปนขอตกลงของทวทงองคการทจะมงหนาปรบปรงเพอตอบสนองความตองการของลกคาอยางไมหยดยง ในขณะนความมงมนในเรองของคณภาพนบเปนจดยนในการบรหารผลตภณฑภณฑในองคการตางๆ

การบรหารจดการในสภาวะทแตกตางกนและมการเปลยนแปลง

การจดการตามสภาวะของสถานการณทเผชญอย (contingency perspective and Situation Approach) หมายถงการทองคการตองยอมรบและตอบสนองตอสถานการณตางๆ ทเกดขนเปนการสะทอนใหเหนถงความจรงทวา องคการแตละองคการนนมความแตกตางกน เผชญกบสภาวะของสถานการณทแตกตางกนดงนน จงตองการวธการในการบรหารจดการทแตกตางกน

สถานการณทเปลยนแปลงทสามารถพบไดบอยๆ

ขนาดขององคการ ปรมาณของบคลากรในแตละองคการมผลกระทบโดยตรงตอผบรหารหรอผจดการเมอมบคลากรมากขนกจะเกดปญหาในแงของการประสานงาน

งานทางดานเทคนคทท าเปนประจ า องคการทตองใชเทคโนโลยเปนประจ าจะมการจดองคการลกษณะเฉพาะของผน าและ การควบคมแตกตางจากองคการทมงเนนลกคาหรอไมใชเทคโนโลย

ความไมแนนอนของสภาพแวดลอม ขนอยกบระดบของความไมแนนอนนนๆ เชน การเมอง เทคโนโลย วฒนธรรมของสงคม และการเปลยนแปลงทางเศรษฐกจ เหลานจะมอทธพลตอกระบวนการการจดการในองคการ

ความแตกตางในแตละองคการ ขนอยกบความตองการของแตละองคการเชนการเตบโตขององคการ

กจกรรมทางการบรหารท มประสทธผล vs ทประสบความส าเรจ effective Vs Successful Managerail Activities)

Fred Luthans และเพอนรวมงานไดมมมมองในเรองของภาระหนาทหรอบทบาทของผบรหารทตางออกไปโดยตงค าถามวาผบรหารไดรบการเลอนขนเลอนต าแหนงเรวกวาผอนในองคการไดปฏบตงานในหนาทตางๆดงเชนผบรหารทดทสดผอนกระท าอยหรอไมจากการศกษาคนพบวากจกรรมทางการบรหารม 4 อยางดวยกน

1. Traditional management ไดแก การตดสนใจการวางแผนและการควบคม 2. Communication ไดแก การแลกเปลยนขาวสารและการท าเอกสารตางๆ 3. Human resource management ไดแก การจงใจการจดวางระเบยบกฎเกณฑการบรหารความ

ขดแยงการจดคนเขาท างานและการฝกอบรม 4. Networking ไดแกการเขาสมาคมการเขาไปยงเกยวกบการเมองและการเขาไปยงเกยวกบ

บคคลภายนอกองคการ

จากการส ารวจนนผบรหารทมประสทธผลกบผบรหารทประสบความส าเรจจะใชเวลาในการทมเทใหกบกจกรรมดงกลาวตางกน คอผบรหารทประสบความส าเรจซงกาวหนาในหนาทการงานไดเรวกวาผอน จะมกจกรรมดาน networking มากทสดและท ากจกรรมดานการบรหารทรพยากรนอยทสด สวนผบรหารทตงใจท างานใหเกดประสทธผล effective Manager ซงพจารณาจากปรมาณและ คณภาพของการปฏบตงานเปนเครองวดนน จะเนนดานการตดตอสอสาร Communication การบรหารทรพยากรมนษยและ งานดานการบรหารตามล าดบ สวนกจกรรมดาน networking จะท านอยทสดจากผลการศกษาดงกลาว จงสามารถใหค าจ ากดความของผบรหารทง 2 ประเภทดงน

1. Successfull Manager ผบรหารทประสบความส าเรจคอผบรหารทไดรบการเลอนขนเลอนต าแหนงในองคการไดเรว

2. Effective Manager ผบรหารทมประสทธผลคอผบรหารทมผลการปฏบตงานทงทางดานปรมาณและดานคณภาพรวมทงไดรบความพงพอใจและการยอมรบจากผใตบงคบบญชา

ผบรหารธรกจขนาดยอมมากเนนบทบาทดานโฆษกประชาสมพนธและรอบรทวๆไป โครงสรางขององคการในธรกจขนาดยอมมกเปนแบบไมเปนทางการ การบรหารในแนวทางปฏบตทถอวาเปนศลปะ สวนองคความรทส าคญเพอน ามาปฏบตคอศาสตร ซงไดมการพฒนาโดยใชวธการทางวทยาศาสตรพฒนาการทางดานทฤษฎการจดการ เปนเรองสบเนองมาจากการพฒนาแนวความคด (Concept) หลกการ (Principles) และเทคนคตางๆ

หลกการบรหารหรอการจดการทเปนสากล Universal คอสามารถน าไปประยกตใชกบองคการไดทกรปแบบและทกระดบขององคการนนคอผบรหารบคคลจะตองมหนาท 4 อยางทกลาวไปแลวขางตน (PLOC) แตระดบของการท างานทางการจดการสารสนเทศทน าไปใชนน จะแตกตางกนในแตละองคการเชนบางแหงใชการวางแผนมากกวาทอนๆบางแหงใชการจดการองคการมากกวาทอนๆ

ค าถามทบทวน

1. จงอธบายคณสมบตของ “องคการแบบใหม” วามลกษณะอยางไร

2. จงอธบายถงสงทคณไดรบจากการศกษาในบทน

3. คณมความคดเหนอยางไรกบการเปนทปรกษา กบการเปนเจานาย

บทท 2

ประวตความเปนมาของการบรหารจดการ

ประวตความเปนมา

ระยะเวลาทเรมตนตงแตคนเรมรจกการรวมก าลงคนเขามาท างาน ยงไมมการศกษาหลกการหรอความรทางการบรหารจดการ ซงใครกตามทมต าแหนง มอ านาจแลวกจะมอ านาจและสามารถควบคมองคการไวไดท าใหคนทวไปซงเปนสวนประกอบของสงคมขาดโอกาสและทางเลอก ในสมยนนทกสงทกอยางกวาจะท าใหส าเรจไดกตองใชเวลานานนบป ดงเชนกรณของการสรางพระมดหรอโบสถวหารซงแตละแหงกตองใชระยะเวลานานนบศตวรรษ Adam Smith นกเศรษฐศาสตรชาวองกฤษในยคคลาสสก (ป 1776) ไดเสนอแนวคดในเรองหลกการแบงงานกนท า (Division of labor) ทวาควรแบงงานทมอยไปยงสวนตางๆ ของหนวยงานจนถงหนวยทเลกทสดของการปฏบตงานซงท าโดยคนงานเพยง 1 คน คนงานแตละคนจะไดปฏบตงานเพยง 1 หรอ 2 อยางเทานนซงเมอปฏบตงานไปนานเขากจะเกดความรความช านาญ จะน าไปสการเพมปรมาณผลผลตรวม การเพมผลผลตรวมยอมจะท าใหบคคลในชมชนมความเปนอยทดขน โดยน าสนคาและบรการทตนเองผลตไดไปแลกเปลยนกบสนคาและบรการอนๆ ทตนเองไมสามารถผลตได

ในเวลาตอมาเมอไดมการปฏวตอตสาหกรรมในชวงครสตศตวรรษท 18 องคการมขนาดใหญขนการผลตเปลยนสภาพจากทท าการในครวเรอน มาเปนในลกษณะโรงงานมการใชเครองจกรกลมาแทนแรงงานคน และในตอนตนครสตศตวรรษท 19 สภาพขององคการธรกจในรปบรษทจงเกดขน แตความกาวหนาทางวชาการบรหารจดการยงไมเจรญเทาทควร และยงแยกออกจากกนไมมการศกษา คาบเกยวกนเปนศาสตรผสมจนกระทงเมอมการน ามาศกษารวมกนทฤษฎการบรหารจดการเชงวทยาศาสตรจงเกดขน

การจดการเชงวทยาศาสตร scientific Management Frederick W.Taylor ไดชอวาเปนบดาของการบรหารจดการเชงวทยาศาสตร โดยเสนอแนวทางการจดการโดยวธทดทสด (One best Way) ซงเปนการบรหารจดการทหมายถง สามารถพสจนได ท าซ าได มหลกฐานชดเจนและ มหลกการในการด าเนนงานอยางเปนระบบและตอเนอง และไดชใหเหนวาในอดตผคนจะใหความส าคญแกคนเปนอนดบแรก โดยเชอวาหากไดคนดมฝมอแลวงานดานอนๆ กจะดตาม แตในทศนะของเทเลอรนน เทเลอรมองวาระบบงานตองมากอน ถงแมวาทงสองปจจยนจะมความสมพนธกนกตามและ การบรหารโดยวธทดทสด มพนฐานอยบนกฎระเบยบและหลกการ อกทงถาสามารถน าเอาหลกการการบรหารจดการเชงวทยาศาสตรไปใชอยางถกตองแลวจะเกดผลดอยางไรมหาศาล

หลกการบรหาร 4 ขอของ Taylor ไดแก 1. น าองคความรทเรยกวา “ศาสตร” มาใชแทนการท างานตามยถากรรม (Rule of Thumb) คอการศกษา

องคประกอบแตละสวนของงานและ คนหาวาวธทางใดจะเปนวธทดทสดของการท างานแตละงาน 2. น าการคดเลอกแบบ “ศาสตร” มาใชใหครบ แลวจงฝกอบรม สอนและ พฒนาคนงานแทนการท างาน

แบบแตกอน ซงคนงานจะเลอกท างานและฝกฝนดวยวธของตนเองเทาทสามารถจะท าได 3. ใหความรวมมอกบคนงานอยางจรงใจ เพอใหแนใจวางานนนสามารถท าไดตามหลกการทางวทยาศาสตรท

ไดวางไว 4. พยายามแบงงานและความรบผดชอบใหเทาเทยมกนและชดเจน ระหวางผบรหารกบคนงาน โดยงานของ

ผบรหารควรเปนงานเฉพาะทท าไดดกวาคนงานเทานน ซงเมอกอนคนงานจะตองเปนผท างานแทบทกอยางในองคการซงผบรหารมอบหมายใหท า

Henry L. Gantt เปนผศกษาแนวคดตอจากเทเลอรโดยมความเชอวา ระบบการท างานทดทสดนนขนอยกบการจดตารางเวลาของการท างานและ การใหรางวลแกผลการปฏบตงานทเหมาะสมโดยมหลกการดงน

1. การบ ารงรกษาองคประกอบมนษยถอวาเปนปญหาทส าคญทสดในการจดการ 2. เนนถงความรวมมอกนอยางกลมเกลยวในระหวางฝายแรงงานและฝายบรหาร 3. พฒนาวธการใชกราฟแสดงถงแผนงานและงานทตองท าทงหมด เรยกวา “Gantt chart” 4. เนนความส าคญในเรองของเวลาและตนทนในการวางแผนและการควบคม

Gantt chart เปนเครองมอการก าหนดตารางเวลาการท างานเบองตนซงยงคงน ามาใชในการบรหารงานดวยมาจนถงปจจบน

Frank และ Lilian Gilbreth เปนวศวกรเชนเดยวกบเทเลอร เปนผทชนชอบในผลงานของเทเลอรดวย และมแนวความคดทคลายกนในดานของการขจดความสญเปลาและความไมมประสทธภาพในการท างานใหหมดไปหรอใหนอยลงทสด โดยการศกษาการเคลอนไหวของรางกายในขณะทท างานวาวธใดเปนวธทดท สดเชน การศกษาการกออฐของคนงานทเพมผลงานโดยการลดการเคลอนไหวของรางกายโดยรจกกนดในนามของ Therblig (ชอของ Gilbreth แตสะกดถอยหลง) และไดดดแปลงมาตงเปนหลกของความประหยดในการเคลอนไหวของรางกาย โดยแบงเปน 3 กลมหลกดงน

1. หลกการของการใชรางกายเชน มอ เทา แขน การเคลอนไหวและ จงหวะ 2. หลกการเตรยมสถานทท างาน เครองมอเครองใช ระยะยกขน-ลง ความสง ระดบสายตาและ เกาอ 3. หลกของการออกแบบเครองมอเครองใชและอปกรณใหเหมาะกบงาน

นกทฤษฎการบรหารจดการทวไป (General administrative theorists) นกทฤษฎการบรหารจดการทวไป คอผทศกษาและมองการบรหารทงระบบ แลวน ามาพฒนาใชงานนก

ทฤษฎทมชอเสยงกลมนไดแก Henri Fayol, Max Weber และ Ralph Davis Henri Fayol เชอวาหลกการบรหารจดการนนสามารถน าไปใชไดเปนการทวไปไมวาจะเปนงานบรหาร

จดการของเอกชนหรอทางภาครฐกตามโดยมหนาทหลกของฝายการจดการคอ POCCC

การวางแผน (Planning) การจดองคการ (Organizing) การบงคบบญชา (Commanding) การประสานงาน (Coordinating) การควบคมงาน (Controlling)

อกทงยงไดก าหนดหลกการทวไปในการบรหารจดการ (General Principles Of management) ไวอก 14 ขอดงน

1. ควรจะมการแบงงานกนท าตามความรความสามารถ (Division of work) 2. อ านาจและความรบผดชอบของคนงานควรจะไดสดสวนกน (Authority and Responsibility) 3. คนงานควรจะรกษาระเบยบวนยอยางเครงครด (Discipline) 4. คนงานจะตองมผบงคบบญชาเพยงคนเดยว (Unity of Command) 5. หนวยงานจะตองก าหนดนโยบายในการปฏบตงานใหแนนอน (Unity of Direction) 6. คนงานควรจะเสยสละผลประโยชนสวนตวเพอผลประโยชนขององคการ (Subordination of

individual General interest) 7. การก าหนดอตราคาจางผลตอบแทนควรจะพจารณาตามเนองาน (Remuneration) 8. การบรหารงานทดจะตองมลกษณะเปนการรวมอ านาจ (Centralization) 9. จะตองก าหนดสายงานการบงคบบญชาไวอยางแนนอน (Scalar chain) 10. ควรก าหนดระเบยบการบรหารไวอยางชดเจน (Order) 11. ควรจะตองใชความยตธรรมแกคนงานโดยเสมอภาค (Equity) 12. คนงานจะตองมความมนคงและไดรบหลกประกนในงานทก าลงท าอย (Stability of Tenure of

Personnel) 13. ควรมความคดรเรมและการวางแผนไวลวงหนาส าหรบการบรหาร (Initiative) 14. คนงานควรจะท างานเปนทมและเปนน าหนงใจเดยวกน (Esprit de Corps)

Max Webber เปนนกสงคมศาสตรชาวเยอรมนไดคดองคการระบบราชการ (Bureaucracy) ทมรปแบบเฉพาะอยางหนงของสงคม โดยมงหวงใหปฏบตงานเพอใหบรรลวตถประสงค มลกษณะของการแบงงาน มต าแหนงอ านาจบงคบบญชา อาศยความมเหตมผล การไมค านงถงตวบคคล การใชหลกความรความสามารถในการเลอนขนเลอนต าแหนง และการแบงงานกนท า อยางเปนทางการ ตามตวบทกฎหมายซง Webber เหนวา ถาองคการใดน าหลกการนไปใชการบรหารจะประสบความส าเรจแนนอน ความคดในอดมคตของระบบราชการของ Webber

1. มการแบงงานและก าหนดงานทชดเจน (Division of labor)

2. ก าหนดสายงานทเปนล าดบชนทชดเจน (Authority Hieraechy) 3. เลอกใชงานตามความรความสามารถ (Formal Selection) 4. มกฎและระเบยบทแนนอนเปนทางการ (formal Rules and Regulation) 5. ไมเลนพวกไมยดหลกความเปนสวนตว (Impersonality) 6. เนนการเปนมออาชพในการบรหารมทศทางการท างานโดยผบรหารทมความช านาญในงานนนๆ

มเงนเดอนทแนนอนตามทองคการก าหนด (Career Orientation) Ralph C. Davis เปนผ เสนอแนวความคดท พฒนาจากแนวความคดการจดการของ Fayol และประสบการณของเขาเองในการจดการแบบวทยาศาสตรเพอขยายความคดของ Fayol การวางแผนการจดองคการและ การควบคมดงนน ถอเปนสากลสามารถใชงานไดกบองคการทกชนด โดยเนนเรองของความจ าเปนทตองมผ บรหารมออาชพ (Professional Manager) และไดต พม พ ในหน งส อช อ (The fundamentals of top Management) อกทงยงเนนถงกระบวนการการจดการวาเปนหนาทอนส าคญของความเปนผน าโดยเฉพาะ ความสมพนธระหวางองคการกบชมชนซ งในปจจบนเรยกกนวา “ความรบผดชอบตอสงคม” (Social responsibility)

แนวทางเชงปรมาณ (Quantitative Approach) วธเชงปรมาณเปนการจดการทน าเทคนคทางดานคณตศาสตร เครองมอสถตและขอมลเพอชวยในการ

แกไขปญหาการจด การศกษาเรองนมความเชอเกยวกบการจดการตามหลกวทยาศาสตรในการวดและการใชสตรทางคณตศาสตรในการแกไขปญหาตางๆ ตวอยางการใชโปรแกรมเชง เสนตรงในการตดสนใจ, การจดตารางการท างาน, เพอวเคราะหหาจดวกฤตของงาน , การวเคราะหหาจดทดทสดในการท าสนคาคงคลงดวยเทคนคการบรหารสนคาคงเหลอ รวมทงการวเคราะหปรมาณสงการสงซอทประหยด มการใชวธเชงปรมาณในการตดสนใจเรองของการวางแผน การควบคม แตกไมมากเทากบวธพฤตกรรมองคการ ซงมเหตผลทวานกบรหารทวไปไมคนเคยกบเครองมอวเคราะหทางคณตศาสตรมากนก อกทงปญหาสวนใหญทเกดกบองคการเปนเรองของพฤตกรรมของคนซงสามารถทจะศกษาและเหนไดชดกวา นอกจากนแลวเทคโนโลยคอมพวเตอรในปจจบนมความกาวหนาไปมาก งานวเคราะหทางคณตศาสตรตางๆจงถกพฒนาใหลงมาอยในคอมพวเตอรเพอการวเคราะหแบบส าเรจรป

ท าความเขาใจกบพฤตกรรมองคการ Organization Behavior นกบรหารท างานใหบรรลวตถประสงคไดโดยท างานรวมกบผอน นคอเหตทนกทฤษฎหรอนกวจยเลอกท

จะพจารณาถงการจดการโดยมงไปททรพยากรมนษยในองคการ (OB) วธการศกษาเกยวของกบการกระท าหรอพฤตกรรมของมนษยในทท างานซงเรยกวา Organization Behavior คอพฤตกรรมขององคการสงตางๆทสรางขนเกยวกบการจดการทรพยากรมนษยเชนเดยวกบ ทศนคตรวมสมยทเกยวกบแรงจง ความเปนผน า การท างานรวมกน และขอขดแยงในการจดการ ซงไดมาจากผลการวจยในเรองของพฤตกรรมองคการ

พฤตกรรมองคการในระยะเรมแรก

ผทมบทบาทในการบกเบกแนวคดทฤษฎพฤตกรรมองคการไดแก

Robert Owen เปนนกธรกจชาวสกอตแลนดทประสบความส าเรจอยางยง เขาไดซอโรงงานแหงแรกในป 1789 เมอเขาอายเพยง 18 ป เขาเหนถงการประพฤตปฏบตอยางรนแรงและนารงเกยจในโรงงานตางๆ ทอยในประเทศสกอตแลนดในขณะนน เชน การใชแรงงานเดกซงอายต ากวา 10 ป การท างานวนละ 13 ชวโมง สภาพ

การท างานททนทกขทรมาน Owen จงกลายเปนผวางแบบแผนทางสงคม เขาจะดดาวากลาวกบเจาของโรงงานทงหลายทดแลอปกรณเครองใชดกวาการดแลคนงานของเขา Owen ใหเหตผลวาเงนทใชไปในการปรบปรงคนงาน การพฒนาคนงาน เปนสงทดทสดในการลงทน ทผบรหารธรกจควรจะท า โดยเขาอางวาการแสดงความเกยวของกบลกจางและน ามาซงการจดการทไดประโยชนและผลก าไรสงสด นนจะเปนการบรรเทาความทกขทรมานของมนษย Owen จงไดน าเสนอแนวคดเรองของสถานทท างานในอดมคตดงน

1. ก าหนดชวโมงการท างานทเหมาะสมและชดเจน 2. หลกเลยงการจางแรงงานเดก ซงผดกฎหมาย 3. จดการศกษาทเปนของรฐใหแกคนงาน 4. จดใหมอาหารในวนท างาน 5. องคการธรกจตองเขาไปมสวนรวมในกจกรรมตางๆของชมชนดวย คอมความรวมมอตอกน

ผบรหารตองมความกลา อทศตน เพอใหความทกขยากตางๆลดนอยลง Hog Munsterberg ผรเรมวธการเกยวกบจตวทยาอตสาหกรรมหรอโรงงาน หรอการศกษาทางวทยาศาสตรทเกยวกบบคคล หรอแตละบคคลทท างาน เพอการปรบปรงการเพมผลผลตใหมากทสด หนงสอของเขาทตพมพในป 1913 ในเรองทเกยวกบจตวทยาและประสทธภาพในโรง เขาไดใหเหตผลวา ในการศกษาทางวทยาศาสตรเกยวกบพฤตกรรมของมนษยซงจะพสจนใหเหนโครงสรางทวไปและสามารถอธบายความแตกตางระหวางบคคลแตละคน เขาแนะน าวาการใชจตวทยาในการทดสอบเขาแนะน าวาการใชจตวทยาในการทดสอบทจะปรบปรงการคดเลอกลกจางคณคาของการเรยนรทางทฤษฎในการพฒนาวธการฝกอบรมและการศกษาพฤตกรรมมนษย เพอทจะเขาใจวาเทคนคอะไรจะเปนเทคนคทมประสทธภาพสงส าหรบการโนมนาวจตใจหรอดงดดใจคนงานผลงานของเขาคอ “Psychology and Industrial Efficiency, 1912” ซงมสาระส าคญดงน

1. การใชวธการสงหารบคคลทมคณสมบตเหมาะสมทสดทจะท างานนนๆ 2. ใชวธการสงเสรมสภาวะทางจตวทยาเพอกอใหเกดผลผลตสงสด ควรมการฝกอบรมคนงานเพอให

เกดการเรยนรและน าประสบการณใหมๆมาใชทดแทนอยางเหมาะสม 3. ใชวธการทท าใหเกดอทธพลตอคนงานหรอจงใจเพอใหเกดผลลพธทดทสด

Mary Parker Follet แนวความคดทวา องคการควรจะอยบนพนฐานของจรยธรรมกลมมากกวาทจะเปนสวนบคคลและศกยภาพของแตละบคคลจะคงอยตากเทาทศกยภาพนนไดแสดงออกสการรวมเปนกลมสงคมหรอสมาคม แนวคดของเธอไดแสดงความเกยวพนทชดเจนส าหรบการปฏบตในการจดการ ความเกยวพนนนกคอ ผบรหารและคนงานทงหลายควรทจะตองมองตวเองเปนดงเชน หนสวนซงกนและกน หรอเปนสวนหนงของกลมเดยวกน เมอเปนเชนนนผบรหารกควรทจะไววางใจในความช านาญ ความรในการทจะเปนผน า ผใตบงคบบญชา มากกวาทจะเปนผใชอ านาจโดยต าแหนงอยางเปนทางการ ความคดในทางมนษยของเธอเชนนน าไปสแนวทางความคดในดานแรงจงใจ ความเปนผน า การท างานดวยกนเปนทมอ านาจและพลงหรออ านาจบงคบบญชา Chester Barnard เปนอกผหนงซงมความคดในเรองของพฤตกรรมองคการเชนเดยวกบ Fayol Baenard เปนนกปฏบตเขาเปนประธานของ New Jersey Bell Telephone Company เขาไดศกษาและไดรบอทธพลจากขอเขยนของ Weber แตแตกตางกบของ Weber ซงมความคดในแงของทศนคตทถอวาองคการเปนเครองจกรกลและไมใชเรองของบคคลทเกยวกบองคการ Barnard เหนวาองคการเปนดงเชนระบบของสงคมทตองการความรวมมอจากมนษย เขาเชอวาองคการตางๆไดถกสรางขนโดยมนษยซงมการตอบสนองซงกนและกน

กบความสมพนธทางสงคม บทบาทของผจดการคอ การถายทอดการสอสารและการกระตนผใตบงคบบญชาใหใชความสามารถในระดบทสงขน Barnard เหนวาความส าเรจสวนใหญขององคการนนขนอยกบการไดมาซงความรวมมอของมนษยในองคการ และยงใหความเหนวาองคการเปนระบบเปดความส าเรจทงหลายขนอยกบการด ารงไวซงความสมพนธทดกบกลมภายนอกและสถาบนภายนอก ซงมปฏสมพนธตอกนอยางสม าเสมอระหวางองคการ โดยการใหการรบรองของความเปนอสระขององคการทเกยวกบผลงทนทงหลาย ผสนบสนน ลกคา และสถาบนภายนอกอนๆ Barnard ไดแนะน าวาความคดหรอทศนคตทผจดการจะตองพจารณาคอ สภาวะแวดลอมและการปรบปรงการใหด ารงไวซงความมดลยภาพ ทงนปรากฏอยในความคดของเขาในหนงสอ The function Of The Exclusive ซงตพมพในป 1938

การศษาท Hawthorne เปนการศกษาทดลองในชวง 1927 ถง 1932 ซงเปนผลท าใหเกดแนวคดทางการบรหารเปนพฤตกรรมบคคลและพฤตกรรมกลม การศกษาดงกลาวมขนทบรษท Western Electric ในมลรฐอลลนอยส ในชวงแรกของการศกษาเปนการทดลองเพมและลดแสงสวางในการท างานเพอนสาววามผลตอประสทธภาพในการท างานหรอไมโดยแบงคนงานทจะศกษาเปน 2 กลมคอ กลมทดลอง experimental Group และกลมควบคม Control Group ผลการทดลองสรปวาแสงสวางไมมผลโดยตรงตอประสทธภาพในการท างานของกลมแตไมสามารถอธบายไดจากการทดลองทมอย ในป 1927 วศวกรของ Western Electric ไดเชญ Elton Mayo และคณะจากมหาวทยาลย harvard มาเปนทปรกษาโดยเรมศกษาทดลองในเรองของการออกแบบงานใหม การเปลยนแปลงระยะเวลาในการท างาน หลกการท างานในแตละสปดาหชวงหยดพก และการจายคาจางรายบคคลกนเปนกลม ผลการศกษาพบวา แผนการจายคาจางแรงจงใจมผลเพยงเลกนอยตอประสทธภาพในการท างานของคนงาน แตสงทมผลตอประสทธภาพในการท างานคอแรงกดดนและการยอมรบของกลม Social norm รวมทงความมนคงดงนนปทสถาน norm หรอมาตรฐานของกลม เปนสงทส าคญในการก าหนดพฤตกรรมการท างานของแตละคน

ผลสรปจากการศกษาดงกลาว ไดน าไปสแนวคดใหมโดยมงเนนถงความส าคญของปจจยดานพฤตกรรมของมนษยตอองคการและการบรรลเปาหมายขององคการ ถงแมจะมเสยงวพากษวจารณของการศกษาทดลองดงกลาวในเรองของกระบวนการการคนควาวจยและขอสรปกตาม แตการศกษาดงกลาวกเปนการกระตนใหเหนความส าคญของพฤตกรรมมนษยในองคการและเปลยนแปลงความคดเหนจากการทคดวามนษยกบเครองจกรไมมความแตกตางกนเนองจากองคการใชงานเพอบรรลเปาหมายออกไป

ทฤษฎการจงใจในระยะแรก (Early Motivation theories) แนวคดและทฤษฎทเปนสงผลกดนหลกในการน าไปสความเขาใจเกยวกบการท างานของลกจางในองคการ คอความเขาใจทวาท าไมตองถกจงใจและจะจงใจอยางไรทฤษฎเหลานไดแก ทฤษฎระดบความตองการของมาสโลว Maslow (Maslow’s Hierarchy of needs theory)

Abreham Maslow เปนนกจตวทยามนษยศาสตรผซงเสนอวามนษยทกคนมล าดบขนความตองการ 5 ประการ ดงน

1. ความตองการทางกายภาพหรอรางกาย physiological Needs อนไดแก อาหาร น า ทอยอาศย และความตองการทางกายภาพอนๆ

2. ความตองการความปลอดภย (Safety Needs) อนไดแกความมนคง ความคมครองจากภยนอนตรายทงทางรางกายและจตใจ เชนเดยวกบหลกประกนความตองการทางกายภาพ ซงจะตองสรรหามาใหได

3. ความตองการทางดานสงคม (Social Needs) อนไดแก ความรก ความเปนเจาของ ความเปนทยอมรบ และมตรภาพ

4. การยกยองจากสงคมและไดรบความเชอถอ (Esteem Needs) เปนความตองการทเกดจากปจจยภายในเชน ความภาคภมใจ การยกยองสรรเสรญ การไดรบความเคารพ ความเปนอสระภาพ การประสบความส าเรจรายการไดรบการยกยองสรรเสรญจากภายนอก เชน สถานภาพเปนทยอมรบ และไดรบการเอาใจใส

5. ความตองการทจะประสบความส าเรจสงสด (Self actualization) อนไดแกการท าอะไรเพอทจะใหส าเรจในสงทตนเองคาดหวงไวในขณะทตอนนนเปนสงทเปนไปไมไดมากอนเปนความตองการทจะท าใหฝนของตวเองเปนจรง

ทฤษฎ Motivation – Hygiene ของ Herzberg

Frederick Herzberg นกจตวทยาเสนอทฤษฎ Motivation – Hygiene ในปลายป 1950 โดยสอบถามกลมคนท างานถงสงทตองการจากงานทท า และใหอธบายเรองทชอบ และไมชอบในงานดวย ซงถกประมวลออกมาดงตารางขางลางน

ปจจยมลเหตจงใจ (Motivator) ปจจยอนามย (Hygiene Factor) ความส าเรจในงาน การไดรบการยอมรบ งานทมความทาทาย ความรบผดชอบ ความกาวหนาในหนาทการงาน การพฒนาการ

การควบคมดแล นโยบายบรษท ความสมพนธกบผบงคบบญชาการ สภาวะการท างาน คาตอบแทน ความสมพนธกบเพอนรวมงาน ชวตสวนตว ความสมพนธกบผใตบงคบบญชา สถานภาพ ความปลอดภย

Herzberg มองวาความตองการทมผลกระทยตอพฤตกรรมของคนงานหลายๆ ดานดวยกน ความตองการดงกลาวแบงออกไดเปน 2 ประเภทคอความตองการตอปจจยดานสขอนามย (Hygiene factors) และความตองการดานปจจยมลเหตจงใจ (Motivate factor) และความตองการทง 2 ประเภทนมความเปนอสระตอกน ปจจยดานสขอนามยเปนปจจยทเกยวกบสงแวดลอมของงาน ซงหมายรวมถงนโยบายของบรษท การบรหาร การควบคม สภาพการท างาน ความสมพนธระหวางบคคล เงน สถานภาพ และความมนคงในหนาทการงาน เปนตน หากขาดปจจยดานอนามยเหลานแลว คนงานจะไมมความพงพอใจในงานทท า และถงแมวาคนงานจะไดรบการตอบสนองเกยวกบเรองเหลาน กมไดท าใหพวกเขามมลเหตจงใจในการท างานแตอยางใด กลาวสนๆวา การสนองตอบตอปจจยดานสขอนามยกเพยงเพอปองกนมใหคนงานแสดงความไมพอในตองานเทาน นเอง สวนปจจยมลเหตจงใจเปนปจจยทเกยวกบงานโดยตรง ซงรวมถงความส าเรจ การทคนอนยอมรบการท างานของตน ความรบผดชอบทมากขน งานททาทาย ความเจรญงอกงามและพฒนาการ เปนตน หากมปจจยมลเหตจงใจเหลาน คนงานจะมมลเหตจงใจใหท างาน ซงถงแมวาจะขาดปจจยดานสขอนามยไป กจะไมรสกวาตนมความไมพอใจตองานแตอยางใด โดยกลาวอกนยหนงวา ปจจยมลเหตขางตนเปนปจจยมลเหตทแทจรง ดวยเหตนเอง Herzberg จงไดมการเสนอวา วธทท าใหคนงานมความพงพอใจตองานนน จะตองทงานเปนหลก ซงรวมถงการยกระดบความรบผดชอบ ขยายขอบเขตและเพมความทาทายตอการปฏบตงาน

ทฤษฎผน า (Theories of Leadership) ทฤษฎพฤตกรรมองคการไดมการศกษาภาวะผ น า (Leadership) และไดนยามความหมายของผน าวาเปนเอกบคคลทสามารถน ากลมไปสเปาหมาย นกวจยกไดพยายามศกษาถงการเปนผน า เพอทจะเฟนหาถงวธทจะเปนผน าไดอยางมประสทธภาพ

ทฤษฎคณลกษณะ (Trait & theories) การวจยภาวะผน าระยะตนไม ท าในป 1920 จนถง 1930 โดยมการคนหาคณลกษณะทแยกความเปนผน าออกจากผตาม นกวจยไดสงเกตวาคณลกษณะของผน าตางๆ จะมไมเทากนในแตละสถานการณ และไดแบงแยกคณลกษณะผน าออกจากผตามได 6 ประการ คอ การมแรงกระตน (Drive) การอยากเปนผน า (Desire to lead) การยดถอหลกคณธรรม (integrity) ความมนใจในตนเอง (self – confidence) ความเฉลยวฉลาด (Intelligence) และการมความรเกยวกบงานทท าเปนอยางด (Job – Relevant knowledge )

คณลกษณะ 6 ประการของผน า (Six Traits that Differentiate Leaders From nonleaded) 1. มแรงกระตน (Drive) ไดรฟผน าจะตองมแรงกระตนทจะท างานใหส าเรจลลวง มความอยาก มากดวย

พลงผลกดนท างานอยางไมรจกเหนดเหนอยและมความคดรเรมสรางสรรค 2. อยากเปนผน า (Desire to lead) ผน าตองอยากน าผ อนและแสดงออกมาใหรอกทงตองมความ

รบผดชอบ 3. ซอสตยและมคณธรรม (Honesty and integrity) ผน าจะตองสรางความนาเชอถอและความไววางใจ

ระหวางเขากลบผตามโดยมความซอสตยและพดค าไหนเปนค านน 4. มความมนใจในตวเอง (Self-confidence) สงผตามจะตามผน าเพราะตวเองไมมความมนใจ ดงนนผน า

ตองมความมนใจในตวเองและแสดงออกและชกจงใหพดตามตามไปในจดมงหมายและการตดสนใจทถกตอง

5. ความเฉลยวฉลาด ( Intelligence) ผน าจะตองรบขาวสารขอมลมากมายดงนนเขาจะตองมความสามารถในการสรางวสยทศน แกปญหาและตดสนใจใหถกตอง

6. การมความรเกยวกบงานทท าเปนอยางด (Job-relevant knowledge) ผน าทเกงจะตองมความร ในบรษทของตนเอง คแขง เทคโนโลยเพอการตดสนใจทถกตอง

ทฤษฎภาวะผน าแบบพฤตกรรม (The Behavioral Theory) ทฤษฎน เชอวาการศกษาทฤษฎพฤตกรรมจะไมเพยงแตใหค าจ ากดความของสภาวะผน าแคนน แตยงสามารถเลอกบคคลทเหมาะสมไปเปนผน าไดอกดวย และยงไปกวานนกคอการฝกคนใหเปนผน าไดอกดวย

ค าถามทบทวน

1. เพราะเหตใดเราจงตองศกษาหลกการจดการ และแนวคดในการจดการของอดต 2. การศกษาการบรหารและการจดการมประโยชนอยางไรกบนกบรหาร

บทท 3 วฒนธรรมองคการ และสภาวะแวดลอม

(Organization Culture and Environment) วฒนธรรมเปนเรองของความเชอ ความคาดหวง คานยม เจตคต ซงสมาชกในองคการไดพรอมใจกนตงขนมาเพอยดถอเปนแนวทางในการปฏบต ซงเรยกกนวา Norm เพราะฉะนน วฒนธรรมองคการใดกคอบคลกภาพขององคการนนๆ การศกษาในบทน จะกลาวถงสวนประกอบและความสลบซบซอนของวฒนธรรมองคการ รวมทงสภาวะแวดลอมภายนอก ซงถอเปนขอจ ากดของผบรหารในการด าเนนงาน ดงนนผบรหารจ าเปนตองพจารณาอยางรอบคอบถงอทธพลดงกลาว แนวคดเกยวกบบทบาทของผบรหารกบวฒนธรรมถกแบงออกเปน 2 อยาง ดงน

1. แนวคดตามทศนะแบบดงเดม (The Omnipotent view of Management) กลาววา ผบรหารเปนผรบผดชอบโดยตรงตอความส าเรจหรอลมเหลวขององคการ โดยผบรหารถกมองวามความรความสามารถทกอยาง เพอทจะน าองคการไปสผลส าเรจได หรออกนยหนงคอ หากองคการประสบความลมเหลว นนกหมายความวาผบรหารท างานผดพลาด

2. แนวคดแบบสญลกษณ (The Symbolic View of Management) ใหความเหนวาการบรหารงานเปนเพยงผลกระทบบางอยางทมผลตอองคการ เนองจากมปจจยภายนอกองคการมากมายทผบรหารไมสามารถควบคมได ดงนน การกระท าของผบรหารจงปยเพยงสญลกษณ ผบรหารแทบจะไมมอทธพลตอการด าเนนงานเลย

โดยความเปนจรงแลว ผบรหารไมไดมอทธพลหรอมอทธพลตอการด าเนนงานขององคการ แตผบรหารตองบรหารงานภายใตขอจ ากดทมอยมากมายทงภายในและภายนอกองคการ

วฒนธรรม (Culture) คอกลมของของคานยมรวม ความเขาใจ ความเชอ และมาตรฐานทสมาชกในองคการยอมรบและยดถอปฏบตตอๆกนมา

วฒนธรรมองคการ (Organization Culture) คอการยดถอในสงทมความหมายรวมกนในองคการ อนมอทธพลตอการปฏบตงาน การตดสนใน และพฤตกรรมอนๆ วฒนธรรมองคการถกแบงออกเปน 8 ประเภทดวยกนดงน

1. นวตกรรม และชอบเสยง (Innovation and Risk Taking) พนกงานถกสงเสรมใหมความคดสรางสรรค และชอบความเสยง หรอกลาทจะคดอะไรนอกกรอบจากเดมทเคยเปนอย

2. เนนในรายละเอยด (Attention to Detail) เปนวฒนธรรมองคการท เนนในเรองของรายละเอยดของงาน ความถกตอง มแบบแผนในการท างาน เชน นกบญช นกกฎหมาย

3. เนนผลงาน (Outcome Orientation) วฒนธรรมเชนนมกเนนทผลงาน หรอผลตอบแทนมากกวาเทคนคการท างาน หรอกระบวนการทใชในการท างาน

4. เนนบคลากร (People Orientation) อยในระดบการตดสนใจทางการบรหาร มความเหนอกเหนใจกน มมนษยสมพนธตอกน เนนการประสานงานทไหลลน

5. เนนทม (Team Orientation) วฒนธรรมเชนน กจกรรมในการท างานเนนการท างานเปนทมมากกวารายบคคล โดยใหพนกงานรวมมอกบท า

6. เนนเชงรก การมงมนไมยอมแพอะไรงายๆ (Aggressiveness) อยในระดบบคคล ใชวธการเชงรก และแขงขนมากกวาการท างานแบบตามสบาย เชน บรษท Coca Cola ทมการกระจายสนคาโดยไมมความเกรงใจคแขง

7. รกษาสถานภาพเดม (Stability) องคการมกรกษาสภาพขององคการใหอยกบท โดยไมตองการทจะเจรญกาวหนา อาจจะดวยเหตผลบางประการ เชน ไมสามารถแขงขนกบคแขงได

8. เนนการเตบโต (Non - Stability) เนนการขยายการเตบโตไปเรอย แบบไมหยดนง วฒนธรรมองคการ ถอเปนบคลกขององคการ ซงองคการจะมบคลคอยางใดอยางหนงตามประเภทท

ไดกลาวมาแลว สวนวฒนธรรมองคการทมความเขมแขงหรอออนแอนนจะมผลตอพฤตกรรมของพนกงานในองคการ และมความเกยวของโดยตรงตอการปรบเปลยนหมนเวยนของพนกงานในองคการ ในขณะทวฒนธรรมองคการทมระเบยบแบบแผนจะถอเปนวฒนธรรมองคการทเขมแขงและสามารถใชแทนกนไดกบกฎเกณฑภายในองคการ

หนาทของวฒนธรรม - ชวยถายทอดสามญส านกของการเปนหนงเดยว (Identify) - ท าใหเกดกระท าบางอยางทมมากกวาผลประโยชนสวนตน - ความมนคงของระบบสงคมทด - ใชเปนกลไกการควบคม และสามญส านกทชวยช และกอรปพฤตกรรมของพนกงานในองคการ วฒนธรรมทเขมแขงและออนแอ (Strong Culture Vs Weak Culture) วฒนธรรมองคการจะ

เขมแขงหรอออนแอนนขนอยกบปจจยส าคญดงตอไปน 1. ขนาดของกจการ (Size of Organization) 2. อายของกจการ (Age of Organization) 3. การหมนเวยนเขาออกของพนกงาน (Employee Turnover) 4. ความส าคญหรอความเขมแขงของวฒนธรรมเรมแรก (Intensity Original culture)

วฒนธรรมเปนเหมอนภาระผกพนอยางหนง (Liability) บางครงอาจเกดขนเมอคานยมทมรวมกนไมสอดคลองกบคานยมอนๆ ซงสงเหลานนชวยใหองคการมประสทธภาพและประสทธผลมากขน อปสรรคตอการเปลยนแปลง วฒนธรรมทเขมแขงเปนอปสรรคตอการเปลยนแปลงภายในองคการ โดยเฉพาะเมอธรกจทด าเนนอยตามปกตนนไมมประสทธผล และผน าตองการปรบเปลยนเปลยนเพอใหองคการมประสทธภาพมากขน บคลากรในองคการ มกจะไมชอบการเปลยนแปลง ยงถาหาก การเปลยนแปลงนนๆ มผลตอความมนคงของตนเอง อปสรรคตอความหลากหลาย

การทคนจากหลากหลายวฒนธรรมมาท างานรวมกน วฒนธรรมทเขมแขงกวาจะมอทธพลตอสมาชกผอนใหมการปฏบตและคลอยตามกน อปสรรคในการรวมกจการ และการไดกจการอนมา ในอดต การรวมกจการและการไดกจการอนมากเพอตองการผลประโยชนทางการเงน แตในปจจบนถอวาเปนการผสมผสานของวฒนธรรม (Culture Compatibility)

วฒนธรรมเรมตนมาอยางไร จากผกอตงองคการ ซงเปนผทมอทธพลอยางมากในการก าหนดวฒนธรรมในระยะเรมแรกนน ผกอตง

ตองมวสยทศน (Vision) หรอ ภารกจ (Mission) ทองคการควรจะเปนและไมถกจ ากด ดวยขนบธรรมเนยมทมมากอนหนานแลว ซงการท าใหวฒนธรรมคงอยตลอดไปมดงน

1. การปฏบตเกยวกบการคดเลอก 2. การกระท าของฝายบรหารระดบสง 3. วธการปรบใหเปนไปตามสงคม

พนกงานเรยนรวฒนธรรมไดอยางไรบาง 1. เรองบอกเลา (Stories) การบรรยาเรองราวตางๆ เกยวกบผกอตง การกระท าทไมเปนไปตาม

กฏเกณฑ ความส าเรจในเรองเลกๆนอยๆ จนถงเรองทมความส าคญ เปนตนเรองราวเหลานจะเปนอทาหรณส าหรบในปจจบน และชวยใหมแนวทถกตองส าหรบการปฏบตตามในปจจบน

2. พธการ (Rituals) กจกรรมทสบเนองกนมา และชวยสงเสรมคานยมขององคการ เปาหมายอะไรทส าคญทสด บคคลจ าพวกใดทมความส าคญอยางมาก และพวกไหนทสามารถท าเกดการเสยหาย

3. สญลกษณทางวตถ (Material Symbols) เปนการใชวตถสงของเพอบงบอกระดบชนความส าคญ เชน การวางผงงานใหญของกจการ ประเภทของรถประจ าต าแหนงของผบรหารระดบสง การตกแตงทมความหรหรา เปนตน สญลกษณเหลานท าใหพนกงานทราบวาใครเปนบคคลทมความส าคญ

4. ภาษา (Language) องคการไดมการพฒนาค าเฉพาะทใชในการปฏบตงานของธรกจนนๆ อยตลอดเวลา

สภาวะแวดลอม (The environment) คอสงทอยภายนอก หรอมอทธพลซงมความเปนไปไดทจะสงผลกระทบตอการปฏบตงานขององคการ สภาวะแวดลอมไมไดเหมอนกนหมดซะทเดยว ซงมความแตกตางกนดวยปรมาณของความไมแนนอน

สภาวะแวดลอมภายใน (Internal Environment) 1. โครงสรางองคการ (ภายใน) 2. ทรพยากร (บคคล, เงนทน) 3. วฒนธรรม

ผลกระทบของสภาพแวดลอมภายนอก ทมผลตอกรปฏบตงานคอ สภาพแวดลอมทวไป (General environment) หมายถงสภาพแวดลอมทกอยางทอยภายนอก

องคการ ซงสงผลกระทบตอองคการทงทางตรงและทางออม เชนา เศรษฐกจ สงคม การเมองทวโลก และเทคโนโลย

สภาพแวดลอมเฉพาะดาน (Specific Environment) เปนสภาพแวดลอมสวนใดสวนหนงทมผลโดยตรงกบการบรรลเปาประสงคขององคการ โดยทวไปแลว สภาพแวดลอมนเปนเอกลกษณ และเปลยนแปลงไปตามสภาพการณ ไดแก ผสงวตถดบ ลกคา คแขง ตวแทนของรฐ และกลมทมความสนใจเรองใดเรองหนงเปนพเศษ

รปแบบขององคการ และสภาแวดลอม

สงแวดลอมเหลานท าใหธรกจของผบรหารเจรญรงเรองหรอ หยดชะงกได โดยเฉพาะในยคทมการเปลยนแปลงตลอดเวลา อยางทเราเรยกกนวายค “โลกาภวตน” (Globalization) ซงมการแขงขนกนอยางรนแรง ทกสงทกอยางเกดขนไดในระยะเวลอนรวดเรว และสามารถจบลงไดในระยะเวลาอนรวดเร วเชนกน เนองจากสภาพการตดตอททนสมยและเทคโนโลยทเอออ านวยตอความสะดวกสบาย ดงนน การปรบตว การตงรบ และการเรยนรเกยวกบสภาพแวดลอมทางธรกจจงเปนสงจ าเปนแกผบรหารทตองคอยเฝาระวงอยตลอดเวลา และผบรหารจ าเปนตองมการคาดการณทแมนย าอกดวย

ค าถามทบทวน 1. วฒนธรรมองคการ (The Organization culture) คออะไร มความส าคญอยางไรตอการจดการและ

มความส าคญอยางไรตอพนกงานในองคการ 2. วฒนธรรมองคการท “เขมแขง” (Strong) กบวฒนธรรมองคการท “ออนแอ” (Weak) อยางใดดกวา

กน ในแงของการปรบปรงหรอเปลยนแปลง