ชั้นประถมศึกษาปีที่ ๑

กลุ่มสาระการเรียนรู้ภาษาไทย

ตามหลักสูตรแกนกลางการศึกษาขั้นพื้นฐาน พุทธศักราช ๒๕๕๑

หนังสือเรียน รายวิชาพื้นฐาน

วรรณคดีและวรรณกรรม

สมใจ บุญอุรพีภิญโญผู้เรียบเรียง

ผู้ตรวจ

บรรณาธิการ

อาจารย์สมพงษ์ พละสูรย์

อาจารย์สายัณห์ พละสูรย์

อาจารย์สมนึก เนาวพันธุ์

ดร.กร่าง ไพรวรรณ

สงวนลิขสิทธิ์

สำ�นักพิมพ์ บริษัทพัฒน�คุณภ�พวิช�ก�ร (พว.) จำ�กัด

พ.ศ. ๒๕๕๘

สถาบันพัฒนาคุณภาพวิชาการ (พว.)

๗๐๑ ถนนนครไชยศรี แขวงถนนนครไชยศรี เขตดุสิต กรุงเทพฯ ๑๐๓๐๐

โทร. ๐-๒๒๔๓-๘๐๐๐ (อัตโนมัติ ๑๕ ส�ย), ๐-๒๒๔๓-๑๘๐๕

แฟกซ์ : ทุกหม�ยเลข, แฟกซ์อัตโนมัติ : ๐-๒๒๔๑-๔๑๓๑, ๐-๒๒๔๓-๗๖๖๖

website : www.iadth.com

หนังสือเรียนรายวิชาพื้นฐานภาษาไทยวรรณคดีและวรรณกรรมชั้นประถม

ศึกษาปีที่ ๑ เป็นหนังสือเรียนที่สถาบันพัฒนาคุณภาพวิชาการ (พว.) จัดทำาขึ้น

ตามหลักการ จุดหมาย มาตรฐานการเรียนรู้และตัวชี้วัดชั้นปี กลุ่มสาระการเรียนรู้

ภาษาไทยของหลักสูตรแกนกลางการศึกษาขั้นพื้นฐานพุทธศักราช๒๕๕๑

หนังสือเรียนเล่มนี้มุ่งส่งเสริมให้ผู้เรียนได้ศึกษาวรรณคดีตามที่กำาหนดไว้

ในประกาศของกระทรวงศึกษาธิการ เรื่อง วรรณคดีสำาหรับจัดการเรียนการสอน

ภาษาไทย และมีวรรณกรรมที่น่าสนใจเหมาะสมกับวัย ผู้เรียนจะได้เรียนรู้ความงาม

ของภาษา ใช้กระบวนการคิดวิเคราะห์ เห็นคุณค่าของวรรณคดีและวรรณกรรมไทย

ซึ่งเป็นวัฒนธรรมทางภาษาที่สะท้อนความเป็นไทย รวมทั้งสอดแทรกข้อคิดอันเป็น

ประโยชน์ในการดำาเนินชีวิต แต่ละหน่วยการเรียนรู้จะมีกิจกรรมการเรียนรู้อย่าง

หลากหลายเพื่อฝึกทักษะกระตุ้นความคิดและเสริมสร้างประสบการณ์

หนังสือเรียนวรรณคดีและวรรณกรรมเล่มนี้จัดทำาขึ้นพร้อมกับหนังสือเรียน

หลักภาษาและการใช้ภาษาไทยชั้นประถมศึกษาปีที่๑ซึ่งรวมเนื้อหาของสาระที่๑

การอ่านสาระที่๒การเขียนสาระที่๓การฟังการดูและการพูดและสาระที่๔

หลักการใช้ภาษาไทย ไว้ด้วยกันอย่างสมบูรณ์ ครบตัวชี้วัดของหลักสูตร และ

หนังสือเรียนทั้งสองเล่มนี้ จะใช้ควบคู่กับแบบฝึกหัด รายวิชาพื้นฐาน ภาษาไทย

ชั้นประถมศึกษาปีที่ ๑ ที่มีกิจกรรมหลากหลาย กระตุ้นความสนใจ เชื่อมโยง

การเรียนรู้กับกลุ่มสาระการเรียนรู้อื่น เพื่อพัฒนาทักษะทางภาษาและการเรียนรู้

ของผู้เรียนให้เต็มตามศักยภาพ

สถาบันพัฒนาคุณภาพวิชาการ (พว.) หวังเป็นอย่างยิ่งว่า หนังสือเรียน

วรรณคดีและวรรณกรรมเล่มนี้จะเป็นประโยชน์ทั้งครูผู้สอนและผู้เรียนได้เพิ่มพูน

ประสบการณ์การเรียนรู้ตรงตามเจตนารมณ์ของหลักสูตร รวมทั้งเกิดเจตคติที่ดี

ต่อการเรียนภาษาไทยซึ่งเป็นเอกลักษณ์ประจำาชาติ

สถาบันพัฒนาคุณภาพวิชาการ (พว.)

คำ�นำ�

หน่วยการเรียนรู้ที่๑ นักอ่านคนเก่ง ๖

หน่วยการเรียนรู้ที่๒ กล่อมน้องนอน ๘

หน่วยการเรียนรู้ที่๓ นิทานพาเพลิน ๑๙

หน่วยการเรียนรู้ที่๔ บ้านและครอบครัว ๒๔

หน่วยการเรียนรู้ที่๕ โรงเรียนของเรา ๓๒

หน่วยการเรียนรู้ที่๖ เพื่อนกัน ๓๙

หน่วยการเรียนรู้ที่๗ สิ่งแวดล้อมรอบตัว ๔๙

หน่วยการเรียนรู้ที่๘ ชาติศาสนาพระมหากษัตริย์ ๕๘

จุดประกายผลงาน ๖๓

บรรณานุกรม ๖๔

หน้า

สารบัญ หนว่ยการเรียนรู้

การอ่านวรรณคดีและวรรณกรรม

การอ่านและการฟัง

วรรณคดีและวรรณกรรม

ร้อยแก้วและร้อยกรองสำาหรับเด็ก

ทำาให้ได้ข้อคิดที่นำามาประยุกต์

ใช้ในชีวิตประจำาวัน

สาระสำาคัญ

อ่านออกเสียงคำา คำาคล้องจอง และข้อความสั้น ๆ (ท ๑.๑ ป. ๑/๑)

บอกความหมายของคำาและข้อความที่อ่าน (ท ๑.๑ ป. ๑/๒)

ตอบคำาถามเกี่ยวกับเรื่องที่อ่าน (ท ๑.๑ ป. ๑/๓)

เล่าเรื่องย่อจากเรื่องที่อ่าน (ท ๑.๑ ป. ๑/๔)

คาดคะเนเหตุการณ์จากเรื่องที่อ่าน (ท ๑.๑ ป. ๑/๕)

อ่านหนังสือตามความสนใจอย่างสมำา่เสมอและนำาเสนอเร่ืองท่ีอ่าน

(ท ๑.๑ ป. ๑/๖)

บอกความหมายของเคร่ืองหมายหรือสัญลักษณ์สำาคัญท่ีมักพบเห็นในชีวิตประจำาวัน (ท ๑.๑ ป. ๑/๗)

มีมารยาทในการอ่าน (ท ๑.๑ ป. ๑/๘)

บอกข้อคิดที่ได้จากการอ่านหรือการฟังวรรณกรรมร้อยแก้วและร้อยกรองสำาหรับเด็ก (ท ๕.๑ ป. ๑/๑)

ท่องจำาบทอาขยานตามท่ีกำาหนดและบทร้อยกรองตามความสนใจ (ท ๕.๑ ป. ๑/๒)

แผนผังสาระการเรียนรู้

ตัวชี้วัด

วรรณคดีและวรรณกรรม

เพื่อนกัน

นักอ่านคนเก่ง

กล่อมน้องนอน

นิทานพาเพลิน

บ้านและครอบครัว

โรงเรียนของเรา

สิ่งแวดล้อมรอบตัว

ชาติ ศาสนา พระมหากษัตริย์

อนุรักษ์สิ่งแวดล้อม

ต้นไม้

ต้องใช้เวลาหลายปี

กว่าจะนำามาทำากระดาษได้

การใช้หนังสืออย่างทะนุถนอม

เป็นการช่วยรักษาต้นไม้

หน่วยการเรียนรู้ที่ ๑

นักอ่าน คน เก่ง

หนังสือทำ�จ�กอะไร

หนังสือส่วนใหญ่

ทำาจากกระดาษ

กระด�ษทำาจากต้นไม้ เช่น ต้นไผ่ ต้นยูคาลิปตัส

ก�รใช้หนังสือ

ดูแลให้ดี

เปิดหนังสือเบาเบา

ไม่ขีด ไม่เขียนเล่น

ไม่ม้วน ไม่พับ

ไม่ฉีกหนังสือ

ใช้ที่คั่นหนังสือ

ไผ่ ไผ่ ชื่อ ไม้พุ่ม ขึ้น เป็น กอ

ลำาต้น เป็น ปล้อง

ยูคาลิปต ัส ยู-คา-ลิบ-ตั๊ด ชื่อ ต้นไม้ เป็น พืช สมุนไพร

ใช้ เยื่อ ทำา กระดาษ

คำ� คำ�อ่�น คว�มหม�ย

ม�รย�ทในก�รอ่�นหนังสือ

นั่ง ให้ เรียบร้อยค่อย เปิด อย่าง ระวังไม่ คุย เสียง ดังตั้งใจ อ่าน เอย สมใจบุญอุรพีภิญโญ

๑. ให้นักเรียนตอบคำ�ถ�มต่อไปนี้

นักเรียน มี หนังสือ อะไรบ้าง

ทำาไม นักเรียน จึง ชอบ อ่าน หนังสือ นิทาน

นักเรียน ดูแล หนังสือ ของ ตนเอง อย่างไร

๒. ให้นักเรียนเลือกหนังสือที่ชอบม�ฝึกอ่�น

กับเพื่อน

สร้างสรรค์ความคิดด้วยกิจกรรม

ค�ำศัพท์น่ำรู้

6 วรรณคดีและวรรณกรรม ชั้นประถมศึกษาปีที่ ๑ 7นักอ่านคนเก่ง

หน่วยการเรียนรู้ที่ ๒

แม่ ของ ฉัน นั้น ใจดี

ฉัน เป็น พี่ มี น้องชาย

แม่ รัก ลูก ทั้ง ใจ กาย

ลูก หญิง ชาย รัก แม่ เช่นกัน

ยาม ลูก นอน ก่อน หลับ นั้น

ลูก สุขสันต์ ฟัง แม่ ร้องเพลง สมใจ บุญอุรพีภิญโญ

กล่อม น้อง นอน

เจ้าเนื้อละมุน เอย

เก็บ ดอก พิกุล บาน เย็น

เก็บ มา ร้อย กรอง

ให้ แม่ทอง ข้า เล่น

เนื้อเย็น แม่ คน เดียว เอย

เจ้าเนื้ออ่อน เอย

อ้อน แม่ จะ กิน นม

แม่ อุ้ม เจ้า ออก ชม

กิน นม แล้ว นอนเปล เอยจากหนังสือ แนวการอ่านวรรณคดีและวรรณกรรม เล่ม ๑

ของกระทรวงศึกษาธิการ

8 วรรณคดีและวรรณกรรมชั้นประถมศึกษาปีที่๑ กล่อมน้องนอน 9

เจ้าเนื้ออ่อน เอย อ้อน พี่ จะ กิน ขนม

พี่ อุ้ม น้อง นั่ง บน พรม ป้อน ขนม แล้ว นอนเปล เอย

เจ้าน้องน้อย เอย อ้อน พี่ ให้ พา ไป เดินเล่น

พี่ อุ้ม น้อง นั่ง รถเข็น พา เดินเล่น นอนหลับ เอย

เพลง ของ พี่ ไพเราะ ช่าง เสนาะ จับใจ

น้อง ขอ จดจำา ไว้ ใน นำ้าใจ ของ พี่ เอยสมใจ บุญอุรพีภิญโญ

พี่ กล่อม น้อง

ฉัน มี น้อง

น้อง น่ารัก

ฉัน รัก น้อง

น้อง รัก ฉัน

ฉัน เล่น กับ น้อง ทุก วัน

เรา นอน ด้วยกัน

ฉัน ร้องเพลง ให้ น้อง ฟัง

10 วรรณคดีและวรรณกรรมชั้นประถมศึกษาปีที่๑ 11กล่อมน้องนอน

คำ� คำ�อ่�น คว�มหม�ย

สร้างสรรค์ความคิดด้วยกิจกรรม

ค�ำศัพท์น่ำรู้

น�้ำใจ น�้ำ-ไจ ช่วยเหลือ แบ่งปัน

พรม พฺรม ที่ ปู พื้น ท�ำ ด้วย ขน สัตว์

ไพเรำะ ไพ-เรำะ เพรำะ น่ำฟัง

เสนำะ สะ-เหฺนำะ เพรำะ น่ำฟัง

๑. ขนมมีหลายชนิด มา ช่วยกัน คิด ชื่อ ขนม ของไทย

ขนมครก ลูกชุบ ขนมถ้วย

ขนมกล้วย ขนมสอดไส้ ขนมชั้น

๒. ให้นักเรียนอ่านออกเสียงประโยค

และลองท�าท่าตามที่อ่านออกเสียง

พี่ อุ้ม น้อง พี่ ป้อน ขนม ให้ น้อง

น้อง นั่ง รถเข็น น้อง นอนหลับ

เด็กเด็ก อย่ำ น�ำ สิ่ง ของ เข้ำ ปำก เพรำะ จะ

ท�ำ ให้ ติด คอ ได้ กำรเข็น รถ ต้อง ระวัง รถ ลื่นไถล

พี่ ต้อง ดูแล น้อง ให้ ดี

ปลอดภัยไว้ก่อน

12 วรรณคดีและวรรณกรรมชั้นประถมศึกษาปีที่๑ 13กล่อมน้องนอน

๓. ให้นักเรียนฝึกอ่านประโยค

พี่ อุ้ม น้อง นั่ง บน พรม

พี่ อุ้ม น้อง นั่ง รถเข็น

ลม พัด เย็น น้อง หลับ สบำย

นักเรียนลองเปลี่ยนค�ำใหม่

เบำะ เตียงเสื่อ

รถม้ำ รถเก๋งรถสำมล้อ

พี่ อุ้ม น้อง นั่ง บน

พี่ อุ้ม น้อง นั่ง

ลม พัด เย็น น้อง หลับ สบำย

น้อง มี ก�ำลัง ตั้งใจ หัด ยืน

น้อง เริ่ม ตั้งไข่ ยืน ได้ บน พื้น

เดี๋ยว ล้ม เดี๋ยวยืน เริง รื่น เฮฮำ

เมื่อ น้อง เป็น เด็ก ตัว เล็ก เริ่ม นั่ง

14 วรรณคดีและวรรณกรรมชั้นประถมศึกษาปีที่๑ 15กล่อมน้องนอน

ขไข่สอนใจ

ขอ เอ๋ย ขอ ไข่

ไข่ไก่ ไข่เป็ด ไข่ห่ำน

ใช้ ท�ำ อำหำร คำว หวำน

คน โบรำณ น�ำมำ สอนใจ

ไข่เอ๋ย ไข่

ไข่ไก่ ไข่เป็ด เล็กใหญ่

รูปร่ำง กลมรี นั้นไซร้

น�ำมำ ใช้ เตือน ใจ คน เอย สมใจ บุญอุรพีภิญโญ

ให้ นักเรียน ฝึก อ่าน บท อาขยาน ตาม ครู

ตั้งไข่ล้ม ต้มไข่กิน

ตั้ง เอ๋ยตั้งไข่ จะตั้งไยไข่กลมก็ล้มสิ้น ถึงว่าไข่ล้มจะต้มกิน ถ้าตกดินเสียก็อดหมดฝีมือ ตั้งใจเรานี้จะดีกว่า อุตส่าห์อ่านเขียนเรียนหนังสือ ทั้งวิชาสารพัดเพียรหัดปรือ อย่าดึงดื้อตั้งไข่รำ่าไรเอย

สมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมพระยาดำารงราชานุภาพจากหนังสือ บทอาขยานภาษาไทย ของกระทรวงศึกษาธิการ

16 วรรณคดีและวรรณกรรมชั้นประถมศึกษาปีที่๑ 17กล่อมน้องนอน